Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Ο.Τ.Ε ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ» Υπεύθυνος Καθηγητής: κ. Ζουμπουλίδης Βασίλειος Ονόματα Σπουδαστών: Βόσσος Αθανάσιος-Τσερπάνης Θεόδωρος Αριθμός Μητρώου: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

2 Ελληνική Αδαμίδης Αργύρης, «Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων», Εκδόσεις UNIVERSITY STUDIO PRESS, Αρτίκης Γεώργιος, «Χρηματοοικονομική Διοίκηση: Ανάλυση και Προγραμματισμός», Εκδόσεις INTERBOOKS, Αθήνα Ζοπουνίδης Κώστας, «Ανάλυση και Διαχείριση Χρηματοοικονομικών Κινδύνων», Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα Κάντζος Κωνσταντίνος, «Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων», Εκδόσεις INTERBOOKS, Τρίτη Έκδοση, Αθήνα Καραθανάσης Γεώργιος, «Βασικές Αρχές Χρηματοοικονομικής Διοίκησης και Χρηματιστηριακές Αγορές», Εκδόσεις Ευγ. Μπένου, Δεύτερη Έκδοση, Αθήνα Καραθανάσης Γεώργιος, «Χρηματοοικονομικά Θέματα», Εκδόσεις Ευγ. Μπένου, Αθήνα Λάος Νικόλαος, «Χρηματοοικονομική Μηχανική», Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα Νιάρχος Νικήτας, «Χρηματοοικονομική Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων», Εκδόσεις Σταμούλης, Αθήνα Νικολάου Ανδρέας, «Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων», Εκδόσεις Ευγ. Μπένου, Αθήνα Παπαδάκης Βασίλης, «Στρατηγική των Επιχειρήσεων: Ελληνική και Διεθνής Εμπειρία», Εκδόσεις Ευγ. Μπένου, Αθήνα Πολυχρονόπουλος Κορρές, «Βασικές Αρχές Οικονομίας και Διοίκησης», Εκδόσεις Σταμούλης, Αθήνα Φίλιου, «Χρηματοοικονομική Ανάλυση», Εκδόσεις Σύγχρονη Εκδοτική, Αθήνα Ξενόγλωσση

3 Sutton T., «Corporate Financial Accounting and Reporting», 2nd Edition, Prentice Hall Publications. Palepu K., Healy P., Bernard V., «Business Analysis & Valuation: Using Financial Statements», South Western-Thomson Publications, Websites

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ. 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ... 2 Σκοπός και μεθοδολογία εργασίας... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η Ιστορία και η Εξέλιξη του Ο.Τ.Ε Στρατηγική Στρατηγική για την Ελληνική αγορά Δραστηριότητας της Εταιρείας και του Ομίλου. 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Διεθνείς Δραστηριότητες Ρουμανία Αρμενία Σερβία Ουκρανία Ιορδανία Υεμένη. 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Εξέλιξη της τιμής και της αξίας του συνολικού μηνιαίου όγκου συναλλαγών της Μετοχής του Ο.Τ.Ε. το 2000 (Πίνακας) Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Εξέλιξη της τιμής και της αξίας του συνολικού μηνιαίου όγκου συναλλαγών της Μετοχής του Ο.Τ.Ε. το 2001 (Πίνακας) Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Εξέλιξη της τιμής και της αξίας του συνολικού μηνιαίου όγκου συναλλαγών της Μετοχής του Ο.Τ.Ε. το 2002 (Πίνακας) Πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε το Εξέλιξη της τιμής και της αξίας του συνολικού μηνιαίου όγκου συναλλαγών της Μετοχής του Ο.Τ.Ε. το 2003 (Πίνακας)... 29

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Χρηματοοικονομικός Κίνδυνος και Χρηματοοικονομική Ανάλυση (θεωρία) Ανάλυση λειτουργικής Μόχλευσης και Λειτουργικού Κινδύνου Λειτουργική Μόχλευση Ανάλυση Λειτουργικής Μόχλευσης Βαθμός Λειτουργικής Μόχλευσης Βαθμός Χρηματοοικονομικής Μόχλευσης Βαθμός Συνολικής Μόχλευσης Λειτουργικός Κίνδυνος Μέτρηση Χρηματοοικονομικού Κίνδυνου Μέτρηση του Επιχειρηματικού και Χρηματοοικονομικού Κίνδυνου Ανάλυση Αριθμοδεικτών του Ομίλου Ο.Τ.Ε (θεωρία) Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αποδοτικότητας Απασχολουμένων Κεφαλαίων Αποδοτικότητας Ενεργητικού Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων Οικονομικής Μοχλεύσεως Μέθοδοι εξαγωγής της αποτελεσματικότητας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Χρηματοοικονομική Ανάλυση (εξαγωγή και ανάλυση αποτελεσμάτων) Διαχρονική Ανάλυση των Αριθμοδεικτών Αποδοτικότητας Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αποδοτικότητας Απασχολουμένων Κεφαλαίων Αποδοτικότητας Ενεργητικού Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων Οικονομικής Μοχλεύσεως Διαστρωματική Συγκριτική Ανάλυση των Αριθμοδεικτών Αποδοτικότητας Έτος Σύγκριση Αριθμοδεικτών Μικτού Κέρδους και Καθαρού Κέρδους Σύγκριση Αριθμοδεικτών Αποδοτικότητας Απασχολουμένων Κεφαλαίων και Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων Έτος Σύγκριση Αριθμοδεικτών Μικτού Κέρδους και Καθαρού Κέρδους Σύγκριση Αριθμοδεικτών Αποδοτικότητας Απασχολουμένων Κεφαλαίων και Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων Έτος Σύγκριση Αριθμοδεικτών Μικτού Κέρδους και Καθαρού Κέρδους Σύγκριση Αριθμοδεικτών Αποδοτικότητας Απασχολουμένων Κεφαλαίων και Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων... 51

6 6.7.4 Έτος Σύγκριση Αριθμοδεικτών Μικτού Κέρδους και Καθαρού Κέρδους Σύγκριση Αριθμοδεικτών Αποδοτικότητας Απασχολουμένων Κεφαλαίων και Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων Έτος Σύγκριση Αριθμοδεικτών Μικτού Κέρδους και Καθαρού Κέρδους Σύγκριση Αριθμοδεικτών Αποδοτικότητας Απασχολουμένων Κεφαλαίων και Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Συμπεράσματα Παραρτήματα... 61

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Τα τελευταία 10 χρόνια παρατηρείται μια σημαντική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας που συνοδεύεται από μια αύξηση των επενδύσεων των ελληνικών επιχειρήσεων, ειδικά σε Βαλκανικές χώρες και στις χώρες της πρώην-σοβιετικής ένωσης. Μία από αυτές τις πολύ σημαντικές επιχειρήσεις που πρωταγωνιστεί στην ελληνική και στη διεθνή αγορά είναι ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (Ο.Τ.Ε.). Ο Ο.Τ.Ε. έχει κατορθώσει να τεθεί κυρίαρχος των τηλεπικοινωνιών στις χώρες των Βαλκανίων λόγω των εκτεταμένων επενδύσεών του και να είναι μέτοχος στις μεγαλύτερες τηλεπικοινωνιακές εταιρείες των Βαλκανίων και ορισμένων χωρών της πρώην-σοβιετικής ένωσης. Με αυτή την εργασία στόχος είναι να ερευνηθούν και να αναλυθούν οι επενδυτικές κινήσεις του Ο.Τ.Ε. κυρίως στα Βαλκάνια καθώς και να εξεταστεί κατά πόσο αυτές ήταν αποδοτικές τα τελευταία χρόνια. 1

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σκοπός της εργασίας είναι να ελεγθεί η λειτουργία του Ομίλου Ο.Τ.Ε. και κατά πόσο οι επενδύσεις που έχει πραγματοποιήσει είναι σωστές και ευεργητικές για τον Όμιλο. Εάν ο Όμιλος Ο.Τ.Ε. έχει αυξήσει τα κέρδη του και κατά συνέπεια εάν έχει γίνει πιο ισχυρός και πιο ανταγωνιστικός στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών κυρίως μετά την απελευθέρωση του μονοπωλίου. Για να επιτευχθεί η ανάλυση της λειτουργίας του Ομίλου Ο.Τ.Ε. και να προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα θα δοθεί έμφαση στη περιγραφή των εξής : Στην Ιστορία του Ο.Τ.Ε., στην Εξέλιξή του, στην Στρατηγική και στις Δραστηριότητες του Ομίλου Ο.Τ.Ε. (κεφ. Δεύτερο) Στις Διεθνείς Δραστηριότητες του Ομίλου Ο.Τ.Ε. (κεφ. Τρίτο) Στην πορεία της Μετοχής του Ο.Τ.Ε. (κεφ. Τέταρτο) Στον Χρηματοοικονομικό Κίνδυνο, στην Λειτουργική Μόχλευση και στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση (θεωρία) των Αριθμοδεικτών του Ο.Τ.Ε. (κεφ. Πέμπτο) Στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση (εξαγωγή και ανάλυση αποτελεσμάτων) των Αριθμοδεικτών του Ο.Τ.Ε. (κεφ. Έκτο) Ύστερα από την ανάλυση των παραπάνω θα ακολουθήσουν τα Συμπεράσματα τόσο για την λειτουργία όσο και για τις επενδύσεις του Ομίλου Ο.Τ.Ε. (κεφ. Έβδομο) Για την συλλογή αυτών των στοιχείων απευθυνθήκαμε σε ένα τοπικό κατάστημα Ο.Τ.Ε. στην περιοχή του Νέου Κόσμου. Ο προϊστάμενος του καταστήματος μας παρέπεμψε στα κεντρικά γραφεία του Ο.Τ.Ε. στην Λεωφόρο Κηφισίας και συγκεκριμένα στον προϊστάμενο του λογιστηρίου. Έπειτα από τη συνάντηση που είχαμε με τον προϊστάμενο του λογιστηρίου στα κεντρικά γραφεία του Ο.Τ.Ε. και αφού τον ενημερώσαμε για το θέμα της εργασίας και τις πληροφορίες τις οποίες χρειαζόμασταν, μας ενημέρωσε ότι τα 2

9 στοιχεία τα οποία θα είναι χρήσιμα για την πτυχιακή μας εργασία (όσον αφορά στοιχεία σχετικά με τις δραστηριότητες του Ομίλου, τους στόχους, τις επενδύσεις, την τιμή της μετοχής καθώς και οι Ισολογισμοί και τα Αποτελέσματα Χρήσης της τελευταίας πενταετίας) υπάρχουν στο επίσημο site του Ο.Τ.Ε. στο Διαδίκτυο (Internet). Μέσω του Διαδικτύου και του προγράμματος Acrobat κατεβάσαμε και αποθηκεύσαμε στον υπολογιστή μας όλα τα στοιχεία που υπάρχουν για τις χρήσεις 1999, 2000, 2001, 2002, Μετά από αυτή την διαδικασία και αφού μελετήσαμε πολύ προσεκτικά τα στοιχεία αυτά, επιλέξαμε και προσαρμόσαμε όσες πληροφορίες ήταν χρήσιμες και απαραίτητες για την εγγραφή της πτυχιακής μας εργασίας. Όσον αφορά την χρηματοοικονομική ανάλυση των επενδύσεων έπρεπε να χρησιμοποιηθούν οι συγκεκριμένοι Αριθμοδείκτες και να γίνει ανάλυση τόσο στην Λειτουργική Μόχλευση όσο και στον Λειτουργικό Κίνδυνο έτσι ώστε να υπάρχει μια πιο ακριβής εικόνα για την πορεία του Ομίλου και την εξαγωγή σωστών και ενδιαφερόντων συμπερασμάτων. Για την συλλογή πληροφοριών σχετικά με τους Αριθμοδείκτες και την ανάλυση της Λειτουργικής Μόχλευσης και του Λειτουργικού Κινδύνου χρησιμοποήθηκαν πηγές-πληροφορίες από οικονομικού περιεχομένου βιβλία τα οποία έχω εγώ ο ίδιος. Αφού καταγράφηκαν οι απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με αυτά που αναζητούσα και μαζί με την βοήθεια των Οικονομικών Καταστάσεων του ΟΤΕ (Ισολογισμοί και Αποτελέσματα Χρήσης) που υπήρχαν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του ΟΤΕ ολοκληρώσαμε την συγγραφή της πτυχιακής μας εργασίας. 3

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 2.1 Η Ιστορία και η Εξέλιξη του Ο.Τ.Ε. Ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος Α.Ε., ιδρύθηκε ως Ανώνυμη Εταιρεία στην Αθήνα, σύμφωνα με τους νόμους της Ελληνικής Δημοκρατίας το έτος 1949, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.1049/1949. Σήμερα, λειτουργεί ως Ανώνυμη Εταιρία σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.2190/1920, περί ανωνύμων εταιριών, του Ν.2937/2001 και του Ν.3016/2002 περί εταιρικής διακυβέρνησης, ο οποίος αφορά ανώνυμες εταιρίες με μετοχές εισηγμένες σε οργανωμένη Χρηματιστηριακή αγορά. Μέχρι της πλήρους απελευθέρωσης της ελληνικής αγοράς των τηλεπικοινωνιών, η Εταιρία ήταν ο αποκλειστικός φορέας παροχής δημόσιας σταθερής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, προσφέροντας υπηρεσίες αστικής, υπεραστικής και διεθνούς τηλεφωνίας σε ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις, καταναλωτές και δημόσιους οργανισμούς. Την 1 η Ιανουαρίου 2001, έληξε η περίοδος αποκλειστικής παροχής δημόσιας σταθερής τηλεφωνίας και η αγορά είναι πλέον ανοικτή στον ανταγωνισμό. Στο πλαίσιο των κανόνων του ανταγωνισμού και της εφαρμογής της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), ο Ο.Τ.Ε. προσπαθεί να διατηρήσει την ηγετική του θέση στην Ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών, εκμεταλλευόμενος τις προηγμένες δυνατότητες του δικτύου του, αναδιαρθρώνοντας τα τιμολόγιά του, διευρύνοντας τις προσφερόμενες υπηρεσίες του και δραστηριοποιούμενος στους τομείς που παρουσιάζουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια, η στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης του Ο.Τ.Ε., αποσκοπούσε στο να καταστεί ο κορυφαίος πάροχος τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στην Ν.Α. Ευρώπη και να έχει ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη των Τηλεπικοινωνιών στην Ευρώπη. Για το σκοπό αυτό, προχώρησε σε επενδύσεις, εξαγοράζοντας ποσοστό συμμετοχής σε δημόσιες εταιρίες τηλεπικοινωνιών, σε απόκτηση αδειών για παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας και σε επενδύσεις υποδομής σε διεθνή τηλεπικοινωνιακά έργα. Τον Ιούνιο του 1997, έγινε η αγορά του 20% της Telecom Srdjia, το δημόσιο φορέα τηλεπικοινωνιών της Σερβίας, με συνολικό κόστος 675 εκατ. DM (περίπου 4

11 106 δις Δρχ. ή 265 εκατ. Δολ.). To Μάρτιο του 1998, ο ΟΤΕ επένδυσε 142,5 εκατ. Δολ. (περίπου 41 δις Δρχ.) για την αγορά του 90% της Armen Tel, τον δημόσιο οργανισμό τηλεπικοινωνιών της Αρμενίας, ενώ το Δεκέμβριο του 1998 έγινε η αγορά του 35% της Romtelecom, τον δημόσιο φορέα τηλεπικοινωνιών της Ρουμανίας αντί του ποσού των 675 εκατ. δολ. (περίπου 189 δις. Δρχ.). Τον Ιούλιο του 2000, η κοινοπραξία COSMOTE και TELENOR απέκτησε το 85% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας Albanian Mobile Communications (AMC), της κρατικής εταιρίας κινητής τηλεφωνίας της Αλβανίας αντί του ποσού 85,6 εκατ. Δολ. Τον Ιανουάριο του 2001 αποκτήθηκε άδεια λειτουργίας GSM-900 στη Βουλγαρία αντί 135 εκατ. Δολ. και συστήθηκε η CosmoBulgaria Mobile με την εμπορική ονομασία Globul. Τον Νοέμβριο του 2001 ο ΟΤΕ απέκτησε την δεύτερη άδεια κινητής τηλεφωνίας στην ΠΓΔΜ αντί 25 εκατ. Δολ. και ίδρυσε την MTS( Mobile Telecommunications Services AD), με την εμπορική ονομασία Cosmofon. Στη διάρκεια του 2002, διεξήχθησαν με επιτυχία διαπραγματεύσεις με τη Ρουμανική κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση της Romtelecom μέσω αύξησης του μετοχικού της κεφαλαίου. Η σχετική συμφωνία επετεύχθη στις αρχές του 2003 και η διαδικασία ολοκληρώθηκε στις αρχές Μαρτίου. Βάσει της συμφωνίας, η συμμετοχή της ΟΤΕ International στη Romtelecom ανήλθε στο 54,01%, ενώ παράλληλα ρυθμίστηκε μια σειρά διαδικασιών και αποφάσεων που αφορούν στη λειτουργία της Romtelecom. Ο Ο.Τ.Ε. εκτιμά ότι μπορεί να αναπτύξει τη θέση του ως περιφερειακός τηλεπικοινωνιακός κόμβος, χωρίς να είναι απαραίτητη η επένδυση σε μετοχικά κεφάλαια άλλων τηλεπικοινωνιακών φορέων. Για τον σκοπό αυτό, συμμετέχει σε διάφορα διεθνή έργα τα οποία βοηθούν στη δημιουργία ενός διεθνούς τηλεπικοινωνιακού δικτύου βασισμένου σε τεχνολογίες αιχμής με κύρια έμφαση την περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Ο.Τ.Ε. θεωρεί ότι το δίκτυο αυτό θα ενισχύσει τα λειτουργικά του αποτελέσματα, δίνοντας του τη δυνατότητα να αυξήσει τη διαβατική του κίνηση από και προς τις γειτονικές με την Ελλάδα περιοχές και να αποτελέσει τον κύριο τηλεπικοινωνιακό κόμβο της περιοχικής αγοράς. Ενδεικτικά αυτά τα έργα συμπεριλαμβάνουν τα ακόλουθα: Ο Ο.Τ.Ε. συμμετέχει στο σύστημα καλωδίων οπτικών ινών της Μαύρης θάλασσας το οποίο είναι σε λειτουργία από το Σεπτέμβριο του 2001, παρέχοντας σύνδεση ανάμεσα στη Βάρνα - Βουλγαρία, Νοβόροσσισκ - Ρωσία και Οδησσό - 5

12 Ουκρανία, όπως επίσης και σε διάφορα άλλα δίκτυα οπτικών ινών στον Καύκασο. Ο Ο.Τ.Ε. κατέχει χωρητικότητα με βάση το ανέκκλητο δικαίωμα χρήσης (IRU) στα ιδιωτικά καλωδιακά συστήματα οπτικών ινών FLAG (Μεσόγειος - Βόρεια Ευρώπη) και Med Nautilus (Ανατολ. Μεσόγειος - Δυτ. Ευρώπη μέσω Ευρωπαϊκού Δακτυλίου). Ο Ο.Τ.Ε. προχώρησε στην υλοποίηση νέου ενοποιημένου οπτικού δικτύου που διασυνδέει την Ελλάδα με τη Δυτική Ευρώπη, μέσω νέου υποβρυχίου καλωδιακού συστήματος Ελλάδας - Ιταλίας, ιδιοκτησίας Ο.Τ.Ε., και απόκτησης χωρητικότητας σε βάση IRU, σε εκτεταμένο Ευρωπαϊκό δίκτυο οπτικών ινών, που καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα της Δυτικής Ευρώπης. Ο Ο.Τ.Ε. έχει ήδη εγκαταστήσει ιδιόκτητους διεθνείς ATM/IP κόμβους σε Αθήνα, Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Βουκουρέστι, Λευκωσία, Τίρανα και Σόφια. Ο Ο.Τ.Ε., μέσω της θυγατρικής του εταιρίας ΟΤΕGlobe ήδη παρέχει ένα μεγάλο φάσμα υπηρεσιών Data/IP, χωρητικοτήτων, προϊόντων διασύνδεσης καθώς και ολοκληρωμένων υπηρεσιών για μεταφορά φωνής, δεδομένων, εικόνας και εφαρμογών πολυμέσων. Επίσης, ο Ο.Τ.Ε., μέσω της θυγατρικής του εταιρίας ΟΤΕGlobe επικεντρώνει την εμπορική του δραστηριότητα στο σχεδιασμό, στην υλοποίηση και στη διαχείριση του διεθνούς δικτύου Data/IP. Επιπλέον ο Ο.Τ.Ε. έχει συνεισφέρει συνολικά 42,5 εκατ. Δολ. στο μετοχικό κεφάλαιο της Hellas Sat Consortium Ltd. ( Hellas Sat ) και έτσι κατέχει την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας (ΟΤΕ 2002, ΟΤΕ 2003). 2.2 Στρατηγική Στόχος της Εταιρίας είναι η απόδοση αυξανόμενης αξίας στους μετόχους και στους πελάτες της, μετά την πλήρη απελευθέρωση των ελληνικών τηλεπικοινωνιών από την 1 η Ιανουαρίου 2001, καθώς επίσης και η μετατροπή του Ομίλου σε σύγχρονο, ανταγωνιστικό και «πρώτη επιλογή» για τους πελάτες και μετόχους του. Οι κύριες στρατηγικές αποφάσεις της εταιρίας είναι: Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας για τη σταθερή τηλεφωνία 6

13 Η ανάπτυξη στην κινητή τηλεφωνία και το Internet Η αναδιάρθρωση των διεθνών δραστηριοτήτων Η εστίαση στην οικονομική απόδοση του Ομίλου Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, η στρατηγική της εταιρίας είναι: Μεγαλύτερη εστίαση στον πελάτη Βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και διεύρυνση των προσφερόμενων προϊόντων Βελτίωση της απόδοσης μέσω κατάλληλης τιμολόγησης, περαιτέρω μειώσεων του κόστους και του εξορθολογισμού των κεφαλαιουχικών δαπανών Η ενδυνάμωση της θέσης της COSMOTE στην Ελλάδα Η επίτευξη ανάπτυξης των θυγατρικών κινητής τηλεφωνίας στα Βαλκάνια κάτω από τη διαχείριση της COSMOTE Η ενίσχυση της ηγετικής θέσης της ΟΤΕnet στην ελληνική αγορά ISP παροχών Internet Επιμονή στη βελτίωση της κερδοφορίας σε όλες τις δραστηριότητες Αναδιάρθρωση των διεθνών επιχειρήσεων, κυρίως μέσω της επιτάχυνσης της αναδιάρθρωσης της Romtelecom με την ενδυνάμωση της ομάδας διοίκησης, τη μείωση του αριθμού των εργαζομένων και τη μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών Η εστίαση στις υφιστάμενες επενδύσεις και ο εξορθολογισμός των διεθνών επενδύσεων Ενίσχυση της δημιουργίας αυξημένων ταμιακών ροών Δημιουργία ενιαίας κουλτούρας και ενεργοποίηση του προσωπικού (ΟΤΕ 2002, ΟΤΕ 2003) Στρατηγική για την ελληνική αγορά Η στρατηγική της εταιρίας στην ελληνική αγορά είναι η διατήρηση της θέσης της ως κύριος πάροχος σταθερής τηλεφωνίας, με σημαντική δύναμη στην αγορά της κινητής, του Internet και των επικοινωνιακών δεδομένων, μετά την απελευθέρωση 7

14 της αγοράς από την 1 η Ιανουαρίου Η στρατηγική σε ένα πλήρως απελευθερωμένο επιχειρηματικό περιβάλλον, βασίζεται στην: Ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας στη σταθερή τηλεφωνία Επιδίωξη προώθησης και λειτουργίας σε ένα διαφανές κανονιστικό περιβάλλον Ενδυνάμωση της θέσης της COSMOTE στην Ελλάδα Ενδυνάμωση της ηγετικής θέσης της ΟΤΕnet στην ελληνική αγορά ISP Συνεχής βελτίωση της κερδοφορίας Δημιουργία ενιαίας κουλτούρας και ενεργοποίηση του προσωπικού Αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων Αποδέσμευση από τις «μη-βασικές» δραστηριότητες Ενίσχυση της δημιουργίας αυξημένων ταμιακών ροών Βελτιστοποίηση της εταιρικής διακυβέρνησης (ΟΤΕ 2002, ΟΤΕ 2003). 2.3 Δραστηριότητες της Εταιρίας και του Ομίλου Ο Ο.Τ.Ε. αποτελεί τον κυρίαρχο πάροχο υπηρεσιών δημόσιας σταθερής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, παρέχοντας αστικές, υπεραστικές και διεθνείς υπηρεσίες επικοινωνίας σε ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις, καταναλωτές και κρατικούς φορείς. Ακόμη, προσφέρει στους πελάτες του, μια σειρά από τεχνολογικά προηγμένες υπηρεσίες όπως κινητή τηλεφωνία, πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ISDN, επικοινωνία δεδομένων υψηλών ταχυτήτων, πώληση εξοπλισμού και ΑΤΜ, καθώς και παραδοσιακές τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες όπως μισθωμένες γραμμές, δορυφορικές και ναυτιλιακές επικοινωνίες, τηλετυπία και τηλεγραφία, audiotext, τηλεκάρτες και καταλόγους. Η Εταιρία αναμένει ότι η ζήτηση για τις νέες υπηρεσίες θα αντικατροπτίζει το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις υπηρεσίες αυτές, ενώ έχει αναβαθμίσει και έχει επεκτείνει την υποδομή της ώστε να αντεπεξέλθει στις αυξανόμενες ανάγκες των πελατών, με μία πλήρη σειρά τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Ο Ο.Τ.Ε. είναι μεταξύ των μεγαλύτερων εταιριών στην Ελλάδα βάσει της κεφαλαιοποίησης της αγοράς, ενώ οι υπηρεσίες αστικής, υπεραστικής και διεθνούς σταθερής τηλεφωνίας εξακολουθούν να παραμένουν η κύρια δραστηριότητά του. Για 8

15 το έτος 2003, το 61,5% περίπου του κύκλου εργασιών του Ο.Τ.Ε., προήλθε από τις δραστηριότητες αυτές. Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα απελευθέρωσε σταδιακά τον τηλεπικοινωνιακό τομέα. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας, ο Ο.Τ.Ε. είχε μέχρι την 31 η Δεκεμβρίου 2000 το αποκλειστικό δικαίωμα εγκατάστασης, λειτουργίας και εμπορικής εκμετάλλευσης του σταθερού τηλεπικοινωνιακού δικτύου και της παροχής υπηρεσιών δημόσιας σταθερής τηλεφωνίας. Για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και να διασφαλίσει την κυρίαρχη θέση του στην ελληνική αγορά μετά την απελευθέρωσή της για τις υπηρεσίες αυτές, από 1 η Ιανουαρίου 2001, ο Ο.Τ.Ε. πραγματοποίησε σημαντικές επενδύσεις για την ενίσχυση της δυναμικότητας του δικτύου αλλά και για την παροχή μίας διευρυνόμενης σειράς προϊόντων. Το 2002 δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις επενδύσεις για υπηρεσίες κινητών επικοινωνιών, Internet, ευρυζωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες IP, αύξηση της χωρητικότητας στο ζευκτικό δίκτυο με τη χρήση Dense Wavelength Division Multiplexing (DWDM) και γενικά στη διαστασιοποίηση του δικτύου με σκοπό τη διατήρηση της ποιότητας που έχει επιτευχθεί. Παράλληλα, γίνεται αναδιάρθρωση των τιμολογίων, οργάνωση του προσωπικού για μεγαλύτερη ευελιξία και βελτίωση της παραγωγικότητας καθώς και βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών ώστε να ενισχυθεί η πελατειακή αφοσίωση τους προς τον Ο.Τ.Ε.. Στο τέλος του 2003 η Εταιρία διέθετε ως υποδομή χλμ. καλωδίων οπτικών ινών. Επίσης η εγκατεστημένη χωρητικότητα ISDN-BRA έφθασε τις παροχές και η ISDN-PRA τις 9.168, ενώ η κατειλημμένη χωρητικότητα έφθασε τις συνδέσεις BRA (2 κανάλια) και τις συνδέσεις PRA (30 κανάλια), έναντι συνδέσεων BRA και συνδέσεων PRA του προηγούμενου χρόνου, παρουσιάζοντας αύξηση 28,23% και 10,72% αντίστοιχα. Το δίκτυο HellasStream είναι το δίκτυο μεταγωγής πακέτων τεχνολογίας ΑΤΜ με παρουσία σε 46 σημεία πανελλαδικά. Στις 31/12/2003 οι λειτουργούσες συνδέσεις του δικτύου HellasStream ανέρχονταν σε έναντι 710 του 2002, αύξηση της τάξεως του 42,3%. Το δίκτυο HELLASPAC είναι ένα δημόσιο δίκτυο δεδομένων σχεδιασμένο για επικοινωνία ηλεκτρονικών υπολογιστών. Την 31/12/2003 εξυπηρετούσε περίπου συνδέσεις με σταθερή ζεύξη και μεγαλύτερος πελάτης του δικτύου είναι ο ΟΠΑΠ με συνδέσεις. Λειτουργούν επίσης και συνδέσεις Dial up 9

16 περίπου. Το δίκτυο HELLASCOM είναι το δίκτυο μετάδοσης δεδομένων, το οποίο παρέχει ψηφιακά σταθεροζευκτικά κυκλώματα σημείου προς σημείο (point-to-point), με ρυθμούς μετάδοσης που ανάλογα με την εφαρμογή κυμαίνονται από 2,4 kbits/s εώς 2 Mbits/s. Κατά τη διάρκεια του 2003 κατατέθηκαν νέες αιτήσεις και υλοποιήθηκαν νέα κυκλώματα (συμπεριλαμβανομένων και εκκρεμών αιτήσεων από το 2002). Μέσα στο 2003 εγκαταστάθηκαν και ενεργοποιήθηκαν 490 νέοι κόμβοι (MD73, MD490 και MD93). Την 31/12/2003 το σύνολο των κυκλωμάτων ανερχόταν σε Το δίκτυο ADSL περιλαμβάνει 201 σημεία παρουσίας και εγκατεστημένες παροχές με δυνατότητα επέκτασης στις περίπου. Τον Ιούνιο του 2003 άρχισε η έναρξη της εμπορικής διάθεσης του ADSL με διάθεση ADSL προσβάσεων μέχρι 31/12/2003. Το δίκτυο ΟΤΕlink (TETRA) είναι το προηγμένο ψηφιακό δίκτυο Ραδιοεπικοινωνιών Δημόσιας Πρόσβασης που παρέχει ο Ο.Τ.Ε. στους πελάτες του. Κατά το 2003 ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση και λειτουργία 28 νέων Σταθμών Βάσης του δικτύου ΟΤΕlink-TETRA και ο συνολικός τους αριθμός ανήλθε στους 48 όπως προβλεπόταν στο Βασικό Σχέδιο. Επίσης εγκαταστάθηκε το νέο Κέντρο Μεταγωγής του Δικτύου. Το δίκτυο IP, με τεχνολογία cell-based MPLS στον κορμό και με 82 σημεία παρουσίας πανελλαδικά, έχει τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών IP MPLS VPN με μόνιμη πρόσβαση σε ταχύτητες από 64 kbps εώς 34 Mbps ή με επιλεγόμενη πρόσβαση μέσω POTS modem ή ISDN64 και ISDN128. Κατά τη διάρκεια του 2003 ολοκληρώθηκε η ζεύξη των κόμβων με το HELLASSTREAM, έγινε εισαγωγή λειτουργίας VoIP, παροχή υπηρεσιών επιλεγόμενης πρόσβασης στο Internet και σε IP-VPN, αναβάθμιση του δικτύου κορμού IP-MPLS και επέκταση υποδομής BRAS για παροχή υπηρεσιών ADSL. Τέλος εγκαταστάθηκε και λειτουργεί Νέο Διεθνές Κέντρο στη Θεσσαλονίκη (ΟΤΕ 2002, ΟΤΕ 2003). 10

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3. 1 Διεθνείς Δραστηριότητες Τα τελευταία χρόνια, η στρατηγική για την περιφερειακή ανάπτυξη αποσκοπούσε στο να καταστήσει τον Ο.Τ.Ε. τον κυρίαρχο φορέα τηλεπικοινωνιών στην Ν.Α. Ευρώπη, αυξάνοντας την πελατειακή του βάση και καθιστώντας τον ενεργό παράγοντα στον Ευρωπαϊκό Τηλεπικοινωνιακό Τομέα. Προκειμένου να επιτύχει τον στρατηγικό του στόχο, ο Ο.Τ.Ε., προχώρησε σε επενδύσεις, εξαγοράζοντας ποσοστό συμμετοχής σε δημόσιες εταιρίες τηλεπικοινωνιών, σε απόκτηση αδειών για παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας και σε επενδύσεις υποδομής σε διεθνή τηλεπικοινωνιακά έργα που ο Ο.Τ.Ε. πιστεύει ότι θα καταστήσουν την Ελλάδα κόμβο για τη ροή διαβατικής κίνησης ανάμεσα στον υπόλοιπο κόσμο και την περιοχή του (ΟΤΕ 2003) ΡΟΥΜΑΝΙΑ Το Δεκέμβριο του 1998, ο Ο.Τ.Ε. απέκτησε, μέσω της θυγατρικής του OTEROM ( η οποία στη διάρκεια του 2001 μετονομάστηκε σε ΟΤΕ International Investments), το 35% της ROM Telecom, το Δημόσιο Φορέα Τηλεπικοινωνιών της Ρουμανίας αντί του ποσού των 675 εκατ. Δολ. ( περίπου 189 δις. Δρχ), καθώς και τον έλεγχο του management της εταιρίας. Στη διάρκεια του 2002, διεξήχθησαν με επιτυχία διαπραγματεύσεις με τη Ρουμανική κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση της ROM Telecom μέσω αύξησης του μετοχικού της κεφαλαίου. Η σχετική συμφωνία επετεύχθη στις αρχές του 2003 και η διαδικασία ολοκληρώθηκε στις αρχές Μαρτίου του ίδιου έτους. Βάσει της συμφωνίας, η συμμετοχή της ΟΤΕ International στη ROM Telecom ανήλθε σε 54,01%, ενώ παράλληλα ρυθμίστηκε μια σειρά διαδικασιών και αποφάσεων που αφορούν στη λειτουργία της ROM Telecom. Πιο συγκεκριμένα, το χρηματοοικονομικό μέρος της συμφωνίας είχε ως εξής : η ROM Telecom προέβη σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ύψους 242,6 εκατ. Δολ η οποία καλύφθηκε πλήρως από 11

18 την ΟΤΕ International, με ταυτόχρονη παραίτηση του έτερου μετόχου ( Ρουμανικό Υπουργείο Τηλεπικοινωνιών) από την άσκηση του δικαιώματός του για συμμετοχή στην αύξηση. Η κάλυψη του ποσού της αύξησης έγινε: 1. Με κεφαλαιοποίηση υπέρ της ΟΤΕ International δανείου ύψους 55 εκατ.ευρώ 2. Με κεφαλαιοποίηση υπέρ της ΟΤΕ International οφειλής της ROM Telecom προς αυτήν ύψους 42,6 εκατ. δολ. 3. Κατά το υπόλοιπο μέρος με καταβολή μετρητών από την ΟΤΕ International Η τιμή έκδοσης των νέων μετοχών ήταν 31,17 δολ. ανά μετοχή. Η ΟΤΕ International προχώρησε επιπλέον σε απευθείας εξαγορά μετοχών της ROM Telecom ( 3% του συνόλου) από το Ρουμανικό Υπουργείο Τηλεπικοινωνιών στην ίδια τιμή ( 31,17 Δολ. ανά μετοχή) καταβάλλοντας σε μετρητά περίπου 31 εκατ. Δολ. Στις 31/12/2002 η ROM Telecom είχε εγκατεστημένες γραμμές και B-channels ISDN, ενώ ο αριθμός των συνδρομητών έφτασε τους , ο δε αριθμός των καρτοτηλεφώνων έφτασε τα Ο αριθμός των εργαζομένων μειώθηκε κατά περίπου στη διάρκεια του έτους, φτάνοντας στα τέλη του 2002 στους Στη διάρκεια του 2002 εγκαταστάθηκαν περίπου ψηφιακές παροχές, με αποτέλεσμα η ψηφιακοποίηση του δικτύου να φτάσει στο 70,86%. Στις 31/12/2003 η ROM Telecom είχε εγκατεστημένες γραμμές και B-channels ISDN, ενώ ο αριθμός των συνδρομητών έφτασε τους , ο δε αριθμός των καρτοτηλεφώνων έφτασε τα Ο αριθμός των εργαζομένων μειώθηκε κατά στη διάρκεια του έτους, φτάνοντας στα τέλη του 2003 στους Στη διάρκεια του 2003 εγκαταστάθηκαν περίπου νέες ψηφιακές παροχές με αποτέλεσμα η ψηφιακοποίηση του δικτύου να ανέλθει στο 73,2% (ΟΤΕ 2003) ΑΡΜΕΝΙΑ Το Μάρτιο του 1998, ο Ο.Τ.Ε. επένδυσε 142,5 εκατ. δολ. (περίπου 41 δις δρχ.) για την αγορά του 90% της Armentel, το Δημόσιο Οργανισμό Τηλεπικοινωνιών της Αρμενίας, ενώ το υπόλοιπο 10% παρέμεινε στη κυριότητα του Αρμενικού Δημοσίου. Η Armentel έχει το αποκλειστικό δικαίωμα παροχής σταθερής και κινητής τηλεφωνίας. Έχει επίσης το δικαίωμα παροχής Internet, Data και κάθε είδους άλλης 12

19 υπηρεσίας. Το Μάρτιο του 2002 η εταιρία λειτούργησε καρτοκινητή τηλεφωνία με μεγάλη ζήτηση. Στις 31/12/2002, η εταιρία είχε σε λειτουργία συνδέσεις (αύξηση 2,14% σε σχέση με το 2001) και ποσοστό ψηφιακοποίησης 26,5%, ενώ οι συνδρομητές της κινητής τηλεφωνίας ανέρχονταν σε (με συμβόλαιο και καρτοκινητά) δηλαδή αύξηση 172,16% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Ο αριθμός των καρτοτηλεφώνων στο τέλος του 2002 έφτασε τα 807 (αύξηση 28% σε σχέση με τη προηγούμενη χρονιά). Ο αριθμός των εργαζομένων στις 31/12/2002 ανερχόταν σε άτομα (μείωση 17,45% σε σχέση με το 2001). Στο τέλος του 2003, η εταιρία είχε σε λειτουργία συνδέσεις (αύξηση 3,84% σε σχέση με το 2002). Έχουν εγκατασταθεί παροχές εκ των οποίων ψηφιακές και αναλογικές, ποσοστό ψηφιακοποίησης 33,4%, ενώ οι συνδρομητές της κινητής τηλεφωνίας, στις 31/12/2003, ανέρχονταν σε (με συμβόλαιο και καρτοκινητά) δηλαδή αύξηση 60,2% σε σχέση με το Ο αριθμός καρτοτηλεφώνων στις 31/12/2003 έφτασε τα (αύξηση 58,9% σε σχέση με το 2002). Ο αριθμός των εργαζομένων στο τέλος του 2003 ανερχόταν σε άτομα (μείωση 3,2% σε σχέση με τη προηγούμενη χρονιά). Η κυβέρνηση της Αρμενίας έχει εκφράσει τη διάθεσή της να τροποποιήσει την άδεια με προφανή σκοπό την άρση της αποκλειστικότητας κυρίως στη κινητή και στη διεθνή κίνηση. Για το λόγο αυτό ο Ο.Τ.Ε. και Armentel έχουν προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο (ICC) στο Λονδίνο. Η απεμπλοκή του Ο.Τ.Ε. από την επένδυση στην Αρμενία δεν θα πρέπει να αποκλείεται εφόσον υπάρξει πρόταση που θα ικανοποιεί τις απαιτήσεις του (Παπαδάκης 2002) ΣΕΡΒΙΑ Τον Ιούνιο του 1997, o Ο.Τ.Ε. απέκτησε το 20% του μετοχικού κεφαλαίου της Telecom Serbia του εθνικού μονοπωλιακού οργανισμού της Σερβίας, με συνολικό κόστος 265 εκατ. δολ. (περίπου 106 δις. Δρχ.). Παράλληλα η Telecom Italia απέκτησε το 29% της εταιρίας, ενώ το υπόλοιπο 51% παρέμεινε στον αρχικό μέτοχο, δηλαδή στα PTT Σερβίας. Μέσα στο 2002 η Telecom Serbia πέτυχε σημαντική αύξηση κατά των πελατών της κινητής τηλεφωνίας και απέκτησε το 54% της αγοράς από το 46% που είχε το Στις 31/12/2002 η Telecom Serbia είχε συνδρομητές εκ των οποίων του σταθερού δικτύου και 13

20 της κινητής τηλεφωνίας. Ο αριθμός των εργαζομένων της στις 31/12/2002 ανερχόταν σε άτομα. Ακόμη κατά τη διάρκεια του έτους εγκαταστάθηκαν 150 ραδιοσταθμοί στη κινητή τηλεφωνία και ο συνολικός αριθμός των καρτοτηλεφώνων σταθερής τηλεφωνίας αυξήθηκε κατά 48% μέσα στο Στο τέλος του 2003, η Telecom Serbia είχε συνδέσεις σταθερής τηλεφωνίας (αύξηση 3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος) και συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας (αύξηση 31% σε σχέση με το προηγούμενο έτος). Οι καρτοκινητές συνδέσεις αυξήθηκαν κατά 29% φτάνοντας στο ενώ οι πελάτες με συμβόλαια αυξήθηκαν κατά 234%. Αύξηση σημειώθηκε επίσης και στη κίνηση τόσο τη σταθερή όσο και την κινητή. Συγκεκριμένα οι παλμοί στη σταθερή αυξήθηκαν κατά 15% και τα λεπτά στη κινητή κατά 46%. Το ποσοστό ψηφιακοποίησης αυξήθηκε από 53% σε 60% στο τέλος του έτους. Ο συνολικός αριθμός των καρτοτηλεφώνων της σταθερής τηλεφωνίας έφθασε τα μέσα στο 2003 από το 2002, παρουσιάζοντας αύξηση 20% περίπου. Στην κινητή τηλεφωνία η πληθυσμιακή κάλυψη έφθασε το 92,6% και οι σταθμοί βάσης τους 417 (45% αύξηση συγκριτικά με το 2002). Η Εταιρία στην τρέχουσα περίοδο είχε συνάψει 137 συμφωνίες υπηρεσιών περιαγωγής (61% περισσότερες σε σχέση με το τέλος του 2002), με 42 εταιρίες, σε 26 χώρες. Ο αριθμός των εργαζομένων στις 31/12/2003 ανερχόταν σε άτομα. Το Δεκέμβριο του 2002 η Telecom Italia πούλησε στα σερβικά PTT το μερίδιο που κατείχε στην Telecom Serbia. Ο Ο.Τ.Ε. εξετάζει, σε συνεργασία με επενδυτικό σύμβουλο, τη δυνατότητα αναδιάρθρωσης της θέσης του στη Σερβική αγορά Τηλεπικοινωνιών με έμφαση στη κινητή τηλεφωνία. Το ασταθές όμως, πολιτικό περιβάλλον δημιουργεί αρκετή δυσκολία προς αυτή την κατεύθυνση (Παπαδάκης 2002) ΟΥΚΡΑΝΙΑ Στην Ουκρανία ο Ο.Τ.Ε. δραστηριοποιείται στον τομέα ασύρματης επικοινωνίας με τη συμμετοχή του στην Ukranian Wave (25,7% του μετοχικού κεφαλαίου), κοινοπραξία για την εγκατάσταση και λειτουργία σταθερού ασύρματου δικτύου πρόσβασης στην περιοχή L viv στη Δυτική Ουκρανία. Στο τέλος του 2002, ο αριθμός των συνδρομητών έφθασε τους (αύξηση 82,19% σε σχέση με το 2001), 14