ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΤΙΡΙΟ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΤΙΡΙΟ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2013

2 Περίληψη Εξέλιξη είναι το φαινόμενο μετάβασης από μία μορφή σε μία άλλη η οποία μπορεί να είναι συνθετότερη ή καλύτερη. Η μετάβαση αυτή μπορεί να γίνει είτε με διαδοχικές μεταβολές είτε με βαθμιαία πρόοδο στη διάρκεια του χρόνου. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε όλους τους τομείς της ζωής του ανθρώπου και μπορεί να επιτευχθεί είτε με ανθρώπινη προσπάθεια είτε φυσικά όπως η εξέλιξη του ανθρώπου. Ένας τομέας στον οποίο ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αξιοσημείωτη εξέλιξη και ενασχόληση μεγάλου μέρους ανθρώπινου δυναμικού είναι ο κατασκευαστικός τομέας. Οι τρόποι κατασκευής κτιρίων δεν παραμένουν στάσιμοι αντίθετα μεταβάλλονται ανάλογα με τις απαιτήσεις και την τεχνολογική πρόοδο. Ένας όμως παράγοντας που εισήλθε τα τελευταία χρόνια και επηρεάζει την κατασκευαστική διαδικασία είναι το περιβάλλον και η κατανάλωση ενέργειας από την πλευρά του κτιρίου. Οι παράγοντες που καθορίζουν και επηρεάζουν την ενεργειακή συμπεριφορά είναι οι κλιματικές συνθήκες, ο αερισμός, η θερμομονωτική επάρκεια της κατασκευής αλλά και ο δείκτης κατανάλωσης θερμότητας οι οποίοι αναλύονται σε μεγάλη έκταση μέσα σε αυτή την διπλωματική εργασία. Για να γίνει μια σωστή και ολοκληρωμένη μελέτη όλοι αυτοί οι παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη. Κρίθηκε λοιπόν απαραίτητο για την προστασία του περιβάλλοντος και την μείωση των ρύπων του θερμοκηπίου να ληφθούν συνολικά μέτρα σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης για τον κτιριακό τομέα ώστε τα αποτελέσματα να γίνουν αντιληπτά σε μικρότερο χρονικό διάστημα. Τα μέτρα αυτά εκφράζονται μέσα από την τελευταία αναδιατύπωση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2010/31, η οποία απαιτεί την λήψη απαραίτητων ανά κράτος μέτρων για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής ή σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης μέχρι τον τέλος του 2018 για τα δημόσια κτίρια και μέχρι το τέλος του 2020 για όλα τα κτίρια. Η εφαρμογή αυτή της αναθεωρημένης οδηγίας άρχισε τα τελευταία χρόνια και ακολουθήθηκε όχι μόνο από χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης αλλά και από χώρες εκτός αυτής όπως η Ελβετία. Γίνεται λοιπόν μια παρουσίαση των μέτρων που έχουν ληφθεί αλλά και της σημερινής κατάστασης που επικρατεί στον ευρωπαϊκό χώρο όχι μόνο σε νομοθετικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο κατανάλωσης και παραγωγής ενέργειας στο σύνολο της Ευρώπης. Στην περίπτωση της Ελβετίας, εφαρμόζονται διάφορα πρότυπο πιστοποίησης κτιρίων τα οποία αναλύονται σε μεγάλη έκταση και κατά χρονολογικά σειρά εμφάνισης είναι: το ii

3 Minergie, το Minergie-P, το Minergie-A και το Minergie-ECO/-P-ECO/-A-ECO. Το πρώτο αποτέλεσε το πρώτο πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης των κατασκευών με αρκετά έντονες απαιτήσεις, το δεύτερο στηρίζεται στο πρότυπο του παθητικό κτιρίου ενώ το τρίτο αποτελεί ένα πρότυπο πιστοποίησης μηδενικής κατανάλωσης κτιρίων. Τέλος έχουμε και τις πιστοποιήσεις ECO όπου σε καθένα από τα προηγούμενα πρότυπα λαμβάνεται πλέον υπόψη το περιβάλλον. Όσον αφορά τα μέτρα που έχουν ληφθεί από το σύνολο των υπολοίπων χωρών με αφορμή την υιοθέτηση της αναθεωρημένης ευρωπαϊκής οδηγίας παρουσιάζονται αναλυτικά καθώς και οι απαιτήσεις κατανάλωσης για όσες χώρες έχουν καθοριστεί μέχρι σήμερα. Τέλος, με βάση το σύνολο των μέτρων που καταγράφηκαν έγινε μία μεταφορά της μείωσης του συντελεστή θερμοπερατότητας που παρατηρήθηκε από το ελβετικό πρότυπο Minergie σε αυτό του κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης (Minergie-Α) στην ελληνική πραγματικότητα. Έγινε δηλαδή μια μείωση της ίδιας τάξης μεγέθους στις σημερινές απαιτήσεις του ελληνικού κανονισμού για κάποιες τυπικές διατομές. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν αναφέρονται στην κλιματική ζώνη Γ και καταγράφονται οι τιμές του συντελεστή θερμοπερατότητας και τα πάχη θερμομόνωσης που απαιτούνται στην εκάστοτε περίπτωση. iii

4 Abstract Evolution is the process by which gradual development takes place. This development can be gradually or with continuing changes successful. Evolution takes place in a number of different areas not only in living organisms but also in technical procedures. A very important domain in which the majority of people work on is construction. The methologies used in construction have not been always the same; in contrast they evolve depending on the demand and the technological evolution. A new factor that effects greatly construction is the environment and the energy consumption of the building. The factors that determine the energy behavior of the building are the climate, the ventilation, the thermal efficiency of the building as well as the heat consumption index which are thoroughly analyzed in this master thesis. In order to achieve a correct and well organized result all the factors above should be taken into consideration. In order to achieve the wanted environmental protection and reduce of the greenhouse emissions, measures in construction through Europe should be taken so that the results will rapidly appear. The procedure of taking measures is mentioned in the recast European directive 2010/31 in which it is obligated for every European country to take measures in order to create zero or net zero energy buildings until the end of 2018 for all public buildings and until the end of 2020 for all buildings. The application of the recast directive started the last years and it is applied not only in European countries but in others too, like Switzerland. In this thesis there are presented the measures which have been taken as well as the existing situation through Europe today but not only concerning the existing legislations but also about the energy consumption and production through Europe. In Switzerland there are many certification standards which are analyzed thoroughly in this thesis and chronologically are: Minergie, Minergie-P, Minergie-A and Minergie-ECO/-P- ECO/-A-ECO. The first one is the first certification standard concerning the energy efficiency of the building which requirements are tight enough, the second is based on the passive house standard and the third certifies a zero energy building. Last but not least are the ECO certifications where in every mentioned standard above the environmental factor is taken seriously into consideration. In case of the other European countries, the measures and the iv

5 limits of energy consumption that have been taken until today concerning the appliance of the recast European directive are presented. Finally, considering the measures that have been taken through Europe, a transfer of reduction of the heat transfer coefficient that was observed by the Swiss standard Minergie to the one concerning the zero energy building (Minergie-A) in Greek reality. What happened was a reduction of the same magnitude from the Swiss standard to the current requirements of Greek regulation for a number of typical cross sections. The results obtained are referring to climate zone C and the values of the heat transfer coefficient as well as the thickness of isolation required in every single case are recorded. v

6 Πρόλογος Ένα από τα κύρια ενδιαφέρονται αλλά και στοιχεία που επηρεάζουν τη ζωή και τις αποφάσεις ενός ανθρώπου αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί, ο χώρος κατοικίας. Η αντίληψη αυτή είναι μια πραγματικότητα η οποία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον άνθρωπο καθώς η ύπαρξη μίας κατοικίας σηματοδοτεί την ύπαρξη ενός προσωπικού χώρου χαλάρωση και ηρεμίας αλλά και αποκοπής από τους θορύβους και την κούραση της καθημερινότητας. Με τον τρόπο αυτό παρουσιάζεται η σημασία που έχει η κατοικία για τον άνθρωπο και τη ζωή του. Όπως όμως έχει πει και ο Ηράκλειτος Τα πάντα ρει κάτι αντίστοιχο λοιπόν παρατηρείται και στον κατασκευαστικό τομέα. Οι κατασκευές δεν έμειναν στην μορφή που είχαν κατά την αρχαιότητα αντίθετα άλλαξαν παίρνοντας μορφές που εξυπηρετούσαν την εκάστοτε περίοδο τις ανάγκες των χρηστών τους. Τα τελευταία χρόνια λαμβάνοντας όμως υπόψη και το περιβάλλον κατά την κατασκευαστική διαδικασία, σημειώθηκαν κάποιες αλλαγές και διορθώσεις που πρέπει να γίνουν. Τα μέτρα που άρχισαν να λαμβάνονται σχετίζονται με την μείωση των εκπομπών που εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου αλλά και την μείωση της ενέργειας που απαιτείται για κατανάλωση ώστε να επιτυγχάνονται οι επιθυμητές συνθήκες άνεσης. Η διαδρομή λοιπόν που ακολουθήθηκε από την αρχή των κατασκευών μέχρι και την σημερινή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια που γίνεται για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης παρουσιάζεται μέσα από αυτή τη μελέτη. Για την ολοκλήρωση της μελέτης αυτής θα ήθελα να ευχαριστήσω για την αμέριστη συμβολή και βοήθειά του τον αντιπρόεδρο του τμήματος πολιτικών μηχανικών και καθηγητή του τομέα επιστήμης και τεχνολογίας των κατασκευών κύριο Δημήτριο Μπίκα. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2013 vi

7 Περιεχόμενα Περίληψη... ii Abstract... iv Πρόλογος... vi Περιεχόμενα... vii 1. Εισαγωγή Εξέλιξη των κατασκευών ανά τους αιώνες Η έννοια της κατοικίας και οι κατασκευές Εξέλιξη των κατασκευών Παράγοντες που επηρεάζουν την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου Κλιματικές συνθήκες Αερισμός Δείκτης κατανάλωσης θερμότητας Μερικός δείκτης θερμότητας Μερικός δείκτης ζεστού νερού χρήσης Θερμομονωτική επάρκεια Έλεγχοι θερμομονωτικής επάρκειας Θερμογέφυρες Ενεργειακή κατάσταση στην Ευρώπη Νομικό πλαίσιο Ενεργειακή κατανάλωση σε Ευρώπη και Ελλάδα Κατάσταση στον κατασκευαστικό τομέα Μεταβολή του συντελεστή θερμοπερατότητας σε Ευρώπη και Ελλάδα Απαιτήσεις κατανάλωσης ενέργειας Χρήση ενεργειακών πιστοποιητικών κατασκευών Στόχοι κατανάλωσης χωρών vii

8 5. Ενεργειακή πολιτική στην Ελβετία Πρότυπα Minergie Minergie Minergie-P Minergie-Α Minergie-ECO/P-ECO/A-ECO Ανάλυση διαφορών μεταξύ προτύπων Minergie και κόστη πιστοποίησης Παράγοντας αερισμού στην Ελβετία Στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα πρότυπα Minergie Κτίριο σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας Γενικά στοιχεία Μέτρα για τη δημιουργία ενός κτιρίου σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας Πολιτικές και μέτρα που ακολουθούνται από τις χώρες της Ευρώπης για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης Προσδιορισμός τιμών συντελεστή θερμοπερατότητας με βάση τα νέα πρότυπα Γενικά στοιχεία Καθορισμός τιμών συντελεστή θερμοπερατότητας (U) χαρακτηριστικών λεπτομερειών κατασκευής Συμπεράσματα Ελβετικά Πρότυπα Σχέδια ευρωπαϊκών χωρών για κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης Συγκεντρωτικά αποτελέσματα συντελεστών θερμοπερατότητας Βιβλιογραφία viii

9 Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του, ο άνθρωπος ζει με την φύση, μέσα από την οποία τρέφεται και αναπνέει. Η σχέση μεταξύ ανθρώπου και φύσης όμως δεν ήταν πάντα η ίδια αντίθετα με το πέρασμα του χρόνου μεταβάλλεται. Αρχικά υπήρχε μια σχέση αρμονίας καθώς ο άνθρωπος έδειχνε σεβασμό προς αυτή και ζούσε κοντά της. Κάτι τέτοιο γίνεται άμεσα αντιληπτό από τα αρχαία ακόμη χρόνια της ειδωλολατρίας καθώς υπήρχαν θεότητες που σχετίζονταν με την φύση και στις οποίες οι άνθρωποι έκαναν θυσίες ώστε να έχουν την εύνοιά τους. Τέτοιες θεότητες ήταν ο Δίας, θεός των καιρικών φαινομένων, ο Ποσειδώνας, θεός της θάλασσας, η Δήμητρα, θεά της γεωργίας, της γης και της χλωρίδας και η Άρτεμις, θεά της άγριας φύσης (Αγγέλης). Με το πέρασμα όμως του χρόνου οι άνθρωποι άρχισαν να απομακρύνονται από την φύση και να εκφράζουν μια αλαζονεία και απληστία προς αυτή. Χαρακτηριστικό είναι ότι μετά την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης παρατηρήθηκε μια έντονη στροφή των ανθρώπων προς τον υπερκαταναλωτισμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να προσπαθούν να αποκτήσουν όλο και περισσότερα αγαθά ανανεώνοντας τα συνεχώς λόγω της συνεχούς τεχνολογικής προόδου. Έτσι, τίθεται πλέον το ερώτημα καταναλώνουμε για να ζούμε ή μήπως ζούμε για να καταναλώνουμε (Παυλικάκης); Η τάση τους αυτή και η συνεχής αύξηση του πληθυσμού σε σχέση με την κατανάλωσή τους είχε σαν αποτέλεσμα τα κοιτάσματα από πρώτες ύλες οι οποίες δεν μπορούν να ανανεωθούν, να μειώνονται σε ρυθμούς που δεν αναμένονταν (Καργάκος). Όλα τα στοιχεία αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα η φύση να πληγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό καθώς οι εκπομπές CO 2 έφτασαν σε πολύ υψηλά επίπεδα τόσο από τους ρύπους των βιομηχανιών όσο και από τους ρύπους των μέσων μεταφοράς. Οι συσσώρευση αυτή των ρύπων στην ατμόσφαιρα άρχισε να επιδρά έντονα στη φύση προκαλώντας έντονες αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες. Οι αλλαγές αυτές του κλίματος προκαλούνται από ανθρωπογενή αίτια σύμφωνα με το μεγαλύτερο μέρος των επιστημόνων. Υπάρχει όμως και ένα πολύ μικρό ποσοστό που δεν θεωρεί ότι οφείλεται στον άνθρωπο. Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν από μία έρευνα που διεξάγει από τις βρετανικές εφημερίδες Guardian και Financial Times 1

10 σχετικά με την συμβολή του ανθρώπου στην αλλαγή του κλίματος που παρατηρείται (ΣΚΑΪ.gr, 2013). Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη τέθηκε ως στόχος από τις χώρες του πλανήτη η μείωση των εκπομπών CO 2 σε κάθε χώρα ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της και τις εκπομπές που καταγράφονται σε αυτή. Τα μέτρα που λήφθηκαν είχα ως στόχο την βελτίωση στο μέγιστο δυνατό βαθμό της κατάστασης και την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής, όπως καταγράφεται στο πρωτόκολλο του Κιότο (WWF Εκστρατεία για την κλιματική αλλαγή). Ένας από τους σημαντικούς τομείς εκπομπών CO 2 αποτελεί ο κτιριακός τομέας καθώς η ενεργειακή απόδοση του κτιριακού αποθέματος της Ευρώπης είναι ιδιαίτερα φτωχή, οι εκπομπές CO 2 είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα. Έτσι είναι απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα ώστε να επιτευχθεί μείωση των εκπομπών καθώς οι νέες κατασκευές θα πρέπει να είναι ενεργειακά αποδοτικότερες (Europe's building under the microscope, 2011). Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πολλές χώρες να οργανώνουν την πολιτική τους γύρο από τη δημιουργία κτιρίων μηδενικής εκπομπής CO 2 (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Μετά το πρωτόκολλο του Κιότο, η ευρωπαϊκή ένωση άρχισε να θεσπίζει κανόνες σχετικά με την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων με τελευταία την έκδοση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2010/31 μέσα στην οποία εμφανίζεται για πρώτη φορά η έννοια του κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης. Αν και ο όρος αυτός χρησιμοποιείται πλέον αρκετά, δεν έχει ακόμη δοθεί ένας συγκεκριμένος ορισμός και η κάθε χώρα οφείλει να ορίζει από μόνη της ποια είναι η έννοια του κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης για αυτή (European national strategies to move towards very low energy buildings, 2008). Ο μόνος ορισμός που έχει καταγραφεί στην αναδιατύπωση της οδηγίας σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων είναι: Το κτίριο μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης αναφέρεται σε ένα κτίριο το οποίο έχει μια πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση όπου ένα σημαντικό μέρος των αναγκών του πρέπει να καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές. (Europe's building under the microscope, 2011). 2

11 Σχήμα 1.1: Το πρώτο σχολείο μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης στην Βοστώνη (Green Diary, 2008). Γενικός στόχος όλης αυτής της προσπάθειας είναι να επιτευχθεί το μέχρι το έτος στόχο που είναι το Το σημαίνει βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης της Ευρώπης κατά 20%, μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου 20% σε σχέση με το 1990 και συμμετοχή κατά 20% των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στην παραγωγή θερμότητας (European Commision: The EU climate and energy package). Έχοντας θέσει λοιπόν τον στόχο αυτό, το κάθε κράτος ανάλογα με τη γεωγραφική του θέση αλλά και τα ιδιαίτερά του χαρακτηριστικά οφείλει να ορίσει και το σχέδιο που θα ακολουθήσει για να τον πετύχει. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρξει ενεργειακή ισορροπία σε ένα κτίριο μηδενικής κατανάλωσης. Η ισορροπία αυτή πραγματοποιείται με ύπαρξη ισορροπίας τόσο της ποσότητας που χρησιμοποιείται στην κατασκευή όσο και της ποιότητάς της (Marszal, και συν., 2011). Ακόμα, θα πρέπει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται για θέρμανση, ψύξη και παροχή ζεστό νερό χρήσης να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η επιβεβαίωση ότι οι στόχοι έχουν επιτευχθεί και το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό γίνεται μέσα από την διαδικασία της πιστοποίησης. Κατά την πιστοποίηση η κάθε χώρα χρησιμοποιεί συγκεκριμένα κριτήρια όπως η γεωμετρία του κτιρίου, ο προσανατολισμός, η θερμική επάρκεια του κτιρίου, τα συστήματα θέρμανσης, ψύξης, αερισμού αλλά και παροχής ζεστού νερού χρήσης καθώς και πολλά ακόμη τα οποία καθορίζουν την ενεργειακή απόδοση της κατασκευής. Έτσι το κτίριο κατατάσσεται σε μία κλίμακα και του δίνεται συγκεκριμένη πιστοποίηση (Europe's building under the microscope, 2011). Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η σύγκριση της ενεργειακής απόδοσης μεταξύ των διάφορων κτιρίων και αποτελεί 3

12 ένα σημαντικό στοιχείο στο φάκελο του κτιρίου καθώς επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την αγοραστική του δύναμη (Casals, 2006). Σχήμα 1.2: Ενεργειακές κλάσης κτιρίων μετά την πιστοποίηση της ενεργειακής τους απόδοσης (Domestic). Εκτός όμως από τις προδιαγραφές που θα καθοριστούν από την εκάστοτε χώρα υπάρχουν και κάποια ευρωπαϊκά πρότυπα που σχετίζονται με την ενεργειακή απόδοση των κατασκευών αλλά και τα κλιματικά ουδέτερα κτίρια. Τα πρότυπα αυτά είναι αυτό του παθητικού κτιρίου που είναι ευρέως γνωστό και χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες του πλανήτη, το μηδενικής ενέργειας, των τριών λίτρων, το plus energy, το Minergie και το γαλλικό Effinergie (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Όλα αυτά τα πρότυπα πιστοποιούν ακόμα και σήμερα κτίρια και τα κριτήριά τους είναι ιδιαίτερα αυστηρά. Το πρότυπο Minergie έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και γίνεται εκτενής αναφορά και στα επόμενα κεφάλαια αλλά καλό θα ήταν να σημειωθεί ότι αποτελεί ένα ελβετικό πρότυπο και υπάρχει ήδη μια έκδοσή του που πιστοποιεί κτίρια των οποίων η κατανάλωση ενέργειας είναι 0. Το πρότυπο αυτό είναι το Minergie-A και έχει δοθεί ήδη σε κάποιες κατασκευές. Σχήμα 1.3: Βίλα με πιστοποίηση Minergie-A-ECO στη Βέρνη (Minergie Rating). 4

13 Παρόλα όμως τα προτερήματα που παρουσιάζουν όλα αυτά τα πρότυπα δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένο πως χρησιμοποιώντας ένα από τα πρότυπα αυτά χωρίς κάποια αλλαγή σε οποιοδήποτε κλίμα τα αποτελέσματα που θα προκύψουν είναι τα επιθυμητά. Αντίθετα μπορεί να προκύψουν προβλήματα υπερθέρμανσης καθώς τα πρότυπα αυτά αναπτύσσονται σε χώρες όπου ο ήλιος δεν επηρεάζει σε τόσο μεγάλο βαθμό όπως συμβαίνει στις χώρες της νότιας Ευρώπης και έτσι εστιάζουν στο να μην χάνεται θερμότητα το χειμώνα καθώς οι απαιτήσεις για ψύξη είναι ελάχιστες. Παρόλα αυτά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην περίπτωση των χωρών του νότου όπου οι απαιτήσεις για θέρμανση και ψύξη είναι της ίδιας τάξης μεγέθους (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Είναι απαραίτητο λοιπόν να λαμβάνεται πάντα υπόψη η κλιματική ζώνη της χώρας αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της καθώς είναι δυνατό ακόμα και μέσα στην ίδια χώρα να υπάρχουν έντονες κλιματικές διαφορές. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ελλάδας η οποία διαχωρίζεται σε τέσσερις διαφορετικές κλιματικές ζώνες καθώς παρατηρούνται έντονες κλιματικές διαφορές μεταξύ τους (ΤΟΤΕΕ , 2012). 5

14 Κεφάλαιο 2 Εξέλιξη των κατασκευών ανά τους αιώνες 2.1 Η έννοια της κατοικίας και οι κατασκευές Ένα από κύρια, ισχυρότερα και αρχαιότερα ένστικτα του ανθρώπου ήταν και παραμένει η επιβίωσή του. Από την εμφάνισή του πάνω στη γη μέχρι και σήμερα προσπαθεί να προστατέψει τον εαυτό του και την οικογένειά του έχοντας ένα καλό επίπεδο ζωής. Σημαντικός παράγοντας στην προσπάθεια αυτή αποτέλεσε η κατοικία της οποίας η εξέλιξη με το πέρασμα του χρόνου ήταν πολύ έντονη. Χαρακτηριστικό είναι ότι η δημιουργία ενός χώρου διαμονής που αποτελούσε από την αρχαιότητα ακόμη, ένα πολύ σημαντικό μέρος της ζωής του ανθρώπου καθώς μέσω των χώρων αυτών προστατεύονταν από τις καιρικές συνθήκες, από το ζωικό βασίλειο αλλά και από άλλους ανθρώπους. Με το πέρασμα όμως του χρόνου οι κατοικίες άρχισαν να αποτελούν και χώρους ξεκούρασης και ψυχικής ηρεμίας του ανθρώπου αλλά και χώρους κοινωνικής ζωής και έκφρασης πολιτισμού. Ο όρος κατοικία ορίζει το χώρο, είτε φυσικό καταφύγιο είτε οικοδόμημα, όπου μένει ο άνθρωπος, μόνιμα ή προσωρινά. (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013). Οι κύριοι λόγοι δημιουργίας των χώρων αυτών είναι η προστασία από τις καιρικές συνθήκες, η προστασία της υγείας και η ασφάλεια του ανθρώπου. Έτσι οι κατοικίες κατασκευάζονται με υλικά φιλικά προς τον χρήστη και έχουν τέτοια διαρρύθμιση ώστε να βοηθούν στην εξοικείωση του ανθρώπου με τον χώρο και την δημιουργία αίσθησης άνεσης. 6

15 Σχήμα 2.1.1: Τυπική κατοικία στην περιοχή της Ξάνθης (Πάρτε τα βουνά Οδοιπορικό στην ορεινή Ελλάδα) Οι λειτουργίες που πρέπει να εξυπηρετούν οι χώροι κατοικίας είναι η θέρμανση, η ψύξη, η ατομική υγιεινή, η χαλάρωση, η εργασία και η διατροφή. Για να επιτευχθούν αυτές οι απαιτήσεις ειδικά την σημερινή εποχή είναι πιο εύκολο καθώς η ανάπτυξη της τεχνολογίας αλλά και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι πιο εξελιγμένες. Παρόλα αυτά γίνονταν προσπάθειες και στις αρχαιότερες περιόδους να επιτυγχάνονται οι στόχοι αυτοί σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό. Αυτό μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί καθώς ακόμα και την εποχή που οι άνθρωποι κατοικούσαν σε σπηλιές, η επιλογή τους γινόταν με μεγάλη προσοχή, καθώς έπρεπε αρχικά να προσφέρει ασφάλεια και έπειτα τις απαραίτητες συνθήκες διαβίωσης. Οι συνθήκες αυτές είναι συνθήκες δροσισμού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και η διατήρηση σχετικά υψηλών θερμοκρασιών κατά την χειμερινή περίοδο. Με το πέρασμα όμως του χρόνου ο άνθρωπος δεν αρκέστηκε μόνο στις κατοικίες αντίθετα κατασκεύασε και άλλα είδη κτιρίων. Έτσι σήμερα έχουμε ένα μεγάλο πλήθος κατασκευών που μπορούν να κατηγοριοποιηθούν στις ακόλουθες κατηγορίες κτιρίων: Κατοικίες Γραφεία Τριτογενής τομέας και Ιστορικές κατασκευές. Σε όλα αυτά τα είδη των κατασκευών που υπάρχουν αλλά κυρίως στις κατοικίες, ο άνθρωπος περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Έτσι εστιάζει στην μέγιστη βελτίωση που μπορεί να επιτευχθεί στους χώρους αυτούς ώστε να απολαμβάνει και να αξιοποιεί στο μέγιστο τους χώρους αυτούς. Οι χώροι αυτοί είναι ιδιαίτερα σημαντικοί καθώς συμβάλλουν άμεσα στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου εφόσον περνά ένα μεγάλο μέρος της ζωής του μέσα σε αυτούς. Ακόμα, οι χώροι αυτοί και ιδιαίτερα ο χώρος της κατοικίας ορίζει και την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκουν οι ιδιοκτήτες και χρήστες αυτής της οικίας. Κάτι τέτοιο 7

16 είναι εύκολα αντιληπτό καθώς ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των χρηστών, ο εξοπλισμός, η διακόσμηση αλλά και όλη η φιλοσοφία που ακολουθήθηκε από την σύλληψη μέχρι την κατασκευή είναι διαφορετική. 2.2 Εξέλιξη των κατασκευών Με το πέρασμα των χρόνων παρατηρείται μια διαφορετική κατασκευαστικά προσέγγιση για τις κατασκευές. Μπορούμε να διακρίνουμε διάφορα είδη κατασκευών ανά περιόδους. Προϊστορικοί χρόνοι Την περίοδο αυτή μπορούμε να διακρίνουμε 2 εποχές, την Παλαιολιθική εποχή και την Νεολιθική εποχή. Η πρώτη τοποθετείται στα /8.000 π.χ. την περίοδο δηλαδή που οι άνθρωποι για την επιβίωσή τους στηρίζονταν στο κυνήγι και στην φύση (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013). Ο τρόπος αυτός ζωής τους είχε σαν αποτέλεσμα να μετακινούνται συνεχώς και να αλλάζουν τόπο κατοικίας ώστε να μπορούν να επιβιώσουν. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην έχουν κάποια μόνιμη κατοικία αλλά να κατασκευάζουν ή και να βρίσκουν προσωρινά καταλύματα. Τέτοια καταλύματα αποτέλεσαν σπήλαια τα οποία έβρισκαν ή και καλύβες τις οποίες κατασκεύαζαν μόνοι τους. Τα υλικά που χρησιμοποιούσαν για αυτές τις κατασκευές ήταν δέρματα ζώων, άχυρα και κλαδιά (Μετά το κύμα το άρωμα, 2010). Αυτές οι κατασκευές αποτέλεσαν τα πρώτα δείγματα ανθρώπινης κατασκευής. Σχήμα 2.2.1: Κατασκευές κατά την παλαιολιθική εποχή (Μετά το κύμα το άρωμα, 2010). Η Νεολιθική εποχή χρονολογείται το 9/ π.χ. και είναι η πρώτη περίοδος κατά την οποία αρχίζουν να δημιουργούνται μόνιμοι οικισμοί καθώς πλέον οι άνθρωποι άρχισαν να ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία και να ζουν όλοι μαζί. Το χαρακτηριστικό των οικισμών αυτών είναι η οχύρωση και η μορφή των σπιτιών είναι είτε κυκλική είτε ορθογωνική με μικρό πλήθος δωματίων που δεν ξεπερνά τα 2, την εστία και μικρά ανοίγματα (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013). 8

17 Σχήμα 2.2.2: Οικισμός στο Σέσκλο Μαγνησίας της Νεολιθικής εποχής. (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013) Κατοικίες αρχαίας Ελλάδας Γενικότερα οι κατασκευές που παρατηρούνται στον ελλαδικό χώρο από τον 12 ο μέχρι τον 1 ο αιώνα π.χ. είναι ορθογωνικές κατασκευές επί το πλείστον διώροφες, με δωμάτια γύρο από το χώρο του αίθριου, όπου υπήρχε και ο βωμός του Δία, ώστε να επιτυγχάνεται ο κατάλληλος φωτισμός και αερισμός των χώρων. Οι χώροι του ισογείου ήταν η αίθουσα όπου λάμβαναν χώρα τα συμπόσια, η τραπεζαρία, το καθημερινό, η κουζίνα, το λουτρό καθώς και το κελάρι. Στον πάνω όροφο υπήρχαν τα υπνοδωμάτια και τα δωμάτια των δούλων καθώς και ο γυναικωνίτης. Αυτό που χαρακτήριζε τα σπίτια αυτής της εποχής ήταν η απλότητα και η λιτότητά τους όπως ακριβώς ήταν και η ζωή των Ελλήνων εκείνης της περιόδου (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013). Τα υλικά που χρησιμοποιούνταν στις κατασκευές ήταν πολύ μεγάλοι λίθοι όπως αυτοί στην περιοχή των Μυκηνών αλλά και ο πηλός και το ξύλο. Ιδιαίτερα κατά τον 4 ο και 5 ο αιώνα τα θεμέλια ήταν πέτρινα και η ανωδομή κατασκευάζονταν από ψημένα τούβλα και ως συνδετικό υλικό χρησιμοποιούνταν το πηλοκονίαμα (Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ). Όσον αφορά τις στέγες στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν κεραμίδια. Παρατηρήθηκε όμως σε κάποιες κατοικίες της Σαντορίνης του 1600 π.χ. ότι στην περιοχή του δώματος υπήρχε πατημένο χώμα το οποίο λειτουργούσε θερμομονωτικά για την κατασκευή (Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ) 9

18 Σχήμα 2.2.3: Δομή ενός τυπικού αρχαίου ελληνικού σπιτιού (Γνώσεσθε την αλήθεια, 2013). Κατοικίες Ρωμαίων Τα είδη των κατασκευών που παρατηρούνται στην αρχαία Ρώμη και συγκεκριμένα τον 5 ο με 6 ο αιώνα μ.χ. διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες: Μονοκατοικίες που χρησιμοποιούνται επί το πλείστον από την αστική τάξη και ακολουθούσαν σε μεγάλο βαθμό την μορφή των ελληνικών κατοικιών με μόνη διαφορά στον χώρο του αίθριου όπου στην περίπτωση αυτή ήταν κλειστό καθώς το κλίμα ήταν ψυχρότερο. Πολυώροφα κτίρια αποτέλεσαν την πρώτη μορφή πολυκατοικιών και χρησιμοποιούνται κυρίως από μεσαίες και χαμηλές κοινωνικές τάξεις. Επαύλεις, οι οποίες αποτελούσαν πολυτελέστατες κατοικίες της εποχής και χρησιμοποιούνταν από εύπορες οικογένειες Κατοικίες Βυζαντινής εποχής Κατά τη Βυζαντινή περίοδο και συγκεκριμένα από τον 4 ο μέχρι τον 15 ο αιώνα μ.χ. σημαντικός παράγοντας καθορισμού της φιλοσοφίας της κατασκευής των πόλεων αλλά και των κατοικιών είναι το μεγάλο πλήθος των επιδρομών. Για την αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών οι οικισμοί ήταν οχυρωμένοι σε περιορισμένες εκτάσεις και οι δρόμοι αρκετά στενοί. Έτσι μπορούσαν να προφυλαχτούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι κατοικίες κατά την περίοδο αυτή δεν ξεπερνούν τους δύο ορόφους και την απλότητα που χαρακτήριζε μέχρι τώρα η ελληνική αρχιτεκτονική. Μόνο στην περίπτωση των αρχοντικών παρατηρούνται κάποιες αλλαγές σε σχέση με τις υπόλοιπες κατασκευές καθώς πλέον υπάρχει και ένας πύργος για την προστασία του, καθώς τα αρχοντικά ανήκαν σε εύπορες οικογένειες. Το μοτίβο αυτό των κατοικιών διαφέρει από αυτό των κατοικιών της 10

19 Κωνσταντινούπολης στην οποία διακρίνονται κάποιες από τις πιο πολυτελείς κατοικίες ολόκληρης της αυτοκρατορίας (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013). Σχήμα 2.2.4: Αρχοντικό Παπατέρπου στην Καστοριά της Βυζαντινής περιόδου. Κατοικίες το μεσαίωνα Η περίοδος του μεσαίωνα χρονολογείται από τον 5 ο μέχρι τον 15 ο αιώνα μ.χ. Την συγκεκριμένη χρονική περίοδο και εστιάζοντας στην Δυτική Ευρώπη αυτό που παρατηρείται είναι ότι τα καταλύματα των αριστοκρατών πλέον βρίσκονται στην ύπαιθρο και είναι οχυρωμένες κατασκευές, ώστε να προστατεύονται από ληστείες και επιδρομές. Τα οικήματα αυτά είναι επιβλητικές πέτρινες κατασκευές που προκαλούν δέος και έχουν μικρά ανοίγματα. Ακόμα οι κατοικίες αυτές έχουν ένα πύργο τριών ορόφων στον οποίο βρίσκεται ο άρχοντας ενώ οι βοηθητικοί χώροι βρίσκονται στον προαύλιο χώρο ο οποίο είναι περιφραγμένος με πέτρινο τείχος. (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013) Σε αντίθεση με όλη αυτή την εικόνα είναι οι κατοικίες των οικονομικά ασθενέστερων οι οποίοι ζούσαν σε απλές καλύβες. Ο τύπος αυτός των κατοικιών άλλαξε αργότερα και συγκεκριμένα το 1.000μ.Χ. οπότε και σχηματίζονται οι πρώτες πόλεις και παρουσιάζονται και τα πρώτα αστικά οικήματα τα οποία κατασκευάζονταν από ξύλο επί το πλείστον και δεν ξεπερνούσαν τις τριώροφες κατασκευές. 11

20 Σχήμα 2.2.5: Η μεσαιωνική πόλη Lubeck στο Αμβούργο όπου έχει παρατηρηθεί καθίζηση στον ένα πύργο λόγω βαλτώδους εδάφους. (Ταξιδιάρικο Πουλί, 2011) Νεότεροι χρόνοι Χρονολογικά το διάστημα αυτό ξεκινά από τον 15 ο αιώνα και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Πιο αναλυτικά μέσα στο διάστημα αυτό μπορούν να παρατηρηθούν διάφορες εποχές και διάφοροι ρυθμοί που ακολουθούνται όπως η Αναγέννηση, η Βιομηχανική επανάσταση αλλά και η Νεοκλασική περίοδο. Συγκεκριμένα τον 15 ο -16 ο αιώνα είναι η εποχή της Αναγέννησης κατά την οποία διακρίνονται δύο τύποι κατοικιών, το μέγαρο και η έπαυλης. Όσον αφορά το μέγαρο είναι ένα οικοδόμημα του οποίου η έκταση καλύπτει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και το οποίο έχει ένα εσωτερικό αίθριο. Η αρχιτεκτονική που ακολουθείται δεν έχει πολλές διαφορές από την ελληνορωμαϊκή καθώς τα κτίρια αυτά δεν ξεπερνούν τους τρεις ορόφους και είναι πέτρινα. Οι επαύλεις ήταν και αυτές μεγαλοπρεπή και επιβλητικά κτίρια τα οποία όμως βρίσκονταν στην εξοχή. Σχήμα 2.2.6: Έπαυλη της αναγέννησης στο Newport. (About.com architecture) 12

21 Έπειτα ακολουθεί ο 17 ος αιώνας που χαρακτηρίζεται από κατασκευές ρυθμού Μπαρόκ στις οποίες κυριαρχεί η έντονα πλούσια διακόσμηση και το μεγάλο πλήθος δωματίων. Εν συνεχεία εμφανίζεται το κίνημα του Νεοκλασικισμού(18 ος αιώνας) το οποίο έχει μεγαλύτερες επιρροές από την ελληνορωμαϊκή τέχνη οπότε εμφανίζεται και πάλι μια πιο απλή και λιτή διακόσμηση στις κατοικίες της εποχής. (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013) Σχήμα 2.2.7: Μια από τις σημαντικότερες Βρετανικές Μπαρόκ επαύλεις. (Culture24, 2008) Σχήμα 2.2.8: Νεοκλασική έπαυλη Βίλα Μπιάνκα στη Θεσσαλονίκη. (The Jolly Traveller) Τον 19 ο αιώνα έχουμε την Βιομηχανική Επανάσταση η οποία επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τα είδη των κατοικιών που θα ακολουθήσουν. Άρχισαν να εμφανίζονται μεγάλα αστικά σπίτια και κάποιες από τις αρχικές ανέσεις, λόγω της τεχνολογικής προόδου που έκανε την εμφάνισή της, που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν. Ακόμα, λόγω της βιομηχανικής επανάστασης αλλά και της ανάπτυξης που παρατηρείται όλο και μεγαλύτερο μέρος που πληθυσμού συγκεντρώνεται σε βιομηχανικές περιοχές καθώς υπάρχουν περισσότερες θέσεις εργασίας (Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη, Κανέλλου, Σαΐτη, Σδράλη, & Τριάδη, 2013). Αυτό οδήγησε στην κατασκευή όλο και περισσότερων πολυκατοικιών ώστε να στεγάζονται οι εργαζόμενοι αυτοί. Οι περισσότερες όμως αλλαγές που επέφερε η βιομηχανική επανάσταση εμφανίστηκαν ακόμη πιο έντονα κατά την διάρκεια του 20 ου αιώνα. Από τις αρχές κιόλας του αιώνα όλο και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού άρχισε να συγκεντρώνεται στα αστικά κέντρα. Έτσι, άρχισε μια έντονη οικοδομική δραστηριότητα η οποία με το πέρασμα του χρόνου έγινε ακόμα πιο έντονη δημιουργώντας τελικά μεγαλουπόλεις των οποίων ο πληθυσμός ξεπερνούσε ακόμα και τα 2 εκατομμύρια, όπως στην περίπτωση της Αθήνας σύμφωνα με την απογραφή του 2001 (Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία). Οι μεγαλουπόλεις αυτές αποτελούνταν πλέον από μεγάλο αριθμό πολυκατοικιών οι οποίες ήταν σχεδόν πανομοιότυπες και αποτελούνταν από διαμερίσματα κουτιά. 13

22 Καταστροφικά φαινόμενα όμως όπως είναι ο σεισμός οδήγησαν στην ανάπτυξη νέων αντισεισμικών μεθόδων για την καλύτερη στατική λειτουργία των κτιρίων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα όλες οι κατασκευές να κατασκευάζονται με χρήση οπλισμένου σκυροδέματος σύμφωνα με τον εκάστοτε αντισεισμικό κανονισμό. Ο τελευταίος και πιο ολοκληρωμένος αντισεισμικός κανονισμός της Ελλάδας, δημιουργήθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό της Θεσσαλονίκης το Σχήμα 2.2.9: Ενίσχυση τοιχώματος με μανδύα από οπλισμένο σκυρόδεμα. (Επισκευές & Ενισχύσεις Κατασκευών Πανεπιστήμιο Πατρών) Ο αιώνας αυτός χαρακτηρίστηκε εκτός από την έντονη ανάπτυξη και από την δημιουργία μερικών από των πιο αξιοθαύμαστων κατασκευών. Κατά τη διάρκεια του 20 ου αιώνα δημιουργήθηκαν ουρανοξύστες και κτίρια που ακόμα και σήμερα το νεότερο ξεπερνά το προγενέστερο. Ένα από αυτά είναι το Empire State Building (Σχήμα ) το οποίο κατασκευάστηκε το 1931 και για 41 ολόκληρα χρόνια ήταν το υψηλότερο κτίριο του κόσμου (Βικιπαιδεία). 14

23 Σχήμα : Το Empire State Building στην Νέα Υόρκη. Από τα τέλη ακόμα του 20 ου και στις αρχές του 21 ου αιώνα παρατηρούνται πολλές και διαφορετικές κατασκευαστικές τάσεις. Αρχίζει πολύ έντονα να αναπτύσσεται το κύμα του βιοκλιματικού σχεδιασμού στις κατασκευές ώστε να είναι λιγότερο ενεργοβόρες και πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Το κύμα αυτό ήταν αποτέλεσμα της συνθήκης του Κιότο που είχε σαν στόχο την μείωση των επιπέδων εκπομπής του CO 2 καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των εκπομπών προέρχεται από τον κατασκευαστικό τομέα. Ακόμα, η συνεχής αύξηση της τιμής του πετρελαίου στις ευρωπαϊκές χώρες συνέβαλλε ουσιαστικά στην γρήγορη διάδοση και αποδοχή αυτών των ιδεών. Σημαντικός όμως και καθοριστικός παράγοντας είναι η επιλογή της ίδιας της Ευρώπης να στραφεί προς την ενεργειακή πολιτική όπως έγινε η αρχή με την Λευκή Βίβλο το 1995 (Györffi, 2006). Έτσι, παρατηρήθηκε μια έντονη στροφή προς τις βιοκλιματικές αρχές. Οι κανονισμοί ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων άρχισαν να δημιουργούνται και να εμφανίζονται διάφορες τεχνικές επέμβασης στην κατασκευή ώστε να μειωθεί το ενεργειακό της αποτύπωμα. Χαρακτηριστικό είναι ότι δημιουργήθηκαν πολλές υπόσκαφες κατασκευές, τοποθετήθηκαν φυτεμένα δώματα σε οροφές κτιρίων (σχήμα ) αλλά παρατηρήθηκε και η κατασκευή κατοικιών σε σπηλιές με στοιχεία πολύ καλύτερα από αυτά της αρχαιότητας και με περισσότερες ανέσεις αλλά και καλύτερη δόμηση (Σχήμα ). Με τις λύσεις αυτές επιτυγχάνεται η διατήρηση των θερμοκρασιών στις επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με το έδαφος σε πολύ καλά επίπεδα τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι ώστε να μειώνεται σε ικανοποιητικό βαθμό η ενεργειακή κατανάλωση αυτών των κατασκευών (Θοεδοσίου, 2011). 15

24 Σχήμα : Σπίτι στην πλαγιά ενός βουνού στην Ελβετία. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Το Bolton Eco House στην Αγγλία. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Στο Brochs of Coigach στην Σκωτία. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Στο Bad Blumau στην Αυστρία. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Στο Αλώνι της Αντίπαρου στην Ελλάδα. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Στο Dietikon της Ελβετίας. (otherside.gr, 2013) 16

25 Σχήμα : Σπίτια σε σπηλιές στην Καππαδοκία στην Τουρκία. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Σπίτια σε σπηλιά στο Αρκάνσας στις ΗΠΑ. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Σπίτι σε σπηλιά στο Troo στην Γαλλία. (otherside.gr, 2013) Σχήμα :Πισίνα σε σπηλιά στην Σαντορίνη στην Ελλάδα. (otherside.gr, 2013) Σχήμα : Εσωτερικός χώρος του Domus Civita στην Ιταλία. (otherside.gr, 2013) 17

26 Στις αρχές όμως του αιώνα αυτού ολοκληρώθηκαν και κάποιες από τις πιο αξιοζήλευτες, επιβλητικές και πολυδάπανες κατασκευές. Οι περισσότερες από αυτές τις κατασκευές βρίσκονται στα Αραβικά Εμιράτα. Είναι κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα και είναι αποτέλεσμα της έντονης οικοδομικής δραστηριότητας που παρατηρήθηκε σε αυτές τις περιοχές λόγω της μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης που υπήρχε ιδιαίτερα εκείνη την περίοδο καθώς ένα από τα κύρια προϊόντα εξαγωγή είναι το πετρέλαιο. Έτσι, παρατηρούμε πλέον κατασκευές των οποίων το ύψος ξεπερνά την ανθρώπινη φαντασία όπως το Burj Khalifa (Σχήμα ) με ύψος 828m του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2010 ενώ η κατασκευή διήρκησε μόλις 6 χρόνια (Burj Khalifa). Σχήμα : Η τελική μορφή του Burj Khalifa. (Φράσια, 2011) Δημιουργήθηκαν όμως και άλλα έργα τα οποία μέχρι πριν κάποια χρόνια ήταν ασύλληπτο ακόμα και να τα σκεφτεί κάποιος όπως ολόκληρο σύμπλεγμα τεχνιτών νησιών γνωστό ως The World (Σχήμα ) το οποίο αποτελείται από 300 νησιά (Privet Island Online) αλλά και πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες που έδιναν ότι μορφή επιθυμούσαν στις εκτάσεις τους ακόμα και μέσα στη θάλασσα όπως με το Palm Jumeirah (Σχήμα ). Η κατασκευή των τεχνιτών νησιών ολοκληρώθηκε αλλά το σύνολο των εργασιών όχι καθώς έκανε την εμφάνισή της η οικονομική κρίση του 2008 στο Dubai. Παρόλα αυτά όπως καταγράφηκε τα τελευταία χρόνια από την εφημερίδα The Telegraph, τα τεχνητά αυτά νησιά άρχισαν να βυθίζονται (Spencer, 2011). 18

27 Σχήμα : Απεικόνιση του The World στο Dubai. (Privet Island Online) Σχήμα : Το Palm Jumeirah στο Dubai. (Google+, 2012) Με την εμφάνιση όμως της οικονομικής κρίσης αλλά και γενικότερα της πιο οικολογικής πολιτικής που άρχισε να εφαρμόζεται πιο έντονα σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε συνδυασμό με τη διεύρυνση των γνώσεων πάνω στο πεδίο της εξοικονόμησης ενέργειας τέθηκαν κάποιοι νέοι στόχοι. Οι στόχοι αυτοί εστιάζουν στη δημιουργία αρχικά δημόσιων και στη συνέχεια όλο και μεγαλύτερου μέρους των ιδιωτικών κατασκευών από τις νέες μέχρι και τις υφιστάμενες των οποίων η κατανάλωση να μειώνεται αρχικά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 (Οδηγία 2010/31/ΕΕ, 2010). Τελικός στόχος της όλης αυτής προσπάθειας είναι η δημιουργία κτιρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης και ακόμα και μηδενικής σε περιοχές που κάτι τέτοιο είναι εφικτό. 19

28 Κεφάλαιο 3 Παράγοντες που επηρεάζουν την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου Για να προσδιοριστούν οι απαιτήσεις αλλά και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την σωστή ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων, δεν αρκούν μόνο οι αποφάσεις από μία κοινή αρχή. Απαραίτητη είναι η υιοθέτηση και η προσαρμογή των κανόνων αυτών από την εκάστοτε χώρα. Για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει να ληφθούν υπόψη διάφοροι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν σε έντονο βαθμό την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου και πολλοί από αυτούς διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Αυτό οφείλεται τόσο στην γεωγραφική θέση της κάθε χώρας όσο και στην τεχνογνωσία που διαθέτει καθώς και στα υλικά που μπορεί να χρησιμοποιήσει. Μέσα στο κεφάλαιο αυτό θα παρουσιαστούν κάποιοι από τους παράγοντες αυτούς και ο τρόπος με τον οποίο επιδρούν στην ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων. 3.1 Κλιματικές συνθήκες Για τον καθορισμό των ενεργειακών καταναλώσεων αλλά και απαιτήσεων ενός κτιρίου καθοριστικό ρόλο έχουν οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή που βρίσκεται το κτίριο μελέτης. Αυτό συμβαίνει γιατί οι συνθήκες αυτές μπορούν να δημιουργήσουν είτε τις ιδανικές συνθήκες και οι απαιτήσεις να είναι οι ελάχιστες δυνατές, είτε τις δυσμενέστερες και οι απαιτήσεις να είναι πολύ υψηλές. Οι συνθήκες αυτές καθορίζονται με βάση κάποιους κλιματικούς παράγοντες. Οι παράγοντες που πρέπει να γνωρίζουμε είναι (Αραβαντινός, 2009): η ηλιακή ακτινοβολία, η θερμοκρασία και τα επίπεδα σχετικής υγρασίας του αέρα, τα επίπεδα βροχόπτωσης στην περιοχή και η διεύθυνση αλλά και η ένταση των ανέμων που υπάρχουν στην περιοχή. Η ηλιακή ακτινοβολία που εκπέμπεται από τον ήλιο, ένα μέρος της περνά από την ατμόσφαιρα και ένα άλλο ανακλάται στο διάστημα. Η ποσότητα που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα είναι αρκετά μεγάλη και ένα μέρος της απορροφάται από το έδαφος, από τους ζωντανούς οργανισμούς και από τα αντικείμενα, και το υπόλοιπο μετατρέπεται σε θερμότητα. 20

29 Η θερμοκρασία που παρατηρείται κατά την διάρκεια της ημέρας είναι αρκετά υψηλή καθώς η θερμότητα που υπάρχει διαχέεται στο περιβάλλον με τη βοήθεια του αέρα. Το αντίθετο συμβαίνει κατά τις νυχτερινές ώρες όπου τα ποσά θερμότητας εκπέμπονται στο διάστημα καθώς ο ανέφελος ουρανός αποτελεί μια τεράστια ψυχρή περιοχή και έτσι δέχεται τα υψηλά επίπεδα θερμότητας που συσσωρεύονται στην επιφάνεια της γης κατά την διάρκεια της ημέρας. Τα επίπεδα σχετικής υγρασίας που παρατηρούνται ορίζονται από τους υδρατμούς που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα. Η υγρασία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις ανταλλαγές θερμότητας του ανθρώπινου σώματος με το περιβάλλον (Αραβαντινός, 2009). Όταν παρατηρούνται υψηλά επίπεδα υγρασίας, τότε υπάρχει υψηλός κορεσμός στον εξωτερικό αέρα, έτσι δεν μπορεί πλέον να επιτευχθεί εκπομπή θερμότητας από το ανθρώπινο σώμα στο περιβάλλον. Αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας είναι να παρατηρείται έντονη δυσφορία από τον άνθρωπο και να χάνεται η αίσθηση της θερμικής άνεσης. Όταν όμως, τα επίπεδα υγρασίας είναι σε χαμηλά επίπεδα τότε διευκολύνεται η διαδικασία αναπνοής του ανθρώπινου σώματος και επικρατεί η αίσθηση άνεσης (Θεοδοσίου, 2011). Τα επίπεδα των βροχοπτώσεων που παρατηρούνται σε μια περιοχή ορίζουν και τα επίπεδα κορεσμού του ατμοσφαιρικού αέρα από υδρατμούς και συμβάλλουν στην ύπαρξη πιο υγρών κλιμάτων. Αντίθετα, χαμηλά επίπεδα βροχοπτώσεων σηματοδοτούν την ύπαρξη ξηρού κλίματος. Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και ο άνεμος ο οποίος δεν πρέπει να παραμελείται κατά τον ενεργειακό σχεδιασμό. Η διεύθυνση του ανέμου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες επιτυχούς αερισμού των χώρων. Κατά τη ρυμοτομική χάραξη ως βέλτιστη χαρακτηρίζεται αυτή μέσω της οποίας επιτρέπεται στον αέρα να περνάει μέσα από την πόλη και όχι επάνω από αυτή. Συγκεκριμένα, κατά το σχεδιασμό η βέλτιστη χάραξη είναι αυτή που εκμεταλλεύεται με τον βέλτιστο τρόπο την ροή αέρα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί χαράσσοντας τις κύριες αρτηρίες του οδικού δικτύου παράλληλα με την κύρια διεύθυνση του αέρα που επικρατεί στην εκάστοτε περιοχή (Θεοδοσίου, 2011). 21

30 Σχήμα 3.1.1: Βέλτιστη ρυμοτομική χάραξη για υψηλό επίπεδο αερισμού. (Θεοδοσίου, 2011) Επίσης ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό είναι το μικρόκλιμα. Γενικά το κλίμα έχοντας ως κριτήριο την γεωγραφική θέση έχει τους ακόλουθους τρεις τύπους: το μακρόκλιμα, το μεσόκλιμα και το μικρόκλιμα (Θεοδοσίου, 2011). Από αυτούς τους τρεις τύπους κλίματος, κατά την κατασκευή αυτός που μελετάται εκτενέστερα είναι το μικρόκλιμα. Το μικρόκλιμα αναφέρεται σε μία μικρή γεωγραφική περιοχή με παρόμοιες κλιματικές συνθήκες και επηρεάζεται σημαντικά από την τοπική βλάστηση, το ανάγλυφο της περιοχής, τον άνεμο και την πυκνότητα δόμησης που παρατηρείται. Η γεωγραφική θέση μιας χώρας παίζει καθοριστικό ρόλο στις ενεργειακές απαιτήσεις που θα πρέπει να ακολουθήσει. Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό απλά παρατηρώντας την Ευρώπη καθώς μπορούμε να την χωρίσουμε σε τρεις ζώνες. Η πρώτη περιλαμβάνει τις βόρειες χώρες, η δεύτερη τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης και η τρίτη αυτές του νότου. Οι χώρες που βρίσκονται στα βόρεια υποφέρουν από έντονους και βαρείς χειμώνες ενώ το καλοκαίρι είναι αρκετά δροσερό και οι υψηλές θερμοκρασίες είναι ελάχιστες. Έτσι στις βόρειες χώρες μοναδικό ενδιαφέρον αποτελούν οι απαιτήσεις για θέρμανση των κατασκευών. Στις χώρες τις κεντρικής Ευρώπης η χειμερινή περίοδος είναι πιο ήπια σε σχέση με τις βόρειες παρόλα αυτά δεν είναι καθόλου υποδεέστερη. Παρατηρούνται αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες και η χειμερινή περίοδος αντιστοιχεί σε ένα μεγάλο μέρος του έτους. Στις χώρες αυτές τώρα παρατηρούνται κατά την καλοκαιρινή περίοδο αρκετά υψηλές θερμοκρασίες οι οποίες όμως δεν διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι, στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, σημειώνονται τόσο απαιτήσεις για θέρμανση οι οποίες είναι και οι σημαντικότερες καθώς καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου όσο και απαιτήσεις για ψύξη που αντιστοιχούν σε ένα μικρό χρονικό διάστημα. Τέλος, υπάρχουν και οι χώρες του νότου των οποίων το κλίμα μπορεί να θεωρηθεί πιο εύκρατο και χαρακτηρίζεται και αυτό από έντονους χειμώνες οι οποίοι όμως δεν έχουν την 22

31 ένταση που παρατηρείται στις βορειότερες περιοχές και πολύ υψηλές θερμοκρασίες και για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Αυτές οι καιρικές συνθήκες είχαν σαν αποτέλεσμα η ενέργεια που χρησιμοποιείται για θέρμανση τους χειμερινούς μήνες να είναι της ίδια τάξης μεγέθους με την ενέργεια για ψύχη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ανάλογα με την γεωγραφική θέση που μελετάται η στρατηγική προσέγγιση αλλά και η φιλοσοφία που πρέπει να ακολουθηθεί από την εκάστοτε χώρα είναι διαφορετική. Είναι λοιπόν λάθος να ακολουθούν όλες οι χώρες τις ίδιες κατασκευαστικές λύσεις, αντίθετα, πρέπει να τις προσαρμόζουν ανάλογα με τις δικές τους ανάγκες ώστε να επιτυγχάνεται το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα που δεν είναι κανένα άλλο παρά η μείωση της κατανάλωσης στο μέγιστο δυνατό βαθμό. 3.2 Αερισμός Κατά την κατασκευή ενός κτιρίου ένα από τα κύρια ενδιαφέροντα του κατασκευαστή είναι η επίτευξη του σωστού αερισμού των χώρων. Ο αερισμός είναι απαραίτητο στοιχείο κατά την κατασκευή διότι επηρεάζει όχι μόνο την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου αλλά την υγεία του ενοίκου καθώς και την ψυχολογία του. Όπως είναι ευρέως γνωστό οι χώροι πρέπει να αερίζονται κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου ώστε να επιτυγχάνεται ανανέωση του παλαιού αέρα με φρέσκο και ταυτόχρονη απομάκρυνση των ρύπων που υπάρχουν στον χώρο. Σχετικά με τον ενεργειακό χαρακτήρα του αερισμού είναι γνωστό ότι αυτός ευθύνεται για το 30% των ενεργειακών απωλειών που παρατηρούνται σε ένα κτίριο. Το ποσοστό όμως αυτό επηρεάζεται άμεσα από την θερμομόνωση και την αεροστεγανότητα που χαρακτηρίζει το κτίριο και η οποία πολλές φορές σχετίζεται και με την παλαιότητά του. Σε περιπτώσεις χαμηλών τιμών αεροστεγανότητας και υψηλής θερμομονωτικής προστασίας της κατασκευής, το ποσοστό αυτό αυξάνεται και μπορεί να ξεπεράσει και το 50% (Θεοδοσίου, 2011). Παρόλα αυτά δεν πρέπει να υποβαθμίζεται ο αερισμός και να θεωρείτε ότι είναι μια παράμετρος που πρέπει να επαλειφθεί καθώς επιφέρει και σημαντικά ενεργειακά οφέλη. Η κίνηση του αέρα σε ένα χώρο συμβάλλει σημαντικά στην μεταφορά του θερμού αέρα από τον ένα χώρο στον άλλο. Πάνω σε αυτή την αρχή στηρίζονται και πολλά παθητικά συστήματα που εφαρμόζονται όπως ο τοίχος Trombe (Σχήμα 3.2.1). Είναι απαραίτητο λοιπόν κατά την κατασκευή αλλά και κατά την νομοθετική διαδικασία να μην αγνοείται ο παράγοντας του αερισμού. 23

32 Σχήμα 3.2.1: Λειτουργία τοίχου Trombe και μεταφορά αέρα. (techteam, 2005) Η συμβολή του αερισμού στην μείωση της ενεργειακής απαίτησης του κτιρίου δεν μπορεί να θεωρηθεί διόλου αμελητέα για την κατασκευή. Κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται με πολύ χαμηλό κόστος ακόμα και χωρίς την αλλαγή του ορυκτού θέρμανσης ή και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, παρά μόνο με τον αερισμό η μείωση της ενεργειακής απαίτησης είναι σημαντική όπως προέκυψε και μετά την εφαρμογή στο Wädenswil 1990 (Kriesi, 2011). Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι με σωστή χρήση του αερισμού και κατάλληλη αεροστεγανότητα μπορεί να επιτευχθεί, με σχετική ευκολία, μείωση της ενεργειακής απαίτησης. Ο αερισμός μπορεί να επιτευχθεί με δύο διαφορετικούς τρόπους, τόσο με μηχανικά μέσα όσο και φυσικά. Τα δύο αυτά είδη αερισμού είναι εξίσου σημαντικά και παρουσιάζουν το καθένα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του (Θεοδοσίου, 2011). Στην περίπτωση εφαρμογής φυσικού αερισμού τα πλεονεκτήματα που καταγράφονται είναι: ότι δεν απαιτείται κατανάλωση ενέργεια για την λειτουργία αυτή, δεν παράγεται θόρυβος στο εσωτερικό του κτιρίου και οι κίνδυνοι που μπορεί να εμφανιστούν είναι ελάχιστοι. Παρόλα αυτά όμως υπάρχουν και κάποια μειονεκτήματα τα οποία είναι: τις περισσότερες φορές είναι απαραίτητη η ύπαρξη ειδικών σχεδιαστικών διατάξεων, η απόδοση των συστημάτων αυτών δεν είναι καθ όλη την διάρκεια του έτους η βέλτιστη και η ποσότητα του αέρα που εισέρχεται στον χώρο δεν είναι ακριβής και μπορεί να ξεπεράσει τα επιθυμητά επίπεδα. Όμως και ο μηχανικός αερισμός (Σχήμα 3.2.2) δεν μπορεί να θεωρηθεί η βέλτιστη λύση λόγω των μειονεκτημάτων που παρατηρούνται κατά την εφαρμογή του φυσικού αερισμού. Για να επιτευχθεί η μείωση της ενεργειακής απαίτησης, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη επαρκούς θερμομονωτικής προστασίας στο κτίριο αλλά και σύστημα ανακύκλωσης 24

33 αέρα, το κόστος των οποίων είναι αρκετά μικρότερο από την εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών για θέρμανση στην κατασκευή. Η μείωση στην ενεργειακή κατανάλωση προκύπτει μέσα από την μεταφορά θερμότητας από το θερμό αέρα που απομακρύνεται, στο φρέσκο που εισέρχεται στο σπίτι. Η διαδικασία αυτή γίνεται με τη χρήση ενός εναλλάκτη θερμότητας στον οποίο υπάρχουν λεπτές μεμβράνες από πλαστικό ή αλουμίνιο που διαχωρίζουν τις δύο αυτές ροές και η μεταφορά θερμότητας που επιτυγχάνεται είναι της τάξης του 85% (Kriesi, 2011). Η διαδικασία αυτή φαίνεται και στην Σχήμα Σχήμα 3.2.2: Σχεδιασμός μηχανικού αερισμού σε κατοικία. (Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου) Στην περίπτωση του μηχανικού αερισμού παρατηρούνται πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αλλά και κάποιοι μύθοι που τους ακολουθούν καθώς αποτελούν νέες τεχνολογίες. Το κύριο πλεονέκτημα που καταγράφεται στη περίπτωση αυτή είναι ο πλήρης έλεγχος των συνθηκών στο εσωτερικό των χώρων αλλά και η αισθητή μείωση των θορύβων που μεταφέρονται από το εξωτερικό περιβάλλον εσωτερικά (Kriesi, 2011). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το επίπεδο θορύβου στο εσωτερικό μιας κατοικίας όταν έξω από αυτή περνά ένα αεροπλάνο και στην μία περίπτωση έχουμε κλειστό παράθυρο ενώ στην άλλη ανοικτό. Στην πρώτη περίπτωση το επίπεδο θορύβου που αντιλαμβάνονται οι χρήστες φτάνει στα 30dB ενώ στη δεύτερη τα 45dB το οποίο επίπεδο ισοδυναμεί με αυτό που θα δημιουργούνταν αν είχαμε 32 αεροπλάνα και κλειστό παράθυρο (Kriesi, 2011) (Σχήμα 3.2.3). 25

34 Σχήμα 3.2.3: Επίπεδο θορύβου στο εσωτερικό του κτιρίου κατά την ανανέωση αέρα με κλειστά κα ανοιχτά αντίστοιχα παράθυρα. (Kriesi, 2011) Τα μειονεκτήματα που παρατηρούνται κατά την χρήση μηχανικού αερισμού είναι η κατανάλωση ενέργειας για την πραγματοποίηση του αερισμού, η οποία μπορεί σε συγκεκριμένες περιπτώσεις να φτάσει πολύ υψηλά επίπεδα, και η απαραίτητα συχνή συντήρηση του συστήματος για την αποφυγή ανθυγιεινών περιστατικών. Υπάρχουν όμως και κάποιοι μύθοι που ακολουθούν την κατασκευή και λειτουργία τους και είναι οι ακόλουθοι (Kriesi, 2011): τα κτίρια που έχουν μηχανικό αερισμό δεν μπορούν να ανοίγουν τα παράθυρά τους. Κάτι τέτοιο δεν επηρεάζει την λειτουργία του συστήματος καθώς ο αερισμός στηρίζεται σε δύο ανεξάρτητους αγωγούς από τους οποίους εισέρχεται και εξέρχεται ο αέρας. οι αγωγοί αέρα είναι ανθυγιεινοί και μέσα σε αυτούς αναπτύσσονται πολλά μικρόβια. Αυτό όμως δεν ισχύει καθώς οι αγωγοί είναι στεγνοί και δεν μπορούν να αναπτυχθούν μικρόβια. Η μόνη περίπτωση εμφάνισης μικροβίων μπορεί να είναι ένα λερωμένο φίλτρο εισόδου αέρα στο μπροστινό μέρος του εναλλάκτη θερμότητας όπου ο αέρας είναι ακόμα ψυχρός και υγρός όπως στο εξωτερικό περιβάλλον. το σύστημα είναι θορυβώδες. Όταν ο αρχικός σχεδιασμός του συστήματος είναι σωστός τότε οι ταχύτητες αέρα που παρατηρούνται είναι ιδιαίτερα χαμηλές ώστε και οι αναπτυσσόμενες πιέσεις να είναι και αυτές σε χαμηλά επίπεδα οπότε οι μόνοι ήχοι που υπολείπονται είναι αυτοί των ανεμιστήρων που λειτουργούν με χαμηλή ταχύτητα. Οι ήχοι αυτοί σύμφωνα με τους γερμανικούς αλλά και ελβετικούς κανονισμούς έχουν ως ανώτερο όριο τα 25dB. 26

35 Τα συστήματα αυτά προσφέρουν θέρμανση με ζεστό και ξηρό αέρα κοντά στους αεραγωγούς. Αυτό όμως δεν είναι ακριβές καθώς το σύστημα αερισμού χρησιμοποιείται για λόγους υγιεινής και μεταφέρει προς το εσωτερικό μόνο φρέσκο αέρα ο οποίος έχει θερμανθεί με επαγωγή. Έτσι ο αέρας που εισέρχεται εν τέλει στον χώρο έχει θερμοκρασία ελαφρώς μεγαλύτερη από αυτή του χώρου κατά την θερινή περίοδο ενώ το αντίστροφο συμβαίνει κατά την χειμερινή. Αυτά τα συστήματα αερισμού οδηγούν σε κακής ποιότητας εσωτερικό αέρα. Η συνεχής και αυτόματη εναλλαγή αέρα συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα αέρα από ότι ανοίγοντας τα παράθυρα από τον ίδιο τον χρήστη. Συμπερασματικά λοιπόν ο αερισμός είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την ενεργειακή συμπεριφορά ενός κτιρίου. Παρόλα αυτά η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί σε κάθε κτίριο αλλά και σε κάθε χώρα διαφέρει καθώς το κλίμα αλλά και οι συνήθειες των χρηστών είναι διαφορετικές. Οι χρήστες αποτελούν τον πιο σημαντικό παράγοντα καθώς θα πρέπει οι συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό να είναι τέτοιες ώστε να αισθάνονται άνεση και όχι εγκλωβισμό από το ίδιο το κτίριο. 3.3 Δείκτης κατανάλωσης θερμότητας Ένας ακόμα παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη για τον καθορισμό της ενεργειακής συμπεριφοράς ενός κτιρίου είναι ο δείκτης κατανάλωσης θερμότητας (IDC) ο οποίος δείχνει την κατανάλωση ενέργειας από ένα κτιρίου ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες θερμότητας, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν τόσο το ζεστό νερό χρήσης όσο και την θέρμανση. Η μονάδα μέτρησης που χρησιμοποιείται για τον συγκεκριμένο δείκτη είναι MJ/m 2 yr και εκφράζει την ετήσια τελική κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή θερμότητας ανά τετραγωνικό μέτρο ενδοδαπέδιας θέρμανσης, έχοντας λάβει υπόψη τις διορθώσεις από τα κλιματικά χαρακτηριστικά του έτους αναφοράς. Η χρήση του δείκτη αυτού είναι ιδιαίτερα έντονη στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στην Ελβετία. Ο υπολογισμός του δεν ήταν υποχρεωτικός παρά μόνο μέχρι το 2010 οπότε και έγινε για όλα τα είδη κτιρίων. Για τον καθορισμό και την εφαρμογή του δείκτη αυτού ακολουθήθηκαν ελβετικοί νόμοι οι οποίοι καταγράφονται ακολούθως (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013): Ο νόμος σχετικά με την ενέργεια (Len L2 30 και πιο συγκεκριμένα τα άρθρα 15C, 22D, 22E και 22F). Η ρύθμιση εφαρμογής του νόμου σχετικά με την ενέργεια (REn L και συγκεκριμένα τα άρθρα 14 και 14Α). 27

36 Η οδηγία υπολογισμού του IDC του 2013 που είναι αποτέλεσμα της οδηγίας για τον υπολογισμό του ScanE που βασίζεται στον κανονισμό SIA 180/4 και στο βαθμό των ημερών. Ανάλογα με την τιμή του δείκτη που προκύπτει ακολουθούνται διάφορες ενέργειες. Πιο συγκεκριμένα ανάλογα με την μέση τιμή του δείκτη, ο δήμος έχει το δικαίωμα να απαιτήσει από 5 ή επιπλέον ιδιοκτήτες των οποίων το ακίνητο είναι ανεξάρτητη μονάδα του κτιρίου είναι δηλαδή διαμέρισμα ή γραφείο και έχει ηλεκτρικό μετρητή, να τοποθετηθεί μία εγκατάσταση ατομικής μέτρησης κόστους θέρμανσης. Ακόμα είναι δυνατό να ζητηθεί από τους ιδιοκτήτες να εκτελεστούν έργα ενεργειακής επάρκειας αλλά και απόδοσης του κτιρίου με την χρήση του δείκτη IDC ο οποίος δεν θα πρέπει να υπερβαίνει μία συγκεκριμένη τιμή. Υπολογισμός δείκτη κατανάλωσης θερμότητας Για τον υπολογισμό του δείκτη κατανάλωσης θερμότητας ακολουθήθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές SIA 2028 του 2008 που σχετίζεται με τα κλιματικά δεδομένα, SIA 416/1 του 2007 σχετικά με τον υπολογισμό της επιφάνειας αναφοράς, SIA 2031 του 2007 που σχετίζεται με τους συντελεστές μετατροπής και SIA 380/1 του 2009 σχετικά με την ταξινόμηση, την αξιολόγηση των τμημάτων εγκαταστάσεων χρήσης και την τροφοδοσία του ζεστού νερού χρήσης. Στη μεθοδολογία έχει ληφθεί υπόψη ο διορθωτικός μηχανισμός για τις διακυμάνσεις κατά την περίοδο της έρευνας (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013). IDC=E h + E ww (σχέση 3.3.1) Όπου IDC: ο δείκτης κατανάλωσης θερμότητας Ε h : ο μερικός δείκτης θερμότητας E ww : ο μερικός δείκτης ζεστού νερού χρήσης Ο δείκτης IDC συμβάλει σημαντικά στον καθορισμό της κατανάλωσης της ενέργειας μεταξύ των κτιρίων και πρέπει να αντανακλά με ακρίβεια την κατανάλωσή τους. Όταν πολλά κτίρια για τη θέρμανσή τους χρησιμοποιούν έναν κοινό λέβητα τότε ο υπεύθυνος (ιδιοκτήτης) είναι υποχρεωμένος να καθορίσει την κατανάλωση που αντιστοιχεί στο κάθε κτίριο. Η κατανομή αυτή μπορεί να γίνει ακολουθώντας την τεχνική της θερμιδομέτρησης, η οποία είναι μία πολύ ακριβής μέθοδος και συνιστάται ακόμα και από την υπηρεσία ενέργειας της Γενεύης (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013). Ένας άλλος τρόπος είναι ο υπολογισμός της ζήτησης για θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης όπως ορίζεται από το SIA 380/1 για το κάθε κτίριο. 28

37 Ο υπολογισμό του IDC μπορεί να γίνει μέσω διαδικτύου και συγκεκριμένα με την χρήση μίας κρατικής ιστοσελίδας της Γενεύης (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013). Για τον υπολογισμό αυτό τα στοιχεία που χρειάζεται να υπάρχουν είναι: τα αρχιτεκτονικά σχέδια της επιφάνειας στην οποία θέλουμε να γίνει η ενεργειακή μελέτη και οι ετήσιες καταναλώσεις που καταγράφηκαν στο προς μελέτη κτίριο Μερικός δείκτης θερμότητας Ο δείκτης αυτός χρησιμοποιείται για τον καθορισμό του δείκτη κατανάλωσης θερμότητας όπως φαίνεται και στην σχέση , αυτό που δείχνει όμως ο δείκτης αυτός είναι η κατανάλωση ενέργειας μόνο για θέρμανση και επηρεάζεται από τις μετεωρολογικές συνθήκες. Επίσης, ο δείκτης αυτός αξιολογείται σύμφωνα με τις καταστάσεις κατανάλωσης και γίνονται διορθώσεις με βάση το διάστημα της μέτρηση αλλά και των πραγματικών καιρικών συνθηκών που επικρατούν. Λαμβάνοντας όλα αυτά τα στοιχεία υπόψη, η σχέση υπολογισμού είναι (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013): h B h A e DJ έτος αναφοράς DJ πραγματική περίοδος 365 B h d 1(θ 0 -θ e ref(d) ) A fp e d dp (θ 0 -θ e(d) ) θ(δ) θu Οι παράγοντες που εμφανίζονται στην σχέση αυτή είναι: (σχέση ) B h : κατανάλωση θέρμανσης σταθμισμένη με τον συντελεστή μετατροπής σύμφωνα με την ανώτερη θερμογόνο δύναμη. [MJ] A e : ενεργειακή επιφάνεια αναφοράς σύμφωνα με το SIA 416/1 [m 2 ] θ 0 : επιθυμητή θερμοκρασία σύμφωνα με το SIA 380/1 (για κατοικίες 20 C) και για κατασκευές πολλαπλών χρήσεων χρησιμοποιούμε τη μέση σταθμισμένη προμετρημένη επιφάνεια αναφοράς στρογγυλοποιημένη κατά [ C] 10% θ e ref(d) : μέση εξωτερική θερμοκρασία της ημέρας αναφοράς d σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές του SIA 2028 και σύμφωνα με τον μετεωρολογικό [ C] σταθμό της Γενεύης θ e (d) : Μέση εξωτερική θερμοκρασία μετρημένη την ημέρα d από τον μετεωρολογικό σταθμό της Γενεύης. [ C] θ u : εξωτερική θερμοκρασία μη θέρμανσης 16 C [ C] dp: πρώτη ημέρα περιόδου καταγραφής fp: τελική ημέρα περιόδου καταγραφής d: ημέρες 29

38 Κατά τον προσδιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας από τα κτίρια πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η ενέργεια που καταναλώνεται από το ίδιο το περιβάλλον για την παραγωγή και κατανάλωσή της από τους χρήστες. Η ενέργεια που καταναλώνεται από το περιβάλλον αλλά και η ηλεκτρική ενέργεια των αντλιών θερμότητας λαμβάνεται υπόψη με έναν συντελεστή 2,5 για όλα τα κτίρια των οποίων η οικοδομική άδεια εκδόθηκε πριν τις 5 Αύγουστο του 2010 και με 3,25 για αυτά από τις 5 Αυγούστου και έπειτα για την Γενεύη (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013) Στην περίπτωση κατά την οποία χρησιμοποιείται θέρμανση μόνο με ηλεκτρική ενέργεια και αντλίες θερμότητας και η χρήση ενός ξεχωριστού μετρητή για την αντλία δεν υπάρχει, η ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που καταγράφεται σχετικά με την θέρμανση προκύπτει από την συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας έχοντας αφαιρέσει την πρότυπη αξία κατανάλωσης όπως ορίζεται από τον πίνακα πολλαπλασιασμένη με την ενεργειακή επιφάνεια αναφοράς. Πίνακας : Ανάγκη ηλεκτρισμού για να γίνει αξιολόγηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στις κατασκευές (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013). Κατηγορίες κατασκευών Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργεια των συσκευών E F,EI [MJ/(m 2 yr)] Πολυκατοικίες 100 Μονοκατοικίες 80 Κτίρια διοίκησης 80 Σχολεία 40 Καταστήματα 120 Αναπαλαιωμένα κτίρια 120 Χώροι συγκέντρωσης 60 Νοσοκομεία 100 Εργοστάσια 60 Στρατόπεδα 20 Αθλητικές εγκαταστάσεις 20 Σκεπαστές πισίνες Μερικός δείκτης ζεστού νερού χρήσης Ο δείκτης αυτός όπως και ο προηγούμενος χρησιμοποιείται για τον καθορισμό του IDC. Ο δείκτης αυτός αναφέρεται στο ζεστό νερό χρήσης και παρουσιάζει το τμήμα της κατανάλωσης το οποίο δεν σχετίζεται με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν σε μία περιοχή, παρά καθορίζεται από την διατήρηση των θερμοκρασιών της εγκατάστασης. Έτσι ο 30

39 δείκτης αυτός προκύπτει από την σχέση (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013): ww B ww A e 365 (fp-dp) Οι παράγοντες που απαρτίζουν τη σχέση αυτή είναι: B ww : (σχέση ) κατανάλωση ενέργειας [MJ] για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης σταθμισμένη με τον συντελεστή μετατροπής σύμφωνα με την ανώτερη θερμογόνο δύναμη A e : ενεργειακή επιφάνεια αναφοράς σύμφωνα με το SIA 416/1 dp: fp: (fp-dp): πρώτη ημέρα περιόδου καταγραφής τελική ημέρα περιόδου καταγραφής εκφράζεται σε πλήθος ημερών Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο παράγοντας B ww δεν είναι γνωστός, η τιμή του μπορεί να ληφθεί από τον πίνακα (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013). Πίνακας : Τιμές μερικού δείκτη ζεστού νερού χρήσης (Directive relative au calcul de l indice de Κατηγορίες κατασκευών dépense de chaleur, 2013). Ανάγκες ενέργειας για ζεστό νερό χρήσης E ww [MJ/(m 2 yr)] Πολυκατοικίες 128 Μονοκατοικίες 85 Κτίρια διοίκησης 43 Σχολεία 43 Καταστήματα 43 Αναπαλαιωμένα κτίρια 342 Χώροι συγκέντρωσης 86 Νοσοκομεία 171 Εργοστάσια 43 Στρατόπεδα 9 Αθλητικές εγκαταστάσεις 513 Σκεπαστές πισίνες 513 Στις περιπτώσεις πολλαπλής ανάθεσης, η τιμή του E ww αντιστοιχεί στη μέση σταθμισμένη επιφάνεια αναφοράς στρογγυλοποιημένη στο 10% σε κάθε περίπτωση. Η τελική μετατροπή ενέργειας προκύπτει σύμφωνα με την ανώτερη θερμογόνο δύναμη και τον συντελεστή τυποποιημένων επιδόσεων για τις αντλίες θερμότητας (Directive relative au calcul de l indice de dépense de chaleur, 2013). 31

40 3.4 Θερμομονωτική επάρκεια Το κτίριο καταναλώνει ποσά θερμότητας για να εξασφαλίσει συνθήκες θερμικής άνεσης τόσο κατά τους χειμερινούς όσο και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ενέργεια αυτή που καταναλώνεται σε κάθε περίπτωση διαφοροποιείται και ένας από τους λόγους είναι η θερμική επάρκεια της κατασκευής. Η θερμοκρασία μεταδίδεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους με αγωγή, συναγωγή ή μεταφορά και ακτινοβολία, και τα τρία είδη ροής συναντώνται καθημερινά και είναι όλα εξίσου σημαντικά. Σχήμα 3.4.1: Τρεις τρόποι μετάδοσης θερμότητας (1ο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου, 2012) Έλεγχοι θερμομονωτικής επάρκειας Για να ελεγχθεί η θερμική επάρκεια του κελύφους της κατασκευής αναγκαίοι είναι οι έλεγχοι θερμοπερατότητας. Σύμφωνα με τον κανονισμό θερμομόνωσης των κτιρίων του 1980 οι έλεγχοι που γίνονται ήταν τρεις: στο σύνολο του περιβλήματος του κτιρίου, στις κατακόρυφες επιφάνειες των ορόφων αλλά και στα δομικά στοιχεία της κατασκευής. Αντίθετα οι έλεγχοι που γίνονται με τον νέο κανονισμό στην Ελλάδα είναι ο έλεγχος όλων των δομικών στοιχείων και ο έλεγχος στο σύνολο του κτιριακού κελύφους (Τσικαλουδάκη, Σημειώσεις μαθήματος Ειδικών Θεμάτων Οικοδομικής "Θεριμκή επάρκεια του κτιριακού κελύφους"). Ο έλεγχος όλων των δομικών στοιχείων επιτυγχάνεται μέσα από τον συντελεστή θερμοπερατότητας (U) όλων των δομικών στοιχείων. Ο συντελεστής αυτός υπολογίζεται τόσο για τις αδιαφανείς όσο και για τις διαφανείς επιφάνειες της κατασκευής και εκφράζει την θερμότητα που μπορεί να διέλθει μέσα από τα στοιχεία αυτά. Στόχος είναι ο συντελεστής θερμοπερατότητας να λαμβάνει τη μικρότερη δυνατή τιμή. Στην περίπτωση των αδιαφανών 32

41 επιφανειών ο συντελεστής αυτός σύμφωνά με την (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2, 2010) προκύπτει από τον ακόλουθο τύπο: 1 i d [W/m 2 K] (σχέση ) i 1λ δ α Όπου οι συντελεστές είναι: R i και R α : συντελεστές αντίστασης θερμικής μετάβασης R δ : συντελεστής θερμικής μετάβασης στρώματος αέρα και Λ : συντελεστής θερμικής διαφυγής Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι για να επιτευχθούν τιμές του συντελεστή θερμοπερατότητας σε χαμηλά επίπεδα θα πρέπει η θερμομόνωση της κατασκευής να είναι σε επιθυμητά επίπεδα και όσο μεγαλύτερο είναι το πάχος θερμομόνωσης που τοποθετείται τόσο μικρότερη είναι και η τιμή του συντελεστή που προκύπτει. Από μια όμως τιμή πάχους της θερμομόνωσης και έπειτα η μεταβολή του συντελεστή θερμοπερατότητας δεν προσφέρει ιδιαίτερα οφέλη στην κατασκευή οπότε πρέπει να επιλέγεται με ιδιαίτερη προσοχή και σύνεση το πάχος θερμομόνωσης που θα τοποθετηθεί εν τέλει στην κατασκευή. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την θερμομόνωση των κατασκευών είναι ποικίλα και διαφοροποιούνται κάθε φορά ανάλογα με τις απαιτήσεις της κατασκευής αλλά και από τις απαιτήσεις τοποθέτησης. Τα υλικά αυτά διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες τα οργανικά και τα ανόργανα υλικά και κάθε μια από τις κατηγορίες αυτές διαχωρίζεται σε δύο μικρότερες αυτή των συνθετικών και των φυσικών υλικών. Πίνακας : Κατηγοριοποίηση θερμομονωτικών υλικών (Τσικαλουδάκη, Σημειώσεις μαθήματος Περιβαλλοντικής και ενεργειακής θεώρησης των κτιριακών κατασκευών, 2013). Φύση Υλικού Οργανικά Ανόργανα Συνθετικά Φυσικά Συνθετικά Φυσικά Διογκωμένη πολυστερίνη Ξυλλόμαλλο Υαλοβάμβακας Διογκωμένος περλίτης Εξηλασμένη πολυστερίνη Φελλός Πετροβάμβακας Πολυουρεθάνη Μαλλί Κυψελωτό γυαλί Σχετικά με τα διαφανή στοιχεία ο συντελεστής θερμοπερατότητας είναι πολύ σημαντικός καθώς από τις επιφάνειες αυτές εκλύονται πολύ μεγάλα ποσά θερμότητας. Ο προσδιορισμός της τιμής του συντελεστή αυτού γίνεται από μια σχέση που διαφέρει από την σχ και δίνεται από την (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2, 2010) και είναι: A f f A g g l g g w [W/(m 2 K)] (σχέση ) A w 33

42 Οι παράγοντες που συνθέτουν την είναι: A f : U f : Α g : U g : l g : το εμβαδόν του πλαισίου του κουφώματος. ο συντελεστής θερμοπερατότητας του κουφώματος. το εμβαδόν του υαλοπίνακα. ο συντελεστής θερμοπερατότητας του υαλοπίνακα. το μήκος της θερμογέφυρας του υαλοπίνακα με το πλαίσιο. g: ο συντελεστής γραμμικής θερμοπερατότητας του κάθε τύπου θερμογέφυρας που αναπτύσσεται στο περίβλημα του κτιρίου. Με τον υπολογισμό των τιμών των συντελεστών θερμοπερατότητας όλων των αδιαφανών αλλά και των διαφανών δομικών στοιχείων ολοκληρώνεται ο πρώτος έλεγχος σχετικά με την θερμική επάρκεια του κτιρίου μελέτης. Επόμενο στάδιο είναι η πραγματοποίηση του δεύτερου ελέγχου, ο οποίος γίνεται μέσω του υπολογισμού του συντελεστή θερμοπερατότητας για ολόκληρο το κτίριο (U m ). Για τον υπολογισμό του συντελεστή αυτού γίνεται χρήση της όπως προκύπτει από την (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2, 2010). v Α n 1 b i 1 l i ib m v [W/(m 2 K)] (σχέση ) 1 Α Όπου τα στοιχεία της είναι A j : U j : b : l i : το εμβαδόν της επιφάνειας. ο συντελεστής θερμοπερατότητας της επιφάνειας. μειωτικός συντελεστής. το μήκος της θερμογέφυρας. i: ο συντελεστής γραμμικής θερμοπερατότητας του κάθε τύπου θερμογέφυρας που αναπτύσσεται στο περίβλημα του κτιρίου. Έτσι υπολογίζεται ο συντελεστής θερμοπερατότητας για ολόκληρο το κτίριο και στην συνέχεια ελέγχεται από τα όρια που έχουν οριστεί από τον κανονισμό. Τα όρια αυτά διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή καθώς επηρεάζονται άμεσα από τα κλιματικά χαρακτηριστικά της υπό μελέτη περιοχής Θερμογέφυρες Ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το κτιριακό κέλυφος είναι η θερμογέφυρες των οποίων η εμφάνιση ειδικά στις ελληνικές κατασκευές υπήρχε εδώ και πολλές δεκαετίες τα τελευταία όμως χρόνια έχει διαπιστωθεί το πόσο επιβεβλημένη είναι η αποφυγή της από την κατασκευή. Έτσι τα τελευταία χρόνια δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα κατά την κατασκευή στα ευπαθή σημεία ώστε να αποφευχθεί στο μέγιστο βαθμό η εμφάνιση κάποιας θερμογέφυρας. 34

43 Ως θερμογέφυρα ορίζεται η θέση στο κέλυφος μιας κτιριακής κατασκευής όπου παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στη θερμική αντίσταση των δομικών στοιχείων σε σχέση με τις γειτονικές τους. Οι διαφοροποιήσεις αυτές μπορούν να οφείλονται σε πολλούς και διάφορους παράγοντες όπως η ασυνέχεια της θερμομονωτικής στρώσης αλλά και γενικότερα οι κακοτεχνίες και οι κατασκευαστικές αδυναμίες που παρατηρούνται πολλές φορές ή ακόμα και η χρήση διαφορετικού υλικού κατά μήκος της επιφάνειας του δομικού στοιχείου αλλά και η φθορά που επέρχεται με το πέρασμα του χρόνου καθώς και η αλλαγή στην γεωμετρία της διατομής που υπάρχει. Έτσι στα σημεία αυτά παρατηρείται μια μεταβολή της ροής θερμότητας αλλά και της θερμοκρασίας που αναπτύσσεται στην εσωτερική επιφάνεια σε σχέση με τις γειτονικές (Τσικαλουδάκη, Σημειώσεις μαθήματος Ειδικών Θεμάτων Οικοδομικής "Θεριμκή επάρκεια του κτιριακού κελύφους"). Για τον εντοπισμό των θερμογεφυρών σε υφιστάμενες κατασκευές, χρησιμοποιούνται θερμοκάμερες οι οποίες δίνουν μία απεικόνιση της θερμοκρασίας των διάφορων επιφανειών και έτσι μπορούμε να προσδιορίσουμε τις θέσεις των θερμογεφυρών στο κέλυφος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι παλαιές κατασκευές όπου παρατηρούνται ιδιαιτέρα υψηλές θερμοκρασίες στην περιοχή των κουφωμάτων αλλά και σε περιοχές όπου έχουμε έλλειψη θερμομονωτικής προστασίας Σχήμα Σχήμα :Απεικόνιση αριστερής πολυκατοικίας με χρήση θερμοκάμερας για προσδιορισμό θερμογεφυρών (Infratech, 2011). Στόχος κατά την κατασκευή είναι η μείωση στο μέγιστο δυνατό αυτών των απωλειών θερμότητας ώστε η εικόνα που θα δίνεται πλέον από μια θερμοκάμερα θα είναι : 35

44 Σχήμα : Απεικόνιση κατοικίας στη Νέα Υόρκη όπου δεν παρατηρούνται θερμογέφυρες (η κατοικία που βρίσκεται κεντρικά της εικόνας) (Campbell-Dollaghan, 2013). Συγκεντρωτικά τα κυριότερα προβλήματα που εμφανίζονται σε μία κατασκευή λόγω των θερμογεφυρών είναι (Infratech, 2011): Συμπύκνωση υδρατμών εσωτερικά των επιφανειών στις περιοχές των θερμογεφυρών με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης μυκήτων. Οι μύκητες αυτοί έχουν έντονη οσμή και επηρεάζουν όχι μόνο την γενική αισθητική του χώρου αλλά και την υγεία των χρηστών καθώς μπορεί να προκληθούν σημαντικά αναπνευστικά προβλήματα. Οι συνθήκες θερμικής άνεσης δεν είναι εύκολο να επιτευχθούν καθώς η ύπαρξη των θερμογεφυρών επηρεάζει αρνητικά την θερμική ισορροπία του χώρου. Η σπατάλη ενέργειας που σημειώνεται καθώς απαιτούνται μεγαλύτερα ποσά για την θέρμανση του χώρου από αυτά που θα απαιτούνταν αν δεν είχαμε διαφυγές προς το περιβάλλον. Οι θέσεις στις οποίες μπορεί να παρατηρηθούν οι θερμογέφυρες είναι οι κατακόρυφες που εντοπίζονται εύκολα με τη βοήθεια των σχεδίων της κάτοψης, οι οριζόντιες που γίνονται αντιληπτές από τα σχέδια τομής και οι θερμογέφυρες των κουφωμάτων που εντοπίζονται στην περίμετρο των ανοιγμάτων που έχει η κατασκευή. Για τον καθορισμό της επίδρασης των θερμογεφυρών στην κατασκευή λαμβάνεται υπόψη το μήκος της θερμομόνωσης και ο συντελεστής γραμμικής θερμοπερατότητας ( ) ο οποίος εξαρτάται από τον τύπο της θερμογέφυρας που υπάρχει (Τσικαλουδάκη, Σημειώσεις μαθήματος Ειδικών Θεμάτων Οικοδομικής "Θεριμκή επάρκεια του κτιριακού κελύφους"). Ο όρος θερμογέφυρα μπορεί να διακριθεί περεταίρω σε δύο επιπλέον είδη θερμογέφυρας, την γραμμική θερμογέφυρα η οποία χρησιμοποιείται κατά κόρον στον ελληνικό ενεργειακό κανονισμό και στην σημειακή θερμογέφυρα. Η γραμμική θερμογέφυρα ορίζεται ως μια διαταραχή που αναπτύσσεται κατά μήκος μίας επιφάνειας. Η απώλεια θερμότητας που προκαλείται από τη θερμογέφυρα εκφράζεται μέσω του γραμμικού συντελεστή θερμοπερατότητας ( ). Ο συντελεστής αυτός ορίζεται ως η πρόσθετη απώλεια 36

45 λόγω διαταραχής σε ένα μήκος ενός μέτρου και για διαφορά θερμοκρασίας 1 C μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού αέρα (Catalogue des ponts thermique, 2003) και οι μονάδες μέτρησής του είναι [W/(mK)]. Το μέγεθος του συντελεστή γραμμικής θερμοπερατότητας επηρεάζεται από διάφορα χαρακτηριστικά όπως: Η ποιότητα της κατασκευαστικής Ο τρόπος υπολογισμού των διαστάσεων Η τιμή του συντελεστή U των γειτονικών δομικών στοιχείων που δεν επηρεάζονται. Ο υπολογισμός του γραμμικού συντελεστή θερμοπερατότητας γίνεται με τη βοήθεια του τύπου (Catalogue des ponts thermique, 2003). Όπου Φ συνολικό -Φ μη επηρεασμένο ΔΤ l Φ συνολικό -Φ μη επηρεασμένο ΔΤ (σχέση ) : γραμμικός συντελεστής θερμοπερατότητας [W/(mK)] Φ συνολικό : συνολική ροή θερμότητας των δύο στοιχείων [W] Φ μη επηρεασμένο : ΔΤ : συνολική ροή θερμότητας 2 μη γειτονικών στοιχείων που δεν επηρεάζονται από την θερμογέφυρα διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής επιφάνειας του στοιχείου l : μήκος θερμογέφυρας [m] Φ συνολικό : γραμμική θερμική ροή μεταξύ 2 γειτονικών στοιχείων [W/m] Φ μη επηρεασμένο : ποσότητα γραμμικής θερμικής ροής μεταξύ 2 μη γειτονικών στοιχείων που δεν επηρεάζονται από την θερμογέφυρα [W] [ C] [W/m] Η σημειακή θερμογέφυρα είναι μια ασυνέχεια ή διαταραχή που αναφέρεται σε ένα σημείο μόνο. Η απώλεια θερμότητας που προκαλείται από τη θερμογέφυρα αυτή εκφράζεται μέσω του σημειακού συντελεστή θερμοπερατότητας (Χ). Η τιμή του Χ ορίζεται από την πρόσθετη απώλεια λόγω της σημειακής διαταραχής για μια διαφορά θερμοκρασίας 1 C μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού αέρα. Η μονάδα μέτρησης του συντελεστή αυτού είναι [W/K] και μια γενική παρατήρηση του συντελεστή X είναι ότι όσο μικρότερη είναι η τιμή του συντελεστή αυτού τόσο πιο χαμηλή είναι η απώλεια πρόσθετης ενέργειας λόγω της ύπαρξης θερμογέφυρας. Στην περίπτωση που η θερμογέφυρα είναι μεγάλου μήκους όπως στην περίπτωση των πυλωτών γίνεται χρήση του συντελεστή Χ, όταν όμως η έκταση της θερμογέφυρας είναι σε λογικά επίπεδα τότε η τιμή του Χ προστίθεται στη τιμή του U ώστε να είναι πιο πρακτική η χρήση του (Catalogue des ponts thermique, 2003). Ο υπολογισμός του Χ γίνεται σύμφωνα με την σχέση όπως αναφέρεται και στον (Catalogue des ponts thermique, 2003): 37

46 Χ Φ συνολικό -Φ μη επηρεασμένο ΔΤ Όπου (σχέση ) : σημειακός συντελεστής θερμοπερατότητας [W/(K)] Φ συνολικό : συνολική ροή θερμότητας [W] Φ μη επηρεασμένο : συνολική ροή θερμότητας χωρίς την επιρροή των ΔΤ : Ο συντελεστής θερμογεφυρών διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της εσωτερικής και εξωτερικής επιφάνειας του στοιχείου [W] [ C] που χρησιμοποιείται και στην περίπτωση της Ελλάδας αλλά και της Ελβετίας λαμβάνατε έτοιμος από πίνακες. Σημαντικοί παράγοντες για την επιλογή της κατάλληλης τιμής είναι στην περίπτωση της Ελλάδας η θέση της θερμογέφυρας αλλά και η θέση της θερμομόνωσης. Έτσι, οι διάφορες κατηγορίες όπως ορίζονται από την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 για την επιλογή του συντελεστή είναι οι εξής: Θερμογέφυρα στην εξωτερική γωνία Θερμογέφυρα στην εσωτερική γωνία Θερμογέφυρα ένωσης δομικών στοιχείων Θερμογέφυρα δώματος-οροφής σε προεξοχή Θερμογέφυρα δαπέδου σε προεξοχή-δαπέδου επάνω από πυλωτή Θερμογέφυρα σε οροφή σε εσοχή Θερμογέφυρα σε δάπεδο σε εσοχή Θερμογέφυρα σε ενδιάμεσο δάπεδο Θερμογέφυρα δαπέδου που εδράζεται στο έδαφος Θερμογέφυρα περίδεσμου ενίσχυσης Θερμογέφυρα σε λαμπά κουφώματος Θερμογέφυρα σε ανωκάσι-κατωκάσι κουφώματος Στην περίπτωση της Ελβετίας για τον καθορισμό του λαμβάνεται υπόψη η τιμή του συντελεστή θερμοπερατότητας U των επιφανειών, το πάχος της θερμομόνωσης, το είδος του υλικού του δομικού στοιχείου (τοιχοποιία, ξύλο, επιφάνεια με εξωτερική θερμομόνωση ή αεριζόμενη επίστρωση και επιφάνειες με εσωτερική θερμομόνωση) και ο τύπος θερμογέφυρας που υπάρχει. Οι τύποι θερμογεφυρών που μελετώνται όπως καταγράφονται στον (Catalogue des ponts thermique, 2003) είναι: Πλάκα μπαλκονιού Επίπεδη οροφή με μαρκίζες Επίπεδη οροφή με στηθαίο Πλάκα δαπέδου ορόφου 38

47 Σύνδεση τοίχου με την πλάκα υπογείου Σύνδεση εσωτερικού τοίχου με εξωτερικό τοίχο Επίπεδη στέγη χωρίς μαρκίζες Σύνδεση τοίχου με κεκλιμένη στέγη Ένωση δομικού στοιχείου πρόσοψης με στοιχείο υπογείου Ένωση τοιχοποιίας με πλάκα Περιοχή περιμετρικά του κουφώματος Από τα σημεία θερμογεφυρών που λαμβάνονται υπόψη τις δύο περιπτώσεις παρατηρείται η μη αναφορά σε θερμογέφυρες εσωτερικής και εξωτερικής θερμομόνωσης στην δεύτερη περίπτωση. Αλλά και γενικότερα παρατηρείται ότι οι τύποι των θερμογεφυρών αν και αρκετοί είναι κοινοί υπάρχουν κάποιοι που εμφανίζονται μόνο σε μία από τις δύο όπως αυτός του περίδεσμου ενίσχυσης που δεν αναφέρεται στον ελβετικό κατάλογο αλλά και στην σύνδεση φέροντος οργανισμού με κεκλιμένη στέγη που υπάρχει στον ελβετικό κατάλογο αλλά όχι στον ελληνικό. Ακόμα, η μη χρήση του συντελεστή θερμοπερατότητας των επιφανειών αλλά και του πάχους του υλικού θερμομόνωσης για την επιλογή του γραμμικού συντελεστή θερμοπερατότητας γίνεται μόνο στην περίπτωση της Ελβετίας και όχι σε αυτή της Ελλάδας. Γενικά οι τιμές που παρατηρούνται και στις δύο περιπτώσεις διαφέρουν ανάλογα με το τύπο θερμογέφυρας που επιλέγεται κάθε φορά. Στην περίπτωση όμως της Ελβετίας οι τιμές ποικίλουν και στον ίδιο τύπο θερμογέφυρας ανάλογα με τους παράγοντες που αναφέρθηκαν ανωτέρω, για την περίπτωση ενός συγκεκριμένου τύπου θερμογέφυρας και λαμβάνοντας υπόψη μόνο τον συντελεστή θερμοπερατότητας οι τιμές που προκύπτουν δεν έχουν μεγάλη διαφορά. Παρόλα αυτά το εύρος των τιμών που καταγράφονται στους πίνακες και στις δύο περιπτώσεις είναι από το -0,30 και φθάνουν μέχρι το 1,70. 39

48 Κεφάλαιο 4 Ενεργειακή κατάσταση στην Ευρώπη Η προσπάθεια για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης δεν πρέπει να γίνεται από κάθε χώρα μονόπλευρα αλλά παρατηρώντας και τους τρόπους αντιμετώπισης των υπολοίπων χωρών. Πρέπει να ακολουθείται μια κοινή ενεργειακή πολιτική από όλες τις χώρες ώστε τα αποτελέσματα να γίνονται εμφανή σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα και να δίνεται η δυνατότητα στις χώρες να ανταλλάσουν τις τεχνολογίες που αναπτύσσουν και να συνεργάζονται. 4.1 Νομικό πλαίσιο Για την εφαρμογή του σχεδίου μείωσης κατανάλωσης ενέργειας από το σύνολο των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης εκδόθηκαν πολλές οδηγίες οι οποίες στην συνέχεια προσαρμόστηκαν και εναρμονίστηκαν με τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της κάθε χώρας καθώς κάθε μία έχει τις ιδιαιτερότητές της και τον πολιτισμό της. Επιγραμματικά οι οδηγίες που έχουν ψηφιστεί και τεθεί σε ισχύ από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο είναι (Αντωνιάδου, 2012): Η Οδηγία 2002/91/ΕΕ η οποία αναφέρεται στην ενεργειακή επίδοση των κτιρίων. Η Οδηγία 2004/8/ΕΕ σχετικά με την προώθηση της συμπαραγωγής ενέργειας σύμφωνα με την ζήτηση που καταγράφεται για χρήσιμη θερμότητα στην εσωτερική αγορά ενέργειας. Η Οδηγία 2006/32/ΕΕ η οποία σχετίζεται με την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση αλλά και τις ενεργειακές υπηρεσίες. Η οδηγία αυτή ακυρώνει την προϋπάρχουσα οδηγία 93/76/ΕΕ. Η Απόφαση 2006/1005/ΕΕ που αποτελεί μια συμφωνία των Ηνωμένων πολιτειών Αμερικής και της ευρωπαϊκής ένωσης για την προσθήκη ετικετών στον εξοπλισμό γραφείου. Η Οδηγία 2009/125/ΕΕ σχετίζεται με την θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού σχετικά με τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα. 40

49 Η Οδηγία 2010/30/ΕΕ στην οποία γίνεται ένδειξη της κατανάλωσης ενέργειας αλλά και λοιπών πόρων των οικιακών συσκευών με την επισήμανση και την παροχή ομοιόμορφων πληροφοριών σχετικά με τα προϊόντα. Η Οδηγία 2010/31/ΕΕ που είναι μια αναδιατύπωση και σχετίζεται με την ενεργειακή απόδοση. Στην οδηγία αυτή γίνεται αναφορά για τα κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Υποχρέωση όλων των χωρών είναι να προσαρμόσουν τις ανωτέρω οδηγίες στην νομοθεσία τους. Από την πλευρά της η Ελλάδα δεν έχει προσαρμόσει ακόμη πλήρως την οδηγία 2010/31/ΕΕ στην νομοθεσία της. Μία από τις τελευταίες αποφάσεις για την εναρμόνιση της οδηγίας αυτής με την ελληνική νομοθεσία αποτελεί το ΦΕΚ 42Α /2013. Στο συγκεκριμένο φύλλο της κυβερνήσεως αναφέρονται οι υποχρεώσεις της Ελλάδας σχετικά με τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης αλλά και των ελάχιστων απαιτήσεων κατανάλωσης από τις κατασκευές. Ακόμα αναγράφεται ότι από όλα τα νέα κτίρια που κατασκευάζονται να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Στην περίπτωση των νέων κτιρίων που στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες η υποχρέωση αυτή ορίζεται δύο έτη νωρίτερα (ΦΕΚ 42Α, 2013). 4.2 Ενεργειακή κατανάλωση σε Ευρώπη και Ελλάδα Στον ευρωπαϊκό χώρο δεν παρατηρείται μόνο κατανάλωση ενέργειας αλλά και παραγωγή. Η παραγωγή της ενέργειας όπως και η κατανάλωσής της είναι ιδιαίτερα ρυπογόνα και μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα. Η παραγωγή ενέργειας διαφέρει από χώρα σε χώρα καθώς διαφέρουν και οι πρώτες ύλες που είναι διαθέσιμες. Κύριες πηγές παραγωγής ενέργειας για την Ελλάδα είναι τα ορυκτά καύσιμα όπως ο λιγνίτης αλλά και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η ενέργεια η οποία παράγεται μετράται σε toe που είναι οι ισοδύναμοι τόνοι πετρελαίου και εκφράζει την ποσότητα ενέργειας που εκλύεται από την καύση ενός τόνου αδιύλιστου πετρελαίου και αντιστοιχεί περίπου σε 42GJ. Οι χώρες με την μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας στην Ευρώπη είναι η Αγγλία, η Γερμανία, η Νορβηγία και η Γαλλία για το έτος Παρατηρείται μια γενικότερη παραγωγή ενέργειας σε όλες τις χώρες του πλανήτη όπως και η κατανομή ενέργειας (Σχήμα και Σχήμα 4.2.2) όπως προκύπτει από τον διεθνή οργανισμό ενέργειας για το Για την Ελλάδα η παραγωγή ενέργειας που έχει καταγραφεί είναι 9,60 Mtoe και η Ελβετία 12,33 Mtoe (International Energy Agency). 41

50 Σχήμα 4.2.1:Κατανομή παραγωγής ενέργειας σε ολόκληρο τον πλανήτη (International Energy Agency). Σχήμα 4.2.2: Κατανομή παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη (International Energy Agency). Σημαντικό ρόλο στην ενέργεια που καταναλώνεται σε μία χώρα έχει η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Η ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται μετράται σε Wh που αντιστοιχούν σε 3600J. Από την κατανομή της κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη το 2011 (Σχήμα 4.2.3) παρατηρείται ότι οι χώρες με την μεγαλύτερη κατανάλωση είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Αγγλία και η Ιταλία. Η κατανάλωση της Ελλάδας και της Ελβετίας αντίστοιχα είναι 59,85 TWh και 62,73 TWh. Για να είναι όμως πιο ορθή η αξιολόγηση της κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας σε μία χώρα πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο πληθυσμός της κάθε χώρας (Σχήμα 4.2.4) (International Energy Agency). 42

51 Σχήμα 4.2.3: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη το 2011 (International Energy Agency). Σχήμα 4.2.4: Κατανομή ηλεκτρικής ενέργειας βάση πληθυσμού στην Ευρώπη το 2011 (International Energy Agency). Όπως παρατηρείται λαμβάνοντας υπόψη τον πληθυσμό στην κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας οι κάτοικοι της Ισλανδίας και εν συνεχεία της Φιλανδίας καταναλώνουν τα μεγαλύτερα ποσά ενέργειας. Στη περίπτωση της Ελβετίας και της Ελλάδας αν και παραπλήσιες καταναλώσεις ενέργειας η κατανάλωση κατά άτομο στην περίπτωση της Ελβετίας (9,97GWh/κάτοικο) είναι αρκετά υψηλότερη από ότι στην Ελλάδα (5,29GWh/κάτοικο). Ένα ακόμα στοιχείο που ελέγχεται και επηρεάζει πολύ έντονα την ενεργειακή πολιτική που ακολουθεί μια χώρα είναι οι εκπομπές CO 2. Από τις μετρήσεις που έχουν γίνει για το 43

52 2011 αλλά και την κατανομή των εκπομπών στην Ευρώπη (Σχήμα 4.2.5), παρατηρείται ότι οι μεγαλύτερες εκπομπές καταγράφονται μακράν στην Γερμανία (747,58 Mt) και ακολουθεί η Αγγλία (443,01 Mt). Για να γίνει καλύτερη η αξιολόγηση των εκπομπών CO 2 υπολογίστηκε και η κατανομή των εκπομπών αυτών αλλά κάτοικο στις διάφορες χώρες τις Ευρώπης (Σχήμα 4.2.6) (International Energy Agency). Σχήμα 4.2.5: Κατανομή εκπομπών CO 2 στην Ευρώπη το 2011 (International Energy Agency). Σχήμα 4.2.6: Κατανομή εκπομπών CO 2 ανά κάτοικο στην Ευρώπη το 2011 (International Energy Agency). Λαμβάνοντας υπόψη και τον πληθυσμό μιας χώρας παρατηρείται ότι οι χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές CO 2 κατά κάτοικο είναι με φθίνουσα σειρά η Εσθονία (14,40 t/κάτοικο), η Τσεχία (10,73 t/κάτοικο), η Ολλανδία (10,45 t/κάτοικο), η Φιλανδία (10,32 t/κάτοικο), το Βέλγιο (9,89 t/κάτοικο) και η Γερμανία (9,14 t/κάτοικο). Παρατηρείται λοιπόν ότι 44

53 ενώ στο σύνολο των εκπομπών η Γερμανία κατέχει μακράν την πρώτη θέση λαμβάνοντας υπόψη των πληθυσμό κατατάσσεται στην έκτη μόλις θέση (International Energy Agency). Η ενέργεια αυτή που παράγεται καταναλώνεται σε διάφορους τομείς όπως είναι η βιομηχανία, η αλιεία, η γεωργία, ο τριτογενής τομέας, οι μεταφορές αλλά και οι κατοικίες. Η κατανομή της ενέργειας που απαιτείται έχει κάποιες διαφορές στην περίπτωση της ευρωπαϊκής ένωσης (Σχήμα 4.2.7) από αυτή της Ελλάδας (Σχήμα 4.2.8). άλλος 1% Αλιεία 0% Γεωργία 2% Τριτογενής τομέας 13% Μεταφορές 33% Κατοικία 27% Βιομηχανία 24% Σχήμα 4.2.7: Συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση ανά τομέα για την Ευρώπη των 27 το 2009 (Γιακουμέλος, 2013). Αλιεία 0% Γεωργία 4% Τριτογενής τομέας 10% Μεταφορές 45% Κατοικία 24% Βιομηχανία 17% Σχήμα 4.2.8:Συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση ανά τομέα στην Ελλάδα το 2009 (Γιακουμέλος, 2013). 45

54 4.2.1 Κατάσταση στον κατασκευαστικό τομέα Οι κατασκευές στην Ευρώπη είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας. Η δομημένη επιφάνεια που παρατηρείται στην Ευρώπη διαφέρει καθώς η μισή από το σύνολο της δομημένης επιφάνειας στην Ευρώπη, εντοπίζεται στις βόρειες και δυτικές χώρες ενώ το 36% αντιστοιχεί στις χώρες του νότου και το υπόλοιπο 14% ανήκει στις ανατολικές χώρες (Europe's building under the microscope, 2011). Η ετήσια ανάπτυξη των κτιριακών κατασκευών τα τελευταία χρόνια είναι κοντά στο 1% και παρατηρείται μια γενικότερη τάση σε όλες τις χώρες για μείωση της κατασκευής νέων κτιρίων καθώς η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει άμεσα τον κτιριακό τομέα. Ο κτιριακός τομέας μπορεί να διαχωριστεί σε δύο κατηγορίες τα κτίρια κατοικιών και τα υπόλοιπα. Τα κτίρια κατοικιών αντιστοιχούν στο 75% του συνόλου των κτιρίων που υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη ενώ τα υπόλοιπα κτίρια αντιστοιχούν μόλις στο 25% (σχήμα ) (Europe's building under the microscope, 2011). Τα κτίρια κατοικιών μπορούν να διαχωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες τις μονοκατοικίες και τις πολυκατοικίες. Η κατανομή του είδους αυτού των κατοικιών διαφέρει ανά την Ευρώπη. Μονοκατοικίες 64% Λοιπά κτίρια 25% Κατοικίες 75% Πολυκατοικίες 36% Σχήμα : Κατανομή κτιριακών κατασκευών στην Ευρώπη (Europe's building under the microscope, 2011). Το κτιριακό απόθεμα που απαρτίζει την Ευρώπη αποτελείται από κτίρια που είτε κατασκευάζονται τώρα (πολύ μικρό ποσοστό) αλλά κυρίως από αυτά που προϋπήρχαν. Τα περισσότερα από αυτά κατασκευάστηκαν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, υπάρχει όμως ένα πολύ σημαντικό ποσοστό κτιρίων από τα προηγούμενα χρόνια. Λαμβάνοντας τις ζώνες που έχουμε χωρίσει την Ευρώπη μπορούμε να πούμε ότι σε κάθε ζώνη το ποσοστό των κτιρίων με παρόμοιες ηλικίες είναι παραπλήσια (σχήμα ). Μόνη διαφορά 46

55 Θέρμανση (kwh/m 2 /year) αποτελούν οι χώρες της δυτικής και βόρειας Ευρώπης των οποίων το πλήθος των κτιρίων που χτίστηκα από το είναι σχετικά μεγαλύτερο. 14% 37% 19% 42% 17% 35% 49% 39% 48% Πρίν το Σχήμα :Κατηγοριοποήση των κατοικιών στην Ευρώπη σύμφωνα με την ηλικία. Οι κατασκευές καταναλώνουν ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας που παράγεται για διάφορους λόγους άνεσης. Τέτοιοι λόγοι είναι η θέρμανση, η ψύξη αλλά και ο φωτισμός. Για την Ελλάδα ανάλογα με το είδος της κατασκευής οι απαιτήσεις για θέρμανση (σχήμα ) μεταβάλλονται με τα χρόνια αλλά και οι απαιτήσεις για φωτισμό (σχήμα ). Αξιοσημείωτο στην περίπτωση αυτή είναι ότι οι απαιτήσεις για ψύξη (σχήμα ) άρχισαν να εμφανίζονται κατά τη δεκαετία σε κτίρια σχολείων και την επόμενη δεκαετία λόγω της τεχνολογικής ανάπτυξης αλλά και της γενικότερης ευημερία που επικρατούσε στον ελλαδικό χώρο κάνουν την εμφάνισή τους και στις κατοικίες. Σχήμα : Κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση από κτίρια διαφορετικών χρήσεων και ηλικίας στην Ελλάδα (BPIE). 47

56 Φωτισμός (kwh/m 2 /year) ύξη (kwh/m 2 /year) Σχήμα : Κατανάλωση ενέργειας για ψύξη από κτίρια διαφορετικών χρήσεων και ηλικίας στην Ελλάδα (BPIE). Σχήμα : Κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό από κτίρια διαφορετικών χρήσεων και ηλικίας στην Ελλάδα (BPIE). Γίνεται εύκολα αντιληπτό από τα αποτελέσματα ότι οι καταναλώσεις για θέρμανση παρουσιάζουν αισθητή μείωση με το πέρασμα του χρόνου και σε αυτό συνέβαλε ουσιαστικά ο κανονισμός θερμομόνωσης που τέθηκε σε ισχύ το Όπως φαίνεται (σχήμα ) από την δεκαετία και έπειτα παρουσιάζεται αισθητή μείωση των απαιτήσεων ενέργειας για θέρμανση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατανάλωση της ενέργειας για φωτισμό έχει παραμείνει αμετάβλητη με το πέρασμα των δεκαετιών για τον κάθε τύπο κτιρίου που εξετάζεται. 48

57 4.3 Μεταβολή του συντελεστή θερμοπερατότητας σε Ευρώπη και Ελλάδα Όπως έχει επισημανθεί ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει έντονα την ενεργειακή συμπεριφορά ενός κτιρίου είναι ο συντελεστής θερμοπερατότητας (U). Η μεταβολή του συντελεστή αυτού επηρεάζεται κατά κύριο λόγο από την θερμομόνωση που τοποθετείται στα δομικά στοιχεία. Κάθε χώρα έχει τα δικά της όρια μέγιστης τιμής του συντελεστή θερμοπερατότητας σε δάπεδα, τοίχους, παράθυρα και πόρτες (Πίνακας 4.3.1). Λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες που παρατηρούνται η μέγιστη τιμή του συντελεστή U ποικίλει μεταξύ των χωρών καθώς οι Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία και Πορτογαλία έχουν διαφορετικές μέγιστες τιμές U λόγω των έντονων κλιματικών διαφοροποιήσεων που παρατηρούνται μέσα στην ίδια την χώρα. Σε άλλες χώρες όμως η ποικιλία αυτών των τιμών οφείλεται στο πλήθος του τύπου των κτιρίων που υπάρχουν όπως στην περίπτωση της Λετονίας αλλά και στο είδος της θέρμανσης που χρησιμοποιείται όπως στην Σουηδία. Πίνακας 4.3.1: Ανώτατα όρια συντελεστή U για τις διάφορες χώρες της Ευρώπης (Europe's building under the microscope, 2011). Χώρα HDD 1 U οροφής U τοίχου U δαπέδου U παρ./πόρ. Χώρα HDD U οροφής U τοίχου U δαπέδου U παρ./πόρ. MT 560 0,59 1,57 1,57 5,8 UK ,2 0,3 0,25 2 CY 782 0,85 0,85 2 3,8 RO ,2 0,56 0,35 1,3 PT ,9-1,25 1,45-1,8 DE ,24 0,24 0,3 EL ,35-0,5 0,4-0,6 0,45-0,5 2,6-3,2 SK ,19 0,32 1,7 ES ,45-0,65 0,57-0,94 0,62-0,69 3,1-5,7 CH ,17 ή 0,2 0,17 ή 0,2 0,17 ή 0,2 1,3 IT ,32-0,65 0,33-0,62 0,29-0,38 1,3-3,7 DK ,2 0,3 0,2 1,8 LV ,2κ-0,35κ 0,25κ -0,5κ 0,2κ-0,35κ 0,18κ-2,4κ CZ ,24 0,3 0,45 1,7 FR ,2-0,25 0,36-0,40 0,37-0,40 1,7-1,9 AT ,2 0,35 0,4 1,4 BG ,3 0,35 0,5 1,8 PL ,25 0,3 0,45 1,7 BE ,3 0,4 0,6 2,5 LT ,16 0,2 0,25 1,6 NL ,4 0,4 0,4 4,2 EE ,15-0,2 0,2-0,25 0,15-0,2 0,7-1,4 IE ,25 0,37 0,37 2,2 SE ,4-0,6 HU ,25 0,45 0,45 1,6 NO ,18 0,22 0,18 1,6 SI ,2 0,28 0,9 1,1-1,6 FI ,09 0,17 0,16 1 Η διαβάθμιση των τιμών του συντελεστή U όπως έχουν καταγραφεί για την Ελλάδα με το πέρασμα των δεκαετιών για τα διάφορα δομικά στοιχεία όπως οι τοίχοι, τα παράθυρα, το δάπεδο και η οροφή παρουσιάζεται μέσα από το σχήματα HDD ορίζεται ως η βαθμοημέρα θέρμανσης. 2 Εξαρτάται από την ύπαρξη θερμογεφυρών 3 Εξαρτάται με το είδος της κατασκευής (κατοικία, κτίριο τριτογενή τομέα κλπ) και κ είναι ο συντελεστής θερμότητας που ορίζεται ως κ 19/(Τ εσωτ.-τ εξωτ.) όπου Τ εσωτ. και Τ εξωτ. οι θερμοκρασίες εντός και εκτός του χώρου. 4 Εξαρτάται από το είδος της κατασκευής και από τον τύπο θέρμανσης που χρησιμοποιείται. 49

58 U οροφής [W/m 2 K] U δαπέδου [W/m 2 K] U τοίχου [W/m 2 K] Σχήμα 4.3.1: Μεταβολή τιμής U τοίχων ανάλογα με το είδος κτιρίου στην Ελλάδα (BPIE). Σχήμα 4.3.2: Μεταβολής τιμής U δαπέδου ανάλογα με το είδος του κτιρίου στην Ελλάδα (BPIE). Σχήμα 4.3.3: Μεταβολή τιμής U οροφής ανάλογα με το είδος του κτιρίου στην Ελλάδα (BPIE). 50

59 U παραθύρων [W/m 2 K] Σχήμα 4.3.4: Μεταβολή της τιμής U παραθύρων ανάλογα με το είδος του κτιρίου στην Ελλάδα (BPIE). Από το σύνολο των διαγραμμάτων αυτών γίνεται άμεσα αντιληπτό ότι η μεταβολή του συντελεστή U έχει συνεχώς πτωτική τάση. Είναι εμφανής λοιπόν μια σημαντική πτώση που ξεκινά από την δεκαετία του 80 και συνεχίζεται χωρίς κάποια αλλαγή μέχρι το 2000 για το σύνολο των κτιρίων και το 2010 για τις ξενοδοχειακές μονάδες και τα εστιατόρια. Η πτώση αυτή οφείλεται στον κανονισμό θερμομόνωσης που θεσπίστηκε εκείνη την περίοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πτώση του συντελεστή U που παρατηρείται είναι ιδιαίτερα σημαντική και αντιστοιχεί σε 60%. Παρατηρώντας τα αποτελέσματα για την Ελλάδα και του συνόλου των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης γίνεται εμφανές ότι οι τιμές που αντιστοιχούν σε αυτές της Ελλάδας είναι παραπλήσιες με το εύρος των ισπανικών τιμών και σχετικά παραπλήσιες με αυτές της Ιταλίας. Είναι αντιληπτό επομένως ότι με τα μέχρι τώρα αποτελέσματα οι χώρες της νότιας Ευρώπης όσον αφορά το συντελεστή U κυμαίνονται σε παραπλήσια επίπεδα τιμών. 4.4 Απαιτήσεις κατανάλωσης ενέργειας Η κατανάλωση ενέργειας στις κατασκευές αποτελεί έναν ιδιαίτερα ενδιαφέρον και σημαντικό τομέα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτών των πολιτικών ενεργειακής επάρκειας που ακολουθούνται για τον κτιριακό τομέα είναι ότι τα αποτελέσματα από τα μέτρα που λαμβάνονται δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά μέσα στα πρώτα δύο με τρία χρόνια παρά μόνο μετά από δύο με τρεις δεκαετίες (Europe's building under the microscope, 2011). Όπως είναι ήδη γνωστό οι μεγάλες καταναλώσεις ενέργειας αλλά και οι μεγάλες ποσότητες εκπομπών CO 2 επηρεάζουν πολύ έντονα την ενεργειακή κατανάλωση των κατασκευών. Έτσι, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων. Οι λόγοι που συνέβαλαν ουσιαστικά στην ανάπτυξη αυτού του είδους των κατασκευών είναι τόσο ατομικοί όσο και κοινωνικοί και συνοπτικά είναι (Europe's building under the microscope, 2011): 51

60 Η ασφάλεια των ενεργειακών αποθεμάτων που αποτελεί έναν κύριο κοινωνικό λόγο. Η μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου που συμβάλλει ουσιαστικά στα μέτρα που ακολουθούνται για την μείωση των κλιματικών αλλαγών. Αποτελεί μια πιο οικονομική λύση από την επένδυση σε υψηλής ενεργειακής ικανότητας κατασκευές. Η μέγιστη συνεισφορά για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης, που αποτελεί μια νόμιμη δέσμευση των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης. Η μείωση του κόστους της ενέργειας για τους καταναλωτές ώστε να αποφευχθεί η μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών όσον αφορά τα καύσιμα. Αυτό αποτελεί έναν ατομικό λόγο. Η βελτίωση του επιπέδου άνεσης που είναι και αυτή μια ατομική αιτία. Η συνεισφορά στην αποκατάσταση συγκεκριμένου είδους κατασκευών στις χώρες νέα μέλη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η αιτία αυτή έχει και ατομικό αλλά και κοινωνικό χαρακτήρα. Η βελτίωση της ενεργειακής επάρκειας των κτιριακών κατασκευών είναι πολύ σημαντική για την βιομηχανία των κατασκευών καθώς αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ευρωπαϊκής οικονομίας. Όλοι αυτοί οι λόγοι συνέβαλλαν ουσιαστικά στον καθορισμό κάποιων απαιτήσεων για την κάθε χώρα ώστε να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Παρατηρείται όμως ότι γίνεται ένας διαχωρισμός των απαιτήσεων και των ορίων που θέτονται ανάλογα με το είδος της κατασκευής. Κύρια αιτία του φαινομένου αυτού είναι η αλλαγή των απαιτήσεων που παρατηρείται καθώς ανάλογα με την χρήση και τη γεωμετρία του χώρου διαφέρουν και οι απαιτήσεις κατανάλωσης. Λαμβάνοντας υπόψη το είδος της κατασκευής, πραγματοποιήθηκε μια έρευνα από το ευρωπαϊκό ινστιτούτο επίδοσης των κατασκευών (BPIE) για τον καθορισμό των απαιτήσεων ενέργειας για τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης (πίνακας ) (Europe's building under the microscope, 2011). 52

61 Πίνακας 4.4.1: Απαιτήσεις κατανάλωσης χωρών της Ευρώπης για διάφορα είδη κτιρίων (Europe's building under the microscope, 2011). AT Μονοκατ. Πολυκατ. Γραφεία Η 5 : 66 Η: 66 Η: 22,75 kwh/m 2 yr Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Η: 22,75 C 6 : 1 Νοσοκομεία Η: 22,75 C: 1 Ξενοδοχεία & Εστιατόρια Η: 22,75 C: 1 Αθλητικές Εγκαταστάσεις Η: 22,75 C: 1 Χονδρικό & Λιανικό Εμπόριο Η: 22,75 C: 1 E75 BE- Br 7 E70 E75 E75 (υπηρεσίε ς) BE- WI 8 Ε<100, Εspec <170 Υπερθέρμανση <17500kh/yr E<100 E<100 E<100 BE- FI 9 BG CH CY CZ DE DK EE EL ES FI Από το 2012, Ε70 Από το 2014, Ε60 F 10 : H&C 11 : 82,5-102,5 Από το 2012, Ε70 Από το 2014, Ε60 F: H&C: ,5 Από το 2012, Ε70 Από το 2014, Ε60 F: H&C: kwh/m 2 yr Από το 2012, Ε70 Από το 2014, Ε60 F: H&C: F: H&C: ,5 F: H&C: ,5 F: H&C: Απαιτήσεις για θέρμανση: 5 λίτρα πετρελαίου θέρμανσης ανά m 2 σύμφωνα με τον MuKEn 2008 H: 46 H: 54 H: 42 kwh/m 2 kwh/m 2 H: 43 H: 44 H: 58 yr yr Α ή Β στην κλίμακα του ενεργειακού πιστοποιητικού F: 142 F: 120 F: 179 kwh/m 2 yr F: 130 F: 310 F: 294 H: 40 F: 145 F: H&C: H: 36 F: 183 Τα νέα κτίρια δεν πρέπει να ξεπερνούν μια ορισμένη πρωτογενή ενέργεια για θέρμανση, ΖΝΧ, αερισμό, ψύξη και φωτισμό η οποία προκύπτει από ένα κτίριο αναφορά με παρόμοια γεωμετρία, καθαρό εμβαδόν, προσανατολισμό και χρήση. P 12 : 52, /A P: 180 P: 52, /A P: 150 P: 71, /A kwh/m 2 yr P: 220 kwh/m 2 yr P: 71,3+1650/A P: 300 P: 71,3+1650/ A P: 400 P: 71,3+1650/ A P: 300 P: 71,3+1650/A P:300 P: 71, /A P: 300 Οι απαιτήσεις πρωτογενούς ενέργειας για νέες και ανακαινισμένες κατοικίες στην Ελλάδα είναι 0,33 2,73* ενεργειακή απόδοση του κτιρίου αναφοράς Οι απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης δεν εκφράζονται σε Βασίζεται στις διαφυγές θερμότητας και μετράται σε W/K. Για μονοκατοικίες μια τυπική τιμή είναι 134W/K 5 Η: Θέρμανση 6 C: ύξη 7 Βέλγιο και πιο συγκεκριμένα η περιοχή των Βρυξελλών 8 Βέλγιο και πιο συγκεκριμένα η περιοχή της Βαλλονίας 9 Βέλγιο και πιο συγκεκριμένα η περιοχή της Φλαμανδίας 10 F: τελική 11 H & C: Θέρμανση και ψύξη 12 P: Πρωτογενής ενέργεια 53

62 Πίνακας 4.4.2:(συνέχεια) Απαιτήσεις κατανάλωσης χωρών της Ευρώπης για διάφορα είδη κτιρίων (Europe's building under the microscope, 2011). FR- H1 13 FR- H2 FR- H3 HU IE IT LT LV MT NL NO PL PT RO Μονοκατ. Πολυκατ. Γραφεία P FF: 130 P ESH: 250 P FF: 110 P ESH: 190 P 14 FF : 80 P 15 ESH : 130 P: MPEPC 16 =0,6 & MPCP 17 =0,69 P FF: 130 P ESH: 250 P FF: 110 P ESH: 190 P FF: 80 P ESH: 130 P: MPEPC= 0,6 & MPCP= 0,69 Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει P: kwh/m 2 yr MPEPC & MPCP δεν πρέπει να ξεπερνά το 1 Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Νοσοκομεία Ξενοδοχεία & Εστιατόρια Αθλητικές Εγκαταστάσεις Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει P: MPEPC & MPCP δεν πρέπει να ξεπερνά το 1 Χονδρικό & Λιανικό Εμπόριο Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Δεν υπάρχει Ο κανονισμός για τα νέα κτίρια βασίζεται σε συγκεκριμένα όρια για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και ΖΝΧ. Μόνο κτίρια κλάσης Α μέχρι C μπορούν να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις για τα νέα κτίρια. Ελάχιστη κλάση κτιρίων η C: 80 για κτίρια άνω των 3000m 2, 100 για κτίρια μεταξύ 501 και 3000m 2, 115 για κτίρια μέχρι 500m 2 Δεν έχουν οριστεί ακόμη όρια απόδοσης Δεν έχουν οριστεί ακόμη όρια απόδοσης P: MJ/yr N: F: 142 H&C: 108 P: 203 F: 80 P: MJ/yr N: 115 F: 123 H&C: 99 P: 203 F: 80 N: 150 kwh/m 2 yr F: 174 kwh/m 2 yr H&C: 183 kwh/m 2 yr P: 407 kwh/m 2 yr F: 122 kwh/m 2 yr Δεν έχουν οριστεί ακόμη όρια απόδοσης N: N: N: 220 N: 170 Εφαρμόζονται οι απαιτήσεις για τα κτίρια πλην των κατοικιών P: 174 F: 52 P: 465 F: 140 P: 523/1395 F: 157/419 P: 233 F: 70 N: 210 P: 1279 F: Ως H1, H2 και H3 ορίζονται οι τρεις διαφορετικές κύριες κλιματικές ζώνες της Γαλλίας 14 P FF: η θέρμανση του χώρου γίνεται με ορυκτά καύσιμα 15 P ESH: η θέρμανση του χώρου γίνεται με ηλεκτρικό 16 MPEPC: Μέγιστος επιτρεπόμενος ιρλανδικός συντελεστής ενεργειακής απόδοσης 17 MPCP: Μέγιστος επιτρεπόμενος ιρλανδικός συντελεστής απόδοσης άνθρακα 54

63 Πίνακας 4.4.3:(συνέχεια) Απαιτήσεις κατανάλωσης χωρών της Ευρώπης για διάφορα είδη κτιρίων (Europe's building under the microscope, 2011). SE SI SK UK Μονοκατ. Πολυκατ. Γραφεία FE 18 : FNE P: H&C: 50 P: H&C: kgco 2 FE: FNE P: H&C: 50 P: H&C: kgco 2 FE: FNE kwh/m 2 yr Εκπαιδευτικά Ιδρύματα FE: FNE Νοσοκομεία FE: FNE Ξενοδοχεία & Εστιατόρια FE: FNE Αθλητικές Εγκαταστάσεις FE: FNE Χονδρικό & Λιανικό Εμπόριο FE: FNE P: για κοινωνικές κατοικίες, για τα υπόλοιπα κτίρια πλην των κατοικιών H&C: 30-50, για τα υπόλοιπα κτίρια πλην των κατοικιών (δημόσια επένδυση) H&C: P: H&C: kwh/m 2 yr Τ 20 : H&C: Τ: H&C: Τ: H&C: Τ: H&C: Τ: H&C: Άλλες τιμές στόχοι για τις εκπομπές CO 2 ισχύουν για όλα τα κτίρια πλην των κατοικιών Από τους πίνακες αυτούς γίνεται αντιληπτό ότι η κάθε χώρα ακολουθεί τη δική της πολιτική αλλά και προσέγγιση σχετικά με τις καταναλώσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Αγγλίας η οποία, σε αντίθεση με όλες τις υπόλοιπες χώρες που καθορίζουν την ενέργεια που καταναλώνεται από κάθε είδος κτιρίου, καθορίζει την ποσότητα εκπομπών που παράγεται από το κάθε είδος κατασκευής. Στόχος λοιπόν της Αγγλίας αποτελεί η κατασκευή κτιρίων με τις λιγότερες δυνατές εκπομπές CO 2. Για την υλοποίηση όλων αυτών των μέτρων και προσπαθειών που γίνονται από τις εκάστοτε κυβερνήσεις απαραίτητη είναι η ύπαρξη οικονομικών πακέτων μέσα από προγράμματα. Τα κονδύλια αυτά τις περισσότερες φορές προέρχονται από το ίδιο το κράτος, δεν είναι όμως λίγες οι φορές που τα οικονομικά πακέτα προέρχονται και από τον ιδιωτικό τομέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει μία μεγάλη πληθώρα οικονομικών προγραμμάτων στα οποία στηρίζονται ήδη πολλές χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης αλλά και η Νορβηγία και η Ελβετία (πίνακας 4.4.4). Οι πιο διαδεδομένοι τρόποι οικονομικής ενίσχυσης στην Ευρώπη είναι οι επιχορηγήσεις και οι επιδοτήσεις. Υπάρχουν και άλλοι όμως όπως τα δάνεια αλλά και τα φορολογικά κίνητρα τα οποία εφαρμόζονται σε αρκετές χώρες. Οι λύσεις αυτές όμως εφαρμόζονται πιο εύκολα σε ιδιώτες και επιχειρήσεις. Γενικότερα οι χρηματοδοτήσεις στις περιπτώσεις αυτές κυμαίνονται μεταξύ 1εκ. ετησίως και 1δις. ετησίως. Τα οικονομικά προγράμματα αυτά συνήθως διαρκούν τρία με πέντε χρόνια αλλά στην περίπτωση των ιδιωτών μπορεί να διαρκέσουν μέχρι μία δεκαετία (Europe's building under the microscope, 2011). 18 Ε: κτίρια που θερμαίνονται με ηλεκτρική ενέργεια 19 ΝΕ: κτίρια που δεν χρησιμοποιούν για την θέρμανσή τους ηλεκτρισμό 20 Τ: συνολικά αποδιδόμενη ενέργεια 55

64 Πίνακας 4.4.4: Οικονομικά μέτρα που ακολουθούνται στις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης (Europe's building under the microscope, 2011). Επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις Δάνεια Φορολογικά Κίνητρα Υποχρεώσεις, λευκά πιστοποιητικά Έλεγχοι 3ο μέρος Χρηματοδότησης, ESCOs AT Όλα Νοικοκυριά Υφιστάμενα κτίρια BE BG CZ CY DK Όλα Υφιστάμενα κτίρια Όλα Όλα Υφιστάμενα κτίρια Κατοικίες και δημόσια κτίρια Δημόσια κτίρια Νοικοκυριά & επιχειρήσεις Νέα κτίρια κλάσης Α ή Β Περιοχή της Φλάνδρας ES Κατοικίες Κατοικίες Κατοικίες FI Όλα Νοικοκυριά FR Όλα Όλα Νοικοκυριά & επιχειρήσεις Υφιστάμενα κτίρια Όλα τα υφιστάμεν α κτίρια πλην των κατοικιών Ιδιωτικός τομέας Υφιστάμενες κατοικίες DE Όλα Κατοικίες Δημόσια κτίρια GR HU Υφιστάμενα κτίρια Υφιστάμενα κτίρια Ιδιωτικός τομέας Προγραμματισμένο IE Κατοικίες Επιχείρηση Επικείμενο IT LT LI LU MT NL Υφιστάμενα κτίρια Υφιστάμενα κτίρια Όλα Όλα Όλα Κατοικίες Υφιστάμενα κτίρια Νέες κατοικίες Νέα ιδιωτικά κτίρια πλην κατοικιών Νοικοκυριά & επιχειρήσεις Ιδιωτικός τομέας NO Όλα Όλα PL Δημόσιος παράγοντας Υφιστάμενα κτίρια PT Όλα Όλα RO SK SL Κτίρια κατοικιών Υφιστάμενα κτίρια Ιδιωτικές κατοικίες & Δημόσια κτίρια πλην κατοικιών Υφιστάμενα κτίρια Ιδιωτικές κατοικίες Όλα Προγραμματισμένο Ναι Δημόσια κτίρια Άλλο Όλα ES Όλα Όλα Νοικοκυριά Δημόσιος τομέας SE Όλα Νοικοκυριά & επιχειρήσεις CH Όλα Νοικοκυριά & επιχειρήσεις UK Υφιστάμενα κτίρια Κατοικίες Νοικοκυριά & επιχειρήσεις Κατοικίες Δημόσιος τομέας 56

65 4.5 Χρήση ενεργειακών πιστοποιητικών κατασκευών Οι χώρες της Ευρώπης ακολουθώντας την ενεργειακή πολιτική οφείλουν όπως ορίζεται και από την (Οδηγία 2010/31/ΕΕ, 2010) να πιστοποιούν τα κτίρια με βάση μία κλίμακα που επιλέγεται ώστε να είναι εφικτή η κατηγοριοποίηση των κατασκευών. Η πιστοποίηση αυτή θα αποτελεί και κριτήριο επιλογής καθώς με την ενημέρωση που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι πολίτες ενδιαφέρονται για την ενεργειακή απόδοση της κατασκευής τους. Όπως έχει ήδη παρατηρηθεί (Purdie, 2009) οι ενδιαφερόμενοι προτίθενται να αγοράσουν αλλά και να πληρώσουν ακόμη και περισσότερα για την απόκτηση μιας κατασκευής η οποία είναι πιστοποιημένη. Ένα ενεργειακό πιστοποιητικό αποτελεί ένα μηχανισμό της αγοράς που έχει ως στόχο να συμβάλλει στην έντονη προώθηση προτύπων με υψηλότερη ενεργειακή απόδοση από αυτά που ορίζονται μέχρι τώρα από τους κανονισμούς (Casals, 2006). Η κρατική πιστοποίηση κάθε κατασκευής διαφέρει ανάλογα με την χώρα στην οποία γίνεται η μελέτη και επηρεάζεται άμεσα από τα κριτήρια που επιλέγονται. Υπάρχουν όμως και πιστοποιήσεις των οποίων τα κριτήρια μένουν αμετάβλητα ανεξάρτητα από την χώρα μελέτης. Τέτοια πιστοποιητικά είναι αυτό του Passiv Haus, του BREEAM, του LEED αλλά και πολλά ακόμα. Τα οφέλη που μπορούν να αποκτηθούν από την πλευρά τη του ιδιοκτήτη μιας κατασκευής που είναι πιστοποιημένη είναι τα ακόλουθα (Λεβαντής, 2013): Απόκτηση κύρους Αναγνωσιμότητα Διαφάνεια καθώς χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα κριτήρια για την αξιολόγηση της κατασκευής Εφαρμόζεται ορθά η έννοια της αειφορίας Επιτυγχάνεται η προστασία του περιβάλλοντος Παρατηρείται σημαντική μείωση των λειτουργικών εξόδων Σημειώνεται μείωση των εξόδων συντήρησης Η αξία του κτιρίου μετά την πιστοποίηση είναι υψηλότερη από την αρχική Επιτυγχάνεται μεγαλύτερη εμπορευσιμότητα για την κατασκευή Οι πρώτες χώρες που εξέδωσαν πιστοποιητικό ενεργειακής επάρκειας των κατασκευών ήταν το 1995 η Ολλανδία και το 1997 η Δανία. Η εφαρμογή έκδοσης των πιστοποιητικών αυτών έγινε πριν ακόμα γίνει υποχρεωτική με την οδηγία ενεργειακής επάρκειας των κατασκευών (Europe's building under the microscope, 2011). Τα κριτήρια που εφαρμόζονται στην έκδοση των πιστοποιητικών από τις χώρες της Ευρώπης είναι ποικίλα αλλά χρησιμοποιούνται αρκετά που είναι κοινά για όλες (πίνακας ). Κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί όποια κριτήρια κρίνει σκόπιμο αυτή για την επίτευξη της πιο ορθής και αντικειμενικής αξιολόγησης των κτιρίων της. 57

66 Πίνακας 4.5.1: Σύνοψη απαιτήσεων ενεργειακού κανονισμού κατασκευών και κριτήρια προοπτικής (Europe's building under the microscope, 2011). Απαιτήσεις κατασκευαστικού κώδικα Απόδοση βάση απαιτήσεων 21 Στοιχεία με βάση τα κριτήρια του κατασκευαστικού κώδικα Νέες Κατασκευές Ανακαινισμένες Νέες Κατασκευές Ανακαινισμένες Θερμομόνωση Διαπερατότητα αέρα Απαιτήσεις αερισμού Απαιτήσεις Boiler/ Σύστημα ψύξης Απαιτήσεις φωτισμού Άλλες απαιτήσεις AT Y Y Y Y Y Y Y Y N Απαιτήσεις καλοκαιρινής άνεσης BR-WI Y Y Y N Y N Y N N Ο δείκτης υπερθέρμανσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 17500kh. BE-Br Y Y Y N Y N Y N N Τεσωτ. Πρέπει να είναι κάτω από BE-FI Y Y Y N Y N Y N N 26 C για το 90% του έτους σε κατοικίες. Θερμογέφυρες και οι τιμές των Κ για τη συνολική θερμομόνωση όλου του κτιρίου BG Y Y Y Y Y Y N Y N CH Y Y Y Y Y N N Y N Θερμογέφυρες, σκιασμός, το πολύ το 80% της ζήτησης για θέρμανση και ΖΝΧ καλύπτεται από κτίρια πλην των κατοικιών CY Y Y Y Y Y N N Y NRE Ηλιακοί συλλέκτες σε νέες κατοικίες CZ Y Y Y Y Y Y N BO N DE Y Y Y N Y Y Y Y NRE DK Y Y Y N Y Y Y Y NRE EE Y Y Y Y Y Y Y Y NRE ES Y Y Y Y Y Y Y Y NRE FI Y P Y P 22 Y Y Y BO Y FR Y Y Y Y Y Y Y Y NRE GR Y Y Y Y Y Y Y Y N HU Y Y Y Y Y N N N N IE Y Y Y N Y Y Y IT Y Y Y Y Y Y Y Y N LT Y Y Y Y Y Y Y Y N Τεσωτ. 20 C το χειμώνα και 27 C το καλοκαίρι Απαιτήσεις Τεσωτ. (20-26 C), υγρασίας, ποσοστού εναλλαγής αέρα και ταχύτητας αέρα Μέγιστο Τεσωτ. 26 C. Απαιτήσεις θερμογεφυρών Απαιτήσεις θερμοκρασίας σε κατοικίες και γραφεία Θερμική άνεση, Τεσωτ. 21 C (χειμώνα) και 26 C (καλοκαίρι), υποχρεωτική χρήση σε κατοικίες ηλιακών συλλεκτών/φωτοβολταϊκών Μέγιστη εφαρμοζόμενη τιμή Τεσωτ. ( τυπικά 25 C). Μέγιστη τιμή CO2 στον εσωτερικό αέρα Μέγιστη εφαρμοζόμενη τιμή Τεσωτ. Βάση πλήθους παραγόντων Θερμογέφυρες, σκιασμός, το πολύ το 80% της ζήτησης για θέρμανση και ΖΝΧ καλύπτεται από κτίρια πλην των κατοικιών NL Y Y Y N Y Y Y Y NRE Φυσικό φως Υ: ναι, Ν: όχι, NRE: κτίρια πλην κατοικιών, ΒΟ: Boiler, P: εν μέρει 21 Σε μερικές περιπτώσεις η κατηγορία αυτή καλύπτει μόνο τη ζήτηση για θέρμανση, σε άλλες μπορεί να περιλαμβάνει και το ΖΝΧ, το ηλεκτρικό ρεύμα και άλλες χρήσεις. 22 Ο Φιλανδικός κανονισμός επιτρέπει στις αρχές να αποφασίζουν εάν οι κανονισμοί των κατασκευών θα εφαρμοστούν ή όχι κατά την ανακαίνιση. 58

67 Πίνακας 4.5.2: (συνέχεια) Σύνοψη απαιτήσεων ενεργειακού κανονισμού κατασκευών και κριτήρια προοπτικής (Europe's building under the microscope, 2011). Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά τα κριτήρια ορίζεται από την κάθε χώρα η ενεργειακή κλάση στην οποία ανήκει η κατασκευή. Με την μέθοδο αυτή της πιστοποίησης και του καθορισμού των κλάσεων επιτυγχάνεται η άμεση σύγκριση μεταξύ τελείως διαφορετικών κατασκευών (Casals, 2006). Αυτό μπορεί να γίνεται και άμεσα καθώς όπως αναφέρεται και στην οδηγία 2010/31/ΕΕ οι πληροφορίες της πιστοποίησης του κάθε κτιρίου πρέπει να δημοσιοποιούνται και βέλτιστη λύση είναι η επίδειξη του πιστοποιητικού αυτού σε περίοπτη θέση. Το μέτρο αυτό πρέπει να εφαρμόζεται κατά προτίμηση σε κατασκευές μεγάλου όγκου, δημόσιας χρήσης και υψηλής επισκεψιμότητας. Κατά τον καθορισμό των απαιτήσεων για την έκδοση ενός ενεργειακού πιστοποιητικού, θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και άλλα στοιχεία. Κάποια τέτοια μέτρα είναι τα παθητικά συστήματα θέρμανση και ψύξης αλλά και στοιχεία του βιοκλιματικού σχεδιασμού καθώς συμβάλλουν ουσιαστικά στην ενεργειακή απόδοση των κατασκευών (Casals, 2006).. Απαιτήσεις κατασκευαστικο ύ κώδικα Νέες Κατασκευές Ανακαινισμένες Απόδοση βάση απαιτήσεων Νέες Κατασκευές Ανακαινισμένες Θερμομόνωση Στοιχεία με βάση τα κριτήρια του κατασκευαστικού κώδικα Διαπερατότητα αέρα Απαιτήσεις αερισμού Απαιτήσεις Boiler/ Σύστημα ψύξης LV Y Y N N Y Y Y N N MT Y N N N Y N N Y NRE NO Y Y Y Y Y Y Y Y N Απαιτήσεις φωτισμού Άλλες απαιτήσεις Προσανατολισμός, μέγεθος παραθύρων, θερμοκρασία αέρα, υγρασία & ταχύτητα αέρα, συγκεκριμένες απώλειες θερμότητας ολόκληρου κτιρίου ανά m 2 Μέγεθος κουφώματος, υαλοπίνακες Μέγεθος κουφώματος, θερμογέφυρες, ένταση αερισμού, ανάκτηση θερμότητας, εαρινή/χειμερινή Τεσωτ. PL Y Y Y Y Y N Y Y Y Σκιασμός, περιοχή κουφώματος PT Y Y Y Y Y Y NRE Y N RO Y N N N Y N N N N SE Y Y Y Y Y Y Y Y N Μέγιστη τιμή G, θερμογέφυρες, ηλιακοί συλλέκτες, ψύξη, ΖΝΧ Συνολικός συντελεστής θέρμανσης g SI Y Y Y Y 23 Y Y Y Y N Σκιασμός, μέγιστη Τεσωτ. SK Y Y Y Y Y Y Y Y N UK Y Y Y Y Y Y Y Y Y Υ: ναι, Ν: όχι, N : κτίρια πλην κατοικιών, ΒΟ: Boiler, P: εν μέρει Μέγιστη Τεσωτ., υγρασία & ταχύτητα αέρα 23 Οι απαιτήσεις της Σλοβενίας θα πραγματοποιηθούν το τέλος του 2014 με αρχές του

68 4.6 Στόχοι κατανάλωσης χωρών Για την μείωση των καταναλώσεων και την υλοποίηση της οδηγίας 2010/31/ΕΕ όλες οι χώρες της Ευρώπης δημιούργησαν μια μέθοδο για την επίτευξη αυτών των στόχων και την δημιουργία κτιρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Χώρες όπως οι Αυστρία, Τσεχία, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Φιλανδία, Γαλλία, Γερμανία και Βέλγιο έχουν ήδη ορίσει με κρατικούς κανονισμούς τις έννοιες των κτιρίων χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας. Σε αντίθεση με τις προαναφερθείσες οι Ρουμανία, Λουξεμβούργο, Σλοβακία και Σουηδία τώρα γίνεται η εισαγωγή της έννοιας αυτής. Οι μέθοδοι που ακολουθούνται για την κατασκευή όσο το δυνατό λιγότερο απαιτητικών από πλευρά ενέργειας κτιρίων διαφέρουν ανάλογα με την χώρα στην οποία γίνεται αναφορά. Στην περίπτωση χωρών όπως Γερμανία, Ολλανδία, Πολωνία, Αυστρία, Ελβετία, Δανία αλλά και Σουηδία εκτός από τα κρατικά πρότυπα, υπάρχει και ακολουθείται το πρότυπο του παθητικού κτιρίου όπως ορίστηκε και εφαρμόστηκε αρχικά στην Γερμανία. Η εφαρμογή του όμως σε όλη την Ευρώπη δεν είναι εφικτή καθώς στις νότιες χώρες ( Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία) οι απαιτήσεις για ψύξη το καλοκαίρι είναι της ίδιας τάξης μεγέθους με αυτές για θέρμανση κατά τη χειμερινή περίοδο (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Εφαρμόζοντας λοιπόν το πρότυπο του παθητικού κτιρίου όπως ακολουθείται στις βόρειες χώρες παρατηρούνται προβλήματα υπερθέρμανσης καθώς τα ηλιακά κέρδη στις χώρες αυτές είναι πιο μεγάλα επειδή ο ήλιος κατά τους καλοκαιρινούς μήνες βρίσκεται σε πολύ υψηλή σε σχέση με τον χειμώνα θέση. Ακόμα και στην περίπτωση της Σκωτίας παρατηρούνται κάποιες μικρές υπερθερμάνσεις σε κτίρια που ακολουθείται το παθητικό πρότυπο (Lamond, 2011). Έτσι θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα σκιασμού και οτιδήποτε είναι απαραίτητο ώστε εφαρμόζοντας ένα πρότυπο σε μία χώρα να λαμβάνουμε πάντα υπόψη τις ιδιαιτερότητές της. Οι στόχοι διάφορων χωρών της Ευρώπης για την επίτευξη ύπαρξης κτιρίων με όσο το δυνατό χαμηλότερες καταναλώσεις διαβαθμίζονται ανά περιόδους ώστε να είναι πιο βέβαιο πως θα επιτευχθεί ο στόχος. Με τον τρόπο αυτό θέτονται όρια ανά μικρά χρονικά διαστήματα ώστε να γίνεται σταδιακή βελτίωση των κατασκευών και τα αποτέλεσμα να έρθει με τον πιο ήπιο και φυσικό τρόπο (πίνακας 4.6.1). Αντίθετα αν καθοριστούν αυστηρότερα μέτρα από την αρχή η επίτευξη του στόχου γίνεται πιο δύσκολη και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και βίαιη καθώς το σύνολο των χρηστών και των μηχανικών θα πρέπει να αλλάξουν καθολικά τον τρόπο σκέψης αλλά και δημιουργίας μιας κατασκευής. 60

69 Πίνακας 4.6.1: Προγραμματισμός για την υλοποίηση κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). AT BE DK FI FR DE HU Υπάρχουσες απαιτήσεις για κατοικίες 2010: 66,5 kwh/m 2 /yr 2010: kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια). 2011:~ kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) Η ποικιλία οφείλεται στη διαφορά ζήτησης ανά περιοχές 2010:52,5-60 kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) Ρυθμίσεις μέσω των τιμών του U 2011:~65 kwh/m 2 /yr (ενέργεια για θέρμανση) Έως το 2012: ανάλογα με την περιοχή και το είδος θέρμανσης: ορυκτά καύσιμα: kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) ηλεκτρισμός: kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) 2009: 70 kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) Τα νέα κτίρια να είναι μηδενικών εκπομπών μέχρι το Για μεγάλες επενδύσεις από το Προτεινόμενη στρατηγική 2010: 15% μείωση σε σύγκριση με το : περίπου 25% μείωση στις Βρυξέλλες και στη Βαλλονία από το 2008 και 2010 αντίστοιχα 2010: 25% μείωση σε σχέση με το : 15-30% μείωση τιμής του U. 2011: όλα τα νέα δημόσια κτίρια πρέπει να είναι κλάσης Α. 2012: 20% μείωση σε σχέση με το : όλα τα νέα κτίρια είναι χαμηλής κατανάλωσης (πρότυπα Effinergie) 50 kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια). 30% μείωση σε σχέση με το 2009 Προτεινόμενη στρατηγική 2015: πρότυπα παθητικού κτιρίου για τα νέα κτίρια 2015: 50% μείωση σε σχέση με το : τα δημόσια κτίρια να ακολουθούν το πρότυπο των παθητικών κτιρίων 75% μείωση σε σχέση με το 2008 Τα νέα κτίρια προσφέρουν ενέργεια. Κλάση Ε Προτείνεται: κλιματικά ουδέτερα κτίρια χωρίς χρήση ορυκτών καυσίμων 61

70 Πίνακας 4.6.2: (συνέχεια) Προγραμματισμός για την υλοποίηση κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). IE NL NO PO SE CH UK Υπάρχουσες απαιτήσεις για κατοικίες 2010: 100 kwh/m 2 /yr (2011: 64 kwh/m 2 /yr) (πρωτογενής ενέργεια) Ρυθμίζεται μέσω του παράγοντα EPC 2008:~ kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) 2010: 150 kwh/m 2 /yr (καθαρή ζήτηση για θέρμανση) 2010:~ kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) 2009: kwh/m 2 /yr (δημοσιευμένη ενέργεια) 2011: 60 kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) Ρυθμίζεται μέσω ζήτησης CO :~100 kwh/m 2 /yr (πρωτογενής ενέργεια) : 60% μείωση της υπάρχουσας ζήτησης 2011: 25% μείωση σε σχέση με το 2008 Προτεινόμενη στρατηγική: 2011: 20% μείωση σε σχέση με το : 25% μείωση σε σχέση με το 2006 Προτείνεται: 2013: CO 2 ουδέτερα κτίρια 2012: κλιματικά ουδέτερα κτίρια 2013: 44% μείωση σε σχέση με το : 50% μείωση σε σχέση με το 2008 Προτείνεται: πρότυπο παθητικού κτιρίου (2014: τα δημόσια κτίρια 2015: όλα τα κτίρια) Προτεινόμενη στρατηγική: 2015:25% των νέων κτιρίων πρέπει να είναι μηδενικής κατανάλωσης Προτείνεται: 2015: πιθανή μείωση. Ύπαρξη Minergie-P: 30 kwh/m 2 /yr (δημοσιευμένη ενέργεια) Όλα τα κτίρια μηδενικών εκπομπών άνθρακα προτείνεται: 10kg-14kg CO 2/m 2 /yr ανάλογα με το είδος της κατοικίας διαμερίσματα: ~39 kwh/m 2 /yr Σπίτια σε σειρά:~46 kwh/m 2 /yr Μονοκατοικίες: ~46 kwh/m 2 /yr Προτείνονται: ενεργειακά ουδέτερα κτίρια Προτείνονται: Κτίρια μηδενικής κατανάλωσης Προτεινόμενη στρατηγική: 2019:όλα τα δημόσια κτίρια μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας 2021: όλα τα κτίρια μηδενικής κατανάλωσης 62

71 Κεφάλαιο 5 Ενεργειακή πολιτική στην Ελβετία Η Ελβετία είναι μια χώρα της Ευρώπης η οποία βρίσκεται μεταξύ πέντε χωρών, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Αυστρίας, του Λίχνενσταϊν και της Γερμανίας. Μολονότι όλες αυτές οι χώρες με τις οποίες συνορεύει εντάσσονται στην ευρωπαϊκή ένωση, η Ελβετία δεν ανήκει σε αυτή. Αυτό της επιτρέπει να μην ακολουθεί τα πρότυπα και τις οδηγίες που λαμβάνονται από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Αντίθετα τη διέπουν νόμοι και κανονισμοί που αποφασίζονται από το ίδιο το κράτος. Οι νόμοι αυτοί ακολουθούν την ίδια γενική ιδέα με αυτή που ακολουθείται από τις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης και εμφανίζουν πολλά κοινά στοιχεία. Σχετικά με την ενεργειακή πολιτική της Ελβετίας πρέπει να επισημανθεί η αυστηρότητα που την χαρακτηρίζει. Σε αντίθεση με την ενεργειακή πολιτική της ευρωπαϊκής ένωσης, αυτή της Ελβετίας διέπεται από πιο αυστηρούς κανονισμούς και όρια. 5.1 Πρότυπα Minergie Οι κρατικοί κανονισμοί που σχετίζονται με την ενεργειακή κατανάλωση στην Ελβετία είναι οι SIA. Στην Ελβετία όμως αναπτύχθηκε και το πρότυπο Minergie, το πρότυπο αυτό έχει πολύ υψηλές απαιτήσεις οι οποίες πηγάζουν από τους κανονισμούς SIA. Τα πρότυπα Minergie κατά τη δημιουργία τους είχαν μια πληθώρα στόχων (Charte Minergie 2008): την κατασκευή άνετων και ασφαλών κτιρίων την επίτευξη υψηλής ενεργειακής απόδοσης αλλά και μείωση ακόμα και μέχρι την πλήρη απομάκρυνση χρήσης ορυκτών καυσίμων όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο τον τονισμό της βαρύτητας της έννοιας του κόστους στην κατασκευή αλλά και της διατήρησης μακροπρόθεσμα της αξίας των κτιρίων. Για να επιτευχθεί μια συνεχής ανάπτυξη θα πρέπει να εστιαστεί η προσοχή σε τρεις κατευθύνσεις οι οποίες είναι η κοινωνία, η οικονομία και το περιβάλλον (Charte Minergie 2008). Από τους στόχους που θέτονται από τα πρότυπα Minergie παρατηρείται ότι καλύπτονται αυτοί οι τρεις τομείς ενδιαφέροντος ώστε να επιτευχθεί η διατήρηση των επιθυμητών αποτελεσμάτων και στο μέλλον. Τα μέτρα που λαμβάνονται σχετίζονται τόσο με 63

72 τις νέες κατασκευές αλλά και με την ανακαίνιση των υφιστάμενων με στόχο την μείωση του ενεργειακού αποτυπώματός τους. Τα πρότυπα Minergie δεν έχουν τεθεί σε ισχύ τα τελευταία χρόνια, αντίθετα χρησιμοποιούνται ένα σημαντικό χρονικό διάστημα και μέχρι στιγμής υπάρχουν τρεις μορφές. Η πρώτη πιστοποίηση είναι η Minergie, στη συνέχεια εκδόθηκε το πρότυπο Minergie-P και τελευταίο είναι το πρότυπο Minergie-A το οποίο αντιστοιχεί στο κτίριο μηδενικής κατανάλωσης. Έκτος από αυτά τα τρία πρότυπα υπάρχουν και άλλα τρία τα Minergie-ECO, Minergie-P-ECO και Minergie-A-ECO Minergie Το Minergie είναι ένα προαιρετικό πρότυπο κατασκευής που συμβάλλει ουσιαστικά στην αποτελεσματική χρήση της ενέργειας αλλά και ευρύτερα των ανανεώσιμων πηγών. Παρέχεται με την μορφή πιστοποιητικού και εξασφαλίζει την ποιότητα τόσο των νέων όσο και των παλαιών κατασκευών που έχουν υποστεί ανακαίνιση (Minergie). Ένα από τα στοιχεία στο οποίο δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα από το πρότυπο αυτό είναι η άνεση των χρηστών. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να παραβλεφθεί και η προσπάθεια που γίνεται τόσο για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας αλλά και την μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης (Les labels de qualité MIN GI et MIN GI -P, 2006). Τα κτίρια που κατασκευάζονται σύμφωνα με τα πρότυπα Minergie χαρακτηρίζονται από εξαιρετική θερμομονωτική επάρκεια και συστήματα ανανέωσης αέρα. Εφόσον η κατανάλωση ενέργειας είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ποιότητα ενός κτιρίου, χρησιμοποιείται ως δείκτης κατανάλωσης ενέργειας με στόχο την αξιολόγηση ενός καινούργιου ή ενός ανακαινισμένου κτιρίου για την πιστοποίησή του ως κτίριο Minergie (Les labels de qualité MIN GI et MIN GI -P, 2006). Κύριος στόχος των προτύπων Minergie είναι η κατανάλωση μιας κτιριακής κατασκευής, να μην ξεπερνά το 75% της κατανάλωσης του μέσου όρου των κτιρίων και η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων να μην ξεπερνά το 50% της κατανάλωσης των συμβατικών κτιρίων (The Minergie-Standard for Buildings). Συγκρίνοντας δύο κτιριακές κατασκευές μία εκ των οποίων έχει πιστοποίηση Minergie ενώ η δεύτερη είναι μια απλή συμβατική κατασκευή, παρατηρούνται πλεονεκτήματα στην πρώτη σε σχέση με τη δεύτερη. Τα πλεονεκτήματα αυτά συγκεντρωτικά είναι (Les labels de qualité MINERGIE et MINERGIE-P, 2006): Βελτίωση των ανέσεων που απολαμβάνουν οι χρήστες. Η θερμική άνεση των κτιρίων όπου οι εξωτερικοί τοίχοι, τα δάπεδα αλλά και η οροφή είναι καλά μονωμένες προσφέρουν καλύτερες συνθήκες άνεσης σε σύγκριση με τα κακώς μονωμένα κτίρια. Η θερμική άνεση ουσιαστικά συμβάλλει στην επίτευξη υψηλότερων θερμοκρασιών στο εσωτερικό του κτιρίου τόσο κατά την χειμερινή όσο και κατά την θερινή περίοδο. 64

73 Διατήρηση της υψηλής αξίας. Η ποιότητα κατασκευής επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την αξία του κτιρίου τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Σύμφωνα με μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί ένα πιστοποιημένο κτίριο Minergie έχει αξία 9% υψηλότερη από ότι ένα συμβατικό κτίριο μετά από 30 χρόνια. Σημαντική μείωση κόστους για ενέργεια. Με την μείωση της κατανάλωσης ποσότητας καυσίμου για θέρμανση παρατηρούνται σημαντικά οικονομικά οφέλη για τον χρήστη. Το κέρδος αυτό αντισταθμίζει την ιδιαίτερα υψηλή τιμή που χαρακτηρίζει μια πολύ καλή κατασκευή. Ένας ακόμη τρόπος για την μείωση του κόστους είναι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κατασκευή. Τα σημεία στα οποία δίνεται ιδιαίτερη προσοχή από την πλευρά του προτύπου σχετικά με την κατοικία, είναι οι βασικές απαιτήσεις του κτιριακού κελύφους, ο αερισμός, οι απαιτήσεις ενέργειας για θέρμανση, ψύξη αλλά και ζεστό νερό χρήσης καθώς και κάποιες επιπλέον απαιτήσεις (Les labels de qualité MINERGIE et MINERGIE-P, 2006). Οι απαιτήσεις αυτές όπως και τα όρια τους καθορίζονται βάση κανονισμών που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο SIA 380/1 του 2009 για τα νέα κτίρια (πίνακας ) αλλά και για αυτά που κατασκευάστηκαν πριν από το 2000 (πίνακας ). H τελευταία τροποποίηση του SIA 380/1 είναι αυτή του 2009 αλλά είχαν γίνει και άλλες δύο νωρίτερα, η πρώτη το 2001 και η δεύτερη το 2007 (Aide à l'utilisation Minergie-A, 2011). Στις επιπλέον απαιτήσεις λαμβάνονται υπόψη και οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές οι οποίες προτείνεται να είναι ενεργειακής κλάσης Α, Α ή ακόμα και Α. Σχετικά με τις πρόσθετες απαιτήσεις εκτός από τα στοιχεία που παρουσιάζονται στους πίνακες πρέπει να σημειωθεί ότι οι απαιτήσεις για φωτισμό προκύπτουν από τον SIA 380/4 όπου ορίζεται ότι η κατανάλωση ενέργειας πρέπει να βρίσκεται εντός του 25% της διαφοράς της τιμής στόχου-ορίου πάνω από την τιμή στόχου που ορίζεται από τον SIA 380/4. Όσον αφορά το ζεστό νερό χρήσης το 20% της ενέργειας που δαπανάται για το σκοπό αυτό, καλύπτεται από τις ανανεώσιμες πηγές (Les labels de qualité MINERGIE et MINERGIE-P, 2006). Ο αερισμός είναι ένα στοιχείο που λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη από το πρότυπο Minergie καθώς συμβάλλει ουσιαστικά στην αποφυγή των δυσμενών επιπτώσεων που μπορεί να προκληθούν από την υγρασία, αλλά και διάφορων μολύνσεων. Ένας από τους πιο πετυχημένους συνδυασμούς που εγγυάται τις καλύτερες συνθήκες άνεσης, είναι η πολύ καλή θερμομονωτική επάρκεια μιας κτιριακής κατασκευής και ενός αξιόπιστου συστήματος αερισμού. Οι λόγοι που επιτυγχάνονται καλύτερες συνθήκες άνεσης είναι ότι (Les labels de qualité MIN GI et MIN GI -P, 2006): 65

74 Οι κατοικίες προστατεύονται από την ηχορύπανση χωρίς πλήρη αποκοπή από την ανανέωση του χώρου με φρέσκο αέρα. Σπόροι και γύρη από το περιβάλλον συγκρατούνται από τα φίλτρα συμβάλλοντας σημαντικά στην μείωση προβλημάτων υγείας όπως οι αλλεργίες. Ο εναλλάκτης θερμότητας του συστήματος αερισμού, εξασφαλίζει ακόμα και επίπεδα άνεσης σε αέρα πολύ χαμηλής θερμοκρασίας. Η επικοινωνία με το περιβάλλον είναι εγγυημένη καθώς τα παράθυρα ανοίγουν. Πίνακας : Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie για κατασκευές νέων κτιρίων (Minergie). I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Κατηγορία Πολυκατοικίες Μονοκατοικίες Διοίκηση Σχολεία Καταστήματα Αναπαλαιωμένα κτίρια Χώροι συγκέντρωσης Νοσοκομεία Εργοστάσια Στρατόπεδο Αθλητικές εγκαταστάσεις Εσωτερική πισίνα Όρια κατανάλωσης ενέργειας MINERGIE (kwh/m 2 ) 38 kwh /m 2 CL, ZNX, η Aer.el., * 38 kwh /m 2 CL, ZNX, η Aer.el., * 40 kwh /m 2 CL, ZNX, η Aer.el., * 40 kwh /m 2 ΥΕ, WW, Aer.el., * 40 kwh /m 2 CL, ZNX, η Aer.el., * 45 kwh /m 2 EAR CL. el., * 40 kwh /m 2 CL, ZNX, η Aer.el., * 70 kwh /m 2 CL, ZNX, η Aer.el., * 20 kwh /m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * 20 kwh /m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * 25 kwh /m 2 EAR CL. el., * Βασικές απαιτήσεις κτιριακού κελύφους Εγκατάσταση αερισμού Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Q h 90% Q h,ορ Συνιστάται Q h 90% Q h,ορ Συνιστάται Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική Δεν υπάρχει όριο Q h 90% Q h,ορ Υποχρεωτική MINERGIE Πρόσθετες απαιτήσεις Όχι πρόσθετες απαιτήσεις Προτείνεται για τις συσκευές: Ενεργειακή κλάση Α Όχι πρόσθετες απαιτήσεις Προτείνεται για τις συσκευές: Ενεργειακή κλάση Α Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Βιομηχανική ψύξη Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 πρότυπο ΖΝΧ: 20% των αναγκών καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Βιομηχανική ψύξη Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 πρότυπο ΖΝΧ: 20% των αναγκών καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 πρότυπο ΖΝΧ: 20% των αναγκών καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας διαδικασία βελτίωσης μπάνιου 66

75 Ανάλογα με την κατηγορία του κτιρίου που εξετάζεται κάθε φορά, τα όρια κατανάλωσης του Minergie ορίζουν τη θέρμανση (CL), το ζεστό νερό χρήσης (ZNX) και την ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για το μηχανικό αερισμό (Aer. el.). Επιπλέον ορίζεται η ύπαρξη μιας εγκατάστασης εξαερισμού η οποία δεν είναι απαραίτητη αλλά συνιστάται μόνο για αυτό το είδος του κτιρίου (aér. τεμ.) και στην περίπτωση ύπαρξης ψύξης χώρου, η κατανάλωση είναι εντός των ορίων του Minergie (*). Πίνακας : Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie για κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 2000 (Minergie). I II III IV Κατηγορία Πολυκατοικίες Μονοκατοικίες Διοίκηση Σχολεία Όρια κατανάλωσης ενέργειας MINERGIE (kwh /m 2 ) 60 kwh/m 2 CL, ZNX, η Aer. el., * 60 kwh/m 2 CL, ZNX, η Aer. el., * 55 kwh/m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * 55 kwh/m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * Βασικές απαιτήσεις κτιριακού κελύφους Δεν εφαρμόζεται Δεν εφαρμόζεται Δεν εφαρμόζεται Δεν εφαρμόζεται Εγκατάσταση αερισμού Υποχρεωτική Υποχρεωτική Συνιστάται Υποχρεωτική Πρόσθετες απαιτήσεις Όχι πρόσθετες απαιτήσεις Προτείνεται για τις συσκευές: Ενεργειακή κλάση Α Όχι πρόσθετες απαιτήσεις Προτείνεται για τις συσκευές: Ενεργειακή κλάση Α Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 V Καταστήματα 55 kwh / m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * Δεν εφαρμόζεται Συνιστάται Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Βιομηχανική ψύξη VI Αναπαλαιωμένα κτίρια 65 kwh / m 2 EAR CL. el., * Δεν εφαρμόζεται Υποχρεωτική Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 πρότυπο ΖΝΧ: 20% των αναγκών καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας VII Χώροι συγκέντρωσης 60 kwh / m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * Δεν εφαρμόζεται Συνιστάται Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 VIII IX Νοσοκομεία Εργοστάσια 85 kwh / m 2 CL, ZNX, η Aer. el., * 40 kwh / m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * Δεν εφαρμόζεται Δεν εφαρμόζεται Υποχρεωτική Συνιστάται Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Βιομηχανική ψύξη Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 X Στρατόπεδο 35 kwh / m 2 CL, ZNX, (aér. τεμ.) * Δεν εφαρμόζεται Συνιστάται Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 XI XII Αθλητικές εγκαταστάσεις Εσωτερική πισίνα 40 kwh / m 2 CL (aér. τεμ.) * Δεν εφαρμόζεται Συνιστάται Δεν υπάρχει όριο Qh 100%Qh,ορ Υποχρεωτική MINERGIE Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 πρότυπο ΖΝΧ: 20% των αναγκών καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 πρότυπο ΖΝΧ: 20% των αναγκών καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας διαδικασία βελτίωσης μπάνιου 67

76 Η διαδικασία πιστοποίησης ενός κτιρίου αποτελείται από τέσσερα στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι οι απαιτήσεις πιστοποίησης. Για την έκδοση ενός πιστοποιητικού Minergie συντάσσεται μία αίτηση στην οποία περιλαμβάνονται οι υπολογισμοί για την θερμική επάρκεια του κτιρίου σύμφωνα με τον SIA380/1. Τα στοιχεία που χρειάζονται για την ολοκλήρωση του φακέλου που θα υποβληθεί προς πιστοποίηση είναι (Minergie): τα σχέδια του κτιρίου οι λεπτομέρειες σχετικά με τις εγκαταστάσεις ζεστού νερού χρήσης, θέρμανσης και εξαερισμού καταγραφή των θερμογεφυρών, των τιμών του συντελεστή U αλλά και της επιφάνειας των κουφωμάτων και τα πιστοποιητικά έγκρισης της αεροστεγανότητας. Επόμενο στάδιο είναι η προσωρινή πιστοποίηση. Στο στάδιο αυτό γίνεται ένας αρχικός έλεγχος του φακέλου που έχει κατατεθεί από την υπηρεσία και εφόσον πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις και οι δεσμεύσεις για την πιστοποίηση, ορίζεται στο κτίριο αυτό μια προσωρινή πιστοποίηση. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται και διαφήμιση της πιστοποίησης Minergie στα κτίρια. Ακολουθείται η διαδικασία επιβεβαίωσης. Στο σημείο αυτό οι υπεύθυνοι του έργου ενημερώνουν το γραφείο πιστοποίησης για την ολοκλήρωση των εργασιών κατασκευής νέου ή ανακαίνισης του κτιρίου σύμφωνα με τις αρχικές απαιτήσεις σχεδιασμού. Τελικό στάδιο της διαδικασίας αυτής είναι η τελική πιστοποίηση ενός κτιρίου ως κτίριο Minergie στο οποίο δίνεται ετικέτα αλλά και αριθμός. Για να διασφαλίζεται η ποιότητα του αποτελέσματος καθ όλη τη διάρκεια των εργασιών λαμβάνονται δείγματα από διάφορα στάδια εργασίας μέχρι την ολοκλήρωση του έργου. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται στο μέγιστο η αποτελεσματικότητα του συστήματος. Σχήμα : Τράπεζα με πιστοποίηση Minergie το Μάρτιο του 2012 στη Λυών με θερμική απόδοση 26 (Minergie France) 68

77 Δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί και το κόστος, καθώς οι κατασκευές αυτές είναι πιο ακριβές σε σχέση με τις απλές συμβατικές. Η αύξηση του κόστους που παρατηρείται είναι μεταξύ του 3% με 10% σε σχέση με τις υπόλοιπες κατασκευές. Το κόστος αυτό λοιπόν δεν μπορεί να θεωρηθεί ως απαγορευτικό καθώς μπορεί η αρχική επένδυση να είναι υψηλότερη αλλά δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως απαγορευτικό καθώς μακροπρόθεσμα θα επιφέρει κέρδη στον ιδιοκτήτη (Minergie) Minergie-P Μια εξέλιξη του προτύπου Minergie αποτελεί το Minergie-Ρ το οποίο εστιάζει ακόμα πιο έντονα στην περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από τα κτίρια. Η ποιότητα και ο σχεδιασμός των κτιρίων έχουν κυρίαρχη θέση στην επίτευξη ακόμη χαμηλότερης κατανάλωσης ενέργειας από αυτή που παρατηρείται σε κτίρια Minergie (Minergie). Το Minergie-Ρ αποτελεί μια ελβετική πιστοποίηση με πολύ αυστηρές απαιτήσεις θέρμανσης που αντιστοιχεί στα πρότυπα του παθητικού κτιρίου (The Minergie-Standard for Buildings). Στην περίπτωση του Minergie-Ρ όπως και στην περίπτωση του Minergie ο πήχης σχετικά με τις συνθήκες άνεσης και αποδοτικότητας της κατασκευής είναι ιδιαίτερα υψηλός. Για να μπορέσει μια συμβατική κατοικία να ικανοποιήσει τις αυστηρότατες απαιτήσεις του Minergie- Ρ πρέπει όλα τα επιμέρους τμήματα του συνολικού συστήματος που λειτουργούν στο κτίριο να σχεδιαστούν, κατασκευαστούν αλλά και να βελτιώνονται στον μέγιστο εφικτό βαθμό. Η χρήση μιας απλής θερμομονωτικής στρώσης δεν επαρκεί για να γίνει μετάβαση από ένα κτίριο χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας ή ένα κτίριο Minergie, σε ένα κτίριο Minergie-Ρ (Les labels de qualité MIN GI et MIN GI -P, 2006). Σχήμα : Μονοκατοικία με πιστοποίηση Minergie-P το Φεβρουάριο του 2012 (Minergie France). 69

78 Συγκρίνοντας ένα κτίριο που πληρεί τις αυστηρές αυτές προϋποθέσεις και έχει αποκτήσει την πιστοποίηση ενός κτιρίου Minergie-Ρ, η κατανάλωσή του σε σχέση με τα υφιστάμενα κτίρια είναι περίπου 90% λιγότερη και δεν απαιτεί κάποιο συμβατικό σύστημα θέρμανσης. Για την περίπτωση λοιπόν αυτή, είναι απαραίτητη η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας διάφορων μορφών. Οι πιο κοινές και πρακτικές λύσεις είναι (The Minergie-Standard for Buildings): Χρήση αντλιών θερμότητας τόσο για θέρμανση όσο και για ζεστό νερό καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Χρήση ξύλου για θέρμανση και ζεστό νερό κατά τους χειμερινούς μήνες και θερμικούς συλλέκτες για ζεστό νερό τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτόματο σύστημα καύσης ξύλων για θέρμανση και ζεστό νερό όλο το έτος. Χρήση θερμικών αποβλήτων για θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης για ολόκληρο το έτος. Χρήση αντλίας θερμότητας αέρα-νερού για θέρμανση και ζεστό νερό όλο το έτος. Το πρότυπο Minergie-Ρ θέτει πολύ υψηλές απαιτήσεις σχετικά με την άνεση, την αποτελεσματικότητα και την αισθητική. Αξιοσημείωτη μεταξύ των ανέσεων αυτών είναι η καλή και εύκολη χρήση του κτιρίου αλλά και του τεχνικού του εξοπλισμού. Οι απαιτήσεις αυτές εστιάζονται σε 5 τομείς (Les labels de qualité MIN GI et MIN GI -P, 2006): Η απαίτηση της θερμικής ισχύος δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10W/m 2. Η ζήτηση θερμότητας για θέρμανση, δεν πρέπει να ξεπερνά το 20% της οριακής τιμής που καθορίζεται από τον SIA 380/1. Ο δείκτης κατανάλωσης ενέργειας δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 30kWh/m 2 για κτίρια κατοικιών και τις 25kWh/m 2 για κτίρια διοίκησης. Πρέπει να επιτευχθεί ο περιορισμός της ανανέωσης αέρα μέσω του κτιριακού κελύφους με μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή 0,6h -1. Η πίεση του αέρα αντιστοιχεί στα 50Pa. Η χρήση των ηλεκτρικών οικιακών συσκευών πρέπει να είναι ενεργειακής κλάσης Α και τα ψυγεία κλάσης Α. Γενικότερα οι συσκευές που υπάρχουν σε μία κατοικία πρέπει να ανήκουν στις ενεργειακές κλάσεις Α και Α. Οι απαιτήσεις αυτές διαφέρουν για τα νεόδμητα κτίρια (πίνακας ) και για τα κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 2000 (πίνακας ). 70

79 Πίνακας :Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie-Ρ για κατασκευές νέων κτιρίων (Minergie). Κατηγορία Οριακές τιμές κατανάλωσης ενέργειας MINERGIE-P Βασικές απαιτήσεις κτιριακού κελύφους Συγκεκριμένη ανάγκη σε θερμική ενέργεια (για τη θέρμανση του αέρα) Σύστημα αερισμού Αεροστεγανότητα (n50,st) Ενεργειακά αποδοτικές συσκευές Πρόσθετες απαιτήσεις I Πολυκατοικίες 30 kwh/m 2 II Μονοκατοικίες 30 kwh/m 2 III Διοίκηση 25kWh/m 2 IV Σχολεία 25kWh/m 2 V Καταστήματα 25kWh/m 2 VI VII Αναπαλαιωμένα κτίρια Χώροι συγκέντρωσης 40kWh/m 2 40kWh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι 2 10 W/m ναι 0.6 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Χρήση απορριπτόμενης θερμότητας ψύξης στη βιομηχανική Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Χρήση απορριπτόμενης θερμότητας ψύξης στη βιομηχανική 20% του ζεστού νερού χρήσης πρέπει να καλυφθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 71

80 Πίνακας : (συνέχεια) Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie-Ρ για κατασκευές νέων κτιρίων (Minergie). Κατηγορία Οριακές τιμές κατανάλωσης ενέργειας MINERGIE-P Βασικές απαιτήσεις κτιριακού κελύφους Συγκεκριμένη ανάγκη σε θερμική ενέργεια (για τη θέρμανση του αέρα) Σύστημα αερισμού Αεροστεγανότητα (n50,st) Ενεργειακά αποδοτικές συσκευές Πρόσθετες απαιτήσεις VIII Νοσοκομεία 45kWh/m 2 IX Βιομηχανία 15kWh/m 2 X Στρατόπεδο 15kWh/m 2 XI Αθλητικές εγκαταστάσεις 20kWh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 60% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m W/m ναι 0.6 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 0.6 h -1 ναι 2 10 W/m ναι 0.6 h -1 ναι Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Χρήση απορριπτόμενης θερμότητας ψύξης στη βιομηχανική Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 20% του ζεστού νερού χρήσης πρέπει να καλυφθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Πίνακας : Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie-Ρ για κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 2000 (Minergie). Κατηγορία Οριακές τιμές κατανάλωσης ενέργειας MINERGIE-P Βασικές απαιτήσεις κτιριακού κελύφους Συγκεκριμένη ανάγκη σε θερμική ενέργεια (για τη θέρμανση του αέρα) Σύστημα αερισμού Αεροστεγανότη τα (n50,st) Ενεργειακά αποδοτικές συσκευές Πρόσθετες απαιτήσεις I Πολυκατοικίες 30 kwh/m 2 II Μονοκατοικίες 30 kwh/m 2 III Διοίκηση 25 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 72

81 Πίνακας : (συνέχεια) Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie-Ρ για κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 2000 (Minergie). Κατηγορία Οριακές τιμές κατανάλωσης ενέργειας MINERGIE-P Βασικές απαιτήσεις κτιριακού κελύφους Συγκεκριμένη ανάγκη σε θερμική ενέργεια (για τη θέρμανση του αέρα) Σύστημα αερισμού Αεροστεγανότητα (n50,st) Ενεργειακά αποδοτικές συσκευές Πρόσθετες απαιτήσεις IV Σχολεία 25 kwh/m 2 V Καταστήματα 25 kwh/m 2 VI VII Αναπαλαιωμένα κτίρια Χώροι συγκέντρωσης 40 kwh/m 2 40 kwh/m 2 VIII Νοσοκομεία 45 kwh/m 2 IX Βιομηχανία 35 kwh/m 2 X Στρατόπεδο 15 kwh/m 2 XI Αθλητικές εγκαταστάσεις 20 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 Q h 80% Q h,ορ ή Q h 15 kwh/m 2 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι 10 W/m 2 ναι 1.5 h -1 ναι Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Χρήση απορριπτόμενης θερμότητας ψύξης στη βιομηχανία Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Χρήση απορριπτόμενης θερμότητας ψύξης στη βιομηχανία 20% του ζεστού νερού χρήσης πρέπει να καλυφθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Χρήση απορριπτόμενης θερμότητας ψύξης στη βιομηχανία Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 Φωτισμός σύμφωνα με SIA 380/4 Εξαερισμός / σύστημα ελέγχου του κλιματισμού σύμφωνα με SIA 380/4 20% του ζεστού νερού χρήσης πρέπει να καλυφθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 73

82 Τα μέτρα για την επίτευξη αυτών των απαιτήσεων μπορούν να συνοψιστούν στα επόμενα δέκα. Τα μέτρα αυτά είναι (Les labels de qualité MIN GI et MIN GI -P, 2006): Η καλή θερμομόνωση των εξωτερικών επιφανειών του κτιρίου. Η χρήση κουφωμάτων υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Η ελαχιστοποίηση των θερμογεφυρών στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Η βελτίωση της λειτουργίας των παθητικών ηλιακών συστημάτων. Η ύπαρξη επαρκούς θερμικής μάζας. Η αποτελεσματική εναλλαγή αέρα με ανάκτηση θερμότητας. Ανάλογα με τις περιστάσεις, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η εγκατάσταση ηλεκτρικών οικιακών συσκευών και φωτισμού χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, αλλά και συσκευών γραφείου υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Η ανάκτηση και εκμετάλλευση της θερμότητας που παράγεται από την ψυκτική εγκατάσταση. Για την επίτευξη των στόχων του Minergie-Ρ απαραίτητη είναι η ύπαρξη της βέλτιστης δυνατής θερμομονωτικής επάρκειας των εξωτερικών επιφανειών του κτιρίου. Η θερμομονωτική επάρκεια όπως έχει ήδη αναφερθεί καθορίζεται από τον συντελεστή θερμοπερατότητας (U) για την επίτευξη των στόχων του Minergie-Ρ, η ελάχιστη τιμή του συντελεστή αυτού που προτείνεται για τα δάπεδα, τις οροφές και τα φέροντα στοιχεία είναι 0,15W/m 2 K ενώ για τους υαλοπίνακες προτείνεται τιμή μικρότερη από 0,8W/m 2 K. Έχει παρατηρηθεί ότι με την χρήση υλικών της ίδιας εταιρείας παραγωγής με συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας 0,04W/mK συμβάλλει ουσιαστικά στην κατασκευή φερόντων στοιχείων ομοιογενούς δομής και με πάχος μόνωσης 25cm (Les labels de qualité MIN GI et MINERGIE-P, 2006). Πρέπει να τονιστεί ότι στις περιπτώσεις αυτές δεν πρέπει να υπάρχει καμία θερμογέφυρα καθώς θα προκαλούνταν σημαντικές θερμικές απώλειες. Για την μείωση του συντελεστή U σε πιο χαμηλά επίπεδα για καλύτερη θερμομονωτική επάρκεια κρίνεται απαραίτητη η αύξηση του πάχους της θερμομονωτικής στρώσης. Συγκεκριμένα για την επίτευξη τιμής U περίπου 0,1W/m 2 K το πάχος της θερμομονωτικής στρώσης είναι περίπου 40cm. Παρατηρείται ότι οι βαρέως τύπου κατασκευές απαρτίζονται από τοιχώματα και τοίχους μεγάλου πάχους οπότε ένα πάχος θερμομόνωσης αυτής της τάξης μεγέθους θα περιορίσει ακόμα περισσότερο τον αξιοποιήσιμο χώρο. Στα κτίρια Minergie-Ρ παρατηρείται ήδη σταθερή τάση προς την ελαφριά κατασκευή για να επιτύχουν όμως αποθήκευση θερμότητας στη μάζα του κτιρίου κατασκευάζονται ανοιχτόχρωμα τοιχώματα αλλά και μεγάλου πάχους οροφές και δάπεδα (Les labels de qualité MIN GI et MINERGIE-P, 2006). Έτσι αυξάνεται η θερμική μάζα των κτιρίων Minergie-Ρ. Η διαδικασία πιστοποίησης ενός κτιρίου Minergie-Ρ είναι η ίδια με αυτή που ακολουθείται και στην περίπτωση πιστοποίησης ενός κτιρίου Minergie, παρουσιάζοντας μια διαφορά στο 74

83 στάδιο της επιβεβαίωσης. Στο σημείο αυτό στην περίπτωση ενός κτιρίου Minergie-Ρ γίνεται η δοκιμή blower door. Η δοκιμή αυτή γίνεται και κατά την πιστοποίηση ενός κτιρίου ως παθητικό. Μέσα από τον έλεγχο blower door, εισάγεται ή εξάγεται αέρας από το κτίριο δημιουργώντας είτε υπερπίεση είτε υποπίεση αντίστοιχα μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος των 50Pa. Αν αυτή η διαφορά προκαλεί κίνηση αέρα, τότε η αεροστεγανότητα του κτιρίου δεν είναι η μέγιστη δυνατή καθώς υπάρχουν κάποιες ατέλειες, οι οποίες μετά τον έλεγχο αυτό διορθώνονται (Les labels de qualité MIN GI et MINERGIE-P, 2006). Δεν πρέπει όμως να παραβλέπεται και ο παράγοντας του κόστους. Στα κτίρια Minergie-Ρ το κόστος κατασκευής τους είναι υψηλότερα από αυτό των κτιρίων Minergie αλλά και των συμβατικών κτιρίων, δεν είναι όμως απαγορευτικό. Ένα κτίριο Minergie-Ρ έχει κόστος που δεν υπερβαίνει το 15% του κόστους κατασκευής μιας συμβατικής κατασκευής. Η επένδυση στην κατασκευή ενός κτιρίου Minergie-Ρ μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα ασφαλής καθώς όπως παρατηρείται από την πλευρά των τραπεζών πραγματοποιούνται πολλές επενδύσεις στα κτίρια αυτά. Ακόμα, δίνονται δάνεια με πολύ προνομιακούς όρους για την κατασκευή κτιρίων Minergie αλλά και για την κατασκευή κτιρίων Minergie-Ρ οι περιπτώσεις εξετάζονται (Les labels de qualité MIN GI et MIN GI -P, 2006) Minergie-Α Όπως έχει ήδη επισημανθεί η Ελβετία αν και είναι μια χώρα που γεωγραφικά ανήκει στην Ευρώπη, δεν ανήκει όμως και στην ευρωπαϊκή ένωση όποτε δεν είναι υποχρέωσή της να ακολουθεί τις νομοθεσίες και τους κανονισμούς που την διέπουν παρά μόνο αν η ίδια το επιλέξει. Με την εφαρμογή της οδηγίας 2010/31 της ευρωπαϊκής ένωσης στην Ευρώπη αλλά και την αποδοχή εφαρμογής της από την Ελβετία, παρατηρήθηκε ένα πλεονέκτημα από την πλευρά της Ελβετίας (Minergie). Κύριο θέμα όπως έχει ήδη επισημανθεί είναι η θέσπιση μέχρι το 2020 από τα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης απαιτήσεων κατανάλωσης που να προσεγγίζουν τις μηδενικές και τα κτίρια που θα κατασκευάζονται πλέον στην Ευρώπη θα χαρακτηρίζονται ως κτίρια μηδενικής ή σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (Οδηγία 2010/31/ΕΕ, 2010). Το πρότυπο Minergie-Α αποτελεί ένα πρότυπο που βρίσκεται ένα στάδιο πιο πέρα από τις απαιτήσεις που παρουσιάζονται από την οδηγία 2010/31 της ευρωπαϊκής ένωσης καθώς μια από τις προϋποθέσεις του είναι η κάλυψη όλων των αναγκών ενέργειας αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές. Η απαίτηση αυτή δεν είναι κάτι τελείως ξένο για την Ελβετία καθώς η χρήση ανανεώσιμων πηγών ακόμα και στις κατοικίες ιδιωτών χρησιμοποιείται ευρύτατα τόσο για θέρμανση και ψύξη όσο και για αερισμό αλλά και παροχή ζεστού νερού. Είναι λοιπόν αντιληπτό ότι υπάρχει ήδη η γνώση για την επίτευξη κατασκευής κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση (Minergie). 75

84 Οι απαιτήσεις στις οποίες εστιάζει το πρότυπο Minergie-Α μπορούν να καταγραφούν συνοπτικά σε πέντε κύριες κατηγορίες οι οποίες είναι οι βασικές απαιτήσεις κατανάλωσης του κτιριακού κελύφους, η συνολική κατανάλωση ενέργειας από την κατασκευή, η γκρίζα ενέργεια, η αεροστεγανότητα του κτιρίου και οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές. Οι ανάγκες κατανάλωσης του κτιρίου πρέπει να είναι τουλάχιστον μικρότερες από το 90% του γενικού αποδεκτού επιπέδου. Οι τομείς αυτοί καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα ενδιαφέροντος από την πλευρά της κατασκευής καθώς εξασφαλίζονται τα σημεία άμεσου ενδιαφέροντος. Τα στοιχεία αυτά είναι η διατήρηση επιθυμητής θερμοκρασίας τόσο του εσωτερικού αέρα όσο και των επιφανειών, η αποφυγή μόλυνσης του αέρα αλλά και της υγρασίας στον χώρο καθώς και η επίτευξη επαρκούς ηχομόνωσης αλλά και αεροστεγανότητας. Επιπλέον, κάποια ακόμη στοιχεία μεγάλου ενδιαφέροντος είναι η αίσθηση της άνεσης και της λειτουργικότητας του χώρου. Το αίσθημα της άνεσης πρέπει να είναι το βέλτιστο δυνατό καθώς οι συνθήκες που παρέχονται πρέπει να είναι τουλάχιστον ισοδύναμες με αυτές που παρέχονταν από προγενέστερα πρότυπα. Ακόμη κάποιοι σημαντικού ενδιαφέροντος παράγοντες είναι η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και η μείωση της γκρίζας ενέργειας αλλά και των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας για τις οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (Règlement d'utilisation du produit MINERGIE-A de la marque de qualité MINERGIE, 2013). Τα όρια που δίνονται από την πλευρά του προτύπου Minergie-Α σχετικά με την κατανάλωση του κτιρίου παρουσιάζονται μέσω του δείκτη θερμότητας Minergie και είναι η επίτευξη μηδενικής τιμής κατανάλωσης ( èglement d utilisation du produit MIN GI -A de la marque de qualité MIN GI, 2013). Για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών σύμφωνα με το πρότυπο Minergie-Α απαραίτητη είναι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι πηγές που χρησιμοποιούνται είναι είτε ο ήλιος είτε γίνεται συνδυασμός του ήλιου με τη βιομάζα με την προϋπόθεση ότι η βιομάζα συνδέεται υδραυλικά με το κτίριο ή ακόμα και χρήση μιας άλλης ανανεώσιμης μορφής (Minergie). Στην περίπτωση που γίνεται χρήση ηλιακής ενέργειας για την κάλυψη αναγκών μέσω φωτοβολταϊκών συστημάτων η τιμή μηδενικής κατανάλωσης επιτυγχάνεται και οι τιμές παραγωγής ενέργειας από τέτοια συστήματα υπολογίζονται για (Aide à l utilisation Minergie- A, 2011): κτίριο σε υψόμετρο μέχρι 800m στα 800kWh/kWc κτίριο σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 800m στα 890kWh/kWc Όταν υπάρχει συνδυασμός ηλιακής ενέργειας και βιομάζας το όριο της κατανάλωσης δεν πρέπει να ξεπερνά τις 15. Κατά τον συνδυασμό αυτών, η ηλιακή ενέργεια πρέπει να καλύπτει στην κατασκευή τουλάχιστον το 50% των απαιτήσεων θερμότητας για θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης. Η θερμότητα που παράγεται από την βιομάζα πρέπει να παρέχεται 76

85 στο κτίριο μέσω ενός υδραυλικού συστήματος και η κάλυψη ενέργειας από μια τρίτη πηγή παραγωγής για θέρμανση και ζεστό νερό δεν πρέπει να ξεπερνά το 5% (Aide à l utilisation Minergie-A, 2011). Όπως προαναφέρθηκε ο θερμικός ενεργειακός δείκτης χρησιμοποιείται για τον καθορισμό των ενεργειακών καταναλώσεων του κτιρίου και ελέγχεται αν βρίσκεται εντός των ορίων που θεσπίζονται από το πρότυπο Minergie-Α. Ο δείκτης αυτός προκύπτει από την ακόλουθη σχέση ( èglement d utilisation du produit MIN GI -A de la marque de qualité MIN GI, 2013): Q h,eff 3,6 g η Όπου Q ww 3,6 g η Ε L 3,6 g P g Οριακή τιμή κατανάλωσης ενέργειας Minergie-A (σχέση ) Q h,eff : απαίτηση θερμότητας για θέρμανση [MJ/m 2 ] Q ww : απαίτηση θερμότητας για ζεστό νερό χρήσης [MJ/m 2 ] E LK : απαίτηση ηλεκτρικής ενέργειας για εξαερισμό, κλιματισμό και επιπλέον ενέργειας [MJ/m 2 ] E PV : ειδική παραγωγή φωτοβολταϊκών η: συντελεστής χρήσης των συστημάτων παραγωγής επιλεγμένης θερμότητας g: συντελεστής βαρύτητας των χρησιμοποιούμενων πηγών ενέργειας Η κατανάλωση ενέργειας σύμφωνα με το πρότυπο Minergie-Α είναι διαφορετική, ανάλογα με το είδος του κτιρίου που υπάρχει αλλά και με το έτος κατασκευής, αν δηλαδή είναι μια νεόδμητη κατασκευή (πίνακας ) ή μια κατασκευή πριν από το 2000 (πίνακας ). Πίνακας : Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie-Α για κατασκευές νέων κτιρίων ( èglement d utilisation du produit MIN GI -A de la marque de qualité MIN GI, 2013). Κατηγορίες κτιρίων Ι ΙΙ ΙΙΙ IV V VI VII VIII IX X XI XII Απαιτήσεις Πολυκατοικίες Μονοκατοικίες Διοίκηση Σχολεία Καταστήματα Αναπαλαιωμένα κτίρια Χώροι συγκέντρωσης Νοσοκομεία Βιομηχανίες Στρατόπεδα Αθλητικές εγκαταστάσεις Εσωτερικές Πισίνες Μεταφορά εξωτερικού αέρα ναι ναι Βασικές απαιτήσεις κατανάλωσης κτιριακού κελύφους Τελική ενέργεια: οριακή τιμή ΜΕ-Α Γκρίζα ενέργεια: οριακή τιμή ΜΕ-Α Ανάγκη ηλεκτρικής ενέργειας: ηλεκτρικές συσκευές ενεργειακά αποτελεσματικές ναι ναι Αδυναμία πιστοποίησης Minergie-A Αεροστεγανότητα (τιμή n 50,st) 0,6 0,6 Πρόσθετες απαιτήσεις Θερμική άνεση το καλοκαίρι ναι ναι Αδυναμία πιστοποίησης Minergie-A 77

86 Πίνακας : Οι απαιτήσεις κατανάλωσης σύμφωνα με το Minergie-Α για κατασκευές πριν από το 2000 ( èglement d utilisation du produit MIN GI -A de la marque de qualité MINERGIE, 2013). Κατηγορίες κτιρίων Ι ΙΙ ΙΙΙ IV V VI VII VIII IX X XI XII Απαιτήσεις Πολυκατοικίες Μονοκατοικίες Διοίκηση Σχολεία Καταστήματα Αναπαλαιωμένα κτίρια Χώροι συγκέντρωσης Νοσοκομεία Βιομηχανίες Στρατόπεδα Αθλητικές εγκαταστάσεις Εσωτερικές Πισίνες Μεταφορά εξωτερικού αέρα ναι ναι Βασικές απαιτήσεις κατανάλωσης κτιριακού κελύφους Τελική ενέργεια: οριακή τιμή ΜΕ-Α Γκρίζα ενέργεια: οριακή τιμή ΜΕ-Α Έχει καταργηθεί Έχει καταργηθεί Αδυναμία πιστοποίησης Minergie-A Ανάγκη ηλεκτρικής ενέργειας: ηλεκτρικές συσκευές ενεργειακά αποτελεσματικές ναι ναι Αεροστεγανότητα (τιμή n 50,st) Θερμική άνεση το καλοκαίρι 1,5 1,5 Πρόσθετες απαιτήσεις ναι ναι Αδυναμία πιστοποίησης Minergie-A Όπως μπορεί εύκολα να παρατηρηθεί και από τους ανωτέρω πίνακες οι τιμές της αεροστεγανότητας διαφέρουν ανάλογα με το έτος κατασκευής του κτιρίου. Η τιμή της αεροστεγανότητας σε κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 2000 είναι λίγο παραπάνω από διπλάσια αυτής που πρέπει να χαρακτηρίζει τα νέα κτίρια. Στην περίπτωση των νέων κτιρίων η τιμή είναι της τάξης των 0,6h -1 ενώ στις κατασκευές πριν το 2000 η τιμή φτάνει το 1,5h -1 (Règlement d'utilisation du produit MINERGIE-A de la marque de qualité MINERGIE, 2013). Ένας ακόμη παράγοντας με ιδιαίτερη βαρύτητα ο οποίος ταυτόχρονα αποτελεί και μια καινοτομία που παρουσιάζεται μέσα στο πρότυπο Minergie-Α, καθώς δεν υπάρχει στα προγενέστερα πρότυπα, είναι η γκρίζα ενέργεια. Η γκρίζα ενέργεια ή εμπεριεχόμενη ενέργεια είναι η ενέργεια που κρύβεται πίσω από ένα προϊόν και μπορεί να είναι η ενέργεια που απαιτείται είτε για την απομάκρυνσή του από τη φύση, είτε για την επεξεργασία του, είτε για την μεταφορά του ή ακόμα και για οποιαδήποτε άλλη ενέργεια (International Polar Foundation). Η γκρίζα ενέργεια μπορεί να χαρακτηριστεί και ως η μολυσμένη ενέργεια καθώς απαραίτητη προϋπόθεση για την παραγωγή της είναι η χρήση ορυκτών καυσίμων (Mavitec Green Energy). Μέχρι πρότινος η γκρίζα ενέργεια δεν ήταν καθόλου γνωστή στο ευρύ κοινό 78

87 καθώς σχετίζονταν αποκλειστικά με το προϊόν και τη μόλυνση που προκαλείται από αυτό χωρίς να συνυπολογίζεται η κατανάλωση ενέργειας σε όλα τα προηγούμενα στάδια μέχρι την τελική παραγωγή (International Polar Foundation). Σχήμα : Στην αριστερή πλευρά παρουσιάζεται η γκρίζα ενέργεια που παράγεται για την επίτευξη του ίδιου αποτελέσματος με αυτό της δεξιάς πλευράς χωρίς την παραγωγή γκρίζας ενέργειας (Nomana). Η διαδικασία που ακολουθείται για την έκδοση πιστοποιητικού Minergie-Α για ένα κτίριο είναι αντίστοιχη με αυτή που ακολουθείται κατά την έκδοση ενός πιστοποιητικού Minergie-Ρ με κάποιες επιπλέον απαιτήσεις στο αρχικό στάδιο που σχετίζεται με τις απαιτήσεις έκδοσης πιστοποιητικού. Στο στάδιο αυτό απαιτούνται επιπρόσθετα στοιχεία σχετικά με τις ηλεκτρικές οικιακές συσκευές του κτιρίου αλλά συμπεριλαμβάνονται και οι υπολογισμοί της γκρίζας ενέργειας (Minergie) Minergie-ECO/P-ECO/A-ECO Κοιτώντας από μία πιο οικολογική ματιά τον κτιριακό τομέα, αναπτύχθηκαν τα πρότυπα Minergie-ECO με στόχο την ακόμα πιο αποτελεσματική και καλύτερη λειτουργία του κτιρίου. Η δημιουργία του προτύπου Minergie-ECO είναι ένα αποτέλεσμα συνεργασίας του Minergie και των οικολογικών κατασκευών (eco-bau) και οι πιστοποιήσεις Minergie-ECO αν και αρχικά δίνονταν μόνο σε νέα κτίρια, πλέον μπορούν να δοθούν και σε ένα ανακαινισμένο κτίριο. Στόχος του Minergie-ECO δεν είναι μόνο ο σχεδιασμός και η βελτίωση της διάρκειας ζωής αλλά και η εξασφάλιση μίας διαδικασίας πιστοποίησης ομαλής και απλής. Η πιστοποίηση 79

88 Minergie-ECO δεν δίνεται σε όλους τους τύπους κτιρίων παρά μόνο σε κτίρια κατοικιών, σχολεία και γραφεία (Minergie). Ο συνδυασμός αυτός των Minergie και eco-bau προσφέρει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα καθώς λαμβάνονται στοιχεία τόσο από τα πρότυπα Minergie όσο και από την οικολογική πλευρά του κτιρίου. Τα στοιχεία που λαμβάνονται μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες, σε αυτά που σχετίζονται με την βελτίωση της ποιότητας ζωής στο κτίριο και σε αυτά που λαμβάνονται για την προστασία του περιβάλλοντος (Minergie). Όσον αφορά την βελτίωση της ποιότητας ζωής εντός του κτιρίου, από την πλευρά του προτύπου Minergie κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται μέσω της διατήρησης των επιθυμητών συνθηκών θερμικής άνεσης στο χώρο, προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία μπορεί να προκαλέσει ακόμα και υπερθέρμανση το καλοκαίρι, και το σύστημα εξαερισμού του χώρου. Από την άλλη πλευρά τα στοιχεία που λαμβάνονται σχετίζονται με την υγεία των χρηστών. Τα στοιχεία αυτά είναι πολυάριθμα. Αρχικά, η εισαγωγή όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ποσότητας φυσικού φωτός στο εσωτερικό καθώς επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ψυχολογία, την παραγωγικότητα αλλά και την υγεία του χρήστη (Τσικαλουδάκη, Σημειώσεις στο πλαίσιο του μαθήματος Περιβαλλοντική & Ενεργειακή θεώρηση κτιριακών κατασκευών "Φυσικός Φωτισμός στα Κτίρια ", 2007). Ακόμα, σημαντική θέση κατέχουν η επίτευξη του ελάχιστου δυνατού επιπέδου θορύβου αλλά και η μείωση των παθογόνων μικροοργανισμών και μικροβίων που υπάρχουν στον εσωτερικό αέρα (Minergie). Σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος από την πλευρά του, το πρότυπο Minergie εστιάζει στην ενεργειακή απόδοση όπου στόχος είναι η συνολική κατανάλωση ενέργειας να είναι περίπου το 20% και η κατανάλωση ενέργειας ορυκτών καυσίμων να είναι το 50% της μέσης κατανάλωσης για ένα κράτος με μία μέση τεχνολογία. Από την πλευρά της οικολογικής κατασκευής δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στα φιλικά προς το περιβάλλον κτίρια. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, απαραίτητη είναι η επίτευξη μεγάλης διάρκειας ζωής της κατασκευής και ευελιξίας στη χρήση. Ακόμα, απαραίτητη είναι η επαναχρησιμοποίηση υλικών και η μείωση της γκρίζας ενέργειας από το σύνολο των υλικών που χρησιμοποιούνται (Minergie). Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό ότι τα νέα στοιχεία στα οποία δίνεται βαρύτητα με το πρότυπο Minergie-ECO σχετίζονται με την υγεία και είναι (Minergie): η παροχή στο κτίριο φυσικού φωτός η οποία ορίζεται μέσω του SIA 380/4 που σχετίζεται με την ηλεκτρική ενέργεια μέσα στο κτίριο. η ηχοπροστασία όπως ορίζεται και από τον SIA 181 που σχετίζεται με την ηχοπροστασία στα κτίρια. ο εσωτερικός αέρας όπως ορίζεται από τον κανονισμό SIA 382/1 σχετικά με τις εσωτερικές κλιματικές συνθήκες και την οδηγία SICC VA

89 Στην περίπτωση της οικολογικής συμπεριφοράς στις κατασκευές τα κύρια σημεία ενδιαφέροντος είναι (Minergie): Τα υλικά που χρησιμοποιούνται καθώς και η διαδικασία κατασκευής που ακολουθείται. Ο σχεδιασμός των κτιρίων. Τα δύο στοιχεία αυτά ορίζονται από το Eco-CFC, ecodevis, από στοιχεία ανακυκλωμένων υλικών κατασκευής, από στοιχεία που έχουν την ικανότητα αποδόμησης, τον κανονισμό SIA D 0200 SNARC και από διάφορες ετικέτες των προϊόντων παραγωγής. Η γκρίζα ενέργεια των υλικών κατασκευής όπως ορίζεται από τον SIA 2031 σχετικά με την γκρίζα ενέργεια στα κτίρια. Το σύστημα αξιολόγησης που ακολουθείται από το πρότυπο Minergie-ECO είναι ιδιαίτερα ευέλικτο και δεν περιορίζει τον αιτούντα, αντίθετα του δίνει πολλές επιλογές σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν για να επιτευχθεί ο στόχος κατασκευής μιας υγιούς και πράσινης κτιριακής κατασκευής. Για να διασφαλίζεται ένα ελάχιστο επίπεδο ποιότητας έχουν θεσπιστεί κάποια κριτήρια αποκλεισμού τα οποία πρέπει να ακολουθούνται υποχρεωτικά (Minergie). Τα κριτήρια αυτά σχετίζονται τόσο με την υγεία όσο και με το πόσο οικολογικό είναι το κτίριο. Τα κριτήρια που σχετίζονται με την υγεία είναι (Minergie): Ύπαρξη βιοκτόνων και προϊόντων επεξεργασίας ξύλου σε εσωτερικούς χώρους Αραιωτικά προϊόντα διαλύτη σε εσωτερικούς χώρους Χρήση προϊόντων εκπομπής φορμαλδεΰδης σε μεγάλες ποσότητες Ελλειμματικός έλεγχος του κτιρίου σχετικά με τους ρύπους, για τις ανακαινίσεις Τα κριτήρια που αφορούν την οικολογικά πλευρά του κτιρίου είναι (Minergie): Χρήση υλικών που περιέχουν βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος, η χρήση χαλκού σε εξωτερικές μεγάλης έκτασης επιφάνειες αλλά και η τοποθέτηση ψευδαργύρου ή τιτανίου στην οροφή ή στην πρόσοψη χωρίς την χρήση φίλτρων για την καθίζηση των μετάλλων Η ανεπαρκής χρήση ανακυκλωμένου σκυροδέματος Χρήση ξύλου μη ευρωπαϊκής προέλευσης χωρίς πιστοποιητικό παραγωγής Χρήση διογκωμένων υλικών για πλήρωση και συναρμολόγηση Για την αξιολόγηση ενός κτιρίου η διαδικασία που ακολουθείται στηρίζεται στο αν πληρούνται ή όχι κάποια συγκεκριμένα κριτήρια και ανάλογα με το είδος των απαντήσεων που δίνονται κερδίζονται κάποιοι πόντοι από την πλευρά του κτιρίου και η τελική αξιολόγηση γίνεται με βάση τους πόντους που συγκεντρώνονται στο τέλος της διαδικασίας. Πρέπει να τονιστεί ότι τα κριτήρια αποκλεισμού που παρουσιάστηκαν λίγο παραπάνω πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως. Οι παράγοντες φυσικού φωτός και γκρίζας ενέργειας αξιολογούνται 81

90 σύμφωνα με τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τους υπολογισμούς που πραγματοποιούνται. Η αξιολόγηση στηρίζεται σε τέσσερα στοιχεία στις απαιτήσεις του Minergie, στα κριτήρια αποκλεισμού και τα στοιχεία υγείας και οικολογικής συμπεριφοράς του κτιρίου στα οποία δίνεται βαρύτητα το Minergie-ECO. Οι απαντήσεις που μπορούν να δοθούν στα δύο πρώτα κριτήρια μπορούν να χαρακτηριστούν είτε ως πολύ καλά είτε ως ανεπαρκή. Αντίθετα στα δύο τελευταία μπορούν να δοθούν τρία είδη απάντησης, ανεπαρκούς, επαρκούς ποιότητας και πολύ καλά. Η τιμή ορίου μεταξύ ανεπαρκούς και επαρκούς ποιότητας ορίζεται ως S1 ενώ η τιμή ορίου μεταξύ των τιμών επαρκούς και πολύ καλής ποιότητας είναι η S2. Για να οδηγηθούμε σε ικανοποιητικό αποτέλεσμα δεν πρέπει να εμφανίζεται σε κανένα κριτήριο η ανεπαρκής ποιότητα καθώς μόνες αποδεκτές λύσεις είναι οι απαντήσεις επαρκούς και πολύ καλής ποιότητα. Έτσι ανάλογα με το είδος των απαντήσεων που δίνονται στα κριτήρια αυτά προκύπτει αποτέλεσμα στο αν η αξιολόγηση είχε τα επιδιωκόμενα ή όχι αποτελέσματα (Minergie). Ο υπολογισμό της γκρίζας ενέργειας υπάρχει σαν απαίτηση κατά την έκδοση πιστοποιητικών Minergie-Α, Minergie-ECO, Minergie-Ρ-ECO και Minergie-Α-ECO. Ο τρόπος υπολογισμού διαφέρει ανάλογα με το αν η κατασκευή είναι καινούργια ή αν έχει υποστεί ανακαίνιση. Τα απαραίτητα στοιχεία για τον υπολογισμό της γκρίζας ενέργειας και στις δύο περιπτώσεις είναι (Manuel pour le calcul de l'energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A-ECO, 2012): Το θερμαινόμενο κτιριακό κέλυφος Τα εσωτερικά στοιχεία της κατασκευής: τοιχοποιίες και οροφές Τα τεχνικά στοιχεία του κτιρίου όπως οι γεωθερμικές γεωτρήσεις, τα φωτοβολταϊκά, ηλιακός θερμικός συλλέκτης, εγκαταστάσεις θέρμανσης, αερισμού, ηλεκτρισμού και εγκαταστάσεις υγιεινής. Στην περίπτωση όμως των νέων κατασκευών λαμβάνονται επιπρόσθετα υπόψη οι ακόλουθοι δύο παράγοντες: Το μη θερμαινόμενο κτιριακό κέλυφος και Ο όγκος εκσκαφών Υπάρχουν όμως και κάποια στοιχεία που καθορίζουν την τιμή ορίου που πρέπει να δοθεί για την γκρίζα ενέργεια τα οποία διαφέρουν ανάλογα με το αν η κατασκευή είναι καινούργια ή έχει υποστεί ανακαίνιση. Για την περίπτωση των νέων κτιριακών κατασκευών τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη για τα πρότυπα Minergie (-P/-A)-ECO είναι (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A-ECO, 2012): Ο τύπος κτιρίου: διοίκηση, σχολείο, πολυκατοικίες και μονοκατοικίες 82

91 Η επιφάνεια αναφοράς με τη χρήση Η επιφάνεια του δαπέδου Τα τεχνικά στοιχεία του κτιρίου όπως οι γεωθερμικές γεωτρήσεις, τα φωτοβολταϊκά και ο ηλιακός θερμικός συλλέκτης Για την περίπτωση του προτύπου Minergie-A η απαίτηση τόσο για ένα νεόδμητο κτίριο όσο και για ένα που κατασκευάστηκε πριν από το 2000 είναι στις 50 kwh/m 2. Όσον αφορά τώρα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον καθορισμό της τιμής ορίου της γκρίζας ενέργειας για τις ανακαινισμένες κατασκευές είναι (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A-ECO, 2012): Ο τύπος κτιρίου: διοίκηση, σχολείο, πολυκατοικίες και μονοκατοικίες Το θερμαινόμενο κτιριακό κέλυφος Η επιφάνεια των εξωτερικών τοιχοποιιών σε επαφή με το έδαφος και πάνω από το έδαφος, οι οροφές, η επιφάνεια των εξωτερικών κουφωμάτων και η πλάκα θεμελίωσης Τα εσωτερικά στοιχεία της κατασκευής: τοιχοποιίες και οροφές Τα τεχνικά στοιχεία του κτιρίου όπως οι γεωθερμικές γεωτρήσεις, τα φωτοβολταϊκά, ηλιακός θερμικός συλλέκτης, εγκαταστάσεις θέρμανσης, αερισμού, ηλεκτρισμού και εγκαταστάσεις υγιεινής. Παρατηρώντας το πλήθος των παραγόντων που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της οριακής τιμής της γκρίζας ενέργειας εκτός από την περίπτωση του προτύπου Minergie-A για τις νεόδμητες κτιριακές κατασκευές που ορίζεται 50 kwh/m 2 σε όλες τις υπόλοιπες η τιμή είναι μεταβλητή. Διαπιστώνεται λοιπόν ότι η οριακή τιμή της γκρίζας ενέργειας για όλες τις άλλες περιπτώσεις είναι μια δυναμική τιμή η οποία μεταβάλλεται ανάλογα με τα στοιχεία που είναι σε ισχύ κάθε φορά (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A-ECO, 2012). Η τιμή που προκύπτει λοιπόν σε κάθε περίπτωση συγκρίνεται με δύο τιμές ορίου, την VL1 και την VL2, οι οποίες ορίζουν τα όρια μεταξύ μη ικανοποιητικής τιμής, ικανοποιητικής τιμής και καλής τιμής αντίστοιχα. Η μονάδα μέτρησης των ορίων αυτών είναι εκφρασμένη σε MJ ανά m 2 ενεργειακής επιφάνειας αναφοράς ανά έτος (Manuel pour le calcul de l'energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A-ECO, 2012). Οι τιμές των δεικτών αυτών προκύπτουν ανάλογα με την περίπτωση που μελετάται κάθε φορά. Για την περίπτωση των νεόδμητων κατασκευών (πίνακας & ) Για την περίπτωση των ανακαινισμένων κατασκευών (πίνακας ) 83

92 Πίνακας : Τιμές ορίων VL1 και VL2 για νεόδμητες κατασκευές (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A- ECO, 2012). Χρήση VL1 VL2 VL1 VL2 σε θερμαινόμενη επιφάνεια Διοίκηση Σχολείο Πολυκατοικία/ Μονοκατοικία σε μη θερμαινόμενη επιφάνεια Πίνακας : Τιμές ορίων VL1 και VL2 για νεόδμητες κατασκευές όπου VL1=VL2 (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A-ECO, 2012). Χρήση Χρήση φωτοβολταϊκών Ηλιακός θερμικός συλλέκτης Γεωθερμική γεώτρηση σε επιφάνεια δομικών στοιχείων σε θερμαινόμενη επιφάνεια Διοίκηση Σχολείο Πολυκατοικία/ Μονοκατοικία Πίνακας : Τιμές ορίων L1 και L2 για ανακαινισμένες κατασκευές (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A- ECO, 2012). Χρήση Διοίκηση Σχολείο Πολυκατοικία/ Μονοκατοικία Τοίχος σε επαφή με έδαφος και δάπεδο Οροφή Πλάκα θεμελίωσης σε επιφάνεια δομικών στοιχείων Κουφώματα και πόρτες VL1 VL2 VL1 VL2 VL1 VL2 VL1 VL

93 Πίνακας : Τιμές ορίων L1 και L2 για ανακαινισμένες κατασκευές όπου L1 L2 (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A-ECO, 2012). Χρήση Χρήση φωτοβολταϊκών Ηλιακός θερμικός συλλέκτης Γεωθερμική γεώτρηση Εγκαταστάσεις υγιεινής Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε επιφάνεια δομικών στοιχείων σε θερμαινόμενη επιφάνεια Διοίκηση Σχολείο ,3 Πολυκατοικία/ Μονοκατοικία 7,7 5,3 8,4 Πίνακας :Τιμές ορίων L1 και L2 για ανακαινισμένες κατασκευές (Manuel pour le calcul de l energie grise des bâtiments MIN GI -A, MINERGIE-ECO, MINERGIE-P-ECO et MINERGIE-A- ECO, 2012). Χρήση Συνολικός αερισμός Καναδικό σύστημα αερισμού Υπάρχον αέρας κουζίνας/ μπάνιου Παραγωγή θερμότητας Κατανομή θερμότητας Εσωτερικά στοιχεία κατασκευής αν ναι για την θερμαινόμενη επιφάνεια VL1=VL2 VL1=VL2 VL1=VL2 VL1=VL2 VL1=VL2 VL1 VL2 Διοίκηση 8,4 3,4 0 Σχολείο 8,4 3,4 0 Πολυκατοικία/ Μονοκατοικία 7,1 2 1,9 0, Η διαδικασία πιστοποίησης που ακολουθείται διαφέρει κάπως από τα προηγούμενα τρία πρότυπα. Για να δοθεί η πιστοποίηση Minergie-ECO/Ρ-ECP/A-ECO θα πρέπει αρχικά το ενδιαφερόμενο κτίριο να καλύπτει ήδη τις απαιτήσεις Minergie, Minergie-Ρ και Minergie-Α, αντίστοιχα. Το αρχικό στάδιο είναι η συγκέντρωση όλων των απαραίτητων στοιχείων τόσο για το πρότυπο για το οποίο επιλέγεται να γίνει η πιστοποίηση όσο και αυτών που ορίζονται από το Minergie-ECO. Αφού ελεγχθεί ο φάκελος από την αρμόδια υπηρεσία, δίνεται και πάλι μια προσωρινή πιστοποίηση. Με την ολοκλήρωση των εργασιών γίνεται ο τελικός έλεγχος και αν όλες οι προϋποθέσεις καλύπτονται γίνεται η έκδοση του πιστοποιητικού. Η έκδοση του πιστοποιητικού όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις γίνεται με την αντικαταβολή κάποιου ποσού στους αρμόδιους. Το ύψος αυτής της τιμής δεν είναι σταθερό αλλά μεταβάλλεται ανάλογα με το είδος την έκταση της κατασκευής, τον τύπο της αλλά και το πρότυπο για το οποίο επιθυμείται να γίνει η πιστοποίηση (Minergie). 85

94 5.2 Ανάλυση διαφορών μεταξύ προτύπων Minergie και κόστη πιστοποίησης Το σύνολο των προτύπων παρουσιάστηκε, και αυτό που παρατηρείται είναι ότι η εξέλιξη των προτύπων γίνεται με την προσθήκη νέων κριτηρίων τα οποία όμως δεν είναι πολυάριθμα και μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά από τους ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών. Το κάθε πρότυπο έχει ένα στόχο ανώτερο του προηγούμενου, επιτυγχάνοντας έτσι σταδιακά τη δημιουργία του κτιρίου στόχου που είναι το κτίριο σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Οι διαφορές που παρατηρούνται στα διάφορα πρότυπα σχετίζονται τόσο με τα κριτήρια πιστοποίησής τους όσο και με κατασκευαστικές λεπτομέρειες που μεταβάλλονται (πίνακας 5.2.1). Πίνακας 5.2.1: Διαφορές προτύπων κατά την εφαρμογή τους σε κατασκευές (Les labels de qualité MINERGIE et MINERGIE-P, 2006) & (Minergie). Minergie Minergie-P Minergie-A Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Απαίτηση θερμότητας για θέρμανση Αεροστεγανότητα κελύφους Συνιστάται Απαραίτητη Απαραίτητη 90% της οριακής τιμής του SIA 60% της οριακής τιμής του SIA 90% της οριακής τιμής του SIA, τρέχουσα τιμή 60% Καλή Ελεγχόμενη Ελεγχόμενη Πάχος θερμομόνωσης 20-25cm 25-35cm 25-35cm Θερμομονωτικοί υαλοπίνακες Διπλοί Τριπλοί Τριπλοί Γκρίζα ενέργεια Καμία απαίτηση Καμία απαίτηση 50 Θέρμανση μέσω Θέρμανση μέσω αέρα Κατανομή θερμότητας Κανονική κατανομή αέρα εφικτή εφικτή Οικιακές ηλεκτρικές Συνιστάται Απαραίτητες Απαραίτητες συσκευές κλάσης Α Ελεγχόμενος αερισμός της κατοικίας Απαίτηση θερμικής ισχύος Δείκτης κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση Απαραίτητος Απαραίτητος Απαραίτητος Καμία απαίτηση μέγιστο 10W/m 2 Καμία απαίτηση (χρήση βιομάζας 15 ) Μπορούν όμως να περιγραφούν και γενικά κάποιες διαφορές που παρουσιάζονται συγκεκριμένα στις νεόδμητες κατασκευές. Πολλές από αυτές παρουσιάζονται και στον πίνακα υπάρχουν όμως και κάποιες που καταγράφονται αποκλειστικά στον πίνακα

95 Πίνακας 5.2.2: Διαφορές προτύπων Minergie για νεόδμητες κατασκευές (Minergie). Θερμικός ενεργειακός δείκτης Βασικές απαιτήσεις (για θέρμανση) Αεροστεγανότητα κελύφους Ανανέωση με χρήση εξωτερικού αέρα Επιπλέον θερμική ενέργεια Ηλεκτρικές οικιακές συσκευές Minergie Minergie-P Minergie-A 38 (3,8lt πετρελαίου) 90% των απαιτήσεων του κανονισμού Καμία απαίτηση 30 (3lt πετρελαίου) 60% των απαιτήσεων του κανονισμού 0 90% των απαιτήσεων του κανονισμού Εναλλαγή εσωτερικού αέρα στα 0,6/h για διαφορά πίεσης 50Pa Ένα σύστημα ανανέωσης αέρα αυξάνει την αίσθηση άνεσης στην κατοικία και μειώνει τις ενεργειακές απαιτήσεις Δεν λαμβάνεται υπόψη Καμία απαίτηση Καλύτερες συσκευές. Για τα γραφεία φωτισμός σύμφωνα με τον κανονισμό SIA Γκρίζα ενέργεια Καμία απαίτηση Καμία απαίτηση Δυνατότητες συνδυασμού Με CO Λαμβάνεται υπόψη Καλύτερες συσκευές και φωτισμός Χαμηλότερη από 50kWh/m2yr - με Minergie-P με Minergie-A Επιπλέον κόστη Μέγιστο 10% Μέγιστο 15% Καμία απαίτηση Το πρότυπο Minergie- Μηδενική ενέργεια ή και Το Minergie είναι το P έχει ως στόχο την περισσότερο ορίζεται με βασικό πρότυπο. Οι ελαχιστοποίηση της ακρίβεια. Η χρήση απαιτήσεις σχετικά απαιτούμενης Παρατηρήσεις ηλιακής ενέργειας είναι με το κέλυφος είναι οι ενέργειας και είναι απαραίτητη για την αυστηρότερες όλων απαραίτητη η πολύ επίτευξη του επιθυμητού των καντονίων. καλή ποιότητα του αποτελέσματος. κελύφους Εκτός από τις διαφορές αυτές παρατηρούνται διαφορές και όσον αφορά το κόστος απόκτησης της πιστοποίησης καθώς ανάλογα με την έκταση του προς πιστοποίηση κτιρίου αλλά και το πρότυπο για το οποίο θα γίνει η πιστοποίηση οι τιμές μεταβάλλονται. Οι τιμές συγκεντρώθηκαν από την επίσημη ιστοσελίδα του Minergie και έχουν μετατραπεί σε ευρώ λαμβάνοντας υπόψη την ισοτιμία 1 1,22488Fr (Ναυτεμπορική, 2013) (πίνακας 5.2.3). Στον πίνακα αυτό, οι κατηγορίες αντιστοιχούν στο είδος των κατασκευών όπως παρουσιάζονται στον πίνακα Στην περίπτωση του κόστους για την λήψη και της πιστοποίησης ECO, δεν λαμβάνεται υπόψη το κόστος για την μέτρηση της ποιότητας του αέρα με παθητικό συλλέκτη. Το κόστος αυτό ανέρχεται στα 327. Στον πίνακα αυτό παρατηρείται ότι δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με την περίπτωση κατασκευής και πιστοποίησης μίας μεζονέτας. Στην περίπτωση αυτή για την έκδοση πιστοποίησης Minergie το κόστος ανέρχεται στα 653 ενώ για την έκδοση πιστοποίησης Minergie-P το κόστος αυξάνεται αρκετά και φτάνει στα (Minergie). 87

96 Πίνακας 5.2.3: Κόστη πιστοποίησης ανάλογα με τον τύπο του κτιρίου και το επίπεδο πιστοποίησης Πιστοποιητικό Minergie Minergie-P Κατηγορία κτιρίου (Minergie). Χρήση αποκλειστικά της ενεργειακής επιφάνειας αναφοράς > 500m 2 500m 2 και 2000m 2 Χρήση πολλαπλών ενεργειακών επιφανειών αναφοράς >2000m 2 και >5000m m 2 >2000m m 2 I & II III-XII I & II III-XI Minergie-A I & II Επιπλέον για I & II το Minergie- ECO III-XI Παράγοντας αερισμού στην Ελβετία Ο αερισμός αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων και κατέχει σημαντική θέση στην ενεργειακή πολιτική που ακολουθείται από την Ελβετία. Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό καθώς σε όλα τα πρότυπα που παρουσιάστηκαν ένα κριτήριο αξιολόγησης και καθορισμού της ενεργειακής συμπεριφοράς της κατασκευής είναι ο αερισμός. Οι απαιτήσεις της ανανέωσης αέρα, καθορίζονται σύμφωνα με τον EN και τον κανονισμό SIA 180. Μέσα από τους κανονισμούς αυτούς ορίζονται κάποιοι δείκτες ανανέωσης αέρα οι οποίοι είναι οι n 50, q 50, w 50 και v a,4. Το βασικό ερώτημα που υπάρχει σχετικά με τον αερισμό είναι αν το ποσοστό ανταλλαγής αέρα είναι ένας δείκτης ποιότητας κελύφους ή απλά ένα στοιχείο σχετικά με την απώλεια ενέργειας που επιτυγχάνεται μέσα από την απώλεια αέρα (Directive pour les mesurages de la perméabilité à l'air sur des constructions MINERGIE-A, MINERGIE-P et MINERGIE, 2011). Για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την ανανέωση του αέρα δεν πρέπει να ληφθεί υπόψη μόνο ο δείκτης n L. Αντίθετα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι απώλειες ενέργειας που καταγράφονται μέσα από τους δείκτες n 50 και v a,4. Όλα αυτά τα στοιχεία μεταβάλλονται ανάλογα με το κέλυφος του κτιρίου αλλά και τη χρήση του κατά τον αερισμό (Directive pour les mesurages de la perméabilité à l air sur des constructions MIN GI -A, MINERGIE-P et MINERGIE, 2011). Ακόμα επηρεάζεται πολύ έντονα από τις καιρικές συνθήκες αλλά και από την τοποθεσία του καθώς αυτοί οι παράγοντες είναι που καθορίζουν τον τρόπο λειτουργίας ενός κτιρίου. Είναι αντιληπτό ότι ο προσδιορισμός της διαπερατότητας του αέρα είναι ένας παράγοντας στον οποίο πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή και συμβάλλει ουσιαστικά στην αξιολόγηση 88

97 των δεδομένων της κατασκευής. Για να επιτευχθεί ο υπολογισμός του απαραίτητη είναι η χρήση των q 50 που εκφράζει την διαπερατότητα του αέρα και n 50,st που εκφράζει το ποσοστό ανανέωσης αέρα. Η χρήση του n 50 δεν προτιμάται γιατί εμφανίζει κάποιο πρόβλημα στην περίπτωση εφαρμογής σε μεγάλες κατασκευές. Χαρακτηριστικό είναι ότι όσο μεγαλύτερη είναι η κατασκευή τόσο καλύτερη είναι η τιμή n 50 που προκύπτει. Ακόμα και στην περίπτωση δύο όμοιων σε ποιότητα κατασκευών η μεγαλύτερη θα είχε και την καλύτερη τιμή n 50. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι ορθό. Στην περίπτωση που οι απαιτήσεις αεροστεγανότητας του κελύφους παραμείνουν αμετάβλητες για διαφορετικούς τύπους κτιρίων τότε ορίζεται ένας νέος συντελεστής ο n 50,st που εκφράζει το ποσοστό ανανέωσης αέρα. Μέσω του συντελεστή αυτού διορθώνεται η τιμή του αρχικού συντελεστή n 50 στις περιπτώσεις όπου παρατηρούνται διαφορές σε σύγκριση με το μέσο κτίριο ή ακόμα και όταν ο συντελεστής μορφής δεν είναι πλέον 0,80. Ο συντελεστής μορφής ορίζεται ως το πηλίκο της εσωτερικής επιφάνειας της ζώνης προς τον όγκο του εσωτερικού χώρου. Ο τύπος υπολογισμού είναι (Directive pour les mesurages de la perméabilité à l air sur des constructions MIN GI -A, MINERGIE-P et MINERGIE, 2011): 0,8 Α Ε Τ (σχέση 5.3.1) Όσον αφορά τον συντελεστή n 50 αυτός καθορίζεται από το μέσο σπίτι με συντελεστή μορφής 0,80 ενώ ο n 50,st ορίζεται ως το γινόμενο του συντελεστή μορφής και του δείκτη διαπερατότητας (n 50,st =q 50 *0,80). Ο συντελεστής αυτός συνεχίζει να έχει τα χαρακτηριστικά του n 50 όμως τώρα δεν υπάρχει το πρόβλημα που προκαλείται λόγω μεταβολής των μεγεθών (Directive pour les mesurages de la perméabilité à l air sur des constructions MINERGIE-A, MINERGIE-P et MINERGIE, 2011). Όπως αναγράφεται στον ΕΝ υπάρχουν τρεις διαφορετικές μέθοδοι μέτρησης που ακολουθούνται η μέθοδος Α που αναφέρεται στην κατάσταση χρήσης, η μέθοδος Β που σχετίζεται με το κέλυφος της κατασκευής και η μέθοδος C. Η μέθοδος Β έχει ως στόχο τον εντοπισμό των διαρροών που υπάρχουν στο κέλυφος του κτιρίου και η ιδανική λύση είναι τα αποτελέσματα της μέτρησης που θα προκύψουν να είναι q Στην περίπτωση που οι μέθοδοι αυτοί εφαρμόζονται σε ένα κτίριο Minergie, Minergie-P ή Minergie-A το αποτέλεσμα που θα προέκυπτε σε όλες τις περιπτώσεις θα ήταν το ίδιο καθώς όλα τα ανοίγματα του κελύφους έχουν ήδη αφαιρεθεί από το στάδιο του σχεδιασμού. Η διαδικασία που ακολουθείται για τη μέτρηση της διαπερατότητας του αέρα έχει ως πρώτο στάδιο τη λήψη μιας αρχικής μέτρησης πριν ολοκληρωθεί ακόμα το έργο. Εάν το αποτέλεσμα που προκύψει δεν είναι ικανοποιητικό σύμφωνα με τις απαιτήσεις τότε πρέπει να γίνει συμμόρφωση της κατασκευής σύμφωνα με τις απαιτήσεις των προτύπων Minergie, Minergie-P ή Minergie-A η οποία αναγνωρίζεται και έτσι δεν απαιτείται η λήψη και άλλης μέτρησης κατά την ολοκλήρωση του έργου. Αυτό που συμβαίνει είναι η σύνταξη μίας 89

98 αναφοράς στην οποία περιγράφεται όλη η διαδικασία κατασκευή και προσδιορίζεται με μεγάλη λεπτομέρεια και ακρίβεια η στεγανοποίηση που έγινε. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας της στεγανοποίησης γίνεται με την διεκπεραίωση των τελικών εργασιών από το συνεργείο εφαρμογής επιχρισμάτων και από το συνεργείο των ελαιοχρωματιστών. Μέσω των εργασιών αυτών επιτυγχάνεται περεταίρω βελτίωση της στεγανοποίησης του κτιρίου. Κατά την διεξαγωγή των μετρήσεων αεροστεγανότητας πρέπει να καθορίζονται οι περιοχές στις οποίες πρέπει να γίνονται οι μετρήσεις. Για το θέμα αυτό ακολουθούνται δύο διαφορετικές προσεγγίσεις, μία σύμφωνα με τον κανονισμό ΕΝ και μια από τα πρότυπα Minergie, Minergie-P και Minergie-A. Στην περίπτωση του κανονισμού ΕΝ δεν διευκρινίζεται αν στην περίπτωση των πολυκατοικιών η μέτρηση γίνεται σε ολόκληρο το κτίριο ή σε κάθε διαμέρισμα ανεξάρτητα. Στην περίπτωση όμως των προτύπων αναφέρεται ότι σημασία δίνεται στο κέλυφος της κατασκευής και στην περίπτωση των πολυκατοικιών αλλά και στα υπόλοιπα είδη κατοικίας ως ζώνη μέτρησης ορίζεται η κάθε μονάδα κατοικίας και εξετάζεται ανεξάρτητα (Directive pour les mesurages de la perméabilité à l air sur des constructions MINERGIE-A, MINERGIE-P et MINERGIE, 2011). Σχήμα 5.3.1: Κάθε ζώνη εκφράζει μία ανεξάρτητη μονάδα κατοικίας (Directive pour les mesurages de la perméabilité à l air sur des constructions MIN GI -A, MINERGIE-P et MINERGIE, 2011). 5.4 Στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα πρότυπα Minergie Στην Ελβετία όλο και περισσότερα κτίρια πιστοποιούνται και είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα κτίρια που πιστοποιήθηκαν ήταν το 1998 αλλά από τότε και έπειτα ο αριθμός των κτιρίων που άρχισαν να πιστοποιούνται αυξήθηκε ραγδαία. Παρατηρείται μια σταθερότητα το 90

99 2010 και το 2011 η οποία ακολουθείται από μία πτώση το 2012 (σχήμα 5.4.1). Ακόμα, παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο τμήμα των κτιρίων που πιστοποιούνται είναι νεόδμητα κτίρια. Σχήμα 5.4.1: Πλήθος πιστοποιημένων κτιρίων σύμφωνα με τα πρότυπα Minergie μέχρι το 2012 (Minergie Statistiques 2012, 2012). Σχήμα 5.4.2: Το ετήσιο ποσοστό ενεργειακής επιφάνειας αναφοράς που πιστοποιήθηκε για οιοδήποτε πρότυπο μέχρι το 2012 (Minergie Statistiques 2012, 2012). 91

100 Παρατηρείται ότι το ποσοστό των επιφανειών που πιστοποιούνται αυξάνεται συνεχώς και το αισιόδοξο είναι ότι αυξάνονται οι επιφάνειες με πιστοποίηση ECO. Πιο έντονη αύξηση κατά το 2012 παρουσιάζεται στις εκτάσεις πιστοποίησης με Minergie-P-ECO. Ο λόγος αυτής της έντονης αύξησης που παρατηρείται, είναι ότι οι επιφάνειες που έχουν πιστοποιηθεί για Minergie-P εμφανίζονται συνεχώς από το 2003 και έτσι είναι εφικτό για αρκετές από αυτές κάνοντας κάποιες τροποποιήσεις σύμφωνα με τις απαιτήσεις ECO να πάρουν την πιστοποίηση Minergie-P-ECO (σχήμα 5.4.2). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ενότητες που πιστοποιούνται μέχρι την τελική λήψη του πιστοποιητικού είναι αρκετές και μεταβάλλονται ανάλογα με το πρότυπο από το οποίο επιθυμείται η λήψη της πιστοποίησης. Τα κριτήρια είναι πολυάριθμα, ένα όμως κάνει πολύ έντονη την εμφάνισή του. Το κριτήριο αυτό είναι ο φωτισμός ο οποίος άρχισε να λαμβάνεται υπόψη από το 2007 και επειδή συμβάλλει ουσιαστικά στην ενεργειακή κατανάλωση αλλά και στην γκρίζα ενέργεια, έχει τόσο έντονη εμφάνιση από το έτος αυτό μέχρι και σήμερα (σχήμα 5.4.3). Σχήμα 5.4.3: Πλήθος ενοτήτων πιστοποίησης Minergie ετησίως μέχρι το 2012 (Minergie Statistiques 2012, 2012). Επιπλέον καταγράφηκαν και τα κτίρια τα οποία εκτός από την πιστοποίηση Minergie-A έχουν και κάποια ακόμη πιστοποίηση. Οι καταγραφές αυτές αναφέρονται μόνο στο 2011 και στο 2012 (σχήμα 5.4.4). 92

101 Σχήμα 5.4.4: Πλήθος κτιρίων με διπλή πιστοποίηση τη χρονική περίοδο (Minergie Statistiques 2012, 2012). 93

102 Κεφάλαιο 6 Κτίριο σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας 6.1 Γενικά στοιχεία Ο κτιριακός τομέας επηρεάζει έντονα την ενεργειακή κατανάλωση αλλά και το περιβάλλον. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας σε κατοικίες αλλά και εμπορικά κτίρια φτάνει το 40% και η ηλεκτρική το 70% στην περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών. Πιο συγκεκριμένα παρατηρείται μία αύξηση των απαιτήσεων πρωτογενούς καθώς και ηλεκτρικής από τις νέες κατασκευές. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο διάστημα 1980 με 2000 η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε εμπορικά κτίρια διπλασιάστηκε και αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% μέχρι το 2025 (Torcellini, Pless, & Deru, 2006). Με την έκδοση της αναθεωρημένης οδηγίας 2010/31 της ευρωπαϊκής ένωσης αποτέλεσε υποχρέωση όλων των χωρών η δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης (KMK). Πλέον ο όρος κτίρια μηδενικής κατανάλωσης δεν αποτελεί μια άπιαστη και ανέφικτη ιδέα και έννοια αλλά είναι μια ρεαλιστική λύση. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μείωση των εκπομπών του CO 2 αλλά και μείωση της κατανάλωσης ενέργειας που καταγράφεται στις κτιριακές κατασκευές (Marszal, και συν., 2011). Πολλές από τις χώρες της Ευρώπης ήταν ήδη έτοιμες να δεχτούν αυτή την απόφαση καθώς είχαν εμβαθύνει ιδιαίτερα στον τομέα αυτό και είχαν ήδη δημιουργήσει κάποια πρώτα δείγματα κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης. Αν και η έννοια του κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης είναι ευρέως διαδεδομένη και χρησιμοποιείται ιδιαίτερα συχνά, ο ορισμός της είναι ιδιαίτερα δύσκολος (Torcellini, Pless, & Deru, 2006). Έτσι κάθε χώρα πρέπει να ορίσει από μόνη της τα όρια που χαρακτηρίζουν ένα κτίριο ως μηδενικής κατανάλωσης (European national strategies to move towards very low energy buildings, 2008). Ένας γενικός ορισμός που μπορεί να δοθεί για το μηδενικής ή σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας κτίριο είναι ότι αποτελεί ένα κτίριο πολύ υψηλής ενεργειακής απόδοσης το οποίο απαιτεί μικρό ποσό ενέργειας. Η ενέργεια αυτή καλύπτεται στο μεγαλύτερο μέρος της από τις ανανεώσιμες πηγές των οποίων η εγκατάσταση βρίσκεται 94

103 είτε στο ίδιο το κτίριο είτε σε κοντινή απόσταση από αυτό (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Εκτός από το κτίριο μηδενικής κατανάλωσης που γίνεται τόση προσπάθεια να επιτευχθεί, έχουν κατασκευαστεί εδώ και αρκετά χρόνια άλλου είδους κτίρια των οποίων η κατανάλωση είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των συμβατικών κατοικιών, τέτοια είναι τα παθητικά κτίρια. Τα παθητικά κτίρια κατασκευάζονται σύμφωνα με συγκεκριμένα όρια τιμών και προδιαγραφές και τα πρώτα πιστοποιημένα κτίρια ξεκινούν από το 1991 στο Ντάρμστατ (Musall, et al., 2010). Ακολουθεί μια παρουσίαση χρονολογικής εμφάνισης παθητικών και μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας κτιρίων από το 1991 μέχρι το 2012 καταγράφοντας ταυτόχρονα και τους ενεργειακούς κανονισμούς που ήταν σε ισχύ από τη γερμανική κυβέρνηση (πίνακας ). Πίνακας 6.1.1: Παθητικά και μηδενικής κατανάλωσης κτίρια από το και οι ενεργειακοί κανονισμοί της Γερμανίας (Musall, και συν., 2010). Παθητικό κτίριο- Κατοικίες Παθητικό κτίριο-μη κατοικίες Κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ στηριζόμενες στη λογική του παθητικού κτιρίου Μη κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ στηριζόμενες στη λογική του παθητικού κτιρίου 2012 EnEV EBPD recast 2009 EnEV2009 Οικισμός στο Freiburg Ανακαινισμένη κατοικία γνωστή ως Haus Moschik στο Hohenthurn 2008 Ουρανοξίστης Power tower στο Linz 2007 DIN & EnEV2007 Κατοικία με Αθλητικό πιστοποίηση για εμπορικό αειφορία κτιρίου, κέντρο στο είναι Lighthouse στο Herrieden Watford 2006 Ανακαίνιση πολυκατοικίας, Blaue Heimat 2005 Αλπικό παθητικό κτίριο στο Heidelberg Σπίτι με πιστοποίηση μηδενικού κτιρίου στην Γερμανία Schiestl- Schutzhütte στο Steiermark Κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ Super market μηδενικών εκπομπών στο Cambridgeshire Ηλιακά αποδοτικό δημοτικό σχολείο στο La en Μη κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ Εστιατόριο Burger ing στο Waghäusel Γήπεδο Taiwan s Solar Stadium στο Kaohsiung Ερευνητικό κέντρο πριγκίπισσας Ελισάβετ στην Ανταρκτική Ανακαίνιση κτιρίου γραφείων, WWF- Headquartes στο Zeist 95

104 Πίνακας 6.1.2: (συνέχεια) Παθητικά και μηδενικής κατανάλωσης κτίρια από το και οι ενεργειακοί κανονισμοί της Γερμανίας (Musall, και συν., 2010). Παθητικό κτίριο- Κατοικίες Παθητικό κτίριο-μη κατοικίες Κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ στηριζόμενες στη λογική του παθητικού κτιρίου 2004 EnEV2004 Μη κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ στηριζόμενες στη λογική του παθητικού κτιρίου 2003 Παθητικό κτίριο στις ΗΠΑ Ανακαίνιση παθητικού κτιρίου 2002 n εφαρμογή Μέχρι τώρα μεγαλύτερο παθητικό κτίριο γραφείων Κτίριο γραφείων ΑΕΕ στο illach 2001 EG-Directive Κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ Το BedZ D στο Wellington Ξενοδοχείο ictoria στο Freiburg Μη κατοικίες σχεδόν ΚΜΚ 2000 Εργατικές κατοικίες 1999 Πολυκατοικία Οικισμός 1998 Ανεξάρτητο παθητικό κτίριο Κτίριο γραφείων Οικισμός στο Hannover Kronsberg Μονοκατοικία στο Thening Πολυκατοικία στο Sunny Woods στη Ζυρίχη Κατοικία μηδενικών εκπομπών Polaoid στο Emmendingen Το πανεπιστήμιο Oberlin στις ΗΠΑ Εργοστάσιο Solarfabrik στο Freiburg 1995 Κτίριο μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση στο Βερολίνο 1994 WSchV Κτίριο στο Darmstadt Ηλιοτρόπιο στο Freiburg Κτίριο στο Wädenswil Αυτόνομο ηλιακό σπίτι στο Freiburg Οι κανονισμοί που θεσπίζονται από τη Γερμανική κυβέρνηση όπως παρατηρείται αναβαθμίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα ώστε οι αλλαγές να μπορούν να υιοθετηθούν εύκολα από τους μηχανικούς. Ακόμα ένα πλεονέκτημα αυτής της διαδικασίας είναι ότι οι αλλαγές παρουσιάζονται σταδιακά και υπάρχει ο χρόνος για μια ομαλή μετάβαση από την μία κατάσταση στην επόμενη. Οι κανονισμοί που καταγράφονται στον πίνακα σχετίζονται με 96

105 την εξοικονόμηση ενέργειας (EnEV), την θερμομονωτική επάρκεια των κατασκευών (WSchV) και δίνεται και το πρότυπο υπολογισμού για τον κανονισμό ΕnEV2009 (DIN 18599) (Marszal, και συν., 2011). Γίνεται άμεσα αντιληπτό από τον πίνακα ότι τα τελευταία χρόνια η κατασκευή παθητικών κτιρίων έχει μειωθεί αρκετά και παρατηρείται αύξηση των κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης. Κάτι τέτοιο είναι απόλυτα λογικό καθώς τα παθητικά κτίρια αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία των κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης και ταυτόχρονα παρατηρείται και η σταδιακή εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας 2010/31. Ακόμα αξίζει να σημειωθεί ότι τα κτίρια που έχουν ακολουθήσει την λογική του κτιρίου χαμηλής κατανάλωσης δεν είναι μόνο κτίρια κατοικιών, αντίθετα καταγράφεται μία μεγάλη ποικιλία από εργοστάσια και εστιατόρια μέχρι σχολεία και γήπεδα. Οι χώρες στις οποίες κατασκευάστηκαν και βρίσκονται αυτές οι κατασκευές είναι λίγες. Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο μέρος των κατασκευών αυτών βρίσκεται στη Γερμανία με ελάχιστες εξαιρέσεις στην Αγγλία, στην Ολλανδία, στην Ελβετία, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Αυστρία. Γενικά κατά την κατασκευή ενός κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης γίνεται μεγάλη προσπάθεια για να επιτευχθεί ισορροπία τόσο στην ποσότητα όσο και στην ποιότητα της ενέργειας που καταναλώνεται σε αυτό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα κτίριο στη Δανία το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως κτίριο μηδενικής ενέργειας και έχει τέτοιο σχεδιασμό ώστε να καλύπτει από μόνο του τις ανάγκες του σε θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης κατά την διάρκεια κανονικών κλιματικών συνθηκών στην περιοχή (Marszal, και συν., 2011). Κατά τον ορισμό των κτιρίων αυτών, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κάποια στοιχεία που σχετίζονται με το πόσο πρακτικό μπορεί να είναι να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει ένα κτίριο σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης. Τα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011): Ο τρόπος με τον οποίο θα οριστούν και θα λειτουργήσουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην κατασκευή. Ο τρόπος ορισμού του μηδενικής κατανάλωσης κτιρίου ώστε από τα κτίρια χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας να κατασκευαστούν τα κτίρια με ενεργειακό απόθεμα. Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να υπάρξει ισορροπία μεταξύ των ενεργειακών απαιτήσεων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να συνδεθεί η κατασκευή ενός τέτοιου κτιρίου με το βέλτιστο κόστος ώστε να είναι εφικτή η βιωσιμότητα και η εξέλιξη των κατασκευών αυτών. Η ευρωπαϊκή ένωση ενδιαφέρεται όχι μόνο για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στα κτίρια αλλά και για την μείωση εκπομπών CO 2 ώστε να επιτύχει τον στόχο του 2050 που είναι η μείωση των εκπομπών CO 2 κατά 80% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 (European 97

106 Commission, 2012). Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός θα πρέπει τα κτίρια μηδενικής κατανάλωσης να χαρακτηρίζονται και από σχεδόν μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Οι εκπομπές αυτές δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 3kgCO 2 /m 2 yr. Αν κάτι τέτοιο δεν επιτευχθεί τότε θα πρέπει στο διάστημα 2021 μέχρι 2050 να επιτευχθεί ο μη ρεαλιστικός στόχος της εξοικονόμησης ενέργειας της τάξης του 90% (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Στο σημείο αυτό καλό θα ήταν να γίνει και ένας διαχωρισμός μεταξύ των κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας και μηδενικής εκπομπής CO 2. Πολλές φορές οι δύο αυτοί όροι συγχέονται καθώς θεωρείται από πολλούς ότι είναι ταυτόσημοι. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει καθώς ένα κτίριο μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα τις μηδενικές εκπομπές CO 2 το αντίστροφο όμως δεν ισχύει. Η ύπαρξη κτιρίου σχεδόν μηδενικής εκπομπής CO 2 δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το κτίριο είναι και μηδενικής κατανάλωσης. Αυτό συμβαίνει διότι στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται πυρηνική ενέργεια η οποία δεν παράγει καθόλου CO 2, παρόλα αυτά η ύπαρξη μόνο αυτής της μορφής ενέργειας σε ένα κτίριο δεν σηματοδοτεί την ύπαρξη σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης κτιρίου (Principles for nearly zero-energy buildings, 2011). Για να γίνει χρήση μιας ανανεώσιμης πηγής ενέργειας στην κατασκευή θα πρέπει να συμβαδίζει με κάποιες αρχές. Οι αρχές αυτές είναι τρεις και βάσει αυτών γίνεται ταξινόμηση των μορφών ενέργειας που μπορούν να αξιοποιηθούν στην κατασκευή. Η πρώτη αρχή είναι η μη εκπομπή ποσοτήτων CO 2 και η μείωση απωλειών μεταφοράς, μεταβίβασης και μετατροπής. Επιπλέον, σημαντική θέση κατέχει η διαθεσιμότητα της ενέργειας αυτής κατά τη διάρκεια ζωής της κατασκευής και τέλος η μορφή αυτής ενέργειας οφείλει να μπορεί να μεταδοθεί σε μεγάλη έκταση, να είναι ευρέως διαθέσιμη αλλά και να έχει τη δυνατότητα αναπαραγωγής ώστε να προσφέρει σε μια μελλοντική μετατροπή του κτιρίου σε μηδενικής κατανάλωσης (Sartori, Napolitano, & Voss, 2012). 6.2 Μέτρα για τη δημιουργία ενός κτιρίου σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας Πολλές χώρες της Ευρώπης άρχισαν να ασχολούνται και να δημιουργούν κάποια πρώτα δείγματα κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης εδώ και αρκετά χρόνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα πρόγραμμα του Διεθνούς Πρακτορείου Ενέργειας (IEA) που ξεκίνησε το 1989 και είχε ως στόχο τη δημιουργία πλήθους κτιρίων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Στόχος του προγράμματος αυτού ήταν η κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση, ηλεκτρισμό και ζεστό νερό χρήσης να μην ξεπερνά το 25% της μέσης κατανάλωσης που παρατηρείται σε μία καινούργια κατασκευή στην συγκεκριμένη χώρα (Thomsen, Schultz, & Poel, 2005). 98

107 Ποσοστά Αξίζει να σημειωθεί ότι την τελευταία εικοσαετία όλο και περισσότερα προγράμματα πραγματοποιούνται με στόχο την ανάπτυξη και την αποτελεσματικότητα των κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης. Αυτή η προσπάθεια έχει αποδώσει καθώς όπως παρατηρείται το πλήθος των κτιρίων που έχουν ως στόχο την μειωμένη κατανάλωση σε όλη την διάρκεια ζωής τους αυξάνεται συνεχώς (Marszal, και συν., 2011). Το πλήθος αυτών των κτιρίων διαφέρει ανάλογα με την χώρα. Η χώρα με το μεγαλύτερο πλήθος πιστοποιημένων τέτοιων κτιρίων είναι η Γερμανία με πολύ μεγάλη διαφορά και ακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς, ενώ στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται χώρες της νότιας Ευρώπης όπως η Ιταλία και η Ισπανία Σχήμα 6.2.1: Πλήθος αναγνωρισμένων κτιρίων σε διάφορες χώρες της Ευρώπης (Marszal, και συν., 2011). Για να επιτευχθεί η κατασκευή κτιρίων χαμηλής κατανάλωσης πρέπει να ληφθούν πολλά μέτρα. Πολλά από τα μέτρα που παρατίθενται ακολουθήθηκαν και κατά την εκτέλεση του προγράμματος του 1989 της ΙΕΑ (Thomsen, Schultz, & Poel, 2005). Τα μέτρα που λαμβάνονται υπόψη κατά την κατασκευή είναι: Τοποθέτηση αυξημένης θερμομόνωσης Αύξηση της θερμικής μάζας της κατασκευής Αυξημένη ικανότητα διείσδυσης του φυσικού φωτός στο εσωτερικό της κατασκευής Αύξηση θερμικών ηλιακών κερδών Πρόβλεψη για κατάλληλο σκιασμό ώστε να αποφεύγονται προβλήματα υπερθέρμανσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Χρήση μηχανικού αερισμού Εφαρμογή της μεθόδου ανάκτησης θερμότητας Χρήση παθητικών συστημάτων ψύξης και αερισμού 99

108 Παροχή ζεστού νερού χρήσης με αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας Παροχή ζεστού νερού χρήσης αλλά και θέρμανσης με την αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας Χρήση εναλλάκτη θερμότητας με τοποθέτηση αγωγών στο εσωτερικό του εδάφους Χρήση αποδοτικών συσκευών Ύπαρξη αποδοτικού εξοπλισμού στο γραφείο Χρήση αποδοτικού συστήματος θέρμανσης, ψύξης και αερισμού Χρήση φωτιστικών Led Αλλά και χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων καθώς και κουφωμάτων υψηλότερης απόδοσης αλλά και πολλά ακόμη Αυτά είναι μερικά από τα συνήθη μέτρα που εφαρμόζονται για την δημιουργία ενός κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης. Η συχνότητα εφαρμογής των μέτρων αυτών διαφέρει σε κάθε περίπτωση και παρουσιάζεται στον σχήμα Η συχνότητα εφαρμογής των μέτρων αυτών διαφέρει και ανάλογα με το είδος της κατασκευής, αν δηλαδή αναφερόμαστε σε μονοκατοικίες, πολυκατοικίες ή ακόμα και οποιασδήποτε μορφής κτιρίου πλην των κατοικιών. Όπως προκύπτει μετά από παρατήρηση του σχήματος τα συνήθη μέτρα που λαμβάνονται και με διαφορά για την περίπτωση των πολυκατοικιών είναι η αυξημένη θερμομόνωση, η επίτευξη μέγιστων θερμικών κερδών μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, ο ορθός σκιασμός, η χρήση μηχανικού αερισμού ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή αεροστεγανότητα, η χρήση της μεθόδου ανάκτησης θερμότητας καθώς και η παροχή ζεστού νερού χρήσης μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας. Αξίζει να τονιστεί ότι τα μέτρα αυτά δεν λαμβάνονται με την ίδια συχνότητα και στην περίπτωση των μονοκατοικιών. Στην περίπτωση μιας μονοκατοικίας χρησιμοποιείται σε όλες τις περιπτώσεις αυξημένη θερμομόνωση όμως οι υπόλοιπες λύσεις που εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα είναι η παροχή ζεστού νερού μέσω των ηλιακών κερδών αλλά και η χρήση αποδοτικών συσκευών από τους χρήστες. Ακόμα άλλες λύσεις που εφαρμόζονται ιδιαίτερα συστηματικά είναι η τοποθέτηση αποδοτικού συστήματος θέρμανσης, ψύξης και αερισμού, η χρήση συστημάτων αερισμού καθώς και η ύπαρξη μεγάλης θερμικής μάζας. Όσο αυξάνεται η θερμική μάζα τόσο μεγαλύτερη ποσότητα θερμότητας μπορεί να αποθηκεύεται σε αυτή και να εκπέμπεται κατά τις νυχτερινές ώρες της χειμερινής περιόδου ώστε να επιτυγχάνονται επιθυμητές συνθήκες θερμικής άνεσης. Αναφορικά με την κατηγορία των λοιπών ειδών κατασκευής, τα περισσότερα μέτρα χρησιμοποιούνται περίπου εξίσου με εξαίρεση την παροχή ζεστού νερού χρήσης από την ηλιακή ακτινοβολία τόσο ανεξάρτητα όσο και σε συνδυασμό με την παραγωγή θέρμανσης για τον χώρο. Επιπλέον η χρήση εναλλάκτη θερμότητας δεν είναι τόσο δημοφιλής σε καμία από 100

109 Ποσοστό τις τρεις περιπτώσεις και ιδιαίτερα στην περίπτωση των μονοκατοικιών αλλά και η χρήση φωτιστικών Led δεν είναι μια προσφιλής επιλογή για αυτή την κατηγορία των κτιρίων Μονοκατοικίες Πολυκατοικίες Κτίρια πλην κατοικιών Σχήμα 6.2.2: Συχνότητα εφαρμογής μέτρων για την κατασκευή κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης ανάλογα με το είδος της κατασκευής (Musall, και συν., 2010). Για τις κατηγορίες κτιρίων αυτές μελετήθηκε και η συχνότητα εφαρμογής κάποιας μηχανολογικής εγκατάστασης για παροχή θέρμανσης, ψύξης αλλά και ζεστού νερού. Οι λύσεις που προτιμώνται επί των πλείστων είναι η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων αλλά και ανεμογεννητριών σε διάφορες θέσεις, η χρήση βιομάζας, η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας αλλά και η τοποθέτηση αντλίας θερμότητας (σχήμα 6.2.3). 101

110 Ποσοστό Μονοκατοικίες Πολυκατοικίες Κτίρια πλην κατοικιών Σχήμα 6.2.3: Συχνότητα εφαρμογή μέτρων για την παροχή θέρμανση και ζεστού νερού χρήσης σε μία κατασκευή μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας ανάλογα με το είδος της κατασκευής (Musall, και συν., 2010). Συμπερασματικά λοιπόν είναι προφανές ότι στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων στην οροφή των κτιρίων, η αμέσως επόμενη λύση που επιλέγεται είναι αυτή της παροχής ζεστού νερού μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας και η οποία επιλέγεται πολύ πιο συχνά στην περίπτωση των μονοκατοικιών. Η αμέσως επόμενη λύση είναι αυτή της χρήσης αντλίας θερμότητας. Όλες οι υπόλοιπες λύσεις χρησιμοποιούνται πολύ σπάνια με εξαίρεση τη συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων ή/και βιομάζας που προτιμάται στην περίπτωση των πολυκατοικιών με ένα σεβαστό ποσοστό. 6.3 Πολιτικές και μέτρα που ακολουθούνται από τις χώρες της Ευρώπης για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης Μετά την έκδοση της αναθεωρημένης οδηγίας 2010/31 της ευρωπαϊκής ένωσης όλες οι χώρες της έπρεπε να συμμορφωθούν και να παρουσιάσουν τα μέτρα και την πολιτική που θα ακολουθηθεί για την εφαρμογή της οδηγίας. Κάθε χώρα όμως ορίζει από μόνη της τα μέτρα που θα λάβει αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αυτά θα εφαρμοστούν αλλά και θα γίνεται ο έλεγχος σωστής εφαρμογής τους (European Commision). 102

111 Ο κατασκευαστικός τομέας διακρίνεται σε δύο κατηγορίες στις κατοικίες και τις υπόλοιπες κατασκευές. Τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για την αξιολόγηση και των δύο κατηγοριών κατασκευής είναι τα ίδια και είναι τα εξής (Towards nearly zero-energy buildings. Definition of common principles under the EPBD, 2013): Σχετικοί κανονισμοί Οικονομικά κίνητρα και χρηματοδοτικά μέσα Χρήση και έκδοση πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης σε σχέση με τα πρότυπα μηδενικής κατανάλωσης κτιρίου Επιτήρηση (συμβουλές σχετικά με την ενέργεια και έλεγχοι) Πληροφορίες Επιδείξεις Εκπαίδευση και εξάσκηση πάνω σε θέματα ενεργειακής απόδοσης Οδεύοντας λοιπόν προς την δημιουργία των κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας πραγματοποιήθηκε μία έρευνα από την ευρωπαϊκή επιτροπή κατά τη διάρκεια του 2012 και η οποία ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2013 (European Commision). Μέσα από την μελέτη αυτή καταγράφηκαν οι πολιτικές και τα μέτρα που ακολουθούνται από τα διάφορα κράτη. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν δεν αντιστοιχούν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Οι χώρες για τις οποίες προέκυψαν αποτελέσματα είναι οι Αυστρία, Τσεχία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Νορβηγία και Ελβετία (Towards nearly zero-energy buildings. Definition of common principles under the EPBD, 2013). Οι κανονισμοί που ακολουθούνται από τις χώρες αυτές διαφέρουν, έχουν όμως ως τελικό στόχο την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης. Κάθε χώρα ορίζει την έννοια του όρου κτίριο μηδενικής κατανάλωσης αλλά και τα μέτρα που θα ληφθούν για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Από τις χώρες που προαναφέρθηκαν λίγες μόνο έχουν ορίζει επακριβώς την έννοια αυτή και μόνο μια έχει καταφέρει να εφαρμόσει και σχετικό κανονισμό, η Ελβετία. Πολλές ακόμα είναι στο στάδιο οριστικοποίησης του ορισμού, υπάρχουν όμως και κάποιες οι οποίες έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με αυτό το στάδιο. Οι νομοθεσίες καθώς και οι σχετικοί κανονισμοί που ακολουθούνται από τις χώρες αυτές όπως προέκυψαν από την έρευνα που διεξάγει από το Ecofys συγκεντρώνονται στους πίνακες

112 Πίνακας 6.3.1: Κανονισμοί σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κατασκευών σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Αυστρία Τσεχία Ορισμός ΚΜΚ Υπό επεξεργασία Υπό έγκριση Διαδικασία μέχρι το 2019/2020 Υπό επεξεργασία Έχει καθοριστεί από τον Act 406/2000 Coll. Γαλλία Όχι Όχι Γερμανία Υπό επεξεργασία Οι απαιτήσεις για τα ΚΜΚ θα παρουσιάζονται σταδιακά με βάση την έκταση μέχρι το 2016 για τα δημόσια κτίρια Επιπλέον απαιτήσεις/κανονισμοί Υποχρεωτική χρήση καινοτόμων κλιματικών συστημάτων Κατασκευαστικός κανονισμός: λαμβάνεται υπόψη τεχνολογία, περιβαλλοντικά & οικονομικά οφέλη και προώθηση των ΑΠΕ Σχεδιασμός: Μέτρα αύξησης χρήσης ηλιακής θέρμανσης, αντλίας θερμότητας και βιομάζας για θέρμανση Καθορισμός ελάχιστης απαίτησης για θέρμανση, η οποία εξαρτάται από την επιφάνεια, τη χρήση του κτιρίου και το έτος κατασκευής Στόχος: αναφορά δεικτών ενεργειακής απόδοσης με την εφαρμογή του νέου κανονισμού το 2013 του οποίου οι απαιτήσεις γίνονται αυστηρότερες σταδιακά μέχρι το 2020 Στόχος: καθιέρωση δείκτη πρωτογενούς ενέργειας σε επίπεδο ατομικής τεχνολογίας και ενδεικτικές τιμές για τον υπολογισμό της ετήσιας απαίτησης πρωτογενούς ενέργειας Στόχος: καθιέρωση χρήσης ΑΠΕ μια πρόσφατη πρόταση η χρήση πρωτογενούς ενέργειας σε συνδυασμό με ένα συντελεστή πρωτογενούς ενέργειας Όλα τα νέα κτίρια αλλά και αυτά >1000m 2 που έχουν υποστεί ριζική ανακαίνιση πρέπει να χρησιμοποιούν ΑΠΕ Τροποποίηση του Act 406/2000 Coll.: τοποθέτηση εγκαταστάσεων ΑΠΕ όταν είναι εφικτό στα νέα και πλήρως ανακαινισμένα κτίρια από το 2012 για τα δημόσια και από το 2015 για όλα Καθορισμένη η αναδιατύπωση της οδηγίας ενεργειακής επάρκειας των κατασκευών Κανονισμός ενεργειακών πιστοποιητικών (2007): καθορισμός ελάχιστων απαιτήσεων για τα νέα και πλήρως ανακαινισμένα κτίρια Νέες απαιτήσεις εφαρμογής της οδηγίας ενεργειακής απόδοσης: ελάχιστες απαιτήσεις για όλα τα είδη κτιρίων σε για ενέργεια από ΑΠΕ Κανονισμός 1481/2007 Colt. : Καθορίζει λεπτομέρειες σχετικά με την ενεργειακή συμπεριφορά Πρότυπο επιπέδου ζήτησης ενέργειας για θέρμανση: πάχος θερμομόνωσης απαιτούμενο και προτεινόμενο Καμία επίδραση της οδηγίας ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου στην θερμική ενίσχυση του κελύφους Νέος νόμος 2011: προς έγκριση η τροποποίηση της ενεργειακής διαχείρισης Στόχος: 2012 νέος νόμος που θα είναι υποχρεωτικός 2005 Κανονισμός θερμικής επάρκειας σχετικά με την πρωτογενή ενέργεια για θέρμανση, ΖΝΧ, φωτισμό και ψύξη 2006 Ελάχιστες απαιτήσεις ανάλογα με το είδος της κατασκευής 2007 Ελάχιστες απαιτήσεις εγκαταστάσεις σε νέες κατασκευές Εφαρμογή του Global T από 01/2008 για κατασκευές >1000m 2 Κανονισμός θερμικής επάρκειας στοιχείων 2012 Κανονισμός θερμικής επάρκειας για μείωση πρωτογενούς ενέργειας Υπό εξέταση: υποχρεωτική χρήση ΑΠΕ Μια πρώτη εφαρμογή της οδηγίας ενεργειακής επάρκειας των κατασκευών Κανονισμός εξοικονόμησης ενέργειας ( n ) και οι τροποποιήσεις του n 2002&2009 και ανανεώσεις το 2012 και πριν το 2020 Προώθηση της ανανεώσιμης θερμικής ενέργειας Κόστος θέρμανσης Υιοθέτηση ευρωπαϊκής νομοθεσίας για ΑΠΕ ΑΠΕ για θέρμανση 104

113 Πίνακας 6.3.2: (συνέχεια) Κανονισμοί σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κατασκευών σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Ελλάδα Ορισμός ΚΜΚ Όχι Διαδικασία μέχρι το 2019/2020 Νέος κανονισμός βασισμένος στην αναδιατύπωση του κανονισμού ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων που θα καθορίσει τον τρόπο δημιουργία ΚΜΚ Ουγγαρία Όχι Όχι Ιταλία Υπό εξέλιξη Όχι Ολλανδία Όχι επίσημος αλλά υπάρχει Διαθέσιμο Πολωνία Όχι Όχι Ισπανία Όχι Ναι Νόμος 3661/2008 Νόμος 3851/2010 Νόμος 3855/2010 Επιπλέον απαιτήσεις/κανονισμοί Κανονισμός ενεργειακής απόδοσης κτιρίων ΚΕΝΑΚ 60% του ΖΝΧ παράγεται από τον ήλιο ή από αντίστοιχα συστήματα. Από το 2020 στα νέα κτίρια η πρωτογενής ενέργεια προέρχεται από ΑΠΕ, ΣΗΘ, υψηλής απόδοσης αντλίας θερμότητας, για τα δημόσια κτίρια από το 2015 Νέα κτίρια: ενεργειακή κλάση τουλάχιστον Β, απαιτήσεις ανάκτησης θερμότητας μέσω συστήματος τεχνικού αερισμού και παραγωγή ΖΝΧ από τον ήλιο Υπάρχοντα κτίρια: ανακαινίσεις ώστε να ανήκουν σε ενεργειακή κλάση τουλάχιστον Β Αναδιατύπωση οδηγίας ενεργειακής απόδοσης κτιρίων στην εθνική νομοθεσία: "όλα τα δημόσια κτίρια πρέπει να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης μετά το 2015"και μετά το 1019 θα είναι υποχρεωτικά για όλα τα κτίρια Για τα δημόσια κτίρια: κατασκευή νέων κτιρίων και ευρεία εφαρμογή ΑΠΕ μετά την ανακαίνιση υπαρχόντων κτιρίων βάση οικονομικών και τεχνικών συνθηκών Στόχος: αύξηση συμμετοχής ΑΠΕ κατά τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων κτιρίων Κανονισμός 59/2011: μέθοδος υπολογισμού ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης και συστήματος θέρμανσης Νομοθετικό διάταγμα 192/2005: νέα κριτήρια πρωτογενούς ενέργειας, όρια ετήσιας κατανάλωσης, μέγιστα όρια θερμομόνωσης, ελάχιστη απαίτηση ΑΠΕ Ενεργειακές απαιτήσεις ΑΠΕ: σταδιακή αύξηση μέχρι του 2017 στο 50% για ΖΝΧ, θέρμανση και ψύξη Στόχος: ελάχιστο ποσοστό εγκατεστημένης ηλεκτροπαραγωγικής ικανότητας με την χρήση ΑΠΕ Ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης: η κατάταξη εξαρτάται από την κλιματική ζώνη και το συντελεστή σχήματος. Για τις νέες και ριζικής ανακαίνισης κατασκευές ελάχιστη κλάση C Αυστηρότερες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης στα νέα κτίρια μέχρι το Η αύξηση των απαιτήσεων θα γίνεται σταδιακά στον κτιριακό κανονισμό μέσα στην δεκαετία Ενεργειακή απόδοση προτύπου: καθορισμός απαιτήσεων από την ΕΕ για νέα και ριζικής ανανέωσης κτίρια. Ο κανονισμός ορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις δομικών στοιχείων που αξιολογούνται και προσαρμόζονται συχνά "Άριστη περιοχή" :κατοικίες και γραφεία που κατασκευάστηκαν με 25% αυστηρότερο συντελεστή απόδοσης από ότι απαιτείται πρόσφατα Τάσεις προς κτίρια μηδενικής κατανάλωσης Ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας: νέες απαιτήσεις σχετικά με τιμές και πρωτογενούς ενέργειας Ασήμαντες διαφορές μεταξύ των απαιτήσεων πριν και μετά την οδηγία ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Η αγορά ακινήτων δεν επηρεαστεί ιδιαίτερα από τον οδηγία αυτή Περισσότερο από το 50% των νέων κτιρίων δεν καλύπτει τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης που έχουν τεθεί σε ισχύ από Σχέδιο δράσης ΕΕ για δημόσια κτίρια (ελάχιστη εξοικονόμηση ενέργειας 20% μέχρι το 2016) Τεχνικός κανονισμός κατασκευής, ελάχιστη ηλιακή συνεισφορά για παροχή ΖΝΧ Στόχος: 2015 αναδιατύπωση του τεχνικού κανονισμού κατασκευών, ενεργειακή πιστοποίηση, βέλτιστο κόστος εφαρμογής μέτρων ενεργειακής απόδοσης 2018: Τρίτη αναδιατύπωση τεχνικού κατασκευαστικού κανονισμού 105

114 Πίνακας 6.3.3: (συνέχεια) Κανονισμοί σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κατασκευών σε Ορισμός ΚΜΚ Διαδικασία μέχρι το 2019/2020 Σουηδία Όχι Όχι Ηνωμένο Βασίλειο Νορβηγία Ελβετία Όχι Όχι αλλά εισαγωγή έννοιας κτιρίου μηδενικών εκπομπών άνθρακα διάφορες χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον απαιτήσεις/κανονισμοί 2011: καθορισμός ελάχιστων απαιτήσεων κτιρίων Καθορισμός απαιτήσεων απόδοσης εγκαταστάσεων θέρμανσης, ψύξης, αερισμού, συστήματος ελέγχου και απόδοσης χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας ΑΠΕ: σταδιακή αποκοπή από ορυκτά καύσιμα για θέρμανση και στροφή στις ΑΠΕ για θέρμανση και ηλεκτρισμό Οδηγία ενεργειακής απόδοσης κτιρίων (2002) σε πλήρη ισχύ, η αναδιατύπωσή της έχει ήδη ξεκινήσει Αναθεώρηση κατασκευαστικού κανονισμού (2006): αρχικός καθορισμός μέγιστης επιτρεπόμενης ενέργειας στις κατασκευές και τιμές Στόχος: Στα επόμενα χρόνια ξεκινά η ανακαίνιση του προγράμματος 1εκ. Κατοικιών Η Αγγλία, η Βόρεια Ιρλανδία και η Σκωτία έχουν τους δικούς τους κανονισμούς και στις τρεις όμως περιπτώσεις όλοι οι κανονισμοί από το 2004 μέχρι και σήμερα σχετίζονται με χρήση ΑΠΕ για θέρμανση, ψύξη και ΖΝΧ αλλά πιο έντονα για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και κύριο στόχο την κατασκευή κτιρίων μηδενικών εκπομπών Οι ενεργειακές απαιτήσεις του οικοδομικού κανονισμού αναθεωρούνται το 2007 για εφαρμογή της πρώτης οδηγίας ενεργειακής απόδοσης των κατασκευών Ο υπάρχον οικοδομικός κανονισμός περιέχει τεχνικές απαιτήσεις σχετικά με τα όρια συνολικής ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας αλλά και απαιτήσεων για διάφορα είδη κτιρίων σχετικά με το κέλυφος, τις τεχνικές εγκαταστάσεις και το σύστημα ανάκτησης θερμότητας Το Νορβηγικό πρότυπο ΝS 3700 σχετικά με τη χαμηλή κατανάλωση και το παθητικό κτίριο στις κατοικίες περιέχει αυστηρότερες απαιτήσεις από τον προγενέστερο οικοδομικό κανονισμό Ανάλογο Νορβηγικό πρότυπο για όλα τα υπόλοιπα κτίρια (NS 3701) είναι υπό μελέτη Υπό μελέτη απαιτήσεις ζήτησης για θέρμανση και ηλεκτρισμό 2014 μέχρι 2020: αναδιατύπωση βασικής συμφωνίας μεταξύ των Καντονίων για την απόδοση των κτιρίων: ο οικοδομικός κανονισμός θα γίνεται πιο αυστηρός από το 2014 η ζήτηση ενέργειας για θέρμανση και ΖΝΧ στα νέα κτίρια είναι 30 απαγόρευση θέρμανση μέσω ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2015 με τελική ημερομηνία το 2025 οι απαιτήσεις της οδηγίας ενεργειακής απόδοσης κτιρίων πρέπει να ενσωματωθεί στον οικοδομικό κανονισμό μέχρι το 2014 και να γίνει υποχρεωτική μέχρι το 2018 πρόσφατα ξεκίνησε η εφαρμογή του προτύπου Minergie-A που θεωρείται ο ορισμός του κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης Στόχος 2050: αύξηση του ποσοστού μετατροπής από 0,9 στο 2% ανά έτος Ακόμα έχουν καταγραφεί οι εθνικοί στόχοι των χωρών αυτών μέχρι το 2020 ώστε να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση τόσο των νέων κτιρίων όσο και αυτών που έχουν υποστεί ολική ανακαίνιση (Towards nearly zero-energy buildings. Definition of common principles under the EPBD, 2013). Ένας από τους στόχους στον οποίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση είναι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κατασκευή με διάφορους τρόπους, είτε για θέρμανση και παροχή ζεστού νερού χρήσης είτε για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ακόμα έχουν καταγραφεί οι ποσότητες ενέργειας που απαιτούνται για θέρμανση και ψύξη και για την περίπτωση της Ισπανίας και για ηλεκτρισμό. Παρατηρώντας τον πίνακα διαπιστώνεται η έντονη στροφή των κατασκευών στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ο γενικός στόχος είναι να παρέχουν όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια γίνεται στην κατασκευή, ιδιαίτερα στην περίπτωση της Σουηδίας ο πήχης είναι πολύ υψηλός. Ακόμα, καταγράφονται και τα ποσοστά συμμετοχής των διάφορων μορφών ανανεώσιμης ενέργειας. Εύκολα μπορεί να διαπιστωθεί, ότι η βιομάζα αποτελεί την πιο δημοφιλή λύση παραγωγής ενέργειας σε όλες τις χώρες. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι τα 106

115 πιο υψηλά ποσοστά παρατηρούνται σε χώρες που βρίσκονται βορειότερα και δεν έχουν την δυνατότητα αξιοποίησης κάποιας άλλης μορφής ενέργειας. Σε αντίθεση με τις χώρες της νότιας Ευρώπης όπου τα ποσοστά της βιομάζας είναι χαμηλότερα και αρκετά υψηλά βρίσκονται τα κέρδη από την ηλιακή ακτινοβολία καθώς οι χώρες αυτές είναι ιδιαίτερα προνομιούχες ως προς την πηγή αυτή ενέργειας. Αρκετά δημοφιλής είναι και η χρήση της αντλίας θερμότητας πάλι τις νοτιότερες χώρες σε σύγκριση με αυτές του βορρά όπου τα ποσοστά είναι αρκετά μικρότερα. Μόνη εξαίρεση αποτελεί το Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο κατέχει το υψηλότερο ποσοστό για τις αντλίες θερμότητας. Πίνακας 6.3.4: Αναμενόμενα ποσοστά συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών στον κατασκευαστικό τομέα και κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Ποσοστό ΑΠΕ για θέρμανσης μέσω τεχνολογίας το 2020 Γεωθερμία Ηλιακή ακτινοβολία Βιομάζα Αντλία θερμότητας Θέρμανση & Ψύξη Ποσοστό συμμετοχής ΑΠΕ στις κατασκευές Κατοικίες Καταστήματα Δημόσια/ Βιομηχανίες Αυστρία 1,00% 6,40% 86,30% 6,30% 48593GWh Τσεχία 0,60% 0,80% 94,20% 4,40% - Γαλλία 2,50% 4,70% 83,40% 9,40% GWh Γερμανία 4,80% 8,60% 78,70% 7,90% GWh Ελλάδα 2,70% 18,60% 64,10% 14,60% 22186GWh Ουγγαρία 19,20% 4,40% 68,70% 7,70% 21663GWh Ιταλία 2,90% 15,20% 54,20% 27,70% GWh Ολλανδία 16,20% 1,40% 58,70% 23,60% 25337GWh Πολωνία 3,00% 8,50% 85,90% 2,50% 68849GWh % 10% 2% % 10% 2% % 23% 32% % 27% % 39% ,8% ,90% % 10% 9% % 10% 9% ,8% 2,7% 0,8% ,8% 3,7% 0,7% % 13% 12% % 15% 14% Ισπανία 0,20% 11,40% 87,50% 0,90% 65766GWh/ ηλεκτρισμό: GWh Σουηδία 0% 0,10% 90% 10% GWh ,7% 59,7% 59,3% ,1% 64,3% 63,6% Ηνωμένο Βασίλειο Νορβηγία Ελβετία 0% 0,25% 63,10% 36,30% 72081GWh Δεν δίνονται στοιχεία Δεν δίνονται στοιχεία ,59% 0,35% 0,60% ,88% 1,05% 2,25% Σχετικά με την ενεργειακή πολιτική που ακολουθείται από την Νορβηγία οι στόχοι που έχουν καθοριστεί από την πολιτεία διαχωρίζονται στην περίπτωση των πλήρως 107

116 ανακαινισμένων κτιρίων και σε αυτή των νεόδμητων. Στην πρώτη περίπτωση έχει οριστεί ότι οι κατασκευές πρέπει να καλύπτουν τα πρότυπα χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης μέχρι το 2015, ενώ για τις δημόσιες μέχρι το 2014, και να ακολουθούν το πρότυπο του παθητικού κτιρίου μέχρι το 2020 και μέχρι το 2018 τα δημόσια κτίρια. Σχετικά με τα νεόδμητα κτίρια οι απαιτήσεις είναι πιο αυστηρές. Αρχικά όλα τα νέα κτίρια πρέπει να ακολουθούν το πρότυπο του παθητικού κτιρίου μέχρι το 2015 και το πρότυπο του κτιρίου μηδενικής κατανάλωσης μέχρι το 2020 ενώ τα δημόσια κτίρια μέχρι το 2014 (Towards nearly zero-energy buildings. Definition of common principles under the EPBD, 2013). Ορισμένες από τις χώρες αυτές έχουν ορίσει ήδη ορισμένες απαιτήσεις και προδιαγραφές για το Οι χώρες αυτές είναι η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Πολωνία, η Σουηδία και η Ελβετία. Πιο συγκεκριμένα (Towards nearly zero-energy buildings. Definition of common principles under the EPBD, 2013): Η Γερμανία θέτει ως στόχο την μείωση των απαιτήσεων για θέρμανση από το κτιριακό απόθεμα κατά 20% μέχρι το 2020 και τις απαιτήσεις πρωτογενούς ενέργειας μέχρι και 80% έως στο Ακόμα, θέτει και έναν ακόμα στόχο, την μετατροπή σε κλιματικά ουδέτερο το κτιριακό απόθεμα μέχρι το Η Ιταλία έχει θεσπίσει ως στόχο την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργεια μέχρι το 60% της τελικής ακαθάριστης κατανάλωσης ενέργειας και το 80% της ηλεκτρικής ακαθάριστης κατανάλωσης. Η Ολλανδία έχει ως στόχο την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση μέχρι και 80%. Η Πολωνία έχει ορίσει ως στόχο την δημιουργία κλιματικά ουδέτερου κτιριακού αποθέματος. Η Σουηδία έχει θέσει ως στόχο την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο 50% σε σχέση με τα επίπεδα του Η Ελβετία έχει θεσπίσει ως στόχο την αύξηση του ποσοστού μεταφοράς από 0,9 στο 2% ετησίως. Όσον αφορά τους στόχους που θέτονται από όλα τα κράτη μέλη για την ενεργειακή πολιτική που θα ακολουθήσουν μέχρι το 2020 πολλές πληροφορίες μπορούν να αντληθούν και από την επίσημη ιστοσελίδα της ευρωπαϊκής επιτροπής. Τα στοιχεία που συλλέχθηκαν παρουσιάζονται στον πίνακα

117 Πίνακας 6.3.5: Στόχοι ενεργειακής κατανάλωσης κρατών μελών για το 2020 (European Commission, 2013). Χώρα Στόχος ενεργειακής απόδοσης για το 2020 Απόλυτο επίπεδο ενεργειακής κατανάλωσης το 2020 [Mtoe] Πρωτογενής Τελική Αυστρία Τελική κατανάλωση ενέργειας 1100PJ 31,5 26,3 Βέλγιο 18% μείωση στην πρωτογενή ενέργεια μέχρι το 2020 σε σχέση με το ,7 32,5 Βουλγαρία Αύξηση ενεργειακή απόδοσης 25% μέχρι το 2020 (5Mtoe εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας στο 2020) και 50% μείωση της ενεργειακής έντασης μέχρι το 2020 σε σχέση με το 15,8 9, Κύπρος 0,463 Mtoe εξοικονόμηση ενέργειας το ,8 2,2 Τσεχία 47,84PJ (13,29TWh) εξοικονόμηση τελικής κατανάλωσης ενέργειας 39,6 24,4 Δανία Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας 744,4 PJ (17,781Mtoe) το ,8 14,8 Εσθονία Σταθεροποίηση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2020 στα επίπεδα του ,5 2,8 Φιλανδία 310 TWh τελικής κατανάλωσης ενέργειας το ,9 26,7 Γαλλία 17,4% μείωση της τελικής ενέργειας κατανάλωσης το 2020 σε σχέση με την τιμή ορίου 236,3 131,4 Γερμανία Ετήσια βελτίωση της ενεργειακής έντασης (ενεργειακή παραγωγικότητα) κατά 2,1% σε σχέση με τη μέση τιμή μέχρι το 276,6 194, Ελλάδα Τελική ενεργειακή κατανάλωση στο 20,5Mtoe 27,1 20,5 Ουγγαρία 1113PJ πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας το 2020, οδηγώντας σε 760PJ τελικής κατανάλωσης ενέργειας 26,6 18,2 Ιρλανδία 20% εξοικονόμηση ενέργειας το 2020 και εξοικονόμηση στο δημόσιο τομέα 33% 13,9 11,7 Ιταλία 20Mtoe μείωση πρωτογενούς ενέργειας μέχρι το 2020, 15Mtoe μείωση τελικής ενέργειας μέχρι το Λιθουανία 17% μείωση της τελικής ενέργειας σε σχέση με το 2009 (μείωση 740ktoe) - 5,4 Λουξεμβούργο Αρχικός στόχος για GWh ή 4239,2ktoe τελικής ενέργειας 4,482 4,239 Λετονία Εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας το 2020 κατά 0,67Mtoe 5,37 4,47 Μάλτα 22% ενέργεια ή toe στόχοι εξοικονόμησης μέχρι το ,825 0,493 Ολλανδία 1,5% εξοικονόμησης ενέργειας ανά έτος 60,7 52,2 Πολωνία 13,6Mtoe εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας το ,4 70,4 Πορτογαλία Μείωση χρήσης πρωτογενούς ενέργειας το 2020 κατά 25% σε σύγκριση με τις προβλέψεις 22,5 17,4 Ρουμανία Μείωση 10Mtoe (19%) πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας 42,99 30,32 Ισπανία 20% εξοικονόμησης ενέργειας μέχρι ,6 82,9 Σλοβακία 3,12Mtoe εξοικονόμηση τελικής κατά ,2 10,4 Σουηδία Η ενεργειακή χρήση πρέπει να είναι κατά 20% πιο αποδοτική σε σχέση με το 2008 και μείωση 20% έντασης ενέργειας μεταξύ 45,9 30, και 2020 Σλοβενία 10808GWh εξοικονόμηση ενέργειας μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο Τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020, 129,2Mtoe βασικής θερμικής τιμής 177,6 157,8 Από τον πίνακα παρατηρείται ότι οι χώρες με έντονη βιομηχανική δραστηριότητα έχουν αρκετά υψηλές τιμές ενεργειακής κατανάλωσης όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο. Οι χώρες 109

118 αυτές είναι η Γερμανία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία. Αξιοσημείωτα είναι τα αποτελέσματα της Σουηδίας η οποία αν και έχει ανεπτυγμένη βιομηχανία οι τιμές της κατανάλωσης είναι αρκετά χαμηλά. Όσον αφορά τα σχέδια που θα εφαρμοστούν από την κάθε χώρα για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης, έχουν σταλεί στην ευρωπαϊκή επιτροπή πληθώρα επίσημων κρατικών αναφορών από συγκεκριμένες χώρες μέχρι στιγμής. Οι χώρες αυτές είναι η Κύπρος, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Δανία, η Φιλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Λιθουανία, η Ολλανδία, ή Σλοβακία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι αναφορές αυτές είναι αρκετά πρόσφατες και για την λήψη των μέτρων αυτών έχει ληφθεί υπόψη η αναθεωρημένη οδηγία 2010/31 της ευρωπαϊκής ένωσης. Συγκεκριμένα οι αναφορές αυτές δημιουργήθηκαν από το Μάρτιο του 2012 από την Σουηδία μέχρι το Ιανουάριο του 2013 από τη Γερμανία και τη Γαλλία (European Commission: National plans for nearly zeroenergy buildings). Τα μέτρα που λαμβάνονται στις περιπτώσεις αυτές παρουσιάζονται συνοπτικά στους πίνακες Πίνακας 6.3.6: Μέτρα για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης από χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης όπως καταγράφηκαν από επίσημες κρατικές αναφορές. Εθνικά σχέδια για κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης Κύπρο Βέλγιο Βουλγαρία Δανία Κατοικίες Λοιπά κτίρια Κατοικίες Γραφεία, υπηρεσίες & σχολεία Κατοικίες<500m 2 Κτίρια έκτασης από 500m 2 μέχρι 7000m 2 πρωτογενής ενέργεια 180 ΑΠΕ 25% πρωτογενής ενέργεια 210 ΑΠΕ 25% Υπό διαβούλευση κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για θέρμανση, ΖΝΧ και ηλεκτρικές οικιακές συσκευές <45 η καθαρή απαίτηση για θέρμανση <15 ως μέγιστη θερμοκρασία θεωρούνται οι 25 C και μπορούν να ξεπεραστούν για το 5% του έτους μέχρι το 2018, η αεροστεγανότητα στα 50Pa πρέπει να είναι 0,6h-1 συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας <(95-2,5*C), όπου C Η πυκνότητα, δηλαδή ο λόγος του όγκου που περικλείεται προς την περιοχή απώλειας (maxc 4) η καθαρή απαίτηση για θέρμανση <15 η καθαρή απαίτηση για ψύξη <15 ως μέγιστη θερμοκρασία θεωρούνται οι 25 C και μπορούν να ξεπεραστούν για το 5% του έτους μέχρι το 2018, η αεροστεγανότητα στα 50Pa πρέπει να είναι 0,6h -1 Επιτευχθεί κλάση Α πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσης όπου τουλάχιστον το 50% της απαιτούμενης ενέργειας για θέρμανση, ΖΝΧ, αερισμό & ψύξη προέρχεται από ΑΠΕ Επιτευχθεί κλάση Α πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσης όπου τουλάχιστον το 30% της απαιτούμενης ενέργειας για θέρμανση, ΖΝΧ, αερισμό & ψύξη προέρχεται από ΑΠΕ και το ποσοστό συμμετοχής της ετήσιας κτιριακής ηλεκτρικής ενεργειακής κατανάλωσης είναι <30% Επιτευχθεί κλάση Α πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσης όπου τουλάχιστον το 20% της Κτίρια έκτασης >7000m 2 απαιτούμενης ενέργειας για θέρμανση, ΖΝΧ, αερισμό & ψύξη προέρχεται από ΑΠΕ και το ποσοστό συμμετοχής της ετήσιας κτιριακής ηλεκτρικής ενεργειακής κατανάλωσης είναι <40% Κατοικίες Λοιπά κτίρια

119 Πίνακας 6.3.7: (συνέχεια) Μέτρα για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης από χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης όπως καταγράφηκαν από επίσημες κρατικές αναφορές. Φιλανδία Γαλλία Γερμανία Ιρλανδία Λιθουανία Ολλανδία Σουηδία Εθνικά σχέδια για κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης Καθορισμός προγράμματος σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων με στόχο την κατασκευή κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης το 2020 Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κατασκευών με νομοθετική επιτήρηση και οδηγίες δημιουργώντας κίνητρα Θέσπιση κανονισμών ενεργειακής απόδοσης για επιδιορθώσεις και ανακαινίσεις, των οποίων η εκτέλεση είναι οικονομικά εφικτή Αύξηση εκμετάλλευσης των ΑΠΕ στο κτιριακό απόθεμα Καθορισμός ευκαιριών μείωσης εκπομπών του κτιριακού αποθέματος, ιδιαίτερα των δημόσιων κτιρίων και καθορισμός του χρονοδιαγράμματος χρηματοδότησης και υποβολής μοντέλων για καθορισμό των τεχνικών λύσεων που θα ληφθούν Νέες κατοικίες Ανακαινισμένες κατοικίες Στο υπάρχον κτιριακό απόθεμα μείωση της πρωτογενούς ενέργειας κατανάλωσης κατά 38% Μείωση απαιτήσεων θέρμανση στο κτιριακό απόθεμα 20% μέχρι το 2020 και 80% της πρωτογενούς ενέργειας μέχρι το 2050 Κτίρια σχεδόν κλιματικά ουδέτερα μέχρι το 2050 Διπλασιασμός ποσοστού ανακαίνισης κτιρίων από 1% στο 2% Προσδοκώμενη εξοικονόμηση 610PJ από τον κατασκευαστικό τομέα το διάστημα Πρωτογενής ενέργεια Εκπομπές CO kg/m 2 yr EPC 0,302 CPC 0,305 Για κατασκευές ενεργειακής κλάσης Α χρησιμοποιούνται βιοκαύσιμα για θέρμανση και ΖΝΧ: το κόστος της μη ανανεώσιμης πρωτογενούς ενέργειας για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό είναι -7 του θερμαινόμενου κτιρίου το κόστος της μη ανανεώσιμης πρωτογενούς ενέργειας για παροχή ΖΝΧ είναι -5 του θερμαινόμενου κτιρίου Νέα κτίρια Δημόσια κτίρια 2011:κατασκευή κατοικιών 0,6 2013: υαλοπίνακα & κουφώματος <1,65W/m 2 K 2015: Κατασκευή κατοικιών 0,4, Κατασκευή λοιπόν κατασκευών 50% περισσότερη ενεργειακή απόδοση από ότι το 2007, ο c < 5m 2 K/W 2020: συντελεστής ενεργειακής απόδοσης ( PC) σχεδόν : για κτίρια γραφείων 1,1 2013: υαλοπίνακα & κουφώματος <1,65W/m 2 K 2015:50% περισσότερη ενεργειακή απόδοση από ότι το 2007, ο c < 5m 2 K/W 2018: EPC= σχεδόν : Μείωση 20% της ενεργειακής κατανάλωσης ανά θερμαινόμενη επιφάνεια σε σχέση με το : Μείωση 50% της ενεργειακής κατανάλωσης ανά θερμαινόμενη επιφάνεια σε σχέση με το 1995 Μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον 34% μέχρι το 2020 και 80% μέχρι το 2050 Ηνωμένο Βασίλειο Μέχρι το 2050 οι εκπομπές από θέρμανση και παροχή ενέργειας στα κτίρια θα είναι σχεδόν μηδενική Στοιχεία στα οποία δίνεται προσοχή: βελτίωση ενεργειακής απόδοσης για θέρμανση για όλα τα κτίρια βελτίωση της απόδοσης ηλεκτρισμού για φωτισμό και στις συσκευές αλλαγή της νοοτροπίας με στόχο την αλλαγή της ζήτησης απομάκρυνση του άνθρακα από τις συσκευές θέρμανσης και ψύξης ανάπτυξη τεχνολογιών σε επίπεδο κτιρίου ανάπτυξη τεχνολογιών σε επίπεδο περιοχής χρήση δείκτη κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας από το κτίριο 111

120 Πίνακας 6.3.8: (συνέχεια) Μέτρα για την δημιουργία κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης από χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης όπως καταγράφηκαν από επίσημες κρατικές αναφορές. Εθνικά σχέδια για κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης 2020: Με χρήση ΑΠΕ μείωση των απαιτήσεων πρωτογενούς ενέργειας στο 50% και εξοικονόμηση 1,5PJ αντιστοιχεί σε μείωση 87000tn CO2 Κτίρια χαμηλής ενέργειας 81,40 Μονοκατοικίες Κτίρια πολύ χαμηλής ενέργειας 40,70 Σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια 20,40 Κτίρια χαμηλής ενέργειας 50,00 Πολυκατοικίες Κτίρια πολύ χαμηλής ενέργειας 25,00 Σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια 12,50 Κτίρια χαμηλής ενέργειας 53,50 Κτίριο γραφείων Κτίρια πολύ χαμηλής ενέργειας 26,80 Σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια 13,40 Σλοβακία Σχολεία & εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις Κτίρια χαμηλής ενέργειας Κτίρια πολύ χαμηλής ενέργειας Σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια 53,20 26,60 13,30 Νοσοκομεία & ιατρικά κέντρα Κτίρια χαμηλής ενέργειας Κτίρια πολύ χαμηλής ενέργειας Σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια 66,30 33,20 16,60 Ξενοδοχεία & εστιατόρια Κτίρια χαμηλής ενέργειας Κτίρια πολύ χαμηλής ενέργειας Σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια 67,40 33,70 16,90 Στάδια & αθλητικές εγκαταστάσεις Κτίρια χαμηλής ενέργειας Κτίρια πολύ χαμηλής ενέργειας Σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια 63,00 31,50 15,80 Πρέπει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της Σουηδίας δεν έχουν οριστεί ακόμα περαιτέρω νόμοι. Το μόνο που έχει αποφασιστεί ήδη είναι σταδιακή αναθεώρησή των νόμων ώστε να γίνονται όλο και πιο αυστηρές οι απαιτήσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι 2012 και το 2013 οι απαιτήσεις άλλαξαν, με τις νέες να είναι αρκετά αυστηρότερες (Government Communication Towards zero-energy buildings, 2012). 112

121 Κεφάλαιο 7 Προσδιορισμός τιμών συντελεστή θερμοπερατότητας με βάση τα νέα πρότυπα 7.1 Γενικά στοιχεία Όπως προέκυψε οι χώρες της Ευρώπης λαμβάνουν μέτρα και ακολουθούν πολιτικές ώστε να προκύψει το επιθυμητικό αποτέλεσμα που ορίζεται από την αναδιατύπωση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2010/31, η κατασκευή δηλαδή κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο απαραίτητο όπως έχει ήδη αναφερθεί είναι η λήψη κατασκευαστικών μέτρων για την μείωση των απωλειών αλλά και η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Στην περίπτωση της Ελβετίας έχουν οριστεί όρια σχετικά με την τιμή του συντελεστή θερμοπερατότητας (U) με βάση τα οποία καθορίστηκε και το πάχος θερμομόνωσης που πρέπει να υπάρχει σε κάθε πρότυπο. Πιο συγκεκριμένα ορίστηκε ότι η τιμή του συντελεστή θερμοπερατότητας στην περίπτωση δαπέδων, οροφών και εξωτερικών τοίχων, κυμαίνεται μεταξύ 0,15-0,20 W/m 2 K για την περίπτωση του προτύπου Minergie, ενώ για το Minergie-P και το Minergie-A η τιμή του συντελεστή κυμαίνεται μεταξύ 0,10-0,15 W/m 2 K ( držitelný development a zelené dovednosti: Švýcarsko-Česká spolupráce, 2012). Λαμβάνοντας υπόψη τις μεταβολές αυτές ακολουθεί μια εφαρμογή για τον προσδιορισμό των αντιστοιχών τιμών στην περίπτωση εφαρμογής και στην Ελλάδα αυτών των ρυθμίσεων. 7.2 Καθορισμός τιμών συντελεστή θερμοπερατότητας (U) χαρακτηριστικών λεπτομερειών κατασκευής Για τον καθορισμό της τιμής του U από την ελληνική νομοθεσία, ο τύπος υπολογισμού δίνεται από την σχέση όπου οι τιμές των συντελεστών αντίστασης θερμικής μετάβασης δίνονται από τον πίνακα

122 Πίνακας 7.2.1: Τιμές αντιστάσεων θερμικής μετάβασης ανάλογα με το δομικό στοιχείο (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2, 2010). Αντιστάσεις θερμικής Δομικό στοιχείο μετάβασης R i [(m 2 K)/W] R a [m 2 K/W] Εξωτερικοί τοίχοι και παράθυρα (προς τον εξωτερικό αέρα) 0,13 0,04 Τοίχος που συνορεύει με μη θερμαινόμενο χώρο 0,13 0,13 Τοίχος σε επαφή με έδαφος 0,13 0,00 Στέγη, δώμα (ανερχόμενη ροή θερμότητας) 0,10 0,04 Οροφή που συνορεύει με μη θερμαινόμενο χώρο (ανερχόμενη ροή θερμότητας) 0,10 0,10 Δάπεδο επάνω από ανοικτή διάβαση (κατερχόμενη ροή θερμότητας) 0,17 0,04 Δάπεδο επάνω από μη θερμαινόμενο χώρο (κατερχόμενη ροή θερμότητας) 0,17 0,17 Δάπεδο σε επαφή με το έδαφος 0,17 0,00 Στην περίπτωση της Ελβετίας οι τιμές U προκύπτουν από την ίδια σχέση με αυτή που χρησιμοποιείται και στην περίπτωση της Ελλάδας με μόνη διαφορά να εντοπίζεται στις τιμές των συντελεστών αντίστασης θερμικής μετάβασης. Στην περίπτωση της Ελβετίας για όλες τις περιπτώσεις των δομικών στοιχείων οι τιμές των συντελεστών αντίστασης θερμικής μετάβασης παραμένουν αμετάβλητη και είναι R i =0,13(m 2 )/W και a= 0,04(m 2 K)/W ενώ στην περίπτωση που το δομικό στοιχείο έρχεται σε επαφή με το έδαφος είναι R a = 0,00(m 2 K)/W (Catalogue d éléments de construction avec calcul de la valeur Construction neuve, 2002). Ένα σημαντικό στοιχείο κατά τον υπολογισμό είναι ο καθορισμός του τιμής λ των υλικών που χρησιμοποιούνται η οποία επιλέγεται ανάλογα με τον υλικό από πίνακες για την περίπτωση της Ελλάδας από τον πίνακα 2 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε / και από τους πίνακες 1 και 2 από το Catalogue d éléments de construction avec calcul de la valeur U: construction neuve. Για την πραγματοποίηση της εφαρμογής πάνω στις τιμές που ορίζονται από τις τιμές των προτύπων Minergie επιλέχθηκαν κάποιες τυπικές διατομές. Οι διατομές αυτές είναι ένας εξωτερικός τοίχος από οπλισμένο σκυρόδεμα, ένας από οπτόπλινθους και ένας από οπλισμένο σκυρόδεμα σε επαφή με το έδαφος. Ακόμα χρησιμοποιήθηκε ένα δάπεδο σε επαφή με το έδαφος, ένα δάπεδο βατού δώματος, μία οροφή πυλωτής και μια ξύλινη στέγη. Οι λύσεις αυτές εφαρμόστηκαν τόσο σε περίπτωση νεόδμητης κατασκευής όσο και σε περίπτωση τοποθέτησης επιπλέον θερμομονωτικού υλικού σε μία υφιστάμενη κατασκευή. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα θερμομονωτικά υλικά που τοποθετούνται στις νέες κατασκευές αλλά και αυτά για επιπλέον ενίσχυση θεωρείται ότι οι τιμές του λ είναι 0,035 ενώ για μια υφιστάμενη κατασκευή το υπάρχον θερμομονωτικό υλικό χαρακτηρίζεται από τιμή λ 0,040 (Catalogue d éléments de construction avec calcul de la valeur U: Assainissement, 2002). 114

123 Όπως έχει ήδη αναφερθεί τα πάχη θερμομόνωσης που προτείνονται από τα πρότυπα είναι από το Minergie 20-25cm ενώ στις περιπτώσεις των Minergie-P και Minergie-A είναι 25-35cm (The Minergie-Standard for Buildings). Για την περίπτωση της Ελλάδας τα πάχη θερμομόνωσης που χρησιμοποιούνται είναι ανάλογα της κλιματικής ζώνης στην οποία βρισκόμαστε κάθε φορά και του δομικού στοιχείου που μελετάται. Τα περισσότερα κτίρια κατασκευάστηκαν σύμφωνα με τον πρώτο κανονισμό θερμομόνωσης και οι τιμές των U που προέκυψαν παρουσιάζονται αναλυτικά στα σχήματα οπότε εύκολα καταλήγουμε ότι στα κτίρια αυτά τα πάχη θερμομόνωσης που χρησιμοποιήθηκαν δεν ξεπερνούν τα 4-5cm. Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων οι μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές του συντελεστή θερμοπερατότητας καταγράφονται στον πίνακα Πίνακας 7.2.2: Μέγιστες τιμές συντελεστή θερμοπερατότητας ανάλογα με το υπό μελέτη δομικό Δομικό στοιχείο στοιχείο (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε , 2012). Συντελεστής θερμοπερατότητας [W/(m 2 K)] Κλιματική ζώνη Α Β Γ Δ Εξωτερική οριζόντια ή υπό κλίση επιφάνεια σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα 0,50 0,45 0,40 0,35 Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα 0,60 0,50 0,45 0,40 Δάπεδα σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα 0,50 0,45 0,40 0,35 Δάπεδα σε επαφή με το έδαφος ή με κλειστό μη θερμαινόμενο χώρο 1,20 0,90 0,75 0,70 Τοίχος σε επαφή με το έδαφος ή με μη θερμαινόμενο χώρο 1,50 1,00 0,80 0,70 Κατά την εφαρμογή που ακολουθεί θεωρείται ότι οι διατομές που μελετώνται ανήκουν στην Γ κλιματική ζώνη. Στην περίπτωση που μελετάται μία νεόδμητη κατασκευή: Εξωτερικός τοίχος από οπλισμένο σκυρόδεμα Σχήμα 7.2.1: Απεικόνιση διατομής εξωτερικού τοίχου οπλισμένου σκυροδέματος μιας νεόδμητης κατασκευής. 115

124 Πίνακας 7.2.3: Υπολογισμός συντελεστή θερμοπερατότητας για εξωτερικό τοίχο οπλισμένου σκυροδέματος μιας νεόδμητης κατασκευής. Στρώσεις Πάχος (d) Συντελεστής θερμικής διαφυγής λ d/λ 1 Ασβεστοτσιμεντοκονίαμα 0,02 0,870 0, Θερμομονωτικό υλικό - 0,035-3 Οπλισμένο σκυρόδεμα 0,25 2,300 0, Ασβεστοτσιμεντοκονίαμα 0,02 0,870 0,02299 Οι τιμές των R i και a και για τις δύο χώρες είναι 0,13(m 2 )/W και 0,04(m 2 )/W αντίστοιχα και η μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή U για την Ελλάδα και σε κλιματική ζώνη Γ είναι 0,45 W/m 2 K. Έτσι για διάφορες τιμές πάχους θερμομόνωσης προκύπτουν τα ακόλουθα: Πίνακας 7.2.4: Τιμές συντελεστή θερμοπερατότητας για διάφορες τιμές πάχους θερμομόνωσης για εξωτερικό τοίχο οπλισμένου σκυροδέματος μιας νεόδμητης κατασκευής. Ελλάδα Ελβετία Πάχος θερμομονωτικού υλικού U [W/m 2 K] 0,05 0,57 0,07 0,43 0,20 0,17 0,25 0,13 0,35 0,10 Παρατηρείται λοιπόν στην Ελβετία ότι η τιμή του U μειώνεται κατά 42% στην περίπτωση μετάβασης από την εφαρμογή του προτύπου Minergie στα Minergie-P και -Α. Μια αντίστοιχη μείωση θα οδηγούσε στην Ελλάδα σε ένα πάχος θερμομόνωσης στα 13cm τα οποία οδηγούν σε τιμή U=0,25W/m 2 K. Εξωτερικός τοίχος από οπτοπλινθοδομή Σχήμα 7.2.2: Απεικόνιση εξωτερικού τοίχου από οπτοπλινθοδομή σε μια νεόδμητη κατασκευή. 116

125 Πίνακας 7.2.5: Υπολογισμός συντελεστή θερμοπερατότητας για εξωτερικό τοίχο από οπτοπλινθοδομή μιας νεόδμητης κατασκευής. Στρώσεις Πάχος (d) Συντελεστής θερμικής διαφυγής λ d/λ 1 Ασβεστοτσιμεντοκονίαμα 0,02 0,870 0, Θερμομονωτικό υλικό - 0,035-3 Οπτόπλινθοι 0,25 0,510/0,440 0,4902/0, Ασβεστοτσιμεντοκονίαμα 0,02 0,870 0,02299 Για την περίπτωση των οπτόπλινθων η πρώτη τιμή είναι σύμφωνα με τα ελληνικά και η δεύτερη σύμφωνα με τα ελβετικά πρότυπα. Οι τιμές i και a και για τις δύο χώρες είναι 0,13(m 2 )/W και 0,04(m 2 K)/W αντίστοιχα και η μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή U για την Ελλάδα είναι 0,45 W/m 2 K. Οι τιμές U που προκύπτουν στην περίπτωση αυτή για τα διάφορα πάχη θερμομόνωσης είναι: Πίνακας 7.2.6: Τιμές συντελεστή θερμοπερατότητας για διάφορες τιμές πάχους θερμομόνωσης για εξωτερικό τοίχο από οπτοπλινθοδομή μιας νεόδμητης κατασκευής. Ελλάδα Ελβετία Πάχος θερμομονωτικού υλικού U [W/m 2 K] 0,05 0,47 0,06 0,41 0,20 0,15 0,25 0,13 0,35 0,09 Παρατηρείται και σε αυτή την περίπτωση ότι η μείωση των τιμών U στην Ελβετία είναι και πάλι στο 40% κατά την μετάβαση από το πρότυπο Minergie στα Minergie-P και -Α. Μια αντίστοιχη μείωση θα οδηγούσε στην Ελλάδα σε ένα πάχος θερμομόνωσης της τάξης των 12cm τα οποία οδηγούν σε τιμή U=0,24W/m 2 K. Τοίχος οπλισμένου σκυροδέματος σε επαφή με το έδαφος Σχήμα 7.2.3: Απεικόνιση τοίχου οπλισμένου σκυροδέματος σε επαφή με το έδαφος μιας νεόδμητης κατασκευής. 117

126 Πίνακας 7.2.7: Υπολογισμός συντελεστή θερμοπερατότητας για τοίχο οπλισμένου σκυροδέματος που είναι σε επαφή με το έδαφος μίας νεόδμητης κατασκευής. Στρώσεις Πάχος (d) Συντελεστής θερμικής διαφυγής λ d/λ 1 Γεωύφασμα Θερμομονωτικό υλικό - 0,035-3 Ασφαλτόπανο (2στρώσεις) 0,01 0,230 0, Τσιμεντοκονίαμα 0,10 1,400 0, Οπλισμένο σκυρόδεμα 0,25 2,300 0, Ασβεστοτσιμεντοκονίαμα 0,02 0,870 0,02299 Οι τιμές i και a και για τις δύο χώρες είναι 0,13(m 2 )/W και 0,00(m 2 K)/W αντίστοιχα, καθώς στην περίπτωση αυτή η διατομή έρχεται σε επαφή με το έδαφος. Η μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή U για την Ελλάδα και σε κλιματική ζώνη Γ για την διατομή αυτή είναι 0,80 W/m 2 K. Οι τιμές U που προκύπτουν στην περίπτωση αυτή για διάφορα πάχη θερμομόνωσης είναι: Πίνακας 7.2.8: Τιμές συντελεστή θερμοπερατότητας για διάφορες τιμές πάχους θερμομόνωσης για τοίχο οπλισμένου σκυροδέματος που είναι σε επαφή με το έδαφος σε μία νεόδμητη κατασκευή. Πάχος θερμομονωτικού υλικού U [W/m 2 K] Ελλάδα 0,04 0,66 0,20 0,16 Ελβετία 0,25 0,13 0,35 0,10 Παρατηρείται λοιπόν και στην περίπτωση αυτή ότι η τιμή του U μειώνεται κατά 41% κατά την μετάβαση από την εφαρμογή του προτύπου Minergie, στα Minergie-P και -Α. Στην περίπτωση της Ελλάδος ακόμη και τα 4cm μπορούν να θεωρηθούν επαρκή με βάση τα σημερινά όρια τιμών. Μια αντίστοιχη μείωση με αυτή της Ελβετίας θα οδηγούσε στην Ελλάδα σε ένα πάχος θερμομόνωσης πάλι στα 8cm τα οποία οδηγούν σε τιμή U=0,38W/m 2 K. Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι από την νομοθεσία που υπάρχει σήμερα σε ισχύ η θερμομόνωση των επιφανειών που έρχονται σε επαφή με το έδαφος δεν είναι της ίδιας τάξης μεγέθους με αυτή των εξωτερικών τοίχων. Δεν ακολουθείται όμως η ίδια αντιμετώπιση από την πλευρά της Ελβετίας όπου για όλες τις επιφάνειες οι απαιτήσεις είναι κοινές. 118

127 Δάπεδο σε επαφή με το έδαφος Σχήμα 7.2.4: Απεικόνιση διατομής δαπέδου σε επαφή με το έδαφος σε μια νεόδμητη κατασκευή. Πίνακας 7.2.9: Υπολογισμός συντελεστή θερμοπερατότητας για δάπεδο σε επαφή με το έδαφος μιας νεόδμητης κατασκευής. Στρώσεις Πάχος (d) Συντελεστής θερμικής διαφυγής λ d/λ 1 Κεραμικά πλακίδια 0,010 1,840 0, Κόλλα 0, Τσιμεντοκονίαμα 0,020 1,400 0, Γαρμπιλόδεμα 0,080 0,640 0, Οπλισμένο σκυρόδεμα 0,150 2,300 0, Γεωύφασμα 0,005 0,040 0, Θερμομονωτικό υλικό - 0,035-8 Ασφαλτόπανο (2στρώσεις) 0,007 0,230 0, Τσιμεντοκονίαμα 0, Σκυρόδεμα καθαριότητας 0, Φύλλο πολυαιθυλενίου 0, Κροκάλες 0, Οι τιμές i και a για την Ελβετία είναι 0,13(m 2 )/W και 0,00(m 2 )/W ενώ για την Ελλάδα είναι 0,17(m 2 )/W και 0,00(m 2 K)/W αντίστοιχα καθώς στην περίπτωση αυτή η διατομή έρχεται σε επαφή με το έδαφος. Η μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή U για την Ελλάδα και σε κλιματική ζώνη Γ για την διατομή αυτή είναι 0,75 W/m 2 K. Οι τιμές U που προκύπτουν στην περίπτωση αυτή για τα διάφορα πάχη θερμομόνωσης είναι: 119

Βιοκλιματικός Σχεδιασμός

Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Αρχές Βιοκλιματικού Σχεδιασμού Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική αφορά στο σχεδιασμό κτιρίων και χώρων (εσωτερικών και εξωτερικών-υπαίθριων) με βάση το τοπικό κλίμα, με σκοπό την εξασφάλιση

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ. Εύη Τζανακάκη Αρχιτέκτων Μηχ. MSc

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ. Εύη Τζανακάκη Αρχιτέκτων Μηχ. MSc ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ Εύη Τζανακάκη Αρχιτέκτων Μηχ. MSc Αρχές ενεργειακού σχεδιασμού κτηρίων Αξιοποίηση των τοπικών περιβαλλοντικών πηγών και τους νόμους ανταλλαγής ενέργειας κατά τον αρχιτεκτονικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων έργα "εκ του µηδενός" σε ιστορικά πλαίσια 2 Ο ενεργειακός σχεδιασµός του κτιριακού κελύφους θα πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΟΥ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Χώρα, Πόλη Ελλάδα, Αρχάνες Μελέτη περίπτωσης Όνομα Δήμου: Αρχανών κτιρίου: Όνομα σχολείου: 2 Δημοτικό Σχολείο Αρχανών Το κλίμα στις Αρχάνες έχει εκτεταμένες περιόδους ηλιοφάνειας, Περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

Σχήμα 8(α) Σχήμα 8(β) Εργασία : Σχήμα 9

Σχήμα 8(α) Σχήμα 8(β) Εργασία : Σχήμα 9 3. Ας περιγράψουμε σχηματικά τις αρχές επί των οποίων βασίζονται οι καινοτόμοι σχεδιασμοί κτηρίων λόγω των απαιτήσεων για εξοικονόμηση ενέργειας και ευαισθησία του χώρου και του περιβάλλοντος ; 1. Τέτοιες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α 4 ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα ΤΣΑΓΚΟΓΕΩΡΓΑ

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α 4 ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα ΤΣΑΓΚΟΓΕΩΡΓΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α 4 ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα ΤΣΑΓΚΟΓΕΩΡΓΑ 1 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕΛ. 3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΣΕΛ. 4 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΚΟΠΟΥ ΣΕΛ. 5 ΥΛΙΚΑ ΣΕΛ. 6 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΣΕΛ. 7 ΑΝΑΛΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

[ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ]

[ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ] [ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ] Τί είναι οι βιοκλιματική αρχιτεκτονική; ορισμός - ιστορικά Βιοκλιματικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός παθητικά ενεργειακά συστήματα Εφαρμογή ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 4 η ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΟΙΚΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ Ομάδα : 4 η Τάξη : A' Λυκείου Tμήμα : A'2 Σχολικό Έτος : 2012-2013 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΠΕΣΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΠΑΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΕΣΣΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

ο ρόλος του ανοίγματος ηλιασμός φωτισμός αερισμός

ο ρόλος του ανοίγματος ηλιασμός φωτισμός αερισμός ΦΥΣΙΚΟΣ ΑΕΡΙΣΜΟΣ ο ρόλος του ανοίγματος ηλιασμός φωτισμός αερισμός ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΕΡΑ Η ελάχιστη αναγκαία ποσότητα νωπού αέρα για τον άνθρωπο ανέρχεται σε 1.8 m³/h ανά άτομο. Για να απομακρυνθούν

Διαβάστε περισσότερα

Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Α Κ Λ Ι Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ ( Ε ) - Φ Ο Ρ Τ Ι Α 1

Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Α Κ Λ Ι Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ ( Ε ) - Φ Ο Ρ Τ Ι Α 1 Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Α Κ Λ Ι Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ ( Ε ) - Φ Ο Ρ Τ Ι Α 1 ΦΟΡΤΙΑ Υπό τον όρο φορτίο, ορίζεται ουσιαστικά το πoσό θερµότητας, αισθητό και λανθάνον, που πρέπει να αφαιρεθεί, αντίθετα να προστεθεί κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων έργα "εκ του µηδενός" σε ιστορικά πλαίσια

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων έργα εκ του µηδενός σε ιστορικά πλαίσια ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων έργα "εκ του µηδενός" σε ιστορικά πλαίσια 2 Ο φυσικός φωτισµός αποτελεί την τεχνική κατά την οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ

ΤΕΥΧΟΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΕΥΧΟΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ Στο τεύχος αυτό, γίνεται μία όσο το δυνατόν λεπτομερής προσέγγιση των γενικών αρχών της Βιοκλιματικής που εφαρμόζονται στο έργο αυτό. 1. Γενικές αρχές αρχές βιοκλιματικής 1.1. Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Θερμομονωτική προστασία και ενεργειακή απόδοση κτιρίου

Θερμομονωτική προστασία και ενεργειακή απόδοση κτιρίου Θερμομονωτική προστασία και ενεργειακή απόδοση κτιρίου Κατερίνα Τσικαλουδάκη*, Θεόδωρος Θεοδοσίου *Δρ πολ. μηχ., επίκουρη καθηγήτρια, katgt@civil.auth.gr Εργαστήριο Οικοδομικής και Φυσικής των Κτιρίων

Διαβάστε περισσότερα

Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία;

Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία; Διεπιστημονική προσέγγιση στα ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ :Τεχνολογία, Περιβάλλον, Πολιτισμός Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία; Κλειώ Αξαρλή,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ ΚΛΕΙΩ ΑΞΑΡΛΗ

ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ ΚΛΕΙΩ ΑΞΑΡΛΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ ΚΛΕΙΩ ΑΞΑΡΛΗ το κέλυφος του κτιρίου και τα συστήματα ελέγχου του εσωκλίματος επηρεάζουν: τη θερμική άνεση την οπτική άνεση την ηχητική άνεση την ποιότητα αέρα Ο βαθμός ανταπόκρισης του κελύφους

Διαβάστε περισσότερα

4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ:

4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: 4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: Με ποιους τρόπους συμβάλει ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των κτιρίων, στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων. Ομάδα Εργασίας : Αλεξόπουλος Πέτρος, Δημαρά Κατερίνα, Καλεμάκη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ: H ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ: H ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ: H ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΡΜΕΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΚΑΤΖΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΑΓΡΕ ΘΕΟΔΩΡΑ ΔΙΑΛΙΑΤΣΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ N-THERMON 9mm ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ NEOTEX AEBE.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ N-THERMON 9mm ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ NEOTEX AEBE. 1 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ N-THERMON 9mm ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ NEOTEX AEBE. Μάρτιος 2013 66/2013 1 Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθ. Μ. Σανταμούρης 2 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Όλο και συχνότερα στις µέρες µας γίνεται λόγος για τις Αρχές της Βιοκλιµατικής Αρχιτεκτονικής και τις απαιτήσεις της για: Θερµοµόνωση Παθητικό αερισµό Όµως ποιες είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων δημόσιων και δημοτικών κτιρίων: Προκλήσεις και προοπτικές

Ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων δημόσιων και δημοτικών κτιρίων: Προκλήσεις και προοπτικές Ημερίδα «Σύγχρονα ενεργειακά αποδοτικά κτίρια στην αυτοδιοίκηση», Θεσσαλονίκη, 18.02.15 Ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων δημόσιων και δημοτικών κτιρίων: Προκλήσεις και προοπτικές Άγις Μ. Παπαδόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματική Κατοίκηση. Σχεδιασμός Kοινότητας Kοινωνικών Kατοικιών με αρχές Oικολογικού Σχεδιασμού στο δήμο Αξιού, Νομού Θεσσαλονίκης

Προγραμματική Κατοίκηση. Σχεδιασμός Kοινότητας Kοινωνικών Kατοικιών με αρχές Oικολογικού Σχεδιασμού στο δήμο Αξιού, Νομού Θεσσαλονίκης Προγραμματική Κατοίκηση. Σχεδιασμός Kοινότητας Kοινωνικών Kατοικιών με αρχές Oικολογικού Σχεδιασμού στο δήμο Αξιού, Νομού Θεσσαλονίκης Στολίδου Ρ., Κεχρινιώτη Μ., Ψυχογιός Δ. & Ψυχογιός Σ. Αρχιτεκτονικό

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόνομο Ενεργειακά Κτίριο

Αυτόνομο Ενεργειακά Κτίριο Αυτόνομο Ενεργειακά Κτίριο H τάση για αυτονόμηση και απεξάρτηση από καθετί που σχετίζεται με έξοδα αλλά και απρόσμενες αυξήσεις, χαρακτηρίζει πλέον κάθε πλευρά της ζωής μας. Φυσικά, όταν πρόκειται για

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ κτηριων. Κατάλληλη χωροθέτηση κτηρίων. ΤΕΧΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ: Εξοικονόμηση ενέργειας και ΑΠΕ στα κτήρια

ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ κτηριων. Κατάλληλη χωροθέτηση κτηρίων. ΤΕΧΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ: Εξοικονόμηση ενέργειας και ΑΠΕ στα κτήρια ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ κτηριων Κατάλληλη χωροθέτηση κτηρίων ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΧΩΡΩΝ ΚΕΛΥΦΟΣ κηλιακηενεργεια Για την επιτυχή εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας, η διαμόρφωση του κελύφους του κτηρίου πρέπει να είναι τέτοια,

Διαβάστε περισσότερα

Βιοκλιματικός σχεδιασμός και νομικό πλαίσιο Προσαρμογή, ευρωπαϊκή προοπτική, Κ.Εν.Α.Κ.

Βιοκλιματικός σχεδιασμός και νομικό πλαίσιο Προσαρμογή, ευρωπαϊκή προοπτική, Κ.Εν.Α.Κ. 3 Δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης Παράμετρος κλίμα Πανεπιστήμιο Πατρών: «Αειφορικός σχεδιασμός» - Α εξάμηνο 2015-2016 Βιοκλιματικός σχεδιασμός και νομικό πλαίσιο Προσαρμογή, ευρωπαϊκή προοπτική, Κ.Εν.Α.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

Κουφώματα αλουμινίου και ο ρόλος τους στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών

Κουφώματα αλουμινίου και ο ρόλος τους στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών Κουφώματα αλουμινίου και ο ρόλος τους στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών Θεόφιλος Παγιάτης Γ.Γ. ΠΟΒΑΣ Σύμφωνα με τα έως τώρα στατιστικά στοιχεία από τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) που

Διαβάστε περισσότερα

Κτίρια nζεβ και προσομοίωση με την χρήση του energy+

Κτίρια nζεβ και προσομοίωση με την χρήση του energy+ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία Κτίρια nζεβ και προσομοίωση με την χρήση του energy+ Μυροφόρα Ιωάννου Λεμεσός, Μάιος 2017 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ολιστική Ενεργειακή Αναβάθμιση Κτιρίου Κατοικίας Το Πρόγραμμα HERB. Α. Συννέφα Κ. Βασιλακοπούλου

Ολιστική Ενεργειακή Αναβάθμιση Κτιρίου Κατοικίας Το Πρόγραμμα HERB. Α. Συννέφα Κ. Βασιλακοπούλου Ολιστική Ενεργειακή Αναβάθμιση Κτιρίου Κατοικίας Το Πρόγραμμα HERB Α. Συννέφα Κ. Βασιλακοπούλου Περιεχόμενα 1. Το Πρόγραμμα HERB 2. Ολιστική προσέγγιση της ενεργειακής ανακαίνισης 3. Το κτίριο 4. Πειραματική

Διαβάστε περισσότερα

10/9/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ

10/9/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ Τα εξωτερικά κουφώματα (θύρες και παράθυρα) είναι τα δομικά στοιχεία που καλύπτουν τα ανοίγματα που αφήνουμε στους εξωτερικούς τοίχους του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σχέδια Φωτογραφίες

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σχέδια Φωτογραφίες 17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σχέδια Φωτογραφίες 18 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ : 38% ΚΤΙΡΙΑ : 35% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ : 27 % ΚΑΛΥΨΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 1ΤΙΠ/κατ.έτος ή 11630 kwh/κατ.έτος ΤΙΠ:

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ MONOSTOP THERMO ΚΑΙ MONOSTOP THERMO ROOF ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ BERLING ΣΤΟΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΤΟΜΕΑ Ιούλιος 2015 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών και Διαχείρισης Περιβάλλοντος Μεταπτυχιακή διατριβή Κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης :Αξιολόγηση συστημάτων θέρμανσης -ψύξης και ΑΠΕ σε οικιστικά κτίρια στην

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Φ ο ρ έ α ς υ λ ο π ο ί η σ η ς Ν Ο Ι Κ Ο Κ Υ Ρ Ι Α Άξονες παρέμβασης Α. Κτιριακές υποδομές Β. Μεταφορές Γ. Ύ δρευση και διαχείριση λυμάτων Δ. Δ ιαχείριση αστικών στερεών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΟΜΑ Α ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΟΜΑ Α ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 1 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΗΣ NEOTEX AEBE, NEOROOF, SILATEX REFLECT και N-THERMON 9mm. Μάρτιος 2013 67/2013 1 Επιστημονικός

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΗΣ ΣΤΡΩΣΗΣ ΣΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΗΣ ΣΤΡΩΣΗΣ ΣΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 31 ΜΑΪΟΥ 2014 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΗΣ ΣΤΡΩΣΗΣ ΣΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ASHRAE ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Δημήτρης Αραβαντινός αναπληρωτής

Διαβάστε περισσότερα

Η Γη κινδυνεύει. Σήμερα 40% ΜΕ 70% ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΝΘΡΑΚΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ

Η Γη κινδυνεύει. Σήμερα 40% ΜΕ 70% ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΝΘΡΑΚΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ Σχεδιασμός πόλεων Η Γη κινδυνεύει Σήμερα 40% ΜΕ 70% ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΝΘΡΑΚΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ Η πόλη μας 1912 Οι πόλεις αλλάζουν 2012 1874 : Το πρώτο σχέδιο της Αλεξανδρούπολης Μια μικρή πόλη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΟΡΟΦΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΟΡΟΦΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΟΡΟΦΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ΦΥΤΕΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΑ Η ανάκτηση του χαμένου εδάφους ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 25 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2010 ΛΕΝΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ Αρχιτέκτων Μηχ/κος MSc Προστασία του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

Φυτεµένα δώµατα & ενεργειακή συµπεριφορά κτιρίων

Φυτεµένα δώµατα & ενεργειακή συµπεριφορά κτιρίων Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Οικοδοµικής και Φυσικής των Κτιρίων lbcp.civil.auth.gr Φυτεµένα δώµατα & ενεργειακή συµπεριφορά κτιρίων Θ.Γ.Θεοδοσίου, επ.καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένος Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Κτιρίων με στόχο τη βέλτιστη Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Απόδοση

Ολοκληρωμένος Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Κτιρίων με στόχο τη βέλτιστη Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Απόδοση Ολοκληρωμένος Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Κτιρίων με στόχο τη βέλτιστη Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Απόδοση Θεώνη Καρλέση Φυσικός Περιβάλλοντος Ομάδα Μελετών Κτιριακού Παριβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικές λύσεις για την κατασκευή κτιρίων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης

Τεχνολογικές λύσεις για την κατασκευή κτιρίων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης Τεχνολογικές λύσεις για την κατασκευή κτιρίων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης Δρ. Απόστολος Κ. Μιχόπουλος Ομάδα Ενεργειακής & Περιβαλλοντικής Οικονομίας & Πολιτικής (3ΕΡ) Τμήμα Επιστήμης & Τεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Παθητικό Κτίριο. Passive House

Παθητικό Κτίριο. Passive House Παθητικό Κτίριο Passive House Το Παθητικό Κτίριο (Passiv Haus στα γερμανικά και Passive House στα αγγλικά) είναι ένα πρότυπο κτιρίου, ένα υπολογιστικό μοντέλο που βασίζεται αποκλειστικά στις αρχές βιοκλιματικού

Διαβάστε περισσότερα

κάποτε... σήμερα... ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: ποιος ρυπαίνει; η βιομηχανία ήταν ο βασικός χρήστης ενέργειας και κύριος τομέας ενεργειακής κατανάλωσης

κάποτε... σήμερα... ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: ποιος ρυπαίνει; η βιομηχανία ήταν ο βασικός χρήστης ενέργειας και κύριος τομέας ενεργειακής κατανάλωσης ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΗΡΙΟ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: ποιος ρυπαίνει; κάποτε... η βιομηχανία ήταν ο βασικός χρήστης ενέργειας και κύριος τομέας ενεργειακής κατανάλωσης σήμερα... σήμερα ΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: σημαντικός ρυπαντής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΚΕΛΥΦΩΝ Ι: ΘΕΩΡΙΑ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΚΕΛΥΦΩΝ Ι: ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΚΕΛΥΦΩΝ Ι: ΘΕΩΡΙΑ Τρίτη, 16.00-18.00 Διδακτική Ομάδα Κλειώ Αξαρλή, Μανώλης Τζεκάκης, Βασίλης Βασιλειάδης, Κατερίνα Μερέση, Θέμις Χατζηγιαννόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικές του κτιριακού τομέα στην Ελλάδα και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας

Προοπτικές του κτιριακού τομέα στην Ελλάδα και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Προοπτικές του κτιριακού τομέα στην Ελλάδα και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας Εισηγητής: Παύλος Βλάχος Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ. Μέλος

Διαβάστε περισσότερα

// COMFORT. THERMOBELT Ultra. Low-E Insulating Glass

// COMFORT. THERMOBELT Ultra. Low-E Insulating Glass THERMOBELT Ultra Low-E Insulating Glass GR THERMOBELT Ultra Low-E Insulating Glass Η ενεργειακή απόδοση και η υψηλή αισθητική πρέπει να συνυπάρχουν. Με τη σειρά υαλοπινάκων THERMOBELT Ultra μπορούμε να

Διαβάστε περισσότερα

Ενσωμάτωση Βιοκλιματικών Τεχνικών και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στα Σχολικά Κτήρια σε Συνδυασμό με Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Ενσωμάτωση Βιοκλιματικών Τεχνικών και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στα Σχολικά Κτήρια σε Συνδυασμό με Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Ενσωμάτωση Βιοκλιματικών Τεχνικών και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στα Σχολικά Κτήρια σε Συνδυασμό με Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Κατερίνα Χατζηβασιλειάδη Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ 1. Εισαγωγή Η προστασία

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΑΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Στόχος(οι): Η διαπαιδαγώγηση των μαθητών γύρω από το ζήτημα της ενεργειακής αποδοτικότητας στα σχολεία με έμφαση στην χρήση των παραθύρων (εφόσον επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό

Διαβάστε περισσότερα

Κορυφαίος έλεγχος του ηλιακού φωτός και θερμομόνωση

Κορυφαίος έλεγχος του ηλιακού φωτός και θερμομόνωση Ε ξ ο ι κ ο ν ό μ η σ η * Σ ε ι ρ ά Σημαντική εξοικονόμηση αποτελεσματική θερμομόνωση σημαίνει μειωμένη ενεργειακή κατανάλωση. Με το, το κόστος ψύξης και θέρμανσης μειώνεται σημαντικά! Διαθέσιμα πάχη Διαμέρισμα

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση του συνδυασμού μόνωσης και υαλοπινάκων στη μεταβατική κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων

Επίδραση του συνδυασμού μόνωσης και υαλοπινάκων στη μεταβατική κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων Επίδραση του συνδυασμού μόνωσης και υαλοπινάκων στη μεταβατική κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων Χ. Τζιβανίδης, Λέκτορας Ε.Μ.Π. Φ. Γιώτη, Μηχανολόγος Μηχανικός, υπ. Διδάκτωρ Ε.Μ.Π. Κ.Α. Αντωνόπουλος, Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ASHRAE ΑΘΗΝΑ 2225 ΜΑΪΟΥ 2015 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Τ.Ε.Ε. ENVIRONMENT & ENERGY IN SHIPS ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο που επηρεάζει τις κοινωνίες από περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

9/10/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ

9/10/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ Το έργο We Qualify έχει ως στόχο να βοηθήσει τον κατασκευαστικό τομέα της Κύπρου με την εκπαίδευση ατόμων στην τοποθέτηση κουφωμάτων και

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανολόγος Μηχανικός Τ.Ε.

Μηχανολόγος Μηχανικός Τ.Ε. ΚΑΠΕ - Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας Υφιστάµενο Θεσµικό Πλαίσιο στην Ε.Ε. (1/3) Ενεργειακή Σήµανση οµικών Υλικών Συνέδριο «Βιώσιµη Κατασκευή σε Ελλάδα & Κύπρο» Αθήνα,, 18 Σεπτεµβρίου 2008 Ελπίδα Πολυχρόνη

Διαβάστε περισσότερα

ιερεύνηση της ενεργειακής συμπεριφοράς των νοικοκυριών στη υτική Μακεδονία

ιερεύνηση της ενεργειακής συμπεριφοράς των νοικοκυριών στη υτική Μακεδονία Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Μηχανολόγων Εργαστήριο Κατασκευής Συσκευών Διεργασιών Τμήμα Μηχανολόγων ιερεύνηση της ενεργειακής συμπεριφοράς των νοικοκυριών στη υτική Μακεδονία Γιώργος Πανάρας,

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρα αναβάθμισης αστικών κτιρίων Επίδραση στην αρχιτεκτονική ταυτότητα των πόλεων

Μέτρα αναβάθμισης αστικών κτιρίων Επίδραση στην αρχιτεκτονική ταυτότητα των πόλεων - Μέτρα αναβάθμισης αστικών κτιρίων Επίδραση στην αρχιτεκτονική ταυτότητα των πόλεων Ιφιγένεια Θεοδωρίδου Αρχ. Μηχανικός Υπ. Διδάκτωρ T.U. Darmstadt Εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ Οδηγίες για επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενα Δημόσια κτήρια Αντικαταστήστε λαμπτήρες πυρακτώσεως με ενεργειακά αποδοτικούς Βελτιώστε

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακοί Υπεύθυνοι Δημοσίων Σχολικών Κτιρίων Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Ενεργειακοί Υπεύθυνοι Δημοσίων Σχολικών Κτιρίων Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ Ενεργειακοί Υπεύθυνοι Δημοσίων Σχολικών Κτιρίων Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ Ταχ.Δ/νση: Μπότσαρη 2 Τ.Κ. 42100 Τρίκαλα Τηλέφωνο: 24310-46427 Fax: 24310-35950 ΖΥΓΟΛΑΝΗ ΟΛΓΑ ΠΑΠΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Κινητό: 6972990707 Κινητό:

Διαβάστε περισσότερα

Κτήρια Μηδενικής Ενέργειας Σχεδιασμός και ανάλυση ενεργειακού ισοζυγίου Παράδειγμα στη Μυτιλήνη

Κτήρια Μηδενικής Ενέργειας Σχεδιασμός και ανάλυση ενεργειακού ισοζυγίου Παράδειγμα στη Μυτιλήνη Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Δ.Π.Μ.Σ. «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» Κτήρια Μηδενικής Ενέργειας Σχεδιασμός και ανάλυση ενεργειακού ισοζυγίου Παράδειγμα στη Μυτιλήνη Ζαχαριάδης Παναγιώτης - Αρχιτέκτων Μηχανικός

Διαβάστε περισσότερα

1. ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

1. ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1. ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ενέργεια είναι κύρια ιδιότητα της ύλης που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές (κίνηση, θερμότητα, ηλεκτρισμός, φως, κλπ.) και γίνεται αντιληπτή (α) όταν μεταφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ & ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΔΟΜΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ Οι απαιτήσεις κατανάλωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Διαμαντόπουλος Γιώργος Καλογερά Δήμητρα-Μαρία Καρόκης Βασίλης Κουτσόπουλος Βασίλης Τσαούτου Αλεξία ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ: ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΨΥΧΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ GreenS Green public procurement supporters for innovative and sustainable institutional change Υποστηρικτικές Δομές για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις για μία καινοτόμα θεσμική αλλαγή 1 ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα της θερμογραφίας είναι ότι είναι μη καταστροφική.

Ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα της θερμογραφίας είναι ότι είναι μη καταστροφική. Θερμογραφία είναι η παρατήρηση, μέτρηση και καταγραφή της θερμότητας και της ροής της. Όλα τα σώματα στη γη, με θερμοκρασία πάνω από το απόλυτο μηδέν ( 273 ο C) εκπέμπουν θερμική ενέργεια στο υπέρυθρο

Διαβάστε περισσότερα

Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τοµέα

Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τοµέα Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τοµέα Με Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής και Οικονοµικών τίθεται σε ισχύ ο Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Είναι τρείς και σχηματικά φαίνονται στο σχήμα

ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Είναι τρείς και σχηματικά φαίνονται στο σχήμα ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Είναι τρείς και σχηματικά φαίνονται στο σχήμα Μεταφορά Αγωγή Ακτινοβολία Ακτινοβολία ΑΓΩΓΗ (1 ΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ) Έστω δύο σώματα που διατηρούνται

Διαβάστε περισσότερα

Α.Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

Α.Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ Α.Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΡΧΩΝ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ & Φ/Β Επιβλέπων Καθηγητής: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ημιυπαίθριος βίος δίπλα στο νερό

Ημιυπαίθριος βίος δίπλα στο νερό πρότυπο βιοκλιματικό δωμάτιο με λουτρό, σε ξενοδοχείο θερινών διακοπών Ημιυπαίθριος βίος δίπλα στο νερό Ευτυχία Ηλιοπούλου Αρχιτέκτων Μηχανικός Ε.Μ.Π. M.Sc. in Environmental Design of Buildings WSA Υποψ.

Διαβάστε περισσότερα

open Die KlimaFassade Διαπνέουσα Θερμομόνωση Μειωμένο κόστος θέρμανσης και ψύξης Για πάντα

open Die KlimaFassade Διαπνέουσα Θερμομόνωση Μειωμένο κόστος θέρμανσης και ψύξης Για πάντα open Die KlimaFassade Διαπνέουσα Θερμομόνωση Μειωμένο κόστος θέρμανσης και ψύξης Για πάντα n Διαπνέουσα θερμομόνωση n Ευχάριστο εσωτερικό κλίμα n Εξοικονόμηση ενέργειας Ευχάριστο κλίμα για μιά ζωή Αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της θερμομονωτικής προστασίας στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων

Ο ρόλος της θερμομονωτικής προστασίας στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Ο ρόλος της θερμομονωτικής προστασίας στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Κατερίνα Τσικαλουδάκη Δρ πολιτικός μηχανικός, επίκουρη καθηγήτρια Εργαστήριο Οικοδομικής και Φυσικής των Κτιρίων Τμήμα Πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

BUILDING RENOVATION TOWARDS LOW ENERGY CONSUMPTION ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

BUILDING RENOVATION TOWARDS LOW ENERGY CONSUMPTION ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ BUILDING RENOVATION TOWARDS LOW ENERGY CONSUMPTION ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Το World Sustainable Energy Days (WSED), ένα από τα μεγαλύτερα ετήσια συνέδρια στην Ευρώπη

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Κατασκευής Συσκευών Διεργασιών ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όλοι οι άνθρωποι εκτιμούν την άνεση που παρέχουν τα σύγχρονα συστήματα κλιματισμού. Τα περισσότερα συστήματα που εγκαταστάθηκαν πρίν τη δεκαετία

Διαβάστε περισσότερα

(Σανταµούρης Μ., 2006).

(Σανταµούρης Μ., 2006). Β. ΠΗΓΕΣ ΙΟΞΕΙ ΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO 2 ) Οι πιο σηµαντικές πηγές διοξειδίου προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίµων και την δαπάνη ενέργειας γενικότερα. Οι δύο προεκτάσεις της ανθρώπινης ζωής που είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Τ.Σ. (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Τ.Σ. (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Τ.Σ. (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΘΕΡΜΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Πράσινη Πιλοτική Αστική Γειτονιά

Πράσινη Πιλοτική Αστική Γειτονιά Το Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και Εξοικονόµησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και ο ήµος Αγίας Βαρβάρας υλοποιούν το Έργο "Πράσινη Πιλοτική Αστική Γειτονιά», µε χρηµατοδότηση του Προγράµµατος ΕΠΠΕΡΑΑ/ΕΣΠΑ. Το έργο έχει

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός εφαρμογής Σπίτια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης

Οδηγός εφαρμογής Σπίτια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης Οδηγός εφαρμογής Σπίτια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης Η νέα γενιά σπιτιών Ιδέες με μέλλον n Πολύ χαμηλό κόστος θέρμανσης και ψύξης n Άνεση χειμώνα - καλοκαίρι n Απλά και ουσιαστικά Σπίτι χαμηλής ενεργειακής

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Θεωρήσεις στην Σύγχρονη Αρχιτεκτονική Environmental Design Considerations in Contemporary Architecture

Περιβαλλοντικές Θεωρήσεις στην Σύγχρονη Αρχιτεκτονική Environmental Design Considerations in Contemporary Architecture Περιβαλλοντικές Θεωρήσεις στην Σύγχρονη Αρχιτεκτονική Environmental Design Considerations in Contemporary Architecture Δρ Αιμίλιος Μιχαήλ, Αρχιτέκτων Μηχανικός, M.Arch, M.Sc, Ph.D. Λέκτορας, Τμήμα Αρχιτεκτονικής,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Με τον όρο «ενεργειακή αναβάθμιση» εννοούμε μια σειρά απλών επεμβάσεων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του κτηρίου

Διαβάστε περισσότερα

αρχές περιβαλλοντικού σχεδιασμού Κλειώ Αξαρλή

αρχές περιβαλλοντικού σχεδιασμού Κλειώ Αξαρλή αρχές περιβαλλοντικού σχεδιασμού Κλειώ Αξαρλή ..κατοικία ελαχίστων απαιτήσεων ξεκινώντας τη σύνθεση κτιριολογικό πρόγραμμα οικόπεδο (μορφολογία, προσβάσεις.) κανονισμοί (όροι δόμησης.) κόστος Εξοικονόμηση

Διαβάστε περισσότερα

Oι Κατηγορίες Κλιμάτων :

Oι Κατηγορίες Κλιμάτων : ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ Oι Κατηγορίες Κλιμάτων : Κατηγορία Α : Τροπικά κλίματα Στην πρώτη κατηγορία, που συμβολίζεται με το κεφαλαίο Α, εντάσσονται όλοι οι τύποι του Τροπικού κλίματος. Κοινό χαρακτηριστικό

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Λύκειο Ναυπάκτου Έτος: Τμήμα: Α 5 Ομάδα 3 : Σίνης Γιάννης, Τσιλιγιάννη Δήμητρα, Τύπα Ιωάννα, Χριστοφορίδη Αλεξάνδρα, Φράγκος Γιώργος

1 ο Λύκειο Ναυπάκτου Έτος: Τμήμα: Α 5 Ομάδα 3 : Σίνης Γιάννης, Τσιλιγιάννη Δήμητρα, Τύπα Ιωάννα, Χριστοφορίδη Αλεξάνδρα, Φράγκος Γιώργος 1 ο Λύκειο Ναυπάκτου Έτος: 2017-2018 Τμήμα: Α 5 Ομάδα 3 : Σίνης Γιάννης, Τσιλιγιάννη Δήμητρα, Τύπα Ιωάννα, Χριστοφορίδη Αλεξάνδρα, Φράγκος Γιώργος Θέμα : Εξοικονόμηση ενέργειας σε διάφορους τομείς της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΚΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ "Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Αναβάθμιση Δημόσιων Χώρων: Καινοτόμες Μέθοδοι και Προοπτικές

ΑΝΟΙΚΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Αναβάθμιση Δημόσιων Χώρων: Καινοτόμες Μέθοδοι και Προοπτικές ΑΝΟΙΚΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ "Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Αναβάθμιση Δημόσιων Χώρων: Καινοτόμες Μέθοδοι και Προοπτικές Στυλιανός Διαμαντίδης, Γενικός Γραμματέας του Δήμου Πειραιά Δήμος Πειραιά Πειραιάς, 20 Μαρτίου

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή θωράκιση κτιρίων

Ενεργειακή θωράκιση κτιρίων Ημερίδα «Αειφόρος δόμηση και δομικά υλικά» Θεσσαλονίκη, 07.05.14 Ενεργειακή θωράκιση κτιρίων Άγις Μ. Παπαδόπουλος Καθηγητής Α.Π.Θ. agis@eng.auth.gr Εργαστήριο Κατασκευής Συσκευών Διεργασιών Τμήμα Μηχανολόγων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων έργα "εκ του µηδενός" σε ιστορικά πλαίσια

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων έργα εκ του µηδενός σε ιστορικά πλαίσια ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων έργα "εκ του µηδενός" σε ιστορικά πλαίσια 2 Ο ηλιακός θερµοσίφωνας αποτελεί ένα ενεργητικό ηλιακό σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΑΜΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ Όπου Θ, αντικατάσταση συστηµάτων θέρµανσης

ΜΙΛΑΜΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ Όπου Θ, αντικατάσταση συστηµάτων θέρµανσης Όπου Θ, αντικατάσταση συστηµάτων θέρµανσης συνήθειες. Η λειτουργία του συστήµατος θέρµανσης αποτελεί µια από τις κύριες ενεργειακές καταναλώσεις του κτηρίου και µετέχει στα συνολικά έξοδα ενός διαµερίσµατος

Διαβάστε περισσότερα

Το smart cascade και η λειτουργία του

Το smart cascade και η λειτουργία του Καινοτομία HITACHI Έξυπνος διαδοχικός ψυκτικός κύκλος (Smart Cascade) Από τον Γιάννη Κονίδη, Μηχανολόγο Μηχανικό Τομέας Συστημάτων Κλιματισμού ΑΒΒ Ελλάδος Το συνεχώς αυξανόμενο κόστος θέρμανσης, με τη

Διαβάστε περισσότερα

6 ο Εργαστήριο Τεχνολογία αερισμού

6 ο Εργαστήριο Τεχνολογία αερισμού 6 ο Εργαστήριο Τεχνολογία αερισμού 1 Στόχος του εργαστηρίου Στόχος του εργαστηρίου είναι να γνωρίσουν οι φοιτητές: - μεθόδους ελέγχου υγρασίας εντός του κτηνοτροφικού κτηρίου - τεχνικές αερισμού - εξοπλισμό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Συνέδριο ΟΠΕ - ΣΒΒΕ Ποιότητα, Προδιαγραφές, Πιστοποίηση, Έλεγχος Αγοράς στον κλάδο των οµικών Υλικών Ξεν. Hyatt Regency, Θεσσαλονίκη, 2 εκεµβρίου 2008 ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Βελτιώσεις της ενεργειακής και περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των κτιρίων στην Ελλάδα, μετά την εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας

Βελτιώσεις της ενεργειακής και περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των κτιρίων στην Ελλάδα, μετά την εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΤΟΜΕΑ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΚΑΠΕ) στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος GREENBUILDING Ξενοδοχείο Holiday Inn, 31 Μαΐου 2006

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Ψυχρών Υλικών

Τεχνολογία Ψυχρών Υλικών Τεχνολογία Ψυχρών Υλικών ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΡΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΝΗΣΙΔΑΣ Πηγή: LBNL HEAT ISLAND GROUP Αγροτική Εμπορικό περιοχή κέντρο Περιαστική περιοχή (κατοικίες)

Διαβάστε περισσότερα

«Ενεργειακή Αποδοτικότητα με Α.Π.Ε.»

«Ενεργειακή Αποδοτικότητα με Α.Π.Ε.» «Ενεργειακή Αποδοτικότητα με Α.Π.Ε.» Δρ. Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Διευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας Κ.Α.Π.Ε. Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου

Διαβάστε περισσότερα

e-newsletter -Προδιαγραφές κατασκευής κτιρίων Περιεχόμενα Tεύχος 2 Αρθρογραφία January 2017 ΜΑΙΧ

e-newsletter -Προδιαγραφές κατασκευής κτιρίων Περιεχόμενα Tεύχος 2 Αρθρογραφία January 2017 ΜΑΙΧ January 2017 ΜΑΙΧ +302821035020 Tεύχος 2 Ιωάννης Βουρδουμπάς, Επιστημονικός υπεύθυνος του έργου ZEROCO2 Γεώργιος Αγγελάκης, Υπεύθυνος διαχείρισης του έργου ZEROCO2 Περιεχόμενα Αρθρογραφία -Προδιαγραφές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΕΑ. Για την ορθότερη ανάγνωση των στοιχείων, επισημαίνονται τα παρακάτω:

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΕΑ. Για την ορθότερη ανάγνωση των στοιχείων, επισημαίνονται τα παρακάτω: ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΕΑ Για την ορθότερη ανάγνωση των στοιχείων, επισημαίνονται τα παρακάτω: Από τις 9 Ιανουαρίου 2011 ξεκίνησε και στη χώρα μας ο θεσμός της ενεργειακής

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Θεωρήσεις στην Σύγχρονη Αρχιτεκτονική Environmental Design Considerations in Contemporary Architecture

Περιβαλλοντικές Θεωρήσεις στην Σύγχρονη Αρχιτεκτονική Environmental Design Considerations in Contemporary Architecture Περιβαλλοντικές Θεωρήσεις στην Σύγχρονη Αρχιτεκτονική Environmental Design Considerations in Contemporary Architecture Δρ Αιμίλιος Μιχαήλ, Αρχιτέκτων Μηχανικός, M. Arch, M.Sc, Ph.D. Λέκτορας, Τμήμα Αρχιτεκτονικής,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Συνέδριο ΤΕΕ Ενέργεια: Σημερινή εικόνα - Σχεδιασμός - Προοπτικές ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Κατερίνα

Διαβάστε περισσότερα

Η ύλη του μαθήματος ανά εβδομάδα διδασκαλίας οργανώνεται με τον εξής τρόπο:

Η ύλη του μαθήματος ανά εβδομάδα διδασκαλίας οργανώνεται με τον εξής τρόπο: Τίτλος μαθήματος Αειφορικός Σχεδιασμός 2 21400Α Κωδικός μαθήματος: Ακαδημαϊκό έτος: 2013 2014 Εξάμηνο διδασκαλίας: 8 ο (εαρινό) Τύπος μαθήματος: Επίπεδο μαθήματος: προπτυχιακό Διδακτικές μονάδες 6 ECTS

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης

Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Υ.Π.Ε.Κ.Α. ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης Τεύχος αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Από την ΤΕΚΤΟ HELLAS. Χώρος µέσης υγροµετρίας όπου 2.5 < W/N 5 gr/m 3. Χώρος πολύ έντονης υγροµετρίας όπου W/N > 7.5 gr/m3.

Από την ΤΕΚΤΟ HELLAS. Χώρος µέσης υγροµετρίας όπου 2.5 < W/N 5 gr/m 3. Χώρος πολύ έντονης υγροµετρίας όπου W/N > 7.5 gr/m3. ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Υ ΡΑΤΜΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΠΕΡΙΤΤΕΥΕΙ Από την ΤΕΚΤΟ HELLAS Η ΧΡΗΣΗ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Υ ΡΑΤΜΩΝ ΣΤΑ ΩΜΑΤΑ Το φράγµα υδρατµών δύναται να τοποθετηθεί ανάλογα της υγροµετρίας

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Φ ο ρ έ α ς υ λ ο π ο ί η σ η ς Ι Δ Ι Ω Τ Ι Κ Ο Σ Τ Ο Μ Ε Α Σ Άξονες παρέμβασης Α. Κτιριακές υποδομές Β. Μεταφορές Γ. Ύ δρευση και διαχείριση λυμάτων Δ. Δ ιαχείριση αστικών

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητοί συνάδελφοι ΑΝΚΑ ΤΕΧΝΙΚΗ

Αγαπητοί συνάδελφοι ΑΝΚΑ ΤΕΧΝΙΚΗ Αγαπητοί συνάδελφοι Μέσα στα πλαίσια των προσπαθειών για περικοπές σε όλους τους τομείς που σήμερα είναι κάτι επιβεβλημένο, το MILITARY CLUB έρχεται με μια πρόταση εξοικονόμησης ενέργειας στο σπίτι μας.

Διαβάστε περισσότερα

Εσωτερική θερμομόνωση Knauf. Διαχείριση θερμοκρασίας επαγγελματικών χώρων. Eσωτερική θερμομόνωση Knauf 02/2011

Εσωτερική θερμομόνωση Knauf. Διαχείριση θερμοκρασίας επαγγελματικών χώρων. Eσωτερική θερμομόνωση Knauf 02/2011 Εσωτερική θερμομόνωση Knauf Διαχείριση θερμοκρασίας επαγγελματικών χώρων Eσωτερική θερμομόνωση Knauf 02/2011 Εσωτερική θερμ Κnauf Intherm - Knauf Alutherm Η άμεση λύση μόνωσης στα επαγγελματικά κτίρια

Διαβάστε περισσότερα