Σηµειώσεις 7 ου εξαµήνου

Transcript

1 Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας Βιβλιοθηκονοµίας Μεταδεδοµένα Σηµειώσεις 7 ου εξαµήνου Κατερίνα Τοράκη Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

2 Ηλεκτρονικό τεκµήριο Τεκµήριο που υπάρχει σε ηλεκτρονική µορφή και στο οποίο η πρόσβαση επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια της τεχνολογίας υπολογιστών. Tεκµήρια σταθερά (στατικά) π.χ. οι σελίδες των βιβλίων ή οι ψηφιακές εικόνες µεταβλητά (δυναµικά) π.χ. αρχεία κειµένου σε επεξεργαστή, πίνακες αριθµητικών δεδοµένων Μορφές ηλεκτρονικών τεκµηρίων Κείµενο Εικόνες Κινούµενες εικόνες Ηχος Βίντεο Ιστοσελίδες Προγράµµατα Τύποι δεδοµένων ηλεκτρονικών τεκµηρίων Κείµενο.DOC.TXT.RTF.PDF Εικόνες.BMP.GIF.JPEG.TIF.EPS Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

3 Κινούµενες εικόνες.ani.fli.flc Ηχος.WAV.MID.SND.AUD Βίντεο.AVI.MOV.MPG.QT Ιστοσελίδες.HTM.HTML.XML.HTMLS.DHTML Προγράµµατα.COM.EXE ιαχείριση τεκµηρίων παραγωγή προσδιορισµός αποθήκευση αναζήτηση ανάκτηση έλεγχος έκδοσης διαχείριση ροής εργασιών παρουσίαση διάδοση Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

4 Ψηφιακή βιβλιοθήκη Η βιβλιοθήκη που περιέχει υλικό σε ψηφιοποιηµένη µορφή Η βιβλιοθήκη που περιέχει ψηφιακό υλικό Αυτοµατοποιηµένη βιβλιοθήκη Ψηφιακή βιβλιοθήκη Εικονική βιβλιοθήκη Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

5 Μεταδεδοµένα (metadata) εδοµένα για τα δεδοµένα (data about data) Οι πληροφορίες που περιγράφουν άλλες πληροφορίες Περιγραφή της δοµής της εγγραφής που αναφέρεται στο ηλεκτρονικό τεκµήριο Τα περιεχόµενα του marc είναι µεταδεδοµένα Πού βρίσκονται τα µεταδεδοµένα Στη σελίδα τίτλου ενός τεκµηρίου Στην ετικέτα ενός CD Στην κορυφή της ιστοσελίδας Στην ηλεκτρονική µορφή µέσα στο ίδιο το τεκµήριο Ενσωµατωµένα στο ηλεκτρονικό δηµοσίευµα ή σε διαφορετική εγγραφή Κατηγορίες µεταδεδοµένων ιαχειριστικά (administrative) (όπως κάτοχος, ηµεροµηνία πρόσβασης, κατηγορία αρχείου, διαχείρισης δικαιωµάτων) οµικά (structural) (πώς δοµούνται σύνθετα αντικείµενα) Περιγραφικά (descriptive) (τίτλος, συγγραφέας, θεµατικοί όροι, περιγραφή) Τι κάνουν τα µεταδεδοµένα Οργάνωση των πληροφοριών (π.χ. portals) Προσδιορισµό ψηφιακών αντικειµένων (DOI, URL) ιατήρηση, αρχειοθέτηση Ανακάλυψη σχετικών πληροφοριών (µε βάση ορισµένα κριτήρια) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

6 Πρότυπα, διατάξεις δεδοµένων, πρωτόκολλα Α) Περιγραφή υλικού Περιγραφή µεταδεδοµένων AACR2 κανόνες καταλογογράφησης MARC διατάξεις δεδοµένων SGML (HTML, XML) DTDs (Document type definitions) Dublin Core TEI (Text Encoding Initiative) Περιγραφή τεκµηρίου URL PDF Και άλλα ανάλογα µε την κατηγορία υλικού (χάρτες, ήχος, εικόνες κλπ) FGDC (Federal Geographic Data Committee for Digital Geospatial Metadata) GILS (Government Global- Information Locator Service) EAD (Encoded Archival Description) VRA (Visual Resources Association) ONIX (Online Information Exchange) Επιλογή ανάλογα ε το κοινό που απευθύνεται Β) οµή της εγγραφής ISO 2709 (Format for Information Exchange) ΕΛΟΤ 633 ( ιάταξη δεδοµένων για ανταλλαγή πληροφοριών0 Γ) Κωδικοποίηση χαρακτήρων Unicode ISO ASCII ) Επικοινωνία / Πρόσβαση Z39.50 (ANSI Search and Retrieve) Z39.63 (ANSI InteLibrary Loan) HTTP (Hypertext transfer protocol) TELNET (Remote login) FTP (file transfer protocol) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

7 Ε) Αρχιτεκτονική συστήµατος Client-server (αρχιτεκτονική) TCP/IP (Internet) Unix (λειτουργικό σύστηµα) Καταλογογράφηση ηλεκτρονικών τεκµηρίων Σελίδα τίτλου στο έντυπο βιβλίο Στο ηλεκτρονικό; Βρίσκεται στην ετικέτα ή περιέχεται σε ηλεκτρονική µορφή µέσα στο ίδιο το τεκµήριο; CDROM (ετικέτα) Ιστοσελίδα (στην ηλεκτρονική σελίδα) Καταλογογράφηση ηλεκτρονικών τεκµηρίων Αγγλοαµερικάνικοι κανόνες καταλογογράφησης (AACR2) ιατάξεις δεδοµένων (formats) UNIMARC Dublin Core Άλλες (TEI, FGDC) Βιβλιογραφική περιγραφή ISBD (NBM) ISBD (ER) Βιβλιογραφικές αναφορές, Παραποµπές (ISO 690, ΕΛΟΤ 560) Unimarc Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

8 Unimarc ιάταξη δεδοµένων (format) : σύνολο κανόνων για τη δοµή και το περιεχόµενο των δεδοµένων Χρησιµοποιούν το πρότυπο ISO 2709 Σχεδόν αποκλειστικά για βιβλιογραφικά δεδοµένα Χρησιµοποιούνται µεταδεδοµένα που δηµιουργούνται τόσο από το πρωτότυπο τεκµήριο όσο και µετά από πνευµατική δραστηριότητα δεδοµένα καθιερωµένων αρχείων Πεδία για καταλογογράφηση ηλεκτρονικών δηµοσιευµάτων Πεδίο κωδικοποιηµένων δεδοµένων : Ηλεκτρονικές πηγές (πεδίο µε 2 χαρακτήρες : τύπος ηλεκτρονικής πηγής και δήλωση υλικού (π.χ. b για πρόγραµµα και j για εύκαµπτο δίσκο) Ειδική περιοχή υλικού : Χαρακτηριστικά ηλεκτρονικής πηγής τύπος και έκταση του αρχείου Σηµείωση τύπου ηλεκτρονικής πηγής (π.χ. µέγιστο µέγεθος εγγραφής 2800 bytes ) Σηµείωση απαιτήσεων συστήµατος (π.χ. απαιτήσεις συστήµατος : Philips Interactive compact disc (CD-I) ) Ηλεκτρονική θέση και πρόσβαση Marc Electronic Location and Access Τα πιο συχνά χρησιµοποιούµενα στοιχεία είναι : 1 ος δείκτης = 4 για HTTP (µπορεί να µείνει κενός) υποπεδίο $u = [HTTP URL] υποπεδίο $3 = δηλώνεται σε ποιο URL αναφέρεται υποπεδίο $z = σηµειώσεις Επαναλαµβανόµενο πεδίο, εάν βρίσκεται σε παραπάνω από µία θέση ή χρησιµοποιείται παραπάνω από µία µέθοδος πρόσβασης, για τους παρακάτω λόγους ιαφορετικοί τρόποι πρόσβασης (π.χ. µε HTTP, FTP, TELNET) ιαφορετικά µέρη ενός τεκµηρίου είναι ηλεκτρονικά, οπότε χρησιµοποιείται το υποπεδίο $3 για να δηλωθεί το µέρος Πολλές θέσεις στο διαδίκτυο (mirror sites) για λόγους ασφάλειας και διευκόλυνσης της πρόσβασης διεθνώς. Εµφάνιση σε διαφορετικές µορφές (π.χ. τα κείµενα σε ASCII, html, pdf, οι εικόνες µε διαφορετική ανάλυση) Υπαρξη σχετικών τεκµηρίων που χρειάζεται να οριστούν Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

9 MARC είκτες 1 ος : Μέθοδος πρόσβασης # εν παρέχονται πληροφορίες Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο FTP (πρωτόκολλο µεταφοράς αρχείων) 2 Remote login (Telnet) αποµακρυσµένη πρόσβαση Dial-up επιλεγόµενο τηλεφωνικό δίτυο HTTP µε ιστοσελίδων του Internet Η µέθοδος δηλώνεται στο υποπεδίο $2 2 ος : Σχέση (ανάµεσα στην ηλεκτρονική πηγή που περιγράφεται στο πεδίο 856 και στις πληροφορίες της βιβλιογραφικής εγγραφής) # εν παρέχονται πληροφορίες Πηγή (δηλώνει ότι η ηλεκτρονική πηγή αναφέρεται σε όλο το τεκµήριο που περιγράφεται στην εγγραφή). Εάν αφορά µέρος, χρησιµοποιείται το υποπεδίο $3 Εκδοση της πηγής (στο 856 τίθεται η διεύθυνση της ηλεκτρονικής έκδοσης του τεκµηρίου που περιγράφεται στην εγγραφή) Σχετική πηγή (η θέση που δίνεται στο 856 αφορά ηλεκτρονική πηγή που σχετίζεται µε το περιγραφόµενο στην εγγραφή τεκµήριο.) εν δηµιουργείται σταθερή εµφάνιση Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

10 MARCRC Υποπεδία $a Ονοµασία διαθέτη (Ε) $b Αριθµός πρόσβασης στο διαθέτη (Ε) (π.χ. IP, αριθµός τηλεφώνου) $c Πληροφορίες συµπίεσης (Ε) $d ιαδροµή (Ε) $f Ηλεκτρονική ονοµασία (Ε) $g - Uniform Resource Name (Ε) $h Επεξεργαστής αιτήµατος (κωδικός χρήστη πριν από το $i Οδηγίες (Ε) (στον αποµακρυσµένο διαθέτη να επεξεργαστεί ένα αίτηµα) $j - Bits per second $k Κλειδάριθµός (Password) $l - Logon (login) $m Επαφή για βοήθεια στην πρόσβαση (Ε) $n Ονοµασία της θέσης του διαθέτη (γεωγραφική κλπ) $o Λειτουργικό σύστηµα $p - Πόρτα $q Ηλεκτρονικός τύπος διάταξης δεδοµένων (text/html, ASCII, Postscript file, εκτελέσιµο αρχείο, JPEG) $r Ρυθµίσεις $s Μέγεθος αρχείου (Ε) $t - Terminal emulation (Ε) $u - Uniform Resource Locator (URL) $v Ωρες που είναι διαθέσιµος ο τρόπος πρόσβασης (Ε) $w Αριθµός ελέγχου εγγραφής (Ε) $x Μη δηµόσια σηµείωση (Ε) $z ηµόσια σηµείωση (Ε) $2 Μέθοδος πρόσβασης (όταν ο πρώτος δείκτης είναι 7) $3 Υλικά που προσδιορίζονται (πληροφορίες που προσδιορίζουν το µέρος του βιβλιογραφικού τεµαχίου στο οποίο εφαρµόζεται το πεδίο ) $6 Σύνδεση (βλέπε υποπεδία ελέγχου) $8 Αριθµός σύνδεσης και σειράς του πεδίου (Ε) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

11 856 - Παραδείγµατα 0#$umailto:ejap@phil.indiana.edu $iejap subscription 1#$u ftp://path.net/pub/docs/urn2urc.ps 2#$utelnet://pucc.princeton.edu $nprinceton University, Princeton, N.J. 3#$alocis.loc.gov $b $mlconline@loc.gov $t3270 $tline mode (e.g., vt100) $vm-f 06:00-21:30 USA EST, Sat. 08:30-17:00 USA EST, Sun. 13:00-17:00 USA 40$uhttp://jefferson.village.virginia.edu/pmc/contents.html 4#$uhttp://hdl.handle.net/loc.test/gotthome$gurn:hdl.loc.test/ gotthome Παραδείγµατα 856 ## $zτο πλήρες κείµενο της µελέτης $uhttp://library.tee.gr/docum/digital/m1731.pdf 856 ## $zη οι εκδόσεις ΤΕΕ στο Internet $uhttp:// Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

12 Συσχέτιση Στοιχείων δεδοµένων και UNIMARC Τίτλος 200 Παράλληλος τίτλος 510 Συγγραφείς 200$f $g, και/ή 700, 701, 710, 711 ιεύθυνση συγγραφέα 700$p, 701$p, 710$p, 711$p ήλωση έκδοσης 205 ηµοσίευση, διάθεση 210 Φυσική περιγραφή 215 Συνοδευτικό υλικό 215, 307 Σειρά 225, 410 Χαρακτηριιστικά 230 (για αποµακρυσµένο, αντί της φυσικής περιγραφής - 215) Πληροφορίες πρόσκτησης 345, 010, 011 Σηµειώσεις Τύπος ηλεκτρονικής πηγής 336 Απαιτήσεις συστήµατος 337 Σχετικές µε τίτλο 304 Σχετικές µε έκδοση 305 Σχετικές µε δηµοσίευση, διάθεση 306 Σχετικές µε σειρά 308 Σχετικές µε διαθεσιµότητα 310 Σηµειώσεις περιεχοµένου 327 Σηµείωση χρηστών 333 Ηλεκτρονική θέση και πρόσβαση 856 Κωδικοποιηµένα δεδοµένα Γλώσσα 101$a Επιδιωκόµενο κοινό 100/17-19 Ηµεροµηνία δηµοσίευσης 100/8-16 Χώρα δηµοσίευσης ή παραγωγής 101 Σχετικά µε ηλεκτρονικές πηγές 135 Αλλα σηµεία πρόσβασης 5-- Αναγραφές διασύνδεσης 4 Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

13 Συσχέτιση Στοιχείων δεδοµένων και UNIMARC (παραδείγµατα) Computer program on CD ROM nlm0#22 ###450# 001 lsp ## $a f1989#### a0engy0103####ba 101 0# $aeng 102 ## $aus 105 ## $a####c###000yy 135 ## $adoug#---nnnuu 135 ## $adjuo#---nnnuu 200 1# $acongressional masterfile$bcomputer file$ecis retrospective congressional databases on CD-ROM, $fCongressional Information Service 205 ## $arelease ## $abethesda$ccongressional Information Service$d ## $a1 compact disk$d4 Ύ in.$e2 computer disks ; 5 Ό in.$e1 user guide (1 v. loose-leaf ; 28 cm.) 230 ## $acomputer data 300 ## $a"contents of Installation Diskette and Program Diskette... by Quantum Access, Inc." -- User guide 330 ## $a"the CIS Congressional Masterfile is a set of searchable databases containing bibliographic 337 ## $asystem requirements: IBM AT (or equivalent); 640K RAM; DOS 3.1 (or higher); hard disk ) 606 ## $alegislative hearings$yunited States$xIndexes$2lc 607 ## $aunited States$xGovernment documents$xsources$xindexes$2lc 660 ## $an-us $aunited States$bCongress$bSenate $acongressional Information Service $aquantum Access, Inc. 801 #0 $aus$bnnu$c $gaacr2 801 #1 $aus$bnnu-l$c Record for a serial publication nls0#22 ###450# 001 frbn ## $a ## $a a198#9999 y0gery0103###ba 101 0# $aeng 102 ## $afr Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

14 110 ## $aafuz###0uu0 135 ## $adjua#---uuuuu 200 1# $aimmunoclones$bdocument ιlectronique$e[a publication on new monoclonal antibodieshybridomas and other types of immunoclones]$feuropean Centre of scientific information and communication (CERDIC)$gpublication manager, L. Rιchaussat$gscientific contribution, J. Polais-Kitabgi and B. Dutertre$gfloppy disk version for PC compatibles prepared by R.A. Schravendeel 606 ## $alegislative hearings$yunited States$xIndexes$2lc 607 ## $aunited States$xGovernment documents$xsources$xindexes$2lc 660 ## $an-us $aunited States$bCongress$bSenate $acongressional Information Service $aquantum Access, Inc. 801 #0 $aus$bnnu$c $gaacr2 801 #1 $aus$bnnu-l$c Remotely accessed electronic document on the Internet... nlm0# ###450# ## $a d1991####k y0engy0103####ba 101 0# $aeng 135 ## $adrunu---uuuuu 200 1# $awho's who in the Internet$bcomputer file$ebiographies of IAB, IESG, and IRSG members$fg. Malkin$gNetwork Working Group 210 ## $d ## $acomputer data 300 ## $a"august 1991" 304 ## $atitle from title screen 330 ## $abiographical information about members of the Internet Activities Board (IAB), the ## $atext 700 #1 $amalkin,$bgary Scott 801 #0 $aus$bdlc$c $gaacr # $uftp.sunet.se/pub/internet-documents/fyi/fyi9.html 856 4# $uhttp:// # $ uhttp://webrum.uni-mannheim.de/rz/nerz/config/1web/1netz/1inte/1fyi/ 9fyi0.htm $zrestricted access, permission required. Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

15 Dublin Core πρότυπο µεταδεδοµένων για την περιγραφή πηγών στο Internet καλύπτει ευρύτερες κατηγορίες δεδοµένων (όχι µόνο βιβλιογραφικά) είναι πιο απλό στη δοµή από το Unimarc δεν έχει υποχρεωτική κύρια αναγραφή όπως το Unimarc χρησιµοποιεί σύνταξη HTML (ή XML) Στοιχεία του Dublin Core (Elements) 15 στοιχεία δεδοµένων µετά από συνεργασία ανάµεσα σε επαγγελµατίες από βιβλιοθηκονοµία, πληροφορική κ.ά. προαιρετικά επαναλαµβανόµενα Title (τίτλος) (ονοµασία πηγής) Creator (δηµιουργός) (πρόσωπο, οργανισµός, υπηρεσία) Subject (θέµα) (λέξεις-κλειδιά, ταξινοµικοί κωδικοί) Description (περιγραφή) (περίληψη, περιεχόµενα, αναφορά σε εικόνα) Publisher (εκδότης) (πρόσωπο, οργανισµός, υπηρεσία) Contributor (συντελεστής) (πρόσωπο, οργανισµός, υπηρεσία που συµβάλλει στο περιεχόµενο) Date (ηµεροµηνία) (δηµιουργίας ή πρόσκτησης) Type (κατηγορία) (σχετικά µε το περιεχόµενο) Format (µορφή) (φυσική ή ψηφιακή, διαστάσεις, διάρκεια) Resource Identifier (προσδιοριστικό στοιχείο, URL, ISBN ) Source (προέλευση) (απ όπου παράγεται το παρόν τεκµήριο) Language (γλώσσα) (του περιεχοµένου της πηγής) Relation (σχέση) (αναφορά σε σχετική πηγή) Coverage (κάλυψη) (γεωγραφική, χρονική) Rights (δικαιώµατα) (κείµενο σχετικά µε την πνευµατική ιδιοκτησία) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

16 Προσδιοριστές (Qualifiers) element refinement : εξειδίκευση του στοιχείου encoding scheme : σύστηµα κωδικοποίησης Element Refinement Title Alternative Creator - Subject - Description Table Of Contents Abstract Publisher - Contributor - Date Created Valid Available Issued Modified Type Format Resource Identifier - Source - Language - Relation Extent Medium Is Version Of Has Version Is Replaced By Replaces Is Required By Requires Is Part Of Has Part Is Referenced By References Is Format Of Has Format Coverage Rights Spatial Temporal Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

17 Element Title - Creator - Subject Description - Publisher - Contributor - LCSH MeSH DDC UDC LCC Encoding schemes Date W3C-DTF DCMI Type DCMI Type Vocabulary Format IMT Resource Identifier URI Source URI Language ISO RFC 1766 Relation URI Coverage DCMI Point ISO 3166 DCMI Box DCMI Period W3C-DTF Rights Nordic Metadata Projects ιαπανεπιστηµιακό σύστηµα Γκρίζας Βιβλιογραφίας ΑΡΤΕΜΙΣ Πανεπιστήµιο Κρήτης Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

18 Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

19 Dublin Core - Σύνταξη σε HTML <html> <head> <meta name="author" content="lts - Ham, Warren"> <title>alcock Collection [485]: University of Queensland. Visit of Duke of Gloucester</title> <META NAME="DC.Title" LANG="en" CONTENT="1934. University of Queensland. Visit of Duke of Gloucester"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="Brisbane"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="Old Government House, Brisbane"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="University of Queensland"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="Duke of Gloucester, "> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="fashion men"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="fashion women"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="hats"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="academic dress"> <META NAME="DC.Subject" LANG="en" CONTENT="royal visits"> <META NAME="DC.Description" LANG="en" CONTENT="Visit of Duke of Gloucester in 1934 to former site of University <META NAME="DC.Publisher" LANG="en" CONTENT="The University of Queensland, Fryer Library."> <META NAME="DC.Date" SCHEME="ISO8601" LANG="en" CONTENT=" "> <META NAME="DC.Type" LANG="en" CONTENT="image"> <META NAME="DC.Format" LANG="en" CONTENT="image/jpeg"> <META NAME="DC.Identifier" SCHEME="URI" LANG="en" CONTENT=" <META NAME="DC.Identifier.URL.thumbnail" SCHEME="URI" LANG="en" CONTENT=" <META NAME="DC.Language" SCHEME="RFC1766" LANG="en" CONTENT="en"> <META NAME="DC.Relation" LANG="en" CONTENT="IsPartOf a collection of glass slides of Brisbane, Henry Alcock Collection, UQFL 256, Slide 485"> <META NAME="DC.Coverage" LANG="en" CONTENT="Brisbane"> <META NAME="DC.Rights" LANG="en" CONTENT="Copyright 2000 The University of Queensland Library, Fryer Library. "> Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

20 Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

21 Dublin Core - Σύνταξη σε HTML <HTML><HEAD><TITLE>Seated woman</title> <META NAME="description" CONTENT="Seated woman by Bock, Thomas, "> <META NAME="keywords" CONTENT="Women -- Portraits. Men -- Portraits."> <META NAME="DC.Creator" SCHEME="LCNA" CONTENT="Bock, Thomas, "> <META NAME="DC.Title" CONTENT="Seated woman"> <META NAME="DC.Subject" SCHEME="LCSH" CONTENT="Women -- Portraits."> <META NAME="DC.Subject" SCHEME="LCSH" CONTENT="Men -- Portraits."> <META NAME="DC.Description" CONTENT="Image of item held in Allport Library and Museum of Fine Arts, State Library of Tasmania. 1 drawing : pencil, pen and ink on paper ; 13 x 12 cm. (irregular)."> <META NAME="DC.Publisher" CONTENT="State Library of Tasmania"> <META NAME="DC.Type" CONTENT="text/image"> <META NAME="DC.Format" CONTENT="text/html"> <META NAME="DC.Format" CONTENT="image/jpeg"> <META NAME="DC.Date" SCHEME="ISO8601" CONTENT=" "> <META NAME="DC.Identifier" SCHEME="URL" CONTENT=" <META NAME="DC.Language" SCHEME="RFC 1766" CONTENT="en"> <META NAME="DC.Relation" CONTENT="IsFormatOf Item held in Allport Library and Museum of Fine Arts, State Library of Tasmania"> <META NAME="DC.Coverage" CONTENT="Tasmania"> <META NAME="DC.Rights" CONTENT=" <META NAME="DC.identifier.URL.thumbnail" CONTENT=" Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

22 Συσχέτιση Dublin Core και Unimarc Dublin Core UNIMARC Title 200 $a Title Proper 200 $e Other Title Information (for subtitle) 510 $a Parallel title 517 $a Other Variant Titles (for other titles) Creator 700 $a Personal Name - Primary Intellectual Responsibility, or if more than one: 701 $a Personal Name - Alternative Intellectual Responsibility 710 $a Corporate Body Name - Primary Intellectual Responsibility, or: if more than one: 711 $a Corporate Body Name - Alternative Intellectual Responsibility Subject 610 $a Uncontrolled Subject Terms 606 Topical Name Used as Subject (for LCSH and MeSH) 675 UDC 676 DDC 680 LCC 686 Other Classification Systems Description 330 $a Summary or Abstract Publisher 210 $c Name of Publisher, Distributor, etc. Contributors 701 $a Personal Name - Alternative Intellectual Responsibility 711 $a Corporate Body Name - Alternative Intellectual Responsibility Date 210 $d Date of Publication, Distribution, etc. Type 608 Form, Genre or Physical Characteristics Heading Format 336 $a Type of Computer File (provisional) Identifier 001 allocated by the system 010 ISBN 011 ISSN 020 (National Bibliography Number) 856 $aurl Source 324 Original Version Note Language 101 Language of the Item Relation 300 General Note Coverage 300 General Note Rights 300 General Note Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

23 MARC 21 και Dublin Core DC Element DC Qualifier(s) MARC Fields Title 245 Title Alternative 130, 210, 240, 242, 246, 730, 740 Creator 100, 110, 111, 700, 710, Subject LCSH 600, 610, 611, 630, 650 Subject MeSH 600, 610, 611, 630, 650 Subject LCC 050 Subject DDC 082 Subject UDC 080 Description , except 505, 506, 520, 530, 540, 546 Description TableofContents 505 Description Abstract 520 Contributor (MARC name fields are mapped to DC Creator) Publisher 260$a$b Date Created 260$c$g 533$d Date Issued 260$c 008/07-10 Type DCMI Type Vocabulary Leader06, Leader IMT 856$q Format 300$a Extent 533$e Medium 340$a Identifier URI 856$u Source URI 786$o 008/35-37 ISO Language 041 RFC Relation IsVersionOf 775,786$n$t Relation IsVersionOf URI 775,786$o Relation Has Version 775$n$t Relation HasVersion URI 775$o Relation IsReplacedBy 785$n$t Relation IsReplacedBy URI 785$o Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

24 Relation Replaces 780$n$t Relation Replaces URI 780$o Relation Requires 538 Relation IsPartOf 760,773$n$t 440, 490,800,810,811,830 Relation IsPartOf URI 760,773$o Relation HasPart 774$n$t Relation HasPart URI 774$o Relation IsReferencedBy 510 Relation IsFormatOf 776$n$t Relation IsFormatOf 530 Relation IsFormatOf 776$o URI 530$u Relation HasFormat 776$n$t 530 Relation HasFormat 776$o URI 530$u Coverage Spatial 522, $z 752 Coverage Spatial ISO $c,044$c Spatial TGN 651 Coverage Temporal 513$b 033$a Rights 506, 540 Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

25 Κατηγορίες τεκµηρίων στο Dublin Core Οι παρακάτω κατηγορίες τεκµηρίων µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως τιµές στο στοιχείο Type όταν εφαρµόζεται το Dublin Core. Collection (συλλογή τεκµηρίων) Dataset (σύνολο δεδοµένων, όπως πίνακες, βάσεις δεδοµένων κλπ προς άµεση επεξεργασία µε υπολογιστή) Event (συµβάν µέσα στο χρόνο, όπως συνάντηση, έκθεση, συνέδριο, γάµος, δίκη, γιορτή κλπ) Image (οπτική αναπαράσταση τεκµηρίων εκτός κειµένου, π.χ. εικόνες, φωτογραφίες φυσικών αντικειµένων, γραφικές παραστάσεις, κινούµενες εικόνες, φιλµ, διαγράµµατα, χάρτες) Interactive Resource (πόρος που απαιτεί την αλληλεπίδραση µε το χρήστη προκειµένου να γίνει κατανοητός ή να εκτελεστεί, π.χ. φόρµες σε ιστοσελίδες για συµπλήρωση στοιχείων, εκπαιδευτικά πολυµέσα, εικονική πραγµατικότητα, υπηρεσίες συζήτησης) Service (σύστηµα που παρέχει λειτουργίες προστιθέµενης αξίας στον τελικό χρήστη, π,χ, τραπεζικές υπηρεσίες, υπηρεσίες φωτοαντιγράφων, διαδανεισµός, υπηρεσία πρόσβασης στον κατάλογο, υπηρεσία Z3950 κλπ) Software (πρόγραµµα υπολογιστή, ως κώδικας ή έτοιµο για εγκατάσταση) Sound (αρχείο µουσικής, µουσικό compact disc, ηχογραφηµένη οµιλία κλπ) Text (βιβλία, άρθρα, αρχεία µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, εικόνες κειµένων και τηλεοµοιότυπου, διατριβές κλπ) Η διεύθυνση στο ιαδίκτυο είναι Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

26 Κωδικοποίηση Dublin Core σε HTML Στα συστήµατα ψηφιακών βιβλιοθηκών, ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό είναι η διαλειτουργικότητα (interoperability), η οποία επιτυγχάνεται µε την εφαρµογή τυποποιηµένων διαδικασιών, χρησιµοποιώντας συγκεκριµένα πρότυπα περιγραφής των πόρων και σύνταξης των µεταδεδοµένων. Οι συµβάσεις που ακολουθούνται, αφορούν τα παρακάτω: Νόηµα (semantics) οµή (structure) Σύνταξη (syntax) Το Dublin Core χρησιµοποιείται για την περιγραφή του νοήµατος και της δοµής των στοιχείων του πόρου, ενώ για τη σύνταξη των µεταδεδοµένων ακολουθούνται κανόνες που υπαγορεύονται από τις γλώσσες κωδικοποίησης HTML και XML. Η χρήση HTML επιτρέπει την εισαγωγή στοιχείων Dublin Core και άλλων εκτός DC για την κωδικοποίηση ηλεκτρονικών τεκµηρίων στο ιαδίκτυο. Ετσι, η χρήση του προθέµατος DC πριν από κάθε στοιχείο δεδοµένων που εισάγεται, προσδιορίζει αυτά που ορίζονται µε το συγκεκριµένο πρότυπο, προκειµένου να είναι δυνατή και η αναζήτηση των σχετικών τεκµηρίων από σχετικό σύστηµα. Η ετικέτα (tag) ΜΕΤΑ χρησιµοποιείται για την κωδικοποίηση ενός στοιχείου δεδοµένων. Γενικά, η σύνταξη είναι ως εξής: <meta name = PREFIX.ELEMENT_NAME content = ELEMENT_VALUE > Για παράδειγµα : <meta name = DC.Title content = Το λίγο του κόσµου»> <meta name = DC.Creator content = ηµουλά, Κική»> Αρχικά χρησιµοποιήθηκε η έκδοση HTML 2.0 µε απλή σύνταξη και µικρές δυνατότητες για περιγραφή πολύπλοκων µεταδεδοµένων. Ακολούθησε η έκδοση HTML 4.0, η οποία καθιέρωσε τους προσδιοριστές (qualifiers) και τις ιδιότητες στις ετικέτες META που αφορούν τη γλώσσα των µεταδεδοµένων (LANG) και το πρότυπο κωδικοποίησης ή περιεχοµένου (SCHEME). Τα µειονεκτήµατα της HTML να περιγράψει σύνθετες περιπτώσεις, αντιµετωπίζονται µε τη χρήση του προτύπου RDF (περιγράφεται παρακάτω). Η κωδικοποίηση Dublin Core τοποθετείται στο τµήµα του αρχείου HTML ανάµεσα στις θέσεις <HEAD> και </HEAD>. Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

27 Για παράδειγµα, ένα αρχείο HTML µε ενσωµατωµένη DC κωδικοποίηση, θα έχει την παρακάτω µορφή : <html> <head> <title> Το λίγο του Κόσµου </title> <meta name = DC.Title content = Το λίγο του κόσµου»> <meta name = DC.Creator content = ηµουλά, Κική > <meta name = DC.Publisher content = Στιγµή > <meta name = DC.DateIssued content = 1990 > <meta name = DC.Language scheme = ISO639-2 content = gre > </head> <body><pre>.υπήρξα περίεργη και µελετηρή. Ξέρω απ όλα. Λίγο απ όλα. Τα ονόµατα των λουλουδιών όταν µαραίνονται, Πότε πρασινίζουν οι λέξεις και πότε κρυώνουµε. Πόσο εύκολα γυρίζει η κλειδαριά των αισθηµάτων Μ ένα οποιοδήποτε κλειδί της λησµονιάς.. </pre><body> </html> Παραδείγµατα σύνταξης σελίδων µε DC <!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//SoftQuad//DTD HoTMetaL PRO 4.0:: ::extensions to HTML 4.0//EN" "hmpro4.dtd"> <HTML> <HEAD> <META HTTP-EQUIV="Content-Type" CONTENT="text/html; charset=iso "> <TITLE>Ariadne</TITLE> <META NAME="package" CONTENT="(TYPE=begin) Dublin Core"> <META NAME="DC.title" CONTENT="Ariadne"> <META NAME="DC.subject" CONTENT="(TYPE=keyword) Ariadne UK Library magazine newsletter library information science adademic network"> <META NAME="DC.creator" CONTENT="(TYPE=name) Philip Hunter"> <META NAME="DC.creator" CONTENT="(TYPE= ) lispjh@ukoln.ac.uk"> <META NAME="DC.form" CONTENT="(SCHEME=imt) text/html"> <META NAME="DC.identifier" CONTENT="(TYPE=url) <META NAME="DC.relation" CONTENT="(TYPE=ischildof, IDENTIFIER=url) <META NAME="package" CONTENT="(TYPE=end) Dublin Core"> </HEAD> <BODY BGCOLOR="#ffffff"> ******************************************************** Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

28 <!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.0//EN"> <HTML> <HEAD> <TITLE>Ariadne's Home Page</TITLE> <META NAME="DC.title" CONTENT="Ariadne: A Web and print magazine of Internet issues for librarians and information specialists"> <META NAME="DC.subject" CONTENT="Ariadne, newsletter, journal, e-zine, e-journal, magazine, elib, electronic libraries, digital libraries, networking, libraries, librarians, Web, IT, higher education, reviews, news, features, interviews, UKOLN, Abertay, controversy, debate, electronic libraries programme, JISC, information science"> <META NAME="DC.description" CONTENT=" The UK Office for Library and Information Networking (UKOLN) publishes a newsletter in electronic format for use over the World Wide Web. The newsletter is aimed initially at subject librarians and other working librarians in academic libraries, though many people in the global Higher Education and LIS communities will find items of interest within it"> <META NAME="DC.creator" CONTENT="Hunter, Philip"> <META NAME="DC.creator" CONTENT="(TYPE= ) p.j.hunter@ukoln.ac.uk"> </HEAD> *************************************** <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"> <html> <head> <meta name="generator" content="html Tidy, see <title>ukoln</title> <meta name="dc.title" content="ukoln"> <meta name="dc.subject" content="national centre; digital information management; cultural heritage; library; awareness; research; information services; public library networking; bibliographic management; distributed systems; metadata; resource discovery; conferences; lectures; workshops"> <meta name="dc.description" content="ukoln is a national focus of expertise in digital information management. It provides policy, research and awareness services to the UK library, information and cultural heritage communities. UKOLN is based at the University of Bath."> <meta name="dc.creator" content="web-support Team, web-support@ukoln.ac.uk"> <meta name="keywords" content="national centre, digital information management, cultural heritage, library, awareness, research, information services, public library networking, bibliographic management, distributed systems, metadata, resource discovery, conferences, lectures, workshops"> <meta name="description" content="ukoln is a national focus of expertise in digital information management. It provides policy, research and awareness services to the UK library, information and cultural heritage communities. UKOLN is based at the University of Bath."> </head> <body bgcolor="#ffffff">. Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

29 RDF (Resource Description Framework) Είναι πλαίσιο περιγραφής µεταδεδοµένων και παρέχει το µηχανισµό για τη διαλειτουργικότητα ανάµεσα σε εφαρµογές που ανταλλάσσουν ηλεκτρονικές πληροφορίες στο ιαδίκτυο. Χρησιµοποιείται για την περιγραφή όλων των ηλεκτρονικών τεκµηρίων που βρίσκονται στο ιαδίκτυο και συγκεκριµένα στην αναζήτηση, την καταλογογράφηση, την ανταλλαγή, την αξιολόγηση, την περιγραφή των πνευµατικών δικαιωµάτων. Το πρότυπο RDF αποτελείται από κόµβους (nodes), ιδιότητες (attributes) και τιµές (values). Κόµβος είναι κάθε πόρος που µπορεί να έχει αναγνωριστικό URI (Uniform Resource Identifier). Ιδιότητες είναι οι ονοµασίες των κόµβων που οι τιµές τους µπορεί να είναι κείµενο, αριθµοί, στοιχεία µεταδεδοµένων κλπ. εν υπαγορεύει τη χρήση συγκεκριµένων ιδιοτήτων ή ονοµάτων στοιχείων, αλλά µπορεί ο δηµιουργός της σχετικής εγγραφής να χρησιµοποιήσει τις ιδιότητες που θέλει. Για τη σύνταξη του RDF χρησιµοποιείται η γλώσσα XML (Extended Markup Language). Τα στοιχεία του µοντέλου RDF είναι: Resource Property Property Type Property Value πόρος ιδιότητα τιµή Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

30 <RDF:RDF> <RDF:Description RDF:HREF = ionio.htm > <DC:Creator> Γ. Μπώκος </DC:Creator> <DC:Title> Επιστήµη της πληροφόρησης </DC:Title> </RDF:Description> </RDF:RDF> Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

31 Παραδείγµατα κωδικοποίησης Dublin Core σε RDF: UKOLN Home Page <rdf:rdf xmlns:rdf=" xmlns:dc=" <rdf:description about=" <dc:title> UKOLN: UK Office for Library and Information Networking </dc:title> <dc:creator> UKOLN Information Services Group </dc:creator> <dc:subject> national centre; network information support; library community; awareness; research; information services; public library networking; bibliographic management; distributed library systems; metadata; resource discovery; conferences; lectures; workshops </dc:subject> <dc:description> UKOLN is a national centre for support in network information management in the library and information communities. It provides awareness, research and information services </dc:description> <dc:date> </dc:date> <dc:format> text/html </dc:format> </rdf:description> </rdf:rdf> Relation - paper magazine, Web version and article (Ariadne) Ariadne is a parallel print and Web magazine for library and information staff. The Web version contains all the articles in the print version plus some additional ones. The following RDF examples demonstrate the use of dc:relation to link the paper version, the Web version and individual articles within the Web version together. The paper version has an ISSN. The Web version has a ISSN and a URL. Each article has a URL. Ariadne - the paper version <rdf:rdf xmlns:rdf=" xmlns:dc=" xmlns:dcq=" <rdf:description about="urn:issn: "> <dc:title>ariadne</dc:title> <dc:subject> journal; magazine; elib; electronic libraries; digital libraries; networking; Web; IT; higher education </dc:subject> <dc:description> A print magazine of Internet issues for librarians and information specialists </dc:description> <dc:publisher> Information Services, University of Abertay, Dundee </dc:publisher> <dc:type>text.serial.magazine</dc:type> <dc:relation> <rdf:description> <dcq:relationtype Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

32 rdf:resource=" <rdf:value resource=" </rdf:description> </dc:relation> </rdf:description> </rdf:rdf> Ariadne - the Web version <rdf:rdf xmlns:rdf=" xmlns:dc=" xmlns:dcq=" <rdf:description about=" <dc:title>ariadne - The Web Version</dc:Title> <dc:subject> journal; magazine; elib; electronic libraries; digital libraries; networking; Web; IT; higher education </dc:subject> <dc:description> A Web magazine of Internet issues for librarians and information specialists </dc:description> <dc:publisher>ukoln, University of Bath</dc:Publisher> <dc:type>text.serial.magazine</dc:type> <dc:format>text/html</dc:format> <dc:identifier resource="urn:issn: "/> <dc:relation> <rdf:description> <dcq:relationtype rdf:resource=" <rdf:value resource="urn:issn: "/> </rdf:description> </dc:relation> <dc:relation> <rdf:description> <dcq:relationtype rdf:resource=" <rdf:value resource=" </rdf:description> </dc:relation> </rdf:description> </rdf:rdf> An article <rdf:rdf xmlns:rdf=" xmlns:dc=" xmlns:dcq=" <rdf:description about=" <dc:title> What do National Libraries do in the Age of the Internet? </dc:title> <dc:creator>maurice Line</dc:Creator> <dc:subject> National Library; Internet; Library Services; British Library Document Supply Centre; central collection; distributed collection; national bibliography; future of Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

33 national libraries; archiving; electronic publication </dc:subject> <dc:description> Discusses whether or not national libraries have a role in the age of the Internet, and if they will shrink or expand? Or if their functions will become obsolete or be taken over by other bodies. </dc:description> <dc:type>text.article</dc:type> <dc:format>text/html</dc:format> <dc:relation> <rdf:description> <dcq:relationtype rdf:resource=" <rdf:value resource=" </rdf:description> </dc:relation> </rdf:description> </rdf:rdf> Notes The URIs used for RelationType, e.g. are subject to change. The node arc diagrams indicate a linkage between the three sets of metadata - for example, the [ node appears in all three. However, as written here each set of metadata would be held in a separate RDF file. There is currently no widely agreed mechanism to navigate between such files. (The three RDF files could be combined to form a single file). The paper and Web versions are assigned ISSN-based URNs as identifiers (as defined in RFC-2288). Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

34 ηµιουργία µεταδεδοµένων Φόρµες εισαγωγής δεδοµένων (templates) * Nordic Metadata Project Φόρµα εισαγωγής δεδοµένων: DC-dot Reggie Metadata Editor My Meta Maker Άλλες διευθύνσεις * Για περισσότερες πληροφορίες : Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

35 Μεταδεδοµένα και Στοιχεία δεδοµένων (Data Elements) Στοιχείο δεδοµένων είναι µία ενότητα δεδοµένων για την οποία ο ορισµός (definition), η αναγνώριση (identification), η αναπαράσταση (representation) και οι επιτρεπτές τιµές (values) καθορίζονται µέσω ενός συνόλου ιδιοτήτων (attributes). Τα στοιχεία δεδοµένων εφαρµόζονται στα πληροφοριακά µοντέλα επιχειρήσεων, στα µοντέλα δεδοµένων, στα διαγράµµατα ροής δεδοµένων, στο σχεδιασµό βάσεων δεδοµένων, στις προδιαγραφές διεπαφών και στα προγράµµατα υπολογιστών. Για παράδειγµα, σε ένα µοντέλο δεδοµένων, στην οντότητα υπάλληλος, µε τις ιδιότητες όνοµα, κωδικός, διεύθυνση που πρέπει να προσδιοριστούν, τα στοιχεία δεδοµένων είναι: όνοµα υπαλλήλου, κωδικός υπαλλήλου, διεύθυνση υπαλλήλου. Αντίστοιχα, στις σχεσιακές βάσεις δεδοµένων, στοιχεία δεδοµένων είναι οι ετικέτες των πεδίων, όπως και στα πληροφοριακά συστήµατα. Οι πληροφορίες που συνδέονται µε τα στοιχεία δεδοµένων είναι µέρος των µεταδεδοµένων ενός οργανισµού. Τα µεταδεδοµένα είναι απαραίτητα σε κάθε οργανισµό που παράγει δεδοµένα, προκειµένου να διευκολύνεται η αποθήκευση, αναζήτηση και ανταλλαγή τους. ιαφορετικές κατηγορίες δεδοµένων έχουν διαφορετικές απαιτήσεις σε µεταδεδοµένα. Ένας γενικός διαχωρισµός των µεταδεδοµένων µπορεί να είναι ο παρακάτω: Συστήµατος (τα φυσικά και λογικά χαρακτηριστικά που χρειάζονται για τη διαχείριση υπολογιστικών συστηµάτων και βάσεων δεδοµένων, π.χ. θέσεις αρχείων, µέσα αποθήκευσης, συστήµατα βάσεων δεδοµένων, λεξικά δεδοµένων, κ.ά.) Εφαρµογών (οι πληροφορίες που χρειάζονται για την κατανόηση ή χρήση των δεδοµένων, όπως ορισµοί όρων, διαδικασίες και όργανα συλλογής, επεξεργασία δεδοµένων κ.ά.) ιαχείρισης (κόστος, προγράµµατα, προϋπολογισµοί κ.ά.) Επειδή και τα µεταδεδοµένα είναι δεδοµένα, χρειάζεται να οργανωθούν και να αποθηκευτούν στο ίδιο ή σε διαφορετικό µέσον από αυτό που περιέχει τα δεδοµένα του οργανισµού. Η οργάνωση των µεταδεδοµένων γίνεται µε τη βοήθεια µοντέλων δεδοµένων, τα οποία θα αποτελέσουν τη βάση για το σχεδιασµό και την υλοποίηση των συστηµάτων αποθήκευσης και ταξινόµησης των δεδοµένων. Ο καθορισµός των µεταδεδοµένων εξαρτάται από τις διαφορετικές ανάγκες των χρηστών που πρόκειται να τα χρησιµοποιήσουν. Ετσι, ακόµη και στον ίδιο οργανισµό, µπορεί να είναι διαφορετικές οι ανάγκες της διοίκησης (διαχειριστικά µεταδεδοµένα) από αυτές των προγραµµατιστών (µεταδεδοµένα συστήµατος). Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

36 Το παρακάτω διεθνές πρότυπο περιγράφει τους ορισµούς, τις ιδιότητες και τις χρήσεις των στοιχείων δεδοµένων. ISO/IEC 11179: Information technology Specification and standardization of data elements Part 1: Framework for the specification of data elements Part 2: Classification for data elements Part 3: Basic attributes of data elements Part 4: Rules and guidelines for the formulation of data definitions Part 5: Naming and identification principles for data elements Part 6: Registration of data elements Τα στοιχεία δεδοµένων που σχετίζονται µε τα δεδοµένα χρόνου, καλύπτονται από το παρακάτω πρότυπο: ISO/FDIS 8601: Data elements and interchange formats Information interchange Representation of dates and times Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

37 ISBD (International Standard Bibliographic Description) Τυποποίηση της µορφής και του περιεχοµένου της βιβλιογραφικής περιγραφής Ενίσχυση της ανταλλαγής βιβλιογραφικών δεδοµένων Εξέλιξη των ISBDs Ονοµασία ISBD Χρονολογία ISBD(M) Monographic publications 1974, 1978, 1987 ISBD(G) - General 1977, 1989 ISBD(S) - Serials 1977, 1988, (+ηλεκτρονικές εκδόσεις) ISBD(NBM) Non-book materials 1977, 1987 ISBD(CM) Cartographic materials 1977, 1987, (+ηλεκτρονικές εκδόσεις) ISBD(PM) Printed music 1980, 1989 ISBD(A) pre-1801 monographs 1980 Component Parts 1988 ISBD(ER) Electronic resources 1990, 1997, 1999 ISBD(NBM) Non-Book Materials ISBD(CF) Computer Files ISBD(ER) Electronic Resources Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

38 Κατηγορίες τεκµηρίων που καλύπτει: Ηλεκτρονικοί πόροι εδοµένα (αριθµοί, γράµµατα, εικόνες, ήχος) Προγράµµατα Συνδυασµός δεδοµένων και προγραµµάτων (επιγραµµικές υπηρεσίες, πολυµέσα) Τοπικής πρόσβασης Στόχος να περιγραφεί το φυσικό µέσον που θα χρησιµοποιηθεί (π.χ. δίσκος, κασέτα) Αποµακρυσµένης πρόσβασης Σύνδεση µε υπολογιστικό σύστηµα (π.χ. δίκτυο) Χρήση πόρων αποθηκευµένων σε σκληρό δίσκο ή άλλη διάταξη αποθήκευσης Γενική περιγραφή του ISBD(ER) Περιοχές Τίτλος και δήλωση υπευθυνότητας Εκδοση Τύπος και έκταση πόρου ηµοσίευση, διανοµή κλπ Φυσική περιγραφή Σειρά Σηµείωση Πρότυπος αριθµός (ή εναλλακτικός) και όροι διαθεσιµότητας Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

39 Περιοχή Στίξη (προηγείται ή εσωκλείει τα στοιχεία) Στοιχείο (µε * τα επαναλαµβανόµενα) 1. Τίτλος και δήλωση υπευθυνότητας 1.1 Κύριος τίτλος [] 1.2 Γενική δήλωση υλικού (προαιρετικό) = *1.3 Παράλληλος τίτλος : *1.4 Άλλες πληροφορίες / ; 1.5 ήλωση υπευθυνότητας Πρώτη δήλωση * Επόµενη δήλωση 2. Εκδοση 2.1 ήλωση έκδοσης = *2.2 ήλωση παράλληλης έκδοσης (προαιρετικό) 2. Εκδοση / ; / ηλώσεις υπευθυνότητας σχετικές µε την ; έκδοση Πρώτη δήλωση * Επόµενη δήλωση, *2.4 Additional edition statement ηλώσεις υπευθυνότητας που ακολουθούν µία πρόσθετη δήλωση έκδοσης Πρώτη δήλωση * Επόµενη δήλωση 3. Τύπος και έκταση πόρου 3.1 Προσδιορισµός πόρου () 3.2 Εκταση πόρου (προαιρετικό) 4. ηµοσίευση, διανοµή κλπ ; 4.1 Τόπος δηµοσίευσης, παραγωγής και/ή διανοµής κλπ. Πρώτος τόπος * Επόµενος τόπος : *4.2 Ονοµα εκδότη, παραγωγού και/ή διανοµέα κλπ [] *4.3 ήλωση λειτουργίας διανοµέα (προαιρετικό), 4.4 Ηµεροµηνία δηµοσίευσης, παραγωγής και/ή διανοµής κλπ. ( *4.5 Τόπος κατασκευής (προαιρετικό) : *4.6 Ονοµα κατασκευαστή (προαιρετικό),) 4.7 Ηµεροµηνία κατσκευής (προαιρετικό) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

40 5. Φυσική περιγραφή 5.1 Ειδικός προσδιορισµός υλικού και έκταση 5.2 Άλλες φυσικές λεπτοµέρειες : 5.3 ιαστάσεις ; *5.4 ήλωση συνοδευτικού υλικού + (προαιρετικό) 6. Σειρά 6.1 Κύριος τίτλος σειράς ή υποσειράς Σηµ. Η δήλωση σειράς εσωκλείεται σε = *6.2 Παράλληλος τίτλος σειράς ή παρενθέσεις. Εάν υπάρχουν 2 ή περισσότερες υποσειράς δηλώσεις, κάθε µία εσωκλείεται σε παρενθέσεις. 7. Σηµείωση 8. Πρότυπος αριθµός (ή εναλλακτικός) και όροι διαθεσιµότητας : *6.3 Άλλες πληροφορίες (προαιρετικό) / 6.4 ηλώσεις υπευθυνότητας σχετικές µε σειρά ή υποσειρά Πρώτη δήλωση * Επόµενη δήλωση ; 6.5 ISSN σειράς ή υποσειράς ; 6.6 Αρίθµηση µέσα στη σειρά ή υποσειρά 8.1 Πρότυπος αριθµός (ή εναλλακτικός) 8.2 Τίτλος κλειδί = 8.3 Οροι διαθεσιµότητας και/ή τιµή (προαιρετικό) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

41 Στίξη Σε κάθε περιοχή εκτός από την πρώτη (τίτλος και δήλωση υπευθυνότητας) προηγείται τελεία, διάστηµα, παύλα (. -) εκτός εάν η περιοχή αυτή ξεχωρίζει από την προηγούµενη µε παράγραφο ή εσοχή, οπότε εισάγεται µόνο τελεία στην προηγούµενη περιοχή. Στην ειδική στίξη που προβλέπεται για κάθε περιοχή προηγείται και ακολουθεί διάστηµα (εκτός από το κόµµα και την τελεία όπου µόνο ακολουθεί διάστηµα) Οι παρενθέσεις () και οι αγκύλες [] θεωρούνται ως ένα σύµβολο στίξης και έτσι προηγείται διάστηµα µόνο στην αριστερή παρένθεση ή αγκύλη ενώ ακολουθεί διάστηµα µόνο στη δεξιά παρένθεση ή αγκύλη. Εάν παράλληλα προβλέπεται και ειδική στίξη µε διάστηµα, τότε εισάγεται µόνο ένα διάστηµα. Εάν δεν υπάρχει το πρώτο στοιχείο µίας περιοχής, τότε η ειδική στίξη του πρώτου υπάρχοντος στοιχείου αντικαθίσταται µε τελεία, διάστηµα, παύλα (. -) Όταν µία περιοχή επαναλαµβάνεται, σε κάθε επανάληψη προηγείται τελεία, διάστηµα, παύλα (. -) εκτός από την περίπτωση παραγράφου ή εσοχής (βλ. &1) Όταν ένα στοιχείο επαναλαµβάνεται, τότε σε κάθε επανάληψη προηγείται η ειδική στίξη για το στοιχείο αυτό. Όταν ένα στοιχείο τελειώνει µε τελεία και η ειδική στίξη του επόµενου στοιχείου αρχίζει µε τελεία, τότε εισάγεται µία µόνο τελεία (π.χ. 3rd ed. - και όχι 3rd ed.. ή and then - 4th ed. και όχι and then. 4th ed.) Οι αγκύλες [] χρησιµοποιούνται για να εσωκλείσουν συγκεκριµένα στοιχεία στις περιοχές 1 και 4 ή πληροφορίες που δεν περιλαµβάνονται στις 8 περιοχές Τα αποσιωπητικά (τρείς τελείες) χρησιµοποιούνται για να δηλώσουν την παράλειψη µέρους ενός στοιχείου (π.χ. στην περίπτωση µεγάλου τίτλου) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

42 ISBD(ER) Περιοχές Τίτλος και δήλωση υπευθυνότητας 1.1 Κύριος τίτλος [] 1.2 Γενική δήλωση υλικού (προαιρετικό) = *1.3 Παράλληλος τίτλος : *1.4 Άλλες πληροφορίες 1.5 ήλωση υπευθυνότητας / Πρώτη δήλωση ; * Επόµενη δήλωση Παραδείγµατα International Summer School on Computational and Mathematical Linguistics [Electronic resource] Electronic writing [Electronic resource] ; Functional grammar ; Verbal communication... / Jesse Oktay Beyond horizons [Electronic resource] = Allende los horizontes SPSS [Electronic resource] : statistical package for the social sciences Bitnet history [Electronic resource] / Billy Baron Alice's wonders [Electronic resource] / adapted from Alice in Wonderland, by Wilford Hagers 2. Εκδοση 2.1 ήλωση έκδοσης = *2.2 ήλωση παράλληλης έκδοσης (προαιρετικό) 2.3 ηλώσεις υπευθυνότητας σχετικές µε την έκδοση / Πρώτη δήλωση ; * Επόµενη δήλωση, *2.4 Πρόσθετη δήλωση έκδοσης 2.5 ηλώσεις υπευθυνότητας που ακολουθούν µία πρόσθετη δήλωση έκδοσης / Πρώτη δήλωση ; * Επόµενη δήλωση Παραδείγµατα CyberOffice for administrative personnel [Electronic resource]. - Windows 95 ed. TAPESCAN [Electronic resource] / principal programmer, William C. Daland. - Version 3.5 Findit [Electronic resource] / Lester Angerra. - Rev. version 3.3 / programmer, Kate Maggor LodeStar [Electronic resource]. - Student version / with new graphics by Gerry Herin 2nd ed., Rev. version Version 2.4, corr. / with diagrams by Harry Weeks Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

43 3. Τύπος και έκταση πόρου Παραδείγµατα 3.1 Προσδιορισµός πόρου () 3.2 Εκταση πόρου (προαιρετικό) Electronic program Electronic utility programs (3 files) Electronic representational data (800 records, 131,550 bytes) Electronic image data (ca records) 4. ηµοσίευση, διανοµή κλπ 4.1 Τόπος δηµοσίευσης, παραγωγής και/ή διανοµής κλπ. Πρώτος τόπος ; * Επόµενος τόπος : *4.2 Ονοµα εκδότη, παραγωγού και/ή διανοµέα κλπ [] *4.3 ήλωση λειτουργίας διανοµέα (προαιρετικό), 4.4 Ηµεροµηνία δηµοσίευσης, παραγωγής και/ή διανοµής κλπ. ( *4.5 Τόπος κατασκευής (προαιρετικό) : *4.6 Ονοµα κατασκευαστή (προαιρετικό),) 4.7 Ηµεροµηνία κατασκευής (προαιρετικό) Παραδείγµατα London [i.e. Maidenhead] Dublin Note: Known to be published in Belfast New York : Columbia University ; Boston : Computer Research Institute Washington (D.C.) : U.S. Bureau of the Census ; Rosslyn (Va.) : distributed by DUALabs Ames (Iowa) : University of Iowa ; Columbus (Ohio) : Center for Human Resource Research [distributor] Las Vegas (NV) : Starburst Designs ; San Diego (CA) : Interactive Data Corp. [distributor], 1994 Urbana (Ill.) : University of Illinois at Urbana-Champaign, Laboratory for Advanced Supercomputers, 1995 (Tokyo : Zishi) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

44 5. Φυσική περιγραφή 5.1 Ειδικός προσδιορισµός υλικού και έκταση 5.2 Άλλες φυσικές λεπτοµέρειες : 5.3 ιαστάσεις ; + *5.4 ήλωση συνοδευτικού υλικού (προαιρετικό) Παραδείγµατα 1 electronic optical disc : sd., col. ; 12 cm 1 electronic optical disc : sd., col. ; 12 cm 1 videodisc : sd., col. ; 30 cm 1 manual (25 p.) : ill. ; 26 electronic tape cassettes : col. 1 electronic optical disc (CD-I) : sd., col. 2 electronic disks ; 14 cm + 1 pamphlet 6. Σειρά Παραδείγµατα 6.1 Κύριος τίτλος σειράς ή υποσειράς = *6.2 Παράλληλος τίτλος σειράς ή υποσειράς *6.3 Άλλες πληροφορίες : (προαιρετικό) 6.4 ηλώσεις υπευθυνότητας σχετικές µε σειρά ή υποσειρά / Πρώτη δήλωση * Επόµενη δήλωση ; 6.5 ISSN σειράς ή υποσειράς ; 6.6 Αρίθµηση µέσα στη σειρά ή υποσειρά (Applied statistics and econometrics ; 27) Note: Main series: Multicollinearity and estimation studies (Mathematics and science series. Concepts ; 2) (Travaux de recherche en science sociale = Research monographs in the social sciences) (Computer simulation models : 2nd ed.) (Collected software / American University, English Language Institute) (Elsevier's interactive anatomy, ISSN ) (Computer simulation games ; module 5) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

45 7. Σηµείωση HTML title: CyberMedia A locally assigned file name is recorded in Mode of access: World Wide Web. URL: Animated by Gary Simski ; consultation provided by Micro Industries Continuously updated; Version 7 dated: May 5, 1997 Electronic version of the print publication issued in 1989 Data are representative of the 1990 census System requirements: Philips Interactive compact disc (CD-I) player with monitor 8. Πρότυπος αριθµός (ή εναλλακτικός) και όροι διαθεσιµότητας 8.1 Πρότυπος αριθµός (ή εναλλακτικός) 8.2 Τίτλος κλειδί = 8.3 Οροι διαθεσιµότητας και/ή τιµή (προαιρετικό) Παραδείγµατα ISBN : free to educational institutions : 950 FRF : $ ($ for colleges and universities) : 8.16 ( 6.25 until 1 Jan. 1996) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

46 Συσχέτιση ISBD(ER) και UNIMARC Τίτλος και δήλωση υπευθυνότητας 200 Εκδοση 205 Τύπος και έκταση πόρου 230 ηµοσίευση, διανοµή κλπ 210 Φυσική περιγραφή 215 Σειρά 225 Σηµείωση για την πηγή του κύριου τίτλου σχετικά µε τον τύπο και την έκταση του αρχείου σχετικά µε τις απαιτήσεις του συστήµατος και τη φυσική περιγραφή σχετικά µε τη µέθοδο πρόσβασης Πρότυπος αριθµός (ή εναλλακτικός) και όροι διαθεσιµότητας , , 011 (και 530), 013, 015, 021, 022, 040 Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

47 Αναφορές και παραποµπές σε ηλεκτρονικά τεκµήρια (references, citations) ISO : ΕΛΟΤ (σχέδιο) Πληροφόρηση και Τεκµηρίωση Βιβλιογραφικές αναφορές Μέρος 2: Ηλεκτρονικά τεκµήρια ή µέρη αυτών Παραδείγµατα Ηλεκτρονικές µονογραφίες, βάσεις δεδοµένων και προγράµµατα υπολογιστών - Ολόκληρο τεκµήριο Κραψίτης Ιωάννης, Σαραµαντής Απόστολος, Κανατούλας Γεώργιος κ.ά. Πίνακες ελέγχου για τη διευκόλυνση του έργου τεχνικών ασφαλείας σε εργασιακούς χώρους Βιοµηχανιών [ιστοσελίδα]. Αθήνα : ΤΕΕ, 1994 [πρόσβαση 2 Ιουνίου 2000]. ιαθέσιµο από το Internet : < ICAP 1998 Ελληνικός Οικονοµικός Οδηγός Βιοµηχανία, εµπόριο, υπηρεσίες [CD- ROM] ICAP 1998 Greek Financial Directory Manufacture, commerce, services eng. - Αθήνα : ICAP ΑΕ, CARROLL, Lewis. Alice's Adventures in Wonderland [online]. Texinfo ed [Dortmund, Germany] : WindSpiel, November 1994 [cited 10 February 1995]. Available from World Wide Web: < Also available in PostScript and ASCII versions from Internet: < Meeting Agenda [online]. Gif-sur-Yvette (France) : Centre d'etudes Nuclιaires, Saclay Service de Documentation, March [cited 30 September 1992]. Updated bimonthly. ASCII format. Available from QUESTEL. Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology [online]. 3rd ed. New York : John Wiley, 1984 [cited 3 January 1990]. Available from: DIALOG Information Services, Palo Alto (Calif.). Ηλεκτρονικές µονογραφίες, βάσεις δεδοµένων και προγράµµατα υπολογιστών - Μέρη ηλεκτρονικών µονογραφιών, βάσεων δεδοµένων ή προγραµµάτων υπολογιστών Κραψίτης Ιωάννης, Σαραµαντής Απόστολος, Κανατούλας Γεώργιος κ.ά. Πίνακες ελέγχου για τη διευκόλυνση του έργου τεχνικών ασφαλείας σε εργασιακούς χώρους Βιοµηχανιών [ιστοσελίδα]. Αθήνα : ΤΕΕ, 1994 [πρόσβαση 2 Ιουνίου 2000]. Κεφάλαιο 2. Παραδείγµατα από Πϊνακες ελέγχου. ιαθέσιµο από το Internet : < Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

48 ICAP 1995 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ:ΤΟΜΟΣ 2 ΕΜΠΟΡΙΟ τόµος 2 [CD-ROM]. Αθήνα : ICAP HELLAS A.E CARROLL, Lewis. Alice's Adventures in Wonderland [online]. Texinfo. ed [Dortmund, Germany] : WindSpiel, November 1994 [cited 30 March 1995]. Chapter VII. A Mad Tea-Party. Available from World Wide Web: < ICC British Company Financial Datasheets [online]. Hampton (Middlesex, U.K.) : ICC Online, 1992, updated 3 March 1992 [cited 11 March 1992]. Robert Maxwell Group PLC. Accession no Available from: DIALOG Information Services, Palo Alto (Calif.). Ηλεκτρονικές µονογραφίες, βάσεις δεδοµένων και προγράµµατα υπολογιστών - Συµβολές στις ηλεκτρονικές µονογραφίες, βάσεις δεδοµένων προγράµµατα υπολογιστών Belle de Jour. In Magill's Survey of Cinema [online]. Pasadena (Calif.) : Salem Press, [cited ]. Accession no Available from: DIALOG Information Services, Palo Alto (Calif.). MCCONNELL, WH. Constitutional History. In The Canadian Encyclopedia [CD-ROM]. Macintosh version 1.1. Toronto : McClelland & Stewart, c1993. ISBN Ηλεκτρονικά περιοδικά δηµοσιεύµατα - Ολόκληρο περιοδικό δηµοσίευµα Υποδοµή Newsletter [επιγραµµικό], Αθήνα: Knowsys [πρόσβαση ]. Μην. ιαθέσιµο από το Internet : < Journal of Technology Education [online]. Blacksburg (Va.) : Virginia Polytechnic Institute and State University, [cited 15 March 1995]. Semi-annual. Available from Internet: <gopher://borg.lib.vt.edu:70/1/jte>. ISSN Ηλεκτρονικά περιοδικά δηµοσιεύµατα - Αρθρα και άλλες συµβολές Κουρνιάτη, Α.-Μ. Οπτική του Ευκλείδη και Καµπυλόµορφη Αντίληψη του Χώρου. Τεχνικά Χρονικά Επιστηµονική Εκδοση ΤΕΕ Σειρά ΙΙ [ιστοσελίδα]. Ιαν. - εκ. 1999, τοµ. 19, τεύχ. 1-2 [πρόσβαση 20 Οκτωβρίου 2000]. ιαθέσιµο από το Internet : < STONE, Nan. The Globalization of Europe. Harvard Business Review [online]. May- June 1989 [cited 3 September 1990]. Available from: BRS Information Technologies, McLean (Va.). Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

49 Ηλεκτρονικά δελτία. Λίστες συζητήσεων και ηλεκτρονικά µηνύµατα. - Ολοκληρωµένο σύστηµα µηνυµάτων. PACS-L (Public Access Computer Systems Forum) [online]. Houston (Tex.) : University of Houston Libraries, June [cited 17 May 1995]. Available from Internet: <listserv@uhupvm1.uh.edu>. Ηλεκτρονικά δελτία. Λίστες συζητήσεων και ηλεκτρονικά µηνύµατα. - Ηλεκτρονικά µηνύµατα Κατσαρός, ηµήτριος. Ηµερίδα Heldinet Θεσαλονίκη. Στο HELDINET [επιγραµµικό]. Αθήνα : ΕΜΠ, 11 Οκτωβρίου 2000; 1:29 µµ [πρόσβαση 22 Οκτωβρίου 2000; 11:29 µµ]. ιαθέσιµο από το Internet : <mailto:dkatsaro@csd.auth.gr > PARKER, Elliott. Re: Citing Electronic Journals. In PACS-L (Public Αcess Computer Systems Forum) [online]. Houston (Tex.) : University of Houston Libraries, 24 November 1989; 13:29:35 CST [cited 1 January 1995; 16:15 EST]. Available from Internet: <telnet://brsuser@a.cni.org>. Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

50 TEI (Text Encoding Identifier) Ξεκίνησε το 1987 µε σκοπό την κωδικοποίηση και ανταλλαγή ηλεκτρονικών κειµένων (κύρια στο χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών και της γλωσσολογίας). Μπορεί να εφαρµοστεί σε κείµενα ανεξάρτητα φυσικής γλώσσας, χρονικής κάλυψης, µορφής και περιεχοµένου, σε συνεχόµενα (κείµενα) ή µη συνεχόµενα υλικά (π.χ. λεξικά). Το TEI παρέχει τα µέσα για την αναπαράσταση χαρακτηριστικών του κειµένου που είναι απαραίτητα να προσδιοριστούν προκειµένου να διευκολύνεται η επεξεργασία του από προγράµµατα υπολογιστών. Για το λόγο αυτό, χρησιµοποιούνται ετικέτες (tags) που παρεµβάλλονται σε σηµεία του κειµένου (στην ηλεκτρονική του αναπαράσταση) και δίνουν τη δυνατότητα της κωδικοποίησης (markup, encoding) συγκεκριµένων χαρακτηριστικών του για περαιτέρω αξιοποίηση (αναζήτηση, ανταλλαγή κλπ). Η κωδικοποίηση του κειµένου βασίζεται στη γλώσσα SGML (ISO 8879). (Για περισσότερες πληροφορίες και αναφορές, βλέπε : Θεωρείται ότι υπάρχει ένας βασικός πυρήνας χαρακτηριστικών του κειµένου που µπορούν να κωδικοποιηθούν σε όλα τα κείµενα, ενώ υπάρχει και ένας αριθµός διαφορετικών στοιχείων που µπορεί επίσης να κωδικοποιηθούν. Κάθε κείµενο µπορεί να έχει µία δοµή ανάλογα µε τον τύπο του ή/και τον σκοπό που εξυπηρετεί. Για παράδειγµα, µία έκθεση µπορεί να έχει κεφάλαια, τµήµατα, παραγράφους, προτάσεις. Ένα ποίηµα έχει στροφές, στίχους, γραµµές. Ένα οποιοδήποτε έντυπο δηµοσίευµα έχει τόµους, συλλογές, σελίδες. Ο προσδιορισµός του τεκµηρίου που κωδικοποιείται γίνεται µε την παράθεση του ορισµού της κατηγορίας του - DTD (Document Type Definition) - που τοποθετείται σε αγκύλες. Στο παρακάτω παράδειγµα, ορίζονται τα στοιχεία ενός τεκµηρίου που αφορά ένα ποίηµα, τµήµα µίας ανθολογίας, χρησιµοποιώντας διάταξη SGML. <!ELEMENT anthology - - (poem+)> <!ELEMENT poem - - (title?, stanza+)> <!ELEMENT title - - (#PCDATA) > <!ELEMENT stanza - 0 (line+) > <!ELEMENT line 0 0 (#PCDATA) > είγµα κειµένου µε κωδικοποίηση TEI: <TEI.2> <teiheader> [ TEI Header information ] </teiheader> <text> <front> [ front matter... ] </front> Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

51 <body> [ body of text... ] </body> <back> [ back matter... ] </back> </text> </TEI.2> Στοιχεία του TEI (έκδοση Lite): TEI Header Η σελίδα τίτλου σε κάθε ηλεκτρονικό κείµενο κωδικοποιείται µε την κεφαλίδα TEI (TEI Header), που έχει τα παρακάτω µέρη: <filedesc> βιβλιογραφική περιγραφή του ηλεκτρονικού αρχείου Παράδειγµα : <teiheader> <filedesc> <titlestmt>... </titlestmt> <publicationstmt>... <publicationstmt> <sourcedesc>... <sourcedesc> </filedesc> </teiheader> <encodingdesc> τεκµηρίωση της σχέσης του ηλεκτρονικού κειµένου µε την πηγή ή τις πηγές απ όπου παράγεται Παραδείγµατα : <encodingdesc> <projectdesc>texts collected for use in the Claremont Shakespeare Clinic, June </projectdesc> </encodingdesc> <encodingdesc> <samplingdecl>samples of 2000 words taken from the beginning of the text </samplingdecl> </encodingdesc> <editorialdecl> <p>the part of speech analysis applied throughout section 4 was added by hand and has not been Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

52 checked. <p>errors in transcription controlled by using the WordPerfect spelling checker. <p>all words converted to Modern American spelling using Webster's 9th Collegiate dictionary. <p>all quotation marks converted to entity references &odq; and &cdq;. </editorialdecl> <profiledesc> λεπτοµερής περιγραφή των µη βιβλιογραφικών δεδοµένων (π.χ. γλώσσα, συµµετέχοντες κλπ) Παραδείγµατα : <creation> <date value=' '>august 1992</date> <name type="place">taos, New Mexico</name> </creation> <textclass> <keywords scheme="lcsh"> <list> <item>english literature -- History and criticism -- Data processing.</item> <item>english literature -- History and criticism -- Theory etc.</item> <item>english language -- Style -- Data processing.</item> </list> </keywords> </textclass> <revisiondesc> καταγραφή του ιστορικού αναθεωρήσεων του αρχείου Παράδειγµα : <revisiondesc> <change><date>6/3/91:</date> <respstmt><name>emb</name><resp>ed.</resp></respstmt> <item>file format updated</item></change> <change><date>5/25/90:</date> <respsmt><name>emb</name><resp>ed.</resp> <item>stuart's corrections entered</item></change> </revisiondesc> Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

53 Εάν πρόκειται για συλλογή κειµένων µε κοινά χαρακτηριστικά, µπορεί να υπάρχει µία κεφαλίδα για το σύνολο και ξεχωριστές για κάθε συστατικό του. Στην περίπτωση αυτή, ορίζεται ο τύπος της επικεφαλίδας ως εξής: <teiheader type= corpus > Η περιοχή TEI Header περιέχει τα περιγραφικά δεδοµένα ενός ηλεκτρονικού κειµένου που η σύνταξή τους µπορεί να ακολουθήσει τους κανόνες καταλογογράφησης AACR2 καθώς και τις οδηγίες των βιβλιογραφικών περιγραφών ISBD. Για την κωδικοποίηση ενός κειµένου, χρειάζεται να οριστούν τα παρακάτω: Κατηγορία τεκµηρίου (π.χ. πεζό κείµενο, ποίηµα, θεατρικό έργο, οµιλία, λεξικό, ορολογία) Πρόσθετα στοιχεία κατηγοριών (π.χ. σύνδεση υπερκειµένων, σχήµατα, πίνακες, γλωσσολογική ανάλυση, µεταγραµµατισµός, ονόµατα και ηµεροµηνίες, γραφική παράσταση κλπ) Κωδικοποίηση χαρακτήρων (πρότυπα ISO, Unicode) Ακολουθεί η σύνταξη σε γλώσσα κωδικοποίησης SGML ή XML. Εργα που χρησιµοποιούν κωδικοποίηση TEI Η κωδικοποίηση TEI χρησιµοποιείται κύρια σε προγράµµατα ανθρωπιστικώνσπουδών και γλωσσολογίας. ύο βασικά έργα που υλοποιούν TEI είναι: Oxford Text Archive (OTA) : 8/12/2001) (πρόσβαση Electronic Text Center, University of Virginia : (πρόσβαση 8/12/2001) Το TEI υποστηρίζεται από τους παρακάτω οργανισµούς: Association for Computers and the Humanities (ACH) Association for Literacy and Linguistics (ACL) Association for Literacy and Linguistic Computing (ALLC) Επίσης: National Endowment for the Humanities (NEH) Directorate XIII of European Communities (CEC/DG-XIII) Andrew W. Mellon Foundation Social Science and Humanities Research Council of Canada Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

54 ηµιουργία TEI Header (παράδειγµα από Electronic Text Center, Virginia University) Creating the TEI Header The TEI Header is created from a Netscape web page template. The form has areas for information about the original text, and about the electronic version you are creating. The template will then generate a file pre-formatted in TEI, which you will append to your text file. Logging In From the Electronic Text Center Introduction to TEI page, click on The TEI Header. On the next page, click on The Web Forms Header Template. You will be prompted to log in. Type: Username: Password: On the next page, click on 2. Edit an Existing Header. This will take you to a catalogue of current headers. If the name of the header you have chosen to look at as an example has LOCKED appended to its name, you will have to click unlock first. Otherwise, click Edit. Open a new window in Netscape, and go to Web Forms Header Template again. Log in (if necessary). Select 1. Create a New Header and fill in the Header Name box with the unique text id number you have chosen for your text (i.e., DosNote). Hit the Create a New Header button, which will generate a template for your text. Filling-in the Header Template Most boxes are self-explanatory. Remember to delete the text included in the box that tells you what to insert. These are different from some lines that are filled-in for you. The steps here are incomplete, but attempt to clarify some of the more ambiguous steps. Under File Description (About the Electronic Version), next to Title, follow the example in the box, and write, i.e., "Notes from the Underground / by Fyodor Dostoyevky." NB-Be sure that if the author of the text you are working on is already listed in our on-line library, his or her name matches the Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

55 current entry. Pay special attention to whether or not dates are listed following the author's name, i.e., if another text by L. Frank Baum is tagged, the author's name in the TEI Header should be: Baum, L. Frank (Lyman Frank), , to match his name as it is already listed in the Modern English Collection. Under Publication Statement, next to Text ID: write "Modern English," and the unique text ID, i.e. "DosNote." Next to Availability already typed-in, you will see: URL: Change # to the first letter of author's last name, capitalized. Under Source Description (about the original textual source), type in the full title of the book; also, be sure to select a choice next to level =. For single volume books the level is Monograph. Under Text ID, fill in the name of the library from which the physical volume you have used was procured, and the call number of the book. Be sure to delete the filled-in text in the window, "Source copy consulted." Under Profile Description, next to Date, type the date of the book's publication; next to Language, type "English." Next to id= (the language id) type "eng". If you have additional languages in your text, you must click on the addblock9 box and type in the language name and id in the new box. Under Revision Description, next to Date, type the date for the e- text "publication," i.e. "May, 2000." Next to Name, type "Your Name, Electronic Text Center." Check your entries, then click the Save and Quit button at the bottom of the form. Final Steps When you save and quit, you are returned to the catalogue of current headers. Find the entry for the header for your text. Click on the teifilter link in column 3 next to the entry for your text. This is very important and easily over-looked. Return to the UNIX/ Exceed environment. Change your location to the directory where completed headers are located. Type: cd /lv1/etext/done/headers-out/tstdone Now, copy the.sgml header file into your working directory: cp DosNote.sgml../../Your_first_name Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

56 EAD (Encoded Archival Description) Είναι πρότυπο για την κωδικοποίηση της λεπτοµερούς περιγραφής αρχείων (archival finding aids), χρησιµοποιώντας τη γλώσσα SGML. Συντηρείται και υποστηρίζεται από το Network Development and Marc Standards Office της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου (LC) σε συνεργασία µε την Εταιρεία Αµερικάνων Αρχειονόµων (Society of American Archivists). Τα στοιχεία που χρησιµοποιούνται στο USMARC και στο TEI σχετίζονται και συµπληρώνουν το EAD. Εξ άλλου, η κεφαλίδα eadheader που περιέχεται στο µοντέλο EAD είναι όµοια µε την κεφαλίδα TEI Header. Παραδείγµατα σύνταξης EAD: Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

57 Τα στοιχεία EAD είναι τα παρακάτω (από EAD Identifier <eadid> provides a unique identification number or code for the finding aid and can indicate the location, source, and type of the identifier. File Description <filedesc> contains much of the bibliographic information about the finding aid, including the name of the author, title, subtitle, and sponsor (all contained in the Title Statement <titlestmt>), as well as the edition, publisher, series, and related notes encoded separately. Profile Description <profiledesc> is used to record the language of the finding aid and information about who created the encoded version of the document, and when. Revision Description <revisiondesc> summarizes any revisions made to the EAD document. (See example under <eadheader> in the EAD Elements section of the tag library.) Εργα που χρησιµοποιούν κωδικοποίηση EAD Library of Congress Πολλά πανεπιστήµια στις ΗΠΑ (Berkeley, Yale, Harvard, stanford, Virginia κ.ά.) National Endowment for the Humanities EAD Sites American Institute of Physics, Niels Bohr Library American Philosophical Society Archives of American Art, Smithsonian Institution NEW ADDITION - 11/01 Australian War Memorial NEW ADDITION - 11/01 Berkeley Art Museum/Pacific Film Archive Bodleian Library, Department of Special Collections and Western Manuscripts Brandeis University Libraries California State University, Dominguez University of California, Berkeley University of California, San Diego, Mandeville Special Collections Library University of Chicago Library, Department of Special Collections University of Glasgow, Glasgow University Archives & Business Records Centre University of Illinois University of Liverpool Special Collections University of Notre Dame Archives University of Michigan, Bentley Historical Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

58 Hills Cartoon Research Library, Ohio State University Columbia University, Rare Book and Manuscript Library Cornell University Cuban Heritage Digital Collection, University of Miami NEW ADDITION - 11/01 Duke University, Rare Book, Manuscript, and Special Collections Library Durham University Library Emory University Special Collections Harvard University Historic Pittsburgh Finding Aids project Instituto dos Arquivos Nacionais/Torre do Tombo, Portugal NEW ADDITION - 11/01 International Institute of Social History Iowa Women's Archives, University of Iowa Libraries Johns Hopkins Medical Institutions, Chesney Medical Archives Library of Congress Finding Aids Project Louisiana State University Libraries Minnesota Historical Society Mount Vernon Library and Curatorial Collections NEW ADDITION - 11/01 National Library of Medicine, History of Medicine Division New York Public Library North Carolina State University Libraries Old Dominion University Library University of North Carolina at Chapel Hill, Manuscripts Department University of Pennsylvania, Annerberg Rare Book & Manuscript Library University of Sydney Libraries (SETIS) University of Vermont Special Collections University of Virginia Library, Special Collections Department University of Warwick, Modern Records Centre Utah State Archives Utah State Historical Society Yale University Library COOPERATIVE PROJECTS American Heritage Virtual Archive Project Archives Hub, United Kingdom NEW ADDITION - 11/01 CIAO (Conceptual and Intermedia Arts Online) Guide to Australian Literary Manuscripts KYVL Kentuckiana Finding Aids Project The MALVINE Project - Manuscripts and Letters Via Integrated Networks in Europe Museum Computer Network EAD Site (MUS-EAD) Museums and the Online Archive of California Project (MOAC) Navigational Aids for the History of Science Technology and the Environment NEW ADDITION - 11/01 North Carolina Encoded Archival Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

59 Public Record Office (United Kingdom) Rutgers University / Center for Electronic Texts in the Humanities (CETH) Santa Clara University Archives Stanford University Library, Department of Special Collections South Texas Archives, Texas A&M University State Historical Society of Wisconsin, Archives Division Syracuse University Library Description (NCEAD) NEW ADDITION - 11/01 Online Archive of California (OAC) Online Archive of New Mexico (OANM) PACSCL - Philadelphia Area Consortium of Special Collections Libraries NEW ADDITION - 11/01 Physics History Finding Aids RLG's Archival Resources Texas Archival Resources Online (TARO) Virginia Heritage United Methodist Church Archives - GCAH Reference Title: Dates of creation Held at Extent Physical Description Name of Creator Level of Description Εγγραφή σε EAD EAD test record Title Creation Information Revisions Language of Material Administrative/Biographical History Admininstrative/Biographical History Scope and Content Scope and Content System of Arrangement Administrative Information Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

60 Custodial History Archival History Immediate Source of Acquisition Immediate Source of Acquisition Appraisal, Destruction, Scheduling Appraisal Accruals Accruals Access Conditions Copyright/Reproduction Existence of Copies Existence/Location of Originals Note Further Information Finding Aids Related Units of Description Publication Note Access Points Subject: subject -- location ( dates ) [ other ] [ other ] Personal Name: surname, forename. ( date ) title epithet other Family Name: surname family. ( date ) title epithet location Corporate Name: organisation -- location ( dates ) [ other ] Place Name: location -- ( dates ) Παράδειγµα υλοποίησης EAD Valuation book of lands in Aberdeenshire, Reference: GB 0231 AU MS 0507 Title: Valuation book of lands in Aberdeenshire, Dates of creation: 1802 Held at: University of Aberdeen Extent: 1802xxxx Physical Description: No physical characteristics affecting use of collection Name of Creator: James Mackie (fl 1802) (transcription from original land valuations) Aberdeenshire Commissioners of Supply ( ) Level of Description: fonds Creation Information: This document was generated by Javascript from an HTML form which structured the input according to the elements of ISAD(G) Version 2. Revisions: Modified at: Thu Nov 01 15:42:02 GMT+0000 (GMT Standard Time) 2001 Language of Material: eng Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

61 Administrative/Biographical History Commissioners of Supply were introduced to Scotland in the seventeenth century. Commissioners were chosen from the wealthy land-owning classes of each of the old Scottish counties, and appointed, initially at least, for the specific purpose of allocating and collecting the " cess ", or land tax from their peers. The tax was first introduced on a regular basis in 1643, and records created in the course of its collection are known variously (depending on date and place) as land tax returns, valuation books, or stent rolls. From the middle ages, burghs had organised their own form of taxation in the form of feu charters, under which owners paid a fixed sum in perpetuity. The system of land tax introduced by the Exchequer in 1643 was however, eventually extended to cover the burgh authorities as well as the counties. The Commissioners were later entrusted with other duties, such as the enforcement of the Education Act of 1696, and from 1718 shared responsibilities with the Justices of the Peace for roads and bridges. Their responsibilities were gradually diminished by local government reorganisation after 1832, in particular the Valuation of Lands Act of 1854, and the introduction of county councils in 1889, although they continued to work alongside county councils on joint police committees until Scope and Content This volume contains details extracted from 7 early land valuations for Aberdeenshire, which were known to survive for the period It contains: Full transcripts (for every parish in the Shire) of the 1634, 1674 and 1755 valuations; Notes of changes between the 1755 and 1795 valuations; Comparison of the total valuations (for each Presbytery within the Shire) in 1634, 1644, 1649, 1667 and 1674 System of Arrangement Single item Immediate Source of Acquisition Source not recorded. Appraisal, Destruction, Scheduling Administrative Information This material has been appraised in line with normal procedures Accruals Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

62 No accruals expected Access Conditions Open, subject to signature accepting conditions of use at reader registration sheet Copyright/Reproduction Subject to the condition of the original, copies may be supplied for private research use only on receipt of a signed undertaking to comply with current copyright legislation. Permission to make any published use of material from the collection must be sought in advance from the Head of Special Libraries and Archives ( speclib@abdn.ac.uk ) and, where appropriate, from the copyright owner. Where possible, assistance will be given in identifying copyright owners, but responsibility for ensuring copyright clearance rests with the user of the material. Existence of Copies No copies known Not known Finding Aids Existence/Location of Originals Further Information Very brief collection level description available on Aberdeen University Library Catalogue, accessible online Related Units of Description The following records created by the old administrative units covering the historic counties of Aberdeen and Aberdeenshire are also deposited in this repository: Aberdeenshire land valuation books, 1644, 1649, 1667 (GB 0231 MS 1037) Aberdeenshire land valuation book, 1750 (GB 0231 MS 1038) Poll book of the Shire and Burgh of Aberdeen, 1696 (GB 0231 MS 568) Stent roll for the Burgh of Aberdeen, (GB 0231 MS 57) Alphabetical index to the first 76 volumes of the Council Register of the City of Aberdeen from (GB 0231 MS 595) Testimonials granted by the Baillies of Aberdeen Burgh, (GB 0231 MS 1050) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,

63 Abstract register of sasines for Aberdeenshire, (transcript made early 19th c) (GB 0231 MS 837) The main series of records for these authorities are deposited at Aberdeen City Archives, Town House, Broad Street, Aberdeen, AB10 1AQ. A catalogue of these records is available for consultation in the University Searchroom. Publication Note The Valuation of the County of Aberdeen for the year Printed from the original manuscript (now at Fettercairn House) by permission of Lord Clinton, ed. by Alistair and Henrietta Tayler (Aberdeen:Third Spalding Club, 1933) Access Points Subject: Land value taxation -- Scotland Aberdeenshire ( ) Subject: Real property tax -- Scotland Aberdeenshire ( ) Subject: Land tenure -- Scotland Aberdeenshire ( ) Personal Name: Mackie, James. ( fl 1802 ) Corporate Name: Aberdeenshire Commissioners of Supply -- Aberdeenshire, Scotland ( ) Place Name: Aberdeenshire, Scotland -- ( ) Τοράκη, Κ. Μεταδεδοµένα, Σηµειώσεις 7 ου εξ., ΤΑΒ, Ιόνιο Πανεπιστήµιο,