ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ - ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ Η Διπλωματική Εργασία παρουσιάστηκε ενώπιον του Διδακτικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σε Μερική Εκπλήρωση των Απαιτήσεων για το Δίπλωμα του Μηχανικού Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων Μπαρμπάτσαλου Κωνσταντία ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009 Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 1

2 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΜΠΑΡΜΠΑΤΣΑΛΟΥ Κοκολάκης Σπύρος, Επιβλέπων Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων Γκρίτζαλης Στέφανος, Μέλος Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων Λαμπρινουδάκης Κωνσταντίνος, Μέλος Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 2

3 Πίνακας Περιεχομένων 1. Εισαγωγή 1.1. Η ηλεκτρονική µάθηση στο σύγχρονο Πανεπιστήµιο 1.2. Αφορµή και κίνητρα για την παρούσα διπλωµατική 1.3. Σκοπός και στόχοι 1.4. Πηγές και όρια 1.5. οµή της διπλωµατικής εργασίας 2. Εκπαιδευτικά παιχνίδια και εκπαιδευτικό λογισµικό 3. Ανάπτυξη ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού για τη διδασκαλία της Ανάλυσης και Σχεδιασµού Π.Σ Στόχοι του παιχνιδιού 3.2. Τεχνολογίες και µέθοδοι 3.3. Σχεδιασµός 3.4. Παρουσίαση του παιχνιδιού 3.5. Αξιολόγηση και οδηγίες για την αξιοποίηση του παιχνιδιού 4. Αναµόρφωση µαθηµάτων στο WebCT Vista 4.1. Ηλεκτρονική µάθηση και το WebCT Vista 4.2. Αναγκαιότητα για την αναµόρφωση των µαθηµάτων 4.3. Παρουσίαση των νέων µαθηµάτων 5. Σύνοψη και συµπεράσµατα 5.1. Σύνοψη 5.2. Συµπεράσµατα 5.3. Περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη 6. Αναφορές ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 3

4 Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή 1.1 Η ηλεκτρονική µάθηση στο σύγχρονο Πανεπιστήµιο Η αλµατώδης ανάπτυξη της πληροφορικής ως επιστήµη, καθώς επίσης και των διαδικτυακών τεχνολογιών, έχουν ανοίξει νέους ορίζοντες σε όλους τους τοµείς της ζωής. Έχοντας εκµηδενίσει τις αποστάσεις, παρέχουν πληροφορίες και δυνατότητες στις οποίες κάθε άνθρωπος δύναται να έχει πρόσβαση από οποιοδήποτε σηµείο. Οι ρυθµοί ανάπτυξης της διαδικτυακής τεχνολογίας γίνονται ολοένα και πιο γρήγοροι, µε αποτέλεσµα να δηµιουργούνται καινούριες και περισσότερο σύνθετες εφαρµογές, οι οποίες διευκολύνουν τη διεκπεραίωση εργασιών, δίνουν πολλές ευκαιρίες στο χώρο της ψυχαγωγίας, βοηθούν στην πραγµατοποίηση καλύτερων επιδόσεων στον εργασιακό χώρο Επίσης, το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες η παγκόσµια οικονοµία τείνει να εξελιχθεί σε «Οικονοµία βασισµένη στη γνώση» (Μελέτη Global Campus 2002), όπου η γνώση δηµιουργείται, αποκτάται και χρησιµοποιείται από επιχειρήσεις, οργανισµούς, ιδιώτες και κοινότητες για µεγαλύτερη κοινωνικοοικονοµική ανάπτυξη και παγκόσµια ανταγωνιστικότητα. Αυτή η νέα µορφή οικονοµίας θέτει ένα ανώτατο επίπεδο στον τοµέα της διά βίου εκπαίδευση. Παρ όλα αυτά, οι παράγοντες που λαµβάνουν χώρα στην εκπαίδευση (χρόνος, πόροι κ.λπ.), γίνονται επικρατέστεροι. Συνεπώς, η ηλεκτρονική µάθηση είναι απαραίτητος παράγοντας για την εκπαίδευση και για την επαγγελµατική ανέλιξη. Η εξέλιξη αυτή, δε θα µπορούσε να µη συµπεριλαµβάνει και το χώρο της εκπαίδευσης στον Πανεπιστηµιακό τοµέα. Η ηλεκτρονική µάθηση (elearning), έχει αρχίσει ήδη να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην Τριτοβάθµια Εκπαίδευση και ενδυναµώνει την εκπαιδευτική διαδικασία. Παρατηρείται ότι ο αριθµός των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων που υιοθετούν τη χρήση µεθόδων ηλεκτρονικής µάθησης αυξάνεται συνεχώς. Οι διαδικασίες ηλεκτρονικής µάθησης διακρίνονται σε τρία (3) επίπεδα. i. Η τηλε-εκπαίδευση σε εξατοµικευµένο ρυθµό (self-paced training), διαδικασία κατά την οποία παραδίδεται στο φοιτητή το εκπαιδευτικό υλικό και αυτός αποφασίζει τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο χρήσης του. εν υπάρχει άµεση επικοινωνία µε καθηγητές ή άλλους φοιτητές. Αυτή τη µέθοδο προσεγγίζει περισσότερο το Ανοικτό Πανεπιστήµιο. ii. Η Ασύγχρονη τηλε-εκπαίδευση, η οποία παρουσιάζει πολλά κοινά σηµεία µε την προηγούµενη κατηγορία. ίνεται στους φοιτητές η δυνατότητα να εργαστούν µε το υλικό προς διδασκαλία οπουδήποτε και οποτεδήποτε, µπορώντας όµως να αναπτύσσουν µια µορφή ασύγχρονης επικοινωνίας µε τους υπόλοιπους συµµετέχοντες και µε τον εκπαιδευτή. Το υλικό διδασκαλίας δεν είναι απαραίτητο να έχει δοθεί όλο από την έναρξη του µαθήµατος αλλά µπορεί να προσφέρεται τους εκπαιδευόµενους σταδιακά. Ο ρυθµός διεξαγωγής καθορίζεται από τον εκπαιδευτή σε συνεργασία πάντα µε τους εκπαιδευόµενους. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 4

5 iii. Η Σύγχρονη τηλε-εκπαίδευση. Στην περίπτωση αυτή, το µάθηµα διεξάγεται κανονικά, αλλά ο καθηγητής και οι φοιτητές µπορούν να βρίσκονται σε διαφορετικό χώρο κατά τη διάρκεια της παράδοσης. Έχουν όµως την επιλογή προσοµοίωσης µιας αίθουσας διδασκαλίας µε εικονικά µέσα. Ο τρόπος διεξαγωγής του µαθήµατος λαµβάνει χώρα ώστε οι παρεχόµενες δυνατότητες να είναι ίδιες ή περισσότερες από αυτές της αίθουσας διδασκαλίας. Από τις παραπάνω µεθόδους, η ασύγχρονη τηλε-εκπαίδευση κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος, καθώς έχουν αναπτυχθεί ειδικά περιβάλλοντα για το σκοπό αυτό. Επειδή η ασύγχρονη τηλε-εκπαίδευση βασίζεται κυρίως στο δίκτυο και στην ασύγχρονη πρόσβαση στο υλικό του µαθήµατος από τους εκπαιδευόµενους, είναι σαφές ότι χρειάζεται να χρησιµοποιηθεί κάποιο λογισµικό για να πραγµατοποιηθεί αυτό. Το λογισµικό αυτό ονοµάζεται πλατφόρµα Ασύγχρονης Τηλε-εκπαίδευσης ή Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακού Υλικού (Learning Management System LMS). Το Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακού Υλικού είναι λογισµικό, του οποίου ο σκοπός είναι η οργάνωση και η διαχείριση µεθόδων και υλικού ηλεκτρονικής µάθησης. Το περιεχόµενό του ποικίλει από συστήµατα καταγραφής αρχείου εκπαιδευοµένων µέχρι λογισµικό παραδόσεων µαθηµάτων και διαδικτυακής συνεργασίας εκπαιδευτών εκπαιδευοµένων. Περιέχει πληθώρα χαρακτηριστικών γνωρισµάτων, όπως η αυτόµατη καταχώρηση µελών, οι διαδικτυακές ασκήσεις και η διαχείριση διδακτέας ύλης. Τα περισσότερα Συστήµατα ιαχείρισης Μαθησιακού Υλικού είναι κατασκευασµένα για χρήση στο internet, για να διευκολύνουν την πρόσβαση σε όλες τις απαιτούµενες λειτουργίες. Η κατασκευή τους βασίζεται σε ποικίλες εφαρµογές, όπως πλατφόρµες JavaEE και αρχιτεκτονικές Microsoft.NET, αλλά πάντα υπάρχουν βάσεις δεδοµένων στο παρασκήνιο. Ως πλατφόρµα Ασύγχρονης τηλε-εκπαίδευσης θα µπορούσε να θεωρηθεί και µία απλή ιστοσελίδα στην οποία ανεβάζει ο καθηγητής το υλικό του µαθήµατος και στη συνέχεια οι µαθητές παραδίδουν τις εργασίες τους µέσω ηλεκτρονικού ταχυδροµείου. Αν και κάτι τέτοιο ίσως εξυπηρετούσε τις βασικές ανάγκες, δεν θα ήταν αποτελεσµατικό. Η εισαγωγή της Ασύγχρονης Τηλε-εκπαίδευσης δίνει νέες δυνατότητες στην εκπαίδευση, προσφέροντας ένα µέσο αλληλεπίδρασης και συνεχούς επικοινωνίας εκπαιδευτή - εκπαιδευόµενου. Παράλληλα, υποστηρίζεται η ηλεκτρονική οργάνωση, αποθήκευση και παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού, ανεξάρτητα από τους περιοριστικούς παράγοντες του χώρου και του χρόνου της κλασσικής διδασκαλίας, δηµιουργώντας τις προϋποθέσεις ενός δυναµικού περιβάλλοντος εκπαίδευσης. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί διάφορες πλατφόρµες, όπως το WEST, το WebCT, το Blackboard. Όπως ήταν φυσικό, παρουσιάστηκε γρήγορα η αναγκαιότητα ύπαρξης ανοικτών προτύπων για την περιγραφή του µαθησιακού υλικού. Οι βασικότεροι λόγοι που οδήγησαν στην ανάπτυξη προτύπων περιγραφής µαθησιακών αντικειµένων είναι : Η ανάγκη για επαναχρησιµοποίηση του µαθησιακού υλικού. Έχει βαρύνουσα σηµασία, µετά τη δηµιουργία ενός µαθήµατος για Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 5

6 ασύγχρονη τηλε-εκπαίδευση, το υλικό αυτό να µπορεί να επαναχρησιµοποιηθεί την επόµενη φορά που θα διδαχθεί το µάθηµα και να είναι απαραίτητες µόνο ενηµερώσεις και βελτιώσεις. Οι εξελίξεις στον τοµέα της ηλεκτρονικής µάθησης είναι ραγδαίες και οι ανάγκες που καλείται να καλύψει µία πλατφόρµα για Ασύγχρονη Tηλε-εκπαίδευση είναι συνεχώς αυξανόµενες µε αποτέλεσµα να βγαίνουν συνεχώς καινούριες εκδόσεις και να αναπτύσσονται καινούριες πλατφόρµες. Επίσης, είναι πολύ σηµαντικό µία αναβάθµιση της πλατφόρµας ή µία µετάβαση από µία πλατφόρµα σε µία άλλη, να µη συνεπάγεται και επαναδηµιουργία του µαθησιακού υλικού. Η ανάγκη για συνεργασία µεταξύ Συστηµάτων ιαχείρισης Μαθησιακού Υλικού. Οι εκπαιδευτές πολλές φορές θέλουν να συνεργαστούν και να ανταλλάξουν µαθησιακό υλικό. Είναι απαραίτητο λοιπόν να υπάρχει ένας ενιαίος τρόπος περιγραφής του µαθησιακού υλικού και να µπορούν διαφορετικές πλατφόρµες να συνεργαστούν για ανταλλαγή µαθησιακού υλικού. Η ανάγκη για διαθεσιµότητα πρόσβασης και εύκολης αναζήτησης. Είναι σηµαντικό οι χρήστες να µπορούν να ψάξουν εύκολα στο µαθησιακό υλικό και να βρουν αυτό που τους ενδιαφέρει. Οι παραπάνω λόγοι οδήγησαν στη δηµιουργία προτύπων για την περιγραφή των µαθησιακών αντικειµένων και τα µετα-δεδοµένα (metadata) µαθησιακών δεδοµένων. Τα κυριότερα πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί µέχρι στιγµής είναι: Το πρότυπο της AICC (Aviation Industry CBT(Computer Based Training) Committee). H AICC προσφέρει πιστοποίηση συµβατότητας µε το AGR 010 (AICC Guidelines and Recommendations). Ακόµα και τα LMS s που είναι AICC certified δε σηµαίνει ότι είναι απόλυτα συµβατά µεταξύ τους και ότι η µεταφορά από τη µία πλατφόρµα στην άλλη γίνεται αυτόµατα. Το πρότυπο της IMS Global Learning Consortium. H IMS αναπτύσσει προδιαγραφές για συστήµατα ασύγχρονης τηλεεκπαίδευσης. Οι προδιαγραφές βασίζονται στην XML (extensive Markup Language). SCORM (Sharable Content Object Reference Model). Το SCORM αναπτύχθηκε από το ADL(Advanced Distributed Learning), πρωτοβουλία του υπουργείου Εθνικής Άµυνας της Αµερικής(Department of Defense). Σκοπός του SCORM είναι να συνενώσει τα υπόλοιπα πρότυπα. Αυτή τη στιγµή αποτελεί το πιο δηµοφιλή πρότυπο. Βασίζεται και αυτό στην XML. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 6

7 1.2 Αφορµή και κίνητρα για την παρούσα διπλωµατική Η αφορµή που οδήγησε στη µελέτη του θέµατος της ηλεκτρονικής µάθησης και στην υλοποίηση µιας διαδραστικής εφαρµογής, βασίζεται σε δύο καίριους παράγοντες. Ο ένας από αυτούς είναι η ανάγκη για τον εµπλουτισµό της διδακτέας ύλης του µαθήµατος «Σχεδιασµός και Ανάλυση Πληροφοριακών Συστηµάτων», που διδάσκεται στο Εξάµηνο του τµήµατος Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστηµάτων του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Η φύση του µαθήµατος είναι τέτοια, που κάνει τη χρήση µόνο παραδοσιακών µεθόδων διδασκαλίας να αποτελεί τροχοπέδη στη σφαιρική παρουσίαση όλων των παραγόντων και στην υλοποίηση των εννοιών. Επιπρόσθετα, η πρακτική εφαρµογή των διδασκόµενων γνώσεων σε πιλοτικό περιβάλλον µιας εταιρείας διευκολύνει την κατανόηση των εννοιών του µαθήµατος. Ο συνδυασµός των κλασικών µεθόδων διδασκαλίας µε ένα διαδικτυακό παιχνίδι που αφορά πρωταρχικές αλλά και πιο προχωρηµένες έννοιες, οδηγεί στην εύκολη κατανόηση του µαθήµατος, χωρίς ο φοιτητής να περιορίζεται στην απλή παροχή «ξερών» γνώσεων. Επίσης, η πρόοδος στον τοµέα των εφαρµογών και πλατφορµών ηλεκτρονικής µάθησης οδηγεί στην ανάγκη για εξοικείωση των φοιτητών και του διδακτικού προσωπικού µε περιβάλλοντα όπως το WebCT. Οι πλατφόρµες ηλεκτρονικής µάθησης αρχίζουν να χρησιµοποιούνται από πολλά Πανεπιστηµιακά Ιδρύµατα, ακόµα και σε σχολές οι οποίες δεν έχουν ως αντικείµενο γνώσης την επιστήµη της Πληροφορικής, όπως το e-class του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών ( Η χρήση µιας τέτοιας εφαρµογής και η λειτουργικότητα της (usability), ισάξια µε την καλαίσθητη παρουσίασή της, αποτελούν αναγκαιότητα για την υιοθέτησή της, πόσο µάλλον σε µία σχολή σχετική µε το αντικείµενο. Αξιολογώντας τις προαναφερθείσες θέσεις και λαµβάνοντας υπ όψιν την αναγκαιότητα της χρήσης µεθόδων ηλεκτρονικής µάθησης, καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι κρίνεται επιβεβληµένη η περαιτέρω ενασχόληση και ανάπτυξή τους. 1.3 Σκοπός και στόχοι Αντικείµενο της παρούσας διπλωµατικής εργασίας είναι ο σχεδιασµός και η ανάπτυξη ενός διαδραστικού παιχνιδιού ηλεκτρονικής µάθησης, του «Analyse-it» που αφορά την Ανάλυση και το Σχεδιασµό Πληροφοριακών Συστηµάτων. Μέσω αυτού, ο φοιτητής θα περιηγείται στο εικονικό περιβάλλον µιας επιχείρησης, της δισκογραφικής εταιρείας «Shooting Stars, θα παρατηρεί τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες της και θα καλείται να λύσει τις ασκήσεις που παρατίθενται στην ιστοσελίδα του παιχνιδιού. Σκοπός του διαδραστικού αυτού παιχνιδιού είναι η πρακτική εφαρµογή των γνώσεων που παρέχονται στις διαλέξεις του µαθήµατος και η εξοικείωση των φοιτητών µε πρωταρχικές και πιο εξειδικευµένες έννοιες. Η εικονική αναπαράσταση του περιβάλλοντος του εργασιακού χώρου και Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 7

8 των λειτουργιών/υπηρεσιών της εταιρείας είναι µια πρωτοποριακή µέθοδος παρουσίασης των δρώµενων στον εργασιακό χώρο. Επιπρόσθετα, σήµερα η ηλεκτρονική µάθηση βρίσκεται σε µια αρκετά ώριµη µορφή καθώς διανύει την τέταρτη (ή κατά άλλους πέµπτη) φάση της εξέλιξής της. Η ευρεία χρήση του ιαδικτύου σε συνδυασµό µε τους χρονικούς και τοπικούς περιορισµούς που παρουσιάζει η παραδοσιακή µάθηση και η τρέχουσα υποδοµή του Παγκόσµιου Ιστού, ευνοούν την αποδοτική και αποτελεσµατική εφαρµογή της ηλεκτρονικής µάθησης. Σε πολλές περιπτώσεις µάλιστα, η εκπαίδευση από απόσταση µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν συµπληρωµατική της «πρόσωπο µε πρόσωπο» εκπαίδευσης προκειµένου να ικανοποιήσει την ανάγκη των µαθητών για µάθηση οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Αυτή η αυξανόµενη ανάγκη συνετέλεσε στην εισαγωγή µιας µεγάλης ποικιλίας προϊόντων ηλεκτρονικής µάθησης στην αγορά. Κάθε ένα από αυτά παρουσιάζει µια µεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών και υπηρεσιών ανάλογα µε την παιδαγωγική προσέγγιση που ακολουθεί για την εξυπηρέτηση των αναγκών των τελικών χρηστών και τις τεχνολογικές λύσεις που υιοθετεί για την υποστήριξη της διαδικασίας µάθησης. Αυτό το γεγονός οδήγησε στην υιοθέτηση των πλατφορµών ηλεκτρονικής µάθησης και από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, µε αποτέλεσµα το υλικό πολλών µαθηµάτων, συµπεριλαµβανόµενης και της Ανάλυσης και Σχεδιασµού Πληροφοριακών Συστηµάτων, να αναρτάται στο WebCT. Θέλοντας να υιοθετηθεί η χρήση του WebCT σε µεγαλύτερο βαθµό, προχωρήσαµε στην αναµόρφωση των µαθηµάτων «Ανάλυση και Σχεδιασµός Πληροφοριακών Συστηµάτων» και «ιαχείριση Ασφάλειας Πληροφοριακών Συστηµάτων», που διδάσκεται στο Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών. Στόχος της αναµόρφωσης είναι η ευκολότερη πλοήγηση στις ιστοσελίδες των µαθηµάτων και η δηµιουργία ενός περιβάλλοντος που να οδηγεί στη γρηγορότερη εξοικείωση των φοιτητών µε το WebCT, καθώς είναι γνωστό ότι η λειτουργικότητα σε συνδυασµό µε την καλαισθησία οδηγούν στο βέλτιστο αποτέλεσµα. 1.4 Πηγές και όρια Επειδή η υλοποίηση του «Αnalyse-it», του περιβάλλοντός του, αλλά και η αναµόρφωση των µαθηµάτων στο WebCT γίνεται στα πλαίσια µιας διπλωµατικής εργασίας, κρίνεται επιβεβληµένο να οριοθετηθεί. Η υλοποίηση και το περιεχόµενο της διαδραστικής εφαρµογής µπορούν να καλύψουν όλους τους τοµείς της ύλης του µαθήµατος, καθώς επίσης και να θέσουν τη βάση για µεταγενέστερες έννοιες του µαθήµατος «Μεθοδολογίες Ανάλυσης Πληροφοριακών Συστηµάτων». Η αναµόρφωση των µαθηµάτων στο WebCT λαµβάνει χώρα έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδοµένα σχεδιασµού και ανάπτυξης των τεχνολογιών του παγκόσµιου ιστού και ταυτόχρονα να αποτελεί ένα ευχάριστο και εύχρηστο περιβάλλον για πλοήγηση από πλευράς φοιτητών χρηστών. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 8

9 1.5 οµή της διπλωµατικής εργασίας Μετά την εισαγωγή, στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζουµε το ρόλο που παίζουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια στην εκπαιδευτική διαδικασία στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, σε συνδυασµό µε την ψυχολογία των παικτώνεκπαιδευόµενων Επίσης παραθέτουµε παραδείγµατα ιδιαίτερα ηλεκτρονικών εκπαιδευτικών παιχνιδιών σε διάφορες επιστήµες. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται αρχικά αναφορά και ανάλυση των στόχων που προσπαθούν να επιτευχθούν µέσω του παιχνιδιού. Έπειτα παρουσιάζονται τα εργαλεία που χρησιµοποιήθηκαν για το σχεδιασµό και την υλοποίηση του παιχνιδιού και του περιβάλλοντός του. Ακολουθεί η παράθεση της δοµής του παιχνιδιού και της αρχιτεκτονικής του ιστοχώρου που το φιλοξενεί. Επόµενο βήµα είναι η παρουσίαση του παιχνιδιού και τέλος λαµβάνει χώρα η αξιολόγησή του, ενώ ταυτόχρονα δίνονται οδηγίες για την ενσωµάτωσή του στα πλαίσια της διδασκαλίας. Το τέταρτο κεφάλαιο ξεκινά µε µια εισαγωγή στην ηλεκτρονική µάθηση και στο πως το WebCT Vista ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις µιας πλατφόρµας ασύγχρονης τηλε-εκπαίδευσης. Ακολουθεί η έκθεση της ανάγκης για αναµόρφωση των µαθηµάτων στο WebCT Vista και το κεφάλαιο τελειώνει µε την παρουσίαση των νέων µαθηµάτων. Μία σύνοψη ανοίγει το πέµπτο κεφάλαιο και αµέσως µετά ακολουθούν τα συµπεράσµατα, στα οποία καταλήξαµε µετά από συµπλήρωση ερωτηµατολογίων από συναδέλφους. Τέλος δίνονται προτάσεις για µελλοντική αξιοποίηση. Έπειτα ακολουθούν οι αναφορές και τα παραρτήµατα, όπου περιέχονται τα ερωτηµατολόγια που µοιράστηκαν προς συµπλήρωση. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 9

10 Κεφάλαιο 2. Εκπαιδευτικά παιχνίδια και εκπαιδευτικό λογισμικό Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στη διδασκαλία και τη µάθηση. Υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν την αποτελεσµατικότητα τους σε τοµείς όπως τα µαθηµατικά, την εκµάθηση ξένων γλωσσών ή ακόµα και την απασχόληση ατόµων µε ειδικές ανάγκες. Μεγάλη, επίσης, είναι και η επίδρασή τους στην κουλτούρα των παιδιών, από τις πρώτες κιόλας εµφανίσεις τους. Το πρώτο γνωστό ηλεκτρονικό παιχνίδι που κατασκευάστηκε ποτέ,δηµιουργήθηκε από τους Thomas T. Goldsmith Jr. και Estle Ray Mann µόλις το Το παιχνίδι ήταν ένας εξοµοιωτής πυραύλων πάνω σε µια crt οθόνη της τότε εποχής. Ο πύραυλος κατευθυνόταν από τον "χρήστη" µε αναλογικά και όχι ψηφιακά κυκλώµατα. Μάλιστα ο στόχος δεν εµφανίζονταν στην οθόνη µιας και κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό να συµβεί, λόγω της ελλιπούς γνώσης για την εποχή εκείνη,αλλά ήταν κουκκίδες σε επικαλύµµατα πάνω από την οθόνη. Το πρώτο δείγµα ηλεκτρονικού λογισµικού ήταν το Plato, που δηµιουργήθηκε τη δεκαετία του 60. Οι White και Habbard (1988) παρατηρούν ότι στο απόγειό του, το Plato παρείχε 7000 διδακτικές ώρες σε 150 διαφορετικά µαθήµατα στο σχολικό δίκτυο ενός έθνους. Ήταν αρχικά προγραµµατισµένο να λειτουργεί σε µεγάλους κεντρικούς υπολογιστές (mainframes), αλλά µετά έγινε πρόγραµµα για κάθε προσωπικό υπολογιστή. (Cosmann, 1996) Τα τελευταία, ειδικότερα, χρόνια η αλµατώδης ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών δεν άφησε ανεπηρέαστη και τη βιοµηχανία των παιχνιδιών, ένα σεβαστό τµήµα των οποίων αποτελούν και τα εκπαιδευτικά παιχνίδια. Θεωρείται πλέον χρήσιµο, αν όχι αναγκαίο, για έναν εκπαιδευτικό να µπορεί να αξιολογήσει, να εκτιµήσει και να χρησιµοποιήσει κατάλληλα ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, προκειµένου να εκµεταλλευτεί τις όποιες διδακτικές δυνατότητες µπορεί αυτό να του παράσχει. Αν και δεν υπάρχουν σαφή κριτήρια διαχωρισµού ενός εκπαιδευτικού λογισµικού γενικότερα από ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι πιο συγκεκριµένα (Bousquet, 1986 Συρρής & Νικητάκος), θα παρουσιάσουµε τα κυριότερα χαρακτηριστικά που διέπουν τις εφαρµογές εκπαιδευτικού λογισµικού. Απλή και λιτή διεπαφή. Οι βασικές οθόνες θα πρέπει να είναι καλά σχεδιασµένες, για να µπορούν οι εκπαιδευόµενοι να κινούνται από τη µία δραστηριότητα στην άλλη. Η πλοήγηση στο πρόγραµµα θα πρέπει να προκαλεί το ενδιαφέρον των εκπαιδευόµενων και τα εικονίδια θα πρέπει να είναι παρακινητικά. (Brogan, 2001) Γραφικά µε νόηµα παρόµοιο µε το αντικείµενο, αλλά όχι υπερβολικά εντυπωσιακά. Τα γραφικά έχουν αξία όταν υποστηρίζουν το µαθησιακό υλικό. Αλλιώς αποσπούν την προσοχή των εκπαιδευόµενων. (Brogan, 2001) Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 10

11 Εύκολος τρόπος εξόδου. Τα πιο πολλά εκπαιδευτικά προγράµµατα/παιχνίδια περιέχουν πολύ περισσότερες πληροφορίες από τον αριθµό που µπορεί να επεξεργαστεί ένας εκπαιδευόµενος. Πρέπει να είναι εύκολο για τον εκπαιδευόµενο να µπορεί να βρει την έξοδο από µια συγκεκριµένη διεργασία. (Brogan, 2001) Έξυπνη διαδραστικότητα. Όσο µεγαλύτερος είναι ο ρόλος του εκπαιδευόµενου και όσες περισσότερες οι ενέργειες που πραγµατοποιεί και οι πρωτοβουλίες που παίρνει, τόσο ενισχύεται η αλληλεπιδραστικότητα, ο ρόλος του γίνεται ενεργός και η πληροφορία αφοµοιώνεται πιο εύκολα. (Brogan, 2001) Ανατροφοδότηση (feedback). To ολοκληρωµένο εκπαιδευτικό λογισµικό παρέχει ανατροφοδότηση στους εκπαιδευτές και τους εκπαιδευόµενους, που υποδεικνύει την πρόοδο των εκπαιδευόµενων. Αυτή η πληροφορία θα πρέπει να είναι εύκολα κατανοητή, π.χ. σε µορφή διαγραµµάτων. Μερικά πακέτα εκπαιδευτικού λογισµικού µπορεί να παρέχουν στον εκπαιδευόµενο πληροφορίες πάνω στο θέµα µε το οποίο ασχολείται. (Brogan, 2001) Μαθησιακοί στόχοι: τα εκπαιδευτικά παιχνίδια σχεδιάζονται για κάποιο συγκεκριµένο σκοπό και αποβλέπουν στην επίτευξη ενός συγκεκριµένου στόχου. (Συρρής & Νικητάκος) Σύνολο κανόνων: Θα πρέπει να υπάρχει ένα σαφές σύνολο κανόνων προκειµένου να διευκολύνουν την αλληλεπίδραση του παίκτη µε το παιχνίδι. (Συρρής & Νικητάκος) Η ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισµικού αποτελεί διεπιστηµονικό αντικείµενο έρευνας καθώς συνδυάζει τους χώρους των παιδαγωγικών και εκπαιδευτικών θεµάτων, της πληροφορικής και βέβαια του αντικειµένου µάθησης. Μέσα από την παρουσίαση των τοµέων αυτών, συγκεκριµενοποιούνται και αποµονώνονται οι ιδιαίτεροι παράγοντες που οφείλεται να ληφθούν υπόψη στην ανάπτυξη εφαρµογών παιχνιδιού για την εκπαίδευση. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ Παίρνοντας ως βάση τους εκπαιδευτικούς στόχους που καλούνται να επιτευχθούν θα διερευνήσουµε το κατά πόσο µπορούν τα εκπαιδευτικά Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 11

12 παιχνίδια να συγκριθούν µε τις παραδοσιακές µεθόδους µάθησης και το αν µπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που αυτές προϋποθέτουν Τα εκπαιδευτικά παιχνίδια, αποτελούν ένα σηµαντικό κίνητρο µάθησης. Σε σύγκριση µε τις παραδοσιακές µεθόδους διδασκαλίας, κινητοποιούν τη θέληση των εκπαιδευόµενων για µάθηση, ενώ ταυτόχρονα ενεργοποιούν όλες τις αισθήσεις, αφού προβάλλουν ένα περιβάλλον στο οποίο ο εκπαιδευόµενος καλείται να αλληλεπιδράσει µε όλα του τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα για να επιτύχει τον οποιοδήποτε στόχο του µέσα σε αυτό. Πολλές φορές επίσης, απαιτείται να εκπονηθεί κάποια δραστηριότητα σε συγκεκριµένο χρόνο, πράγµα που έχει ως αποτέλεσµα την αµέριστη προσοχή και την όξυνση της παρατηρητικότητας για τη βελτίωση του χρόνου αντίδρασης. Επίσης, τα εκπαιδευτικά παιχνίδια είναι ικανά να καλύψουν ένα µεγάλο πεδίο εννοιών µέσα από οπτικές αλλά και λεκτικές πληροφορίες. Η γνώση ενσωµατώνεται πιο εύκολα µε την αξιοποίηση µιας εικόνας ή ενός άλλου στοιχείου οπτικής αλληλεπίδρασης (βίντεο, γραφικό περιβάλλον κ. λπ.). Η χρήση οπτικών παραδειγµάτων, σε συνδυασµό µε την παράθεση των εννοιών µε τη µορφή λέξεων οδηγούν στην πλήρη κατανόηση του υλικού προς µάθηση. Οι εκπαιδευόµενοι κινητοποιούνται περισσότερο, ενώ ταυτόχρονα αυτοαξιολογούνται µε τα αποτελέσµατα των ενεργειών τους. Σε αντίθεση µε τις παραδοσιακές µεθόδους διδασκαλίας, οι οποίες στερούνται φυσικής υπόστασης, τα ηλεκτρονικά εκπαιδευτικά παιχνίδια δίνουν τη δυνατότητα περιήγησης στο χώρο, µε άµεση συνέπεια την οπτικοποίηση του χώρου, καθώς επίσης και την ταχύτερη αντίληψή του. Σε περισσότερο πολύπλοκο επίπεδο, ο εκπαιδευόµενος µπορεί να κατανοήσει τη λειτουργία δυναµικών µοντέλων, όντας υποχρεωµένος να δίνει σηµασία και στην παραµικρή λεπτοµέρεια, αν θέλει να επιτύχει το βέλτιστο αποτέλεσµα. Επιπρόσθετα, µε τη χρήση εκπαιδευτικού λογισµικού/ παιχνιδιών, καλείται ο χρήστης να κρίνει ποια ενέργεια θα του παρέχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα µέσα από µια µεγάλη ποικιλία επιλογής. Έτσι, οξύνεται η κριτική του σκέψη και αναπτύσσεται η ικανότητα της λήψης αποφάσεων. ηµιουργείται δηλαδή στη συνείδηση του εκπαιδευόµενου, η διαδικασία ανάπτυξης µιας στρατηγικής. HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ - ΚΑΤΑΤΑΞΗ Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά τους, προκαλούν διαφορετικές επιδράσεις στους χρήστες. (Συρρής & Νικητάκος ). Από την ίδια τους τη φύση προκαλούν το ενδιαφέρον των χρηστών για την ενασχόληση µαζί τους. Επίσης, είναι παράγοντες διασκέδασης και ψυχαγωγίας. Η ύπαρξη πλαισίων κανόνων δηµιουργεί ένα περιβάλλον στο οποίο ο χρήστης καλείται να προσαρµοστεί. Οι στόχοι τους αποτελούν κίνητρα ενεργειών για τους χρήστες και η παροχή ενηµέρωσης διευκολύνει την πρόσληψη της γνώσης. Επειδ η δηµιουργούν προβλήµατα που χρίζουν λύσης, αυξάνουν τη δηµιουργικότητα. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 12

13 Σύµφωνα µε την ταξινόµηση του Chris Crawford, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ανά είδος διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: Action ( ράσης) Shooter ( εξιότητας Στόχου) Action Adventure ( ράσης Περιπέτειας) Adventure (Περιπέτειας) Construction and management simulation (Προσοµοίωσης Κατασκευής και ιαχείρισης Πόρων) Life Simulation ( Προσοµοίωσης Τρόπου Ζωής) Role Playing (Παιχνίδια Ρόλων) Educational Games (Παιχνίδια στην Εκπαίδευση) Strategy (Στρατηγικής) Vehicle Simulation (Προσοµοίωσης Αυτοκίνησης) Sports (Αθλητικών ραστηριοτήτων) ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΣΗΣ Τα παιχνίδια επιχειρηµατικής προσοµοίωσης παρουσιάζουν χώρους, καταστάσεις και διαδικασίες στο πλαίσιο µιας επιχείρησης. Μπορούν να ταξινοµηθούν βάσει εκπαιδευτικών σκοπών, αριθµού αποφάσεων, τύπου αποφάσεων, αριθµού επιχειρήσεων που συµµετέχουν στο παιχνίδι, αριθµού παραγόµενων προϊόντων-υπηρεσιών, ποσοστού αυτοµατοποίησης, ποσοστού διαδραστικότητας, χρόνου-πλαισίου για τη λήψη µιας απόφασης κ.λπ. Τέτοιου είδους παιχνίδια είναι πιο απαιτητικά και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για την ανάπτυξη και την υλοποίησή τους. KΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Για την επιλογή του κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισµικού, υπάρχει ένα πλαίσιο κριτηρίων το οποίο έχει ως στόχο τη βέλτιστη κίνηση επιλογής και παρουσιάζεται παρακάτω. Η ποιότητα του λογισµικού είναι ένας σηµαντικός παράγοντας που προκαλεί την προσοχή των εκπαιδευόµενων. Η ύπαρξη επιπέδων τα οποία οι εκπαιδευόµενοι καλούνται να ξεπεράσουν, τους κάνει να αντιµετωπίζουν πιο σοβαρά το αντικείµενο. Η ευκολία στη χρήση και την πλοήγηση προκαλεί µεγαλύτερη επιθυµία για ενασχόληση. Η µάθηση ταυτόχρονα µε το παίξιµο (διαδραστικότητα) κρατάει την προσοχή των εκπαιδευόµενων στραµµένη στο αντικείµενο. Οι προκλήσεις στο περιεχόµενο των παιχνιδιών κεντρίζουν το ενδιαφέρον τους. Το προσεγµένο γραφικό περιβάλλον, χωρίς να είναι βαρυφορτωµένο δεν αποσπά την προσοχή των εκπαιδευόµενων και δεν τους κουράζει. Η ύπαρξη ασκήσεων και τεστ ελέγχει την ικανότητα µάθησης των εκπαιδευόµενων. Ο σχεδιασµός ώστε να προωθείται η εργασία σε οµάδες ενισχύει το πνεύµα συνεργασίας. Ο σχεδιασµός των µενού και των εντολών µε ευανάγνωστες γραµµατοσειρές είναι ένας εξ ίσου σηµαντικός παράγοντας. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 13

14 Η απαίτηση κριτικής σκέψης από τους εκπαιδευόµενους είναι ένα χαρακτηριστικό που δεν πρέπει να παραβλέπεται. Η χρήση του ποντικιού βοηθά στην ελεύθερη κίνηση των εκπαιδευόµενων στο χώρο. Το λογισµικό προς επιλογή θα πρέπει να επιτρέπει στους χρήστες να διορθώνουν τυχόντα τυπογραφικά λάθη. Μπορεί να γίνει κουραστική η χρήση του όταν αυτή η διόρθωση απαγορεύεται. Αυτό το κριτήριο µπορεί να ελεγχθεί όταν, µε την απάντηση σε ερωτήσεις γίνεται µε τη χρήση του πίσω βέλους ή του πλήκτρου delete, για να διαπιστωθεί αν τα λάθη διορθώνονται, επιτρέποντας στους χρήστες να εισάγουν τις απαντήσεις τους µε τον τρόπο που επιθυµούν. Επιβάλλεται να υπάρχει τεκµηρίωση και να είναι ορθά διατυπωµένη για χρήση από τους διδάσκοντες. Αν στο πακέτο δεν εσωκλείονται σαφείς οδηγίες, εκπαιδευόµενοι και διδάσκοντες θα διαπιστώσουν ότι χρειάζεται να ανακαλύψουν από µόνοι τους πολλές από τις λειτουργίες. Επίσης, είναι αναγκαία η ύπαρξη µη φορτωµένων και προσεκτικά σχεδιασµένων οθονών αλληλεπίδρασης. Ο τύπος της οθόνης θα πρέπει να κάνει την ανάγνωση της πληροφορίας που παρουσιάζεται όσο πιο ευχάριστη γίνεται. Η λανθασµένη επιλογή µιας εντολής ή το λανθασµένο πάτηµα ενός κουµπιού δε θα πρέπει να κάνει το πρόγραµµα να τερµατίζει. Για παράδειγµα, αν µια ερώτηση δέχεται ως απάντηση ένα «ΝΑΙ» ή ένα «ΟΧΙ» και ο χρήστης απαντήσει µε µία οποιαδήποτε άλλη τιµή, θα πρέπει η ειδοποίηση του λάθους να γίνεται διακριτικά, να µην αναστατώνει το χρήστη και να µην κάνει το πρόγραµµα να ξεκινά από την αρχή. Τα µενού θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να είναι φιλικά προς το χρήστη. Ένα καλά σχεδιασµένο µενού επιτρέπει στο χρήστη να πλοηγείται µε µια προσεκτικά δοµηµένη αναλογία γεγονότων. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ Στην αγορά, αλλά και για καθαρά αφιλοκερδείς εκπαιδευτικούς σκοπούς, κυκλοφορούν πολλά εκπαιδευτικά παιχνίδια. Άλλα αποτελούν ξεχωριστά εκτελέσιµα αρχεία και άλλα είναι browser based. Παρακάτω παρατίθενται µερικά παραδείγµατα. 1. Ecopolicy To Ecopolicy είναι ένα παιχνίδι προσοµοίωσης και κυβερνητικής για το περιβάλλον, του Frederick Vester, το οποίο έχει σαν στόχο να καταγράψει όλες εκείνες τις αλληλεπιδράσεις που υπάρχουν µεταξύ των ξεχωριστών κοινωνικών οµάδων. Ο Frederic Vester, ο πατέρας "δικτυωµένης σκέψης", µας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουµε µε ένα διασκεδαστικό τρόπο τις περίπλοκες σχέσεις που υπάρχουν στον κόσµο µας. Ο παίκτης µπορεί να κάνει τη γνωριµία µε 3 διαφορετικές χώρες, τη βιοµηχανική χώρα Kybenetien, την αναπτυξιακή χώρα Kyborien και τη νέοβιοµηχανική χώρα Kybinnien, και έτσι να δοκιµάσει τη δεξιοτεχνία του στην διακυβέρνηση τους. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 14

15 2. Alice Educational Software Σε αντίθεση µε τις παραδοσιακές γλώσσες προγραµµατισµού που απαιτούν από τους χρήστες να ακολουθούν άκαµπτα πρότυπα σύνταξης, το «Alice» συνδυάζει έναν επεξεργαστή «σύρε κι άφησε», µε χαρακτήρες και κινούµενες ενέργειες µε σκοπό την παροχή ενός αντικειµενοστραφούς και ανοιχτού λογισµικού προγραµµατιστικού περιβάλλοντος. Η εφαρµογή δίνει στους φοιτητές τη δυνατότητα να µάθουν τις βασικές προγραµµατιστικές έννοιες ενώ δηµιουργούν ταινίες κινουµένων σχεδίων και απλά ηλεκτρονικά παιχνίδια, όπου οι ίδιοι ελέγχουν τη συµπεριφορά των τρισδιάστατων αντικειµένων και χαρακτήρων σε έναν εικονικό κόσµο. Οι εικονογραφήσεις του «Alice» δηµιουργούνται σε ένα εικονικό περιβάλλον όπου οι χρήστες τοποθετούν τµήµατα γραφικών για να δηµιουργήσουν εντολές σε ένα πρόγραµµα, που αντιστοιχούν σε συγκεκριµένες δηλώσεις στις γλώσσες προγραµµατισµού Java, C++ και C#. Προσφέρει δύο βασικά πλεονεκτήµατα στην εκµάθηση προγραµµατισµού. Καταρχάς, η τεχνική «σύρε κι άφησε» αποτρέπει τους χρήστες από την πραγµατοποίηση συντακτικών λαθών. εύτερον, προβάλλει τις ακολουθίες προγραµµάτων σε κινούµενη µορφή έτσι ώστε να είναι πιο εύκολη η εύρεση και η διόρθωση των σφαλµάτων. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 15

16 3. HyperCase 2.7 Οι αναλυτές πληροφοριακών συστηµάτων πρέπει σε τακτά διαστήµατα να παρακολουθούν προσεκτικά το τι συµβαίνει σε έναν οργανισµό/εταιρεία για να ανακαλύψουν αναγκαίες απαιτήσεις. Η ερευνητική οµάδα των Kendall κατασκεύασε το HyperCase, ένα browserbased παιχνίδι, µε σκοπό να παρέχει στους φοιτητές της Ανάλυσης και Σχεδιασµού Πληροφοριακών Συστηµάτων την άµεση πρόσβαση στα τεκταινόµενα ενός οργανισµού. Οι φοιτητές παίρνουν συνεντεύξεις από τα στελέχη του οργανισµού, παρατηρούν τον περιβάλλοντα χώρο των γραφείων τους, προχωρούν στην ανάλυση των πρωτοτύπων και των τεκµηριώσεων των υπαρχόντων συστηµάτων. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 16

17 Κεφάλαιο 3. Ανάπτυξη ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού για τη διδασκαλία της Ανάλυσης και Σχεδιασμού Π.Σ. 3.1 Στόχοι του παιχνιδιού Ο αναλυτής πληροφοριακών συστηµάτων αναλύει τη λειτουργία ενός οργανισµού, εξετάζοντας την εισαγωγή και επεξεργασία δεδοµένων και την παραγωγή πληροφορίας, µε στόχο τη βελτίωση των οργανωσιακών διεργασιών (organizational processes). Η εµπλοκή, λοιπόν, του αναλυτή συστηµάτων έχει ως στόχο να βελτιώσει τον τρόπο µε τον οποίο λειτουργεί ο οργανισµός. εν εξετάζει, όµως, όλες τις διαστάσεις της λειτουργίας του οργανισµού, αλλά επικεντρώνεται στην παραγωγή και διαχείριση της πληροφορίας. Όταν όµως ερχόµαστε στο επίπεδο του εκπαιδευόµενου αναλυτή ή του φοιτητή της Ανάλυσης και Σχεδιασµού Πληροφοριακών Συστηµάτων, αυτή η διαδικασία είναι δύσκολα πραγµατοποιήσιµη. Η έλλειψη εξοικείωσης µε τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του οργανισµού και η µη - άµεση ενασχόληση µε το αντικείµενο, κάνουν το έργο του υποψήφιου αναλυτή δυσχερέστερο σε πολλούς τοµείς. Επειδή η πρακτική εφαρµογή της Ανάλυσης και του Σχεδιασµού του πληροφοριακού συστήµατος ενός υπαρκτού οργανισµού είναι αδύνατη για κάθε φοιτητή ξεχωριστά, κρίθηκε επιβεβληµένη η δηµιουργία ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού, το οποίο να αναπαριστά τον εργασιακό χώρο ενός οργανισµού και να δίνει στους φοιτητές την ευκαιρία να κατανοήσουν καλύτερα και ευκολότερα τις έννοιες του µαθήµατος µέσα από παρατήρηση και αλληλεπίδραση µε όλες τις υπάρχουσες συνιστώσες του οργανισµού. Για να καλύψει αυτές τις απαιτήσεις, δηµιουργήθηκε το «Analyse-it», ένα διαδραστικό παιχνίδι ενσωµατωµένο σε φυλλοµετρητή. Ειδικότερα, οι στόχοι του είναι: Εξοικείωση των φοιτητών µε τις έννοιες της Ανάλυσης Πληροφοριακών Συστηµάτων Αντίληψη και κατανόηση των λειτουργιών του οργανισµού µέσω της προσεκτικής παρατήρησης των παρεχόµενων δεδοµένων Αντίληψη του εργασιακού περιβάλλοντος του οργανισµού µέσω της παρατήρησης του γραφικού περιβάλλοντος. Αντίληψη των προβληµάτων του οργανισµού µέσω των συνεντεύξεων των εργαζοµένων. Απόκτηση γνώσης του νοµικού, θεσµικού, κοινωνικού και οικονοµικού περιβάλλοντος Λύση των ασκήσεων που περιέχονται στην ιστοσελίδα του παιχνιδιού. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 17

18 3.2 Τεχνολογίες και Μέθοδοι Για το σχεδιασµό της εφαρµογής χρησιµοποιήθηκαν: The Sims 2 3D engine για τους χώρους της Shooting Stars. Flash Editor για την υλοποίηση του παιχνιδιού και προγραµµατισµός σε Actionscript 2.0 για την κατασκευή των αλληλεπιδράσεων µεταξύ χρήστη, χώρου και αντικειµένων. Κατά τη διάρκεια του σχεδιασµού τέθηκε στο προσκήνιο η επιλογή ανάµεσα σε Flash και Java/Javascript, καθώς και οι δύο τεχνολογίες είναι αξιόλογες για το σχεδιασµό διαδραστικών εφαρµογών. Η Javascript, αν και έχει χρησιµοποιηθεί κατά κώρον για το σχεδιασµό browser-based παιχνιδιών, απαιτεί αντικείµενα συγκεκριµένης µορφής και ξεχωριστή παράθεσή τους στο χώρο. Αυτό περιόριζε πάρα πολύ τις σχεδιαστικές δυνατότητες, κάνοντας το παιχνίδι να δείχνει ξεπερασµένο. Αντίθετα, το Flash παρουσιάζει µεγάλη ευελιξία στην ανεξάρτητη επιλογή αντικειµένων που βρίσκονται στον ίδιο χώρο και δηµιουργεί ξεχωριστά τµήµατα για καταγραφή των λειτουργιών τους. Ενώ η Javascript απαιτεί µεγάλο τµήµα κώδικα συγκεντρωµένου στο ίδιο µέρος για την καταγραφή των αλληλεπιδράσεων, το Flash ταξινοµεί τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες του κάθε αντικειµένου. Επίσης, η προεπισκόπηση της κάθε σκηνής είναι επίπονη διαδικασία στη javascript, σε αντίθεση µε το flash, το οποίο είναι παραστατικό και επισηµαίνει αµέσως τα τυχόντα σφάλµατα. Τέλος, µε τη χρήση Flash προβαίνουµε σε εξοικονόµιση χώρου χωρίς να χάνουµε σε ποιότητα, γιατί ό,τι χριεαζόµαστε για να λειτουργήσει η εφαρµογή, βρίσκεται σε ένα αρχείο. Αντίθετα, στη Javascript, έπρεπε να δηµιουργήσουµε ένα φάκελο γεµάτο µε αρχεία για αυτό το σκοπό. Είναι φανεροί λοιπόν οι λόγοι για τους οποίους επιλέξαµε τον Flash Editor. Dreamweaver για το σχεδιασµό των CSS templates, των php scripts και των ιστοσελίδων html των εξωτερικών συνδέσµων του παιχνιδιού. Χρησιµοποιήθηκαν δύο CSS templates. Photoshop και Illustrator για την κατασκευή των γραφικών. Για το σχεδιασµό της ιστοσελίδας που φιλοξενεί το «Analyse-it» χρησιµοποιήθηκαν: Dreamweaver για το σχεδιασµό των CSS templates, των php scripts και των ιστοσελίδων html. Χρησιµοποιήθηκε ένα CSS template. Photoshop και Illustrator για την κατασκευή των γραφικών. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 18

19 3.3 Σχεδιασµός Θα κατασκευάσουµε concept diagrams στα οποία θα αναπαριστάται η αρχιτεκτονική του λογισµικού (παιχνιδιού και ιστοσελίδας). Οι ιστοσελίδες shootingstars.html και agenda.html, που βρίσκονται στο παρακάτω σχήµα αναλύονται περαιτέρω Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 19

20 Επεξήγηση Στο parent directory βρίσκονται αποθηκευµένες όλες οι ιστοσελίδες. Στο επίπεδο του site που φιλοξενεί την εφαρµογή, συναντούµε τις ιστοσελίδες: index.html, όπου γίνεται µία περίληψη του αντικειµένου Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 20

21 game.html, που περιέχει τη flash εφαρµογή του παιχνιδιού Shootingstars.swf instructions.html, όπου δίνονται οδηγίες για τη χρήση της εφαρµογής exercises.html, στην οποία περιλαµβάνονται οι ασκήσεις που βασίζονται πάνω στο παιχνίδι credits.html, όπου γίνεται αναφορά στα πρόσωπα που αναµείχθηκαν στη διπλωµατική help.html, στην οποία µπορεί κανείς να βρει απαντήσεις στις πιο πιθανές απορίες όσον αφορά το site και το παιχνίδι. Επίσης, του δίνεται η δυνατότητα για οποιεσδήποτε απαντήσεις δεν περιέχονται στην ιστοσελίδα, να αποστείλει µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου στην αναγραφόµενη διεύθυνση. Καθώς οι χρήστες αλληλεπιδρούν µε την εφαρµογή Shootingstars.swf, οδηγούνται σε µία από τις τρεις παρακάτω ιστοσελίδες: shootingstars.html. Πρόκειται για την ιστοσελίδα του οργανισµού που µελετάται στο παιχνίδι. (Περαιτέρω ανάπτυξη στα παρακάτω σχήµατα) agenda.html, όπου ο χρήστης µπορεί να βρει τα ονόµατα των εργαζοµένων στον οργανισµό map.html, όπου παρουσιάζεται ο χάρτης του κτιρίου του οργανισµού Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 21

22 Επεξήγηση: Η ιστοσελίδα του οργανισµού/δισκογραφικής εταιρείας Shooting Stars απαρτίζεται από τις ακόλουθες υποσελίδες: shootingstars.html. Πρόκειται για την ιστοσελίδα του οργανισµού που µελετάται. Περιέχει µια εισαγωγή και στοιχεία για την εταιρεία departments.html, όπου µπορεί ο χρήστης να ενηµερωθεί για τις λειτουργίες των τµηµάτων από τα οποία απαρτίζεται ο οργανισµός ds.html. Εδώ βρίσκεται µια fake login page (php script), στην οποία ο παίκτης, κάνοντας login µε οποιαδήποτε στοιχεία (username & password), µπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στο Intranet (ενδοεταιρικό δίκτυο) και σε ένα µεγάλο µέρος πληροφοριών που αφορούν τη λειτουργία του οργανισµού. contactss.html, όπου ο παίκτης µπορεί να επικοινωνήσει µε τον οργανισµό µέσω µιας php φόρµας αποστολής . Όταν ο παίκτης συµπληρώσει τα στοιχεία του στην php φόρµα, µπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στις ακόλουθες υποσελίδες, που αφορούν τις λειτουργίες του οργανισµού. Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 22

23 production.html Παραγωγή CD songs.html Ηχογράφηση Κοµµατιών ekdiloseis.html Οργάνωση Εκδηλώσεων newstars.html Εύρεση Νέων Καλλιτεχνών Επεξήγηση: Η ιστοσελίδα agenda.html είναι το εξώφυλλο του τηλεφωνικού καταλόγου των εργαζοµένων. Μετά από αυτή, ακολουθεί η σελίδα µε τα ονόµατα του τηλεφωνικού καταλόγου, ophonebook.html. Κάθε ονοµατεπώνυµο έχει σύνδεσµο για ένα από τα δύο groups σελίδων: name.html, που περιέχει τις σελίδες µε τα βιογραφικά των εργαζοµένων από τους οποίους δεν έχει παρθεί συνέντευξη name_extended.html, που περιέχει τις σελίδες µε τα βιογραφικά των εργαζοµένων από τους οποίους δεν έχει παρθεί συνέντευξη η οποία µπορεί να βρεθεί στo group ιστοσελίδων interview.html Διαδραστική Ηλεκτρονική Μάθηση 23