Guardian: Νέοι, ταλαντούχοι και Έλληνες- Η μεγαλύτερη φυγή μυαλών στον κόσμο

Transcript

1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 1/3/2015 Guardian: Νέοι, ταλαντούχοι και Έλληνες- Η μεγαλύτερη φυγή μυαλών στον κόσμο «Χαρακτηρίστε τους Generation G (από το Greece): νέοι, ταλαντούχοι, Έλληνες και τμήμα μιας από τις μεγαλύτερες φυγές εγκεφάλων σε ανεπτυγμένη δυτική οικονομία στη σύγχρονη εποχή» ξεκινά το ρεπορτάζ του Guardian.Πάνω από Έλληνες οι οποίοι έχουν φύγει από τότε που άρχισε η κρίση πριν από πέντε χρόνια, θα παρακολουθούν πλέον τις εξελίξεις από το εξωτερικό. Γιατροί στη Γερμανία, ακαδημαϊκοί στο Ηνωμένο Βασίλειο, καταστηματάρχες στην Αμερική: ο αποδεκατισμός του πληθυσμού της Ελλάδας είναι ίσως το πιο ολέθριο υποπροϊόν της οικονομικής κατάρρευσης, η οποία έχει κάνει τη χώρα επαίτη μετά από την παραλίγο χρεοκοπία». «Η Ελλάδα είναι το μέρος όπου θα έπρεπε να είμαι» λέει Ελληνίδα εκπαιδευόμενη γιατρός που έφυγε από την Ελλάδα πριν από τρία χρόνια με προορισμό το Μίντεν της βορειοδυτικής Γερμανίας. «Είναι τόσο κρίμα που άνθρωποι στην ηλικία μου υποχρεωθήκαμε να φύγουμε». Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, από το 2% του πληθυσμού που έχει φύγει, πάνω από τους μισούς έχουν πάει στη Γερμανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Οι ροές μετανάστευσης προς το εξωτερικό έχουν αυξηθεί κατά 300% σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα, καθώς η ανεργία στους νέους ξεπερνά το 50%. Γύρω στο 55% του εργατικού δυναμικού που έχει επηρεαστεί από τα επίπεδα ρεκόρ της ανεργίας είναι κάτω των 35, σύμφωνα με το Endeavour, τη διεθνή μη κερδοσκοπική οργάνωση που υποστηρίζει την επιχειρηματικότητα». «Είναι μια τεράστια απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου, οι επιπτώσεις της οποίας θα αρχίσουν να γίνονται αισθητές την επόμενη δεκαετία» αναφέρει Κοινωνιολόγος στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (National Centre for Social Research). «Βασικά άνθρωποι που μορφώθηκαν με μεγάλο κόστος, τόσο για τις οικογένειές τους όσο και για το δημόσιο, εργάζονται πλέον σε πλουσιότερες χώρες, οι οποίες δεν έχουν επενδύσει σε αυτούς καθόλου» προσθέτει, αναγνωρίζοντας ότι ακόμη και στις καλές περιόδους η Ελλάδα είχε δυσκολίες όσον αφορά στην απορρόφηση των επαγγελματιών που έβγαιναν από τα πανεπιστήμιά της. Το Μίντεν δεν ήταν μια πόλη την οποία η ειδικευόμενη γιατρός είχε υπόψιν της όταν επέλεξε να σπουδάσει Ιατρική στην Αθήνα, στα τέλη της δεκαετίας του Αντ' αυτού, προέβη σε αυτή την κίνηση όταν έγινε ξεκάθαρο ότι η εναλλακτική θα ήταν χρόνια σε μια λίστα αναμονής για μια θέση ειδικής δερματολόγου. «Οι οιωνοί δεν φαίνονταν καλοί, όταν ο χώρος της Υγείας βρέθηκε μεταξύ αυτών που επηρεάστηκαν χειρότερα από τις περικοπές προϋπολογισμού που απαιτήθηκαν, με αντάλλαγμα τα πακέτα διάσωσης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ, τα οποία κράτησαν την ελληνική οικονομία ζωντανή» συμπληρώνεται στο δημοσίευμα. «Στην Ελλάδα έκλειναν νοσοκομεία και κόβονταν δουλειές» λέει σχετικά η γιατρός. «Στη Γερμανία, όπου υπάρχει τεράστια ζήτηση για γιατρούς, έχεις την ευκαιρία να ευημερήσεις προσωπικά και επαγγελματικά, σε ένα σύστημα το οποίο είναι πολύ καλό, πολύ οργανωμένο, πολύ μοντέρνο».

2 Περίπου Έλληνες γιατροί η μεγαλύτερη ομάδα αλλοδαπών του είδους της- έχουν μεταναστεύσει στη Γερμανία, σύμφωνα με γερμανικές στατιστικές τις οποίες επικαλούνται τοπικά μέσα. Εν αντιθέσει με τους «γκασταρμπάιτερ»(gastarbeiter - «φιλοξενούμενος εργαζόμενος»), οι οποίοι είχαν φτάσει στη χώρα τη δεκαετία για να δουλέψουν στα εργοστάσια, αυτοί οι μετανάστες έχουν πολλά προσόντα.όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, οι οικονομικοί αυτοί μετανάστες έχουν γνώση της ειρωνείας που συνιστά το γεγονός ότι το Βερολίνο απαιτεί σκληρά μέτρα λιτότητας από την Ελλάδα. «Στην αρχή ήταν δύσκολα» αναφέρει η ειδικευόμενη γιατρός. «Γράφονταν πολλά στις εφημερίδες για τους ʺ τεμπέληδες Έλληνες ʺ, υπήρχαν πολλές προκαταλήψεις, αλλά το αστείο είναι ότι υπάρχουν περίπου Έλληνες γιατροί μόνο σε αυτή την περιοχή της Γερμανίας». Με το ένα τρίτο του πληθυσμού να βρίσκεται κοντά στο όριο της φτώχειας, πολλοί συνάδελφοί της βοηθούν οικονομικά τις οικογένειές τους πίσω στην Ελλάδα. «Παρά τις πρώτες ενδείξεις οικονομικής ανάκαμψης...η έξοδος δεν δείχνει να μειώνεται. Αυξάνονται οι αριθμοί αυτών που θέλουν να ακολουθήσουν τον δρόμο των Ελλήνων που εκτιμάται από τον ΟΟΣΑ ότι σπουδάζουν στο εξωτερικό» σημειώνεται. «Η Ελλάδα δεν σε αφήνει να προοδεύσεις» λέει αισθητικός η οποία σκέφτεται να μετακομίσει στις ΗΠΑ. «Δεν μπορείς καν να σκεφτείς να κάνεις οικογένεια ή να επιτύχεις πράγματα που αλλού στην Ευρώπη θα θεωρούνταν απόλυτα φυσιολογικά». Καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, επισημαίνει ότι όλο και περισσότεροι Έλληνες φεύγουν πιο μακριά. «Οι άνθρωποι νιώθουν παγιδευμένοι. Το κλίμα, οικονομικά και πολιτικά, είναι τόσο κακό, που ακόμα και αν οι συνθήκες είναι μόνο λίγο καλύτερες στο εξωτερικό, επιλέγουν να πάνε», σημειώνει. Έρευνα που βασίστηκε σε τηλεφωνικές συνεντεύξεις, που διεξήχθησαν το τελευταίο καλοκαίρι, έδειξε ότι η έξοδος γίνεται όλο και πιο «διεσπαρμένη». «Οι Έλληνες πηγαίνουν οπουδήποτε μπορούν να βρουν δουλειά, και αυτό μπορεί να σημαίνει Ασία, Αφρική, Αυστραλία ή Μέση Ανατολή» δηλώνει. «Και παρατηρούμε ένα νέο φαινόμενο, μη πτυχιούχους να ακολουθούν και αυτοί». Ωστόσο, όπως καταλήγει το δημοσίευμα, δεν έχουν χαθεί όλα. «Πολλοί από τους Έλληνες που έφυγαν πρόσφατα θέλουν να επιστρέψουν στη χώρα τους μόλις αυτή ανακάμψει. Ειδικοί εκτιμούν ότι με τα νεοαποκτηθένα προσόντα και τους νεοδιαμορφωμένους τρόπους σκέψης οι μετανάστες θα μπορούσαν να γίνουν οι πράκτορες της αλλαγής που χρειάζεται τόσο πολύ η Ελλάδα». Αναδημοσίευση από τον Guardian, εφημ. Η Καθημερινή, (ελαφρά διασκευασμένο άρθρο) Ερωτήσεις Α. Να δώσετε περίληψη του κειμένου σε λέξεις (Μονάδες 25) Β1. ʺ Έχεις την ευκαιρία να ευημερήσεις προσωπικά και επαγγελματικά ʺ. Σε μια παράγραφο λέξεων δώστε το περιεχόμενο του όρου ʺ προσωπική και επαγγελματική ευημερία ʺ. (Μονάδες 12)

3 Β2. Ποια είναι τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στις τέσσερις πρώτες παραγράφους του κειμένου; (Μονάδες 8) Β3. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στο κείμενο λαμβάνοντας υπόψη σας την όγδοη παράγραφο (ʺ Στην αρχή ήταν δύσκολα ʺ ) (Μονάδες 5) Β4. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των ρηματικών προσώπων στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου(ʺ Η Ελλάδα είναι το μέρος ) (Μονάδες 5) Β5. Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: αποδεκατισμός, ολέθριο, κατάρρευσης, επαίτη, προορισμό. (Μονάδες 5) Γ. Σε διάλογο, που γίνεται στο πλαίσιο ημερίδας που διοργανώνει το σχολείο σας, δύο μαθητές παρουσιάζουν την άποψή τους για τη φυγή των νέων στο εξωτερικό, υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα. Ο ένας παρουσιάζει τους λόγους που τους ωθούν να εγκαταλείψουν τη χώρα για να ζήσουν και να εργαστούν στο εξωτερικό και ο άλλος τού απαντά λέγοντάς του για ποιους λόγους πιστεύει ότι οι νέοι πρέπει να μένουν στη χώρα διεκδικώντας ποιοτικότερες συνθήκες ζωής και εργασίας. Το κείμενό σας να έχει έκταση λέξεων. (Μονάδες 40)

4 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 8/3/2015 H Γαλλία σε πόλεμο; Τη 13 η Ιανουαρίου 2015, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας,Manuel Valls, δήλωσε, στη γαλλική εθνοσυνέλευση, ότι η Γαλλία είναι σε πόλεμο με την τρομοκρατία και με τον ισλαμικό εξτρεμισμό και όχι με τη θρησκεία. Οι δηλώσεις αυτές έγιναν μετά τις επιθέσεις των ενόπλων τζιχαντιστών, στο Παρίσι, που στοίχισαν τη ζωή σε 17 άτομα και κατέστησαν τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έχοντας σημαντικό κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο με διεθνικές διαστάσεις. Όταν ένα κράτος, δια του αντιπροσώπου του, προσδιορίζει ένα θέμα ως ζήτημα ασφάλειας, αυτό παραδοσιακά σημαίνει μια έκτακτη κατάσταση που δικαιολογεί τη λήψη έκτακτων μέτρων για την εξάλειψή του. Στη προκειμένη περίπτωση η υπαρκτή απειλή για την ασφάλεια του γαλλικού κράτους έγινε ιδιαίτερα αντιληπτή από τις επιθέσεις των τζιχαντιστών στη γαλλική πρωτεύουσα, γεγονός που ώθησε τον Γάλλο πρωθυπουργό να υποστηρίξει την «αναγκαιότητα λήψης έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση αυτής της έκτακτης κατάστασης». Από την πρώτη εβδομάδα του 2015, το γαλλικό κράτος βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού, σύμφωνα με το σχέδιο αντιμετώπισης τρομοκρατικών επιθέσεων και απειλών στη χώρα, «Plan Vigipirate». Το συγκεκριμένο σχέδιο προϋποθέτει την άμεση κινητοποίηση της αστυνομίας και του γαλλικού στρατού, για την προστασία της χώρας από ενδεχόμενη τρομοκρατική ενέργεια, δίνοντας έμφαση στους χώρους λατρείας, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε πολυκαταστήματα, σε δημόσια κτήρια και σχολεία, καθώς και στους χώρους των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Οι περίπου στρατιώτες που βρίσκονται σε στρατηγικά σημεία, μαζί με τις αστυνομικές δυνάμεις, στη γαλλική πρωτεύουσα, για την προστασία του γαλλικού λαού, αποτελούν μέρος του σχεδίου «Vigipirate».Το σχέδιο συνεχώς ενισχύεται, ιδίως, μετά και από την ανάληψη της ευθύνης για τις αιματηρές επιθέσεις στο Charlie Hebdo, από την Αλ Κάιντα. Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, ένας εκ των υψηλόβαθμων ηγετών της οργάνωσης (AQPA) ο Nasr al-ansi, ισχυρίστηκε ότι φέρει την ευθύνη των επιθέσεων στο Charlie Hebdo, εν είδει εκδίκησης για τις προσβολές στο Μωάμεθ, προειδοποιώντας, παράλληλα, τη Δύση για «περισσότερες τραγωδίες και τρόμο». Η επιχειρηματολογία της επιλογής της Γαλλίας ως έναν από τους στόχους των συγκεκριμένων ισλαμικών τρομοκρατικών οργανώσεων στηρίζεται κυρίως, στα εγκλήματα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, που διέπραξε η Γαλλία, ως αποικιοκρατική δύναμη, σε ισλαμικές χώρες, όπως η Αλγερία. Ιδιαίτερη δε βαρύτητα δίνεται στην επεμβατική της εξωτερική πολιτική για την προάσπιση των πολιτικών και οικονομικών της συμφερόντων στην Αφρική και στην Εγγύς Ανατολή και ιδίως στον ενεργό ρόλο που έχει στη διεθνή εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Μείζονος Συρίας (ISIS). Σήμερα, πάνω γαλλικά στρατεύματα βρίσκονται στην αφρικανική ήπειρο, σε μόνιμη βάση, συμμετέχοντας σε επιχειρήσεις εναντίον των ενόπλων ισλαμιστών.αυτό αποτελεί κόκκινο πανί για τους υποστηρικτές του Ισλαμικού Κράτους, οι οποίοι προτρέπουν τους οπαδούς τους να ακολουθήσουν το παράδειγμα της αιματηρής επίθεσης στο Παρίσι, «καθώς οι γαλλικές δυνάμεις καταπιέζουν και στρέφονται εναντίον των μουσουλμάνων αδελφών τους στο Μάλι, στο Ιράκ και στη Συρία και αλλού». Η συγκεκριμένη ρητορική, έχει ιδιαίτερη απήχηση στους Γάλλους μουσουλμάνους που ασπάζονται το τζιχαντισμό, οι οποίοι ως μέλη μιας ευρύτερης φαντασιακής κοινότητας πιστών (Ummah) ταυτίζονται και επιθυμούν να εκφράσουν με ακραίους τρόπους την αλληλεγγύη τους στα υπόλοιπα καταπιεσμένα, από τη Δύση, μέλη της κοινότητας, όπως αυτά στα Παλαιστινιακά εδάφη. Πλέον, γίνεται αντιληπτό ότι ο ατομικός και πολλές φορές επίκτητος φανατισμός των ατόμων που συμμετέχουν σε τέτοιες οργανώσεις και προβαίνουν σε ακραίες πράξεις δεν υποδηλώνει, ούτε

5 αντιπροσωπεύει το φανατισμό μιας ευρύτερης κοινότητας, αλλά αποτελεί ίδιον αυτών που αποτελούν, μεμονωμένα, τους τελικούς αποδέκτες της ακραίας νεωτεριστικής ισλαμικής έκφανσης. Σε αυτούς τους συγκεκριμένους αποδέκτες, που βασίζονται οι ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις για τη στρατολόγηση των μελών τους, έχει εστιάσει την προσοχή του το γαλλικό κράτος, καθώς η Γαλλία αποτελεί τη δυτική χώρα με έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς τζιχαντιστών που, είτε έχουν πολεμήσει στη Συρία και στο Ιράκ και έχουν επιστρέψει, είτε έχουν επιδιώξει να πάνε. Μάλιστα, ο αριθμός των Γάλλων που στρατολογήθηκαν από τζιχαντικές οργανώσεις διπλασιάστηκε μέσα σε ένα χρόνο, σημειώνοντας, το 2014, αύξηση 116%. Έτσι, σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, το προηγούμενο έτος, υπολογίζεται ότι περίπου άτομα έχουν φύγει ή ήθελαν να φύγουν για να πολεμήσουν για το Ισλαμικό Κράτος. Από τα παραπάνω, λοιπόν, προκύπτει ότι ο τζιχαντισμός έχει ιδιαίτερη απήχηση σε ένα μέρος των μουσουλμάνων της Γαλλίας και έπειτα στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες και το ζητούμενο είναι γιατί; Καταρχάς, σημαντικό ρόλο σε αυτό έχει το γεγονός ότι η Γαλλία είναι η ευρωπαϊκή χώρα με το μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό, που αγγίζει τα 5 εκατομμύρια. Έπειτα, το μεγαλύτερο ποσοστό των μουσουλμάνων αυτών ζουν στις 750 περίπου, «Ευαίσθητες Αστικές Περιοχές» (Zones Urbaines Sensibles- ZUS), όπως το ίδιο το κράτος τις έχει ονομάσει και τις έχει χαρτογραφήσει στην επίσημη ιστοσελίδα της η γαλλική κυβέρνηση, όπου σημειώνονται υψηλά ποσοστά ανεργίας κα αυξημένης εγκληματικότητας. Μάλιστα, η γαλλική εφημερίδα Le Figaro, δημοσίευσε, την 22 α Οκτωβρίου 2014, στοιχεία έρευνας για το γαλλικό κοινοβούλιο, που παρουσίαζαν την κατάσταση που επικρατεί στις γαλλικές φυλακές. Κατά τα στοιχεία της έρευνας το 60%, περίπου, των κρατουμένων υπολογιζόταν ότι ήταν μουσουλμάνοι, κυρίως, προερχόμενοι από τις ευαίσθητες περιοχές. Ανάμεσα σε αυτούς αρκετοί κρατούμενοι είχαν, σύμφωνα με τις γαλλικές μυστικές υπηρεσίες, σχέσεις με τζιχαντικές οργανώσεις, οι οποίες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στρατολόγησης μέσα στις φυλακές. Κάτι που συνέβη και με τον έναν εκ των δύο αδελφών της δολοφονικής επίθεσης στο Charlie Hebdo, Chérif Kouachi, που φαίνεται να ριζοσπαστικοποιήθηκε, κατά την παραμονή του στις φυλακέςfleury-mérogis, νότια του Παρισιού, το Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το 66% των Γάλλων θεωρούν ότι οι μουσουλμάνοι ζουν ειρηνικά στη γαλλική κοινωνία και ότι μόνο οι φανατικοί ισλαμιστές αποτελούν απειλή για τη χώρα. Παρόλα αυτά όμως, το γαλλικό κράτος, δεν μπόρεσε να αναχαιτίσει την πορεία της Ισλαμοφοβίας, η οποία πλέον έχει εδραιωθεί στη γαλλική κοινωνία. Μάλιστα, την επόμενη εβδομάδα μετά τις επιθέσεις στο Charlie Hebdo, το Γαλλικό Συμβούλιο Μουσουλμανικής Λατρείας, δήλωσε ότι ισλαμικά τεμένη σε όλη τη χώρα είχαν δεχτεί πάνω από 50 επιθέσεις και βομβιστικές απειλές, ζητώντας την άμεση παρέμβαση του κράτους για τη φύλαξη και προστασία τους. Ελισάβετ Παρασκευά-Γκίζη, Ερωτήσεις Α. Να δώσετε περίληψη του κειμένου σε λέξεις (Μονάδες 25) Β1. «Πλέον, γίνεται αντιληπτό ότι ο ατομικός και πολλές φορές επίκτητος φανατισμός των ατόμων που συμμετέχουν σε τέτοιες οργανώσεις και προβαίνουν σε ακραίες πράξεις δεν υποδηλώνει, ούτε αντιπροσωπεύει το φανατισμό μιας ευρύτερης κοινότητας, αλλά αποτελεί ίδιον αυτών που αποτελούν, μεμονωμένα, τους τελικούς αποδέκτες της ακραίας νεωτεριστικής ισλαμικής έκφανσης.» Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο λέξεων. (Μονάδες 12) Β2. Ποια μέσα πειθούς αξιοποιούνται στην όγδοη παραγράφο του κειμένου; (Σ αυτούς τους τους συγκεκριμένους ) (Μονάδες 8) Β3. Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε τους όρους συνοχής ανάμεσα στην έκτη, έβδομη και όγδοη παράγραφο. (Σήμερα πάνω Ισλαμικό Κράτος)

6 (Μονάδες 5) Β4. Το κείμενο που διαβάσατε είναι δοκίμιο, άρθρο ή επιφυλλίδα; Να θεμελιώσετε την απάντησή σας σε τρία χαρακτηριστικά του με αντίστοιχες αναφορές στο κείμενο. (Μονάδες 5) Β5. Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: αντιληπτή, έμφαση, ενδεχόμενη, στρατηγικά, στηρίζεται. (Μονάδες 5) Γ. Με αφορμή το κείμενο που διαβάσατε γράφετε ένα αποδεικτικό δοκίμιο στο οποίο ισχυρίζεστε ότι ο φανατισμός δεν εκφράζεται μόνο σε θρησκευτικά ζητήματα και στη συνέχεια παρουσιάζετε τους λόγους που δημιουργούν και συντηρούν τον φανατισμό στην εποχή μας. Το κείμενό σας να έχει έκταση λέξεων. (Μονάδες 40)

7 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Ι. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/3/2015 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΟΜΟΙΟΓΕΝΟΠΟΙΗΣΗ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ χαρακτηρίζεται από τις ανταλλαγές και τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Οι πλουσιότερες πολιτισμικές παραδόσεις προέκυψαν από τη συνάντηση διαφορετικών πολιτισμικών ρευμάτων. Δεν έλειψαν φυσικά και οι πολιτισμικές συγκρούσεις, οι οποίες όμως εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις δεν είχαν ως αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επικράτηση του ενός πολιτισμού και τον αφανισμό του άλλου, αλλά τον αμοιβαίο εμπλουτισμό τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, λαοί που υπέταξαν στρατιωτικά άλλους λαούς αναγκάστηκαν τελικά να «υποταχθούν» πολιτισμικά σ αυτούς, όπως συνέβη για παράδειγμα στην περίπτωση της κατάκτησης της Ελλάδας από τους Ρωμαίους. Ακόμη και οι μεγάλες αυτοκρατορίες αναγνώριζαν τις πολιτισμικές ιδιομορφίες των λαών που είχαν κατακτήσει, έστω κι αν αυτό ήταν συχνά μια στρατηγική επιλογή για τη διατήρηση της κυριαρχίας τους. Από τα μέσα, όμως, του 20 ου αιώνα η πολιτισμική ποικιλομορφία του κόσμου κινδυνεύει σοβαρά από τη διάδοση του δυτικού πολιτισμικού προτύπου σε παγκόσμια κλίμακα. Οι πλούσιες χώρες του Βορρά, οι οποίες ελέγχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την οικονομία, την επιστήμη και την τεχνολογία, επεκτείνουν την πολιτιστική τους επιρροή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Θεωρητικά, η τεχνολογική πρόοδος διευκολύνει τις πολιτιστικές ανταλλαγές ανάμεσα στους λαούς του κόσμου, στην πραγματικότητα όμως ο έλεγχος της τεχνολογίας από τις ισχυρές χώρες ευνοεί την πολιτιστική ομοιομορφία και θέτει σε αμφισβήτηση τις πολιτιστικές ταυτότητες των ασθενέστερων χωρών και ομάδων. Ο Βορράς, χάρη στα τεχνικά και οικονομικά μέσα που διαθέτει, κατασκεύασε μια εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού του και ταυτόχρονα δημιούργησε μια παραμορφωμένη εικόνα του Νότου, την οποία χρησιμοποιεί όχι μόνο για δικό του όφελος αλλά και επιχειρεί να την επιβάλει στον ίδιο τον Νότο. Τα ΜΜΕ και οι πολιτιστικές βιομηχανίες διανύουν μια περίοδο σημαντικών αλλαγών, ιδιαίτερα στις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες. Η απορρύθμιση των εθνικών συστημάτων επικοινωνίας άνοιξε νέες προοπτικές στις μεγάλες εταιρίες, οι οποίες διαφοροποιούν τις δραστηριότητές τους και αναζητούν να αξιοποιήσουν τα κεφάλαιά τους στους νέους τομείς της επικοινωνίας. Η επικοινωνία και η κουλτούρα συνδέονται ολοένα και πιο στενά και γνωρίζουν μια αυξανόμενη εκβιομηχάνιση. Η βιομηχανική παραγωγή πολιτιστικών προϊόντων έχει πολλές αμφισβητούμενες πλευρές: τυποποίηση, ομοιογενοποίηση, χρήση στερεοτύπων, προτεραιότητα της οικονομικής αποδοτικότητας, απουσία κριτικού πνεύματος, περιθωριοποίηση των εθνικών και των τοπικών γλωσσών υπέρ των κυρίαρχων γλωσσών, εξάλειψη των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων, εξασθένιση των αυθεντικών μορφών έκφρασης. Η εκβιομηχάνιση της κουλτούρας, όμως, δεν είναι συνολικά ένα αρνητικό φαινόμενο, γιατί επιτρέπει να γίνουν γνωστά σε όλο τον κόσμο τα μεγάλα έργα τέχνης, τα οποία παλαιότερα απολάμβαναν μόνον οι ελίτ. Το γεγονός αυτό είναι θετικό αν και τα ΜΜΕ έχουν την τάση να παραμορφώνουν ή και να εκχυδαΐζουν, μερικές φορές, τόσο την υψηλή κουλτούρα όσο και τη λαϊκή κουλτούρα. Οι πολιτιστικές ροές (εικόνες, λέξεις, πληροφορίες, γνώσεις), αλλά και οι αξίες, οι πεποιθήσεις, οι νόρμες που τις συνοδεύουν, ξεκινούν από τις πλούσιες χώρες της Δύσης και

8 κατακλύζουν ολόκληρο τον κόσμο. Το δυτικό πολιτιστικό πρότυπο ασκεί μια παγκόσμια ηγεμονία και τείνει να επιβληθεί σε κάθε γωνιά του πλανήτη, περιθωριοποιώντας, παραμορφώνοντας ή απειλώντας ακόμη και με αφανισμό τους άλλους πολιτισμούς. Η πολλαπλότητα των πολιτισμικών μορφών, ο πολιτιστικός πλουραλισμός και η ποικιλία των τρόπων ζωής τίθεται σε αμφισβήτηση από την προϊούσα επέκταση του δυτικού τρόπου ζωής ενώ περιορίζει σημαντικά τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και την ποικιλότητα των μορφών κοινωνικής συμβίωσης. Η πολιτιστική διεθνοποίηση θέτει σε κίνδυνο τις πολιτιστικές ταυτότητες. Η τεράστια ανάπτυξη της μαζικής κουλτούρας στον κόσμο συνιστά μια διπλή απειλή για τις πολιτιστικές ταυτότητες. Καταρχάς, εξαιτίας της αμφισβητούμενης ποιότητας των προϊόντων της, τα οποία προσφέρουν μια εντυπωσιακή και ελκυστική αλλά κοινότοπη και στερεότυπη ψυχαγωγία που εγκλωβίζει τη φαντασία και απομακρύνει το Κοινό από την κουλτούρα του. Κυρίως, όμως, γιατί διαδίδει τα κυρίαρχα μοντέλα που αντικατοπτρίζουν το δυτικό τρόπο ζωής και τείνουν να παραμορφώσουν τις παραδοσιακές πολιτιστικές αξίες και πρακτικές. Τα διεθνή ΜΜΕ επηρεάζουν την οργάνωση της συλλογικής μνήμης, τον τρόπο σύλληψης της πραγματικότητας και επιδρούν στις στάσεις και τις συμπεριφορές. Επιβάλλουν ένα μικρό αριθμό γλωσσών σε βάρος των άλλων γλωσσών της ανθρωπότητας και δημιουργούν μια γλωσσική ιεραρχία που υπακούει στις απαιτήσεις των κέντρων εξουσίας. Κωνσταντίνος Βρύζας, Παγκόσμια Επικοινωνία, Πολιτιστικές Ταυτότητες, εκδ. Gutenberg Ερωτήσεις Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. (Μονάδες 25) Β1. ʺΗ πολιτιστική διεθνοποίηση θέτει σε κίνδυνο τις πολιτιστικές ταυτότητες.ʺ Να αναπτύξετε την παραπάνω θέση σε μια παράγραφο λέξεων. (Μονάδες 12) Β2.α. Να εξετάσετε την ενότητα του λόγου στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου (Από τα μέσα ) (Μονάδες 5) β. Να προσδιορίσετε και να σχολιάσετε τους όρους συνοχής στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου (Η βιομηχανική παραγωγή ) (Μονάδες 5) Β3.α. Να προσδιορίσετε τη δομή της τελευταίας παραγράφου του κειμένου. (Μονάδες 2) β. Πώς αναπτύσσεται η παράγραφος; (Μονάδες 3) Β4.α. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: προέκυψαν, εξαιρέσεις, επικράτηση, αμοιβαίο, υπέταξαν. (Μονάδες 5) β. Να εντοπίσετε τα συνθετικά καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν: στρατηγική, κυριαρχίας, αξιοποιήσουν (Μονάδες 3) Γ. Σε ένα αποδεικτικό δοκίμιο που δημοσιεύεται σε φιλολογικό περιοδικό ο συντάκτης προβληματίζεται για τους λόγους που έχουν οδηγήσει στην παγκοσμιοποίηση του σύγχρονου τρόπου ζωής καθώς και για τους κινδύνους που εγκυμονεί για άτομα και λαούς αυτή η νέα πραγματικότητα. Το κείμενό του έχει έκταση λέξεων. (Μονάδες 40)

9 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΙΙ. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ & ΠΓ6Τχν ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/3/2015 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Οι κλιματικές αλλαγές που συντελούνται στον πλανήτη έχουν αντίκτυπο, έμμεσο ή άμεσο, σε κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής, όμως πουθενά η επίδραση αυτή δεν διαγράφεται τόσο δραματική όσο στον τομέα της διατροφής: οι απότομες κλιματικές αλλαγές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα καταστρέφουν σοδιές και ζωικό κεφάλαιο. Οι όλο και συχνότερες πλημμύρες και ξηρασίες καθιστούν την αγροτική παραγωγή ένα δύσκολο «στοίχημα» για τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτήν. Οι διαταραχές στον κύκλο του νερού, αποτέλεσμα και αυτές των κλιματικών αλλαγών, καθιστούν το πολύτιμο αυτό στοιχείο σπάνιο και αυξάνουν το κόστος παραγωγής τροφίμων, ή και το καθιστούν απαγορευτικό. Οι αλλαγές στη στάθμη και τη θερμοκρασία της θάλασσας επηρεάζουν άμεσα την αλιεία, αλλοιώνοντας το θαλάσσιο οικοσύστημα και οδηγώντας σε εξαφάνιση είδη από τα οποία εξαρτώνται παραθαλάσσιοι πληθυσμοί. Οι ελλείψεις τροφίμων επιδεινώνονται από την άνοδο της δημοτικότητας των βιοκαυσίμων, τα οποία αποτελούν μεν μια οικονομικά συμφέρουσα εναλλακτική στα ορυκτά καύσιμα, επιβαρύνουν όμως το περιβάλλον και επηρεάζουν αρνητικά τις τιμές των τροφίμων. Το αποτέλεσμα των δύο αυτών παραγόντων, οι οποίοι προστίθενται στα χρόνια και γνωστά προβλήματα πολλών περιοχών του πλανήτη, είναι νέοι λιμοί να ξεσπούν ή να απειλούν όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού της Γης. Τέλος, δεν είναι χωρίς σημασία και οι έμμεσες επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη διατροφή: η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η διατάραξη των οικοσυστημάτων και οι αλλαγές των μικροκλιμάτων της κάθε περιοχής οδηγούν μεγάλες ομάδες πληθυσμού στην εγκατάλειψη των παραδοσιακών αγροτικών, κτηνοτροφικών και αλιευτικών τους δραστηριοτήτων και τη συγκέντρωσή τους στα αστικά κέντρα, όπου θα αναζητήσουν, αναπόφευκτα, επεξεργασμένες τροφές, η διατροφική αξία των οποίων είναι πολύ χαμηλότερη. Η παγκόσμια άνοδος των τιμών των τροφίμων έρχεται να επιβαρύνει το πρόβλημα της κακής διατροφής των κατοίκων του ανεπτυγμένου κόσμου, καθώς οι πρώτες διατροφικές ύλες γίνονται όλο και πιο ακριβές, με αποτέλεσμα τα άτομα να στρέφονται σε φτηνότερα, και συνήθως χαμηλότερης ποιότητας και διατροφικής αξίας, τρόφιμα, με συνέπειες για την υγεία τους. Έτσι, η διατροφική αξία των καθημερινών γευμάτων των κατοίκων του δυτικού κόσμου υποβαθμίζεται ακόμα περισσότερο, ενώ η ενεργειακή (θερμιδική) αξία τους παραμένει πολύ υψηλότερη του κανονικού. Αποτέλεσμα είναι η σταθερή αύξηση, χρόνο με το χρόνο, των ποσοστών μεταβολικού συνδρόμου και παχυσαρκίας ανάμεσα σε ενήλικες και παιδιά. Η παχυσαρκία δεν αποτελεί απλώς αισθητικό πρόβλημα, αφού σημαντικές κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι σχετίζεται άμεσα με χρόνια νοσήματα όπως η καρδιαγγειακή νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η οστεοπόρωση, ακόμη και ο καρκίνος. Ιδιαίτερα η κοιλιακή ή ανδροειδούς τύπου παχυσαρκία, ή αλλιώς ο σωματότυπος «μήλο», αποτελεί ένα χρόνιο νόσημα με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, που τείνει να γίνει επιδημία στις μέρες μας. Επιπροσθέτως, η εναπόθεση λίπους γύρω από τα μεγάλα όργανα της κοιλίας (όπως το ήπαρ) έχει συσχετισθεί με την αντίσταση στην ινσουλίνη και την υπερινσουλιναιμία που οδηγούν στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, αλλά και στη

10 διαταραχή των λιπιδίων που οδηγεί στην αθηρωμάτωση (αρτηριοσκλήρυνση). Και τα δύο αυτά νοσήματα αποτελούν τους βασικούς προδιαθεσικούς παράγοντες για την επιβαρυμένη υγεία της καρδιάς και των αγγείων. Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα ακόμη πιο επικίνδυνο φαινόμενο, το οποίο λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και στην πατρίδα μας: σχεδόν καταδικασμένα να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, τα παχύσαρκα παιδιά υποθηκεύουν το μέλλον τους χτίζοντας έναν μη υγιή οργανισμό κατά την περίοδο της ανάπτυξής τους και μπορεί ακόμα και να στερηθούν κάποιες από τις χαρές της παιδικής ηλικίας. Οι διαταραχές της διατροφής όμως μπορούν να είναι και άλλης μορφής: τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται όλο και πιο συχνά μια νέα μορφή διαταραχής που χτυπά κυρίως νεαρές έφηβες, η νευρογενής ανορεξία. Ψυχογενής και πολύ επικίνδυνη, η νευρογενής ανορεξία αφορά στον υπερβολικό περιορισμό ή και το σταμάτημα της διατροφής. Ακόμη και όταν δεν αποβεί μοιραία, η διαταραχή αυτή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές, μη αναστρέψιμες βλάβες στην υγεία και την ανάπτυξη της εφήβου. εφημ. metropolis, Ερωτήσεις Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. (Μονάδες 25) Β1. «Η παγκόσμια άνοδος των τιμών των τροφίμων έρχεται να επιβαρύνει το πρόβλημα της κακής διατροφής των κατοίκων του ανεπτυγμένου κόσμου». Να αναπτύξετε την παραπάνω θέση σε μια παράγραφο λέξεων. (Μονάδες 12) Β2.α. Ποιο μέσο πειθούς αξιοποιείται στην πρώτη παράγραφο του κειμένου; (Μονάδες 2) β. Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε (παραγωγικό, επαγωγικό, αναλογικό) τους συλλογισμούς που υπάρχουν στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου (Η παγκόσμια άνοδος ) (Μονάδες 8) Β3.α. Ποια είναι η δομή της τέταρτης παραγράφου; (Τέλος, δεν είναι ) (Μονάδες 2) β. Πώς αναπτύσσεται η παράγραφος; (Μονάδες 5) Β4.α. Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: αντίκτυπο, διαγράφεται, εξαρτώνται, αναπόφευκτα. (Μονάδες 2) β. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν, αποφεύγοντας λέξεις από την ίδια ετυμολογική ρίζα: υποβαθμίζεται, σημαντικές, σχετίζεται, επικίνδυνο. (Μονάδες 4) Γ. Σε ένα αποδεικτικό δοκίμιο που γράφετε παρουσιάζετε την εικόνα που έχετε δημιουργήσει, ως απλός παρατηρητής, για τα προβλήματα διατροφής στον σύγχρονο κόσμο και τις σκέψεις σας για το πώς θα μπορούσαν να ξεπεραστούν. Το κείμενό σας να έχει έκταση λέξεων. (Μονάδες 40)

11 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Ι. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/3/2015 Συναίσθηση της ευθύνης Μπορούμε να δούμε διαγραμματικά την ιστορία των κοινωνιών κλιμακωμένη σε τρία επίπεδα ή βαθμίδες. Σε μια πρώτη βαθμίδα κοινωνίας, όπου κυριαρχεί η συνείδηση ομάδας και τα άτομα νιώθουν αλληλέγγυα με την ολότητα, τη συμμορία ή τη φυλή, δεν αναπτύσσεται η ικανότητα των ανθρώπων να παίρνουν προσωπικές αποφάσεις και να επιδείχνουν αίσθημα ευθύνης. Το άτομο ζει οργανικά μέσα στο σύνολο και αποτελεί μέρος της συλλογικής διαδικασίας προσαρμογής. Διαφορετικά, δεν επιζεί. ή επιζεί μαζί με την ομάδα ή καταστρέφεται. Σε μια δεύτερη βαθμίδα, όπου κυριαρχεί ο ατομικός ανταγωνισμός, αναπτύσσεται ο άνθρωπος που τολμά να κουβαλάει το σταυρό του λόγου και της ατομικής ευθύνης. Σ έναν κοινωνικό κόσμο του ανταγωνισμού, της λογικής και της υπευθυνότητας, ο καθένας είναι ανάγκη να σκέφτεται από πρώτα πώς θα ενεργήσει και πώς θα πρέπει κανείς να προβλέπει και να υπολογίζει τις κινήσεις και τις αντιδράσεις των άλλων στο κοινωνικό παιχνίδι που παίζεται συνεχώς. Αλλά τα άτομα που παίζουν έτσι το ανταγωνιστικό κοινωνικό παιχνίδι δεν ενδιαφέρονται για το σύνολο της κοινωνίας. Έτσι παίζουν ρόλους περιορισμένης ευθύνης, άσχετα αν προκαλούνται συνέπειες που επηρεάζουν το σύνολο του κοινωνικού δράματος. Αν η ευθύνη είναι ζήτημα συνείδησης, αυτό δεν είναι «προσωπικό» ή «εσωτερικό» του καθενός ζήτημα παρά ζήτημα ιδιωμένο κατά περίπτωση, στη συγκεκριμένη κοινωνική αναφορά του. Κανονικά, προϋποθέτουμε πως η ευθύνη μας απορρέει από την πραγματική δραστηριότητα (ή την παράλειψή της), τη διακριτική ευχέρεια, τη δυνατότητα, την επιτυχία ή αποτυχία μας να επηρεάζουμε σκόπιμα την έκβαση των συμβάντων όχι δρώντας ή επενεργώντας απέξω παρά από μέσα, σαν δημιουργοί, σκηνοθέτες, τεχνικοί και ηθοποιοί του ιστορικού δράματος. Με το νόημα αυτό, ευθύνη δεν έχουν τα άτομα που νιώθουν να ζουν παγιδευμένα μέσα σ ένα σύστημα (την κοινωνία και την ιστορία) που δεν το ορίζουν ή να λειτουργούν σαν πιόνια ενός καλά σχεδιασμένου και οργανωμένου παιχνιδιού. Νιώθοντας παγιδευμένοι μέσα σ ένα σύστημα ή οργανισμό και βλέποντας πως δεν είμαστε παρά τυφλά όργανα δυνάμεων που μας ξεπερνούν, βλέπουμε τη δράση μας (ή και τη σκόπιμη αδράνειά μας) ανόητη. Δεν νιώθουμε να αποτελούμε παράγοντες της ιστορίας μας, δυνάμεις ικανές να συνεπιφέρουν σκόπιμες και επιθυμητές αλλαγές της πορείας της. Φυσικά, θεωρούμε και τις ίδιες τις ιδέες μας, οσοδήποτε σπουδαίες και να φαίνονται αυτές, προϊόντα μιας παγιδευμένης σκέψης. Γιατί, πραγματικά, η συναίσθηση ευθύνης κάτω από τέτοιες πιεστικές συνθήκες δεν φαίνεται δικαιολογημένη και μάλλον κρίνεται αφελής με βάση την πραγματικότητα που προσδιορίζεται από ξένους και ανεξέλεγκτους «παντοδύναμους» παράγοντες (όπως είναι οι Μεγάλες Δυνάμεις και οι μεγάλοι τους άντρες, οι μυστικές υπηρεσίες τους κ.λπ.). Έτσι στην τρίτη βαθμίδα της κοινωνίας που είναι ο σημερινός κόσμος, αναπτύσσεται με μετα-ατομική αλληλεγγύη ομάδας. Τα άτομα νιώθουν πως δεν θα μπορούσαν να απαλλαγούν από το αίσθημα της ασημαντότητάς τους, που όλο και μεγαλώνει μέσα στον κόσμο της τεχνικής, παρά μόνο αν δρούσαν ενταγμένα σε μεγάλες ομάδες, όπου θα ένιωθαν μια ασφάλεια και θα μπορούσαν να εκδηλώνουν δραστικό το ενδιαφέρον τους για

12 την πορεία του συνόλου. Σε κοινωνίες μεγάλου σχήματος σαν τις κοινωνίες του αιώνα της τεχνικής, θα περίμενε κανείς όλο και περισσότερα μεμονωμένα άτομα ή μικρές ομάδες να αναγκάζονται να οργανώνονται σε μεγάλα σύνολα, διεκδικώντας υψηλά επίπεδα ευθύνης. Αλλά το πρόβλημα τώρα παρουσιάζεται ιδιαίτερα απαιτητικό. Οι σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες, που επιδείχνουν έναν αναπτυγμένο λόγο (οργανωτικό, γραφειοκρατικό, λειτουργικό), αποτελούν οργανωμένα συστήματα συλλογικής ανευθυνότητας. Η ανανάπτυκτη συνείδηση ή φτωχή γνώση των ανθρώπων για την πορεία των κοινών τους πραγμάτων, δείχνει ανθρώπους που έχουν τακτοποιήσει τον κόσμο τους έτσι ώστε αυτός να αποτελεί «ορθολογικό» σύστημα ανεπίδεκτο κριτικής και δημοσίου ελέγχου, και συνακόλουθα έχουν ορθολογικοποιήσει το ανορθόλογο. Ο κόσμος τους έχει γίνει ένας κόσμος οργανωμένης ανευθυνότητας. Η ευθύνη προϋποθέτει, φυσικά, άτομα και ομάδες που αποτελούν πραγματικούς παράγοντες των ιστορικών λειτουργιών. Μια γενική, λοιπόν, πρόταση για την ευθύνη ή μια θεωρία γι αυτήν σαν αρχή γενικά έγκυρη πρέπει πρώτα να μας παρουσιάσει εύλογη και σοβαρή την ιδέα πως όλοι ή αυτοί που είναι υπεύθυνοι, αποτελούν πραγματικούς παράγοντες ιστορίας. Θεόφιλος Βέϊκος ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. ΜΟΝΑΔΕΣ 25 Β1. «Αλλά τα άτομα που παίζουν έτσι το ανταγωνιστικό κοινωνικό παιχνίδι δεν ενδιαφέρονται για το σύνολο της κοινωνίας». Να αναπτύξετε την παραπάνω θέση σε μια παράγραφο λέξεων. ΜΟΝΑΔΕΣ 12 Β2. α. Ποια μέσα πειθούς αξιοποιούνται στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου; ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Β2.β. Να χαρακτηρίσετε το είδος της αλληλουχίας που διακρίνετε στο κείμενο. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Β3. Να καταγράψετε τους συλλογισμούς που υπάρχουν στην πέμπτη και έκτη παράγραφο του κειμένου. ΜΟΝΑΔΕΣ 7 Β4. αλληλέγγυα, ανταγωνισμός, σκηνοθέτες, δικαιολογημένη: Να σχηματίσετε από μια παράγωγη λέξη (απλή ή σύνθετη) από το β συνθετικό των λέξεων που σας δόθηκαν. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Γ. Σε άρθρο σας, σε περιοδικό ποικίλης ύλης, με αφορμή συζήτηση που έχει αναπτυχθεί στις σελίδες του για την ευθύνη των επιστημόνων στην εποχή μας, υποστηρίζετε ότι ο επιστήμονας οφείλει να είναι υπεύθυνος και στη συνέχεια προσδιορίζετε τον ρόλο που πρέπει να διαδραματίζει το σχολείο και οι υπόλοιποι φορείς παιδείας στη διαμόρφωση υπεύθυνων επιστημόνων. Το κείμενό σας να έχει έκταση 500 λέξεων περίπου. ΜΟΝΑΔΕΣ 40

13 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΙI. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑΤΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/3/2015 Ακοινωνησίας «διάλογος» Δε θα ξεχάσω ποτέ μια προ ετών δήλωση προέδρου των συνδικαλισμένων νοσοκομειακών γιατρών: «Οι θέσεις μας είναι αδιαπραγμάτευτες», είπε. «Όμως ο υπουργός μάς αρνείται τον διάλογο». Το παράδειγμα είναι άκρως αντιπροσωπευτικό, συνοψίζει την έννοια του «διαλόγου» όπως κυκλοφορεί σήμερα σε κάθε πτυχή του κοινωνικού βίου. Η λέξη έχει χάσει και την ετυμολογική της σημασία και το περιεχόμενο που επί αιώνες της απέδιδαν οι άνθρωποι. Δεν παραπέμπει ούτε στους πλατωνικούς διαλόγους, ούτε καν στην εγελιανή ή στη μαρξιστική διαλεκτική. Ο «διάλογος» σήμερα είναι «δικαίωμα». Απαίτηση να ακουστεί κάθε άποψη, να προβληθεί επί ίσοις όροις κάθε απαίτηση. Το δικαίωμα απορρέει από την αξιωματική αρχή του «πλουραλισμού»: Η αρχή λέει ότι δεν μπορεί να υπάρξει αξίωση απόλυτης αλήθειας, ούτε αυθεντία με κοινά αποδεκτό κύρος. Επομένως όλες οι γνώμες έχουν καταρχήν την ίδια εγκυρότητα, γι αυτό και κατατίθενται όλες και είναι όλες εξίσου σεβαστές. Σε περίπτωση αντιπαλοτήτων και αντιθέσεων, μόνο αμοιβαίες υποχωρήσεις μπορούν να εξασφαλίσουν συμφωνία που να θίγει κατά το δυνατό λιγότερο ή να εξισορροπεί τα συμφέροντα των «διαλεγομένων». Με αυτό τον στόχο - των χρησιμοθηρικών εξισορροπήσεων - κάνουν «διάλογο» οι υπουργοί με τους συνδικαλιστές, οι δάσκαλοι με το «μαθητικό κίνημα» και το «φοιτητικό κίνημα». Όλοι και όλα υποταγμένα στην αρχή του «πλουραλισμού», άρα στο «δικαίωμα της διαφοράς», στην αξίωση του «ισότιμου διαλόγου». Ποιος μπορεί να έχει αντίρρηση γι αυτή την ισότητα; Είναι «κατάκτηση», επίτευγμα «προόδου», τεκμήριο «δημοκρατικής», «φιλελεύθερης» στάσης. Βέβαια, έχει κάποιες συνέπειες που σπάνια υπολογίζονται: Για να λειτουργήσει η συμβατική λογική του «διαλόγου» πρέπει να αντιπαρατεθούν θέσεις αντικειμενοποιημένες, εξορθολογισμένες, επομένως η ζωή και η εμπειρία της ζωής να μετασχηματιστούν σε ιδεολογία, να θωρακιστούν με νομική διατύπωση, να προσφερθούν στη δικανική μέτρηση των ποσοτικών «υποχωρήσεων». Πολύ συχνά οι θέσεις που αντιπαρατίθενται στον διάλογο είναι προαποφασισμένο να μείνουν αδιαπραγμάτευτες, εκ προοιμίου ο «διάλογος» δε σκοπεύει σε αμοιβαίες υποχωρήσεις, αλλά μόνο στη λογική της προβολής ιδεολογικών απόψεων ή συμφερόντων, στη λογική της διαφήμισης, της προπαγάνδας. Η λεγόμενη «τηλεοπτική ενημέρωση» έχει καθολικά και κυριαρχικά επιβάλει αυτό το είδος του εμπορευματοποιημένου «διαλόγου», όπου ο καθένας «πουλάει» την ιδεολογική ή μικροσυμφεροντολογική του πραμάτεια σε ακριβοδίκαια μοιρασμένο χρόνο. Και η τηλεοπτική εικόνα γίνεται και στην περίπτωση αυτή κοινωνικό πρότυπο: ΟΙ ιδιωτικές συζητήσεις, οι φιλικές συντροφιές, οι συνεννοήσεις συνεργασίας υποτάσσονται αυτονόητα στη λογική της μετρητής εκφοράς γνωμών και απόψεων, της ασύμπτωτης παραλληλίας, της πλουραλιστικής «αντικειμενικότητας». Χάνεται όλο και περισσότερο η ανάγκη να κοινωνηθεί η ζωή μέσα από τη διαλογική σχέση, να συντεθούν οι διαφορετικές εμπειρίες, χάνεται η χαρά ανακάλυψης της ετερότητας του άλλου, η αρχοντιά αναγνώρισης ότι ο άλλος έχει δίκιο και εγώ άδικο.

14 «Οι θέσεις μας είναι αδιαπραγμάτευτες, ελάτε λοιπόν να κάνουμε διάλογο». Ένας πολιτισμός με ιλιγγιώδεις κατακτήσεις στη γνώση, στην τεχνική, στην ευζωία δεν αντιλαμβάνεται την κωμική παιδαριωδία της «διαλογικής» αυτής νοοτροπίας. Πολιτισμός παράλληλων μονολόγων, κοινωνιών ακοινωνησίας της ζωής. Σίγουρα, δεν εφεύρε η εποχή μας τις ειρηνευτικές συνδιασκέψεις, τις συναντήσεις αλληλογνωριμίας αντιπάλων, τα συνέδρια, την ανταλλαγή επιχειρημάτων, τη διπλωματία των προσεγγίσεων, των αμοιβαίων υποχωρήσεων. Γι αυτό και η αμφισβήτηση της σημερινής εκδοχής του «διαλόγου» δεν σημαίνει οπωσδήποτε προτίμηση εμμονής σε αντιπαλότητες, σε ρήξεις, σε διαιώνιση συγκρούσεων, σε φανατισμούς ιδεολογιών. Το αντίθετο: Ο «διάλογος», όπως τον καταλαβαίνουμε σήμερα, είναι ο μέγας κίνδυνος να παγιώνονται οι αντιθέσεις στο πλαίσιο του θερμοποιημένου «πλουραλισμού». Ας αντισταθούν κάποιοι, έστω ελάχιστοι. Να σαρκώνουν τον διάλογο, χωρίς εισαγωγικά, ως άθλημα τίμιας αυθυπέρβασης, βιωματικής αμεσότητας στην κοινωνία της ζωής και των αναγκών της ζωής. Να αναδείχνεται μέσα από τον διάλογο η προσωπική ετερότητα, η ελευθερία των εκπλήξεων της προσωπικής σχέσης. Χρήστος Γιανναράς, Αντιστάσεις στην αλλοτρίωση, εκδ. Ίκαρος ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. ΜΟΝΑΔΕΣ 25 Β1. «Ο διάλογος σήμερα είναι δικαίωμα». Να αναπτύξετε την παραπάνω θέση σε μια παράγραφο λέξεων. ΜΟΝΑΔΕΣ 12 Β2.α. Ποια μέσα πειθούς αξιοποιούνται στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου «Όλοι και όλα» ; ΜΟΝΑΔΕΣ 6 Β2.β. «Οι θέσεις μας είναι αδιαπραγμάτευτες, ελάτε λοιπόν να κάνουμε διάλογο». Να σχολιάσετε τη χρήση των εισαγωγικών. ΜΟΝΑΔΕΣ 2 Β3.α. Ποια είναι η δομή της πέμπτης παραγράφου; (Και η τηλεοπτική εικόνα ) ΜΟΝΑΔΕΣ 5 Β3.β. Πώς αναπτύσσεται η παράγραφος; ΜΟΝΑΔΕΣ 5 Β4. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν: προόδου, συμβατική, θωρακιστούν, προβολής, καθολικά. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 Γ. Σε άρθρο σας που θα δημοσιευθεί στην ηλεκτρονική σελίδα του σχολείου σας παρουσιάζετε την αξία του διαλόγου στην εκπαίδευση και αφού αναφέρετε τις προϋποθέσεις ώστε ο διάλογος να είναι γόνιμος και εποικοδομητικός, να προτείνετε τρόπους καλλιέργειάς του από το σχολείο. Το κείμενό σας να έχει έκταση 500 λέξεων περίπου. ΜΟΝΑΔΕΣ 40

15 I. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/04/2015 To «Cyberbullying» απειλεί τα παιδιά στο Διαδίκτυο Ακούγοντας τον όρο «cyberbullying» αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα παιδιά αντιμετωπίζουν στο Διαδίκτυο κινδύνους που οι γονείς τους δεν μπορούν καν να προφέρουν. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα κινητά τηλέφωνα τελευταίας τεχνολογίας και όλες οι διαδικτυακές εφαρμογές επικοινωνίας διευρύνουν τους ορίζοντες των παιδιών στους τομείς της πληροφόρησης, της εκπαίδευσης και της ψυχαγωγίας. Ταυτόχρονα, ωστόσο εγκυμονούν κινδύνους που οι ανυποψίαστοι γονείς δεν αντιλαμβάνονται, δε μπορούν να προβλέψουν και συνεπώς συχνά αδυνατούν να καταπολεμήσουν. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ελληνική ομάδα του δικτύου «EU Kids Online», ενός ευρωπαϊκού δικτύου που μελετά τις διαδικτυακές πρακτικές των παιδιών σε 25 ευρωπαϊκές χώρες, το 6% των παιδιών 9-16 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην Ευρώπη δηλώνουν ότι έχουν υποστεί εκφοβισμό ή παρενόχληση μέσω ίντερνετ (cyberbullying), ενώ το 15% παραδέχονται ότι έχουν λάβει μηνύματα σεξουαλικού περιεχομένου μέσω διαδικτύου (sexting). Στην Ελλάδα, το 4% των παιδιών ηλικίας 9-16 έχουν παρενοχληθεί διαδικτυακά, ενώ το 11% δηλώνει ότι έχει λάβει σεξουαλικά μηνύματα μέσω διαδικτύου. «Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι το Διαδίκτυο δεν γεννά προβλήματα εκ του μη όντος. Αντιθέτως, συμπεριφορές που ανέκαθεν υπήρχαν στην παιδική και εφηβική ζωή βρίσκουν ένα νέο όχημα για να εκφραστούν στο Διαδίκτυο. Oι αναζητήσεις των εφήβων, τα καλοπροαίρετα ή κακοπροαίρετα πειράγματα μεταξύ των συμμαθητών και οι κάθε είδους εκφάνσεις της παιδικής και εφηβικής συμπεριφοράς βρίσκουν στο Ίντερνετ και ειδικότερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα νέο ανεξερεύνητο πεδίο στο οποίο εκδηλώνονται με τρόπους άλλοτε ακίνδυνους και άλλοτε παραβατικούς», εξηγεί η υπεύθυνη της ελληνικής ομάδας του δικτύου «EU Kids Online», επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Μέσων Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικότερα, ο όρος «bullying» αναφέρεται σε μια παραβατική συμπεριφορά που ανέκαθεν εκδηλωνόταν στα σχολεία της Ευρώπης - ανάμεσά τους και στα ελληνικά. Πρόκειται για τα κακοπροαίρετα πειράγματα, τις προσβολές και την άσκηση λεκτικής ή σωματικής βίας από φίλους ή συμμαθητές, η οποία φτάνει στα όρια του εκφοβισμού του παιδιού που την υφίσταται. Ο όρος «cyberbullying» αναφέρεται στις εν λόγω συμπεριφορές όταν αυτές πραγματοποιούνται μέσω διαδικτύου ή κινητών τηλεφώνων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα το δίκτυο «EU Kids Online» για το διάστημα , το 6% των παιδιών 9-16 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην Ευρώπη αναφέρουν ότι έχουν παρενοχληθεί διαδικτυακά, ενώ τα μισά από τα αυτά (3%) ομολογούν ότι έχουν παρενοχλήσει άλλα παιδιά. Σε ό,τι αφορά τη συχνότητα της παρενόχλησης, το 5% των παιδιών αναφέρουν ότι κάποιος τους παρενόχλησε πάνω από μια φορά την εβδομάδα, το 4% αναφέρουν ότι παρενοχλήθηκαν μια με δυο φορές το μήνα, ενώ για το 10%, η εμπειρία αυτή συνέβη λιγότερο συχνά.

16 Απόδειξη του γεγονότος ότι το Ίντερνετ δε γεννά αλλά αναδεικνύει τα προβλήματα της «πραγματικής» ζωής είναι η σχέση μεταξύ διαδικτυακής παρενόχλησης και παρενόχλησης στον πραγματικό κόσμο, με άλλα λόγια μεταξύ του online και του offline bullying. Σύμφωνα με τα στοιχεία της παραπάνω έρευνας, το 56% των παιδιών που παραδέχθηκαν ότι έχουν επιδοθεί σε διαδικτυακό bullying, είπαν ότι το έχουν κάνει και στον πραγματικό κόσμο, ενώ το 55% των θυμάτων διαδικτυακού εκφοβισμού ανέφεραν ότι είχαν πέσει θύματα εκφοβισμού και στην καθημερινή τους ζωή. «Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι τα θύματα και οι θύτες του cyberbullying αποτελούν τη μειοψηφία, καθώς το 93% των παιδιών δεν είχαν καμιά εμπειρία από τις δύο», τονίζει η υπεύθυνη επίκουρη καθηγήτρια. Ο σημαντικότερος παράγοντας, ωστόσο, που ανησυχεί τους γονείς και που σχετίζεται με τις «νέες γνωριμίες» στο Διαδίκτυο είναι το ενδεχόμενο το παιδί να προβεί σε επικίνδυνες συναντήσεις με αγνώστους ενήλικες, οι οποίες μπορούν να αποβούν επικίνδυνες για τη σωματική του ακεραιότητα. «Τα "καλά νέα" είναι ότι όλο και περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να διευρύνουν τον κύκλο των φίλων τους, ως τμήμα δηλαδή της φυσιολογικής ζωής τους. Ωστόσο, μια πρώτη ματιά δείχνει ότι 3 στα 10 παιδιά (30%) γνώρισαν κάποιον στο διαδίκτυο τον οποίο δεν γνώριζαν πρωτύτερα "εκτός διαδικτύου"» αναφέρει η επίκουρη καθηγήτρια.. Στη χώρα μας, το ποσοστό είναι χαμηλότερο, καθώς το 20% των παιδιών 9-16 ετών γνώρισαν κάποιον στο διαδίκτυο που δεν ήξεραν πριν, και το 6% εξ αυτών προχώρησαν σε δια ζώσης συνάντηση με τον άγνωστο. Το ερώτημα που γεννάται, συνεπώς, είναι αν οι γονείς μπορούν να επέμβουν στη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών τους, ώστε να τα προστατεύσουν από τους κινδύνους, χωρίς να περιορίσουν τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν από το διαδικτυακό «σερφάρισμα». «Κάθε γονιός ακολουθεί διαφορετικές προσεγγίσεις, οι οποίες καθορίζονται κυρίως από το βαθμό της εξοικείωσης που έχει ο ίδιος ο γονιός με το Διαδίκτυο. Ειδικότερα, η έρευνά μας έδειξε ότι οι γονείς που είναι χρήστες του διαδικτύου οι ίδιοι, υιοθετούν πιο μετριοπαθείς στάσεις σε σύγκριση με αυτούς που δεν το χρησιμοποιούν, οι οποίοι προβαίνουν σε απαγορεύσεις. Οι πρώτοι ακολουθούν τεχνικές όπως τη συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με διαδικτυακές δραστηριότητες τους και την καθοδήγηση των παιδιών στη διαδικτυακή ασφάλεια είτε βοηθώντας τα σε περίπτωση που συναντήσουν δυσκολίες, είτε λέγοντας τους τι να κάνουν σε καταστάσεις που τους αναστατώνουν ή τα ενοχλούν. Αντιθέτως, οι δεύτεροι ακολουθούν πιο απαγορευτικές μεθόδους όπως την επιβολή κανόνων γύρω από το τι επιτρέπεται να κάνουν τα παιδιά και τι όχι, τον έλεγχο του υπολογιστή προκειμένου να δουν οι γονείς με τι ασχολούνται τα παιδιά τους ή τον έλεγχο των προφίλ των παιδιών στα διάφορα κοινωνικά μέσα. Το κλειδί, ωστόσο, σύμφωνα με τους ερευνητές είναι να κατορθώσει ο γονιός να κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού, ώστε αυτό να αποζητά την καθοδήγηση και τη βοήθεια του γονέα, όταν συναντά διαδικτυακές συμπεριφορές που το φέρνουν σε δύσκολη θέση. (Έλλη Ισμαηλίδου, εφημ. Το Βήμα, ) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. ΜΟΝΑΔΕΣ 25 Β1. «Το Ίντερνετ δεν γεννά αλλά αναδεικνύει τα προβλήματα της πραγματικής ζωής». Να αναπτύξετε την παραπάνω θέση ακολουθώντας τη μέθοδο των παραδειγμάτων σε μια παράγραφο λέξεων. ΜΟΝΑΔΕΣ 10 Β2. Να εντοπίσετε τους τρόπους πειθούς που αξιοποιούνται στην έκτη παράγραφο του κειμένου. («Απόδειξη»). ΜΟΝΑΔΕΣ 5

17 Β3. Να προσδιορίσετε τη δομή και τους τρόπους ανάπτυξης της προτελευταίας παραγράφου του κειμένου («Το ερώτημα») ΜΟΝΑΔΕΣ 10 Β4. Να χαρακτηρίσετε τη σύνταξη (ενεργητική/παθητική) στα παρακάτω τμήματα λόγου και να τη μετατρέψετε στην αντίστροφη. Ταυτόχρονα ωστόσο εγκυμονούν κινδύνους που οι ανυποψίαστοι γονείς δεν αντιλαμβάνονται. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ελληνική ομάδα του δικτύου «EU Kids Online», ενός ευρωπαϊκού δικτύου που μελετά τις διαδικτυακές πρακτικές των παιδιών. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 Β5. Να εντοπίσετε τα συνθετικά των παρακάτω λέξεων. Με το α συνθετικό να σχηματίσετε μία νέα απλή παράγωγη λέξη: πληροφόρηση, χρησιμοποιούν, κακοπροαίρετα, πραγματοποιούνται, μειοψηφία. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 Γ. Σε κείμενο που θα δημοσιεύσετε στο προσωπικό σας ιστολόγιο να καταγράψετε τον προβληματισμό σας για το φαινόμενο του εκφοβισμού, παρουσιάζοντας τόσο το περιεχόμενό του στην ηλεκτρονική του διάσταση όσο και τις αιτίες του ενώ στη συνέχεια να προτείνετε δράσεις μέσω των οποίων το σχολείο και η πολιτεία μπορούν να προστατεύσουν τους νέους και να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη. Το κείμενό σας να έχει έκταση λέξεων. ΜΟΝΑΔΕΣ 40

18 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΙΙ. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 05/04/2015 Έχουν τη δική τους μοίρα τα βιβλία Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη τα λογοτεχνικά είδη ακολουθούν πορεία εξελικτική όπως ανάλογα συμβαίνει και με τα έμβια όντα: αρχίζουν ως απλές φόρμες και βαθμιαία φθάνουν στο τελείωμά τους, στο τέλος, όπως γράφει. Παράδειγμα η τραγωδία που, αφού πέρασε διάφορα εξελικτικά στάδια οργανικής φύσεως, έπαυσε να μεταβάλλεται, ( επαύσατο ), για να «καταλήξει» στο φυσικό της τέλος, στον θάνατό της, όπως θα έλεγε και ο G. Steiner. Και τα βιβλία; Ποια πορεία ακολουθούν από τη στιγμή που συλλαμβάνονται στη μήτρα του συγγραφέα ώσπου να καταλήξουν σε κάποια βιβλιοθήκη-κοιμητήριο; Όσα βέβαια καταλήγουν σε κάποια βιβλιοθήκη και δεν πολτοποιούνται. Προφανώς ακολουθούν την ίδια εξελικτική πορεία, όπως και τα λογοτεχνικά είδη, μόνο που εδώ το καθένα έχει την τύχη των απλών ατόμων: γεννιέται, κυκλοφορεί, ζει ή ψευτοζεί κάποιο διάστημα και «πεθαίνει» μόνο κι έρημο. Βέβαια υπάρχουν βιβλία που ζουν αιώνες και θα εξακολουθούν να ζουν. Αλλά πόσα στα εκατό; Για να έρθουμε στα δικά μας, πόσα λογοτεχνικά βιβλία (ποιητικά ή πεζά) του 20ού αιώνα «ζουν» σήμερα, μετά μάλιστα και τον θάνατο των δημιουργών τους; Ειδικότερα: πόσα πεζογραφήματα ελληνικής γραφής της χρονιάς που πέρασε - παρά το ευπώλητο, τις συνεντεύξεις, τις φουσκωμένες «κριτικές» από άσχετους συνήθως, παρά τις διαφημίσεις στα MME, παρά τα βραβεία ακόμη - θα επιβιώσουν στη νέα χρονιά ή στα επόμενα δύο τρία χρόνια; Θλιβερό το ερώτημα. Κι όμως όλα τα βιβλία έρχονται στή ζωή, όπως και τα παιδιά, με τις καλύτερες προοπτικές και προσδοκίες. Είτε γεννιούνται σε λουσάτα μαιευτήρια ή σε δεύτερης κατηγορίας, είτε έχουν διάσημο ή άγνωστο γονέα. Μερικά (είναι αλήθεια) είναι από γεννησιμιού πιο τυχερά: ο γνωστός συγγραφέας και ο μεγαλοπιασμένος εκδοτικός οίκος «μοιραίνουν» γενναιόδωρα το βιβλίο: είναι ήδη γνωστό πριν γεννηθεί (ακόμη δεν το είδαμε, το κάναμε ευπώλητο!). Άλλα, όμως, τα περισσότερα, είναι καταδικασμένα εξ αρχής. Ας έχουν γερά γονίδια, ας είναι πιο έξυπνα, πιο ωραία από τα πλουσιοβιβλία. H μοίρα τους είναι προδιαγεγραμμένη: παρίες γεννήθηκαν, παρίες θα πεθάνουν. Καμάρι μόνο του γονέα, ώσπου κι αυτός, απαυδημένος, βάζει μπρος για ένα καινούργιο, ελπίζοντας πως αυτή τη φορά όλα θα πάνε καλύτερα. Αμ' δε! Υπάρχουν άνθρωποι (μπράβο τους) που έχουν βγάλει δεκάδες βιβλία. Κανείς δεν τους ξέρει. «Κανείς δεν τους θυμάται. Δικαιοσύνη», αποφαίνεται σιβυλλικά ο ποιητής. Υπάρχει ελπίδα για βιβλία desperados να υπερβούν τη μοίρα τους; Υπάρχει ελπίδα ένα σπουδαίο λογοτεχνικό βιβλίο από άγνωστο συγγραφέα, σε άσημο εκδοτικό οίκο, να πουλήσει, να διαβασθεί και να εκτιμηθεί δίκαια; Μάλλον

19 αποκλείεται. Εδώ η αξιοκρατία δεν έχει θέση. Όχι ότι βιβλία που γίνονται γνωστά δεν είναι και αξιόλογα. Προς θεού! Ούτε υποστηρίζω ότι τα όντως σημαντικά βιβλία δεν θα πάρουν κάποτε τη θέση που τους αξίζει. Αυτό όμως είναι η εξαίρεση. Ο κανόνας είναι άλλος. Τα περισσότερα μένουν στο ράφι (κυριολεκτικά), πράγμα που για τον Οράτιο είναι ό,τι χειρότερο. Εδώ η πάλη των τάξεων δεν έχει σταματήσει, η δημοκρατία δεν ισχύει. Αλίμονο αν έπιαναν κι εδώ τα κόλπα της πλειοψηφίας. Καλά καλά ούτε τα «μέσα» δεν πιάνουν. Το μόνο που μένει λοιπόν για τους παρίες-βιβλία είναι η ελπίδα για μια μετά θάνατον ζωή, που όμως, κι αν συμβεί, ο συγγραφέας δε θα τη χαρεί. Αλλά και για τα «τυχερά» βιβλία το μέλλον άδηλο. Μπαίνω στα φανταχτερά, νεοτερικά και μη, supermarket-βιβλιοπωλεία και βγαίνω βυθισμένος σε σκέψεις μελαγχολικές, βαρύς από αίσθημα ματαιότητας. Τι ζητάει, σκέφτομαι, ένας μοναχικός συγγραφέας σε τούτο το έξαλλο πάρτι των εκδοτών. Τι ζητάει ένα σιωπηλό βιβλίο μέσα στον ορυμαγδό και τους ντελάληδες. Λάθος αντίδραση, κρίνω, τελικά. Ένα βιβλίο ή ένας συγγραφέας δεν αναμετριέται με κανένα(ν) άλλο, όπως και ο προσωπικός βίος μας δεν πρέπει να αναμετριέται με τους αλλότριους βίους. Ένα βιβλίο, μικρό, μεγάλο, έξυπνο, χαζό, γνωστό, άγνωστο είναι μοναδικό, με δική του αξία και αξιοπρέπεια: τους και κάθε άνθρωπος. H τιμή κάθε βιβλίου υπάρχει εντός του και ό,τι και να αποφανθούν οι κριτικοί, καλό ή κακό, πάντα θα τους διαφεύγει το σημαντικότερο: η όλη διαδικασία σύλληψης, της κυοφορίας και της γέννησης του βιβλίου. Εδώ ο κριτικός, όσο επιδέξιος, όσο στρυφνός δεν μπορεί να βάλει χέρι. H ευλογία της δημιουργίας ούτε μετριέται ούτε καν μπορεί να συζητηθεί από τρίτους. Είναι μοναδικό, απαράγραπτο προνόμιο του συγγραφέα-δημιουργού. Αυτή είναι η μόνη δόξα του: το εφήμερο μεροκάματο της δημιουργίας. Για τούτο πρέπει να χαίρεται απολύτως μόνος, περιφρονώντας τα αγοραία, χωρίς ταυτόχρονα να λησμονεί ότι κουβαλά μέσα του δύο θανάτους: τον δικό του και των βιβλίων του. H γνωστή ομηρική παρομοίωση πως οι άνθρωποι είναι όπως τα φύλλα των δέντρων που ανοίγουν, θάλλουν και πέφτουν μαραμένα, ταιριάζει (στο επίπεδο της κυριολεξίας πια) με τα βιβλία και τα φύλλα τους. Ποιο θα παραμείνει αειθαλές, κανείς επί του παρόντος δεν γνωρίζει. Γ. Γιατρομανωλάκης, εφημ. το Βήμα, ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. ΜΟΝΑΔΕΣ 25 Β.1. «Κι όμως τα βιβλία έρχονται στη ζωή, όπως και τα παιδιά, με τις καλύτερες προσδοκίες». Να αναπτύξετε την παραπάνω θέση σε μία παράγραφο λέξεων. ΜΟΝΑΔΕΣ 12 Β.2. Να εντοπίσετε τα μέσα πειθούς στην τελευταία παράγραφο του κειμένου. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 Β.3. Ποιος ο ρόλος των ερωτήσεων στην πρώτη παράγραφο του κειμένου; ΜΟΝΑΔΕΣ 2 Β.4. α. Να δώσετε ένα συνώνυμο για κάθε μία απ τις παρακάτω λέξεις: εξελικτική, βαθμιαία, επιβιώσουν, προδιαγεγραμμένη, αξιόλογα. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 β. Να εντοπίσετε τα συνθετικά των παρακάτω λέξεων: λογοτεχνικά, πολτοποιούνται, κυκλοφορεί, γενναιόδωρα, αξιοκρατία.

20 Με το β συνθετικό της καθεμίας να σχηματίσετε μια νέα παράγωγη απλή λέξη. ΜΟΝΑΔΕΣ 10 Γ. Σε ομιλία σας, σε Συνέδριο Φιλολόγων, ως Υπεύθυνη του μαθήματος της Λογοτεχνίας στο σχολείο σας, παρουσιάζετε τις σκέψεις σας σχετικά με τους λόγους που εξηγούν το μειωμένο αναγνωστικό κοινό των λογοτεχνικών βιβλίων στη χώρα μας ειδικά στους νέους και προτείνετε τρόπους ώστε το σχολείο να συμβάλει στην επανασύνδεση των νέων με τη λογοτεχνία. Το κείμενό σας να έχει έκταση λέξεων. ΜΟΝΑΔΕΣ 40