e -Journal of Science & Technology (e-jst) e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "e -Journal of Science & Technology (e-jst) e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ"

Transcript

1 e -Journal of Science & Technology (e-jst) e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας 41 ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Πιλήσης Θεοδόσιος Κλινικός Κοινωνικός Λειτουργός, Περίληψη Στην σύγχρονη εποχή, ένα άτομο πρέπει να τοποθετείται στο πλέγμα της οικογένειας και των ομάδων στα οποία ανήκει και στις ευρύτερες κοινότητες στις οποίες ζει. Ένα τεράστιο πλήθος από περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να επηρεάσει την λειτουργικότητα του ανθρώπου. Σε αυτές τις συνθήκες το μοντέλο που χρειάζεται να αξιοποιηθεί είναι το συστημικό. Στόχος του παρόντος άρθρου είναι να αναδείξει τη σημασία της συστημικής θεωρίας και θεραπείας στην άσκηση της Κοινωνικής Εργασίας αλλά και στα ευρύτερα συστήματα Κοινωνικής Πολιτικής. Λέξεις Κλειδιά: Συστημική Θεωρία, Θεραπεία, Κλινική Κοινωνική Εργασία 1. Εισαγωγή: Η διαμόρφωση της συστημικής θεωρίας Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, στις αρχές της δεκαετίας του 40, σε μια σειρά διαλέξεων και παρουσία ηγετικών φυσιογνωμιών του επιστημονικού κόσμου (μηχανικών, μαθηματικών και κοινωνικών επιστημόνων), προτείνεται το λεγόμενο κυβερνητικό μοντέλο, που τονίζει μεταξύ άλλων τη μελέτη της επικοινωνίας σε σχέση με τη ρύθμιση και τον έλεγχο μέσω της ενεργοποίησης των μηχανισμών ανάδρασης (Γεωργιάδης, 2000). Ο Nobert Wiener (1948), μαθηματικός και πρωταγωνιστής στην εξέλιξη των υπολογιστών, προτείνει τον όρο Cybernetics και χρησιμοποιεί την ελληνική λέξη Κυβερνητική, που παραπέμπει στη διακυβέρνηση του σκάφους από τον κυβερνήτη του. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον τρόπο που επηρεάζουν η επικοινωνία και οι μηχανισμοί ανάδρασης τα απλά και τα σύνθετα συστήματα. Στη δεκαετία του 50, γεννιέται το συστημικό παράδειγμα στις ψυχοθεραπείες. Ο Kuhn (1970), στη θεωρία των επιστημονικών επαναστάσεων, αναφέρεται στην επανεξέταση και επανανάγνωση των μεθόδων που χρησιμοποιεί ένας επιστημονικός κλάδος όταν εμφανιστεί μια νέα μέθοδος και θεωρία. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι συντελείται μια «επιστημονική επανάσταση». Σύμφωνα με τη γνώμη πολλών ψυχοθεραπευτών από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μια τέτοια επανάσταση συνέβη στη ψυχοθεραπεία τα χρόνια αυτά με την εμφάνιση της συστημικής ψυχοθεραπείας (Goldenberg & Goldenberg, 2000). Ωστόσο, κατά κύριο λόγο η συστημική θεωρία και ψυχοθεραπεία βασίζεται στην Γενική Θεωρία των Συστημάτων του Von Bertalanffy (1971). Πρόκειται για μία βιολογική θεωρία στην οποία υποστηρίζεται ότι όλοι οι οργανισμοί είναι συστήματα τα οποία απαρτίζονται από υποσυστήματα, που με τη σειρά τους αποτελούν μέρος υπερσυστημάτων. Ένα σύστημα, ορίζεται ως ένα σύνολο στοιχείων, τα οποία σχηματίζουν ένα διατεταγμένο σχετιζόμενο και λειτουργικό σύνολο. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να είναι ικανά να εκπληρώνουν συγκεκριμένους στόχους, να ενεργοποιούνται και να φέρουν εις πέρας κάποιο σκοπό (Payne, Δημοπούλου - Λαγωνίκα, 2006). Τα συστήματα έχουν όρια και είναι αυτοσυντηρούμενα (Σταλίκας, 2005). Ο άνθρωπος, είναι μέρος μιας κοινωνίας και αποτελείται από βασικές λειτουργικές μονάδες, τα κύτταρα, αυτά με τη σειρά τους αποτελούνται από τα άτομα τα οποία αποτελούνται από μικρότερα σωματίδια. Η θεωρία αυτή εφαρμόζεται σε κοινωνικά συστήματα, όπως οι ομάδες, οι οικογένειες και οι κοινωνίες, καθώς επίσης και σε βιολογικά συστήματα (Payne, 2000). Η συστημική άποψη δίνει έμφαση στη θεώρηση των προβλημάτων πέρα αυτού που πιστεύει το άτομο, ως πολύπλοκα και συσχετιζόμενα. Θεωρεί ως βασικές έννοιες αυτές της ολότητας, της σχέσης και της ομοιόστασης. Σύμφωνα με τη συστημική θεωρία, η ολότητα, σημαίνει ότι τα στοιχεία ή τα μέρη ενός συστήματος δημιουργούν ένα σύνολο (entity) που είναι μεγαλύτερο από τα προστιθέμενα ξεχωριστά μέρη. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή κανένα σύστημα δεν μπορεί να κατανοηθεί επαρκώς ή να διερευνηθεί ολοκληρωμένα εάν δεν έχει διασπαστεί από τα μέρη που το αποτελούν (Roberts, Hanson, 1995). Η έννοια της σχέσης στη συστημική θεωρία διατείνεται ότι ο τρόπος και η δομή (structure) των στοιχείων ενός συστήματος είναι τόσο σημαντικά όσο και τα ίδια τα στοιχεία που το απαρτίζουν (Δημοπούλου - Λαγωνίκα, 2006). Σύμφωνα, με τη θεωρία της ομοιόστασης (homeostasis) όλα τα ζωντανά συστήματα επιζητούν τη διατήρηση ισορροπίας ώστε να διαφυλάξουν το σύστημα. Η 41

2 e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας e-journal of Science & Technology (e-jst) 42 κεντρική υπόθεση που διέπει τις συστημικές παρεμβάσεις, είναι ότι το άτομο δεν πρέπει να εξετάζεται αποκομμένο από τον «κόσμο» στον οποίο ζει, αφού αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του. Για αυτό και οι συστημικές παρεμβάσεις σχεδιάζονται με γνώμονα την υπόθεση ότι ένα σύστημα δεν αλλάζει εάν δεν αλλάξει το άτομο, και το άτομο δεν αλλάζει εάν δεν αλλάξει το σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει διάκριση μεταξύ των μονάδων ενός συστήματος, καθώς κάθε μέλος επηρεάζει το άλλο και η αλλαγή του ενός επηρεάζει και τα υπόλοιπα (Σταλίκας, Δημοπούλου - Λαγωνίκα, 2006). 2. Συστημικές προσεγγίσεις στην κοινωνική εργασία Ο όρος «συστημική», χρησιμοποιείται γιατί δίνεται μια ευρύτερη έννοια στις παρεμβάσεις εκείνες που βασίζονται στη Γενική Θεωρία Συστημάτων του Ludwig von Bertalanffy και στην Κυβερνητική του Norbert Wiener, την οποία όρισε ο ίδιος ως την «επιστήμη της επικοινωνίας και του ελέγχου». Η προσέγγιση αυτή άρχισε και είναι κατά κύριο λόγο γνωστή στην Οικογενειακή Θεραπεία. Αλλά σήμερα εφαρμόζεται και σε άλλα πλαίσια, όπως είναι η Συζυγική Θεραπεία και η Κοινωνική Εργασία (Φατούρου Χαρίτου, 2006). Σύμφωνα με τις βασικές αρχές της Γενικής Θεωρίας Συστημάτων, τα άτομα, οι οικογένειες και άλλες κοινωνικές ομάδες είναι συστήματα βιοψυχοκοινωνικά. Οι ψυχοκοινωνικές, οι βιολογικές και φυσικοχημικές δομές και διεργασίες τους είναι μεν ξεχωριστές, αλλά αλληλένδετες. Επιπλέον, όμως, τα έμβια συστήματα είναι πολυεπίπεδα. Η εσωτερική τους δηλαδή διάταξη είναι ιεραρχημένη. Με άλλα λόγια, οι ψυχοκοινωνικές διεργασίες οι οποίες ανήκουν σε ανώτερο ιεραρχικό επίπεδο σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν τις βιολογικές και φυσικοχημικές διεργασίες ολόκληρου του βιοψυχοκοινωνικού συστήματος. Έτσι από την πολυπαραγοντική αντίληψη που δεν επιτρέπει να αξιολογηθεί το πόσο καθοριστικός είναι ένας παράγοντας συγκρινόμενος με άλλους, οδηγούμαστε στην ιεραρχική αντίληψη. Για παράδειγμα, οι νοητικές λειτουργίες του ατόμου οι οποίες αφορούν το πώς αντιλαμβάνεται το ίδιο το άτομο τον εαυτό του, τη σχέση του με τους άλλους και τη ζωή σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν την οργανική του λειτουργία (Κατάκη, 1997). Η συστημική προσέγγιση, δεν ταυτίζεται με την ποικιλία των τεχνικών που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες για να επιτύχουν αλλαγή στην σύστημα. Όπως κάθε άλλη συμβουλευτική προσέγγιση, η συστημική είναι ένα εργαλείο ανάλυσης που μας βοηθά να κατανοήσουμε τον κόσμο, τους εξυπηρετούμενους και τη σχέση τους με τον κοινωνικό λειτουργό. Η «γραμμική αιτιότητα», που αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με βάση το σχήμα ΑΙΤΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ, θεωρεί ότι για κάθε γεγονός τη συμπεριφορά υπάρχει πάντα μια και μόνον αιτία που την προκαλεί. Σε αντίθεση με αυτό τον τρόπο θεώρησης του προβλήματος, η «κυκλική αιτιότητα», εστιάζει στο «σύνολο» (σύστημα) του οποίου τα μέρη δεν είναι δυνατόν να γίνουν κατανοητά παρά ως επιμέρους λειτουργίες του (Κανδυλάκη, 2001). Αναλυτικότερα, τα μοντέλα της συστημικής και οικολογικής θεώρησης που χρησιμοποιούνται στην Κοινωνική Εργασία είναι: Το οργανισμικό μοντέλο Το δομικό μοντέλο Το στρατηγικό μοντέλο Το οικολογικό μοντέλο. Το οργανισμικό μοντέλο, βασίζεται στην ιδέα του «κοινωνικού οργανισμού», η οποία αναφέρεται σε μια ομάδα ανθρώπων που συνεργάζονται και οργανώνουν τις προσπάθειές τους για να επιτύχουν αυτούς τους σκοπούς. Οι οικογένειες λοιπόν ως οργανισμοί έχουν σκοπούς, τους οποίους προσπαθούν να επιτύχουν. Αξιολογούν τους εαυτούς τους και αξιολογούνται από την κοινωνία σύμφωνα με την ικανότητά τους να επιτύχουν αυτούς τους σκοπούς. Η οικογενειακή δομή αναπτύσσεται γύρω από οκτώ περιοχές της οικογενειακής ζωής, οι οποίες πρέπει να αξιολογηθούν προκειμένου το επικοινωνιακό σύστημα και οι ρόλοι των μελών να γίνουν κατανοητοί. Οι περιοχές αυτές είναι: i. Καταμερισμός εργασίας μέσα στην οικογένεια. ii. Κατανομή δύναμης και εξουσίας στην οικογένεια. iii. Επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας. iv. Όρια της οικογένειας. v. Τρόποι σχέσεων με άλλες ομάδες και ιδρύματα οργανισμούς. vi. Τρόποι με τους οποίους λαμβάνουν και δίνουν ψυχολογική υποστήριξη τα μέλη της οικογένειας. vii. Τελετουργίες και σύμβολα. viii. Σειρά προσωπικών ρόλων. (5), 5, Sept

3 e -Journal of Science & Technology (e-jst) e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας 43 Το μοντέλο αυτό δεν θεωρείται ότι είναι η κατάλληλη προσέγγιση σε όλες τις περιπτώσεις γιατί τα προβλήματα που τα άτομα φέρουν στους κοινωνικούς λειτουργούς δεν είναι νοητά ως οικογενειακές διαταραχές περισσότερο από ότι είναι νοητικά ως ενδοψυχικές διαμάχες (Briar, 1964). Το δομικό μοντέλο, έχει κατά κύριο λόγο αναπτυχθεί από τον Minuchin και άλλους αποκαλούμενους δομιστές. Βασικές έννοιες αυτής της θεωρίας είναι οι όροι υποσύστημα υποσυστήματα μέσα στο οικογενειακό σύστημα και οι λειτουργίες που επιτελούν καθώς και τα όρια αυτών των υποσυστημάτων. Ο Minuchin αναλύοντας το σύστημα της οικογένειας το διαιρεί σε τέσσερα υποσυστήματα όπως το συζυγικό υποσύστημα, το γονεϊκό υποσύστημα, το αδελφικό υποσύστημα και αυτό των γονιών παιδιών υποσύστημα. Τα υποσυστήματα αυτά δημιουργούνται καθώς η οικογένεια αναπτύσσεται. Είναι κατανοητό ότι το πρώτο υποσύστημα που δημιουργείται είναι αυτό των συζύγων και η έλευση του παιδιού παιδιών δημιουργεί τα υπόλοιπα τρία. Τα υποσυστήματα εκπληρούν συγκεκριμένες λειτουργίες και τα όρια τους πρέπει να είναι σαφή και ευδιάκριτα (Minuchin, 2000). Το στρατηγικό μοντέλο, ο Haley επισημαίνει ότι η οικογένεια είναι ένα σύστημα όπου οι πράξεις και οι αντιδράσεις ενός μέλους επιδρούν στις πράξεις και τις αντιδράσεις των άλλων μελών της οικογένειας. Δίνει έμφαση στο κοινωνικό περιεχόμενο των ανθρώπινων προβλημάτων όπως επίσης και στην πολυεπίπεδη γενεαλογική φύση της οικογενειακής λειτουργίας. Η άποψη της πολυγενεαλογικής υποδευκνύει ότι οι τρόποι επικοινωνίας μεταφέρονται «από γενιά σε γενιά», αλλά πρέπει συνεχώς να ενισχύονται εάν πρόκειται να συνεχιστούν. Να σημειωθεί ότι ο κοινωνικός λειτουργός κυρίως κλινικός, γίνεται «στρατηγικός» επειδή έχει όλη την ευθύνη, ελέγχει τη σχέση και είναι αυτός που αποφασίζει πώς θα προχωρήσει η θεραπεία (Haley, 1971). Και ενώ η Satir (1972, 1989) δίνει ιδιαίτερη προσοχή στα συναισθήματα, ο Haley σχεδόν τα αγνοεί, διευκρινίζοντας ότι όταν η συμπεριφορά αλλάξει τότε και τα συναισθήματα θα αλλάξουν. Έτσι λοιπόν τα συναισθήματα δεν αποτελούν ουσιώδες μέρος της θεραπείας. Το τέταρτο μοντέλο που αναλύεται είναι το οικολογικό συστημικό. Η οικολογική προσέγγιση προήλθε από τη διαπίστωση ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι τόσο σημαντικοί όσο και οι εσωτερικοί στη δημιουργία των προβλημάτων ενός ατόμου. Για την κοινωνική εργασία η οικολογία είναι μια πολύ χρήσιμη άποψη παρά την παλιά ιατροκεντρική της θέση διότι πάντοτε η κοινωνική εργασία θεωρούσε υποχρέωση της να προσφέρει βοήθεια όχι μόνο σε ανθρώπους αλλά και στη δημιουργία ενός ανθρώπινου και υγιούς περιβάλλοντος. Η προσέγγιση αυτή θεωρεί τα ανθρώπινα όντα και το περιβάλλον τους ως αλληλοσυμπληρούμενα. Σύμφωνα με τις απόψεις των Germain & Gitterman, η ανθρώπινη οικολογία ζητά να θεωρούνται τα ανθρώπινα όντα μέσα στην εξελικτική οικολογική και κοινωνική ολότητα της οποίας είμαστε μέρος. Τα ανθρώπινα όντα αλλάζουν το φυσικό και κοινωνικό τους περιβάλλον μέσω διεργασιών συνεχούς και αμφίρροπης προσαρμογής (Payne, Δημοπούλου - Λαγωνίκα, 2006). Είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι η χρήση του οικολογικού μοντέλου είναι πολύ πιο κοντά στην κοινωνική εργασία από ό,τι τα άλλα συστημικά μοντέλα που έχουν συζητηθεί, όπως το δομικό, το στρατηγικό και το οργανισμικό. Με άλλα λόγια το μοντέλο αυτό «πάει» περισσότερο στην κοινωνική εργασία. Και αυτό επειδή ο κοινωνικός λειτουργός προτρέπεται να αξιολογήσει τα άτομα, την οικογένεια και το χώρο μέσα στον οποίο υπάρχουν ολοκληρωμένα (ολιστικά), λαμβάνοντας υπόψη ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και την υπάρχουσα σχέση και αλληλεξάρτηση μεταξύ τους (Δημοπούλου - Λαγωνίκα, 2006). 4. Συστημική οικογενειακή θεραπεία 4.1 Η οικογένεια ως σύστημα Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Κοινωνικών Λειτουργών των Η.Π.Α., η οικογένεια αποτελεί μια ομάδα δύο ή περισσοτέρων ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται ως οικογένεια, και κατά τη διάρκεια της ζωής τους αναλαμβάνουν υποχρεώσεις που είναι ευρύτερα αποδεκτές και συνιστούν ουσιώδη συστατικά των οικογενειακών συστημάτων. Σύμφωνα με την κοινωνική λειτουργό και «γιαγιά» της οικογενειακής θεραπείας, Virginia Satir, η οικογένεια είναι μια συνεκτική ομάδα που στηρίζεται σε λειτουργίες οι οποίες ενισχύουν αμοιβαία η μία την άλλη και που αποβλέπει στην ικανοποίηση των σεξουαλικών και γενετήσιων αναγκών και στη μετάδοση των πολιτισμικών αξιών. Στόχος της είναι η ανατροφή, η υποστήριξη και η καθοδήγηση των μελών της. Ο Αλέξανδρος Ζαφείρης, επίσης κοινωνικός λειτουργός, αναφέρει ότι η οικογένεια είναι μια ομάδα τριών ή περισσοτέρων μελών, η οποία χαρακτηρίζεται από τον καταμερισμό της εργασίας, τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και την ιεραρχία της εξουσίας. Τα στοιχεία αυτά φαίνονται στην εφαρμογή των ρόλων που αναλαμβάνουν τα μέλη της (Ζαφείρης, Ζαφείρη & Μουζακίτης, 1999). 43

4 e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας e-journal of Science & Technology (e-jst) 44 Τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί της οικογενειακής θεραπείας παροτρύνουν τους θεραπευτές του κλάδου να χρησιμοποιούν τις έννοιες της συστημικής θεωρίας προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα την οικογένεια. Υποστηρίζουν ότι η συστημική θεωρία αποτελεί ένα θεωρητικό πλαίσιο ερμηνείας του τρόπου λειτουργίας της οικογένειας και προσφέρει στους ειδικούς του κλάδου μια βάση για ακριβείς, ουσιαστικές και πρακτικές στρατηγικές που μπορούν να εφαρμοστούν στην θεραπευτική διεργασία (Brown & Christensen, 1986). Η οικογένεια στο θεωρητικό αυτό πλαίσιο είναι ένα ζωντανό, ανθρώπινο, ανοικτό, δυναμικό σύστημα που αυτό ρυθμίζεται, αυτό οργανώνεται και τα μέλη της αλληλεπιδρούν και αλληλοσχετίζονται (Δεκλερής, 1986). Στη Θεωρία των Γενικών Συστημάτων, η οικογένεια αποτελεί ένα σύστημα αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ατόμων μελών της, που διατηρείται σταθερό (ομοιόσταση) με την επανάληψη των ίδιων επιδράσεων φυσιολογικών ή παθολογικών του ενός ατόμου πάνω στο άλλο. Οι Θεωρίες της Ανθρώπινης Επικοινωνίας, αναφέρονται στη σχέση λέξεων μεταξύ τους, σχέση της σημασίας τους, σχέση λέξεων και συμπεριφοράς, συμμετρική ή συμπληρωματική επικοινωνία κτλ (Μάνος, 1997). Η οικογενειακή θεραπεία, υιοθετεί την άποψη ότι οι ερμηνείες και οι λύσεις των προβλημάτων που οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν μπορούν να αναζητηθούν, μόνο αν γίνουν κατανοητές οι σχέσεις τους με άλλους σημαντικούς γι αυτούς ανθρώπους, στο παρελθόν και το παρόν (Κανδυλάκη, 2001). Η οικογένεια ως σύστημα, διακρίνεται για τους κώδικες συμπεριφοράς της, τους ρόλους των μελών, τις αξίες και το σκοπό της (Κατάκη, 1992, 1994, 1997). Η οικογένεια ως ανοικτό σύστημα έχει όρια διαπερατά για να δέχεται πληροφορίες, έχει ιεραρχία στα επίπεδα της οργάνωσής της και αλλάζει συνεχώς ανάλογα με τη ροή πληροφοριών που δέχεται. Η διακίνηση πληροφοριών στα μέλη ενός συστήματος είναι μια σημαντική λειτουργία, απαραίτητη για την αλλαγή και την ικανοποίηση των αναγκών των μελών του συστήματος. Η λειτουργία αυτή λέγεται ανατροφοδότηση (Watzlawick, 1986). 4.2 Θεραπευτικές τεχνικές Στο διάστημα των 4 περίπου δεκαετιών συστημικής προσέγγισης στο χώρο της θεραπείας της οικογένειας και ανάλογα με τη σχολή (Δομολειτουργική, Στρατηγική Θεραπείας, ή του Μιλάνου του 70), χρησιμοποιήθηκαν διάφορες τεχνικές (το «παράδοξο», «αναπλαισίωση», το «αντιπαράδοξο», «θετική σημασιοδότηση», «συνταγή συμπτώματος», «συγκράτηση αλλαγής» κ.ά.) (Κωτσίδας, Τομαράς, 1994). Στη Δομική Θεραπεία Οικογένειας (Minuchin, 1981, 2000) η έμφαση δινόταν στην εγγύτητα/απόσταση μεταξύ των μελών της οικογένειας, στα όρια, τη δομή και την ιεραρχία της. Οι τεχνικές παρέμβασης αποσκοπούσαν στην αποδόμηση, αποσταθεροποίηση ή την ενδυνάμωση της οικογενειακής ψυχοσυναλλαγής της οικογένειας μέχρι να διαφοροποιηθούν τα μέλη ή να βρεθούν οι κατάλληλες αποστάσεις ανάμεσα στα μέλη. Στη Σχολή της Στρατηγικής Θεραπείας Οικογένειας (Haley, Watzlawick, 1986) ο θεραπευτής προσδιορίζει τον τελικό στόχο και σχεδιάζει τις παρεμβάσεις του με τεχνικές παρέμβασης που εστιάζουν στο «εδώ και τώρα» της οικογένειας. Οι τεχνικές της αναπλαισίωσης και του παράδοξου, που κυρίως χρησιμοποιούνται, στοχεύουν στην υπερνίκηση της ομοιστατικής τάσης της οικογένειας. Η Σχολή του Μιλάνου στη δεκαετία του 70, αναθεώρηση σε κάποιο βαθμό το στόχο παρέμβασης εισάγοντας στις τεχνικές τις κυκλικές ερωτήσεις, την ουδετερότητα του θεραπευτή και επιτρέποντας την τροποποίηση της αρχικής συστημικής υπόθεσης (Palazzoli, Boscolo, Checcin, Prata,1978). Στο σημερινό συνθετικό μοντέλο, ο θεραπευτής στρέφεται στη διαδικασία, στις αφηγήσεις ζωής που του δίνουν τη δυνατότητα να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες και να χρησιμοποιήσει τεχνικές από διαφορετικές σχολές της συστημικής σκέψης ανάλογα με την περίπτωση (Eklaim,1994). Οι οικογενειακοί θεραπευτές του συνθετικού κυρίως μοντέλου, για να οδηγήσουν τα πράγματα προς τη θεραπευτική διέξοδο, χρησιμοποιούν τρεις συγκεκριμένες τεχνικές: Το Γενεόγραμμα. Αναπαριστά το γενεαλογικό δέντρο της σημερινής οικογένειας και μας δίνει τη δυνατότητα να ερευνήσουμε την ιστορία των προηγούμενων γενεών: η υπενθύμιση των σημαντικών οικογενειακών γεγονότων οδηγεί πολλές φορές στην έντονη συνειδητοποίηση του επαναληπτικού χαρακτήρα που έχει η οικογενειακή ιστορία. Η δημιουργία της Οικογενειακής Φωτογραφίας. Είναι μια μη λεκτική (με στάσεις) «σκηνοθετημένη» αναπαράσταση των δεσμών που υπάρχουν μέσα στην οικογένεια: (5), 5, Sept

5 e -Journal of Science & Technology (e-jst) e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας 45 αποστάσεις, σχέσεις εξουσίας, συγκρούσεις και συμμαχίες ανάμεσα στα μέλη, περιγράφονται με αυτό τον τρόπο. Οι Θεραπευτικές Εργασίες είναι οδηγίες που προτείνουν οι θεραπευτές και εκτελούνται είτε εκτός είτε κατά τη διάρκεια των συνεδριών. (Ανζέλ & Μασέ, 2006). 4.3 Το πλαίσιο και οι κανόνες Ο συστημικός μηχανισμός δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις λεκτικές και μη λεκτικές εκδηλώσεις των συμμετεχόντων, δηλαδή των μελών της οικογένειας που πηγαίνουν για θεραπεία. Για την καλύτερη ποιότητα της παρατήρησης και της θεραπευτικής εργασίας, οι συνεδρίες συχνά μαγνητοσκοπούνται και η αίθουσα διαθέτει συνήθως έναν μονόδρομο καθρέφτη. Ανάλογα με τις οικογενειακές δυσκολίες που υπάρχουν, οι θεραπευτές προτείνουν συνήθως μια θεραπεία ορισμένης ή αόριστης διάρκειας. Οι συνεδρίες γίνονται κάθε τρεις ή τέσσερις εβδομάδες και κρατούν μία ή μιάμιση ώρα. Η θεραπεία ολοκληρώνεται όταν ανάμεσα στα διάφορα μέλη της οικογένειας αποκατασταθεί μια νέα ισορροπία και κάθε ένα από αυτά ανακτήσει το προσωπικό δυναμικό του (συναισθηματικό, γνωσιακό, επαγγελματικό, κ.λπ.). Οι οικογενειακοί θεραπευτές συνεργάζονται συνήθως στη θεραπεία. Στη συνεδρία συμμετέχουν δύο θεραπευτές, ο ένας μέσα στην αίθουσα και ο άλλος πίσω από τον μονόδρομο καθρέφτη. Αυτό επιτρέπει να επεξεργαστούν από κοινού την ιστορία της οικογένειας: ενώ ο ένας γίνεται μάρτυρας των συναισθηματικών μεταβολών της οικογένειας, ο άλλος μπορεί να διατηρήσει τις αποστάσεις του και να παραμείνει «αντικειμενικός» (Ανζέλ & Μασέ, 2006). Στη συνεδρία ο θεραπευτής αξιολογεί συνεχώς τη θεραπευτική αξία του πλαισίου που δημιουργεί με την οικογένεια. Το θεραπευτικό πλαίσιο έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 1. Τα μέλη της οικογένειας βιώνουν την ενσυναίσθηση του θεραπευτή σε τέτοιο βαθμό που τον εμπιστεύονται και του επιτρέπουν να διερευνά το σύστημα των νοημάτων τους. 2. Τόσο ο θεραπευτής, όσο και τα μέλη της οικογένειας νιώθουν ότι υπάρχει δυνατότητα αλλαγής. 3. Ο θεραπευτής θέλει να μάθει περισσότερα για τα μέλη της οικογένειας και υποβάλλει ιδέες για την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η συνεδρία. 4. Ο θεραπευτής και η οικογένεια αισθάνονται ότι υπάρχει ανταλλαγή νέων πληροφοριών και διερεύνηση νέων εδαφών. 5. Η οικογένεια μέσω της συνεδρίας συνειδητοποιεί ότι η συμπτωματική συμπεριφορά και η απόπειρα εξάλειψής της συνδέονται με τις βαθύτερες πεποιθήσεις τους (Σταλίκας, 2005). 4.4 Οι θεραπευτικοί στόχοι Η βασική υπόθεση της οικογενειακής θεραπείας είναι ότι ένα μέλος μιας οικογένειας που αντιμετωπίζει προβλήματα που συνδέονται με την οικογενειακή του ζωή δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά από την οικογένειά του. Οι κύριοι στόχοι της θεραπείας οικογένειας είναι η εποικοδομητική έκφραση των συναισθημάτων και η καθιέρωση κανόνων τους οποίους τα μέλη της οικογένειας συμφωνούν να ακολουθήσουν (Sdorow, 1993). Βασικός στόχος του συστημικού ψυχοθεραπευτή είναι να δημιουργήσει μια θεραπευτική σχέση με το σύστημα τέτοια που να γίνει και ο ίδιος μέλος του. Συγκεκριμένα, επικοινωνεί και έρχεται σε επαφή με κάθε μέλος του συστήματος, επικυρώνοντας και εξισορροπώντας τη θέση του καθενός στη θεραπευτική διαδικασία. Χρειάζεται να γίνει αποδεκτός από όλα τα μέλη του συστήματος ώστε να νιώσουν ελεύθερα και να επικοινωνούν μαζί του. Σκοπός του θεραπευτή είναι να κατανοήσει σε βάθος τις δυναμικές, τους κανόνες και τους ρόλους που χαρακτηρίζουν το σύστημα. Ο θεραπευτής συστημικής προσέγγισης, θέτει ως στόχους, την ανάπτυξη λειτουργικών μορφών συμπεριφοράς και επικοινωνίας, καθώς και την εγκαθίδρυση σαφών ορίων και ιεραρχίας μέσα στο σύστημα (Σταλίκας, 2005). 5. Επίμετρο Η συστημική θεωρία δεν μένει στο απυρόβλητο. Ο Payne (2000) στο βιβλίο του Σύγχρονη Θεωρία της Κοινωνικής Εργασίας, δίνει μια συνοπτική περίληψη των προβλημάτων που υπάρχουν στις θεωρίες αυτές αναφερόμενος στους Forder (1976), Mancoske (1981), Siporin (1980), Leighninger (1978), Evans (1976) και Devore (1983). Γενικότερα, θεωρείται ότι η συστημική προσέγγιση είναι περιγραφική και δεν εξηγεί γιατί συμβαίνουν αυτά που συμβαίνουν και γιατί υπάρχουν οι συνδέσεις στα διάφορα επίπεδα της κοινωνίας και της συμπεριφοράς του ατόμου. Ακόμα οι επικριτές 45

6 e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας e-journal of Science & Technology (e-jst) 46 ισχυρίζονται ότι η συστημική θεωρία δεν μας επιτρέπει να ελέγχουμε τις επιπτώσεις των παρεμβάσεων σε ένα σύστημα, επειδή δεν γνωρίζουμε πώς αλληλεπιδρά κάθε μέρος του με τα υπόλοιπα, ενώ στην πράξη αυτό δεν φαίνεται. Ωστόσο, η συστημική θεωρία και οι εφαρμογές της στη θεραπεία της οικογένειας και στην αντιμετώπιση προβλημάτων στο σχολείο κερδίζουν έδαφος τα τελευταία χρόνια ως η παρέμβαση επιλογής για σύνθετες περιπτώσεις. Για πολλούς ειδικούς ψυχικής υγείας, η συστημική προσέγγιση είναι η μόνη που μπορεί να προσφέρει συνολική εικόνα της κατάστασης, όσον αφορά τις μεμονωμένες παραμέτρους ενός προβλήματος αλλά και τη σφαιρική αντιμετώπισή του. Άλλα πλεονεκτήματα των συστημικών παρεμβάσεων στην κλινική άσκηση της Κοινωνικής Εργασίας είναι η κοινωνική και διαπολιτισμική της διάσταση, η θετική αξιολόγησή της σε προγράμματα αντιμετώπισης ψυχοκοινωνικών προβλημάτων ομάδων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας αλλά και το ισότιμο πλαίσιο που δημιουργείται μεταξύ κοινωνικού λειτουργού και εξυπηρετούμενου (Trevithick, 2005). Η συστημική θεραπεία οικογένειας είναι σχεδόν εξίσου αποτελεσματική με την ατομική θεραπεία. Μια ανασκόπηση των μελετών θεραπείας οικογένειας έδειξε ότι τα άτομα που έχουν κάνει οικογενειακή θεραπεία είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι το 76% εκείνων που δεν έχουν κάνει καμία θεραπεία (Markus, Lange & Pettigrew, 1990). Επίσης η οικογενειακή θεραπεία βελτιώνει εξίσου τις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας και το κάθε μέλος προσωπικά (Hazelrigg, Cooper & Borduin, 1987). Ο επαγγελματίας κοινωνικός λειτουργός που επιθυμεί να εξοικειωθεί με την οικογενειακή προσέγγιση και να αναλάβει τη θεραπεία οικογένειας μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορες σχολές, μεθόδους και τεχνικές, αυτές που ταιριάζουν καλύτερα στον ίδιο ως άτομο, στην οικογένεια στην οποία παρεμβαίνει και στην οργάνωση/υπηρεσία στην οποία εργάζεται (Ζαφείρης, Ζαφείρη και Μουζακίτης, 1999, Κανδυλάκη, 2001). Βιβλιογραφία Ελληνική 1. Ανζέλ, Π. & Μασέ, Λ. (2006). «Το Συστημικό Ρεύμα», στο Ανζέλ Σ. (επιμ.), Ψυχολογία της Καθημερινής Ζωής, Αθήνα, Lector, Γεωργιάδης Δ., (2000). «Συστημική Σκέψη και Πρακτικές στη Θεραπεία με την Οικογένεια», στο Καλαντζή Αζίζι Α. & Μπεζεβέγκης Η. (επιμ.), Θέματα Επιμόρφωσης Ευαισθητοποίησης Στελεχών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, Δεκλερής, Μ. (1986). Συστημική Θεωρίa, Κομοτηνή, Σάκκουλα. 4. Δημοπούλου Λαγωνίκα, Μ. (2006). Μεθοδολογία Κοινωνικής Εργασίας: Μοντέλα Παρέμβασης. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 5. Ζαφείρης Α., Ζαφείρη Ε., Μουζακίτης Χ., (1999). Οικογενειακή Θεραπεία: Θεωρία και πρακτικές εφαρμογές, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 6. Κανδυλάκη, Α. (2001). Η Συμβουλευτική στην Κοινωνική Εργασία: Δεξιότητες Επικοινωνίας και Τεχνικές Παρέμβασης, Αθήνα, Σύγχρονες Ακαδημαϊκές και Επιστημονικές Εκδόσεις. 7. Κατάκη, Χ. (1992). «Ο Έφηβος και οι Αντιφατικές Οικοθεωρίες στη Σύγχρονη Οικογένεια: Εφαρμογές στην Κλινική Πράξη», στο Δραγώνα Θ. & Ντάβου Μ. (επιμ.), Εφηβεία: Προσδοκίες και Αναζήτηση, Αθήνα, Παπαζήση. 8. Κατάκη, Χ. (1994). «Αντιφατικά Γνωστικά Συστήματα Αυτοαναφοράς στη Σύγχρονη Οικογένεια: Εφαρμογές στην Κλινική Πράξη», Τετράδια Ψυχιατρικής, 45, Κατάκη, Χ. (1997). Το Μωβ Υγρό, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 10. Κωτσίδας, Φ. (1994). «Γενική Θεωρία Συστημάτων: Η Επίδραση της στη Θεραπεία Οικογένειας», Τετράδια Ψυχιατρικής, 45, Μάνος, Ν. (1997). Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, Θεσσαλονίκη, University Studio Press. 12. Σταλίκας, Α. (2005). Θεραπευτικές Παρεμβάσεις, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 13. Τομαράς, Β. (1994). «Συστημική Θεραπεία Οικογένειας: Η Εξελικτική της Πορεία», Τετράδια Ψυχιατρικής, 45, Φατούρου Χαρίτου, Μ. (2006). «Ψυχοθεραπευτική πράξη», στο Βοσνιάδου Σ. (επιμ.), Εισαγωγή στη Ψυχολογία Τόμος Β, Κοινωνική Ψυχολογία, Κλινική Ψυχολογία, Αθήνα, Gutenberg, Ξενόγλωσση 1. Briar, S. (1964). The Family as an Organization: An Approach to Family Diagnosis and Treatment, Social Service Review, 38. (5), 5, Sept

7 e -Journal of Science & Technology (e-jst) e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας Brown J.H., & Christensen D.N., (1986). Structural Family Therapy, in Verduin C. (ed.), Family Therapy: Theory and Practice, Monterey, CA, Brooks/Cole, Devore, W. (1984). Ethic Reality: The Life Model and Work with Black Families, Social Casework, Eklaim, M. (1994). «Ο Κονστρουκτιβισμός στον Πραγματικό Κόσμο ή οι Ευθύνες μας ως Θεραπευτών και Ανθρώπων», Τετράδια Ψυχιατρικής, 45, Evans, R. (1976). Some Implications of an Integrated Model of Social Work Theory and Practice, British Journal of Social Work, 6, Forder, A. (1976). Social Work and Systems Theory, British Journal of Social Work, 6, Goldenberg I., & Goldenberg H., (2000). Family Therapy: An Overview. Brooks/Cole. 8. Haley, J. (1971). Changing Families. New York, Grune and Stratton. 9. Haley, J. (1976). Problem Solving Therapy. San Francisco, Jossey Bass. 10. Hanson, B.G. (1995). General Systems Therapy: Beginning the Wholes. Washington, DC, Taylor and Francis. 11. Hazelrigg M.D., Cooper H.M., & Borduin C.M., (1987). Evaluating the Effectiveness of Family Therapies: An Integrative Review and Analysis, Psychological Bulletin, 101, Kuhn, T.S. (1981). Η Δομή των Επιστημονικών Επαναστάσεων. Σύγχρονα Θέματα. 13. Leighninger, R.D. (1978). Systems Theory, Journal of Sociology and Social Welfare, Mancoske, R. (1981). Social Perspectives on the Ecological Model. Journal of Sociology and Social Welfare, 8, Markus E., Lange A., & Pettigrew T.F., (1990). Effectiveness of Family Therapy: A Metanalysis, Journal of Family Therapy, 12, Minuchin, S. (1981). Families and Family Therapy, Massachusetts, Harvard University Press. 17. Minuchin, S. (2000). Οικογένειες και Οικογενειακή Θεραπεία, επιμ. Αναγνωστόπουλος Φ., Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 18. Payne, M. (2000). Σύγχρονη Θεωρία της Κοινωνικής Εργασίας. Επιμ. Θ. Καλλινικάκη, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 19. Satir, V. (1972). Peoplemaking. Palo Alto, CA, Science and Behavior Books Inc. 20. Satir, V. (1989). Πλάθοντας Ανθρώπους. Αθήνα, Κέδρος. 21. Sdorow, L. (1993). Ψυχολογία.4 ος Τόμος Αθήνα, Ηλιάδη. 22. Siporin, M. (1980). Ecological Systems. Theory in Social Work. Journal of Sociology and Social Welfare, 7, Trevithick, P. (2005). Social Work Skills, A Practice Handbook. London, Open University Press. 24. Von Bertalanffy, L. (1971). General Systems Theory: Foundations, Development, Application, London, Allen Lane. 25. Watzlawick, P. (1986). Η Γλώσσα της Αλλαγής, Αθήνα, Κέδρος. 26. Wiener, N. (1948). Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine, Paris, Hermann. 47

8 e-περιοδικό Επιστήμης & Τεχνολογίας e-journal of Science & Technology (e-jst) 48 SYSTEMIC THEORY AND THERAPY IN SOCIAL WORK PRACTICE Pilisis Theodosios L.S.W. Clinical Social Worker, Abstract Now days an individual must be located within the context of the family and the groups to which they belong, and of the wider communities in which they live. A wide range of environmental can affect people s functioning. In these conditions the systemic model needs to realize. The aim of this article is to highlight the importance of systems theory and therapy in social work practice and wider social policy. Key Words: Systemic Theory, Therapy, Clinical Social Work (5), 5, Sept

Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία

Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία Ελευθερία Μαντέλου Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία Τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί της οικογενειακής θεραπείας παροτρύνουν τους θεραπευτές του κλάδου να χρησιμοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ To δοµικό µοντέλο οικογενειακής θεραπείας. Θ. Καλλινικάκη, Θεωρία Κοιν. Εργασίας, Συστηµική Θεραπεία Οικογένειας 1

ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ To δοµικό µοντέλο οικογενειακής θεραπείας. Θ. Καλλινικάκη, Θεωρία Κοιν. Εργασίας, Συστηµική Θεραπεία Οικογένειας 1 ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ To δοµικό µοντέλο οικογενειακής θεραπείας Θ. Καλλινικάκη, Θεωρία Κοιν. Εργασίας, Συστηµική Θεραπεία Οικογένειας 1 Οι συστηµικές προσεγγίσεις προέκυψαν από τη Γενική Θεωρία Συστηµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. (CIP file- Classification of instructional programmes)

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. (CIP file- Classification of instructional programmes) ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (CIP file- Classification of instructional programmes) Τίτλος μαθήματος: Κωδικός μαθήματος Τύπος μαθήματος:

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

Συγκεκριμένα, στο τέλος του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται να έχουν επιτύχει τα εξής:

Συγκεκριμένα, στο τέλος του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται να έχουν επιτύχει τα εξής: ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» ΠΑΝΤΕΙΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΡ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ ΑΡΧΕΣ & ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το

Διαβάστε περισσότερα

Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα)

Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα) Πιστοποίηση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (4ετές πρόγραμμα) Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Το Κε.Συ.Θε.Σ. είναι το μοναδικό Κέντρο Εκπαίδευσης στη Βορειοδυτική Ελλάδα που οργανώνει τετραετές επαγγελματικό

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Στη δραματοθεραπεία εκδραματίζονται σκηνές και γεγονότα της ζωής στην προσωπική παράσταση του καθενός, με την ασφάλεια που προσφέρουν οι μορφές τέχνης που χρησιμοποιούνται,

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ψυχοθεραπεία;

Τι είναι ψυχοθεραπεία; (M. HERSEN και W. SLEDGE, Encyclopedia of Psychotherapy Academic Press, 2002) 1 Τι είναι ψυχοθεραπεία; Ψυχοθεραπεία είναι η λεκτική επικοινωνία μεταξύ θεραπευόμενου και ψυχοθεραπευτή με σκοπό : Την διάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact"

Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: Δρω-Αλληλεπιδρώ, Act-Interact Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact" Ειρήνη Κόκκα, Ψυχολόγος, ΕΔΕΑΥ ΔΑΔ Λάρισας Γεωργία Ζέρβα, Κοιν. Λειτουργός, ΕΔΕΑΥ ΔΑΔ Λάρισας Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact"

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ Ένα ομαδικό γνωσιακό συμπεριφοριστικό πρόγραμμα για σχιζοφρενείς με σκοπό την αποκατάσταση και αποασυλοποιήση τους μέσω της βελτίωσης των γνωστ

ΓΕΝΙΚΑ Ένα ομαδικό γνωσιακό συμπεριφοριστικό πρόγραμμα για σχιζοφρενείς με σκοπό την αποκατάσταση και αποασυλοποιήση τους μέσω της βελτίωσης των γνωστ Η ελληνική έκδοση του IPT Απαρτιωτική Ψυχολογική Θεραπεία για Σχιζοφρενείς Κ. Ευθυμίου & Σ. Ρακιτζή Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς ΓΕΝΙΚΑ Ένα ομαδικό γνωσιακό συμπεριφοριστικό πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ 1 ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Το πρόγραμμα ειδίκευσης στη συστημική διάγνωση που προσφέρει το Λόγω Ψυχής Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 12: Συστημική Προσέγγιση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Η συστημική προσέγγιση στην αντιμετώπιση προβλημάτων οικογένειας, ζεύγους, παιδιών θεωρητικές αρχές και πρακτικές εφαρμογές

Τίτλος: Η συστημική προσέγγιση στην αντιμετώπιση προβλημάτων οικογένειας, ζεύγους, παιδιών θεωρητικές αρχές και πρακτικές εφαρμογές «Ετήσιο Σεμινάριο Κατάρτισης στη Συστημική Θεραπεία» 2012-2013. Αθήνα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο και Αγρίνιο Τίτλος: Η συστημική προσέγγιση στην αντιμετώπιση προβλημάτων οικογένειας, ζεύγους,

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ Τσαμπίκα Μπαφίτη, M.Sc., Ph.D. Κλινική και σχολική ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια, ECP Εκ των Ένδον Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας Εκπαιδεύτρια και επόπτρια, Λόγω

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπειας

Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπειας Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπειας Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος Η ομαδικο-αναλυτική

Διαβάστε περισσότερα

«Άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήσει» («Ανάλαβε εξουσία αφού πρώτα μάθεις να εξουσιάζεσαι») Σόλων, ο Αθηναίος

«Άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήσει» («Ανάλαβε εξουσία αφού πρώτα μάθεις να εξουσιάζεσαι») Σόλων, ο Αθηναίος EIΣΑΓΩΓΗ «Άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήσει» («Ανάλαβε εξουσία αφού πρώτα μάθεις να εξουσιάζεσαι») Σόλων, ο Αθηναίος Η ηγεσία και η άσκησή της η έννοιά της και το σύνολο των συμπεριφορών που τη συνθέτουν,

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Πολιτισμική επίγνωση Διαπολιτισμική ενσυναίσθηση Πολιτισμική επάρκεια Πολιτισμική ενδυνάμωση Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Παράγοντες κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία Ο πολιτισμός ως αιτιολογικός παράγοντας ψυχοπαθολογίας Ερευνητικά δεδομένα DSM-IV-TR Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία Πολιτισμική διακύμανση ψυχικών διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

Το περιβάλλον ως σύστηµα

Το περιβάλλον ως σύστηµα Το περιβάλλον ως σύστηµα Σύστηµα : ηιδέατουστηθεώρησητουκόσµου Το σύστηµα αποτελεί θεµελιώδη έννοια γύρω από την οποία οργανώνεται ο τρόπος θεώρησης του κόσµου και των φαινοµένων που συντελούνται µέσα

Διαβάστε περισσότερα

Οι διαστάσεις της δυναμικής της οικογένειας

Οι διαστάσεις της δυναμικής της οικογένειας Οι διαστάσεις της δυναμικής της οικογένειας Στεργούλα Τρέχα Υποψήφια Διδάκτορας Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιου Αιγαίου e-mail: trexa@rhodes.aegean.gr Αναστασία Τσαμπαρλή-Κιτσαρά

Διαβάστε περισσότερα

Η Φιλοσοφία της Συνθετικής Ψυχοθεραπείας

Η Φιλοσοφία της Συνθετικής Ψυχοθεραπείας ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η Φιλοσοφία της Συνθετικής Ψυχοθεραπείας Σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Συνθετικής Ψυχοθεραπείας (ΕΑΙP) (www.eaip.eu), η συνθετική ψυχοθεραπεία εφαρμόζει, πρωταρχικά,

Διαβάστε περισσότερα

Περίγραμμα Μαθήματος

Περίγραμμα Μαθήματος Περίγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος: Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες (Credits/ECTS) SOWK-521 Μέθοδοι και Παρεμβάσεις 10 σε Ομάδες Τμήμα Εξάμηνο Προαπαιτούμενα Κοινωνικής Εαρινό Κανένα Εργασίας Είδος

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η ομαδική ψυχοθεραπεία;

Τι είναι η ομαδική ψυχοθεραπεία; Τι είναι η ομαδική ψυχοθεραπεία; Η ομαδική ψυχοθεραπεία όπως και η ατομική ψυχοθεραπεία στοχεύει στη βοήθεια ατόμων τα οποία θέλουν να βελτιώσουν την ικανότητα διαχείρισης των προβλημάτων ή των δυσκολιών

Διαβάστε περισσότερα

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η συχνή επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού εναντίον ενηλίκων και συνομηλίκων, μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Όπως αναπτύχθηκε αρχικά από τον Γεώργιο και την Βάσω Βασιλείου και στην συνέχεια από τους νεώτερους συνεργάτες του Αθηναϊκού Κέντρου Μελέτης του Ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

Προσωπο-κεντρική θεωρία (person-centred) [πρώην Πελατο-κεντρική θεωρία ]

Προσωπο-κεντρική θεωρία (person-centred) [πρώην Πελατο-κεντρική θεωρία ] Προσωπο-κεντρική θεωρία (person-centred) [πρώην Πελατο-κεντρική θεωρία ] Φαινομενολογική θεωρητική κατεύθυνση η οποία υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος διαθέτει από μόνος του την ικανότητα για προσωπική ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Ατομική Ψυχολογία. Alfred Adler. Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ.

Ατομική Ψυχολογία. Alfred Adler. Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ. Ατομική Ψυχολογία Alfred Adler Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ. Μαλικιώση- Λοΐζου Ατομική Ψυχολογία Τονίζει τη μοναδικότητα της προσωπικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονες απόψεις για τη μάθηση και θέματα αξιολόγησης. Άννα Κουκά

Σύγχρονες απόψεις για τη μάθηση και θέματα αξιολόγησης. Άννα Κουκά Σύγχρονες απόψεις για τη μάθηση και θέματα αξιολόγησης Άννα Κουκά 1. Εισαγωγή Εξελίξεις στις προσεγγίσεις για τη μάθηση Τα πορίσματα της εκπαιδευτικής έρευνας δημιουργούν αλλαγές στο σημερινό σχολείο Η

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Κατηγοριοποίηση θεωριών και πρακτικών στη θεραπεία οικογένειας

Κατηγοριοποίηση θεωριών και πρακτικών στη θεραπεία οικογένειας Κατηγοριοποίηση θεωριών και πρακτικών στη θεραπεία Γιώργος Καλαρρύτης MMedSci,ICADC,CGP,CFT,ECP Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής Θεραπευτής Οικογένειας, Σύμβουλος Τοξικοεξαρτήσεων Σύγκριση θεωρητικών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΖΥΓΙΟ. Ζάγκα Αλεξάνδρα Α.Μ: Κούτσικου Ναυσικά Α.Μ:

ΔΙΑΖΥΓΙΟ. Ζάγκα Αλεξάνδρα Α.Μ: Κούτσικου Ναυσικά Α.Μ: ΔΙΑΖΥΓΙΟ Ζάγκα Αλεξάνδρα Α.Μ:1051485 Κούτσικου Ναυσικά Α.Μ:1049140 Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αλλαγή στο οικογενειακό περιβάλλον: Στις Η.Π.Α ένας (1) στους δύο (2) γάμους καταλήγει σε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Αίαντος 3, 15235 Βριλήσσια Τηλ. 210-8063665, 6129290, Fax 210-8062113, e-mail: info@ergastirio.eu Site: www.ergastirio.eu Εισαγωγικό Πρόγραμμα σε Βασικές Έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 3: Η ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού Η γνωστική-εξελικτική θεωρία του J. Piaget Μέρος ΙI

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 3: Η ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού Η γνωστική-εξελικτική θεωρία του J. Piaget Μέρος ΙI Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 3: Η ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού Η γνωστική-εξελικτική θεωρία του J. Piaget Μέρος ΙI Θέματα διάλεξης Το στάδιο ανάπτυξης της συγκεκριμένης λογικής σκέψης Tο στάδιο ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ. Φιλία Ίσαρη Επίκουρη Καθηγήτρια Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ. Φιλία Ίσαρη Επίκουρη Καθηγήτρια Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Φιλία Ίσαρη Επίκουρη Καθηγήτρια Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝ-ΒΟΥΛΕΥΟΜΑΙ=συνεξετάζω με κάποιον το πρόβλημα του και

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία. επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία. επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία Inside the black box για µια επιστήµη του Νου Επιστροφή στο Νου Γνωστική Ψυχολογία / Γνωσιακή Επιστήµη Inside the black box για µια επιστήµη του Νου Επιστροφή στο Νου Γνωστική

Διαβάστε περισσότερα

Επιµορφωτικό Σεµινάριο Κατάρτισης στην Θεραπεία Ζεύγους. Τίτλος Σεµιναρίου: «Εκπαίδευση στην Θεραπεία Ζεύγους & τα Οικογενειακά Δυναµικά»

Επιµορφωτικό Σεµινάριο Κατάρτισης στην Θεραπεία Ζεύγους. Τίτλος Σεµιναρίου: «Εκπαίδευση στην Θεραπεία Ζεύγους & τα Οικογενειακά Δυναµικά» Επιµορφωτικό Σεµινάριο Κατάρτισης στην Θεραπεία Ζεύγους Τίτλος Σεµιναρίου: «Εκπαίδευση στην Θεραπεία Ζεύγους & τα Οικογενειακά Δυναµικά» Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερα ζευγάρια και οικογένειες

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες για την Ανάπτυξη

Θεωρίες για την Ανάπτυξη Θεωρίες για την Ανάπτυξη Πολιτισμική προσέγγιση (Vygotsky) Βιο-οικολογική προσέγγιση Bronfenbrenner ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Ι 2015-16 Καλλιρρόη Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Vygotsky, L.S. (1978/1997)

Διαβάστε περισσότερα

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου.

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου. Η σοφία, η κατανόηση, η συμπόνια, και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα είναι σίγουρα σημαντικές παράμετροι και χαρακτηριστικά που θα ήθελες να έχει ο ψυχοθεραπευτής σου, αλλά δεν είναι επαρκή κριτήρια στα

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Επιμορφωτικό Πρόγραμμα. Ακαδημαϊκά Υπεύθυνος/η. Υπεύθυνος/η Επικοινωνίας

Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Επιμορφωτικό Πρόγραμμα. Ακαδημαϊκά Υπεύθυνος/η. Υπεύθυνος/η Επικοινωνίας Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Σχολική Ψυχολογία Title School Psychology Έναρξη - Λήξη 2 Σεπτεμβρίου 2019 έως 2 Απριλίου 2020 (Μήνας/Έτος) Διάρκεια σε Μήνες 7 μήνες Ώρες 420 Επιμόρφωσης Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην ατομική και ομαδική Συστημική Αναπαράσταση

Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην ατομική και ομαδική Συστημική Αναπαράσταση Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην ατομική και ομαδική Συστημική Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Λογικοθυμική προσέγγιση (Rational-Emotive Therapy) Αναπτύχθηκε από τον Albert Ellis τη δεκαετία του 1950. Πεποίθηση πως οι συναισθηματικές δυσκολίες οφείλονται σε λανθασμένες

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Θεωρίες Μάθησης Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Κάθε εκπαιδευτικός (εκούσια ή ακούσια) υιοθετεί μια θεωρία μάθησης. Το ίδιο ισχύει και για τις διάφορες εκπαιδευτικές τεχνολογίες. Για την εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2010 Τόμος 9 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2010

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2010 Τόμος 9 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2010 www.vima-asklipiou.gr Σελίδα 394 ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Ανάγκες νοσηλευομένων ασθενών με στεφανιαία νόσο Κ ατά τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου της επιβίωσης των ασθενών με στεφανιαία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΣΕΛΙΟΥ Κωδικός

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Prevention Groups With Children and Adolescents

Prevention Groups With Children and Adolescents Prevention Groups With Children and Adolescents ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Α.Μ.: 1057537 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΠΜΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2016-2018 Περίληψη Η πρωτογενής πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΣΥΝΘΕΣΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΣΥΝΘΕΣΗΣ Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού Προγράμματος Προϋπόθεση για την εγγραφή τους στο πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

«Η ανάπτυξη είναι μια σειρά από διαδοχικές γεννήσεις» Μαρία Μοντεσσόρι, Δεκτικός Νους

«Η ανάπτυξη είναι μια σειρά από διαδοχικές γεννήσεις» Μαρία Μοντεσσόρι, Δεκτικός Νους «Η ανάπτυξη είναι μια σειρά από διαδοχικές γεννήσεις» Μαρία Μοντεσσόρι, Δεκτικός Νους Αθήνα, 2017 Μοντεσσοριανή Σχολή Αθηνών ΜΑΡΙΑ ΓΟΥΔΕΛΗ Έλσα Χωριανοπούλου, δασκάλα και διευθύντρια Τριαντάφυλλος Τριανταφυλλάκος,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (Π.Ε.Σ.Θ.) Τετραετές Βασικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (Π.Ε.Σ.Θ.) Τετραετές Βασικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Αθήνα: Κονίτσης 33, 15125 Μαρούσι Τηλ. 210-8063665, 6129290, Fax 210-8062113, e-mail: info@ergastirio.eu Site: www.ergastirio.eu ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ορισμοί, οφέλη,

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2016-2017 Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο. Εφηβεία (4596)

Κείμενο. Εφηβεία (4596) Κείμενο Εφηβεία (4596) Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές,

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας.

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Αειφόρο σχολείο Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Η έννοια της αειφορίας Αειφορία (αεί +φέρω): μία κατάσταση να διατηρείται και να

Διαβάστε περισσότερα

Συναισθηματική Νοημοσύνη

Συναισθηματική Νοημοσύνη Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας;

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Για τους γονείς και όχι μόνο από το Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Ακουστικός, οπτικός ή μήπως σφαιρικός; Ανακαλύψτε ποιος είναι ο μαθησιακός τύπος του παιδιού σας, δηλαδή με ποιο τρόπο μαθαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση και ψυχική υγεία:

Μετανάστευση και ψυχική υγεία: Μετανάστευση και ψυχική υγεία: από τους «μύθους» στην πραγματικότητα ή από τη θεωρία στην πράξη Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Τμήμα Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών Συζήτηση στο συμπόσιο Όψεις της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Τι είναι Μαθηματικά; Ποια είναι η αξία τους καθημερινή ζωή ανάπτυξη λογικής σκέψης αισθητική αξία και διανοητική απόλαυση ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Ομαδική λήψη απόφασης και βιωματικές ασκήσεις. Κατερίνα Αργυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια

Ομαδική λήψη απόφασης και βιωματικές ασκήσεις. Κατερίνα Αργυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ομαδική λήψη απόφασης και βιωματικές ασκήσεις Κατερίνα Αργυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων Το βίωμα της ομαδικής λήψης απόφασης Πλεονεκτήματα ομαδικής λήψης απόφασης Ενισχύεται

Διαβάστε περισσότερα

Οι στάσεις εκπαιδευτικών ΕΑΕ για τη συνεργασία ΕΕΠ ΕΒΠ: Δυνατότητες και προοπτικές μέσα από ολιστικές προσεγγίσεις

Οι στάσεις εκπαιδευτικών ΕΑΕ για τη συνεργασία ΕΕΠ ΕΒΠ: Δυνατότητες και προοπτικές μέσα από ολιστικές προσεγγίσεις Οι στάσεις εκπαιδευτικών ΕΑΕ για τη συνεργασία ΕΕΠ ΕΒΠ: Δυνατότητες και προοπτικές μέσα από ολιστικές προσεγγίσεις Δρ ΜΑΡΙΝΑΠΑΤΣΙΔΟΥ-ΗΛΙΑΔΟΥ Σχολική Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής 7 ης Περιφέρειας «Χτίζοντας

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχωτικές διαταραχές και θεραπευτική αντιμετώπιση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 10 Ιούλιος :29

Ψυχωτικές διαταραχές και θεραπευτική αντιμετώπιση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 10 Ιούλιος :29 Γράφει: Νικόλαος Βακόνδιος, Ψυχολόγος Η λέξη «ψύχωση» είναι μία λέξη η οποία χρησιμοποιείται υπερβολικά συχνά από τον κόσμο με λάθος νόημα και περιεχόμενο. Στο κείμενο αυτό, γίνεται μία προσπάθεια να δοθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Περιγραφή Συμβουλευτικής ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των Συμβουλευτικών Κέντρων. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές Προσομοίωσης

Εφαρμογές Προσομοίωσης Εφαρμογές Προσομοίωσης H προσομοίωση (simulation) ως τεχνική μίμησης της συμπεριφοράς ενός συστήματος από ένα άλλο σύστημα, καταλαμβάνει περίοπτη θέση στα πλαίσια των εκπαιδευτικών εφαρμογών των ΤΠΕ. Μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο. I. Μάνατζµεντ - Ορισµοί. H Εξέλιξη του Μάνατζµεντ Οι Λειτουργίες του Μάνατζµεντ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο. I. Μάνατζµεντ - Ορισµοί. H Εξέλιξη του Μάνατζµεντ Οι Λειτουργίες του Μάνατζµεντ ΜΑΘΗΜΑ 3ο Μάνατζµεντ - Ορισµοί H Εξέλιξη του Μάνατζµεντ Οι Λειτουργίες του Μάνατζµεντ I. Μάνατζµεντ - Ορισµοί... η τέχνη να φέρνεις εις πέρας κάθε έργο µε τη στήριξη και την συµµετοχή ατόµων οργανωµένων

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια φυσιολογική αναπτυξιακή κρίση που περιλαμβάνει σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές και επηρεάζει όλες τις εγκύους ανεξάρτητα από την ψυχολογική τους υγεία. Όπως κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και στην αξιοποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Οργανωσιακή μάθηση. Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν

Οργανωσιακή μάθηση. Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν Οργανωσιακή μάθηση Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν 1 Μάθηση είναι: Η δραστηριοποίηση και κατεύθυνση δυνάμεων για την όσο το δυνα-τόν καλύτερη προσαρμογή στο φυσικό και ιστορικό περιβάλλον. Η απόκτηση

Διαβάστε περισσότερα

Συνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.)

Συνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.) Συνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.) "Οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκη απ'άλλο τίποτα, παρά μόνον από άλλους ανθρώπους ικανούς να τους προσέξουν, πράγμα σπάνιο, πολύ δύσκολο, πρόκειται σχεδόν...

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση στην Υπαρξιακή προσέγγιση στην Ψυχοθεραπεία και την Συμβουλευτική

Εκπαίδευση στην Υπαρξιακή προσέγγιση στην Ψυχοθεραπεία και την Συμβουλευτική Oδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2016-17 Εκπαίδευση στην Υπαρξιακή προσέγγιση στην Ψυχοθεραπεία και την Συμβουλευτική Επωνυμία και Βασική Περιγραφή Εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπείας

Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπείας Παιδεία Ομαδικο-Αναλυτικής Οικογενειακής Θεραπείας Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ & ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - HOPEinGA Hellenic Organisation of Psychotherapy and Education

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στη. Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας

Επαγγελματικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στη. Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας Επαγγελματικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στη Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας Ο διετής κύκλος εκπαίδευσης στη Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας, παρέχει ολοκληρωμένη, επαγγελματική εκπαίδευση στις θεωρίες και τις πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΣΗ ΙΑΤΡΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: ΘΕΜΕΛΙΟ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΣΧΕΣΗ ΙΑΤΡΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: ΘΕΜΕΛΙΟ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗ ΙΑΤΡΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: ΘΕΜΕΛΙΟ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Κώστας Ρ. Σολδάτος Ομότ. Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Διευθυντής Μ.Φ.Ψ.Υ. Ευγενιδείου Θεραπευτηρίου Διάλεξη 14.10.2015 (Α Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ)

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 6: Ανθρωπιστικές θεωρίες: Η θεωρία της ιεραρχίας των αναγκών του Abraham Maslow

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 6: Ανθρωπιστικές θεωρίες: Η θεωρία της ιεραρχίας των αναγκών του Abraham Maslow ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Θεματική Ενότητα 6: Ανθρωπιστικές θεωρίες: Η θεωρία της ιεραρχίας των αναγκών του Abraham Maslow Θεματική Ενότητα 6 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στη θεωρία της ιεραρχίας των αναγκών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Το εργαστήρι για εκπαιδευτικούς σχολικών μονάδων των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς προσφέρει μεθοδολογικά εργαλεία και στρατηγικές ενίσχυσης των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΘΟΥΣΑ 4. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 Θετικές σχέσεις: θεωρία και πράξη

ΑΙΘΟΥΣΑ 4. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 Θετικές σχέσεις: θεωρία και πράξη TETARTH 15 ΜΑΪΟΥ 2013 14.00-15.00 ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ ΣΥΝΕΔΡΩΝ-ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ, ΝΕΑ ΧΗΛΗ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΑΙΘΟΥΣΑ 9 ΑΙΘΟΥΣΑ 10 ΑΙΘΟΥΣΑ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΝ 15.00-17.00 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1 Σκέφτομαι & Πράττω

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK SECOND YOUTH SUMMIT THE FUTURE WORKPLACE: THE NEW JOBS THE NEW SKILLS The youth takes over ΠΕΜΠΤΗ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ 2019 1 THE ECONOMIST

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 5 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D.

Μάθημα 5 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Μάθημα 5 ο Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Κοινωνικογνωστικές θεωρίες Κοινωνική μάθηση (Bandura) Κοινωνικός

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης. Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής. Χρηματοδότηση. Σκοποί ενότητας. Οι παρακάτω θεωρίες

Άδειες Χρήσης. Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής. Χρηματοδότηση. Σκοποί ενότητας. Οι παρακάτω θεωρίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άδειες Χρήσης Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής Θεοδωράκης Γιάννης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Επιστημών Υγείας

Σχολή Επιστημών Υγείας ς Σχολή Επιστημών Υγείας Ψυχολογία Σχολή Επιστημών της Υγείας www.nup.ac.cy ΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πτυχίο στην Ψυχολογία BSc in Psychology Περιγραφή Προγράμματος Το πτυχιακό Πρόγραμμα Ψυχολογίας εστιάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ Κάθε ζωντανό πλάσμα που έχει ζήσει και ζει στον πλανήτη είναι το αποτέλεσμα της σεξουαλικότητας. Όπως και τα υπόλοιπα θηλαστικά, έτσι και

Διαβάστε περισσότερα

Από το σχολικό εγχειρίδιο: Αρχές οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και υπηρεσιών, Γ Γενικού Λυκείου, 2012

Από το σχολικό εγχειρίδιο: Αρχές οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και υπηρεσιών, Γ Γενικού Λυκείου, 2012 Από το σχολικό εγχειρίδιο: Αρχές οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και υπηρεσιών, Γ Γενικού Λυκείου, 2012 Εισαγωγή στη Συστημική Προσέγγιση Η συστημική προσέγγιση είναι ο τρόπος σκέψης ή η οπτική γωνία

Διαβάστε περισσότερα

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου)

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Ομιλία-συζήτηση με βασικό άξονα προσέγγισης το Φάσμα του Αυτισμού και με αφορμή το βιβλίο της Εύας Βακιρτζή «Το Αυγό» στο

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 04: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης I Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΛΑΙΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. Ηθική Φορτισμένος και πολυσήμαντος όρος Εικόνα μιας «βαθύτερης εσωστρεφούς πραγματικότητας»

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 8 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ...11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 0... 12 1. Η συστηµική θεωρία στην οικογενειακή θεραπεία... 12 1.1 Γενική θεωρία συστηµάτων... 12 1.2 Η διαµόρφωση της συστηµικής θεωρίας... 13 1.2.1

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ονοματεπώνυμο: Τουφεξή Ασπασία Σειρά: 12 Επιβλέπων καθηγητής: Ιωαννίδης Α. Διευθυντής ΠΜΣ: Σιώμκος Γεώργιος Ο ρόλος του μουσείου

Διαβάστε περισσότερα