Περιβάλλον - Νέες Τεχνολογίες, karida_katerina@yahoo.gr. Όλγας 105, Θεσσαλονίκη, kinikola@hol.gr

Transcript

1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ Ο ΙΚΩΝ ΑΞΟΝΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ, ΕΠΙΠΕ Α ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΡΥΠΩΝ ΚΑΙ ΘΟΡΥΒΟΥ Καρύδα Α. 1 και Νικολάου Κ. 2 1 Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Θεσσαλονίκης, Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Περιβάλλον - Νέες Τεχνολογίες, karida_katerina@yahoo.gr 2 Οργανισµός Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, Βασ. Όλγας 105, Θεσσαλονίκη, kinikola@hol.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην εργασία αυτή επιχειρείται µια κατηγοριοποίηση και χαρτογράφηση των κύριων οδικών αξόνων της Θεσσαλονίκης µε βάση κυκλοφοριακές παραµέτρους, επίπεδα εκποµπών ατµοσφαιρικών ρύπων και θορύβου. Εξετάζεται η κατάσταση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης στους δρόµους της Θεσσαλονίκης µε βάση 5 ρύπους που υπολογίστηκαν σε κάθε οδικό τµήµα της πόλης χωριστά, δηλαδή σε οδικά σηµεία. Οι ρύποι που µελετήθηκαν ήταν CO, NOx, SO 2, VOC και ο θόρυβος. Εκφράστηκαν διαγραµµατικά τα δεδοµένα για κάθε ρύπο και τέλος έγινε χαρτογράφηση της πόλης ορίζοντας τρεις κλίµακες χαµηλών, µέτριων και υψηλών εκποµπών. CLASSIFICATION AND MAPPING OF THESSALONIKI MAIN ROADS BASED ON TRAFFIC PARAMETERS, AIR POLLUTANT EMISSIONS AND NOISE LEVELS Karida A. 1 and Nikolaou K. 2 1 Alexander Technological Educational Institution of Thessaloniki, MSc Environment - New Technologies, karida_katerina@yahoo.gr 2 Organisation for the Master Plan and Environmental Protection of Thessaloniki, 105 Vas. Olgas St., Thessaloniki, Greece, kinikola@hol.gr ABSTRACT This paper deals with the classification and mapping of Thessaloniki main roads based on traffic parameters, air pollutant emissions and noise levels. The levels of air pollutant emissions and noise in the streets of Thessaloniki are based on 5 pollutant parameters calculated in each road of the city separately. The data total includes 1248 road points. The pollutants studied are carbon monoxide (CO), nitrogen oxides (NOx), sulphur dioxide (SO 2 ), volatile organic compounds (VOC) and noise. The urban roads were classified for each pollutant based on the emissions that were calculated; from lowest up to the higher value. The data have been expressed graphically for each pollutant and finally a city road map has been resulted based on three scale emission levels (low, medium and high).

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Θεσσαλονίκη αποτελεί τη δεύτερη µεγαλύτερη πόλη της χώρας, µε πληθυσµό που ξεπερνά το κατοίκους, µε πυκνή δόµηση, ελάχιστους ανοικτούς χώρους, βιοµηχανικές µονάδες εγκατεστηµένες στα βόρεια και βορειοδυτικά της πόλης και σε µικρή απόσταση από τα όρια του πολεοδοµικού συγκροτήµατος, έντονη οικιστική ανάπτυξη, κυρίως στα ανατολικά και ολοένα αυξανόµενο στόλο οχηµάτων. Παρουσιάζει σηµαντικά προβλήµατα ατµοσφαιρικής ρύπανσης: - ηµιουργία φωτοχηµικής οµίχλης, λόγω ατµοσφαιρικών φωτοχηµικών αντιδράσεων. - Μεγαλύτερες τιµές ρύπων (υπερβάσεις ορίων) εµφανίζονται κατά τους χειµερινούς µήνες - Εκτεταµένες κορυφές ρύπανσης σηµειώνονται πρωί-µεσηµέρι και απόγευµα-βράδυ, κατά τις εργάσιµες ώρες - Υψηλές τιµές ρύπανσης νωρίς το πρωί και ιδιαίτερα το βράδυ, λόγω κυκλοφοριακού φόρτου το χρονικό διάστηµα 8.00π.µ.-8.00µ.µ. - Φαινόµενο οδικής χαράδρας λόγω πυκνής δόµησης, υψηλών κτιρίων, µικρού πλάτους δρόµων, µεγάλου κυκλοφοριακού φόρτου και µετεωρολογικών συνθηκών. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η κατηγοριοποίηση και χαρτογράφηση των κύριων οδικών αξόνων της Θεσσαλονίκης µε βάση κυκλοφοριακές παραµέτρους, επίπεδα εκποµπών ατµοσφαιρικών ρύπων και θορύβου. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Χρησιµοποιήθηκε ένας πίνακας διαφόρων παραµέτρων όπως: υπολογιζόµενες εκποµπές των πέντε βασικών ρύπων (CO, NOx, SO 2, VOC, dba) ανά οδικό εξεταζόµενο τµήµα σε µορφή πενταψήφιου κωδικού, το µήκος σε µέτρα (m) του κάθε δρόµου, ο φόρτος αιχµής σε ΜΕΑ/ ώρα στα συγκεκριµένα οδικά τµήµατα και τέλος η µέση ταχύτητα ανά ώρα των οχηµάτων.. Επίσης δόθηκε ένας οδικός χάρτης της Θεσσαλονίκης στον οποίο αναγραφόντουσαν οι πενταψήφιοι κωδικοί για κάθε οδικό τµήµα. Από τα παραπάνω αναφερόµενα στοιχεία χρησιµοποιήσαµε τις τιµές των υπολογιζόµενων ρύπων και τον οδικό χάρτη της Θεσσαλονίκης [2]. Χρησιµοποιώντας τον χάρτη µε τους κωδικούς αντιστοιχήθηκαν οι αριθµοί µε τις ονοµασίες των δρόµων στον πίνακα των µετρήσεων ώστε να µπορούµε στην πράξη να ξέρουµε πλέον σε ποιο κοµµάτι δρόµου αντιστοιχούν οι µεγαλύτερες υπολογιζόµενες εκποµπές ρύπων. Στην συνέχεια ορίσαµε για κάθε ρύπο τρία επίπεδα εκποµπών σε (gr/km/h) και τα χαρακτηρίσαµε ως χαµηλά, µέτρια και υψηλά ώστε να µπορέσουµε να κατηγοριοποιήσαµε τους υπολογιζόµενους ρύπους από το οδικό τµήµα που έχει την χαµηλότερη οριζόµενη εκποµπή ρύπων σε αυτό που έχει την υψηλότερη για τον κάθε ρύπο χωριστά. [2-6] Χαµηλά Μέτρια Υψηλά CO (gr/km/h) > NOx (gr/km/h) >2.000 SO 2 (gr/km/h) >40 VOC (gr/km/h) >2.000 Θόρυβος db(a) >60 Πίνακας Ι. Κατηγοριοποίηση επιπέδων εκποµπών ρύπων από οδική κυκλοφορία

3 Σύµφωνα λοιπόν µε τους πίνακες δηµιουργήθηκαν διαγράµµατα στα οποία παρατηρούνται οι εκποµπές για κάθε ρύπο χωριστά. Για να γίνει αυτό θέσαµε σαν σταθερή τιµή στα διαγράµµατα το όριο για την µέτρια εκποµπή στον κάθε ρύπο καθώς και για την υψηλότερη σύµφωνα µε τον πίνακα Ι.. Για τον κάθε ρύπο η γραµµή σε κόκκινο χρώµα ορίζεται ως η υψηλότερη οριζόµενη εκποµπή και η γραµµή σε πορτοκαλί χρώµα είναι η τιµή για την οριζόµενη µέτρια εκποµπή για τον κάθε ρύπο. Τέλος, έχοντας κατηγοριοποιήσει τις εκποµπές των εξεταζόµενων ρύπων σε πίνακες, (CO, NOx, SO 2, VOC, db(a)) απεικονίσαµε σε οδικούς χάρτες τα οδικά τµήµατα ανάλογα µε τις εκποµπές που έχουµε για κάθε ρύπο χωριστά. Με κόκκινο χρώµα λοιπόν έχουµε χρωµατίσει τα οδικά τµήµατα που οι εκποµπές ρύπων έχουν υπερβεί το υψηλότερο οριζόµενο επίπεδο εκποµπών, µε πορτοκαλί χρώµα έχουµε χρωµατίσει τα οδικά τµήµατα που οι εκποµπές ρύπων είναι στο µέτριο επίπεδο εκποµπών και µε πράσινο τα οδικά τµήµατα στα οποία οι τιµές των εκπεµπόµενων ρύπων είναι σε χαµηλά επίπεδα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ -ΣΥΖΗΤΗΣΗ Σύµφωνα µε την κατηγοριοποίηση που κάναµε σε πίνακες καθώς και από την χαρτογράφηση της πόλης προέκυψαν τα παρακάτω: Εκποµπές CO Από τα 1248 οδικά τµήµατα στα οποία υπολογίστηκαν οι εκποµπές του µονοξειδίου του άνθρακα (CO) προκύπτει ότι στην µεγαλύτερη έκταση της πόλης οι συγκεντρώσεις του CO είναι στα χαµηλά επίπεδα που ορίσαµε δηλαδή δεν ξεπερνούν τα gr/km/h. Συγκεκριµένα στο 66,37% τον οδικών τµηµάτων οι εκποµπές δεν ξεπερνούν τα gr/km/h. Στο 20,46% των οδικών τµηµάτων οι εκποµπές ξεπερνούν το χαµηλότερο όριο εκποµπών του gr/km/h αλλά δεν ξεπερνούν το ανώτατο όριο των gr/km/h, ενώ στο 13,16% οι εκποµπές ξεπερνούν το ανώτατο όριο εκποµπής CO που έχουµε ορίσει.

4 Η υψηλότερη τιµή εκποµπής του CO που συναντήσαµε ήταν ,9 gr/km/h σε οδικό τµήµα της οδού Τσιµισκή. Στο διάγραµµα 1 παρατηρούµε αυτήν την κατανοµή των ποσοστών για το µονοξείδιο του άνθρακα. Εξετάζοντας τους χάρτες του µονοξειδίου του άνθρακα βλέπουµε ότι όσο πιο κοντά βρισκόµαστε στο κέντρο της πόλης τόσο εντονότερες είναι οι εκποµπές του ρύπου. Επίσης µεγάλο πρόβληµα υπάρχει στην Περιφερειακή Οδό της πόλης. ιάγραµµα 1-Εκποµπές CO (gr/km/h) 13,16% 20,46% 66,38% Χαµηλά επίπεδα εκποµπών Μέτρια επίπεδα εκποµπών Υψηλά επίπεδα εκποµπών Εκποµπές VOC Για τις πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) σύµφωνα µε τους υπολογισµούς προκύπτει ότι στο 64,12% των οδικών σηµείων οι εκποµπές δεν ξεπερνούν τα χαµηλά όρια που έχουµε ορίσει δηλαδή τα gr/km/h, στο 18,29% των οδικών τµηµάτων οι εκποµπές ξεπερνούν το χαµηλότερο όριο των gr/km/h αλλά δεν ξεπερνούν το υψηλό όριο των gr/km/h, ενώ στο 17,59% των οδικών τµηµάτων οι εκποµπές ξεπερνούν το υψηλότερο οριζόµενο όριο εκποµπής. Η υψηλότερη τιµή εκποµπής των πτητικών οργανικών ενώσεων VOC ήταν ,9 gr/km/h και ήταν πάλι στην οδό Τσιµισκή. Στο διάγραµµα 2 παρατηρούµε αυτήν την κατανοµή των ποσοστών για τις πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC). Εξετάζοντας τους χάρτες των πτητικών οργανικών ενώσεων παρατηρούµε και πάλι ότι οι εκποµπές του ρύπου γίνονται εντονότερες όσο πλησιάζουµε στο κέντρο της πόλης. Η κατάσταση στην Περιφερειακή Οδό της πόλης είναι το ίδιο άσχηµη όπως και για το µονοξείδιο, οι τιµές δηλαδή και για τις πτητικές οργανικές ενώσεις ξεπερνούν στο µεγαλύτερο µέρος του την ανώτατη οριζόµενη τιµή εκποµπών.

5 ιάγραµµα 2-Εκποµπές VOC (gr/km/h) 17,59% 18,29% 64,12% Χαµηλά επίπεδα εκποµπών Μέτρια επίπεδα εκποµπών Υψηλά επίπεδα εκποµπών Εκποµπές SO 2 Από τις υπολογιζόµενες εκποµπές του διοξειδίου του θείου (SO 2 ) προκύπτει ότι στο 65,65% των οδικών τµηµάτων οι εκποµπές του SO 2 είναι µέσα στα χαµηλά οριζόµενα όρια εκποµπών δηλαδή µέχρι 20 gr/km/h, στο 19,90% των οδικών τµηµάτων οι εκποµπές σε SO 2 ξεπερνούν το χαµηλότερο οριζόµενο όριο εκποµπών αλλά δεν ξεπερνούν το υψηλότερο οριζόµενο όριο εκποµπών δηλαδή τα 40 gr/km/h, ενώ στο 14,45% των οδικών τµηµάτων οι εκποµπές του ρύπου ξεπερνούν το υψηλότερο όριο εκποµπών για τον ρύπο. Η υψηλότερη υπολογιζόµενη εκποµπή που καταγράφηκε ήταν 174,6 gr/km/h και ήταν και πάλι στην οδό Τσιµισκή. Στο διάγραµµα 3 παρατηρούµε αυτήν την κατανοµή των ποσοστών για το διοξείδιο του θείου SO 2. Ύστερα από την εξέταση των χαρτών του διοξειδίου του θείου καταλήγουµε και πάλι στην ίδια παρατήρηση όπως και στους παραπάνω ρύπους, όσο δηλαδή κινούµαστε προς το κέντρο

6 της πόλης οι τιµές των εκποµπών του ρύπου αυξάνονται και ξεπερνούν τα υψηλότερο οριζόµενο όριο εκποµπών του ρύπου. Η κατάσταση στην Περιφερειακή Οδό είναι η ίδια όπως και µε τους άλλους ρύπους µε µία µικρή εξαίρεση σε ορισµένα σηµεία του. ιάγραµµα 3-Εκποµπές SO2 (gr/km/h) 14,45% 19,90% 65,65% Χαµηλά επίπεδα εκποµπών Μέτρια επίπεδα εκποµπών Υψηλά επίπεδα εκποµπών

7 Εκποµπές NOx Από τα 1248 οδικά τµήµατα που µελετήθηκαν παρατηρήσαµε ότι στο 68,53% αυτών οι εκποµπές για τα οξείδια του αζώτου NOx είναι στην κλίµακα των χαµηλών ορίων που ορίσαµε, δηλαδή τα gr/km/h, στο 17,94% των οδικών τµηµάτων οι εκποµπές ξεπερνούν τα χαµηλά όρια των gr/km/h αλλά δεν ξεπερνούν το υψηλό όριο των gr/km/h. Τέλος στο 13,53% των οδικών τµηµάτων παρατηρήθηκε οι εκποµπές των ρύπων να είναι πάνω από το υψηλότερο οριζόµενο όριο των gr/km/h. Ως ανώτατη τιµή εκποµπής για το ΝOx καταγράφηκε το 7.205,6 gr/km/h στην οδό Εγνατία. Στο διάγραµµα 4 παρατηρούµε αυτήν την κατανοµή των ποσοστών για το NOx. Ελέγχοντας τους χάρτες για τα NOx καταλήγουµε στο ίδιο συµπέρασµα όπως και στους παραπάνω υπολογιζόµενους εκπεµπόµενους ρύπους. Οι εκποµπές του ρύπου όσο πλησιάζουµε προς το κέντρο της πόλης γίνονται εντονότερες. Η Περιφερειακή Οδός και για τις εκποµπές του NOx βρίσκεται πάνω από υψηλότερο οριζόµενο όριο στο µεγαλύτερο κοµµάτι της. ιάγραµµα 4-Εκποµπές NOx (gr/km/h) 13,53% 17,94% 68,53% Χαµηλά επίπεδα εκποµπών Μέτρια επίπεδα εκποµπών Υψηλά επίπεδα εκποµπών

8 Επίπεδα Θορύβου db(a) Όσον αφορά τον θόρυβο η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική σε σχέση µε τους υπόλοιπους εξεταζόµενους ρύπους. Μόλις λοιπόν στο 15,4% των οδικών τµηµάτων οι τιµές του θορύβου καταγράφηκαν στο χαµηλό οριζόµενο όριο, δηλαδή στα 50 db(a). Μόνο στο 9,87% των οδικών τµηµάτων της πόλης οι τιµές του θορύβου ξεπερνούν το χαµηλότερο όριο των 50 db(a) ενώ δεν ξεπερνούν τα 60 db(a) που είναι το υψηλότερο όριο. Παρατηρούµε λοιπόν ότι ο θόρυβος είναι µεγάλο πρόβληµα στην πόλη αφού στο 74,73% των οδικών σηµείων η κατάσταση ξεπερνάει και το υψηλότερο όριο των 60 db(a). Το οδικό τµήµα µε το µεγαλύτερο πρόβληµα είναι η οδός ιαγόρα στην οποία η υπολογιζόµενη τιµή φτάνει τα 80 db(a). Στο διάγραµµα 5 παρατηρούµε αυτήν την κατανοµή των ποσοστών για τον θόρυβο. Ελέγχοντας την χαρτογράφηση του θορύβου παρατηρούµε ότι το µεγαλύτερο µέρος του χάρτη µας είναι καλυµµένο από τους κόκκινους δρόµους, αυτούς δηλαδή στους οποίους έχουµε ξεπεράσει την υψηλότερη οριζόµενη τιµή θορύβου. Η κατάσταση γίνεται καλύτερη στα οδικά σηµεία που είναι µικρά στενά δρόµων όπου η κίνηση των αυτοκινήτων δεν είναι συνεχόµενη και ασταµάτητη όπως συµβαίνει στο κέντρο κυρίως της πόλης αλλά κα στην Περιφερειακή Οδό. ιάγραµµα 5-Θόρυβος db(a) 15,40% 9,87% 74,73% Χαµηλά επίπεδα εκποµπών Μέτρια επίπεδα εκποµπών Υψηλά επίπεδα εκποµπών

9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.Η συµβολή του πολίτη στην µείωση της Ατµοσφαιρικής ρύπανσης., Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Τµήµα Επιθεώρησης Εργασίας. 2.Denco Σύµβουλοι Μηχανικοί Ε.Π.Ε., TRADEMCO Β.Ευµολπίδης & Γ.Εµµανουλόπουλος Ε.Ε, Τεχν.Γραφείο Ι.Αγγελίδη, ιευρωπαϊκή Οµάδα Συµβούλων Θεσσαλονίκης Α.Ε., Μακεδονική Ε.Τ.Μ.Ε.Ε.Ε-ΙNFO ΗΜ Ο.Ε., WS-ATKINS Ltd., Steer Davies Gleave, (1999) Γενική Μελέτη Μεταφορών και Κυκλοφορίας για το Πολεοδοµικό Συγκρότηµα Θεσσαλονίκης και την Περιαστική Ζώνη, Οργανισµός Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης. 3.Nikolaou K., Basbas S., Toskas G., "Air pollutant emissions and concentrations based on urban traffic modelling", Fresenius Environmental Bulletin, 11(8): , Basbas S., Nikolaou K., Toskas G., "Relative contribution of various diesel vehicle classes to the urban air pollution", Water, Air and Soil Pollution: Focus, 4(4-5): 55-63, Nikolaou K., Papadakis N., "Ten years trends of the urban air pollution in Thessaloniki. Part I: The primary pollutants", Fresenius Environmental Bulletin, 10(1): 69-72, Nikolaou K., Papadakis N., "Ten years trends of the urban air pollution in Thessaloniki. Part II: The secondary pollutants", Fresenius Environmental Bulletin, 10(2): , ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΘΝΙΚ0 ΣΧΕ ΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ- Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων Taxiltaris C., S. Basbas, Nikolaou K., Heavy goods Vehicles (HGV) and their Environmental Impacts in Central Urban Areas, Journal of Environmental Protection and Ecology, Vol.3, No.3, (2002) 11. Nikolaou K., Comparative Evaluation of the air Quality in Athens and Thessaloniki Versus EC new standards, Fresenius Environmental Bulletin, Vol.11, No.8, (2002) 12. Basbas S, Nikolaou K., Toskas G., Environmental impact of taxi traffic in the Thessaloniki Metropolitan Area, 9th International Symposium Transport and Air Pollution, France, Basbas S, Nikolaou K., Toskas G., Environmental impact of bus traffic in the Thessaloniki Metropolitan Area, Journal of Environmental Protection and Ecology, Vol.2, No.3, (2001) 14. Karatzas K. Nikolaou K., Moussiopoulos N., Timely and Valid air Quality information: the APNEE-TU Project, Fresenius Environmental Bulletin, Vol.13, No.9, (2004) 15. Nikolaou K. S. Basbas and G. Toskas (2001) 'Environmental evaluation of traffic scenarios in a congested central city area', Proc. 7th Int. Conf Environmental Science and Technology, (T Lekkas Ed.), Global NEST-University of the Aegean, Ermoupolis, Vol B, pp Nikolaou K, S. Basbas and G. Toskas (2002) 'Noise levels based on urban traffic modeling', Journal of Environmental Protection and Ecology 17. Nikolaou K (2001) 'Planning of an environmental pressure indicators system in a metropolitan area', Journal of Environmental Protection and Ecology, 2(3): D. Savvidis, V. Grammatikis, J. Triandafyllis, M. Pecqueur,F. Vosniakos, Measuring the performance and the environmental effects of four-stroke diesel engines prerated in the same plant oil methyl ester mixtures in two laboratories, Conference 2007 Society of Automotive Engineers of Japan

10 19. F. Vosniakos, D. Prapas, J. Triandafyllis, A. Karyda, A. Bizopoulos, M. Katsadoni, Seasonal measurements of air pollution from petrol cars in the city of Thessaloniki in 2005, Journal of Environmental Protection and Ecology-JEPE, Vol. 8 No. 1, p (2007) 20. F. Vosniakos, j. Triantafyllis, d. Prapas, a. Karyda, p. Mentzelou, g. Vasilikiotis, d. Karagiannis, p. Lazou, a. Papapstamou, k. Vosniakos, v. Argiriadis, Urban Air Pollution due to vehicles in katerini city on comparison basis ( ), Journal of environmental protection and ecology-jepe, vol. 9 no. 3, p (2008) 21. D. Prapas, f. Vosniakos, a. Karyda, j. Triandafyllis, Exhaust gas emissions from petrol cars in the city of Thessaloniki, Fresenius environmental bulletin, vol. 17, no. 10a, p (2008). 22. Νικολάου Κ., Ν. Μουσιόπουλος και Κ. Καρατζάς (2004) Περιβαλλοντικός σχεδιασµός και πληροφόρηση για την ατµοσφαιρική ρύπανση στη Θεσσαλονίκη. Το Ευρωπαϊκό πρόγραµµα APNEE-TU, Οργανισµός Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης 23. Λενοµής Ν, Νικολάου Κ., «Αγοραίες Αξίες ακινήτων και ποιότητα της ατµόσφαιρας στη Θεσσαλονίκη», 2 ο Περιβαλλοντικό Συνέδριο Μακεδονίας (2005). 24. Τσιλιγκιρίδης Τ., Σαµαράς Ζ., Χαντζαρίδου Α., «Απογραφή και πρόβλεψη εκποµπών αερίων ρύπων στην Θεσσαλονίκη», 1 ο Περιβαλλοντικό Συνέδριο Μακεδονίας (2002).