ΚΕΦΑΛΑΙΑ Ο Υ ΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΣΕ ΑΥΤΟΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΕΦΑΛΑΙΑ Ο Υ ΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΣΕ ΑΥΤΟΝ"

Transcript

1 1

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ABSTRACT ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΣΕΛΙ ΕΣ 6 6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΤΟ ΝΕΡΟ ΓΕΝΙΚΑ ιαθέσιµο νερό στον πλανήτη 2.2 Σύσταση νερού 2.3 οµή του µορίου 2.4 Φυσικές ιδιότητες 2.5 Χηµικές ιδιότητες 2.6 Οι φάσεις και η πυκνότητα του νερού ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο : Ο Υ ΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΣΕ ΑΥΤΟΝ 3.1 Ο κύκλος του νερού 3.2 Εξάτµιση εξάτµιση και υδρολογικός κύκλος 3.3 Εξατµοδιαπνοή 3.4 Συµπύκνωση 3.5 Κατακρήµνιση 3.6 ιείσδυση ιήθηση του νερού στο έδαφος Απορροή ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΝΕΡΟΥ 4.1 Φυσικό νερό 4.2 Γλυκό νερό 4.3 Βαρύ νερό 4.4 Σκληρό νερό 4.5 Ιαµατικές πηγές 4.6 Κρυσταλλικό νερό 4.7 Καθαρό νερό 4.8 Μεταλλικό νερό 4.9 Eπιτραπέζιο νερό 4.10 Πόσιµο νερό Προέλευση πόσιµου νερού ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ 5.1 Ρύπανση υδάτων 5.2 Πηγές ρύπανσης 5.3 Ποιότητα υδατικών πόρων και διαχρονικές µεταβολές της 5.4 Πηγές και διαδικασίες ρύπανσης υπόγειων νερών 5.5 Ρύπανση επιφανειακών υδάτων στην Ελλάδα

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο : ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ 6.1 Νοµοθεσία για το πόσιµο νερό 6.2 Έλεγχος ποιότητας πόσιµου νερού 6.3 Υγειονοµική σηµασία χηµικών παραµέτρων Οργανοληπτικές παράµετροι Χρώµα (Color) Θολότητα (Turbidity) Οσµή και Γεύση (Odor Taste) Φυσικοχηµικές παράµετροι Συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου (ph ) Αγωγιµότητα (Conductivity) Σκληρότητα (Hardness) Νάτριο (Sodium, Na) Μαγνήσιο (Magnesium, Mg) Σίδηρος ( Iron, Fe ) Χλωριούχα (Chlorides, Cl-) Θερµοκρασία ( Temperature ) Κάλιο ( Potassium K ) ιαλυµένο οξυγόνο ( Dissolved Oxygen ) Παράµετροι που αφορούν τις ανεπιθύµητες ουσίες Αµµώνιο ( NH4+ ) Μαγγάνιο ( Manganese, Mn ) Θειϊκά (Sulphates, SO42-) Νιτρώδη ( NO2 ) Nιτρικά ( NO3 ) Υδράργυρος (Mercury, Hg) Χαλκός ( Copper, Cu ) Ασβέστιο (Calcium, Ca) Σίδηρος ( Iron Fe ) Ψευδάργυρος ( Ζinc Zn ) Νικέλιο (Nickel, Ni) Φώσφορος (Phosphorus - P) Φθoριούχα ( Fluoride, F ) Χλώριο υπολειµµατικό (Residual Chlorine) Παράµετροι που αφορούν τοξικές ουσίες Αρσενικό ( Arsenic, As ) Κάδµιο ( Cadmium, Cd ) Χρώµιο ( Chromium, Cr) Μόλυβδος ( Lead, Pb ) Σελήνιο (Selenium, Se) 6.4 Υγειονοµική σηµασία µικροβιολογικών παραµέτρων Χολέρα ( Vibrio Cholerae ) Γαστρεντερίτιδα ( Yersinia ) Καµπυλοβακτηρίδια υσεντερία ( Shigella ) Σαλµονέλα ( Salmonella ) Escherichia coli Clostridium perfringens

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : Κρυπτοσπορίδιο 6.5 Υδατογενείς λοιµώξεις και πόσιµο νερό ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ & ΙΑΝΟΜΗ ΝΕΡΟΥ 7.1 Επεξεργασία νερού απολύµανση Σύγκριση µεθόδων απολύµανσης Απολυµαντική ικανότητα 7.3 Επεξεργασία Ελληνικών υδάτων 7.4 ιανοµή νερού 7.5 Συµπεράσµατα για την ποιότητα του πόσιµου νερού στην Ελλάδα ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 8.1 Άλλοι τρόποι καθαρισµού του νερού Βρασµός Εµφιαλωµένο νερό ΦΙΛΤΡΑ ΝΕΡΟΥ 9.1 Φίλτρα νερού οικιακής χρήσης Η ιστορία των φίλτρων 9.2 Βασικές αρχές λειτουργίας φίλτρων Ιονταλλαγή Ισορροπία ιονταλλαγής Περιορισµοί στη χρήση ιονταλλακτικών ουσιών Ορισµοί που χρησιµοποιούνται στην ιονταλλαγή Κύριες κατηγορίες ιονταλλακτικών ρητίνων Λειτουργία ιονταλλακτικών ρητίνων Χρήση ιονταλλακτικών ρητίνων Ιονταλλαγή πολλών ιόντων ιαχωρισµοί µεµβρανών Αντίστροφη όσµωση Μορφές συσκευών αντίστροφης όσµωσης Απολύµανση Μη χηµικές µεθόδοι απολύµανσης Χηµικά απολυµαντικά Προσρόφηση οργανικών ενώσεων Θεωρία προσρόφησης Κινητική προσρόφησης Καµπύλη διαρροής (breakthrough curve) Συστήµατα προσρόφησης - στήλες κοκκώδους ενεργού άνθρακα -κεα (granular activated carbon - gac) Προσρόφηση - τεχνολογικές εφαρµογές Αναγέννηση ενεργού άνθρακα 9.3 Υφιστάµενη τεχνολογία

5 9.3.1 Τεχνολογίες φίλτρων νερού 9.4 Τρόπος λειτουργίας φίλτρων 9.5 Ποιότητα προϊόντων Παρουσίαση των προτύπων ιεθνή Πρότυπα Πιστοποίηση στα φίλτρα νερού ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 10.1 συµπεράσµατα παρατηρήσεις ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 109 5

6 Περίληψη Στην αγορά κυκλοφορούν δεκάδες συστήµατα επεξεργασίας νερού γνωστά µε τον όρο φίλτρα νερού. Υπάρχουν φίλτρα επαγγελµατικής αλλά και φίλτρα οικιακής χρήσης. Κύριος στόχος όλων αυτών των συσκευών είναι η αποτελεσµατικότερη επεξεργασία του νερού ώστε να παραχθεί τελικά όσο το δυνατόν καθαρότερο νερό χωρίς βλαβερές ουσίες, µικροοργανισµούς, βακτήρια, ιούς κ.λ.π. τα οποία είναι ακατάλληλα για την ανθρώπινη υγεία. Οι συσκευές αυτές βέβαια διαφέρουν σε πολλά σηµεία όπως, στον τρόπο λειτουργίας, στην ποιότητα κατασκευής, στις τεχνικές προδιαγραφές / χαρακτηριστικά, στις τεχνολογίες που χρησιµοποιούν για την επεξεργασία του νερού, στις πιστοποιήσεις που έχουν λάβει και από ποιους οργανισµούς, στους ρυπαντές που αποµακρύνουν και σε ποια ποσοστά, στο κόστος, στη διάρκεια ζωής κ.α. Από τα παραπάνω λοιπόν γίνεται αντιληπτό ότι η διαδικασία επιλογής ενός συστήµατος καθαρισµού του νερού είναι µια αρκετά δύσκολη υπόθεση και απαιτεί από τον εκάστοτε καταναλωτή την δέουσα προσοχή διότι η πόση καθαρού νερού είναι ίσως το σηµαντικότερο αγαθό που δικαιούται να έχει ο κάθε άνθρωπος. Subject : // Water filter technology for the domestic use // Abstract In the market there can be found a lot of systems for the treatment of water, known with the term filters of water. There are professional filters but also filters for domestic use. The scope of the above mentioned appliances is the more effective treatment of water, so that the final production of, as much as possible, cleaner water without damaging substances, microorganisms, bacteria, viruses etc which are inadequate for the human health. This appliances of course differ in a lot of points as in the way they operate, in the quality of manufacture, in the technical specifications/characteristics, in the technologies that they use for the treatment of water, in the certificates that they have received and from which organisations, in the pollutants that they remove and in what percentages, in the cost, in the uration of their life e.t.c. From the previously mentioned statements it becomes clear that the process of choicing a system for the cleaning of water is a very difficult procedure and requires from each consumer the attention because clean water is perhaps the most important good that each person is eligible for. 6

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία εξετάζει τις τεχνικές λειτουργίας, την απόδοση και τα προβλήµατα που δηµιουργούνται από τη χρήση φίλτρων νερού οικιακής χρήσης. Στα κεφάλαια 1,2,3,4 γίνεται µια γενικότερη παρουσίαση για το νερό, την διαθεσιµότητα του, την χρησιµότητα και της κατηγορίες του. Στο κεφάλαιο 5 παρουσιάζεται η ρύπανση του νερού. Ακολουθεί το κεφάλαιο 6 όπου παρουσιάζεται η ποιότητα του πόσιµου νερού και η ισχύουσα νοµοθεσία.στο κεφαάλαιο 7 δίνονται στοιχεία για τις διαδικασίες επεξεργασίας του νερού και τη διανοµή του και εξάγωνται ορισµένα συµπεράσµατα που αφορούν την ποιότητα του πόσιµου νερού στην Ελλάδα. Στο κεφάλαιο 8 γίνεται παρουσίαση των άλλων τρόπων καθαρισµού του νερού, βρασµός κ.τ.λ. Στην συνέχεια ακολουθεί το κεφάλαιο 9 µε την παρουσίαση των φίλτρων νερού οικιακής χρήσης, των τεχνικών λειτουργίας τους και της απόδοσης τους. Τέλος στο κεφάλαιο 10 εξάγωνται συµπεράσµατα για την καταλληλότητα των φίλτρων νερού οικιακής χρήσης. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ 8

9 Εισαγωγή Η ζωή ξεκίνησε από το νερό (θάλασσα). Το νερό κατά τον Αριστοτέλη είναι ένα από τα τέσσερα στοιχεία που µαζί µε τον αέρα την φωτιά και τη γη συνθέτουν τον κόσµο. Ωκεανοί, λίµνες ποτάµια, σύννεφα βρίσκονται παντού στην υδρόγειο µε το νερό να καθορίζει σε µεγάλο βαθµό το φυσικό τοπίο, το κλίµα και τη ζωή στον πλανήτη µας. Υπάρχουν οργανισµοί που επιζούν χωρίς τροφή, χωρίς νερό δεν µπορεί να επιζήσει κανένας. Το νερό, σαν θάλασσα, ποτάµι, λίµνη, βροχή, χιόνι, πάγος, χαλάζι, δρόσος, πάχνη, πηγή (κοινή ή ιαµατική), πηγάδι, νερόµυλος, κανάλι, καταρράκτης και τόσα άλλα, έχει σηµαδέψει τη Μυθολογία, την Ιστορία, τη Λαογραφία, τις Θρησκείες και τη Θρησκειολογία, την Επιστήµη, τη Φιλοσοφία, τις Τέχνες, τα Γράµµατα. Αποτελεί το αποκλειστικό αντικείµενο, τη βάση ή βασικό στοιχείο Επιστηµών. Αντιπροσωπεύει το άγιασµα και τον καθαρµό σε όλες τις θρησκείες. Έχει γεννήσει θρύλους και δοξασίες, έχει εµπνεύσει παραµύθια. Έχει γεννήσει, συντηρήσει, αναπτύξει και καταστρέψει πολιτισµούς. Έχει πνίξει πόλεις και χωριά, έχει διψάσει λαούς, έχει γκρεµίσει βουνά και ανθρώπινα έργα, έχει αποθέσει στη θάλασσα τεράστιους όγκους γης στο δρόµο προς το Πανεπίπεδο. Μετασχηµατίζεται αενάως, στο πλαίσιο του υδρολογικού κύκλου, σε ατµοσφαιρικά κατακρηµνίσµατα, απορροή, κατείσδυση, εξάτµιση και διαπνοή και πάλι κατακρηµνίσµατα. Το νερό είναι η ίδια η ζωή, είναι η φύση, είναι το περιβάλλον, είναι η ίδια η ύπαρξη. Η γη είναι ένας πλανήτης κεντηµένος µε το νερό, που αποτελεί πολύτιµο µέσο ζωής για τον Γαλάζιο Πλανήτη. Οι ωκεανοί ρυθµίζουν το κλίµα και αποτελούν το λίκνο κάθε έµβιου πλάσµατος. Εάν ο ανθρώπινος νους µπορούσε να συνειδητοποιήσει ότι το 70% του πλανήτη µας καλύπτεται από τα νερά των ωκεανών και το σηµαντικό ρόλο, που παίζει η τεράστια αυτή µάζα νερού στη διατήρηση της ισορροπίας µεταξύ βιοτικών, αβιοτικών και κλιµατολογικών παραγόντων, η συµπεριφορά µας απέναντι σε αυτό το αγαθό θα ήταν διαφορετική. Οι µεγάλοι πολιτισµοί γεννήθηκαν κοντά στο νερό και από το νερό. Είναι το πολυτιµότερο αγαθό, που µας παρέχει η φύση. Όρος για την ανάπτυξη, την ευηµερία, την υγιεινή διαβίωση, την ίδια την ύπαρξη ζωής. Η χλωρίδα και η πανίδα του θαλάσσιου νερού είναι τεράστια και αξιοθαύµαστη. Η βιοποικιλότητα που παρουσιάζει η θάλασσα οφείλεται στο γεγονός ότι οι υποθαλάσσιες συνθήκες ποικίλλουν ανάλογα µε τη θέση και την ώρα π.χ. το φως, τη θερµοκρασία, την αλατότητα, τη συγκέντρωση θρεπτικών ουσιών, την πίεση, µ αποτέλεσµα να παρέχεται µεγαλύτερη δυνατότητα στους οργανισµούς για εξέλιξη και προσαρµογή. Ακολουθώντας ενδεικτικά τη σκάλα της θαλάσσιας διατροφικής αλυσίδας συναντούµε: το φυτοπλαγκτόν (φύκια και ελεύθερα επιπλέοντα φυτά), το ζωοπλαγκτόν (µικρές γαρίδες-κριλ, λάρβα κ.ά.), τα κοράλλια, τους σπόγγους και τα διάφορα είδη ψαριών και τέλος, τα µεγάλα θαλάσσια θηλαστικά, τα κήτη. Η µεγάλη προσφορά της θάλασσας όµως είναι η χρήση της ως πηγής για τη διατροφή εκατοµµυρίων ανθρώπων. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν ανά τον κόσµο 12,5 εκατ. ψαράδες, ενώ η βιοµηχανία προµηθεύει τροφή για περίπου 200 εκατοµµύρια ανθρώπους. Το νερό όµως δεν είναι µόνο η στοργική µήτρα που κυοφορεί πλήθος φυτών και ζώων. Αποτελεί και τη ζωτική χηµική ένωση για τη ζώσα ύλη και για όλες τις µεταβολικές της λειτουργίες. Κάθε κύτταρο, είτε φυτικό είτε ζωικό, αποτελείται από νερό. Ειδικότερα, τα φυτά δεν µπορούν να αναπτυχθούν αν δεν έχουν νερό, το οποίο τους είναι απαραίτητο αφενός γιατί µεταφέρει τα θρεπτικά συστατικά από το έδαφος και αφετέρου γιατί συµµετέχει στη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Η µέση περιεκτικότητα των φυτών σε νερό κυµαίνεται από 60% (ξυλώδης ιστός) έως 80% (φύλλα). 9

10 Φύλλο µαρουλιού σε νερό Χωρίς νερό µετά από λίγες ώρες Εικόνα 1 : Η επίδραση του νερού στην ανάπτυξη των φυτών. Ωστόσο σε µερικούς καρπούς, όπως η τοµάτα ή το καρπούζι, µπορεί να φτάσει και το 95%. Κατ αντιστοιχία, το νερό είναι απαραίτητο και στους ζωικούς οργανισµούς, αφού όλες οι χηµικές αντιδράσεις που συντηρούν το φαινόµενο της ζωής διεξάγονται σε υδατικό περιβάλλον. Υπάρχουν επίσης και οργανισµοί, όπως οι τσούχτρες, που αποτελούνται κατά 95% από νερό. Μερικά ζώα, όπως οι µαρσιποφόροι αρουραίοι της ερήµου, πίνουν σπάνια νερό, το οποίο όµως προσλαµβάνουν µέσα από την τροφή τους (φυτά, σπόροι κ.ά.). Πίνακας 1 : Περιεκτικότητα σε νερό για επιλεγµένα προϊόντα(κυβ. µέτρα / τόνο). [3] Βοδινό κρέας Χοιρινό κρέας Πουλερικά Σόγια Αυγά Ρύζι Σιτάρι Γάλα 790 Γενικά τα φυτά και τα ζώα του πλανήτη µας προσαρµόστηκαν στις διάφορες συνθήκες ύπαρξης ή µη ύπαρξης νερού. Ο ανθρώπινος οργανισµός όµως εξαρτά την ύπαρξή του αποκλειστικά από το νερό. Το έµβρυο τους πρώτους εννιά µήνες της ζωής του µεγαλώνει µέσα στο υγρό περιβάλλον του αµνιακού σάκου. Ειδικότερα, το 70% του βάρους ενός ώριµου ατόµου είναι νερό. Το νερό αυτό περιέχεται µέσα στα κύτταρα, στα διάµεσα υγρά, στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, στα πεπτικά υγρά, στη λέµφο, στο αρθρικό υγρό κ.τ.λ. Για να παραµείνει υγιής ένας άνθρωπος, πρέπει να καταναλώνει τουλάχιστον 1 λίτρο νερού ηµερησίως (απαιτούνται 2 λίτρα). Το νερό κάνει πολύ περισσότερα από το να συντηρεί τη ζωή. Στην πραγµατικότητα µπορεί να βελτιώσει την υγεία µας, τη φυσική µας κατάσταση, ακόµη και την εµφάνισή µας. Είναι ίσως το πιο απαραίτητο αγαθό για τον ανθρώπινο οργανισµό. Το αίµα αποτελείται 92% από νερό, τα οστά 22% από νερό, ο εγκέφαλος 75% από νερό και οι µυς 75% από νερό. Επίσης το νερό: 10

11 Αποτελεί το µεγαλύτερο µέρος κάθε κυττάρου του οργανισµού µας Είναι το µεγαλύτερο µέρος του κυκλοφορικού και του λεµφικού µας συστήµατος, µεταφέροντας τροφή και οξυγόνο στα κύτταρα και αποµακρύνοντας τα άχρηστα υλικά Βοηθά στον καθαρισµό των νεφρών µας και την αποβολή των τοξικών ουσιών Συµβάλλει στην εξισορρόπηση των ηλεκτρολυτών, οι οποίοι βοηθούν στον έλεγχο της πίεσης του αίµατός µας Βοηθά στην ύγρανση των διόδων των µατιών, του στόµατος και της ρινικής κοιλότητας ιατηρεί το σώµα δροσερό όταν κάνει ζέστη και µονώνει το σώµα ενάντια στο κρύο Λειτουργεί σαν απορροφητικό µέσο κατά των κραδασµών µειώνοντας τις επιπτώσεις τους στα όργανα του σώµατος Βοηθά στη λίπανση των αρθρώσεων και αποτελεί µέρος του αίµατος, του ιδρώτα, των δακρύων και της σιέλου Μπορεί να παρέχει πολλά από τα ιχνοστοιχεία που χρειάζεται το σώµα µας Πέρα από αυτά όµως είναι απαραίτητο αγαθό και για τις καθηµερινές ανάγκες των ανθρώπων. Ο άνθρωπος ποτίζει, πλένει και γενικώς το 90 % των δραστηριοτήτων του σχετίζεται µε το νερό σε καθηµερινή βάση. Συνεπώς είναι προφανές ότι το νερό είναι βασικός παράγοντας για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Αποτελεί το αφθονότερο στοιχείο στην επιφάνεια της γης, έχει ταχύτατο κύκλο στην ατµόσφαιρα, αλλά είναι µεγάλο ψέµα να θεωρείται το γλυκό νερό άφθονο και ανεξάντλητο απόθεµα. Το πόσιµο νερό αντιπροσωπεύει το 1/10 της συνολικής ποσότητας νερού στον πλανήτη. Το νερό θα είναι ο περιζήτητος φυσικός πόρος του 21 ου αιώνα. Η παγκόσµια ζήτηση νερού συνεχώς αυξάνεται ενώ οι υδροφόροι ορίζοντες υποβαθµίζονται σ όλες τις ηπείρους. Η αλµατώδης όµως βιοµηχανική ανάπτυξη, η συνεχής αύξηση του πληθυσµού της Γης και η δυσµενής αλλαγή των καιρικών φαινοµένων δηµιούργησαν τη λεγόµενη «κρίση του νερού», Σύµφωνα µε στοιχεία του ΟΗΕ, 1 δις άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιµο νερό. Η χρήση απ αυτούς τους πληθυσµούς µολυσµένου νερού προκαλεί µεγάλες επιδηµιολογικές ασθένειες και θανάτους σε 10 εκατοµµύρια ανθρώπους το χρόνο. Τα επιφανειακά νερά από πηγή πλούτου, όµως, µπορούν να µετατραπούν σε µια διαρκή και αόρατη απειλή, αν οι κυβερνήσεις όλων των χωρών δεν πάρουν άµεσα δραστικά µέτρα για την διαχείριση και την προστασία τους. Η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι θεµελιώδης ανθρώπινη ανάγκη άρα και βασικό ανθρώπινο δικαίωµα. Επιπλέον η διασφάλιση της ποιότητας του νερού και των υδατικών πόρων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την κοινωνική και οικονοµική ζωή, ο οποίος σχετίζεται άµεσα και µε την προστασία του. Γι αυτό είναι επιτακτική η ανάγκη χάραξης συγκεκριµένης µακροπρόθεσµης στρατηγικής για το νερό και τους υδάτινους πόρους [1-3]. 11

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΤΟ ΝΕΡΟ ΓΕΝΙΚΑ 12

13 2.1 ιαθέσιµο νερό στον πλανήτη Το νερό είναι η βάση της ζωής στον πλανήτη. Το 70% της γης καλύπτεται από νερό. Σε αυτή την ποσότητα δεν υπολογίζεται αυτό που βρίσκεται σε σταθερή ισορροπία δηλαδή αυτό που εξατµίζεται και σχηµατίζονται τα σύννεφα, επιστρέφει στην επιφάνεια της γης ως χιόνι ή βροχή, συγκεντρώνεται στα ποτάµια και στα υδάτινα στρώµατα και καταλήγει και πάλι στη θάλασσα. Ωστόσο, µόνο το 3% του νερού της γης είναι γλυκό. Από αυτό το 1,6% δεν είναι διαθέσιµο γιατί αποτελεί τους πάγους των πόλων και τα χιόνια των βουνών ή βρίσκεται βαθιά στη γη και έτσι καθίσταται απροσπέλαστο. Το 0,36% του συνόλου είναι άµεσα διαθέσιµο υπό µορφή υγρασίας στο έδαφος, εκµεταλλεύσιµου υπόγειου νερού, υδρατµών, λιµνών και υδατορευµάτων. Περίπου το 1% κυκλοφορεί στον αέρα µε µορφή σύννεφων και ατµού ή βρίσκεται µέσα στα φυτά και τους ζωντανούς οργανισµούς. Το νερό συνιστά το 60% του συνολικού βάρους ενός δένδρου και το 50-65% του βάρους των ζωικών οργανισµών, συµπεριλαµβανοµένου και του ανθρώπου. Είναι ζωτικός πόρος για τη γεωργία, τη βιοτεχνία, τις µεταφορές και άλλες αµέτρητες ανθρώπινες δραστηριότητες. Το διαθέσιµο νερό συνεχώς συγκεντρώνεται, καθαρίζεται και ανακυκλώνεται κατά τον υδρολογικό κύκλο. Η διαδικασία αυτή παρέχει αρκετές ποσότητες νερού, υπό τις προϋποθέσεις ότι πρώτον δεν φορτώνεται µε µη αποικοδοµήσιµες ή µε βραδέως αποικοδοµήσιµες ενώσεις, οι οποίες βαθµιαία θα συγκεντρώνονται και κάποτε θα φτάσουν σε απαγορευτικά επίπεδα, και δεύτερον δεν αντλείται νερό από τα υπόγεια αποθέµατα µε ρυθµό µεγαλύτερο από όσο αυτά επαναφορτίζονται. υστυχώς, σήµερα συµβαίνουν και τα δύο, µε αποτέλεσµα το πόσιµο νερό να µειώνεται συνεχώς και η κατάσταση να έχει γίνει ιδιαίτερα δραµατική, αφού ο µισός πληθυσµός της Γης δεν έχει πρόσβαση σε πόσιµο νερό. 1,60% 97,20% 0,36% 0,02% 1,00% Ωκεανοί Παγόβουνα/χιόνια Υπόγεια νερά Επ ιφανειακό νερό Ατµόσφαιρα Εικόνα 2 : Η ποσοστιαία κατανοµή του νερού της γης. Από στατιστικά στοιχεία της UNESCO προκύπτει ότι ο µισός πληθυσµός της γης, πολύ πάνω από δύο δισεκατοµµύρια, δεν διαθέτει υγιεινό νερό σε επαρκείς ποσότητες. Στις αγροτικές περιοχές, όπου η κατάσταση είναι χειρότερη, µόνο το 29% έχει πρόσβαση σε πηγές πόσιµου νερού και ακόµα λιγότερο, το 13%, διαθέτει εγκαταστάσεις υγιεινής. Πάνω από 400 εκατοµµύρια άνθρωποι πάσχουν από γαστρεντερίτιδα, πάνω από 200 εκατοµµύρια, από σχιστοσωµίαση, πάνω από 30 εκατοµµύρια, από ογκοκερκίαση, ασθένειες που µεταδίδονται µε το νερό. Έχει, ακόµα, υπολογιστεί ότι, αν ο πληθυσµός όλης της γης είχε πρόσβαση σε πόσιµο νερό, το παγκόσµιο ποσοστό βρεφικής θνησιµότητας θα µπορούσε να µειωθεί στο µισό, κυρίως µε την εξαφάνιση των διαρροϊκών ασθενειών. 13

14 Η κατάσταση των υδάτων στην Ελλάδα σε γενικές γραµµές βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα, αλλά και εδώ απαιτούνται σχέδια για τη διαχείριση των υδατικών πόρων. Τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση του νερού έχει αυξηθεί λόγω της τεχνολογικής εξέτασης και της αύξησης του πληθυσµού. Το περισσότερο νερό καταναλώνεται στις γεωργικές καλλιέργειες. εύτερη σε κατανάλωση είναι η βιοµηχανία και Τρίτη στη σειρά η κατανάλωση στα σπίτια. 8% 23% ΓΕΩΡΓΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ 69% Εικόνα 3 : Η ποσοστιαία κατανάλωση νερού για τις ανθρώπινες ανάγκες. Η συνεχής ζήτηση νερού κατάλληλης ποιότητας, η υπερεκµετάλλευση των υδάτινων πόρων, η αύξηση των πηγών ρύπανσης δηµιουργούν πολλά και µεγάλα προβλήµατα. Η σωστή διαχείριση του νερού µπορεί να αντιµετωπίσει αυτά τα προβλήµατα [3]. 2.2 Σύσταση νερού Το νερό µέχρι το 18ο αιώνα θεωρούνταν ως στοιχείο. Πρώτος ο πατέρας της νεότερης χηµείας Λαβουαζιέ απέδειξε ότι είναι ένωση του υδρογόνου και του οξυγόνου. Κάθε µόριο νερού περιέχει δύο άτοµα υδρογόνου και ένα άτοµο οξυγόνου. Έτσι ο χηµικός του τύπος του νερού είναι H 2 O και η σχετική αναλογία βαρών του υδρογόνου και του οξυγόνου είναι 2,016: 16,000 [4]. 2.3 οµή του µορίου Το µόριο του νερού δεν είναι γραµµικό, δηλαδή οι δεσµοί Ο-Η δε βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία, αλλά σχηµατίζουν γωνία 104,5 µοιρών. Το µήκος του δεσµού Ο-Η είναι 0,96 Å. Λόγω της γωνιακής διάταξης του δεσµού Ο-Η, το µόριο του νερού είναι ασύµµετρο και έχει υψηλή διπολική ροπή. Το κέντρο του θετικού φορτίου βρίσκεται προς την πλευρά του υδρογόνου και του αρνητικού προς την πλευρά του οξυγόνου. Ο υψηλός πολικός χαρακτήρας του µορίου εξηγεί τη µεγάλη του διηλεκτρική σταθερά (78 στους 25 C) και άλλες ιδιότητες αυτού, όπως είναι η διάλυση ετεροπολικών ενώσεων στο νερό, ιδιότητα που το καθιστά ένα από τα καλύτερα διαλυτικά µέσα. Το νερό παρουσιάζει έντονα το φαινόµενο της σύζευξης, µε τη δηµιουργία δεσµών διά γέφυρας υδρογόνου. Τα µόρια δηλαδή του νερού σχηµατίζουν δεσµούς µεταξύ του ηλεκτροθετικού υδρογόνου του ενός µορίου και του ηλεκτροαρνητικού 14

15 οξυγόνου του άλλου µορίου. εσµοί υδρογόνου µεταξύ των µορίων του νερού εξακολουθούν να υπάρχουν και σε υψηλή σχετικά θερµοκρασία. Έτσι, στους 25 C ο αριθµός των δεσµών υδρογόνου µεταξύ των µορίων του νερού έχει τέτοια τιµή, ώστε ο στοιχειοµετρικός τύπος του, στους 25 C, δεν είναι ο γνωστός H 2 O, αλλά H 180 O 90 [4]. 2.4 Φυσικές ιδιότητες Οι φυσικές ιδιότητες του νερού παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα : Πίνακας 2 : Οι φυσικές ιδιότητες του νερού [4]. Φυσικές Ιδιότητες Ατοµικό βάρος amu Σηµείο τήξεως K (0 C) Σηµείο ζέσεως K (100 C) Κρίσιµη θερµοκρασία 647 K Κρίσιµη πίεση 22.1 MPa Πυκνότητα (µεγ.) kg/m 3 στους 4 C είκτης διάθλασης (υγρό νερό, 20 C) 2.5 Χηµικές ιδιότητες Το νερό έχει ποικίλη χηµική δράση. Σχηµατίζει "ενώσεις διά προσθήκης" µε πολλά άλατα, καθώς και µε πολλά µόρια άλλων ουσιών. Οι ενώσεις αυτές ονοµάζονται υδρίτες ή ένυδρες ενώσεις. Οι δυνάµεις που ενώνουν τα µόρια των ουσιών και του νερού είναι: 1. Ελκτικές δυνάµεις µεταξύ του θετικού ιόντος του µετάλλου και του αρνητικού οξυγόνου του πεπολωµένου µορίου του νερού 2. Σχηµατισµός ηµιπολικού δεσµού µεταξύ του ατόµου του οξυγόνου και του ιόντος του µετάλλου µε ένα ζεύγος ηλεκτρονίων. 3. Σχηµατισµός γέφυρας υδρογόνου µεταξύ του µορίου του νερού και της ουσίας. Άλλος σηµαντικός τύπος αντίδρασης του νερού είναι η υδρόλυση. Το νερό επιτελεί αντιδράσεις οξειδοαναγωγής, όπου δρα άλλοτε ως οξειδωτικό και άλλοτε ως αναγωγικό µέσο [4]. 2.6 Οι φάσεις και η πυκνότητα του νερού Το νερό είναι «τρισυπόστατο», αφού απαντάται στη φύση σε τρεις φάσεις: ως στερεό (πάγος), υγρό (λίµνες, ποτάµια, θάλασσα) και αέριο (υδρατµός). Σε θερµοκρασία δωµατίου (25 ο C), είναι υγρό, άγευστο, άχρωµο, άοσµο, και κατόρθωσε να κυριαρχήσει επί της γης, συµµετέχοντας σε κάθε βιολογική διαδικασία που αφορά ζώα ή φυτά. Η πυκνότητα του νερού είναι διαφορετική σε διάφορες θερµοκρασίες, µε µέγιστη στους 4 C. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι τιµές της πυκνότητας του νερού σε διάφορες θερµοκρασίες. 15

16 Πίνακας 3 : Οι τιµές της πυκνότητας του νερού σε διάφορες θερµοκρασίες. ΠΥΚΝΟΤΗΤΕΣ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΓΟΥ Θερµοκρασία σε C Πυκνότητα (gr/cm 3 ) (νερό) (πάγος) Από τον πίνακα φαίνεται η πυκνότητα του νερού στη στερεή φάση (πάγος) είναι µικρότερη από την πυκνότητά του στην υγρή φάση, πράγµα που οφείλεται στη χαλαρότερη δοµή οργάνωσης των µορίων του νερού στη µορφή του πάγου. Η περίεργη αυτή ιδιότητα έχει µεγάλη σηµασία για την οικονοµία της φύσης για το γεγονός ότι οι πάγοι επιπλέουν στο νερό και δρουν ως µονωτικά, εµποδίζοντας το νερό που βρίσκεται από κάτω να παγώσει, µ' όλες τις ευεργετικές συνέπειες στη ζωή του υδρόβιου κόσµου. Χωρίς την "ανωµαλία" αυτή της πυκνότητας του νερού, η ζωή στον πλανήτη µας δε θα υπήρχε, τουλάχιστον µε τη σηµερινή της µορφή, εξαιτίας της βαθµιαίας ψύξης του νερού της επιφάνειας της γης. Η ιδιορρυθµία της πυκνότητας του νερού είναι η αιτία της αποσάθρωσης των βράχων. Το νερό που εισέρχεται στις ρωγµές των βράχων στερεοποιείται κατά τη διάρκεια του χειµώνα και προκαλεί την αποσάθρωσή τους. Ακόµα, το σπάσιµο των σωλήνων διανοµής του νερού κατά το χειµώνα οφείλεται στην αύξηση του όγκου του νερού κατά τη µετάβαση από την υγρή στη στερεή κατάσταση. Ακόµα, το σπάσιµο των σωλήνων διανοµής του νερού κατά το χειµώνα οφείλεται στην αύξηση του όγκου του νερού κατά τη µετάβαση από την υγρή στη στερεή κατάσταση. Το νερό έχει ειδική θερµότητα(θερµοχωρητικότητα) πολύ µεγάλη 1cal/gr*deg. Χρησιµοποιείται ευρύτατα ως ψυκτικό µέσο και ως φορέας θερµότητας στα καλοριφέρ [4]. 16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Ο Υ ΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΣΕ ΑΥΤΟΝ 17

18 3.1 Ο κύκλος του νερού Η Γη ουσιαστικά είναι ένα κλειστό σύστηµα. Το νερό που υπάρχει σ αυτήν υπάρχει από τότε που δηµιουργήθηκε ο πλανήτης µας. Μόρια του νερού που πίνουµε σήµερα, σίγουρα θα είχαν χρησιµοποιηθεί και από τους δεινόσαυρους πριν εκατοµµύρια χρόνια. Το νερό εκατοµµύρια χρόνια τώρα, κινείται συνεχώς ακολουθώντας ένα ορισµένο κύκλο στη φύση το λεγόµενο «Υδρολογικό Κύκλο» ή «Κύκλο του νερού». Ο «κύκλος του νερού» εκτός από τη βιολογική του αξία, προσφέρει στον άνθρωπο-θεατή εικόνες και εµπειρίες µοναδικής οµορφιάς µέσα από τα φυσικά φαινόµενα στα οποία συµµετέχει. Συνοπτικά µπορεί να περιγραφεί ως εξής: από τα νερά που υπάρχουν πάνω στην επιφάνεια της Γης (επιφανειακά νερά, φυτά) εξατµίζονται συνεχώς τεράστιες µάζες νερού κάτω από την επίδραση της ηλιακής θερµότητας. Οι υδρατµοί που δηµιουργούνται µ αυτό τον τρόπο συµπυκνώνονται σε σύννεφα, καθώς έρχονται σε επαφή µε τα ψυχρά στρώµατα της ατµόσφαιρας, προκαλώντας, έτσι την επιστροφή του νερού στη Γη υπό µορφή βροχής, χιονιού ή χαλαζιού. Ένα µέρος του νερού αυτού επανεξατµίζεται αµέσως, ενώ ένα άλλο (επιφανειακά νερά) συγκεντρώνεται σε χείµαρρους και σε ποτάµια που ρέουν σε λίµνες και από εκεί στη θάλασσα, απ όπου επανεξατµίζεται. Ένα άλλο µέρος τέλος διηθείται στο έδαφος, όπου απορροφάται από τη βλάστηση σχηµατίζοντας υπόγειους ποταµούς, σπήλαια, λίµνες, και υδροφόρους ορίζοντες που αναδύονται πάλι στην επιφάνεια ή φτάνουν απ ευθείας στη θάλασσα. Εικόνα 4 : Ο κυκλος του νερού. Η µαγευτική αυτή υδάτινη διαδροµή διαµορφώνει τοπία: τροπικά δάση (κατακτητές αχανών εκτάσεων), ρυάκια, ποταµούς, καταρράκτες που διαβρώνουν τα σπλάχνα και τις πλαγιές των βουνών, λίµνες (γήινα µάτια που φλερτάρουν µε τον ουρανό), χιόνι και παγετώνες (λευκές συνθέσεις αόρατου γλύπτη), κυκλοθυµικούς ωκεανούς, άλλοτε ήρεµους κι άλλοτε οργισµένους συντρόφους και τέλος σύννεφα, διαβατάρικα όνειρα, καβαλάρηδες στη ράχη τ ουρανού [5]. 3.2 Εξάτµιση Εξάτµιση είναι η διεργασία µέσω της οποίας το νερό γίνεται από υγρό αέριο, ή αλλιώς υδρατµός, και αποτελεί το βασικό τρόπο µε τον οποίο το νερό από υγρό ξαναµπαίνει στην 18

19 ατµόσφαιρα και µαζί στον υδρολογικό κύκλο. Οι ωκεανοί, οι θάλασσες, οι λίµνες και τα ποτάµια παρέχουν περίπου το 90% της υγρασίας της ατµόσφαιρας, ενώ τα φυτά, µέσω της διαπνοής παρέχουν το υπόλοιπο 10%. Η θερµότητα (ενέργεια), που παρέχει ο ήλιος είναι απαραίτητη για την εξάτµιση. Η ενέργεια χρησιµοποιείται για να σπάσουν οι δεσµοί που κρατούν ενωµένα τα µόρια του νερού. Όταν η σχετική υγρασία του αέρα είναι 100% (σε κατάσταση κορεσµού) δεν µπορεί να πραγµατοποιηθεί εξάτµιση. Η εξάτµιση αφαιρεί θερµότητα από το περιβάλλον, γεγονός που εξηγεί γιατί όταν εξατµίζεται νερό (ιδρώτας) από την επιδερµίδα µας δροσιζόµαστε [5] Εξάτµιση και υδρολογικός κύκλος Η εξάτµιση από τη θάλασσα είναι ο κύριος τρόπος µε τον οποίο το νερό περνά στην ατµόσφαιρα. Η µεγάλη επιφάνεια των ωκεανών (πάνω από το 70% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από ωκεανούς) επιτρέπει µεγάλης κλίµακας εξάτµιση. Σε παγκόσµιο επίπεδο, η ποσότητα νερού που εξατµίζεται είναι ίση µε τη ποσότητα του νερού που επιστρέφει στην επιφάνεια της Γης µε τη µορφή κατακρηµνισµάτων. Βέβαια, η κατανοµή των ποσοτήτων που εξατµίζονται και ξαναπέφτουν µεταβάλλεται γεωγραφικά. Έτσι, στη θάλασσα η εξάτµιση υπερτερεί της βροχής ενώ στη στεριά συµβαίνει το αντίθετο. Το περισσότερο νερό που εξατµίζεται από τη θάλασσα, ξαναπέφτει σε αυτή και µόνο περίπου το 10% του νερού αυτού µεταφέρεται πάνω από τη στεριά και πέφτει µε τη µορφή κατακρηµνισµάτων. Από τη στιγµή που εξατµίζεται, ένα µόριο νερού µένει στην ατµόσφαιρα για 10 περίπου ηµέρες κατά µέσο όρο [5]. 3.3 Εξατµοδιαπνοή Εξατµοδιαπνοή είναι η µεταφορά νερού στην ατµόσφαιρα ως αποτέλεσµα της εξάτµισης από το έδαφος και της διαπνοής από τα φύλλα των φυτών. Εικόνα 5 : Ανοιχτά και κλειστά στόµατα φύλλου όπως φαίνονται στο µικροσκόπιο µε χρήση βάµµατος ιωδίου. Αν και σε πολλούς ορισµούς της εξατµοδιαπνοής υπάγεται σε αυτή και η εξάτµιση από λίµνες ή ίσως και από τη θάλασσα, εδώ η εξατµοδιαπνοή ορίζεται ως το νερό που διαφεύγει στην ατµόσφαιρα ως εξάτµιση από την επιφάνεια του εδάφους και ως διαπνοή από τα φύλλα των φυτών. Το νερό αυτό µπορεί να είναι υπόγειο που φτάνει στην επιφάνεια του εδάφους µέσω τριχοειδών εδαφικών σωληνίσκων και στα φύλλα των φυτών µέσω του τριχοειδούς αγγειακού συστήµατος των φυτών. ιαπνοή είναι η διεργασία µέσω της οποίας η υγρασία µεταφέρεται από τις ρίζες των φυτών µέχρι τους µικρούς πόρους (τα στόµατα) που βρίσκονται στο κάτω µέρος των φύλλων όπου και µετατρέπεται σε υδρατµό και απελευθερώνεται στην ατµόσφαιρα. Η διαπνοή είναι 19

20 ουσιαστικά η εξάτµιση του νερού από τα φύλλα των φυτών. Εκτιµάται ότι περίπου 10% της υγρασίας στην ατµόσφαιρα προέρχεται από τη διαπνοή των φυτών. Η διαπνοή είναι συνήθως µια αθέατη διαδικασία δεν είναι εύκολο να παρατηρήσουµε τα φύλλα να "ιδρώνουν" καθώς το νερό εξατµίζεται από την επιφάνεια τους. Κατά τη διάρκεια µιας εποχής ανάπτυξης ένα φύλλο µπορεί να διακινήσει µέσω διαπνοής νερό πολλαπλάσιο του βάρους του, ενώ µια µεγάλη βελανιδιά µπορεί να διαπνεύσει λίτρα νερό το χρόνο [5]. 3.4 Συµπύκνωση Μπορεί η ατµόσφαιρα να µην είναι η µεγαλύτερη αποθήκη για το νερό, αλλά είναι η "υπερταχεία λεωφόρος" µέσω της οποίας το νερό µετακινείται σε παγκόσµια κλίµακα. Υπάρχει πάντα νερό στην ατµόσφαιρα. Τα σύννεφα είναι η πιο ορατή µορφή ατµοσφαιρικού νερού αλλά ακόµα και ο καθαρός αέρας περιέχει νερό µε τη µορφή υδρατµών που δεν είναι ορατοί. Αν όλο το νερό της ατµόσφαιρας ήταν σε υγρή µορφή τότε ο όγκος του στο σύνολο της ατµόσφαιρας, ανά πάσα στιγµή, θα ήταν περίπου κυβικά χιλιόµετρα. Αν όλο το νερό της ατµόσφαιρας έπεφτε την ίδια στιγµή θα κάλυπτε το έδαφος µε νερό σε ύψος 2,5 εκατοστών. Η συµπύκνωση είναι η διεργασία της µετατροπής του νερού από την αέρια στην υγρή µορφή. Η συµπύκνωση είναι σηµαντική για τον κύκλο του νερού, διότι επιτρέπει τον σχηµατισµό των σύννεφων. Τα σύννεφα, παράγουν κατακρηµνίσµατα (βροχή, χιόνι, χαλάζι) τα οποία είναι και ο βασικός τρόπος µε τον οποίο το νερό ξαναγυρίζει στην επιφάνεια της Γης. Η συµπύκνωση είναι το αντίθετο της εξάτµισης. Η συµπύκνωση, είναι επίσης υπεύθυνη για την οµίχλη, για το θάµπωµα των τζαµιών κατά τη διάρκεια µιας κρύας µέρας, για το νερό που στάζει από το εξωτερικό ενός ποτηριού µε κρύο νερό κ.ά. Ακόµα και στον πιο καθαρό γαλανό ουρανό το νερό είναι πάντα εκεί µε τη µορφή υδρατµών. Η περιεκτικότητα της ατµόσφαιρας σε νερό σε αέρια µορφή έχει ένα ανώτατο όριο, το όριο κορεσµού, το οποίο αυξάνεται µε τη θερµοκρασία. Έτσι, αν προστεθούν υδρατµοί πάνω από το όριο κορεσµού, αλλά κυρίως αν ψυχθεί µια αέρια µάζα και µειωθεί το όριο κορεσµού (αυτό γίνεται συνήθως µε την ανύψωση και εκτόνωση της µάζας σε µεγαλύτερα υψόµετρα όπου επικρατούν µικρότερες πιέσεις), τότε οι πλεονάζοντες υδρατµοί υγροποιούνται σχηµατίζοντας σε µικροσκοπικό επίπεδο σταγονίδια ή παγοκρυστάλλους και σε µακροσκοπικό επίπεδο σύννεφα. Το σχηµατισµό των σταγονιδίων ευνοεί η παρουσία στην ατµόσφαιρα στερεών µικροσκοπικών σωµατιδίων σκόνης, αλάτων και καπνού, µε τα οποία συνδέονται τα µόρια του νερού [5]. 3.5 Κατακρήµνιση Όπως αναφέραµε στο στάδιο της συµπύκνωσης το σχηµατισµό των σταγονιδίων ευνοεί η παρουσία στην ατµόσφαιρα στερεών µικροσκοπικών σωµατιδίων σκόνης, αλάτων και καπνού, µε τα οποία συνδέονται τα µόρια του νερού. Ο άνεµος αναγκάζει τα µικρά σταγονίδια που υπάρχουν στα σύννεφα να συγκρούονται µεταξύ τους. Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων µερικά σταγονίδια θα ενωθούν µε άλλα και θα γίνουν όλο και µεγαλύτερα διαµορφώνοντας µεγάλες σταγόνες. Καθώς τα σταγονίδια ενώνονται µεταξύ τους και µεγαλώνουν σε µάζα, µπορεί να βαρύνουν τόσο που τελικά να πέσουν προς τη γη. Έτσι έχουµε τη δηµιουργία βροχής. Αν στην ατµόσφαιρα επικρατούν πολύ χαµηλές θερµοκρασίες (µικρότερες - ίσες του µηδενός) οι σταγόνες θα παγώσουν, θα δηµιουργήσουν κρυστάλλους και αρχίζουν να πέφτουν προς τη γη ως χιόνι. Για να φθάσουν όµως στην επιφάνεια της γης ως χιόνι πρέπει και ο αέρας που θα συναντήσουν στη καθοδική τους πορεία να είναι επίσης κρύος. 20

Σύσταση. Ιδιότητες H 2 O. Γενικές. (non-si) Φυσικές

Σύσταση. Ιδιότητες H 2 O. Γενικές. (non-si) Φυσικές Νερό Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Το νερό σε στερεά (παγόβουνο), υγρή (θάλασσα) και αέρια (σύννεφα) µορφή Το νερό (ή στη καθαρεύουσα ύδωρ, λέξη από την οποία και πολλοί οι παράγωγοι

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

Μέλη Ομάδας: Κοντόπουλος Φάνης Λούβης Γιάννης Λυμπεροπούλου Ηλιάννα Παπαζώτος Βασίλης Φωστιέρης Νικόλας

Μέλη Ομάδας: Κοντόπουλος Φάνης Λούβης Γιάννης Λυμπεροπούλου Ηλιάννα Παπαζώτος Βασίλης Φωστιέρης Νικόλας Α Αρσάκειο Γενικό Λύκειο Ψυχικού Ερευνητική εργασία Β τετραμήνου Θέμα: Το νερό στη φύση-εξοικονόμηση νερού-προστασία υδάτινων πόρων Μέλη Ομάδας: Κοντόπουλος Φάνης Λούβης Γιάννης Λυμπεροπούλου Ηλιάννα Παπαζώτος

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Γήινη επιφάνεια Κατανομή υδάτων Υδάτινο στοιχείο 71% Ωκεανοί αλμυρό νερό 97% Γλυκό νερό 3% Εκμεταλλεύσιμο νερό 0,01% Γλυκό νερό 3% Παγόβουνα Υπόγεια ύδατα 2,99% Εκμεταλλεύσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα.

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. 1 Είναι η σταθερή και αδιάκοπη κίνηση του νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της Γης, στο υπέδαφος

Διαβάστε περισσότερα

Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458

Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458 Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΣΤΟΙΧΕΙΑΡΥΠΑΝΣΗΣ 2.1 ΠΑΘΟΦΟΝΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 2.1.1 ΒΑΚΤΗΡΙΑ 2.1.2 ΙΟΙ 2.1.3 ΠΡΩΤΟΖΩΑ 2.2 ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΥΤΕΣ ΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Γενικά περί ατµόσφαιρας Τι είναι η ατµόσφαιρα; Ένα λεπτό στρώµα αέρα που περιβάλει τη γη Η ατµόσφαιρα είναι το αποτέλεσµα των διαχρονικών φυσικών, χηµικών και βιολογικών αλληλεπιδράσεων του

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Σοφοκλής Λογιάδης Τι ειναι ρυπανση του νερου -ορισμος Το νερό είναι η πηγή ζωής στον πλανήτη μας. Περίπου το 70% της επιφάνειας του σκεπάζεται με νερό. Από το συνολικό διαθέσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ Τι είναι ρύπανση: Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Το Φαινόμενο του θερμοκηπίου Η τρύπα του όζοντος Η μόλυνση της ατμόσφαιρας Η μόλυνση του νερού Η μόλυνση του εδάφους Όξινη βροχή Ρύπανση του περιβάλλοντος Ραδιενεργός ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό.

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστρίου 2013 Tι είναι τα ποτάμια; Τα ποτάμια είναι φυσικά ρεύματα νερού. Δημιουργούνται από το νερό των βροχών και των λιωμένων πάγων, που κατεβαίνει από πιο ψηλές περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη Βασικός-αναντικατάστατος παράγοντας της ζωής κάθε μορφής και κάθε επιπέδου Συνδέεται άμεσα με τη διαμόρφωση των κλιματολογικών συνθηκών Η σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 Η ύλη συναντάται σε τρεις φυσικές καταστάσεις: Στερεή: έχει καθορισμένη μάζα, σχήμα και όγκο. Υγρή: έχει καθορισμένη μάζα και όγκο, ενώ σχήμα κάθε φορά παίρνει το σχήμα του δοχείου που το

Διαβάστε περισσότερα

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού 1. Το νερό στη φύση και τη ζωή των ανθρώπων Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό. Μόλις το 2% βρίσκεται στους πόλους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. 1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. το βενζοπυρένιο 2. Τα οξείδια του αζώτου: α. αντιδρούν με το οξυγόνο

Διαβάστε περισσότερα

Ρύπανση Νερού. Η ρύπανση μπορεί να είναι : χημική με την εισαγωγή επικίνδυνων τοξικών ουσιών ενεργειακή, βιολογική κτλ.

Ρύπανση Νερού. Η ρύπανση μπορεί να είναι : χημική με την εισαγωγή επικίνδυνων τοξικών ουσιών ενεργειακή, βιολογική κτλ. Ρύπανση Νερού Ρύπανση του νερού είναι οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του νερού, η οποία είναι ή μπορεί να γίνει,ζημιογόνος για τον άνθρωπο και τους υπόλοιπους

Διαβάστε περισσότερα

Ο κύκλος του νερού στη φύση

Ο κύκλος του νερού στη φύση Ο κύκλος του νερού στη φύση O κύκλος του νερού γνωστός και ως υδρολογικός κύκλος είναι η συνεχής ανακύκλωση του νερού της Γης μέσα στην υδρόσφαιρα και στην ατμόσφαιρα. H συνεχής κυκλική κίνηση του νερού

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος Το περιβάλλον Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20

Πρόλογος Το περιβάλλον Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20 Πίνακας περιεχομένων Πρόλογος... 7 1. Το περιβάλλον... 19 1.1 Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία... 19 1.2 Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20 2. Οι μικροοργανισμοί... 22 2.1 Γενικά... 22 2.2 Ταξινόμηση

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη και Ερωτήσεις 5ου Μαθήματος

Σύνοψη και Ερωτήσεις 5ου Μαθήματος Σύνοψη και Ερωτήσεις 5ου Μαθήματος - ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΝΕΡΟΥ Ιδιότητα Θερμοχωρητικότητα Θερμική Αγωγιμότητα Λανθάνουσα Θερμότητα εξάτμισης Λανθάνουσα Θερμότητα Τήξης Διαλυτική Ικανότητα Επιφανειακή Τάση Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα: Μετεωρολογία-Κλιματολογία. Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα: Μετεωρολογία-Κλιματολογία. Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου 7. ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα: Μετεωρολογία-Κλιματολογία. Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου 1 7. ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο υδρολογικός κύκλος Γεωλογική Υπηρεσία ΗΠΑ

Ο υδρολογικός κύκλος Γεωλογική Υπηρεσία ΗΠΑ Ο υδρολογικός κύκλος Γεωλογική Υπηρεσία ΗΠΑ Howard Perlman (United Stated Geological Survey, hperlman@usgs.gov), Χρήστος Μακρόπουλος (Imperial College, c.makropoulos@imperial.ac.uk) και ηµήτρης Κουτσογιάννης

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων µπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες: Φυσικά Χηµικά Βιολογικά. Πολλές από τις παραµέτρους που ανήκουν στις κατηγορίες αυτές αλληλεξαρτώνται π.χ. η θερµοκρασία που

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Επιστήμη

Περιβαλλοντική Επιστήμη Περιβαλλοντική Επιστήμη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μέρος 1ο Αικατερίνη Ι. Χαραλάμπους, Καθηγήτρια ΕΜΠ Άδεια Χρήσης Το παρόν υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ροή του νερού μεταξύ των άλλων καθορίζει τη ζωή και τις λειτουργίες των έμβιων οργανισμών στο ποτάμι. Διαμορφώνει το σχήμα του σώματός τους, τους

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας. Περιβαλλοντικές Αρχές Σχεδιασμού του Χώρου. Νερό Υδατικοί πόροι. Δημήτρης Μπότσης 1

Τμήμα Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας. Περιβαλλοντικές Αρχές Σχεδιασμού του Χώρου. Νερό Υδατικοί πόροι. Δημήτρης Μπότσης 1 Νερό Υδατικοί πόροι Δημήτρης Μπότσης 1 Γαλάζιος Πλανήτης Για τον Θαλή, η πρώτη απόλυτη αρχή των πάντων ήταν το Ύδωρ, από το οποίο είναι δημιουργημένα τα πάντα, σε διάφορους σχηματισμούς Η μεγαλύτερη επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φυσικά μεγέθη: Ονομάζονται τα μετρήσιμα μεγέθη που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου. Τέτοια μεγέθη είναι το μήκος, το εμβαδόν, ο όγκος,

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως:

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: Το νερό (Η 2 Ο) Το οξυγόνο (Ο 2 ) Ο άνθρακας (C) Το άζωτο (N 2 ) Το θείο (S) Οφώσφορος(P) κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΕΚΚΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΕ 17(01) 24 ΝΑΙ 2 ΠΕΚ ΑΘΗΝΩΝ

ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΕΚΚΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΕ 17(01) 24 ΝΑΙ 2 ΠΕΚ ΑΘΗΝΩΝ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ (ΠΕ) ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΕΤΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ) ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ (ΦΟΡΕΑΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΛΕΚΚΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΕ 17(01) 24 ΝΑΙ 2 ΠΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑ. ιαµόρφωση των κλιµατικών συνθηκών

ΚΛΙΜΑ. ιαµόρφωση των κλιµατικών συνθηκών ΚΛΙΜΑ ιαµόρφωση των κλιµατικών συνθηκών ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Κλίµα Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γνώση του κλίµατος που επικρατεί σε κάθε περιοχή, για τη ζωή του ανθρώπου και τις καλλιέργειες. Εξίσου

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Αγρομετεωρολογία - Κλιματολογία

Αγρομετεωρολογία - Κλιματολογία Αγρομετεωρολογία - Κλιματολογία 5 ο Μάθημα 4.1 Εξάτμιση Η ατμόσφαιρα, κυρίως στο κατώτερο τμήμα της, περιέχει πάντοτε μια μεταβλητή ποσότητα νερού. Η ποσότητα αυτή παρουσιάζεται σε αέρια κατάσταση (υδρατμοί),

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ-ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ-ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ-ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ Όλη η ύλη αποτελείται από άτομα και μόρια που κινούνται συνεχώς. Με το συνδυασμό τους προκύπτουν στερεά, υγρά, αέρια ή πλάσμα, ανάλογα με κίνηση των μορίων. Το πλάσμα είναι η πλέον

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΗΡΩ ΓΚΑΝΤΑ ΕΛΣΑ ΜΕΜΜΟΥ

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΗΡΩ ΓΚΑΝΤΑ ΕΛΣΑ ΜΕΜΜΟΥ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΗΡΩ ΓΚΑΝΤΑ ΕΛΣΑ ΜΕΜΜΟΥ Μέχρι πριν από 100 χρόνια ή και µέχρι πριν από λίγα χρόνια, σε ορισµένες περιοχές το πόσιµο νερό προερχόταν από πηγάδια και πηγές. Σήµερα,

Διαβάστε περισσότερα

2.4 Ρύπανση του νερού

2.4 Ρύπανση του νερού 1 Η θεωρία του μαθήματος με ερωτήσεις 2.4 Ρύπανση του νερού 4-1. Ποια ονομάζονται λύματα; Έτσι ονομάζονται τα υγρά απόβλητα από τις κατοικίες, τις βιομηχανίες, τις βιοτεχνίες και τους αγρούς. 4-2. Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ.

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. 2 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ.σ.3 Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση υγρών α οβλήτων

ιαχείριση υγρών α οβλήτων ιαχείριση υγρών α οβλήτων Χαρακτηριστικά αποβλήτων και λυµάτων Α όβλητα & Λύµατα Υγρά α όβλητα: τα υγρά και οι λάσπες που ρέουν εύκολα και αποβάλλονται από κατοικίες, βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, µεταφορικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ CO 2, CO, CH 4, NMHC Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn Διοξείδιο του άνθρακα CO 2 : Άχρωμο και άοσμο αέριο Πηγές: Καύσεις Παραγωγή τσιμέντου Βιολογικές διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση α οβλήτων Γεωργικών Βιοµηχανιών

ιαχείριση α οβλήτων Γεωργικών Βιοµηχανιών ιαχείριση α οβλήτων Γεωργικών Βιοµηχανιών Έννοιες - Ορισµοί Ορισµοί Ρύ ανση: εισαγωγή στο περιβάλλον ουσιών που η ποσότητα,τα χαρακτηριστικά και η διάρκεια είναι πιθανό να προκαλέσουν βλάβη στον άνθρωπο,

Διαβάστε περισσότερα

Εξάτμιση και Διαπνοή

Εξάτμιση και Διαπνοή Εξάτμιση και Διαπνοή Εξάτμιση, Διαπνοή Πραγματική και δυνητική εξατμισοδιαπνοή Μέθοδοι εκτίμησης της εξάτμισης από υδάτινες επιφάνειες Μέθοδοι εκτίμησης της δυνητικής και πραγματικής εξατμισοδιαπνοής (ΕΤ)

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Τα μέλη της ομάδας μας:παπαδόπουλος Σάββας Σταθάτος Γιάννης Τσαπάρας Χρήστος Τριανταφύλλου Δημήτρης Χάλαρης Στέλιος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 2. Το νερό στη φύση 3. Νερό και άνθρωπος 4.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΣΚΑΡΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΟΥΔΟΥΜΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΙΑΚΩΒΙΔΟΥ ΕΛΛΗ-ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΟΣΜΑΝΤΖΙΚΙΔΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Το. νερό πηγή ζωής» ΤΑΞΗ: Ά

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΣΚΑΡΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΟΥΔΟΥΜΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΙΑΚΩΒΙΔΟΥ ΕΛΛΗ-ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΟΣΜΑΝΤΖΙΚΙΔΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Το. νερό πηγή ζωής» ΤΑΞΗ: Ά ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Το νερό πηγή ζωής» ΤΑΞΗ: Ά ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΑΛΜΠΑΝΤΗΣ, ΕΛΕΝΗ ΧΕΙΜΑΡΙΟΥ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΣΚΑΡΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου.

Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου. Ζαΐμης Γεώργιος Κλάδος της Υδρολογίας. Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου. Η απόκτηση βασικών γνώσεων της ατμόσφαιρας και των μετεωρολογικών παραμέτρων που διαμορφώνουν το

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων

Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων Ενότητα 10: Τελική διάθεση Ταφή. Μουσιόπουλος Νικόλαος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης ΡΥΠΑΝΣΗ 91 είναι η άμεση ή έμμεση διοχέτευση από τον άνθρωπο στο υδάτινο περιβάλλον ύλης ή ενέργειας με επιβλαβή αποτελέσματα για τους οργανισμούς ( ο ορισμός της ρύπανσης από τον ΟΗΕ ) Ρύποι Φυσικοί (εκρήξεις

Διαβάστε περισσότερα

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων Ενότητα 5: Πηγές και Τύποι Ρύπανσης Αναπληρωτής Καθηγητής Νικόλαος Θεοδοσίου ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων (DO - BOD - COD - TOC) Χ. Βασιλάτος Οργανική ύλη Αποξυγόνωση επιφανειακών και υπογείων υδάτων Οι οργανικές ύλες αποτελούν πολύ σοβαρό ρύπο,

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα ΝΕΡΟ Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ καλύπτει το 70,9% του πλανήτη μας είναι απαραιτητο για την διατήρηση της ζώης στη γη και

Διαβάστε περισσότερα

Λυμένες ασκήσεις: 36. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;

Λυμένες ασκήσεις: 36. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 41 Λυμένες ασκήσεις: 36. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Το νερό χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Σκοπιμότητα άρδευσης Η άρδευση αποσκοπεί κυρίως στην τροφοδότηση της κόμης του φυτού με νερό. Μόνο το 1% του νερού που φτάνει στην κόμη των φυτών παραμένει στους φυτικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥΣ

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥΣ Το νερό είναι μια από τις πλέον σημαντικές θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός, μιας και μεταφέρει όλα τα υδατοδιάλυτα στοιχεία (όπως οι πρωτεΐνες, οι βιταμίνες Β & C ) που είναι απαραίτητα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα τσακάλι που ζουν σε ένα οικοσύστημα ανήκουν: Α. Στον ίδιο πληθυσμό Β. Στην

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ 1 Ονομ/μο φοιτήτριας: Κουκουλιάντα Στυλιανή Αριθμός μητρώου: 7533 Υπεύθυνος καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος 1 ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο & 3 O

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26 04 2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 1.1 Στον επόμενο πίνακα δίνονται τα σημεία τήξης και τα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ !Unexpected End of Formula l ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Παραδεισανός Αδάμ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2003 2004 στο μάθημα «Το πείραμα στη

Διαβάστε περισσότερα

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους ΡΥΠΑΝΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους οργανισμούς και διαταραχές στα οικοσυστήματα.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 05/02/1017 ΘΕΜΑ 1 ο Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Σε ένα οικοσύστημα θα τοποθετήσουμε τις ύαινες και τα λιοντάρια στο ίδιο τροφικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

Κροκίδωση - Συσσωµάτωση

Κροκίδωση - Συσσωµάτωση ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Αχαρνών 364 & Γλαράκι 10Β, Αθήνα, 11145 Τηλ: 211 1820 163-4-5 Φαξ: 211 1820 166 e-mail: enerchem@enerchem.gr web site: www.enerchem.gr Κροκίδωση - Συσσωµάτωση Πηγή:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια.

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. Οι μεταξύ τους μεταβολές εξαρτώνται από τη θερμοκρασία και την πίεση και είναι οι παρακάτω: ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΞΗΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

ιήθηση Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Αθήνα 2009 ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΗ- ΙΗΘΗΣΗ-ΑΠΟΡΡΟΗ Κατακράτηση βροχής Παρεµπόδιση από χλωρίδα

ιήθηση Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Αθήνα 2009 ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΗ- ΙΗΘΗΣΗ-ΑΠΟΡΡΟΗ Κατακράτηση βροχής Παρεµπόδιση από χλωρίδα Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Αθήνα 2009 ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΗ- ΙΗΘΗΣΗ-ΑΠΟΡΡΟΗ Κατακράτηση χιονιού ιαπνοή Κατακράτηση βροχής Παρεµπόδιση από χλωρίδα Παγίδευση σε επιφανειακές κοιλότητες Εξάτµιση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14 ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μπορεί να λειτουργήσει ένα οικοσύστημα α) με παραγωγούς και καταναλωτές; β) με παραγωγούς και αποικοδομητές; γ)με καταναλωτές και αποικοδομητές; Η διατήρηση των οικοσυστημάτων προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΥΓΡΑΣΙΑ Δρ.Ι. Λυκοσκούφης ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1 Η ΥΓΡΑΣΙΑ Ο ατμοσφαιρικός αέρας στη φυσική του κατάσταση είναι μίγμα αερίων, οξυγόνου, αζώτου, διοξειδίου του άνθρακα, αργού,

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας:.. Δημοτικό Σχολείο:.. Τάξη/Τμήμα:.. Εξεταστικό Κέντρο:...

Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας:.. Δημοτικό Σχολείο:.. Τάξη/Τμήμα:.. Εξεταστικό Κέντρο:... Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας:.. Δημοτικό Σχολείο:.. Τάξη/Τμήμα:.. Εξεταστικό Κέντρο:.... Παρατήρησε τα διάφορα φαινόμενα αλλαγής της φυσικής κατάστασης του νερού που σημειώνονται με

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ενότητα 9: Υγρά αστικά απόβλητα Διάθεση λυμάτων στο έδαφος (φυσικά συστήματα επεξεργασίας) (Μέρος 1 ο ) Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα»

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» «Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» του Δημήτρη Κοσμά, icsd07055@icsd.aegean.gr d και της Γεωργίας Πολυζώη, icsd07105@icsd.aegean.gr 1 Δείκτης: Επιφανειακή Θερμοκρασία Ως μέση επιφανειακή θερμοκρασία,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΜΑΘΗΜΑ ΚΟΡΜΟΥ «Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕΡΟΣ B ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ.

Διαβάστε περισσότερα

που χάνεται κατά την καλλιέργεια και του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,, στην τρύπα του όζοντος και στην όξινη βροχή.

που χάνεται κατά την καλλιέργεια και του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,, στην τρύπα του όζοντος και στην όξινη βροχή. Επίδραση του ανθρώπου Γεωργία και επίδραση στον κύκλο του Ν Το Ν είναι το κύριο θρεπτικό που χάνεται κατά την καλλιέργεια και απελευθερώνεται ως οξείδια του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ.. Όλα όσα πρέπει να μάθετε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πως δημιουργείται το πρόβλημα και τα συμπεράσματα που βγαίνουν από όλο αυτό. Διαβάστε Και Μάθετε!!! ~ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης 1 Ισόθερμες καμπύλες τον Ιανουάριο 1 Κλιματικές ζώνες Τα διάφορα μήκη κύματος της θερμικής ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Συνολικός Προϋπολογισμός: Χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ελλάδα Ισπανία. Ιταλία

Συνολικός Προϋπολογισμός: Χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ελλάδα Ισπανία. Ιταλία 2009 2012 Συνολικός Προϋπολογισμός: 1.664.986 Χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Ένωσης: 802.936 Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Η παρουσίαση Η κατάσταση στην Ελλάδα Τι κάνουν στην Ισπανία Τι κάνουν στην Ιταλία Τι θα μπορούσαμε

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μάθημα: «Επίδραση του αβιοτικού και βιοτικού περιβάλλοντος στην παραγωγή των φυτών» Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση Τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα διαφέρουν από τα αέρια. 1. Ένα αέριο αποτελείται από ξεχωριστά άτομα ή μόρια τα οποία είναι διαχωρισμένα ενώ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδατικών Πόρων

Διαχείριση Υδατικών Πόρων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4 : Υδρολογικός κύκλος Ευαγγελίδης Χρήστος Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ 19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Μια σπουδαία ικανότητα του νερού, η διαλυτική Ξέρουμε ότι το νερό κάνει έναν κύκλο στη φύση. Εξατμίζεται, γίνεται σύννεφο και πέφτει στη γη ως βροχή. Ένα μεγάλο μέρος από το βρόχινο

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα Μάθημα 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση Δύο από τα σημαντικότερα προβλήματα παγκοσμίως είναι η λειψυδρία και η ρύπανση του νερού. Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τις αιτίες που

Διαβάστε περισσότερα

5.4. Υδατικό δυναμικό

5.4. Υδατικό δυναμικό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 / ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Εικόνα 5-4 Βασική πορεία και σημείο προορισμού των κατά τόπους ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων: επιφανειακή απορροή, εδαφική διήθηση, εξάτμιση και διαπνοή. (Πηγή: Miller, περιβάλλον,

Διαβάστε περισσότερα

Η ατμόσφαιρα και η δομή της

Η ατμόσφαιρα και η δομή της 1 Η ατμόσφαιρα και η δομή της Ατμόσφαιρα λέγεται το αεριώδες στρώμα που περιβάλλει τη γη και το οποίο την ακολουθεί στο σύνολο των κινήσεών της. 1.1 Έκταση της ατμόσφαιρας της γης Το ύψος στο οποίο φθάνει

Διαβάστε περισσότερα

ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 ΩΚΕΑΝΟΙ Ωκεανοί Ωκεάνιες λεκάνες

ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 ΩΚΕΑΝΟΙ Ωκεανοί Ωκεάνιες λεκάνες ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 ΩΚΕΑΝΟΙ Ωκεανοί Ωκεάνιες λεκάνες Ωκεανοί Το νερό καλύπτει τα δύο τρίτα της γης και το 97% όλου του κόσµου υ και είναι κατοικία εκατοµµυρίων γοητευτικών πλασµάτων. Οι ωκεανοί δηµιουργήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή

Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή Ο υδρολογικός κύκλος ξεκινά με την προσφορά νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της γης υπό τη μορφή υδρομετεώρων που καταλήγουν μέσω της επιφανειακής απορροής και της κίνησης

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικές Ασκήσεις

Επαναληπτικές Ασκήσεις Επαναληπτικές Ασκήσεις Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Χημεία 1.1 Στον επόμενο πίνακα δίνονται τα σημεία τήξης και τα σημεία ζέσης διαφόρων υλικών. Υλικό Σημείο Tήξης ( ο C) Σημείο Zέσης ( ο C) Α 0 100 Β 62 760

Διαβάστε περισσότερα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Μάθημα 6 6.1. SOS: Τι ονομάζεται διάλυμα, Διάλυμα είναι ένα ομογενές μίγμα δύο ή περισσοτέρων καθαρών ουσιών. Παράδειγμα: Ο ατμοσφαιρικός αέρας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Aτµόσφαιρα της Γης Ατµόσφαιρα είναι η αεριώδης µάζα η οποία περιβάλλει

Διαβάστε περισσότερα

Υγρασία Θερμοκρασία Άνεμος Ηλιακή Ακτινοβολία. Κατακρημνίσματα

Υγρασία Θερμοκρασία Άνεμος Ηλιακή Ακτινοβολία. Κατακρημνίσματα Ζαΐμης Γεώργιος Υγρασία Θερμοκρασία Άνεμος Ηλιακή Ακτινοβολία Κατακρημνίσματα ΝΕΡΟ - Τρεις μορφές Υγρασία στην Ατμόσφαιρα Εξάτμιση και Διαπνοή Ελλάδα που περισσότερες βροχοπτώσεις και γιατί; Υγρασία

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Κύκλος του άνθρακα Φαινόμενο του θερμοκηπίου Υπερθέρμανση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΑΙΝOΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΤΟ ΦΑΙΝOΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΤΟ ΦΑΙΝOΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Η ηλιακή ακτινοβολία που πέφτει στην επιφάνεια της Γης απορροφάται κατά ένα μέρος από αυτήν, ενώ κατά ένα άλλο μέρος εκπέμπεται πίσω στην ατμόσφαιρα με την μορφή υπέρυθρης

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση Δασική Εδαφολογία Εδαφογένεση Σχηματισμός της στερεάς φάσης του εδάφους Η στερεά φάση του εδάφους σχηματίζεται από τα προϊόντα της αποσύνθεσης των φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων μαζί με τα προϊόντα της

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ

ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ Οποιαδήποτε αλλοίωση της φυσιολογικής σύστασης του αέρα που μπορεί να έχει βλαβερές επιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο: ΑΡΧΕΣ & ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Συνδυασµός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Προσφέρει τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των ζωντανών οργανισµών για την παραγωγή χρήσιµων προϊόντων 1 Οι ζωντανοί οργανισµοί

Διαβάστε περισσότερα

Όξινη βροχή. Όξινη ονομάζεται η βροχή η οποία έχει ph μικρότερο από 5.6.

Όξινη βροχή. Όξινη ονομάζεται η βροχή η οποία έχει ph μικρότερο από 5.6. Όξινη βροχή Οξύτητα είναι η συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου σε μια ουσία όπως αυτή ορίζεται από τον αρνητικό λογάριθμο της συγκέντρωσης των ιόντων του υδρογόνου (ph). Το καθαρό νερό έχει ουδέτερο ph ίσο με

Διαβάστε περισσότερα

Αποσάθρωση. Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ

Αποσάθρωση. Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ Αποσάθρωση Ονομάζουμε τις μεταβολές στο μέγεθος, σχήμα και την εσωτερική δομή και χημική σύσταση τις οποίες δέχεται η στερεά φάση του εδάφους με την επίδραση των παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα