ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΠΤΗΣΗΣ ΥΓ 11.09

Transcript

1 ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΠΤΗΣΗΣ ΥΓ 11.09

2

3

4 ΥΓ. 04

5 05 ΥΓ.

6 ΥΓ. 06

7 editorial ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΞΕΝΟΥ Έχουμε ένα μισάωρο ακόμη. Ο Παναγιώτης θέλει επειγόντως καφέ. Εγώ τσιγάρο. «Πότε θα το κόψω το ρημάδι» σκέφτομαι και θυμάμαι τον εαυτό μου να χώνεται σε εκείνα τα φρικτά κίτρινα και ασφυκτικά κουβούκλια του αεροδρόμιου του Ντουμπάι. Ήμουν συνήθως η μόνη γυναίκα, άντε ακόμη μία - Αγγλίδα τις πλείστες φορές - που κι αυτή μόνο σαν τράνσιτ χώρο μπορούσε να χειριστεί το Ντουμπάι. Καπνίζαμε με τα βλέμματα στο πάτωμα, ανάμεσα σε άντρες που μας κοιτούσαν περίεργα και εγώ μετρούσα από αμηχανία πλακάκια στον τοίχο ή σβησμένες γόπες στο τεράστιο τασάκι. Το περίεργο ήταν πως την ίδια ώρα που ένιωθα αμη- χανία συναισθανόμουν και πόση γοητεία κρύβουν αυτές οι στιγμές. Μια γοητεία παράξενη που μόνο σε ένα αεροδρόμιο μπορείς να τη νιώσεις, έστω και με την πρόφαση ενός τσιγάρου. «Ποια απογείωση τους περι- μένει όλους αυτούς μετά που θα ρουφήξουν και την τελευταία τζούρα καπνού;» σκεφτόμουν. Πού πάνε, από πού φεύγουν και εκεί στα πόδια, καθώς τους σερβίρουν ένα κρύο κοτόπουλο τυλιγμένο σε σελοφάν και ένα φραντζολάκι ψωμί, ποια σκέψη θα ναι εκείνη που θα στρι- φογυρίζει στο μυαλό τους, σαν τον έλικα της μηχανής; εν ξέρω πώς γίνεται αυτό το μαγικό μα το χω πια - μετά από δεκάδες ταξίδια - πα- ρατηρημένο: πως οι σκέψεις που προηγούνται μιας απογείωσης ή μιας προσγείωσης, είναι αλλιώτικες από τις καθημερινές. Λες και το ξέρουν πως πρόκειται να πετάξουν - έστω και για λίγο - πιο ψηλά από τα σύννεφα και γι αυτό δεν μασάνε σε αναταράξεις. Έχουν ένα αλλιώτικο προορι- σμό. Να εμφανιστούν μόνο εκείνη την ώρα που αλλάζεις για λίγο ζωή. Στο πριν και στο μετά, λοιπόν, με θυμάμαι να κάθομαι συνήθως σε μια από τις καφετερίες του αεροδρομίου και να σημειώνω σε ένα κομμά- τι χαρτί αυτές τις σκέψεις, πίνοντας αμέτρητους καφέδες. Ένιωθα πως έπρεπε να τις θυμάμαι γιατί είχαν μέσα τους μιαν άλλη καθαρότητα, την καθαρότητα της τράνσιτ ψυχολογίας, εκείνου δηλαδή του φεύγα που ανακατεύει (για όσο διαρκεί) τα συγυρισμένα σου. Κοιτούσα για ώρα τους ανθρώπους γύρω μου. Μια κυρία - ακόμα την θυμάμαι - με το σκυ- λί της σε ειδικό κλουβί - στο αεροδρόμιο του Παρισιού - ηλικιωμένη μα στιλάτη, με έντονο κόκκινο κραγιόν, το ίδιο χρώμα με το λουρί στο λαιμό του σκύλου. Την παρατηρούσα και δεν μπορούσα να διακρίνω αν σε κείνο το ειδικό κλουβί μαζί με το σκυλί κουβαλούσε τη μοναξιά ή τη χαρά της. Ένα άλλο ζευγάρι, άλλη φορά, πρέπει να ήταν στο αεροδρόμιο της Βαρκελώνης, δεν θυμάμαι ακριβώς, τους θυμάμαι όμως να τσακώνο- νται σε μια γλώσσα που δεν καταλάβαινα, εκείνη ψευτο-έκλαιγε, εκείνος κοιτούσε τρυγύρω δήθεν αδιάφορα και εγώ απορούσα ποια είναι άραγε αυτή η χώρα που την πίστεψαν για κοινό τους προορισμό; Κι άλλη φορά ένας τύπος με μακριά μαλλιά γύρω στα 25 που κοιμόταν στο πάτωμα με μαξιλάρι το σακβουαγιάζ του και αγκαλιά την κιθάρα του, τι όνειρα άραγε έβλεπε και είχαν άραγε αυτά μέσα τους τη μουσική του, εκεί στο αδιάφορο πάτωμα ενός αεροδρομίου; Έγραφα και έσβηνα, με την ίδια ταχύτητα που άλλαζαν οι ανακοινώσεις στους ηλεκτρονικούς πίνακες και περιμένοντας, προσπαθούσα να διακρίνω τι περίμενα και να φαντα- στώ τι άραγε περίμεναν και όλοι αυτοί με τους οποίους το μόνο που με ένωνε ήταν μια κάρτα επιβίβασης. Είναι κάποιες φορές, που αδειάζω τις τσέπες των τζιν μου, για να κάνω μπουγάδα και ξαφνικά ανακαλύπτω κρυμμένη και ξεχασμένη εκεί μια από αυτές τις κάρτες επιβίβασης. Την κοιτάω και κάθε φορά συνειδητοποιώ πως αυτό το κομμάτι χαρτί έχει πάνω του τυπωμένα πολύ περισ- σότερα στοιχεία από έναν αριθμό πτήσης, θέσης και εξόδου. Έχει πάνω του και έναν αριθμό συναισθημάτων, εκείνων από τα οποία έφευγα και των άλλων που περίμενα να νιώσω Υποθέτω πως στα, παλιά πια, τζιν και εκείνων όλων που συνάντησα έστω και για μια στιγμή, κάπου σε ένα αεροδρόμιο, υπάρχει ακόμα το αποτύπωμα μιας κάρτας επιβίβασης μαζί με τις σκέψεις τους, τις σκέψεις που ήξεραν να πετάνε, πάνω από τα σύννεφα «Θα ναι η τελευταία μας πτήση από αυτό το αεροδρόμιο, το συνειδητο- ποιείς;» Ο Παναγιώτης έχει τελειώσει τον καφέ του και αποφασίζει να σπάσει τη σιωπή μας. Και έτσι διακόπτει και το πήγαινε έλα των ασυ- νάρτητων σκέψεων μου. «Καιρός ήταν», του απαντώ πολύ κυνικά και εκείνος γελά. Θέλει να με βγάλει μια φωτογραφία αλλά εγώ θυμώνω, γιατί είμαι ξενυχτισμένη - βάρβαρη η ώρα της συγκεκριμένης πτήσης - και έχω μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια μου. Εκείνος όμως επι- μένει, του αρέσει λέει να βγάζει snapshots προσώπων στο αεροδρόμιο. «Έχουν μια άλλη γοητεία», λέει και εγώ του χαμογελώ, νιώθοντας, πως τελικά τόση ώρα, για το ίδιο ακριβώς μιλούσαμε. Έστω και αν δεν ανταλ- λάξαμε ούτε μια λέξη υγ 07 ΥΓ.

8 JUST MARRIED, ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΙ Η info ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΚΟΡ Η Εξαιρετικά ήταν τα έργα που παρουσίασε τον περασμένο μήνα στην γκαλερί Tsatsis Projects/ArtForum στη Θεσσαλονίκη ο Σάββας Χριστοδουλίδης.. Στην τελευταία του δουλειά ο Κύπριος καλλιτέχνης δημιούργησε γλυπτά από ανακτημένα αντικείμε- να (Objets récuperés) εστιάζοντας την προσοχή του σε μικρά και μεγάλα πορσελάνινα διακοσμητικά. Πρόκειται για αντικείμενα στα οποία αντανακλάται η ανάγκη -αγωνία των λαϊκών και μεσαί- ων στρωμάτων να προσεταιριστούν το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής και το lifestyle των ανώτερων εισοδηματικά τάξεων. H Νικολέττα Καραγιώργη χρησιμοποιεί ως μέσο έκφρασης το animation και διερευνά τις επιπτώσεις που μπορεί να αποφέ- ρει στη γυναίκα η ίδιά της η ομορφιά. Η Αγγέλα Χειμώνα επα- ναφέρει μέσα από πειραματικά βίντεο εικόνες του χθες, ενώ η Χρυσάνθη Χριστοφόρου εξετάζει την κοινωνία του θεάματος και κτίζει τη δική της πραγματικότητα, όπου το ιδανικό αντικα- τοπτρίζεται μέσα από πλαστές εικόνες ευτυχίας, μηνύματα και στοιχεία σύγκρισης. Οι τρεις τους συναντώνται για πρώτη φορά στην γκαλερί Πάνθεον και επιχειρούν να εξετάσουν ζητήματα γύρω από το γυναικείο φύλο. Η κάθε μια προσθέτει τη δική της οπτική γωνία ως συντελεστή. Τα εγκαίνια πραγματοποιούνται την Παρασκευή 20/11, στις ιάρκεια μέχρι 27 του μήνα. Τηλ Με καινούρια ως προς τη φόρμα αλλά και ως προς τη θεματο- λογία ενότητα έργων προσεγγίζει και πάλι η Έφη Σαββίδου τον εικαστικό χώρο. Η πλατιά έννοια του γήρατος αλλά και η θέση των ανθρώπων που το βιώνουν μέσα από συνθήκες άγονης κοινοτικής συντροφικότητας ή στυφής και άχαρης μοναχικής διαβί- ωσης αποτελούν τα κατεξοχήν σημεία προβληματισμού της. Η καλλιτέχνις, μέσα από τα έργα με γενικό τίτλο In transit, επιχει- ρεί απρόβλεπτες και σχεδόν παράδοξες ερμηνείες του βιωμένου χρόνου. Γκαλερί Αργώ. Τηλ ιάρκεια μέχρι 21 Νοεμ- βρίου. Με μια πρόταση της Μαγδαλένας Ζήρα βασισμένη στους γνω- στούς και υπέροχους μύθους που συγκεντρώνει ο Οβίδιος στο ποίημά του «Μεταμορφώσεις», η Πειραματική Σκηνή του ΘΟΚ θα σηκώσει την αυλαία της στις 18 Νοεμβρίου 2009,, στο Θέατρο Αγοράς Αγίου Ανδρέα. Με σύγχρονη γλώσσα και αισθητική, η πα- ράσταση θα αποδώσει με τρυφερότητα, χιούμορ και αμεσότητα τις συγκλονιστικές αρχαίες ιστορίες μέσα στις οποίες ο καθένας μας αναγνωρίζει τον εαυτό του μέσα από τον έρωτα και την απώ- λεια. Όλες οι παραστάσεις αρχίζουν στις Το Order and Subjectivity είναι το βιβλίο με τα έργα της Anna Maria Maiolino.. Πρόκειται για ένα κατάλογο ντοκουμέντο της δουλειάς της Βραζιλιάνας Maiolino και η οποία φιλοξενήθηκε στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Φάρος τον Οκτώβρη του Με μια καριέρα που φτάνει σχεδόν τα πενήντα χρόνια, η καλλιτέχνις συνεχώς ξανα-αξιολογεί τη δουλειά της, θέτοντας σε κίνη- ση νέες γραμμές έρευνας, συχνά με τη συνοδεία της χρήσης νέων μίντια. Η παρουσίαση της έκδοσης γίνεται στις 23 Νοεμβρίου, στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Φάρος. Στις Πληροφορίες: Στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Φάρος παρουσιάζονται έργα της Βραζιλιάνας Rosângela Rennό.. Βρίσκοντας περισσότερο ενδια- ΥΓ. 08

9 ΕΦΗ ΣΑΒΒΙ ΟΥ, ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΡΓΩ, ΜΕΧΡΙ 21 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ ORDER AND SUBJECTIVITY, ΤΗΣ ANNA MARIA MAIOLINO ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΦΑΡΟΣ. 23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ «ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ», ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΤΟΥ ΘΟΚ ΑΠΟ 18 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 09 ΥΓ.

10 info ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΚΟΡ Η ΜΕΛΙΝΑ ΣΟΥΚΙΟΥΡΟΓΛΟΥ ΣΤΗΝ IS NOT A GALLERY ΜΕΧΡΙ 16 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΖΗΝΩΝΑΣ ΣΙΕΡΕΠΕΚΛΗΣ, ΗΜΟΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΜΕΧΡΙ 17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ φέρον στις ιστορίες των χαμένων αντί των κερδισμένων η καλλι- τέχνις επικεντρώνεται κυρίως στη φωτογραφική τέχνη, αν και η ίδια δεν φωτογραφίζει τα αντικείμενά της αλλά επιλέγει να ανα- διαμορφώνει και να μετατρέπει σχετικές φωτογραφικές εικόνες άλλων καλλιτεχνών. Αν και η Rennό εκφράζεται με τρόπο πρωτότυπο που είναι συνήθως πλημμυρισμένος με πολιτικά υπονοούμενα, ολόκληρο το έργο της χαρακτηρίζεται από έντονο αν- θρωπισμό, ο οποίος οδηγεί τον θεατή να φανταστεί τη ζωή άλλων ανθρώπων, κυρίως αυτών που είναι παραγνωρισμένοι ή περιθω- ριοποιημένοι. Η Rosângela Rennό γεννήθηκε στο Belo Horizonte της Βραζιλίας το Ζει και εργάζεται στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Εγκαίνια: 23 Νοεμβρίου, ιάρκεια μέχρι 15/1/2010. Από τα θεατρικά που υπόσχονται πολλά, το FESTEN ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή του ΘΟΚ από τις14 Νοεμβρίου. Πρόκειται για το πολυβραβευμένο έργο του Ντέιβιντ Έλντριτζ, ένα ψυχολογικό θρίλερ που ταράζει τα λιμνάζοντα νερά της οικογενεια- κής γαλήνης για πάντα. Ένα σκοτεινό ταξίδι στην απαγορευμένη οικογενειακή αλήθεια. Ο Χέλγκε γιορτάζει τα εξηκοστά του γενέ- θλια με συντροφιά αγαπημένους του ανθρώπους, την πιστή του σύζυγο Έλσε, τους γιους του Κρίστιαν και Μίκαελ, την κόρη του Έλεν συγγενείς και φίλους. Το δείπνο έχει στρωθεί στο τραπέζι, οι καλεσμένοι έχουν πάρει τις θέσεις τους, οι ευχές δίνουν και παίρ- νουν μέχρι τη στιγμή που ο πρωτότοκος Κρίστιαν κάνει τη δική του πρόποση σπάζοντας τη σιωπή του μ ένα μυστικό που περι- βάλλει την οικογένεια. Κι εκείνη τη στιγμή ανάμεσα στο αυστηρά εθιμοτυπικό και θαυμάσιο δείπνο πέφτουν οι μάσκες. Μετάφρα- ση: Αλίκη ανέζη -Knutsen & Μανώλης ούνιας. Σκηνοθεσία: Νεόφυτος Ταλιώτης. Σκηνικά-Κοστούμια: Άγγελος Αγγελή. Στο ρόλο του Χέκλγκε ο Σταύρος Λούρας. Παίζουν οι Χριστόδουλος Μαρτάς, Χάρης Κκολός, Στέλα Φυρογένη, Αννίτα Σαντοριναίου. Παραστάσεις κάθε Σάββατο & Κυριακή στο ημοτικό Θέατρο Λατσιών. Πάφος: Μαρκίδειο Θέατρο, Παρασκευή 20 Νοεμβρί- ου. Λεμεσός: Θέατρο Ριάλτο Τρίτη 1 & Τετάρτη 2 εκεμβρίου. Λάρνακα: ημοτικό Θέατρο, Πέμπτη 3 εκεμβρίου. Ώρα έναρ- ξης: Τις Κυριακές στις «Μέσα από σπασμένο καθρέφτη» είναι ο τίτλος της έκθεσης αρ- χιτεκτονικής του Ζήνωνα Σιερεπεκλή, που παρουσιάζει το η- μοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας: Συνεργασία Ίδρυμα Πιερίδη και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου. Η έκθεση εγκαινιάζεται την Παρασκευή, 6 Νοεμβρίου, στις 8.00 μ.μ. και θα διαρκέσει μέχρι τις 17 Ιανουαρίου Παρουσιάζονται τα σημαντικότε- ρα αρχιτεκτονικά του έργα πραγματοποιημένα και μη πλάι σε δημιουργίες του από άλλα πεδία (καλλιτεχνική φωτογραφία, γλυπτική) και συνοδευμένα από αποσπάσματα συνεντεύξεων και άρθρων που έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς. Αρχιτεκτονικά σχέδια προβάλλονται δίπλα σε γλυπτά. Φωτογραφίες εκτίθενται δίπλα σε σκίτσα. Η ασυνεχής και αποσπασματική παράθεση των έργων του Σιερεπεκλή ενταγμένων σε ένα ιστό σύνθετων ή συνειρμικών συσχετίσεων δύναται εν τέλει, να δώσει μια πιο καθαρή εικόνα για την αρχιτεκτονική σκέψη και πράξη του αρχιτέ- κτονα και να αποκαλύψει πιο στέρεα τις δικές του αλήθειες. Tην έκθεση επιμελούνται οι αρχιτέκτονες Χάρης Χριστοδούλου και Αγγέλα Ζησιμοπούλου. Τηλ: Έργα τα οποία χαρακτηρίζει η νοσταλγική ατμόσφαιρα μιας απροσδιόριστης εποχής, παρουσιάζει η Μελίνα Σουκιούρογλου στην Is not a gallery στη Λευκωσία. Πρόκειται για ένα collage σκέ- ψεων και αναμνήσεων όπου χρησιμοποιούνται πολλά στοιχεία και σύμβολα, ένα παιχνίδι παλιάς και νέας εικόνας. Τα πρόσωπα στα έργα της είναι καλυμμένα με ένα πέπλο γεωμετρικών σχη- μάτων και ο θεατής καλείται στιγμιαία να συμμετέχει σ αυτό το φανταστικό κόσμο. Η έκθεση διαρκεί μέχρι τις 16 εκεμβρίου. ΥΓ. 10

11 1. ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΝΑΣ ROSΑNGELA RENNΟ (ΦΩΤΟ 1,2) ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΦΑΡΟΣ. ΕΓΚΑΙΝΙΑ: 23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΥΓ.

12

13 ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΑΡΠΑ ΦΩΤΟ: ΠΟΛΥΣ ΠΕΣΛΙΚΑΣ looking for answers, not questions ΦΑΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Είναι απ τους καλλιτέχνες που δουλεύουν ακούραστα. Σε οποιαδήποτε στιγμή κι αν τον συναντήσεις, έχει καινούρια δουλειά να σου δείξει. Τελευταίως όμως την κρατά στο ερ- γαστήρι του. Σ αυτή τη φάση ο Φάνος Κυριάκου ψάχνει για απαντήσεις, όχι για άλλες ερωτήσεις. Στο στούντιο του Φάνου επικρατεί χάος. Είναι ένα γιαπί κυριολεκτικά, με γυμνούς τοίχους, χωρίς πα- ράθυρα, χωρίς πάτωμα, γεμάτο με υλικά, εργαλεία, γλυπτά, με αντικείμενα που κατά καιρούς μαζεύει για να εντάξει στα έργα του. Όταν πιάσεις όμως να ξετυλίξεις το κουβάρι αυτού του μικρού λαβύρινθου, αρχίζεις να προσέχεις αυτή τη (σχεδόν ψυχαναγκα- στικά) μελετημένη τάξη που επικρατεί. Το κάθε πράγμα έχει τον ορισμένο τόπο του. Πήγα να τον βρω με αφορμή την έκθεση που ετοίμαζε στην Apotheke, όπου για πρώτη φορά θα παρουσίαζε τα βίντεο που φτιάχνει από το Τα ονομάζει performative videos, είναι σύντομα σε διάρκεια κι έχουν να κάνουν με τη σχέση φωτογραφίας και κίνησης. Αντί να μι- λήσουμε όμως γι αυτά, η συζήτηση στράφηκε στα καινούρια γλυπτά του, στα οποία προσπάθησε αυτά που έκανε στις εγκαταστάσεις του, να τα ενσωματώσει σ έναν όγκο. Ήθελε αυτά τα έργα να λειτουρ- γούν σαν μονολιθικές ενιαίες οντότητες. Είναι όλα σχεδόν τελειωμένα και πακεταρισμένα με πλαστική μεμβράνη για προστασία απ τη σκόνη. Μιλάμε για τέσσερα-πέντε έργα μεγάλων διαστάσεων, για δου- λειά δηλαδή που άνετα θα μπορούσε να αποτελέσει τον κύριο κορμό μιας ατομικής. Τον ρωτώ γιατί δεν επιδιώκει να τα εκθέσει. «Στην Κύπρο είτε δείξεις δουλειά σου είτε όχι το ίδιο κάνει», μου απαντά κι ομολογώ ότι δεν περίμενα απ τον Φάνο μια τόσο ισοπεδωτική στάση. Ίσως επειδή στο μυαλό μου εί- ναι αυτός ο ακούραστος καλλιτέχνης που δουλεύει με πείσμα και κόντρα στα πράγματα. Αυτό το εννοείς από οικονομικής άποψης; Όχι, το λέω με την έννοια, του να δεις τη δουλειά σου να προχωρεί. ιότι θα κάνεις την έκθεση, θα έρθουν τα ίδια άτομα για να εισπράξεις τα ίδια σχό- λια και μετά θα επιστρέψεις στο στούντιό σου λες και δεν έγινε τίποτε. Αυτό σε κούρασε; Ναι, η αλήθεια είναι ότι με κούρα- σε. εν κουράστηκα να κάνω τέχνη. ουλεύω δέκα ώρες τη μέρα και το κάνω με πάθος. Κουράστηκα όμως με το να βγάζω τη δουλειά προς τα έξω και να μην έχω σωστό feedback. Τι σκέφτεσαι να κάνεις; Να μη δείξεις καθόλου τα έργα; Θα τα δείξω κάποια στιγμή, αλλά όχι τώρα. Σκέφτομαι να τα φωτογραφίσω και να πάω Βερολί- νο, να δω εάν υπάρχει ενδιαφέρον. Ξέρεις πάντα είχα την απορία γιατί δεν προσπάθη- σες να βγάλεις τη δουλειά σου εκτός. εν είναι ότι δεν προσπάθησα. Απλώς δεν μου δόθηκε ποτέ μια σωστή ευκαιρία. Αυτό είναι κάποτε που με τρώει. Από το Λονδίνο γιατί επέστρεψες; εν έβρισκα το λόγο να συνεχίσω να μένω εκεί. ούλευα σαν τρελός για να πληρώνω ένα μικρό δωμάτιο για σπί- τι και να έχω μια τρύπα για στούντιο. Το πάλεψα πολύ σκληρά, αλλά στο τέλος άρχισα να νιώθω ότι ήταν μάταιο. Εδώ γιατί πιστεύεις ότι τα πράγματα είναι όπως είναι; Επειδή κανένας δεν κάνει τα σωστά βήματα. Κάνουμε παράπονα, αναρωτιόμαστε γιατί δεν υπάρ- χει σωστή παραγωγή τέχνης στην Κύπρο, αλλά δεν σκεφτόμαστε το εξής απλό: για ποιο λόγο ένας καλλιτέχνης να κλειστεί μέσα σ ένα στούντιο, να ξοδέ- ψει λεφτά, χρόνο κι ενέργεια; Αφού δεν υπάρχουν οι σωστές υποδομές, να αναδείξουν και να στη- ρίξουν τη δουλειά του. εν υπάρχει ένα μουσείο, ένας σωστός εκθεσιακός χώρος. εν υπάρχει σύστημα. Και τα άτομα που υποτίθεται ότι τους εν- διαφέρει η τέχνη, κάνουν σπασμωδικές κινήσεις. Μπορεί να υπάρχει η καλή διάθεση, αλλά όταν δεν υπάρχει η απαιτούμενη σοβαρότητα, η καλή διά- θεση και μόνο δεν πολυ-μετρά διότι όλα ξεκινούν από λάθος βάση. Γίνονται απλώς για να γίνουν. εν ξέρουν πού θέλουν να καταλήξουν και στην πορεία χάνονται. Ομολογώ ότι δεν ήξερα ότι σκέφτεσαι έτσι. Μη με παρεξηγείς. εν μιζεριάζω. Είμαι αισιόδοξος και σε σχέση με τη δουλειά μου και με τα πράγματα. Πι- στεύω ότι υπάρχει ένα σωστό δυναμικό ανθρώπων που κάνουν καλή δουλειά κι ότι υπάρχουν οι χώροι που, αν λειτουργούσαν σωστά, θα μπορούσαν να τους στηρίξουν. Το Midget Factory συνεχίζει τα projects του; Τα έχει αραιώσει. Τελευταίως δουλεύω περισσότερο με αφί- σες τις οποίες τοιχοκολλώ στους δρόμους. Ποια είναι η πιο πρόσφατη; Η Don t Trust This Man. Τώρα ετοιμάζω κι ένα δεύτερο ερωτηματολό- γιο. Το πρώτο ήταν το «I m looking for answers, not questions», στο οποίο μπορούσε κάποιος να αφήσει το σχόλιό του. Μου άρεσε αυτή η επικοινωνία που δημιουργήθηκε και τώρα σκέφτομαι να μαζέψω τις πιο δημοφιλείς απαντήσεις και να κάνω ερώτηση πάνω στην απάντηση. Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η κοινωνική διάσταση που δίνεις στη δουλειά σου. Θέλω να κάνω πράγματα που να μην περιορίζονται χωρικά, αλλά να βγαί- νουν στο αστικό περιβάλλον. Και τα γλυπτά θέλω να είναι σ επαφή με την πραγματικότητα. Για αυτό και χρησιμοποιώ γνώριμα αντικείμενα, found objects που συλλέγω κατά καιρούς. Σ αυτή τη δουλειά σου θα έλεγα ότι τα αντικείμε- να αυτά λειτουργούν αφηγηματικά. Κανένα αντι- κείμενο δεν διαβάζεται αποκλειστικά ως τέτοιο. Αναγκαστικά φιλτράρεται μέσα απ τις αναφορές του. Ένα πλαστικό σακούλι δεν είναι μόνο ένα πλα- στικό σακούλι. Είναι κι επιτομή του καπιταλιστικού συστήματος, είναι και χρώμα, εάν το εντάξεις σ ένα έργο, αλλά και στοιχείο design. Στη δουλειά μου, μ ενδιαφέρει η αφήγηση να έχει στρώματα. Τοποθετώ πληροφορίες για να τις δω να εξελίσσονται στο μυα- λό του καθενός. Πώς ξεκινάς ένα έργο; Με σχέδια ή με αντικείμενα; Κάνω σχέδια, λειτουργώ όμως περισσότερο με αντικείμενα. Η δουλειά μου έχει να κάνει σε μεγάλο βαθ- μό με τα υλικά. Είναι ένα είδος διαλογισμού πάνω σ αυτό και πειραματισμού με τη φόρμα. Αυτοσχεδιάζεις καθόλου; Σε μεγάλο βαθμό. Θεωρώ ανέφικτο να ξυπνήσω το πρωί, να έρθω στο στού- ντιο για να κάνω κάτι που προαποφάσισα. Ζούμε με απεριόριστο υλικό γύρω μας και προσωπικά θέλω να ενσωματώνω στοιχεία στα έργα μου. Είναι ο τρόπος σου να προσεγγίσεις το θεατή; Είναι ο τρόπος μου να κάνω τέχνη. Μια δουλειά πρέπει να ζει στον καιρό της. 13 ΥΓ.

14 notes on a scandal le petit prince, ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΥ la petite fille «Μιλά η μικρή;», «Μη φανταστείς, 20 λέξεις λέει όλες κι όλες», «Όσες χρειάζεται δηλαδή για να συνεννοείται με τους συμπατριώτες της». Σκάω στα γέλια. Μου χει λείψει το ειρωνικό της χιούμορ. Ο τρόπος που τα λέει και σπάει κόκαλα. Κολλήματα δεν έχει, ούτε δεύτερες σκέψεις κάνει. Θα τα πει όπως της βγουν, δεν πα να έχει τον Θεό αυτοπροσώπως απέναντί της! Τη θυμάμαι μια φορά σ ένα πάρτι, που ήταν τίγκα στον πολιτικό και τον κάθε μαλάκα, να κάθεται κυ- ρία, στη γωνιά του καναπέ. Τότε κάπνιζε σαν τρελή και έπινε ουίσκι χωρίς πάγο. Ο υπουργός τάδε τη ρωτάει την άποψή της για ένα θέμα, απ τα θέματα αυτά που απασχολούν τους υπουργούς κι αυτή του απαντά αφού πρώτα βγάλει το no.9 απ την τσάντα της και απλώσει - δείχνοντας αδιαφορία για την ερώτησή του - κραγιόν στα χείλη. Κι εγώ, που δεν μιλούσα και καθόμουν στη γωνίτσα μου κι έβλεπα τους διάφορους να περιφέρονται στο χώρο, το χα βρει τόσο αστείο. Νομί- ζω, μου ξέφυγε κι ένα χαμόγελο Τζοκόντας, ίσως και τα δυο λακκάκια που εμφανίζονται κάθε φορά για να με προδώσουν. Μου λέει για τα τελευταία της ταξίδια και για τη θέα απ τα παράθυρα του κόσμου. Οι περιγραφές της είναι τόσο έντονες που το μόνο που σκέφτομαι, είναι πόσο ωραία θα ήταν το διπλανό τραπέζι να ταν γκισέ και η κυρία με τη φράντζα που τρώει τη σαλατούλα της checking agent. «Θα ρθεις πίσω;». εν απαντά. Με κοιτάζει κρατώντας το πιρούνι της για να βεβαιωθεί αν θα το πάρω τελικά εκείνο το μανιτάρι σχάρας που ξέμει- νε στο πιατάκι. Κάθε φορά που καθόμαστε απέναντι, σκέφτομαι πως έτσι θέλω να καταλήξω όταν φτάσω τα χρόνια της. Νέα. Μου λείπουν αυτοί που λείπουν. Και για κάποιον ανεξήγητο λόγο, αυτοί που λεί- πουν, είναι εκείνοι με τους οποίους δεν λέμε τι φάγαμε σήμερα αλλά τι φάγαμε χτες και τι θα φάμε αύριο. εν αναλύουμε το δελτίο καιρού της ημέρας αλλά το δελτίο καιρού της ζωής μας ή όπως θα το θέλα- με να ναι τουλάχιστον. εν ξέρουν με ποιους δουλεύω και δεν τους αφορά. Ούτε τι ακριβώς κάνω. Αυτό το διάστημα κάνω καλά. Ήρεμα. Κι ο τρίτος παγκόσμιος να ξεσπάσει στο διπλανό γραφείο, με το που θα βρεθώ στο σπίτι, δεν θα κουβαλήσω μαζί μου τα συντρίμμια του. ιαβάζω τον Μικρό Πρίγκιπα, στη μικρή δηλαδή και κάθε φορά που γυρίζουμε στη σελίδα με τον ελέφαντα, αρπάζει το βιβλίο και κοιτά με περιέργεια την προβοσκίδα του. Ό,τι κι αν δω ή ακούσω αυτές τις μέρες, δεν μπορεί, δεν έχει περισσότερη σημασία από την εικόνα ενός δίχρονου που εξετάζει εξονυχιστικά μια προβοσκίδα. Κι εγώ μια απ τα ίδια. Μόνο που κολλάω στην περασμένη σελίδα. Στο σκίτσο με τον βόα που κατάπιε τον ελέφαντα. «Οι βόες καταπίνουν τη λεία τους ολόκληρη, χωρίς να τη μασήσουν. Ύστερα, καθώς δεν μπορούν μήτε να σαλέψουν, βυθίζονται σε ύπνο για έξι μήνες μέχρι να χωνέψουν». Ναι, κάνω καλά. Μαθαίνω καινούρια πράγματα αυτές τις μέρες. Από τα παραμύθια. Και μη νομίζεις, μου χρησιμεύουν άμεσα στην καθη- μερινότητα. «Όχι, δεν μιλά η μικρή. Πώς τα καταφέρνει όμως και με περνά από εξετάσεις κάθε μέρα, ούτε κι εγώ ξέρω». ΥΓ. 14

15

16 ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΞΕΝΟΥ ΦΩΤΟ: BENJAMIN ALFARO

17 ιστορίες μιας παραλίας Ο Κώστας Νεοφυτίδης ζωγραφίζει προτείνοντας τη χαρά της ζωής. Ακόμα και στις λύπες της. Τα φίδια φεύγουν από το κεφάλι μου. Τα βλέπω να γλιστρούν πάνω στα μαλλιά μου και να γίνονται ξαφνικά λουλούδια. Κι ύστερα να γίνονται ψάρια χρωματιστά. Και τα μάτια μου γίνονται μπλε, σαν το μπλε της θάλασσας. Από το σώμα μου βλέπω να πετούν πουλιά και πεταλούδες. Και είμαι γεμάτη χρώματα χαράς. Με λένε Λένη. Έτσι με φωνά- ζαν οι κάτοικοι εκείνης της παραλίας. Και έτσι με ζωγράφισε ο Κώστας Νεοφυτίδης. Σαν μια ακόμα από τις ιστορίες της δικής του παραλίας. Νοικιάζαμε δύο μπανγκαλόου δίπλα -δίπλα. Εκείνος το 01, εγώ το 02. «Εμένα σημαίνει οξυ- γόνο», τον κόντραρα. Και για εκείνον όμως αυτό σήμαινε. Μόνο που τότε δεν είχα συνειδητοποιήσει το γιατί. Μου έκανε εντύπωση το πόσο φρό- ντιζε το μικρό ξύλινό του σπιτάκι, από την πρώτη κιόλας μέρα που κατέφθανε στο νησί. Aγόραζε χρωματιστά παρεό και τα έκανε κουρτίνες. Μι- κρά ψάθινα χαλιά για τη βεράντα και στρογγυλές λάμπες, που τις κρεμούσε από το γεμάτο τρύπες ταβάνι, ταϊλανδέζικα μαξιλάρια που τα τοποθετούσε στο πάτωμα και αρωματικά κεριά να μυρί- ζει ακόμα πιο ωραία ο αέρας. Σε εκείνο, λοιπόν, το μικρό ξύλινο μπανγκαλόου, κάπου στην Ασία, με τα ελάχιστα σαν βασικά, με ένα κρεβάτι που έτριζε, μια λευκή κουνουπιέρα και με τεράστιες αράχνες να κεντάνε τους ιστούς τους, αλλά με θέα ολόκληρο τον ωκεανό και τον ουρανό, εκεί, άρχισε να ζωγραφίζει. Και ζωγραφίζοντας άρχι- σε να εισπνέει περισσότερο οξυγόνο. Στην αρχή έκανε μικρά μαυρόασπρα σκιτσάκια σε μικρά σημειωματάρια, από εκείνα που κουβαλάμε στα ταξίδια να γράφουμε τηλέφωνα και διευθύνσεις. Ένας μαύρος μαρκαδόρος και όλα όσα βαρούσαν σαν μαύρα στο κεφάλι του, η πρώτη του ύλη. εν άρχισε να ζωγραφίζει για να γίνει ζωγράφος, το μόνο που τον έκαιγε, ήταν να καταφέρει να συνα- ντήσει ξανά τον εαυτό του. Πρωταγωνιστής, έτσι, από τα πρώτα του σκίτσα, ο μικρός Κόττα, μια φιγούρα με μεγάλα αφτιά και ακόμα πιο μεγάλα μάτια, τόσο μεγάλα λες και ήθελαν να χωρέσουν τον κόσμο όλο στο βλέμμα τους. Πέρασαν πολ- λοί μήνες για να διαπιστώσει πως, ναι, σε εκείνα τα μάτια μπορούσε τελικά και χωρούσε ο κόσμος όλος. Γιατί με κάθε γραμμή που τραβούσε στο χαρτί, καθάριζε το βλέμμα του. Και ό,τι φανταζό- ταν, υπήρχε. Κατέφθανε με μια ταϊλανδέζικη βάρκα -long boat τις αποκαλούν - που την οδηγούσε ο κύριος Πο, ένας μικρόσωμος Ταϊλανδός με σγουρά μαλλιά και κίτρινα δόντια. Ο κ. Πο τον βοηθούσε να κου- βαλήσει όλα εκείνα που έφερνε στις αποσκευές του. Μεγάλα ντοσιέ προστατευτικά για τα σχέ- δια, μαρκαδόρους, μελάνια, πινέλα, νερομπογιές, γκουάζ, κόλλες διαφόρων μεγεθών, ψαλίδια κτλ. Τα γκαρσόνια του μικρού εστιατορίου, που ήταν κτισμένο πάνω στον τεράστιο γκρίζο βράχο, τον έβλεπαν από ψηλά και έτρεχαν ενθουσιασμένα να τον προϋπαντήσουν. «Κόττα, κόττα» του φω- νάζαν (έτσι πρόφεραν το όνομά του) και αμέσως εκείνος γελούσε δυνατά, νιώθοντας πως ακούγο- ντας αυτό το όνομα μετατρεπόταν ήδη σε εκείνη την ιδιαίτερη φιγούρα των σχεδίων του που είχε πια μάθει να κοιτάει γύρω της με clear mind. Τα πρωινά ξυπνούσε πάντα πριν από μένα. Τον άκουγα να μου φωνάζει, από το 01, «Λένη, ξύ- πνα», ξυπνούσα, πίναμε μαζί ένα τσάι τζίντζερ και μετά ανεβαίναμε το βουνό μέσα στη ζούγκλα για να φτάσουμε στη διπλανή παραλία όπου και το μάθημα γιόγκα. Ήταν εκεί σε μια υπαίθρια πλατφόρμα που αιωρείτο πάνω από τη θάλασσα, όπου μάθαμε να αναπνέουμε, μάθαμε να ακούμε το ένστικτό μας, μάθαμε να γινόμαστε πιο ευέ- λικτοι στο κορμί και στο μυαλό. Εκείνος μόλις τελείωνε το μάθημα, έτρεχε να πάει πίσω στο μπανγκαλόου του. Έβγαζε τα σύνεργά του στο μπαλκόνι, καθόταν σε ένα μαξιλάρι στο πάτω- μα με την πλάτη να ακουμπά στον ξύλινο τοίχο, εβαζε στο i-pod να παίζει η αγαπημένη του ρέ- γκε μουσική και άρχιζε να τραβά γραμμές πάνω σε λευκές κόλλες, ξορκίζοντας τους φόβους του. Κι ύστερα σιγά-σιγά γέμιζε το σκίτσο με χρώμα- τα, και όσο εκείνος χρωμάτιζε, τα φίδια γίνονταν λουλούδια και τα ψάρια έβγαιναν από τον ωκεα- νό για να κολυμπήσουν μέσα σε ένα βλέμμα. Παράγγελνα χυμό ινδοκάρυδου και προσγειωνόμουν στο μπαλκόνι του με το δικό μου σημειω- ματάριο. Εγώ έγραφα ξαπλωμένη σε μια αιώρα κι εκείνος ζωγράφιζε στην ίδια θέση, στο πάτωμα. Πού και πού σταματούσαμε για να χαιρετήσουμε τους γνωστούς που περνούσαν από την ξύλινη γέφυρα μπροστά από τα σπιτάκια μας. Οι πρώτοι που έκαναν πάντα στάση, ήταν βέβαια οι Ιτα- λοί. Ο Κώστας με τα άπταιστα ιταλικά του τους εξηγούσε τις μικρές ιστορίες που έφτιαχνε με τα σχέδιά του, εκείνοι έμεναν εντυπωσιασμένοι και ύστερα φεύγοντας του φώναζαν χαρακτηριστικά «chiao pittore (που πάει να πει «ζωγράφος» στα ιταλικά) κι εκείνος κοκκίνιζε αμήχανα. «Λένη, λες να είμαι ζωγράφος;», με ρωτούσε κάποια βράδια που το φεγγάρι γέμιζε και φώτιζε τον ωκεανό με μια περίεργη ηρεμία. Με ρωτούσε με το ύφος ενός μικρού παιδιού κι εγώ ένιωθα πως φοβόταν ακόμα να αποδεχτεί ένα τόσο μεγάλο δώρο, γιατί για εκείνον δεν μεταφραζόταν απλά σαν ένα ταλέντο αλλά σαν μια υπέροχη καινούρια αφετηρία στη ζωή του. Στα 40 του (τότε) χρόνια. Και αυτή ακριβώς η δυνατότητα ήταν που του προκαλούσε αμηχανία. Όχι το να ζωγραφίζει τη ζωή όπως τη βλέπει αλλά να καταφέρει να ζει όπως ζωγραφίζει. Ήταν μια από κείνες τις βραδιές που έτσι στο ξαφνικό αποφασίσαμε να διοργανώσουμε μια μικρή έκθεση στην παραλία. Εκεί ήθελε πρώτα να δείξει τα σχέδιά του, εκεί όπου ανακάλυψε ότι μπορεί και θέλει να ζωγραφίζει. Αγοράσα- με-θυμάμαι-ένα τεράστιο λευκό πανί και με ένα μαύρο μαρκαδόρο έγραψε πάνω τον τίτλο «Art on the Beach» και στο πλάι ζωγράφισε δύο μεγά- λα ψάρια που μοιάζαν με πουλιά. Το κρεμάσαμε άτσαλα από το μπαλκόνι του μπανγκαλόου που νοίκιασε (ακριβώς δίπλα από το δικό του) και το οποίο μετατρέψαμε σε μια αυτοσχέδια ξύλινη γκαλερί. Κολλήσαμε τα σχέδια με σελοτέιπ και για φως βάλαμε κάτω από το καθένα λάμπες πε- τρελαίου. Στο ipod έπαιζε η Dido και το thank you και μέχρι το βράδυ, ο χώρος είχε γεμίσει ήδη κόσμο. Ταξιδιώτες από όποια χώρα μπορείς να φανταστείς. Αγκαλιές και μπράβο και σε ένα τετράδιο να γράφουν τις ηλεκτρονικές τους διευ- θύνσεις. Όλοι τον παρότρυναν να πάει στη χώρα τους να εκθέσει. Όλοι προσπαθούσαν να του δώσουν πληροφορίες και επαφές. Όλοι τον ευχα- ριστούσαν που τους θύμισε να χαίρονται. Αργά πια, όταν είχαν φύγει όλοι, καθίσαμε στα μαξιλά- ρια που είχαμε ντύσει με καφέ σκούρο ύφασμα στο μέσο του δωματίου και του είπα, έτσι αυθόρ- μητα «από σήμερα θα σε φωνάζω pittore». Όταν πια επέστρεψα από το ταξίδι μου στην Ασία, βρήκα ήδη στο σπίτι μου κορναρισμένη σε λευκή κορνίζα τη Λένη. Την κοίταξα και χαμογέλασα. Και την τοποθέτησα απέναντι από το κρε- βάτι μου. Τώρα κάθε πρωί που ξυπνώ, την κοιτώ και θυμάμαι πως τα φίδια μπορούν και γίνονται λουλούδια και το βλέμμα μπορεί και χωρά μέσα του έναν ωκεανό. εν ξέρω αν είμαι στ αλήθεια έτσι, αλλά μου αρκεί που ένας πίνακας έχει τη δύναμη να μου θυμίζει πως μπορώ και να γίνω. Να βγάζω, δηλαδή, από το σώμα μου πουλιά και από τα μαλλιά μου πεταλούδες. Οι ζωγραφιές του Κώστα Νεοφυτίδη, λοιπόν, έχουν αυτή τη δύναμη. Να υπενθυμίζουν πως η χαρά της ζωής βρίσκεται μέσα μας. Και γι αυτόν ακριβώς το λόγο δεν φανερώνουν μόνο τη δική του αλήθεια. Αλλά και τη δική μας. 17 ΥΓ.

18 λεπτομέρειες ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ τα μάτια των μεταναστών Προχτές βρέθηκα ξανά σε μια διαδήλωση. Μετά από καιρό η αλήθεια. Βλέπετε σαν να ξεχάσαμε να περπα- τάμε. Ξεχάσαμε και να φωνάζουμε για οτιδήποτε πέρα των προσωπικών μας. Όχι τυχαία ίσως. Βιώσαμε αρκε- τή απογοήτευση από «συλλογικά» όνειρα. Προτιμούμε να μένουμε σπίτι. Και να εκτονώνουμε στο διαδίκτυο την όποια ανάγκη μας για παρέμβαση, το θυμό μας, αν έχουμε ακόμα θυμό για την τόση αδικία γύρω μας. Θυμώνουμε λοιπόν «ηλεκτρονικά», ψηφίζουμε, υπογρά- φουμε petitions προς τους ισχυρούς ή μπαίνουμε στα διάφορα γκρουπ διαμαρτυρίας που ξεφυτρώνουν στο facebook. Με ένα κλικ όλα αυτά και ξεγνοιάζουμε. Είναι όμως καλό να περπατάμε μέσα μέσα. Να δια- μαρτυρόμαστε, να διαδηλώνουμε και ας φαντάζουν παλιομοδίτικα αυτά τα ρήματα. Ωφελεί. Στα πόδια, στην καρδιά και στο μυαλό. Κι ας ξέρουμε κατά βάθος ότι δεν αλλάζει έτσι απλά ο κόσμος. Και ας ξέρουμε ότι το πιο πιθανό θα μας διαψεύσει αργότερα η ζωή για ό,τι πιστέψαμε. Κυριακή πρωί λοιπόν, διαδήλωσα μαζί με άλλους, όχι πολλούς, ενάντια στην περίφημη «σκούπα» της αστυ- νομίας κατά των μεταναστών στην παλιά Λευκωσία. Ενάντια στο κλίμα ρατσισμού που απλώνεται στον τόπο μας κι ας αρνούνται να το δουν οι περισσότεροι. Φωνάξαμε. Στην αρχή βραχνά και εντελώς παράφωνα, μετά βρήκαμε κάπως το ρυθμό μας και κάποιον ας τον πούμε παλμό. Ντόπιοι και αλλοδαποί προσπαθήσαμε να πούμε ότι «είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα» πως σε έτσι περιπτώσεις είμαστε όλοι μετανάστες. Αν και αυτό δεν είναι αλήθεια, εκείνοι είναι που βιώνουν στο πετσί τους μια σκληρή πραγματικότητα και όχι εμείς. Ξεκινήσαμε από Πλατεία Ελευθερίας, πήγαμε λίγο από Λήδρας και μετά Αρσινόης που καταλήγει στον αστυνομικό σταθμό της Πύλης Πάφου. Εκεί στρίψαμε αριστερά προς Πλατεία Ελευθερίας, κόμβο του ΟΧΙ, αρι- στερά προς οδό Τρικούπη, περάσαμε έξω από το τζαμί του Ομεριέ, πόσοι ξέραμε το όνομά του πριν από λίγο καιρό; Καταλήξαμε στην πλατεία Φανερωμένης. Περπατήσαμε με άλλα λόγια τις γειτονιές των μετανα- στών Κυριακή μεσημέρι, μια μέρα που οι περισσότεροι από αυτούς ήταν στα σπίτια ή στους γύρω δρόμους για μια βόλτα. Φιλιππινέζες, Θαϊλανδέζες, Σριλανκέζες οικιακοί βοηθοί που πηγαίναν μάλλον προς το ημόσιο Κήπο. Πακιστανοί, Ινδοί, Πόντιοι στα καταστήμα- τα και στα στέκια τους, Αφρικανοί, μουσουλμάνοι έξω από το τζαμί, Κινέζοι στοιβαγμένοι στα στενά μπαλκό- νια. Μας κοίταζαν. Και έμεινα και εγώ να τους παρατηρώ, θα ήταν απίστευ- τα ενδιαφέρον αν εκείνη την ώρα μια κάμερα κατέγραφε όλα αυτά τα πρόσωπα, όλα αυτά τα μάτια των μετανα- στών που μας αντίκριζαν να διαδηλώνουμε γι αυτούς. Μάτια απορημένα, αυτό ήταν το πρώτο που πρoσέξαμε απορία που έστω και λίγοι βγήκαμε στους δρό- μους γι αυτούς; ή να αναρωτιούνταν τι να βοηθούν όλα αυτά; Μάτια θαμπά, σκεφτικά, μάτια κουρασμένα, ταλαιπωρημένα, φοβισμένα - είδα πολύ φόβο σ αυτά τα μάτια. Είδα και κάποια μάτια με μια λάμψη χαράς, λίγα όμως, όπως και λίγα ήταν και τα μάτια τα αποφα- σισμένα για αγώνα. Τα πιο πολλά ήταν μάτια αδιάφορα, τους αδικείτε; Αυτοί οι άνθρωποι, οι περισσότεροι από αυτούς, αντίκρι- σαν στη ζωή τους τόση δυστυχία και αγριότητα που πια αδιάφορα πρέπει να τους φαντάζουν όλα τα υπόλοιπα. Είδαν φτώχεια και πείνα, είδαν εξαθλίωση, είδαν ίσως την οικογένειά τους να μένει πείσω. Μπήκαν σε σα- πιοκάραβα, πέρασαν συρματοπλέγματα, ναρκοπέδια ή έστω έδωσαν ό,τι είχαν και δεν είχαν για να καταλήξουν στις τρώγλες μας, έρμαιο τις περισσότερες φο- ρές των εργοδοτών τους. Και με την αγωνία πάντα στα μάτια για τα πολύτιμα χαρτιά παραμονής τους, με το φόβο μήπως αποφασίσει η αστυνομία να «σκουπίσει» την πόλη και βρεθούν στη φυλακή και ξανά πίσω, εκεί από όπου έφυγαν. Γυρίζοντας σπίτι φυλλομέτρησα τις εφημερίδες και τα περιοδικά εκείνης της Κυριακής. Είδα με ενδιαφέρον για την προσθετική στήθους σε γνωστό μοντέλο και έγινα κοινωνός των αποκλειστικών φωτογραφιών από το χειρουργείο. ιάβασα και μια επιστολή μιας κυρί- ας που φιλοξένησε στη στήλη του (εγκρίνοντάς την προφανώς) γνωστός δημοσιογράφος, θιασώτης του «Πρώτα οι Κύπριοι», όχι δεν είναι ρατσιστής. Η κυρία ζητούσε πολιτικό άσυλο γιατί όπως λέει «ενώ δεν θα έχω προσφέρει τίποτε σ αυτό τον τόπο, θα έχω όλα τα δικαιώματά μου και δεν θα έχω καμιά ευθύνη και υπο- χρέωση έναντι κανενός». Ζητούσε επίσης να ενταχθεί «στις κοινότητες των Σριλανκέζων, Ινδών, Πακιστανών ή Σύριων» που «κοροϊδεύουν το κράτος εισπράτ- τοντας ένα σωρό επιδόματα». Άραγε ήξερε τι ζητούσε; Άραγε καταλάβαινε τι ευχόταν; ΥΓ. Όχι, εκείνη τη μέρα στη διαδήλωση δεν είδα στα μάτια των μεταναστών οργή και μίσος. Ίσως γιατί καθρεφτίζονταν στα δικά μας μάτια που σίγουρα δεν εί- χαν μίσος γι αυτούς. Όχι, τα μάτια τους δεν έχουν οργή και μίσος. Ακόμα. ΥΓ. 18

19

20 ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΞΕΝΟΥ ΦΩΤΟ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΗΝΑ ΑΡΙΑΝΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ no-body Ο σύγχρονος χορός προσκαλεί τις υπόλοιπες παραστατικές τέχνες να ανοίξουν μαζί ένα διάλογο επί σκηνής, σε ένα φεστιβάλ με τον προβοκατόρικο τίτλο No-body Η Αριάννα φτιάχνει ήδη το τσάι, ο Τζάσπερ κινείται στο σπίτι κουνώντας την ουρά του και ο Παντελής έχει τακτοποιηθεί στην πολυθρόνα έτοιμος να αρχίσει την εξιστόρηση. «Εσύ είσαι καλύ- τερος στο λόγο» του φωνάζει η Αριάννα από την κουζίνα, εκείνος το παραδέχεται, «είναι άλλωστε το ταλέντο σου», παρεμβαίνω, παραπέμποντας στην ιδιότητά του σαν δραματουργός. «Η ενασχόλησή μου με τα καλλιτεχνικά δρώμενα ήταν έντονη σε διάφο- ρους τομείς», μου λέει ανοίγοντας ένα διάλογο - όσο περιμένουμε το τσάι - επεξηγώντας πως ξεκίνησε από την αφηγηματική γραφή η οποία έτυχε κρατικής διάκρισης - είχε συνεργαστεί μάλιστα με τη συντακτική επιτροπή του καλλιτεχνικού περιοδικού Ψυχάδι - και μετά έγραψε θεατρικό το οποίο παρουσιάστηκε, έκανε έκθεση φωτογραφίας, διετέλεσε μέλος κριτικών επιτροπών, συνεργά- στηκε με την Αριάννα σε 4 χορευτικές παραστάσεις της και τώρα μεταξύ άλλων, παραδίδει μαθήματα κινηματογράφου στα επιμορ- φωτικά του Υπουργείου Παιδείας. «Με έχεις μπερδέψει» του λέω και κείνος διευκρινίζει πως δεν θεωρεί τον εαυτό του καλλιτέχνη αλλά έναν άνθρωπο, ο οποίος θα μπορούσε εν δυνάμει να κατα- θέσει μιαν ιδέα». Στη συγκεκριμένη περίπτωση την κατέθεσε. Και μαζί με την Αριάννα την εξέλιξαν ώστε σήμερα να αποτελεί και το λόγο της συνάντησής μας. Η Αριάννα κάθεται σε ένα μαξιλάρι στο πάτωμα, με τις κινήσεις που αρμόζουν σε μια χορεύτρια. Φοράει ένα υπέροχο πράσινο φουλάρι και μιλά χαμηλόφωνα. Εκείνη, τις ιδέες της χρόνια τώρα τις καταθέτει, ως σκηνοθέτης χορεύτρια χορογράφος και διαδραστικός καλλιτέχνης μέσα από τις διάφορες συνεργασίες, στα ρευ- στά σύνορα του χορού με τις άλλες τέχνες της περφόρμανς. Σαν ιδρυτής μάλιστα του Dance Gate, το οποίο είναι εταίρος στο Εuropean Dancehouse Network (EDN), προσπαθεί να υπογραμ- μίσει τη σημασία του σύγχρονου χορού, σαν κινητήριας δύναμης όλων των παραστατικών τεχνών και σαν πηγή έρευνας και εκπαιδευτικής κουλτούρας. Οι δύο τους, έτσι όπως κάθονται τώρα απέ- ναντί μου, είναι η ζωντανή απόδειξη πως οι διαφορετικές μορφές έκφρασης στην τέχνη έχουν ανάγκη να ανταλλάζουν πληροφορίες και ιδέες και να προκαλέσουν τη δημιουργικότητα να πειραματι- στεί στην αναζήτηση του καινούριου. Παροτρύνω τον Παντελή να αρχίσει την εξιστόρηση και να μου δώσει όλες τις πληροφορίες που οδήγησαν στη δημιουργία αυτού του πρωτότυπου φεστιβάλ χορού, κίνησης και παραστατικών τε- χνών. Κάνει ένα μικρό πρόλογο περιγράφοντας την πολιτιστική κίνηση των τελευταίων χρόνων για να καταλήξει στη διαπίστωση πως έχει ευτυχώς δημιουργηθεί πια ένα πρόσφορο έδαφος δη- μιουργίας καινούριων καλλιτεχνικών ιδεών. Σαν θεατής αλλά και ενίοτε εμπλεκόμενος, τα τελευταία χρόνια στο χώρο του σύγχρονου χορού, ένιωσε κάποια στιγμή πως η ανάγκη τόσο των χορευ- τών όσο και των χορογράφων στην Κύπρο για ακόμη πιο έντονη πειραματική δραστηριότητα ήταν εμφανής. Και για να το θέσει πιο απλά προβάλλει το ερώτημα «Τι θέλει να πει σήμερα ο χο- ρός;». Αυτό το ερώτημα ήταν και αιτία για ένα εποικοδομητικό brainstorming, μαζί με την Αριάννα, το οποίο είχε σαν αποτέλε- σμα το φεστιβάλ No-body. «Παίρνοντας αυτή την πρωτοβουλία» λέει ο Παντελής «θέλαμε κυρίως να δώσουμε το έναυσμα και να τροφοδοτήσουμε τη συζήτηση γύρω από τη σχέση του χορού με τις υπόλοιπες παραστατικές τέχνες με στόχο την πρόκληση μιας πειραματικής διάθεσης για μια πιο σύγχρονη καλλιτεχνική ιδέα. Να επιχειρήσουμε να πραγματώσουμε κάτι που δεν ειπώθηκε. Αν τελικά πετύχουμε κάτι τέτοιο, θα φανεί μετά το φεστιβάλ, αλλά η επιδίωξη μας είναι αυτή». «Η τέχνη του χορού γίνεται πιο πλούσια όσο περισσότερο συνομιλεί και με τις άλλες τέχνες», συμπληρώνει η Αριάννα αναφέροντας μάλιστα παραδείγματα σπουδαί- ων χορογράφων της δεκαετίας του 60 και 70 - των κατεξοχήν πειραματικών δεκαετιών - οι οποίοι μέσα από το διάλογο με τις άλλες τέχνες επαναπροσδιόρισαν εκ νέου τις λέξεις «χορός» και «χορευτής». Υπήρξαν π.χ επηρεασμοί από τον τρόπο σύνθεσης στη σύγχρονη μουσική, τους αυτοσχεδιασμούς στην τζαζ, τα χά- πενινγκς των εικαστικών καλλιτεχνών, το σύγχρονο θέατρο. Η διαδραστικότητα είναι ζητούμενο, σύμφωνα με την Αριάννα και σήμερα για την ανάπτυξη του χορού. «Ελάτε να δούμε τι μπο- ρούμε να κάνουμε μαζί με άξονα συνάντησης των τεχνών το σώμα και την κίνησή του», λέει και επαναλαμβάνει με το δικό της τρόπο την ουσία του φεστιβάλ, το οποίο διοργανώνουν. Ο πειραματισμός ιδιαίτερα στο χώρο του χορού ήταν, ωστόσο, χαρακτηριστικό της προσπάθειας που γινόταν τα τελευταία χρό- νια στην Κύπρο. Τους διακόπτω με αυτό το σχόλιο κυρίως για να ρωτήσω τι είναι εκείνο ακριβώς που προτείνουν μέσα από το No- body, σαν καινούρια ιδέα; Ο Παντελής έχει έτοιμη την απάντηση πριν προλάβω καλά-καλά να ολοκληρώσω το ερώτημα. «Η διαφο- ρά εδώ έγκειται στο εξής: ίνουμε τη δυνατότητα σε όλους τους καλλιτέχνες από όπου κι αν προέρχονται να έχουν τη διεύθυνση και την πρωτοβουλία του έργου που προτείνουν. Μπορεί δηλα- δή σε μια παράσταση, το έργο να το διευθύνει ένας εικαστικός, σε άλλη ένας χορογράφος σε άλλη ένας σκηνοθέτης. Απαραίτη- τος όρος είναι ότι στην ομάδα πρέπει να υπάρχει ένας χορευτής ή χορογράφος και τουλάχιστον δύο άλλοι καλλιτέχνες, οι οποίοι θα συνεργαστούν ισότιμα. εν πρόκειται για ένα σχήμα και μια πρόταση που τελεί κάτω από την πρωτοβουλία μόνο χορευτή η χορογράφου. Εδώ είναι η ειδοποιός διαφορά. Ο θεατής θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει ένα πρωτότυπο έργο με διαφο- ρετική διευθύνουσα αντίληψη». Η ανταπόκριση των καλλιτεχνών, συμπληρώνει η Αριάννα, «ήταν μια ακόμα απόδειξη πως υπάρχει η διάθεση για περαιτέρω πειραματισμό και συνεργασίας μεταξύ των τεχνών. Εδώ δεν επιδιώκουμε απλά τον πειραματισμό στο χορό αλλά τον πειραματισμό μεταξύ των τεχνών κάτω από μια θε- ματική, όπου εστιάζει στο σώμα». Από την ιδέα, μέχρι την υλοποίησή της ωστόσο, μεσολάβησε ένα μεγάλο διάστημα και πολλές διαδικαστικές δυσκολίες, οι οποίες είχαν κυρίως να κάνουν με την εξεύρεση οικονομικής στήριξης. «Το Yπουργείο Παιδείας έκανε ό,τι μπορούσε στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης» συμφωνούν και οι δύο, γεγονός το οποίο ωστόσο τους ανάγκασε να περιορίσουν τις δυνατότητες του φε- στιβάλ σε πιο λιτές προδιαγραφές. Το ότι όμως η ανταπόκριση από τους καλλιτέχνες ήταν θετική με αποτέλεσμα να συμμετέ- χουν τελικά στο φεστιβάλ 15 ομάδες, αποτελεί μια ενθάρρυνση στην προσπάθεια να καθιερωθεί αυτό στο μέλλον σαν θεσμός. «Ο τίτλος που διαλέξατε είναι πάντως λιγάκι προβοκατόρικος» τους λέω. «Είναι μια θεματική την οποία ο καθένας μπορεί να επεξερ- γαστεί όπως θέλει. Ιντριγκάρει και χαρίζει στους συμμετέχοντες μια ευελιξία και ελαστικότητα στην έκφραση της ιδέας τους». Η απάντησή τους με ικανοποιεί και το μόνο που τους εύχομαι είναι το αποτέλεσμα να είναι αυτό που οι ίδιοι προσδοκούν. «Ο χορός πιστεύω είναι η τέχνη του μέλλοντος», λέει η Αριάννα χαμηλόφω- να και μου δίνει τη φράση για τον επίλογο ΥΓ. 20