ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΝΟΣ SITE ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟΥ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ. Ε. ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΝΟΣ SITE ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΑΕΜ: 1384 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΩΥΣΙΑΔΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2014

2 Πρόλογος Η δημιουργία ενός ηλεκτρονικού καταστήματος περιλαμβάνει πολλά στάδια, που ξεκινά από την απόφαση της σχεδίασής του και φτάνει ως τη στρατηγική που απαιτείται για την προβολή του. Η παρούσα πτυχιακή παρουσιάζει τη διαδικασία που ακολουθείται για τη σχεδίαση ενός ηλεκτρονικού καταστήματος καθώς και τις μεθόδους που προσφέρει το Διαδίκτυο και η τεχνολογία για την προώθησή του. Πιο συγκεκριμένα, περιγράφεται αναλυτικά το CMS που επιλέχθηκε για την υλοποίηση, τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν και η διαδικασία υλοποίησης. Στη συνέχεια, τίθενται οι στόχοι για το ηλεκτρονικό μας κατάστημα και εφαρμόζονται τεχνικές Διαδικτυακού Μάρκετινγκ (SEO, Social Media Marketing, Link Building, Affiliate Marketing). Απώτερος στόχος είναι η εξοικείωση με τα CMS και τις τεχνικές Μάρκετινγκ μέσα από το Διαδίκτυο. ii

3 Ευχαριστίες Η εργασία αυτή ξεκίνησε και τελείωσε μέσα στο ακαδημαϊκό έτος , σύμφωνα με τον υπάρχον κανονισμό του τμήματος. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Επιβλέποντα Καθηγητή μου Δρ. Λευτέρη Μωυσιάδη για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, δίνοντας μου τη δυνατότητα να εκπονήσω την πτυχιακή μου εργασία στον επιστημονικό αυτό τομέα. Επίσης, θα ήθελα να τον ευχαριστήσω για τη διάθεση του να με βοηθήσει και να μου λύσει οποιαδήποτε απορία, οποιαδήποτε στιγμή το χρειαζόμουν. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον αρραβωνιαστικό μου Γιάννη και την οικογένεια του, οι οποίοι μου συμπαραστάθηκαν όλο αυτό το διάστημα που σπούδαζα. Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω θερμά μέσα από τα βάθη της ψυχής μου την οικογένειά μου, για την ηθική και οικονομική συμπαράσταση όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της πτυχιακής μου εργασίας αλλά και καθ όλη τη διάρκεια των σπουδών μου. iii

4 Πίνακας Περιεχομένων Πρόλογος... iii Ευχαριστίες... iii Πίνακας Περιεχομένων...iv Κατάλογος Εικόνων...vi Περίληψη...vii i Abstract... x Λέξεις κλειδιά...xii Keywords...xii ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Διαδίκτυο και Επιχειρήσεις Σημασιολογικός Ιστός Εφαρμογές και Τεχνολογίες Διαδικτύου... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Εννοιολογικός Προσδιορισμός Κατηγορίες Ηλεκτρονικού Εμπορίου Εφαρμογές Ηλεκτρονικού Εμπορίου Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Παραδοσιακό και Διαδικτυακό Μάρκετινγκ Εφαρμογές Διαδικτυακού Μάρκετινγκ Μάρκετινγκ και Ιστοσελίδες Κοινωνικής Δικτύωσης iv

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ ΓΙΑ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ Οργάνωση Διαδικασιών Επικοινωνία με το Server Διαδικασία Υλοποίησης Προτεινόμενη Στρατηγική Μάρκετινγκ Τεχνικές Μάρκετινγκ μέσω Διαδικτύου ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Βιβλιογραφία Ξενόγλωσσες Αναφορές Ελληνόγλωσσες Αναφορές v

6 Κατάλογος Εικόνων Εικόνα 4.1: Αρχική Σελίδα Joomla Εικόνα 4.2: Σύνδεση στο Joomla Εικόνα 4.3: Περιβάλλον Διαχείρισης Joomla Εικόνα 4.4: Extensions ->Install/Uninstall Εικόνα 4.5: Μεταφόρτωση Αρχείου Εικόνα 4.6: Το νέο template Εικόνα 4.7: Επεξεργαστής Κειμένου Εικόνα 4.8: Στοιχεία Μενού του Joomla Εικόνα 4.9: Αρχική Σελίδα Εικόνα 4.10: Dropdown Menu Εικόνα 4.11: Αρτοσκευάσματα Εικόνα 4.12: Υπηρεσίες Εικόνα 4.13: Φόρμα Παραγγελίας Εικόνα 4.14: Δημιουργία Φόρμας Επικοινωνίας Εικόνα 4.15: Φόρμα Επικοινωνίας Εικόνα 4.16: Λογότυπο επιχείρησης Εικόνα 4.17: Περιεχόμενο και λέξεις κλειδιά του ιστότοπου Εικόνα 4.18: Περιγραφή και λέξεις κλειδιά για υποσελίδες και άρθρα Εικόνα 4.19: Αλλαγή title Εικόνα 4.20: Εσωτερικοί Σύνδεσμοι Εικόνα 4.21: Εγγραφή στο 72 Εικόνα 4.22: Ρυθμίσεις Content-ITP Social Buttons Εικόνα 4.23: Σύνδεση με Social Media Εικόνα 4.24: Αναπαραγωγή περιεχομένου σε Social Media Εικόνα 4.25: Fan Page Facebook Εικόνα 4.26: Twitter Account Εικόνα 4.27: Google Plus Account Εικόνα 4.28: Ρυθμίσεις για Social Media Εικόνα 4.29: Newsletter Εικόνα 4.30: Εγγεγραμμένοι στο Newsletter Εικόνα 4.31: Μήνυμα Newsletter vi

7 Περίληψη Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως στόχο να περιγράψει τις διαδικασίες που απαιτεί να ακολουθήσει μια εταιρία στον κόσμο του Ηλεκτρονικού Εμπορίου. Το επιχειρηματικό περιβάλλον έχει γνωρίσει πολλές αλλαγές τα τελευταία χρόνια λόγω της ανάπτυξης των τεχνολογιών του Διαδικτύου. Οι παραδοσιακές διαδικασίες σε θέματα Μάρκετινγκ, πωλήσεων και συναλλαγών έδωσαν τη θέση τους σε αυτοματοποιημένες διαδικασίες, με μετρήσιμα και άμεσα αποτελέσματα. Αναλυτικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια ιστορική αναδρομή της ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών και ειδικότερα του Διαδικτύου. Νέες μορφές εργασίας κάνουν την εμφάνισή τους, οι δομές των επιχειρήσεων αλλάζουν και ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί το μέλλον του Διαδικτύου. Οι επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τις νέες υπηρεσίες και εφαρμογές που τους διατίθενται και η αγορά συνεχώς μεταβάλλεται. Νέες μορφές εργασίας αρχίζουν και καθιερώνονται. Οι επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τις νέες τεχνολογίες, ώστε να εκτελέσουν τις διαδικασίες τους. Η αγορά κινείται σε ταχύτατους ρυθμούς και η συνεχής ανάπτυξη της τεχνολογίας προκαλεί αλλαγές σημαντικές και απαιτεί άμεση προσαρμογή στα δεδομένα την κάθε χρονική στιγμή. Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφονται τα βασικά στοιχεία του Ηλεκτρονικού Εμπορίου. Όλες οι επιχειρήσεις οφείλουν να εφαρμόσουν τις τεχνικές της νέας μορφής αγοράς ώστε να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους και την ανάπτυξή τους. Κάθε επιχείρηση απευθύνεται σε μια παγκόσμια αγορά και δεν περιορίζεται σε γεωγραφικά όρια. Ακόμα και οι μικρές επιχειρήσεις, που έχουν έντονο τοπικό χαρακτήρα, δραστηριοποιούνται και σε άλλες αγορές. Με το ηλεκτρονικό εμπόριο κάθε επιχείρηση μπορεί να προσφέρει τα προϊόντα της και τις υπηρεσίες της σε οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη. Οι πωλήσεις γίνονται με ηλεκτρονικές διαδικασίες άμεσα και γρήγορα. Η επικοινωνία γίνεται με προηγμένα τεχνολογικά συστήματα και δίκτυα. Π.χ. ένα βιβλιοπωλείο το οποίο μέχρι πρότινος εξυπηρετούσε τις ανάγκες της περιοχής του ή της γειτονιάς του, έχει τη δυνατότητα, με τη παρουσία του στο Διαδίκτυο, να παρέχει αναλώσιμα σε δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες σε ολόκληρο το νομό ή ακόμα και τη χώρα, μέσα από online παραγγελίες. Η αγορά μεγαλώνει, αλλά συγχρόνως αυξάνεται και ο vii

8 ανταγωνισμός, αφού ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις αναπτύσσουν διαδικασίες του Ηλεκτρονικού Εμπορίου. Το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στο Διαδικτυακό Μάρκετινγκ. Το παραδοσιακό μάρκετινγκ έχει τεθεί σε αμφισβήτηση, αφού τα αποτελέσματά του δεν είναι μετρήσιμα και το κόστος είναι υψηλό. Οι τεχνικές Διαδικτυακού Μάρκετινγκ προσφέρουν ευελιξία, έλεγχος αποτελεσματικότητας, χαμηλό κόστος και ολοκληρωμένη, αμφίδρομη επικοινωνία. Ο διαφημιζόμενος έχει τη δυνατότητα να ελέγχει την καμπάνια του, να μετρήσει την αποτελεσματικότητά της, να τη βελτιώσει και να επικοινωνήσει άμεσα με το κοινό του. Το Διαδικτυακό Μάρκετινγκ έχει μετατρέψει το μαζικό, απρόσωπο μήνυμα, σε εξατομικευμένο δηλαδή ειδικευμένο σε όποιον το χρησιμοποιεί. Στα παραδοσιακά μέσα Μάρκετινγκ το κοινό λειτουργεί παθητικά. Μπορεί να αποφύγει την έκθεσή του στο διαφημιστικό μήνυμα, αλλά συνήθως δέχεται χωρίς αντίδραση όσα μηνύματα του μεταδίδει το μέσο που επέλεξε. Το εξατομικευμένο Μάρκετινγκ έχει σαν στόχο τη διαφοροποίηση του προϊόντος ή της υπηρεσίας σύμφωνα με τις ανάγκες ενός συγκεκριμένου καταναλωτή. Η συλλογή πληροφοριών και η ανάπτυξη "προσωπικών" σχέσεων ανάμεσα στην εταιρία και τον πελάτη, καθώς και η μαζική εξατομίκευση των προϊόντων, έχουν ως στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, προσαρμοσμένων στις ανάγκες των πελατών. Το τέταρτο κεφάλαιο αποτελεί και το βασικό κομμάτι της διπλωματικής εργασίας. Περιγράφεται αναλυτικά η διαδικασία υλοποίησης ενός ιστότοπου και προτείνεται ένα πλάνο μάρκετινγκ, το οποίο στηρίζεται κυρίως από νέες τεχνολογίες και φυσικά το Διαδίκτυο. Έννοιες όπως SEO, Link Building, Social Media Marketing αναλύονται σε μεγάλο βαθμό και εφαρμόζονται. Όταν οι επιχειρήσεις επιθυμούν να επεκταθούν σε νέες αγορές, πρέπει να λάβουν υπόψη την προσαρμογή του σχεδίου μάρκετινγκ που θα ακολουθήσουν. Η επιλογή της στρατηγικής, η οποία θα διαμορφώσει το σχέδιο μάρκετινγκ θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες και απαιτεί αρκετή έρευνα, καθότι η προσέγγιση μίας νέας αγοράς έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Σκοπός της δημιουργίας του πλάνου Μάρκετινγκ είναι η ανάλυση της αγοράς που απευθύνεται, ο προσδιορισμός των επιθυμητών στόχων, η επιλογής των μέσων και των τεχνικών που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των στόχων αυτών. Ειδικά η έναρξη των διαδικασιών Ηλεκτρονικού Εμπορίου και η είσοδος μια επιχείρησης στο Διαδίκτυο, απαιτεί ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και απαιτείται συνήθως η συμμετοχή ειδικού συμβούλου. Το προτεινόμενο πλάνο Μάρκετινγκ αποτελεί έναν οδηγό για κάθε επιχείρηση που ξεκινά να viii

9 λειτουργεί μέσω του Διαδικτύου και περιλαμβάνει τεχνικές που αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για επιτυχή λειτουργία. Ένα επιτυχημένο πλάνο Μάρκετινγκ έχει άμεσα αποτελέσματα και οδηγεί σε αύξηση των πωλήσεων μιας επιχείρησης, δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης με πελάτες και ανάπτυξη του πελατολογίου. Η εργασία ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματά μας από τη θεωρία και την υλοποίηση, προτείνοντας πιθανές επεκτάσεις και αναβαθμίσεις τις οποίες μπορεί να εφαρμόσει μια επιχείρηση η οποία δραστηριοποιείται στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο. ix

10 Abstract This thesis has as purpose to describe the procedures required to follow a company in the world of ecommerce. The business environment has witnessed many changes in recent years due to the development of Internet technologies. The traditional processes in marketing, sales and trading have been replaced by automated procedures, with measurable and immediate results. Specifically, the first chapter is a throwback to the development of new technologies and especially the Internet. New forms of work are emerging, the structures of businesses changing and the Semantic Web is the future of the Internet. Businesses take advantage of new services and applications are available and the market is constantly changing. New forms of work start to be established. Businesses take advantage of new technologies to perform their procedures. The market is moving at a rapid pace and the continuous development of technology causes significant changes and requires immediate adjustment to new data. The second chapter describes the basics of E-Commerce. All businesses are required to apply the techniques of the new type of market to ensure their sustainability and growth. Every business is aimed at a global market and is not limited to geographical boundaries. Even small businesses that have a strong local character, start activating in other markets. E-commerce businesses can offer products and services in any corner of our planet. Sales are made by electronic transfer directly and quickly. The communication is done with advanced technological systems and networks. For example, a bookstore which formerly served the needs of area or neighborhood, it has the ability, by its presence on the Internet, to provide supplies to public and private services in the entire country or even in national level, through online orders. The market is growing, but at the same time the competition is increasing and since more and more companies are developing processes of e-commerce. The third chapter focuses on Web Marketing. Traditional marketing has been questioned since the results are measurable and the cost is high. The Web Marketing techniques offer flexibility, control effectiveness, low cost and integrated, two-way communication. Advertiser has the ability to control his campaign to measure its effectiveness, to improve it and to communicate directly with his audience. Internet Marketing has turned the massive, impersonal x

11 message to personalized. In traditional marketing the public is passive. People can avoid exposure to advertisement, but usually without receiving any messages reaction. Personalized Marketing aims to differentiate the product or service according to the needs of a specific consumer. The collection of information and the development of "personal" relationships between the company and the customer, and the mass customization of products designed to improve our products and services tailored to customer needs. The fourth chapter is the main part of the thesis. It details the process of creating a website and a proposed marketing plan, which is mainly supported by new technologies and of course the Internet. Concepts such as SEO, Link Building, Social Media Marketing widely analyzed and implemented. When companies want to expand into new markets, they have to adapt their marketing plan to them. The choice of the strategy which will shape the marketing plan will depend on various factors and requires a lot of research, as the approach of a new market of particular strategic importance. The creation of the marketing plan is the market analysis addressed, identifying the desired objectives, the choice of instruments and techniques to be used to achieve these goals. Especially the beginning of e-commerce procedures and the entry of a business on the Internet, requires special technical knowledge and usually a special adviser. The proposed marketing plan is a guide for any business which starts to operate over the Internet and includes techniques that cause ideal conditions for successful operation. A successful marketing plan has immediate results and leads to increased sales of a business, creating a relationship of trust with clients and develop clientele. The paper ends with our conclusions from the theory and implementation, proposing possible extensions and upgrades which may implement an enterprise which engages in e- commerce. xi

12 Λέξεις κλειδιά: Ηλεκτρονικό εμπόριο, διαδικτυακό μάρκετινγκ, στρατηγική μάρκετινγκ, κοινωνικά δίκτυα, κατασκευή ιστοσελίδας, μηχανές αναζήτησης, τεχνολογίες διαδικτύου, σημασιολογικός ιστός, SEO, Joomla, δημιουργία συνδέσμων, Google. Keywords: E-commerce, web marketing, marketing strategy, social networks, web design, search engines, web technologies, semantic web, SEO, Joomla, link building, Google. xii

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 1.1 Διαδίκτυο και Επιχειρήσεις Το σύγχρονο ανταγωνιστικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις σήμερα, έχει καταστήσει την πληροφόρηση το σημαντικότερο στρατηγικό εργαλείο, για την επιτυχημένη οργάνωση, διοίκηση και ανάπτυξή τους. Η ποιότητα, η εγκυρότητα και η ταχύτητα αυτής της πληροφόρησης αποτελεί σε πολλές των περιπτώσεων τον παράγοντα που διαφοροποιεί τις επιτυχημένες από τις λιγότερο επιτυχημένες ή ακόμα και αποτυχημένες επιχειρήσεις. Η κοινωνία της πληροφορίας διευκολύνει αφενός, πιέζει αφετέρου τις επιχειρήσεις να προγραμματίζουν και να παίρνουν αποφάσεις πιο γρήγορα, πιο εμπεριστατωμένα και πιο συχνά από ότι στο παρελθόν. Ο χρόνος μετατρέπεται σε ένα πολύτιμο προϊόν και η ικανότητα της επιχείρησης να αντιδρά γρήγορα στις ανάγκες του καταναλωτή και της αγοράς, καθορίζει σε μεγάλη έκταση την ικανότητα να επιβιώνει και να αναπτύσσεται στο νέο περιβάλλον. Η ικανότητα της επιχείρησης να κάνει πλήρη χρήση των πλεονεκτημάτων της ταχύτητας, θα είναι ένα καθοριστικής σημασίας πλεονέκτημα στο προσεχές μέλλον (Soete, 2003). Ανεξάρτητα από το μέγεθος και το αντικείμενο της κάθε επιχείρησης, είναι απαραίτητο να υπάρχει μια οργανωτική και διοικητική δομή που θα συντονίζει τις διάφορες λειτουργίες της και θα ελέγχει την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητά της. Υπάρχουν δηλαδή επίπεδα ιεραρχίας, διευθύνσεις, τμήματα κλπ. Τα ανώτερα επίπεδα ελέγχουν και εποπτεύουν τις εργασίες των κατώτερων επιπέδων ενώ αντίστροφα, από κάτω προς τα πάνω, δημιουργείται σχέση αναφοράς και πληροφόρησης για την εκτέλεση του καθημερινού έργου. Παράλληλα υπάρχουν κανόνες και διαδικασίες που προσδιορίζουν τον τρόπο λειτουργίας και τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων όλων των βαθμίδων ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή συνεργασία. Ανάλογα επίσης με τη θέση και τη φύση της εργασίας αλλά και τα προσόντα του καθενός ορίζονται οι αρμοδιότητες και οι υπευθυνότητες του κάθε εργαζομένου. 1

14 Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έχουν διεισδύσει σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και τους έχουν επηρεάσει εισάγοντας καινοτομικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η σύγχρονη επιχείρηση έχει αλλάξει σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας της τόσο όσον αφορά στην παραγωγική της διαδικασία μέσω της εισαγωγής προηγμένων συστημάτων αυτοματοποίησης και ελέγχου, όσο και σχετικά με τη συνεργασία της με άλλες επιχειρήσεις ακολουθώντας προηγμένα μοντέλα επιχειρησιακής λειτουργίας. Αλλά και ο απλός πολίτης έχει επηρεαστεί σημαντικά από τις πληροφοριακές και επικοινωνιακές τεχνολογίες σε όλους τους τομείς της ζωής του από την καθημερινή του διαβίωση και την εργασία ως τον τρόπο διασκέδασής του. Οι εφαρμογές των Νέων Τεχνολογιών και ειδικά των ΤΠΕ αποτελούν το βασικό λόγο για τη νέα μορφή των επιχειρήσεων. Επίσης η πληροφορία μετατράπηκε σε ένα βασικό περιουσιακό στοιχείο για μια επιχείρηση. Τα τελευταία χρόνια ένας μεγάλος αριθμός από ηλεκτρονικά καταστήματα (e-store, e- shop, mall, κλπ.) λειτουργούν στο Διαδίκτυο (Web). Το ηλεκτρονικό εμπόριο έδωσε τη δυνατότητα στους χρήστες-πελάτες να επιλέξουν προϊόντα και υπηρεσίες μέσα από μια μεγάλη ποικιλία. Με την αύξηση όμως των προσφερόμενων επιλογών, αυξάνει παράλληλα και ο φόρτος που απαιτείται από το χρήστη για να επιλέξει τα προϊόντα που ταιριάζουν με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του. Για να αντιμετωπισθεί αυτό το πρόβλημα της πληθώρας των πληροφοριών εφαρμόζονται κάποιες βασικές αρχές προσαρμογής (customization) όχι στα προϊόντα αλλά στον τρόπο που αυτά παρουσιάζονται στο on-line κατάστημα. Η επιχείρηση εκμεταλλευόμενη τις δυνατότητες που προσφέρει το Διαδίκτυο, μπορεί να οδηγηθεί σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το Διαδίκτυο και οι e-εφαρμογές έχουν σημαντική προσφορά στην οργάνωση της επιχείρησης και σε πολλούς τομείς όπως οι πωλήσεις, το marketing και το management. Το Διαδίκτυο δεν αποτελεί μόνο πηγή πληροφόρησης, διασκέδασης ή εκπαίδευσης. Αποτελεί ένα εξαιρετικά πολύτιμο εργαλείο για το επιχειρείν. Το Ηλεκτρονικό Επιχειρείν σημαίνει ακριβώς αυτό που υποδεικνύει ο όρος: ανάπτυξη επιχειρηματικών διαδικασιών και υπηρεσιών μέσω του Διαδικτύου. Μέσω του ηλεκτρονικού επιχειρείν δίνεται η δυνατότητα σε οποιαδήποτε επιχείρηση, οργανισμό, αλλά και σε οποιονδήποτε επαγγελματία να παρέχει τις υπηρεσίες του και να ικανοποιεί τις απαιτήσεις και επιθυμίες των πελατών του γρήγορα και απλά, μέσω του Διαδικτύου, όπως και να συναλλάσσεται με τους προμηθευτές και τους συνεργάτες του. Με τον όρο e-commerce περιγράφεται το ηλεκτρονικό εμπόριο, δηλαδή η διάθεση και αγοραπωλησία προϊόντων ηλεκτρονικά. Πρόκειται για κάθε είδος εμπορικής συναλλαγής μεταξύ προσώπων 2

15 (φυσικών και μη) που πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα. Είναι η διάθεση και αγοραπωλησία προϊόντων ηλεκτρονικά, η διεκπεραίωση εμπορικών λειτουργιών και συναλλαγών χωρίς τη χρήση χαρτιού, συνήθως μέσω δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Πρόκειται για την αγοραπωλησία αγαθών, πληροφοριών και υπηρεσιών μέσα από δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ο τομέας αυτός έχει γνωρίσει μεγάλη άνθηση σε όλο τον κόσμο και εξαπλώνεται και στην Ελλάδα. Ήδη υπάρχουν πολλά ηλεκτρονικά καταστήματα (ελληνικά αλλά και ξένα) και η απήχησή τους στον κόσμο όλο ένα και διευρύνεται. Στην νέα εποχή των ευρυζωνικών δικτύων, που θα έχει πρόσβαση πολύ μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, αναμένεται να γνωρίσουν ιδιαίτερη άνθηση, αφού παρέχουν ένα εύχρηστο και γρήγορο τρόπο για πραγματοποίηση αγορών. Προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από τη χρήση του διαδικτύου, της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών, η επιχείρηση αναπτύσσει βασικές ηλεκτρονικές συναλλαγές, παρέχοντας δυνατότητα αγορών μέσω της ιστοσελίδας της καθώς και δυνατότητα συναλλαγών και επικοινωνίας με τους προμηθευτές της. Σε αυτό το σημείο, η επιχείρηση πραγματοποιεί εταιρικές συναλλαγές (business-to-business - B2B) ή / και συναλλαγές λιανεμπορίου (business-to-consumer - B2C). Τέλος προκειμένου η επιχείρηση να ανταπεξέλθει στις νέες συνεχώς διαμορφούμενες προκλήσεις, οι οποίες αναδεικνύονται από ένα ανταγωνιστικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, χρειάζεται να διαμορφώνει τις εδραιωμένες πλατφόρμες του ηλεκτρονικού επιχειρείν ούτως ώστε να εκμεταλλεύεται στο μέγιστο βαθμό τις νέες ευκαιρίες αλλά και τεχνολογίες. Είναι απαραίτητη η ακόμη αποδοτικότερη διαχείριση των συναλλαγών, η ταχύτερη ανάπτυξη νέων προϊόντων, η γρηγορότερη πρόσβαση στην αγορά και η περαιτέρω ανάπτυξη, αξιοποίηση και σύσφιξη των σχέσεων με την πελατειακή βάση (Συρμακέσης κ.α, 2006). Η εκτεταμένη χρήση τεχνολογικών εφαρμογών στην καθημερινή ζωή και του Διαδικτύου έχει επηρεάσει έντονα και τη σφαίρα της απασχόλησης, καθώς μεταβάλλει τις υφιστάμενες και ταυτόχρονα δημιουργεί νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας. Η τηλεργασία ορίζεται ως μια μορφή οργάνωσης ή/και εκτέλεσης της εργασίας με τη χρήση της τεχνολογίας πληροφοριών, στο πλαίσιο μιας εργασιακής σύμβασης/σχέσης, όπου η εργασία που θα μπορούσε να εκτελείται στους χώρους του εργοδότη, εκτελείται μακριά από τους χώρους αυτούς σε τακτική βάση. Στις σύγχρονες αγορές εργασίας η τηλεργασία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εργασιακών δραστηριοτήτων και η όποια απόπειρα κατηγοριοποίησής της γίνεται στη βάση του κριτηρίου του χώρου απασχόλησης. Η πλέον διαδεδομένη μορφή είναι η κατ οίκον τηλεργασία που 3

16 διεκπεραιώνεται στο σύνολό της ή μερικώς στην κατοικία του τηλεργαζόμενου με τη χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού που συνήθως παρέχεται από τον εργοδότη. Η θεαματική ανάπτυξη του Διαδικτύου συνεχίζεται όλο και περισσότερο, το Διαδίκτυο καλωσορίζει κάθε μήνα εκατομμύρια καινούργιους χρήστες και οι μεγαλύτερες εταιρίες στον κόσμο επενδύουν εκατομμύρια. Με βάση αυτά τα στοιχεία οι παρακάτω προβλέψεις σχετικά με το μέλλον του Διαδικτύου είναι μάλλον βέβαιες (Fienaberg, 2005;Jones, 2009): Τα εργαλεία ανάπτυξης εξυπηρετητών Παγκόσμιου Ιστού θα τείνουν όλο και περισσότερο στην παροχή δυνατοτήτων που θα ελκύουν τους χρήστες. Η διανομή του λογισμικού θα γίνεται όλο και περισσότερο μέσω του διαδικτύου με αποτέλεσμα να μειωθεί η χρησιμοποίηση CD-ROM και δισκετών. To video και audio streaming θα διαδοθεί ακόμα περισσότερο και η σύγκλιση της τηλεόρασης και υπολογιστή είναι πολύ κοντά. Θα αναπτυχθεί ιδιαίτερα το ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce). Η ανωνυμία, ένα από τα ελκυστικότερα χαρακτηριστικά του Διαδικτύου για τους περισσότερους, σιγά-σιγά θα μειωθεί καθώς αναμένεται να μπουν κανονισμοί και αρχές στη λειτουργία του. Η στρατηγική χρέωσης των υπηρεσιών του Διαδικτύου αναμένεται να αλλάξει και να προσαρμοστεί στο είδος δεδομένων που κάθε χρήστης διακινεί. 4

17 1.2 Σημασιολογικός Ιστός Ο Σημασιολογικός Ιστός ή Semantic Web είναι ένα πρόγραμμα που σκοπεύει να δημιουργήσει ένα καθολικό μέσο για την ανταλλαγή πληροφοριών δίνοντας νόημα (σημασιολογία) στο περιεχόμενο των εγγράφων στο Web, κατά τρόπο κατανοητό από τους υπολογιστές. Το Semantic Web επεκτείνει τις δυνατότητες του World Wide Web μέσω της χρήσης προτύπων, γλωσσών επισήμανσης (mark-up) και σχετικών εργαλείων επεξεργασίας. Επειδή, όμως, ο όγκος των δεδομένων του Ιστού έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις χωρίς να υπάρχει ενιαίος τρόπος οργάνωσης, η ανταλλαγή και η επεξεργασία τους είναι πολύ δύσκολη. Ο Σημασιολογικός Ιστός έρχεται ακριβώς να εξυπηρετήσει την ανάγκη για ενιαία οργάνωση των δεδομένων, ώστε ο Ιστός να γίνει μια παγκόσμια πλατφόρμα ανταλλαγής και επεξεργασίας δεδομένων από ετερογενείς πηγές πληροφορίας. Ο Σημασιολογικός Ιστός δίνει δομή, οργάνωση και σημασιολογία στα δεδομένα, ώστε να είναι κατανοητά σε επίπεδο μηχανής (Berners, 2008). Ήδη ο Παγκόσμιος Ιστός έχει αλλάξει. Η έννοια του Web 1.0 είναι δύσκολο να καθοριστεί από έναν γενικό ορισμό, καθώς αποδόθηκε μετά την εισαγωγή του όρου Web 2.0 από τον O Reilly (2005), για να δηλώσει την κατάσταση του διαδικτύου πριν από αυτήν την περίοδο. Λόγω της αναδρομικής του ισχύος, δεν καθορίζει και δεν αναφέρεται σε ένα γενικό σύνολο τεχνολογικής προόδου και σχεδιαστικού στυλ των ιστοσελίδων, εν αντιθέσει με το Web 2.0 που αναφέρεται σε ένα σύνολο τεχνικών και τεχνολογικών εργαλείων για την υλοποίηση των ιστοσελίδων. Πέραν αυτού, κάποιες από τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στο Web 2.0 είναι αυτές που έχουν χρησιμοποιηθεί και στο Web 1.0. Το Web 2.0 ξεπερνά τα όρια της περιορισμένης πλατφόρμας ενός υπολογιστή. Ο χρήστης μπορεί να δρα στον Παγκόσμιο Ιστό όπως δρούσε μέχρι τώρα στον υπολογιστή του. Οι πιo ειδικοί μιλούν για έναν νέο τρόπο σχεδίασης των ιστοσελίδων ο οποίος βασίζεται στην διαδραστικότητα του χρήστη. Επιτρέπει στο χρήστη να αλλάξει τόσο το περιβάλλον της σελίδας όσο και να παρέμβει στο περιεχόμενό της. Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί την εποχή του Web 3.0. Ο Παγκόσμιος Ιστός βασίζεται κυρίως σε έγγραφα γραμμένα σε HTML (Hypertext Markup Language), μια γλώσσα η οποία περιγράφει το σώμα ενός δομημένου κειμένου δίνοντας έμφαση στην οπτική παρουσίαση, διανθίζοντας το με αντικείμενα πολυμέσων όπως εικόνες και φόρμες διαλόγου. Ο Σημασιολογικός Ιστός χρησιμοποιεί γλώσσες που περιγράφουν 5

18 δεδομένα και τη σχέση που έχουν αυτά μεταξύ τους. Δύο από αυτές τις γλώσσες είναι η RDF (Resource Description Framework) και OWL (Web Ontology Language). Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί μια επέκταση του υπάρχοντος διαδικτύου, στην οποία η πληροφορία που παρουσιάζεται στο χρήστη ορίζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατανοητή όχι μόνο από τους ανθρώπους αλλά και από τα προγράμματα-πράκτορες, ενισχύοντας έτσι τη διαλειτουργικότητα της επεξεργασίας των πληροφοριών μεταξύ των πρακτόρων αλλά και διευκολύνοντας τη λειτουργικότητα της χρήσης του διαδικτύου από τους ανθρώπους με τη βοήθεια των πρακτόρων. Ο Σημασιολογικός Ιστός βασίζεται στην ιδέα της οργάνωσης και διασύνδεσης της πληροφορίας που υπάρχει στο διαδίκτυο, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί πιο αποτελεσματικά για την ανακάλυψη, αυτοματοποίηση, ομαδοποίηση και επαναχρησιμοποίησή της από διαφορετικές μεταξύ τους διαδικτυακές εφαρμογές. Ο Σημασιολογικός Ιστός φιλοδοξεί να παρέχει στο μέλλον την υποδομή που απαιτείται για τη δημιουργία και την αξιοποίηση του συνόλου των πληροφοριών από ένα πλήθος διαδικτυακών εφαρμογών που θα περιλαμβάνουν, εκτός από τις απλές ιστοσελίδες του διαδικτύου, τις εταιρικές βάσεις δεδομένων, τις διαδικτυακές ηλεκτρονικές υπηρεσίες, τους πράκτορες, ακόμη και τις οικιακές συσκευές. Με το νέο αυτό τρόπο οργάνωσης των δεδομένων, οι ευφυείς λογισμικοί πράκτορες που μετά από αίτηση κάποιου χρήστη αναζητούν πληροφορίες ή παρεχόμενες υπηρεσίες στο διαδίκτυο, θα έχουν τη δυνατότητα να φιλτράρουν καλύτερα τα δεδομένα που συλλέγουν. Έτσι αυτά θα ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες του χρήστη και θα παρουσιάζονται με κατανοητή μορφή (Berners et al. 2001). 6

19 1.3 Εφαρμογές και Τεχνολογίες Διαδικτύου Ο Παγκόσμιος Ιστός, στη σύγχρονη μορφή του, χαρακτηρίζεται από την έννοια Web 2.0. Το Web 2.0. υποστηρίζει κάποιες βασικές αρχές στις οποίες στηρίζονται οι παραγόμενες εφαρμογές και υπηρεσίες. Πιο συγκεκριμένα, ο νέος Παγκόσμιος Ιστός αντιμετωπίζεται πλέον ως πλατφόρμα, η οποία έρχεται να αντικαταστήσει την ύπαρξη μιας μεμονωμένης εφαρμογής. Το λογισμικό δεν ανταποκρίνεται πια σε μια απλή συσκευή, αφού σύνθετες εφαρμογές που σχεδιάζονται στα πλαίσια του νέου Ιστού απαρτίζονται από υπηρεσίες που παρέχονται από διάφορους υπολογιστές. Παράλληλα, οι εφαρμογές δεν είναι πια στατικές αλλά δυναμικές, ενώ η εξουσία δεν ανήκει αποκλειστικά στον σχεδιαστή, αφού η νοημοσύνη και η προσφορά του χρήστη αξιοποιείται και συνεισφέρει στη συνολική υλοποίηση μιας υπηρεσίας. Όσον αφορά στα δεδομένα, επικρατεί η τάση να δημοσιοποιούνται (open projects), αντί να παραμένουν απαράβατα και κρυφά όπως γινόταν στο παρελθόν. Ταυτόχρονα, ο έλεγχος των δεδομένων μπορεί να αποτελέσει την κύρια πηγή ανταγωνιστικής υπεροχής και επομένως η διαχείριση της βάσης δεδομένων είναι η βασική ικανότητα των Web 2.0. εταιριών (Τζιμέα, 2005). Μια από τις βασικότερες αρχές, λοιπόν, που το Web 2.0. πρεσβεύει και που διέπεται μέσα από τις αντίστοιχες εφαρμογές αποτελεί η τάση αύξησης της αυτοεξυπηρέτησης σε επίπεδο πελάτη και η αλγοριθμική διαχείριση των δεδομένων με σκοπό την προσέγγιση ολόκληρου του δικτύου. Η βασική αρχή που βρίσκεται πίσω από την επιτυχία των περισσότερο ιστότοπων του Διαδικτύου (που γεννήθηκαν στο Web 1.0. και που διατηρούν την πρωτιά τους και στο Web 2.0.) είναι ότι χρησιμοποίησαν και εκμεταλλεύτηκαν τη συλλογική νοημοσύνη των χρηστών του Διαδικτύου. Νεωτεριστικές εταιρίες που λαμβάνουν υπόψη αυτή την αρχή είναι αυτές που κυριαρχούν στο Διαδίκτυο: π.χ. η Wikipedia είναι μια online εγκυκλοπαίδεια που βασίζεται στο γεγονός ότι κάθε χρήστης του Διαδικτύου μπορεί να προσθέσει οποιαδήποτε εγγραφή, η οποία μπορεί να τροποποιηθεί από κάποιον άλλον. Δηλαδή, το κείμενο και το περιεχόμενο της εγκυκλοπαίδειας δημιουργούνται δυναμικά. Ο όρος Web 2.0 οφείλει την ύπαρξη του σε εφαρμογές, υπηρεσίες, εργαλεία και λειτουργίες, που παρουσιάζουν καινοτομίες και ευκολίες που αναζητούσαν οι χρήστες, για αυτό τον λόγο και όταν υλοποιήθηκαν έτυχαν ευρείας αποδοχής και απόδοσης. Τα wikis αποτελούν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του Web 2.0, πρόκειται για ιστοσελίδες/ιστοτόπους όπου το 7

20 περιεχόμενο των οποίων μπορεί να διαμορφώσει ο ίδιος ο χρήστης με απλό τρόπο, σε αντίθεση με τις κοινές ιστοσελίδες τις οποίες μπορεί να τροποποιήσει μόνο ο ιδιοκτήτης-διαχειριστής. Κάθε φορά που ο χρήστης τροποποιεί κάτι στην σελίδα, η προηγούμενη έκδοσή της εξακολουθεί να είναι διαθέσιμη, ακόμη και να επαναφερθεί, ενώ επιτρέπει σε οποιονδήποτε να δημιουργήσει και να επεξεργαστεί τις σελίδες του. Τα blogs μοιάζουν με ιστοσελίδες, τα χαρακτηρίζουν όμως κάποια στοιχεία που τα διαφοροποιούν από αυτές. Οι bloggers παραθέτουν τις σκέψεις τους, σχολιάζουν και επικοινωνούν με άλλους bloggers ή και με άλλα blogs. Τα μηνύματα- εγγραφές, συνήθως με την μορφή σύντομων αναφορών (posts), παρουσιάζονται με ανεστραμμένη χρονολογική σειρά. Στις δημοσιεύσεις αυτές οι bloggers έχουν την ευκαιρία να σχολιάσουν και να συζητήσουν μέσω μηνυμάτων. Το tagging, είναι η δυνατότητα χαρακτηρισμού με σημασιολογικές λέξεις (tags), ιστοσελίδων, φωτογραφιών, κειμένων και γενικά οποιουδήποτε διαδικτυακού περιεχομένου. Από αυτό έχει αναδειχτεί ο όρος social bookmarking. Οι προσωπικές προτιμήσεις και χαρακτηρισμοί των χρηστών για οτιδήποτε τους ενδιαφέρει μπορούν να ταξινομηθούν και να είναι διαθέσιμοι και στους υπολοίπους. Τα RSS (Real Simple Syndication) Feeds, προσφέρουν την δυνατότητα στους χρήστες να λαμβάνουν νέες πληροφορίες από διάφορες ιστοσελίδες, τη στιγμή που δημοσιεύονται, χωρίς να χρειάζεται να τις επισκεφτούν. Η ενημέρωση αυτή μπορεί να γίνεται π.χ. στον browser του υπολογιστή χρήστη ή και σε κινητές συσκευές (κινητά τηλέφωνα, PDA). Ο συνδυασμός και η χρήση δεδομένων και εφαρμογών από διαφορετικές ιστοσελίδες σε μία, έχει γίνει γνωστός ως mashup. Αυτά υλοποιούνται μέσω ανοιχτών interfaces προγραμματισμού εφαρμογών (open APIs Application Programming Interfaces) και συνεισφέρουν στη βελτίωση της λειτουργικότητας των ιστοσελίδων. Μια ακόμη τάση είναι η προσαρμογή των προγραμμάτων και υπηρεσιών στις προτιμήσεις των χρηστών και η βελτίωσή τους ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων και τη συχνότητα που τα χρησιμοποιούν. Τέτοια παραδείγματα είναι τα προγράμματα διαμοίρασης αρχείων μεταξύ των χρηστών και αρχιτεκτονικής P2P (Peer to Peer networks), τα οποία γίνονται αποτελεσματικότερα όσο τα χρησιμοποιούν περισσότεροι χρήστες. Επιπλέον, ιστοσελίδες αξιολόγησης προϊόντων, υπηρεσιών οφείλουν τη δημοτικότητά τους στο πλήθος των δημοσιευμένων απόψεων των χρηστών. Τέλος υπάρχουν ιστοσελίδες οι οποίες μιμούνται τη λειτουργία ενός λειτουργικού συστήματος και παρέχουν τα βασικά χαρακτηριστικά και εφαρμογές του. Άλλες, προσφέρουν 8

21 χωρίς χρέωση, εναλλακτικά προγράμματα παραδοσιακών εμπορικών εφαρμογών π.χ. της σουίτας προγραμμάτων Office (Google Docs). Τα Social Media είναι μια κατηγορία μέσων όπου οι άνθρωποι επικοινωνούν, συμμετέχουν, μοιράζονται, δικτυώνονται κατά την περιήγησή τους στο Διαδίκτυο (Jones,2009). Ενθαρρύνουν την ανατροφοδότηση και τη διάχυση της πληροφορίας σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη. Μεγαλύτερη βαρύτητα δίνεται στην αλληλεπίδραση παρά στο περιεχόμενο (Zhang,2010). Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν στοιχείο της καθημερινότητας των χρηστών του Διαδικτύου και της τεχνολογίας. Για πολλούς, είναι μέσο απαραίτητο για επικοινωνία, εργασία, εκπαίδευση και ψυχαγωγία. Συνεχώς νέες εφαρμογές αναπτύσσονται που προσφέρουν στους χρήστες υπηρεσίες και εργαλεία για τα κοινωνικά δίκτυα, ώστε να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης έχουν κατακτήσει πολλούς τομείς και στον κόσμο των επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του τομέα Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας, όπου τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν απαραίτητα εργαλεία για την πραγματοποίηση των στόχων των επιχειρήσεων. Άλλος ένας κλάδος, στον οποίο έχει παρατηρηθεί και εκτιμηθεί η προσφορά των κοινωνικών δικτύων είναι η Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων και πιο συγκεκριμένα η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης εκπαιδεύουν, ενημερώνουν και αποτελούν δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ επιχειρήσεων και εργαζομένων. Καθημερινά νέες εφαρμογές, νέα εργαλεία αναπτύσσονται, τα οποία αποτελούν σημαντικό εφόδιο για τις επιχειρήσεις. Η αγορά συνεχώς αλλάζει, επεκτείνεται, η πληροφορία γίνεται απαραίτητο περιουσιακό στοιχείο για κάθε επιχείρηση, η επικοινωνία παίρνει άλλη διάσταση και οι επιχειρήσεις θα πρέπει συνεχώς να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα που επιβάλλει η αλλαγή και η εξέλιξη του Διαδικτύου. Το επιχειρησιακό περιβάλλον είναι δυναμικό και μεταβαλλόμενο, και το Διαδίκτυο αποτελεί πηγή εργαλείων και γνώσης ώστε να έχει τη δυνατότητα κάθε επιχείρηση να ανταπεξέλθει στις νέες καταστάσεις που διαμορφώνονται σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. 9

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ 2.1 Εννοιολογικός Προσδιορισμός Ο όρος e-commerce ή Ηλεκτρονικό Εμπόριο αναφέρεται στη διαδικασία αγοράς ή πώλησης ενός προϊόντος ή υπηρεσίας μέσω ενός ηλεκτρονικού δικτύου και το δημοφιλέστερο μέσο πάνω στο οποίο γίνεται το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι το Internet. Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο είναι οποιαδήποτε επιχειρησιακή συναλλαγή πραγματοποιείται μέσω ψηφιακών διαδικασιών και δικτύων. Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο είναι μια προωθητική τεχνολογία που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αυξήσουν την ακρίβεια και την αποτελεσματικότητά τους στην διεκπεραίωση των εμπορικών τους συναλλαγών και ένας τρόπος ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ οργανισμών, πελατών και πωλητών προς όφελος όλων. Με την εμφάνιση του Ηλεκτρονικού Εμπορίου αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο τα προϊόντα, οι υπηρεσίες, ακόμη και οι πληροφορίες παρουσιάζονται, πωλούνται και ανταλλάσσονται και φυσικά αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με τους πελάτες και τους συνεργάτες τους (Δουκίδης κ.α.,2000). Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο αποτελεί μια ολοκληρωμένη συναλλαγή που πραγματοποιείται στο Διαδίκτυο χωρίς να είναι απαραίτητη η παρουσία του πωλητή και του αγοραστή, οι οποίοι μπορούν να βρίσκονται ακόμα και σε διαφορετικές χώρες. Είναι οποιαδήποτε συναλλαγή που ενέχει διαδικτυακή δέσμευση για αγορά ή πώληση αγαθών ή υπηρεσιών (Πασχόπουλος κ.α., 2001). Ηλεκτρονικό Εμπόριο θεωρούνται επίσης και οι συναλλαγές μέσω τηλεφώνου και φαξ. Σύμφωνα με τον τρόπο παράδοσης των αγαθών στον αγοραστή το Ηλεκτρονικό Εμπόριο καλύπτει δραστηριότητες του έμμεσου (ηλεκτρονική παραγγελία υλικών αγαθών που παραδίδονται με παραδοσιακό τρόπο, όπως ταχυδρομείο) και του άμεσου ηλεκτρονικού εμπορίου (ηλεκτρονική παραγγελία, πληρωμή και παράδοση άυλων αγαθών ή υπηρεσιών, όπως λογισμικού, αγοραπωλησία μετοχών, υπηρεσίες ψυχαγωγίας). 10

23 Ο όρος Ηλεκτρονικό Εμπόριο χρησιμοποιείται για κάθε είδος εμπορικής συναλλαγής μεταξύ προσώπων (φυσικών και μη) που πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα. Πρόκειται για την αγοραπωλησία αγαθών, πληροφοριών και υπηρεσιών μέσα από οποιοδήποτε δίκτυο. Σύμφωνα με τον ευρύ ορισμό του ΟΟΣΑ, το 2001, το Ηλεκτρονικό Εμπόριο περιελάμβανε «την πώληση ή αγορά αγαθών ή υπηρεσιών μεταξύ επιχειρήσεων, νοικοκυριών, ιδιωτών, κυβερνήσεων και άλλων δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών, οι οποίες πραγματοποιούνται μέσω ηλεκτρονικών δικτύων. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες παραγγέλλονται μέσα από αυτά τα δίκτυα, αλλά η πληρωμή και η παράδοσή τους μπορεί να πραγματοποιείται online ή offline». Η χρήση του Ηλεκτρονικού Εμπορίου εξαπλώνεται με ρυθμό κατά πολύ μεγαλύτερο και από τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, δημιουργώντας μια νέα αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και εισάγοντας νέες πιο αποτελεσματικές και πιο αποδοτικές πρακτικές στις ήδη υπάρχουσες αγορές. Ήδη μέσω του Διαδικτύου, έχει γίνει εφικτή η επιχειρησιακή συναλλαγή για πολλά προϊόντα και υπηρεσίες, γεγονός που μεταβάλλει την ίδια φύση των παραδοσιακών αγορών και επιχειρησιακών πρακτικών. Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια του εμπορικού κύκλου, από την προμήθεια πρώτων υλών μέχρι το τελικό σημείο κατανάλωσης και παράδοσης του προϊόντος. Τρίτοι φορείς που είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία του εμπορικού κύκλου (τράπεζες, δημόσιος τομέας, μεταφορικές εταιρίες) συμμετέχουν επίσης στις διαδικασίες του ηλεκτρονικού εμπορίου. Η καθεμιά οντότητα που συμμετέχει στην εμπορική διαδικασία είναι ταυτόχρονα αποδέκτης και πομπός πληροφοριών, ανάλογα με τη θέση της στον εμπορικό κύκλο. Το Ηλεκτρονικό Επιχειρείν ή e-business, είναι ένας γενικός όρος ο οποίος αποτελεί μετεξέλιξη του παραδοσιακού-συμβατικού επιχειρείν και περιγράφει την μεταφορά της επιχειρηματικής δραστηριότητας στο ηλεκτρονικό περιβάλλον. Πολλές φορές συγχέεται με την έννοια του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ειδικότερα, ο όρος ηλεκτρονικό επιχειρείν αποτελεί την προσαρμογή του παραδοσιακού επιχειρηματικού μοντέλου στη νέα ηλεκτρονική πραγματικότητα. Οριοθετεί την ανάπτυξη ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου το οποίο αναπτύσσεται σε κάθε είδους δίκτυο. Συνεπώς αποτελεί έννοια ευρύτερη από το ηλεκτρονικό εμπόριο, η οποία περιλαμβάνει ειδικότερα την ηλεκτρονικοποίηση του συνόλου των λειτουργιών μιας επιχείρησης με τη χρήση ανάλογων δικτύων και εφαρμογών. 11

24 Οι τέσσερις βασικές συνιστώσες του Ηλεκτρονικού Εμπορίου είναι οι εξής (Δουκίδης κ.α., 2000): Επιχειρήσεις: νέες δομές και χρήση νέων τεχνολογιών για τη διεκπεραίωση των επιχειρηματικών διαδικασιών. Αγαθά και Υπηρεσίες: αναβάθμιση ποιότητας υπηρεσιών και εξοικονόμηση χρόνου. Απόσταση: εκμηδενίζονται οι αποστάσεις και ενοποιούνται οι αγορές. Επικοινωνία: προηγμένα δίκτυα συναλλαγών και επικοινωνίας μεταξύ των συμβαλλομένων. Μία τυπική συναλλαγή Ηλεκτρονικού Εμπορίου μπορεί να περιλαμβάνει (Δημητριάδης κ.α.,2003): την παρουσίαση των εμπορευμάτων την υποστήριξη των πελατών (after sales support, order tracking) τη διεκπεραίωση παραγγελιών-πωλήσεων την επικοινωνία με τους προμηθευτές την αλληλεπίδραση με τον πελάτη προσέλκυση πελατών το μάρκετινγκ 12

25 Οι βασικές επιχειρηματικές λειτουργίες του Ηλεκτρονικού Εμπορίου είναι οι εξής (Δουκίδης κ.α., 2000): Ηλεκτρονική Διαπραγμάτευση. Αναφέρεται σε όλες τις μορφές επικοινωνίας μεταξύ δύο επιχειρήσεων οι οποίες έχουν σαν τελική κατάληξη τη σύναψη (ή μη) εμπορικής σχέσης. Σκοπός της ανταλλαγής είναι η τροφοδότηση των εφαρμογών πληροφορικής με τα στοιχεία εκείνα που είναι απαραίτητα για οποιαδήποτε επικοινωνία μεταξύ δυο μερών. Ανταλλαγή Πληροφοριών Προϊόντος. Η εφαρμογή αυτή αναφέρεται συνήθως στην επικοινωνία μεταξύ επιχειρήσεων (ή ενός μεμονωμένου καταναλωτή προς μια επιχείρηση) προκειμένου να αναζητηθούν στοιχεία για τα προϊόντα /υπηρεσίες της τελευταίας. Ηλεκτρονική Παράδοση Προϊόντος. Η ηλεκτρονική παράδοση προϊόντων είναι εφικτή μόνο για προϊόντα που έχουν από τη φύση τους ηλεκτρονική ύφη ή μπορούν να μετασχηματιστούν σε τέτοια (π.χ. λογισμικό, μουσική, εκδόσεις). Ηλεκτρονική Πληρωμή. Θεωρείται η πιο δύσκολη εφαρμογή Ηλεκτρονικού Εμπορίου και βασικότεροι λόγοι που συντελούν σε αυτή τη δυσκολία είναι η μη ύπαρξη κατάλληλης εναρμόνισης σε πολλές εθνικές νομοθεσίες, οι αυξημένες απαιτήσεις ασφάλειας που υπάρχουν και η ανυπαρξία μέχρι σήμερα κάποιου παγκόσμια αποδεκτού προτύπου για τέτοιου είδους πληρωμές. Ηλεκτρονική Διαφήμιση. Το Διαδίκτυο δημιούργησε νέα επιστημονική περιοχή στο χώρο του Μάρκετινγκ που ασχολείται με την ηλεκτρονική διαφήμιση και προώθηση προϊόντος. Το Διαδίκτυο, λόγω της εύκολης πρόσβασης του και του οικονομικού τρόπου παγκόσμιας παρουσίας επιτρέπει τη διείσδυση των επιχειρήσεων στις παγκόσμιες και τοπικές αγορές. 13

26 2.2 Κατηγορίες Ηλεκτρονικού Εμπορίου Η ιστορία του Ηλεκτρονικού Εμπορίου ξεκινά τη δεκαετία του 70, όπου κάνουν την εμφάνισή τους τα συστήματα ηλεκτρονικής μεταφοράς χρηματικών πόρων EFT (Electronic Funds Transfer) μεταξύ τραπεζών, που χρησιμοποιούν ασφαλή ιδιωτικά δίκτυα και αλλάζουν τη μορφή των αγορών. Τη δεκαετία του 80 οι τεχνολογίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας που βασίζονται στην αρχιτεκτονική της ανταλλαγής μηνυμάτων (συστήματα EDI - Electronic Data Interchange και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) αποκτούν σημαντική διάδοση. Στις αρχές της δεκαετίας του 90 τα ηλεκτρονικά δίκτυα προσφέρουν μια νέα μορφή κοινωνικής επικοινωνίας, με δυνατότητες όπως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ), ηλεκτρονική διάσκεψη (conferencing) και ηλεκτρονική συνομιλία (IRC), ομάδες συζήτησης (newsgroups, forums), μεταφορά αρχείων (FTP-File Transfer Protocol) κτλ. Η πρόσβαση στο δίκτυο γίνεται φθηνότερη λόγω της διεθνούς απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας έχουμε την καθιέρωση της κρυπτογράφησης (περιεχομένου, εξακρίβωση ταυτότητας του αποστολέα των μηνυμάτων) καθώς και η φιλελευθεροποίηση των εθνικών νομοθεσιών σε τομείς εισαγωγών - εξαγωγών και επικοινωνιών, κάνει δυνατή την πραγματοποίηση ασφαλών διεθνών ηλεκτρονικών συναλλαγών. Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο γίνεται ένας φθηνότερος και απλούστερος τρόπος για την πραγματοποίηση μεγάλου όγκου συναλλαγών, ενώ συγχρόνως διευκολύνει την παράλληλη λειτουργία πολλών διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, επιτρέποντας σε μικρές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν μεγαλύτερες, με πολύ ευνοϊκότερες προϋποθέσεις. Σήμερα, πλειάδα επιχειρήσεων, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική διαθέτουν τα προϊόντα τους μέσω του Διαδικτύου. Στόχος των επιχειρήσεων είναι να προσελκύσουν αγοραστικό κοινό πέρα από τα όρια της γεωγραφικής τους έδρας, αυξάνοντας έτσι τις πωλήσεις των προϊόντων τους και κατά συνέπεια τα έσοδά τους. Νέες τεχνικές προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου εφαρμόζονται, ανοίγουν νέες θέσεις εργασίας, διαφημιστικά δίκτυα αναδιανέμουν το ηλεκτρονικό χρήμα και γενικά ένας νέος κόσμος γύρω από το εμπόριο αρχίζει να δημιουργείται. Ολόκληρη η παγκόσμια οικονομία αρχίζει να μεταφέρεται πια online. Ο όγκος του ηλεκτρονικού χρήματος που κινείται παγκοσμίως είναι τεράστιος. 14

27 Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια του εμπορικού κύκλου, από τη προμήθεια πρώτων υλών μέχρι το τελικό σημείο κατανάλωσης και παράδοσης του προϊόντος. Έτσι το Ηλεκτρονικό Εμπόριο διαχωρίζεται σε δύο τύπους (Βλαχοπούλου, 2003): Έμμεσο Ηλεκτρονικό Εμπόριο (ηλεκτρονική παραγγελία προϊόντων που παραδίδονται με παραδοσιακό τρόπο, όπως ταχυδρομείο και εταιρίες διανομής) Άμεσο Ηλεκτρονικό Εμπόριο (ηλεκτρονική παραγγελία, πληρωμή και παράδοση άϋλων προϊόντων ή υπηρεσιών, όπως λογισμικού, υπηρεσιών πληροφόρησης, κ.ά.) Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο στις μέρες μας μπορεί να διακριθεί στις εξής κατηγορίες (Πολλάλης κ.α., 2007;Δημητριάδης κ.α.,2003;δουκίδης κ.α.,2000): 1 Εσωτερικό ηλεκτρονικό εμπόριο: Αφορά τη χρήση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας για τις εσωτερικές λειτουργίες μιας επιχείρησης. Η εσωτερική χρήση εφαρμογών του ηλεκτρονικού εμπορίου έχει ως στόχο την αποτελεσματικότερη λειτουργία των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης, ώστε να μπορεί να προσφέρει καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες στους πελάτες της. Οι πληροφορίες που διαδίδονται στο εσωτερικό της επιχείρησης, στα διάφορα στρώματα, επιτρέπουν την ευέλικτη προσαρμογή της στρατηγικής και των προϊόντων της επιχείρησης στις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών. 2 Επιχείρηση προς Επιχείρηση ή Business to Business (Β2Β): Αυτή η κατηγορία ηλεκτρονικού εμπορίου αφορά την πώληση αγαθών ή υπηρεσιών από μία επιχείρηση σε άλλη. Μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου τους δίνεται η δυνατότητα να βελτιώσουν τη μεταξύ τους συνεργασία, απλοποιώντας τις διαδικασίες προμηθειών, το κόστος τους, την ταχύτερη αποστολή των αγαθών και τον αποτελεσματικότερο έλεγχο του επιπέδου των διαθέσιμων αποθεμάτων. Το ηλεκτρονικό εμπόριο επιτρέπει σε επιχειρήσεις να βελτιώσουν τη μεταξύ τους συνεργασία, απλοποιώντας τις διαδικασίες και το κόστος των προμηθειών, την ταχύτερη αποστολή των προμηθειών και τον αποτελεσματικότερο έλεγχο του επιπέδου αποθεμάτων. Η δυνατότητα ηλεκτρονικής σύνδεσης με προμηθευτές και διανομείς καθώς και η πραγματοποίηση ηλεκτρονικών πληρωμών βελτιώνουν ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητα και αυτό διότι περιορίζουν το ανθρώπινο σφάλμα, αυξάνουν την ταχύτητα και μειώνουν το κόστος των συναλλαγών. 15

28 3 Επιχείρηση προς Καταναλωτή ή Business to Consumer (B2C): Σε αυτή την κατηγορία τα εμπλεκόμενα μέρη που συναλλάσσονται μεταξύ τους είναι ένας καταναλωτής και μια επιχείρηση. Ο καταναλωτής έχει πρόσβαση σε μια τεράστια ποικιλία προϊόντων σε δικτυακούς κόμβους και καταστήματα, βλέπει, επιλέγει, ανακαλύπτει προϊόντα τα οποία δεν θα μπορούσε να βρει εύκολα στη χώρα του, συγκρίνει τιμές και τέλος αγοράζει. Οι επιχειρήσεις προσφέρουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να αγοράσουν τα προϊόντα που προωθούν μέσα από το Διαδίκτυο. 4 Καταναλωτής προς Καταναλωτή ή Consumer to Consumer (C2C): Σε αυτή την κατηγορία ο καταναλωτής πουλά απευθείας σε άλλους καταναλωτές. Παράδειγμα αποτελούν τα άτομα που κάνουν πωλήσεις μέσω καταχωρημένων αγγελιών, δικτυακοί τόποι δημοπρασιών, όπου ο οποιοσδήποτε μπορεί να πουλήσει οτιδήποτε. Με αυτό τον τρόπο κάθε πολίτης, έχει την δυνατότητα να πουλά τα προϊόντα του εύκολα και γρήγορα χωρίς να έρχεται σε επαφή με τον αγοραστή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το e-bay, όπου το βασικό του χαρακτηριστικό είναι η δυναμική τιμολόγηση των προϊόντων/υπηρεσιών, όπου οι τιμές δεν είναι προκαθορισμένες, αλλά ρυθμίζονται με βάση τη προσφορά και τη ζήτηση ανά χρονική στιγμή. 5 Επιχείρηση προς Δημόσια Διοίκηση ή Business to Goverment (B2G): Καλύπτει όλες τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων οργανισμών. Αφορά τις επιχειρηματικές συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς. 6 Καταναλωτής προς Επιχείρηση ή Consumer to Business (C2B): Στη κατηγορία αυτή τα εμπλεκόμενα μέρη που συναλλάσσονται μεταξύ τους είναι ένας καταναλωτής και μια επιχείρηση. Οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν από τους ίδιους τους καταναλωτές τα προϊόντα που προωθούνται μέσα στο Internet. 7 Δημόσια Διοίκηση προς Καταναλωτή ή Government to Consumers (G2C): Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει κάθε είδους αλληλεπίδρασης μεταξύ ενός πολίτη και της κυβέρνησης. Σε αυτή τη κατηγορία οι οντότητες που εμπλέκονται μεταξύ τους μπορούν να αναπτύξουν τις εξής δραστηριότητες: πληρωμή φόρων, ψηφοφορίες, ανανέωση διπλωμάτων οδήγησης καθώς και άλλες διάφορες δραστηριότητες. Αυτό το είδος ηλεκτρονικού εμπορίου έχει αρχίσει να εξαπλώνεται και στην Ελλάδα, μέσω των δράσεων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (e-government). 16

29 8 Κράτος προς Κράτος ή Government to Government (G2G): Οι εφαρμογές G2G περιλαμβάνουν την εφαρμογή της πληροφορικής μέσα στους δημόσιους οργανισμούς αλλά και μεταξύ τους. Μερικές γενικές υπηρεσίες G2G είναι: διασυνοριακές υπηρεσίες, ηλεκτρονικές υπηρεσίες εθνικής άμυνας, δικτυακές πύλες εξυπηρέτησης για τις δημόσιες αρχές σε διοικητικό επίπεδο, ηλεκτρονική ασφάλεια, ηλεκτρονική υγεία, ηλεκτρονικό αρχείο δικαστικών αποφάσεων, ηλεκτρονική διαχείριση εγγράφων, στατιστικές υπηρεσίες κτλ. 17

30 2.3 Εφαρμογές Ηλεκτρονικού Εμπορίου Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο εφαρμόζεται σε πολλούς επιχειρηματικούς τομείς και συνεχώς επεκτείνεται. Μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής βασικές του εφαρμογές: 1. e-health. Ο όρος ηλεκτρονική υγεία (e-health) καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εργαλείων βασισμένων στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών που στοχεύουν στην καλύτερη πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία, παρακολούθηση και διαχείριση της υγείας και του τρόπου ζωής. Η ηλεκτρονική υγεία περιλαμβάνει τη συνεργασία μεταξύ ασθενών και φορέων παροχής υγειονομικών υπηρεσιών, την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ διαφόρων ιδρυμάτων και την επικοινωνία μεταξύ ασθενών ή απασχολουμένων στον τομέα της υγείας περιλαμβάνει επίσης δίκτυα πληροφοριών για την υγεία, ηλεκτρονικά μητρώα υγείας, υπηρεσίες τηλεϊατρικής και ατομικά φορητά επικοινωνούντα συστήματα για την παρακολούθηση και στήριξη των ασθενών. Τα εργαλεία ηλεκτρονικής υγείας παρέχουν, για παράδειγμα, πρόσβαση σε πληροφορίες για την υγεία που μπορούν να σώσουν ζωές, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της ολοένα μεγαλύτερης διασυνοριακής κυκλοφορίας πολιτών και ασθενών. Παράλληλα μια κατηγορία εφαρμογών με μεγάλη κοινωνική κυρίως σημασία είναι οι εφαρμογές τηλεϊατρικής. Στον τομέα αυτό εντάσσονται εφαρμογές που επιτρέπουν διάγνωση ασθενειών και εξέταση ασθενών από απόσταση όπως και εφαρμογές ρομποτικής για πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων. Οι εφαρμογές αυτές αναμένεται να βρουν εφαρμογή τα επόμενα χρόνια και επίσης θεωρείται πιθανό να ζητούν και συγκεκριμένη μεταχείριση από το δίκτυο εξαιτίας του σκοπού που επιτελούν. Επίσης στο διαδίκτυο έχουν δημιουργηθεί δικτυακοί τόποι και κοινότητες, όπου υπάρχει άμεση ενημέρωση για θέματα υγείας και ασθένειες και δίνονται συμβουλές χρήσιμες για την αντιμετώπισή τους. Οι τόποι αυτοί είτε είναι ελεύθερης πρόσβασης είτε απαιτείται συνδρομή. Φαρμακεία αλλά και οργανισμοί ιατροφαρμακευτικοί, λειτουργούν online, δίνοντας δυνατότητα να παραγγείλουν οι ενδιαφερόμενοι φαρμακευτικά προϊόντα μέσω Διαδικτύου. 2. e-learning. Με τον όρο αυτό περιγράφονται οι διαδικασίες που στοχεύουν στην μάθηση μέσω του διαδικτύου, με τη χρήση διαφόρων τεχνικών. Οι κυριότερες μορφές έκφρασης e- learning διαδικασιών είναι η παροχή online μαθημάτων σε μεγάλη μερίδα σπουδαστών (multicast of online courses) και η δημιουργία ψηφιακών βιβλιοθηκών. Ήδη τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών πλατφορμών, όπου οργανώνεται το 18

31 εκπαιδευτικό υλικό καθηγητών και ιδρυμάτων και οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να έχουν οποιαδήποτε στιγμή πρόσβαση σε αυτό το υλικό. Επίσης χρησιμοποιούνται προγράμματα επικοινωνίας μέσω διαδικτύου ανάμεσα στα μέλη μιας τάξης ή μιας εκπαιδευτικής ομάδας, προκειμένου να πραγματοποιηθούν διαλέξεις. Στα πλαίσια εκσυγχρονισμού, οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης μέσω Διαδικτύου, έναντι μηνιαίας ή ετήσιας συνδρομής. 3. e-banking. Έκρηξη στις τραπεζικές συναλλαγές μέσω Διαδικτύου σημειώνεται τα τελευταία χρόνια, καθώς το e-banking αποκτά ολοένα και περισσότερους οπαδούς τα τελευταία χρόνια που προσπαθούν να γλιτώσουν τις προμήθειες, τις ουρές και την ταλαιπωρία στο γκισέ. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από την πλευρά τους επενδύουν σημαντικά ποσά στα συστήματα του e-banking, προκειμένου να αναβαθμίσουν τόσο τις υπηρεσίες τους όσο και την ασφάλεια των συναλλαγών. Ο πελάτης γλιτώνει και χρόνο και χρήμα μέσω των ηλεκτρονικών τραπεζικών συναλλαγών. 4. e-tourism. Οι υπηρεσίες που προσφέρονται από τα ηλεκτρονικά ταξιδιωτικά πρακτορεία περιλαμβάνουν Ηλεκτρονικούς Καταλόγους, Υπηρεσίες αναζήτησης και υπηρεσίες κρατήσεων για ξενοδοχεία, κρουαζιέρες και ξεναγήσεις, εισιτήρια κ.λ.π. Άλλες παρεχόμενες υπηρεσίες είναι ο Σχεδιασμός Ταξιδιών, Κοινοτικές Υπηρεσίες για την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, Δημοπρασία ταξιδιωτικών υπηρεσιών. 5. Ηλεκτρονικές Προμήθειες. Μια από τις σημαντικές δραστηριότητες ενός οργανισμού είναι η προμήθεια των διαφόρων απαραίτητων προϊόντων. Η παραδοσιακή διαδικασία προμηθειών μπορεί να είναι χρονοβόρα και να μην προσφέρει πάντα τις καλύτερες τιμές για τον οργανισμό. Με την χρήση των διαφόρων τεχνολογιών οι προμήθειες έχουν πλέον αυτοματοποιηθεί για όλα τα είδη των προϊόντων και για οποιαδήποτε ποσότητα με πολύ μικρό κόστος. 6. Ηλεκτρονικές Εκδόσεις και Πύλες. Ο εκδοτικός τομέας ήταν από τους πρώτους που επένδυσαν σε νέες τεχνολογίες και ειδικά στο Διαδίκτυο. Όλο και περισσότεροι εκδότες χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ως μέσο πληροφόρησης και επιδιώκουν την εμπορική τους εκμετάλλευση. Επιτυχημένες προσπάθειες ηλεκτρονικού εμπορίου σε σχέση με τις ηλεκτρονικές εκδόσεις είναι οι ηλεκτρονικές εφημερίδες και οι ανεξάρτητες εκδόσεις μέσω Διαδικτύου. Οι ηλεκτρονικές εκδόσεις και τα περιοδικά έχουν ως πρωτεύοντα στόχο την προώθηση του έντυπου μέσου. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η μορφή των ηλεκτρονικών πυλών (portal) που 19

32 αποτελούν χώροι που ενημερώνουν για ποικίλα θέματα και γίνεται εκμετάλλευση του διαφημιστικού τους χώρου. 7. Ηλεκτρονικά Καταστήματα. Μια από τις σημαντικότερες εφαρμογές του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι και τα ηλεκτρονικά καταστήματα (e-shops). Κάθε χρήστης του Internet μπορεί μέσα από την οθόνη του υπολογιστή να βλέπει τα προϊόντα ενός καταστήματος και να αγοράζει αυτά που τον ενδιαφέρουν, πληρώνοντας φυσικά το ανάλογο αντίτιμο. Για τη σύνθεση του περιεχομένου του ηλεκτρονικού καταστήματος απαιτείται να υπάρχει μια περιγραφή για κάθε είδος που πρόκειται να πωληθεί μέσω αυτού, ενώ θετικά στην πώληση θα μπορούσε να λειτουργήσει η ύπαρξη φωτογραφίας. Όταν τα προϊόντα καταχωρηθούν στη βάση δεδομένων του καταστήματος και δημιουργηθεί το περιβάλλον προβολής, ο πελάτης έχει την δυνατότητα να αγοράσει ένα ή περισσότερα πληρώνοντας με πιστωτική κάρτα ή αντικαταβολή. Ένα ηλεκτρονικό εμπορικό κέντρο (e-mall) είναι μια συλλογή από ηλεκτρονικά καταστήματα που συνήθως εμπλουτίζονται από μια γνωστή πηγή, δηλαδή μια επώνυμη εταιρία. Όταν τα πολυκαταστήματα αυτά εξειδικεύονται σε συγκεκριμένους τομείς αγοραστικών προϊόντων μοιάζουν πιο πολύ με βιομηχανικές αγορές (industry marketplace) οι οποίες αποκτούν περισσότερη αξία από κάποια εικονικά χαρακτηριστικά που συνυφαίνονται με την έννοια της κοινότητας. Το e-marketplace (ηλεκτρονική αγορά) είναι ένας ιστότοπος μέσω του οποίου δίνεται η δυνατότητα στα συναλλασσόμενα μέρη να έρθουν σε επαφή και να διαπραγματευτούν μεταξύ τους. Οι αγορές αυτές είναι χώροι ηλεκτρονικής συνάντησης πωλητών και αγοραστών. Στους χώρους αυτούς δημοσιεύονται αγγελίες προσφοράς και ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών. 8. Ηλεκτρονικοί Κατάλογοι. Οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι είναι διαδικτυακές σελίδες που δίνουν πληροφορίες για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που παρέχει η εταιρεία. Ένας ηλεκτρονικός κατάλογος περιέχει πληροφορίες όπως: ιδιότητες και χαρακτηριστικά του προϊόντος, συσκευασία, διαθεσιμότητα, τρόπους πληρωμής και τιμή. Η πραγματική ισχύς των ηλεκτρονικών καταλόγων σε σχέση με τους παραδοσιακούς καταλόγους έγκειται στην αλληλεπίδραση και τις δυνατότητες βελτιωμένης παρουσίασης (πολυμέσα). Η δυνατότητα αλληλεπίδρασης επιτρέπει στο χρήστη όχι μόνο να δει πληροφορίες για το προϊόν, αλλά να εντοπίσει και τα κοινά σημεία μεταξύ των διαφόρων προϊόντων μπορεί εύκολα να περιηγηθεί σε παρόμοια προϊόντα και να επιλέξει αυτά που καλύπτουν τις ανάγκες του. 20

33 9. e-gaming. Τα παιχνίδια ηλεκτρονικού υπολογιστή είναι μια πολύ διαδεδομένη ενασχόληση σε όλους τους χρήστες των υπολογιστών, μικρούς και μεγάλους. Μάλιστα μπορούμε να πούμε ότι μεγάλο μέρος των χρηστών υπολογιστών ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά τις ώρες που χρησιμοποιεί τον υπολογιστή με τα παιχνίδια. Τα τελευταία χρόνια, με την εξάπλωση των δικτύων και του Internet, αναπτύχθηκαν πάρα πολύ τα online παιχνίδια, είτε σε επίπεδο δικτύου, είτε σε επίπεδο Internet. Μάλιστα, στα πλαίσια του μάρκετινγκ, όλο και περισσότερες ιστοσελίδες φιλοξενούν online παιχνίδια, με στόχο να αυξήσουν την επισκεψιμότητα. Επίσης μέσα από τη συμμετοχή σε παιχνίδια, το σύστημα συλλέγει και επεξεργάζεται μια μεγάλη βάση δεδομένων σχετικά με τους χρήστες. 10. Ηλεκτρονικές Δημοπρασίες. Το μοντέλο δημοπρασιών (e-auction) αποτελεί την υλοποίηση με ηλεκτρονικό τρόπο του μηχανισμού που είναι γνωστός από τις παραδοσιακές δημοπρασίες. Στην ουσία αφορά ένα διαδικτυακό χώρο όπου οι χρήστες μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους ή να κάνουν προσφορές για τα προϊόντα άλλων χρηστών. Συνήθως αυτού του είδους οι δημοπρασίες δεν περιορίζονται μόνο σε αυτές τις λειτουργίες. Έτσι, είναι δυνατόν να παρέχουν συμπληρωματικές λειτουργίες όπως η δημιουργία συμβάσεων, η διενέργεια πληρωμών και η παράδοση των προϊόντων. Οι πηγές των εσόδων για τον πάροχο της δημοπρασίας σχετίζονται με την πώληση της τεχνολογικής πλατφόρμας, τις αμοιβές των συναλλαγών και τη διαφήμιση. Τα οφέλη για τους προμηθευτές και τους αγοραστές αφορούν την αυξημένη αποδοτικότητα και την εξοικονόμηση χρόνου, την μεγάλη ποικιλία προϊόντων, ενώ δεν είναι απαραίτητη η φυσική μεταφορά των συναλλασσόμενων. Λόγω των μειωμένων εξόδων γίνεται εφικτή η προσφορά πώλησης μικρότερων ποσοτήτων σε χαμηλότερες τιμές (πχ, όταν υπάρχει πλεόνασμα αποθεμάτων). Οι προμηθευτές ωφελούνται καθώς ελαττώνεται το πλεονάζον απόθεμα. Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο επεκτείνεται συνεχώς και σε άλλους τομείς, όπως ο αθλητισμός, ο πολιτισμός, η ψυχαγωγία. Νέες εφαρμογές δημιουργούνται και η αγορά έχει μεταφερθεί στο Διαδίκτυο. Τα τελευταία χρόνια, με την έξαρση των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, έχουν αναπτυχθεί ποικίλες εφαρμογές, που έχουν επιχειρηματικό σκοπό και μπορούμε να πούμε ότι υπάγονται στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Επίσης αναπτύσσεται και το Κινητό Ηλεκτρονικό Εμπόριο, που δεν μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί εφαρμογή, αλλά είναι σημαντική η χρήση κινητών συσκευών για την εκτέλεση ηλεκτρονικών εμπορικών διαδικασιών. 21

34 2.4 Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο έχει εισάγει στις εμπορικές διαδικασίες νέες διαδικασίες και χαρακτηριστικά, που επέφεραν ριζικές αλλαγές στο χώρο των επιχειρήσεων και του εμπορίου. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι (Σταματιάδης, 2005): Διασυνδεσιμότητα. Πολλά συστήματα μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους για την ανταλλαγή πληροφοριών, ανεξάρτητα του είδους τους, του λειτουργικού τους συστήματος, της υποδομής σε υλικό (hardware), ή του τρόπου αναπαράστασης της πληροφορίας. Κατάργηση Φυσικών Ορίων. Οι δυνατότητες μίας επιχείρησης να επικοινωνήσει με ένα συνεργάτη στην ίδια πόλη, ή σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη είναι ακριβώς οι ίδιες. Αυτό οφείλεται στα τεχνολογικά επικοινωνιακά μέσα, τα οποία είναι προσιτά στις τιμές. Ταχύτητα επικοινωνίας. Λόγω των μέσων που χρησιμοποιούνται οι ταχύτητες ανταλλαγής της πληροφορίας είναι υψηλότερες, με έντονες τις επιδράσεις στο τρόπο διάγνωσης των μεταβολών τους, αλλά και στη διάρκεια ζωής τους. Πλούσιο περιεχόμενο. Η πληροφορία που ανταλλάσσεται, τόσο λόγω της ταχύτητας ανταλλαγής, όσο και λόγω των δυνατοτήτων των μέσων που χρησιμοποιούνται είναι πλέον ιδιαίτερα πλούσια και δεν περιορίζεται στο φυσικό όριο του βιβλίου, του χαρτιού, ή άλλων συμβατικών μέσων. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι το κλειδί της επιτυχίας του Ηλεκτρονικού Εμπορίου. Αυτή η νέα μορφή έχει πολλά οφέλη για τις επιχειρήσεις και για τους καταναλωτές. Για τις επιχειρήσεις τα οφέλη είναι τα εξής (Σταματιάδης, 2005;Πασχόπουλος&Σκαλτσάς, 2001;Ζέρβα,2000): Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο επεκτείνει την θέση της αγοράς σε εθνικές και διεθνείς αγορές. 22

35 Βελτίωση της λειτουργίας των επιχειρήσεων. Πρόσβαση σε νέες αγορές. Ταχύτερη παράδοση προϊόντων. Καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών. Εύρεση νέων προμηθευτών ή αγοραστών. Παρακολούθηση των τάσεων της αγοράς. Ενίσχυση και προώθηση της δημόσιας εικόνας της επιχείρησης Αυξημένη αγοραστική παραγωγικότητα. Εξατομίκευση προϊόντων και υπηρεσιών. Μετασχηματισμός των επιχειρήσεων σε πιο ευέλικτες μορφές. Εκμάθηση της νέας τεχνολογίας. Αλλαγή προτύπων. Νέα λειτουργικά μοντέλα. Καλύτερη διαχείριση των πληροφοριών. Επιτρέπει μειωμένα αποθέματα και μειωμένα έξοδα. Άμεση ικανοποίηση του πελάτη. Μείωση κόστους και χρόνου συναλλαγών. Μειώνει το χρόνο ανάμεσα στη διάθεση κεφαλαίου και στη λήψη των προϊόντων και των υπηρεσιών. Δυνατότητα παγκόσμιας προβολής. Ενίσχυση των σχέσεων με τους πελάτες. Άμεσες διαδικασίες σε συναλλαγές με δημόσιους φορείς. 23

36 Όσον αφορά στους καταναλωτές, μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής πλεονεκτήματα (Συρμακέσης κ.α. 2006;Σταματιάδης, 2005;Βλαχοπούλου, 2003; Δουκίδης κ.α., 2000): Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο δίνει τη δυνατότητα στον καταναλωτή να διενεργεί αγορές και συναλλαγές σε εικοσιτετράωρη βάση, όπου κι αν βρίσκεται. Προσφέρει τη δυνατότητα επιλογής από περισσότερους προμηθευτές και για περισσότερα προϊόντα. Διευκολύνει τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των τιμών. Εξοικονομείται χρόνος και αποφεύγεται η αναμονή για εξυπηρέτηση αλλά και εμπλοκή με γραφειοκρατικές διαδικασίες. Δεν υπάρχουν γεωγραφικοί φραγμοί στις αγορές. Εξατομίκευση των πληροφοριών και των περιεχομένων του καταστήματος με βάση τις προτιμήσεις και τις ιδιαιτερότητες του πελάτη. Η νομοθεσία για την προστασία του Καταναλωτή, όταν πρόκειται για αγορές από απόσταση, όπως είναι οι ηλεκτρονικές αγορές διασφαλίζει τα δικαιώματά τους. Επιτρέπει την επαφή με άλλους καταναλωτές μέσα από τις λεγόμενες ηλεκτρονικές κοινότητες, με σκοπό την ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών. Η εξατομίκευση σε προϊόντα και υπηρεσίες προσφέρει στον καταναλωτή αγαθά που καλύπτουν τις ανάγκες του Ταχεία έρευνα αγοράς και χρήση εργαλείων που βοηθά στη σωστή επιλογή ενός προϊόντος Αλληλεπίδραση με καταναλωτές 24

37 Εκτός από πλεονεκτήματα, παρατηρούμε και σημαντικά μειονεκτήματα και εμπόδια (Συρμακέσης κ.α. 2006;Σταματιάδης, 2005;Βλαχοπούλου, 2003; Δουκίδης κ.α., 2000): Έλλειψη ικανοποιητικής ασφάλειας, αξιοπιστίας, προτύπων και πρωτοκόλλων επικοινωνίας των συστημάτων στο διαδίκτυο που συνεπάγεται με έλλειψη εμπιστοσύνης του πελάτη ως μέσο πληρωμής. Πολλές επιχειρήσεις εμφανίζονται αρνητικές ή διστακτικές όταν εξετάζουν τις δυνατότητες επέκτασής τους, και λαμβάνουν υπόψη μόνο το άμεσο κόστος και τα άμεσα οφέλη, αποτυγχάνοντας να δουν τα μακροπρόθεσμα οφέλη. Η έλλειψη γνώσεων σε θέματα τεχνολογίας αποτρέπει τους επιχειρηματίες να επενδύσουν στην ηλεκτρονική δράση. Το Ηλεκτρονικό Εμπόριο σε πολλές περιπτώσεις είναι απρόσωπο και αυτό το γεγονός έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη εμπιστοσύνης σε συναλλαγές και αγορές. Η προετοιμασία μιας επιχείρησης για την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι χρονοβόρα και δύσκολη. Η αντίσταση προς το ηλεκτρονικό εμπόριο συχνά είναι μια ένδειξη για τους πόρους που είναι αναγκαίο να επενδυθούν. Ο μεγάλος όγκος πληροφορίας που διαδίδεται ανεξέλεγκτα στο Διαδίκτυο, αποπροσανατολίζει τόσο τον καταναλωτή όσο και τις επιχειρήσεις. Το νομοθετικό πλαίσιο για τις συναλλαγές και την καταπάτηση των προσωπικών δεδομένων δεν έχει καθοριστεί πλήρως σε αρκετές χώρες. Τα παραπάνω μειονεκτήματα αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για καταναλωτές και επιχειρήσεις ως προς το Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Σταδιακά παρατηρείται όμως η αύξηση των επιχειρήσεων που έχουν παρουσία στο Διαδίκτυο καθώς και των καταναλωτών που επιλέγουν εφαρμογές του Ηλεκτρονικού Εμπορίου για την εξυπηρέτηση και ικανοποίηση των αναγκών τους. 25

38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ 3.1 Παραδοσιακό και Διαδικτυακό Μάρκετινγκ Το Μάρκετινγκ αποτελεί ένα βασικό εργαλείο για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη μια επιχείρησης. Στη βιβλιογραφία μπορούμε να βρούμε διάφορες προσεγγίσεις και ορισμούς του μάρκετινγκ. Οι δύο βασικές προσεγγίσεις είναι οι εξής: το μάρκετινγκ ως σύνολο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και το μάρκετινγκ ως φιλοσοφία της επιχείρησης. Σύμφωνα με τον Kotler, «το μάρκετινγκ αποτελεί μια κοινωνική διαδικασία με την οποία τα άτομα και οι ομάδες αποκτούν ό,τι χρειάζονται και θέλουν μέσω της ελεύθερης δημιουργίας, της προσφοράς και της ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών αξίας, με τους άλλους» (Kotler, 2001). Επίσης ως λειτουργία μάρκετινγκ μπορεί να οριστεί εκείνη «που εντοπίζει τις ανάγκες και επιθυμίες των υφισταμένων και μελλοντικών πελατών, προσδιορίζει και μετρά το μέγεθός τους, καθορίζει ποιες αγορές-στόχους μπορεί η επιχείρηση να εξυπηρετήσει καλύτερα, αποφασίζει ποια είναι τα κατάλληλα προϊόντα, οι υπηρεσίες και τα προγράμματα που εξυπηρετούν αυτές τις αγορές και σε συντονισμό με τις λοιπές επιχειρησιακές λειτουργίες, επιδιώκει την ικανοποίηση του πελάτη ως μέσο για την ικανοποίηση των επιχειρησιακών στόχων με συντονισμένη προσπάθεια εστιασμένη προς την αγορά και προσανατολισμένη προς τον καταναλωτή» (Ζέρβα,2000). Πριν την έναρξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά και κάθε χρόνο κατά τη δράση και λειτουργία μιας επιχείρησης, είναι απαραίτητο να συντάσσεται ένα ετήσιο σχέδιο Μάρκετινγκ. Το σχέδιο αυτό βοηθά τον επιχειρηματία ή τα στελέχη όχι μόνο να γνωρίζουν αλλά και να προγραμματίζουν τις ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβούν, γεγονός που θα οδηγήσει στη διατήρηση και αύξηση της πελατείας και των κερδών. Έχει καθιερωθεί ο όρος Μίγμα Μάρκετινγκ (Marketing mix), ο οποίος αναφέρεται σε τέσσερις κατηγορίες αποφάσεων, που έχουν επικρατήσει στη βιβλιογραφία ως τα 4Ρ: για το Προϊόν (Product), για την Τιμή (Price), για την Προώθηση (Promotion) και τέλος για τη Διανομή και την Τοποθέτηση (Place) (Σιώμκος, 2002). 26

39 Στο παραδοσιακό Μάρκετινγκ η μετάδοση των διαφημιστικών μηνυμάτων και οι προωθητικές διαδικασίες πραγματοποιούνται με τη χρήση παραδοσιακών μέσων διαφήμισης και επικοινωνίας, όπως είναι η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, οι εφημερίδες και τα περιοδικά, καθώς και με χρήση διαφημιστικών φυλλαδίων, προσέγγισης μέσω τηλεφώνου ή προσωπικής επαφής. Σύμφωνα με το παραδοσιακό μοντέλο, η μαζική επικοινωνία είναι μια διαδικασία Ένας-προς- Πολλούς ( One-to-Many ) κατά την οποία μια επιχείρηση μεταδίδει ένα μήνυμα με τη βοήθεια ενός μέσου σε μία μεγάλη ομάδα καταναλωτών. Οι καταναλωτές αντιμετωπίζονται ως ένα ομοιογενές κοινό με παραπλήσιες προτιμήσεις όσον αφορά στις πληροφορίες που τους μεταδίδονται ενώ απουσιάζει η αλληλεπίδραση μεταξύ επιχείρησης και καταναλωτών (Hoffman and Novak, 1997). Στα παραδοσιακά μέσα Μάρκετινγκ το κοινό λειτουργεί παθητικά. Μπορεί να αποφύγει την έκθεσή του στο διαφημιστικό μήνυμα, αλλά συνήθως δέχεται χωρίς αντίδραση όσα μηνύματα του μεταδίδει το μέσο που επέλεξε. Η έκθεση του καταναλωτή σε διαφημιστικά μηνύματα είναι συνεχής και το περιεχόμενό τους απλοποιείται, περιορίζεται σε λίγες πληροφορίες και εφαρμόζονται σύντομες προβολές μηνυμάτων χωρίς να κουράζεται ο δέκτης. Τα παραδοσιακά μέσα απευθύνονται σε ανομοιογενές κοινό. Για παράδειγμα, στην τηλεόραση, πολύ λίγες εκπομπές έχουν τόσο εξειδικευμένο αντικείμενο ώστε να συμπεραίνονται από αυτό συγκεκριμένες καταναλωτικές προτιμήσεις. Δυστυχώς όμως, οι περισσότερες εκπομπές έχουν πολύ γενικό αντικείμενο και η εξαγωγή συμπερασμάτων για τα χαρακτηριστικά του κοινού και για τα προϊόντα που πρέπει να διαφημίσουμε σε αυτό γίνεται με έμμεσο τρόπο. Στα περιοδικά και τις εφημερίδες η προβολή των διαφημιστικών μηνυμάτων είναι μαζική και παρατηρείται ακόμα πιο έντονο το φαινόμενο της προβολής μηνυμάτων χωρίς στοχευμένο κοινό. Η μετάδοση ενός διαφημιστικού μηνύματος σε μέσα επικοινωνίας με μεγάλο κοινό έχει μεγάλο κόστος, ενώ ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη ενός διαφημιστικού προγράμματος που συνδυάζει πολλά παραδοσιακά μέσα μαζί προκειμένου να επιτευχθούν οι διαφημιστικοί στόχοι της επιχείρησης συνήθως απαιτεί μεγάλο μπάτζετ. Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά των σύγχρονών αγορών είναι η τάση προς την εξατομίκευση (personalization). Οι καταναλωτές διαμορφώνουν τον τρόπο ζωής και την αγοραστική συμπεριφορά τους σύμφωνα με τις προσωπικές, εξατομικευμένες ανάγκες και πεποιθήσεις τους. Το Direct Marketing (Άμεσο Μάρκετινγκ) αποτελεί μια ιδιαίτερη, ξεχωριστή προσέγγιση μάρκετινγκ, η οποία εστιάζει το ενδιαφέρον της σε άτομα, τα οποία είναι 27

40 μέλη ενός αναλυτικά προσδιορισμένου κοινού-στόχου. Αποτελεί ένα ευέλικτο τρόπο προσέγγισης πιθανών πελατών και προβολής. Είναι ένας προσωπικός τρόπος προσέγγισης δυνητικών πελατών. Μια πτυχή του Direct Marketing είναι το Interactive Marketing (Μάρκετινγκ Αλληλεπίδρασης). Έχει καθιερωθεί να προσδιορίζεται με τον όρο Διαδικτυακό Μάρκετινγκ, που αποτελεί τη μορφή προώθησης υπηρεσιών και προϊόντων μέσω του Διαδικτύου. Επίσης χρησιμοποιούνται τόσο στη βιβλιογραφία όσο και στην καθημερινότητα οι συνώνυμες έννοιες Web Marketing, Internet Marketing, e-marketing, Online Marketing (Βλαχοπούλου, 2003). Το καινούργιο μοντέλο επικοινωνίας Μάρκετινγκ, το οποίο χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας και εργαλεία του Διαδικτύου είναι της μορφής Πολλοί-προς- Πολλούς (Many-to-Many), και χαρακτηρίζεται από τέσσερα βασικά στοιχεία. Πρώτον, οι καταναλωτές μπορούν να αλληλεπιδρούν με το μέσο αλλά και μεταξύ τους με τη χρήση του μέσου αυτού. Δεύτερον, οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν μήνυμα στο μέσο αλλά και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, πάλι μέσω του μέσου. Τρίτον, οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές μπορούν να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους μέσω του μέσου. Τέλος, οι καταναλωτές μπορούν να παρέχουν μήνυμα εμπορικού περιεχομένου στο μέσο (Hoffman and Novak, 1997). Η μεταφορά του επίκεντρου της προσοχής των στελεχών του Μάρκετινγκ από την πλευρά της προσφοράς στην πλευρά της ζήτησης, συνοδεύτηκε και από μια στροφή από το μαζικό Μάρκετινγκ προς το εξατομικευμένο, ή αλλιώς προς το one -to- one, Μάρκετινγκ (Kiani, 1998). Το εξατομικευμένο Μάρκετινγκ αποτελεί μια τεχνική, η οποία έχει σαν στόχο τη διαφοροποίηση του προϊόντος ή της υπηρεσίας σύμφωνα με τις ανάγκες ενός συγκεκριμένου καταναλωτή. Η συλλογή πληροφοριών και η ανάπτυξη one-to-one σχέσεων ανάμεσα στην εταιρία και τον πελάτη, αποτελούν την πρώτη φάση της εφαρμογής του εξατομικευμένου μάρκετινγκ. Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τη μαζική προσαρμογή, ή αλλιώς τη μαζική εξατομίκευση, των προϊόντων η οποία έχει ως στόχο την καλύτερη εναρμόνιση των χαρακτηριστικών τους με τις ανάγκες των πελατών. Το Διαδικτυακό Μάρκετινγκ αποτελεί μια άκρως αποτελεσματική μορφή διαφήμισης και προώθησης με πολλά οφέλη για μια επιχείρηση (Κλάδη,2001:Βλαχοπούλου,2003). Αρχικά το χαμηλό κόστος. Η επιχείρηση μπορεί να έχει πλήρως τον έλεγχο του κόστους της στρατηγικής Μάρκετινγκ ενώ η αξία μιας διαφημιστικής καμπάνιας έχει άμεση σχέση με την αποδοτικότητά της. Το κόστος της online διαφήμισης είναι αισθητά μειωμένο σχετικά με την προσέγγιση 28

41 πελατών, εφόσον οι χρήστες είναι αυτοί που επιλέγουν να ενημερωθούν ή να αναζητήσουν επιπλέον ενημερωτικό υλικό για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες της επιχείρησης. Δεύτερον η εξατομικευμένη διαφήμιση. Το διαφημιστικό μήνυμα μεταδίδεται σε συγκεκριμένο, ανάλογα με την ηλικία, τα ενδιαφέροντα, τον τόπο διαμονής, το επάγγελμα και άλλα δημογραφικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά. Επίσης ακόμα και ο τρόπος που επιλέγεται να μεταδοθεί προσαρμόζεται στο κοινό που απευθύνεται. Το Διαδίκτυο έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τα μηνύματα μιας επιχείρησης (αλλά και ενός χρήστη) σε οποιαδήποτε μεριά του πλανήτη. Η διεύρυνση των αγορών αποτελεί χαρακτηριστικό των διαδικτυακών διαδικασιών. Επίσης μέσω των τεχνικών Διαδικτυακού Μάρκετινγκ δίνεται η δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας ανάμεσα σε πελάτη και επιχείρηση, με αποτέλεσμα να κατανοούνται οι ανάγκες των καταναλωτών και να εμβαθύνονται οι σχέσεις τους. Η αμφίδρομη επικοινωνία οδηγεί σε γνώση της αγοράς και διαφοροποίηση υπηρεσιών και προϊόντων σύμφωνα με τις ανάγκες των πελατών. Επιτυγχάνεται προσέλκυση της προσοχής, του ενδιαφέροντος και ανάπτυξη της αγοραστικής πρόθεσης του πελάτη με την παρουσίαση των αναγκαίων πληροφοριών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων για τα προϊόντα. Καθιερώνεται ένα είδος διαφημιστικού διαλόγου ανάμεσα στην επιχείρηση και στο κοινό που χαρακτηρίζεται από την ανταλλαγή πληροφοριών και εντυπώσεων. Ουσιαστικά με τη χρήση του αμφίδρομου επικοινωνιακού μέσου πραγματοποιείται ένας μεγάλος στόχος διαφημιστών και επιχειρήσεων για μαζική και ταυτόχρονα διαπροσωπική επικοινωνία με το κοινό. Το πλάνο Μάρκετινγκ στο Διαδίκτυο μπορεί εύκολα να προσαρμόζεται στις ανάγκες της αγοράς και με πολύ μικρό κόστος, δηλαδή υπάρχει ευελιξία στις απαιτήσεις και τις αλλαγές της αγοράς. Οποιεσδήποτε ανανεώσεις, διορθώσεις ή αναπροσαρμογές των μηνυμάτων τους μπορούν εύκολα να πραγματοποιηθούν, έτσι ώστε να προσεγγίσουν αποτελεσματικά το κοινόστόχο τους (target-group). Τα εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα για τα αποτελέσματα των μεθόδων προβολής που έχουν εφαρμόσει. Οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν στοιχεία όπως τον αριθμό των ατόμων που είδαν το μήνυμα, τον τρόπο και τον χρόνο που εκτέθηκαν στη διαφήμιση και από την άλλη πλευρά οι χρήστες μπορούν να ελέγξουν την ποσότητα και το είδος των πληροφοριών που θα αποκτήσουν ακόμα και το χρόνο που θα αφιερώσουν για να πάρουν τις πληροφορίες αυτές. Το κοινό είναι ενεργό και ο χρήστης μέσα από τις πληροφορίες που εμφανίζονται στην 29

42 οθόνη του έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ελεύθερα το αντικείμενο με το οποίο θα ασχοληθεί, το χρόνο που θα του αφιερώσει και να αντλήσει επιπλέον δεδομένα όπου εκείνος κρίνει απαραίτητο. Για να συγκρίνουμε τις δύο μορφές Μάρκετινγκ, Παραδοσιακό και Διαδικτυακό, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αρκετά κριτήρια. Σύμφωνα με τους Χατζόπουλο (2001) και Βλαχοπούλου (2003) η σύγκριση μπορεί να γίνει ως τα παρακάτω πέντε κριτήρια: 1. Προσέγγιση: αναφέρεται στο μέγεθος του κοινού που μπορεί να προσεγγιστεί συνολικά από το μέσο. Το Παραδοσιακό απευθύνεται σε πιο μεγάλες ηλικίες ενώ το Διαδικτυακό σε νεανικό κυρίως κοινό, που αποτελεί και την αγοραστική δύναμη του πληθυσμού. 2. Επιλεκτικότητα: αναφέρεται στη δυνατότητα να προσεγγίσει αποτελεσματικά τμήματα του κοινού με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τα παραδοσιακά μέσα έχουν μέτριο προς χαμηλό βαθμό επιλεκτικότητας κοινού που θα εκτεθεί σε διαφημιστικά μηνύματα ενώ στο Διαδίκτυο, επιχειρήσεις μπορούν να επιλέξουν τα χαρακτηριστικά του κοινού που θέλει να απευθυνθεί και να προσαρμόσει το μήνυμά της. Επίσης πολύ βασικό είναι το γεγονός ότι και οι χρήστες μπορούν να επιλέξουν από μόνοι τους το είδος των διαφημιστικών μηνυμάτων που θέλουν να εκτεθούν. 3. Ανάδραση: αναφέρεται στη δυνατότητα του κοινού τη μετάδοση πληροφοριών διαμέσου του ίδιου του μέσου στην επιχείρηση που διαφημίζεται. Στα παραδοσιακά μέσα αυτή η δυνατότητα είναι περιορισμένη, ενώ στο Διαδίκτυο δίνεται η δυνατότητα στο χρήστη να ανταποκριθεί άμεσα στη διαφήμιση είτε με την πραγματοποίηση συναλλαγής είτε μέσω άμεσης επικοινωνίας με την επιχείρηση 4. Μέτρηση της αποτελεσματικότητας: αναφέρεται στη δυνατότητα εύκολης και σε σύντομο χρονικό διάστημα μέτρησης της αποτελεσματικότητας του μέσου. Απαιτείται ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και να διεξαχθούν έρευνες για να γίνει η μέτρηση της αποτελεσματικότητας του διαφημιστικού μηνύματος και του μέσου μετάδοσής του στο παραδοσιακό τρόπο προώθησης και επικοινωνίας. Το Διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες δίνουν τη δυνατότητα στους διαφημιστές να ελέγχουν και να αντλούν πληροφορίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του διαφημιστικού μηνύματος ακόμα και σε καθημερινή βάση. 30

43 5. Κόστος: αναφέρεται στο κόστος μετάδοσης του διαφημιστικού μηνύματος μέσω του συγκεκριμένου διαφημιστικού μέσου. Υψηλό κόστος σε συνάρτηση με τον όγκο της πληροφορίας και τη διάρκεια του διαφημιστικού μηνύματος στο Παραδοσιακό Μάρκετινγκ, σε αντίθεση με το Διαδικτυακό, όπου παρατηρείται χαμηλό κόστος σε συνάρτηση με τον όγκο της πληροφορίας και τη διάρκεια του διαφημιστικού μηνύματος Η παραδοσιακή διαφήμιση δεν είναι εφικτό να παρουσιάσει κάποιο προϊόν σε όλες του τις διαστάσεις εξαιτίας του μειωμένου χρόνου, χώρου και του υψηλού κόστους. Στο Διαδίκτυο ο καταναλωτής έχει τη δυνατότητα να μελετήσει το προϊόν και να ελέγξει οποιαδήποτε πληροφορία υπάρχει σχετικά με αυτό. Το Διαδίκτυο επιτρέπει την εξατομικευμένη μετάδοση και ο χρήστης λαμβάνει ότι υπάρχει διαθέσιμο όταν το θέλει, χωρίς να περιμένει πότε θα αποφασίσει τη μετάδοση ή την αναμετάδοσή του το κανάλι διανομής. Το Διαδικτυακό Μάρκετινγκ στηρίζεται στην αμφίδρομη επικοινωνία. Το Διαδίκτυο επικεντρώνεται στη διατήρηση πελατών και την απόκτηση νέων πελατών, βάσει δεδομένων για την παρακολούθηση της αξίας του κάθε πελάτη. Τα παραδοσιακά μέσα έχουν ακόμα μεγαλύτερη απήχηση, εξαιτίας της άμεσης πρόσβασης από όλες τις ηλικίες, και επικεντρώνεται στην παρακολούθηση μεριδίου αγοράς, πωλήσεων και κέρδους. Τα κλασικά μέσα ενημέρωσης οδηγούν σε απρόσωπη επικοινωνία. Στο παραδοσιακό Μάρκετινγκ, η ανάπτυξη των προϊόντων βασίζεται στην τεχνολογία και το σύστημα παραγωγής της επιχείρησης, στην καλύτερη περίπτωση γίνεται δοκιμή του προϊόντος και μετά εισαγωγή του στην αγορά. Με το Διαδικτυακό Μάρκετινγκ ανάπτυξη των προϊόντων γίνεται βάσει των επιταγών του καταναλωτή, αμφίδρομη, αλληλεπιδραστική επικοινωνία για την εισαγωγή νέων προϊόντων και την τροποποίηση πελατών. 31

44 3.2 Εφαρμογές Διαδικτυακού Μάρκετινγκ Συνεχώς γίνονται έρευνες για την εξέλιξη του Διαδικτυακού Μάρκετινγκ και ποιες θα είναι οι τάσεις του για τα επόμενα χρόνια. Οι μορφές που έχουν ιδιαίτερη ανάπτυξη την τρέχουσα στιγμή είναι οι εξής: Search Engine Optimization, Video Marketing, Social Media Marketing και Viral Marketing. Επίσης, το μάρκετινγκ μέσω κινητών συσκευών (mobile marketing) έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, χάρη στα νέα γρήγορα πρωτόκολλα μεταφοράς δεδομένων (3G, GPRS κ.λπ.) που μετατρέπουν το κινητό τηλέφωνο σε πραγματικό σταθμό πολλαπλών λειτουργιών. Το Search Engine Optimization, γνωστό ως SEO, περιλαμβάνει τις διαδικασίες που ακολουθούνται ώστε να βελτιωθεί η θέση μιας ιστοσελίδας στις μηχανές αναζήτησης. Η υψηλότερη θέση προβολής έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των επισκεπτών και συνεπώς περισσότερα πιθανά έσοδα για την επιχείρηση. Οι σύμβουλοι SEO μπορούν να συμπεριλάβουν το SEO σαν ένα κομμάτι μιας γενικότερης web marketing Στρατηγικής. Επειδή το αποτελεσματικό SEO απαιτεί επεμβάσεις στον html κώδικα μιας σελίδας, οι SEO τεχνικές να απαιτούν γνώσεις στην ανάπτυξη και στον σχεδιασμό ιστοσελίδων. Η δυσκολία στη SEO στρατηγική είναι η κατανόηση της λειτουργίας των μηχανών αναζήτησης και η επιλογή των κατάλληλων-λέξεων κλειδιών ώστε να επιτευχθούν τα καλύτερα αποτελέσματα (Βλάχος&Δρόσος, 2004). Τα τελευταία χρόνια η μεγαλύτερη και δημοφιλέστερη μηχανή αναζήτησης παγκοσμίως έχει αναπτύξει μια νέα μορφής διαφήμισης στο Διαδίκτυο, βασισμένη στη SEO στρατηγική. Η υπηρεσία αυτή λέγεται Google AdWords. Οποιοσδήποτε χρήστης, μπορεί να δημιουργήσει λογαριασμό στη νέα αυτή υπηρεσία, η οποία δίνει πολλές δυνατότητες. Ο χρήστης μπορεί προσεκτικά να εξετάσει μέσω των ειδικών εργαλείων που προσφέρει η Google, ποιες λέξεις κλειδιά θα του φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επίσης έχει τη δυνατότητα να επιλέξει το επιθυμητό μηνιαίο κόστος, το κόστος ανά ημέρα και το κόστος ανά κλικ (pay per click, PPC). Οι διαφημιζόμενοι προβάλλονται στο δεξιό μέρος της οθόνης ή στην κορυφή των αποτελεσμάτων ενός χρήστη στη μηχανή αναζήτησης Google. Οι διαφημίσεις της μορφής pay per call λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως και οι διαφημίσεις pay per click. Οι 32

45 διαφημιζόμενοι επιλέγουν και πλειοδοτούν για τις λέξεις που επιθυμούν να παρουσιάζεται η διαφήμισή τους με την μόνη διαφορά ότι αντί για την ηλεκτρονική τους διεύθυνση μαζί με το διαφημιστικό μήνυμα εμφανίζεται και ένα ειδικό τηλεφωνικό νούμερο χωρίς χρέωση. Το νούμερο αυτό χρησιμοποιείται για την καταγραφή του ενδιαφέροντος που υπάρχει για κάθε διαφήμιση. Το Διαδικτυακό Μάρκετινγκ έχει πολλές μορφές και συνεχώς νέοι τύποι και τεχνικές εφαρμόζονται. Μέχρι πριν λίγα χρόνια η πιο διαδεδομένη μορφή ήταν η χρήση banner, αλλά οι επιχειρηματικές εξελίξεις παγκοσμίως δημιούργησαν κι άλλες μορφές, με στόχο την προσέλκυση ή την αλληλεπίδραση με τους καταναλωτές. Τα διαφημιστικά banners είναι ακόμα ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους διαφήμισης μιας εταιρίας στο διαδίκτυο. Πρόκειται για γραφικά ή logos, το μέγεθος των οποίων ποικίλει ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις της διαφημιζόμενης επιχείρησης και του website που τα προβάλλει. Τα διαφημιστικά banners είναι ένας πολύ δημιουργικός τρόπος διαφήμισης αλλά θεωρείται αρκετά ενοχλητικός για πολλούς χρήστες (Βλαχοπούλου,2003). Το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο ( ) είναι η συχνότερη δραστηριότητα των χρηστών του Internet και όπως το συμβατικό ταχυδρομείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διαφήμιση αλλά και για επικοινωνία. Η ομαδική αποστολή μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (newsletter) αποτελεί συνδυασμό direct και mass marketing μέσω Διαδικτύου. Η ομαδική αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου συνήθως συνδυάζεται και με συνοδευτικό μήνυμα με SMS στους εγγεγραμμένους στο newletter μιας επιχείρησης. Το newsletter αποτελεί εργαλείο εγγραφής των επισκεπτών μιας ιστοσελίδας, οι οποίοι με την εγγραφή τους δίνοντας τα στοιχεία επικοινωνίας τους, ενεργοποιούν την αποστολή ενημερωτικών μηνυμάτων από την επιχείρηση. Η τεχνολογία streaming επιτρέπει την αναπαραγωγή ήχων και video στον υπολογιστή μέσω του browser κατά την περιήγηση στο Διαδίκτυο, πριν κατέβει ολόκληρο το αρχείο ήχου ή video στον υπολογιστή. Συνδέονται με ένα από τα είδη διαφημίσεων με σημαντική δημοτικότητα, που είναι οι rich media διαφημίσεις. Και αυτό γιατί επιτρέπουν στους διαφημιστές μέσω των τεχνολογικών τους δυνατοτήτων να προσεγγίσουν περισσότερο το στυλ των διαφημίσεων που χρησιμοποιούνται στα υπόλοιπα μέσα και κυρίως αυτών της τηλεόρασης. Το Video Steaming αποτελεί τον πιο αποδοτικό εκπρόσωπο της κατηγορίας αυτής. Οι 33

46 επιχειρήσεις επιλέγουν μέσω προβολής video να προβάλλουν προϊόντα και υπηρεσίες ή να μεταδίδουν το μήνυμα που επιθυμούν στους καταναλωτές. Η εικόνα έχει δύναμη και η χρήση της στο Διαδίκτυο αποτελεί μια μέθοδο με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα. Η προβολή σε διαφημιστικά site αποτελεί έναν αποδοτικό τρόπο διαφήμισης. Συχνά σκοπός των sites αυτών είναι η δημιουργία μιας αίσθησης κοινότητας μεταξύ των χρηστών και για αυτό το λόγο συχνά βρίσκονται πληροφορίες από προσωπικές εμπειρίες χρηστών των προϊόντων, προγράμματα γραπτής επικοινωνίας των χρηστών (chat programs), διαγωνισμοί και προσφορές. Τα διαφημιστικά site συνήθως έχουν τη μορφή ηλεκτρονικών καταλόγων, μηχανών αναζήτησης και δικτυακών πυλών. Για την καταχώρηση του διαφημιζόμενου site σε ειδικούς ηλεκτρονικούς καταλόγους χρησιμοποιείται η μέθοδος Link Building, δηλαδή καταχώρηση link. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται σε blogs και σε forum με τη μορφή ψηφιακής υπογραφής (Ζέρβα,2000). Ένα ακόμα εργαλείο προώθησης στο Διαδίκτυο είναι τα λεγόμενα subsites. Η καινοτομία σε αυτή την μέθοδο είναι ότι το subsite εμφανίζεται συνήθως κάτω από ένα άλλο site ουδέτερου περιεχομένου ή περιεχομένου που αφορά αποκλειστικά το χρήστη. Τα pop-up windows είναι «παράθυρα» που πετάγονται, όταν επιλεχθεί ένα banner. Το πλεονέκτημα για τον επισκέπτη είναι ότι δεν φεύγει εντελώς από το δικτυακό τόπο στον οποίο βρισκόταν. Τα popunder windows είναι παράθυρα τα οποία ανοίγουν πίσω από τη σελίδα όταν την επισκεφθούμε. Ο λόγος που τα παράθυρα αυτά έχουν επιτυχία είναι ακριβώς το γεγονός ότι μένουν αθέατα μέχρι και να κλείσουμε το παράθυρο του browser και στη συνέχεια έχουν την απόλυτη προσοχή του χρήστη. Οι χορηγίες μπορεί να είναι αποτελεσματικός τρόπος επικοινωνίας με το στοχευόμενο κοινό. Το διαφημιστικό μήνυμα διοχετεύεται αναμεμειγμένο με το κύριο περιεχόμενο του site, και δίνει την εντύπωση ότι το site επιδοκιμάζει τα προϊόντα του διαφημιζόμενου. Επίσης αποδοτική μέθοδος είναι η κλήρωση όπου ένα site δηλώνει ότι χαρίζει δώρα και καλεί τους χρήστες του δικτύου να το επισκεφθούν και να δηλώσουν τα στοιχεία τους μέσω μιας ειδικής φόρμας. Τα βραβεία της κλήρωσης μπορούν να είναι εκπτωτικά κουπόνια για τα προϊόντα της εταιρίας ή οτιδήποτε άλλο. Η μικρότερη δημοτικότητα, αλλά μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα εξασφαλίζουν οι διαγωνισμοί όπου ο χρήστης του Internet καλείται να απαντήσει σε μία σειρά από ερωτήσεις σχετικές με το προϊόν. Σε αυτή την περίπτωση ο διοργανωτής φροντίζει ώστε οι 34

47 απαντήσεις να βρίσκονται μέσα σε πολλές διαφορετικές σελίδες του site, υποχρεώνοντας έτσι τον επισκέπτη να μελετήσει όλο το υλικό που δημοσιεύει η εταιρία σχετικά με τα προϊόντα της. Οι χορηγίες, οι κληρώσεις και οι διαγωνισμοί μπορεί να παρουσιαστούν με τη μορφή Διαδραστικών Παιχνιδιών, όπου έχουμε συνδυασμό διαφήμισης και παιχνιδιού και στόχος είναι όχι μόνο η μετάδοση ενός μηνύματος αλλά και η εμπλοκή του χρήστη με τη μάρκα και τις αξίες της εταιρίας με έναν ευχάριστο τρόπο για ένα χρονικό διάστημα κατά πολύ μεγαλύτερο από την απλή έκθεση σε ένα banner. (Πασχόπουλος&Σκαλτσάς,2001). 35

48 3.3 Μάρκετινγκ και Ιστοσελίδες Κοινωνικής Δικτύωσης Το Viral Marketing μπορεί να περιγραφεί ως η ηλεκτρονική μετάδοση πληροφοριών "από στόμα σε στόμα" (word of mouth): αντί για την παθητική έκθεση σε ένα μέσο, ο καταναλωτής γίνεται ο ίδιος φορέας διασποράς του διαφημιστικού μηνύματος. Τα πλεονεκτήματα είναι οικονομικά, αλλά και κοινωνικά: ο σύγχρονος καταναλωτής είναι λιγότερο ευαίσθητος στα παραδοσιακά μέσα και λαμβάνει περισσότερο υπ όψη του την άποψη του κοινωνικού του περιβάλλοντος, γεγονός το οποίο τείνει να αποτελέσει την κυριότερη πηγή πληροφόρησης και τον κυριότερο καθοδηγητή για επιλογή αγορών. Η ανάπτυξη των Social Media επέτρεψε την ανάπτυξη του Viral Marketing στο Διαδίκτυο. Τα Social Media είναι μια κατηγορία μέσων όπου οι άνθρωποι επικοινωνούν, συμμετέχουν, μοιράζονται, δικτυώνονται κατά την περιήγησή τους στο Διαδίκτυο. Ενθαρρύνουν την ανατροφοδότηση και τη διάχυση της πληροφορίας σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη. Μεγαλύτερη βαρύτητα δίνεται στην αλληλεπίδραση παρά στο περιεχόμενο (Zhang,2010). Τα Social Media είναι ο συνδυασμός της τεχνολογίας, της διαδικτυακής κοινωνικοποίησης και της πληροφορίας (κείμενο, ήχος, video και φωτογραφίες). Μπορούν και εκφράζονται μέσα από διάφορες τεχνολογικές πλατφόρμες, όπως αυτές των Forum, Blog, Wikis, Podcasts, Picture Sharing, Music Sharing, Online Gaming, κλπ. και αναπτύσσονται μαζί με την ανάπτυξη της σχέσης των χρηστών με το Διαδίκτυο. Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Διαδικτύου, από τα μέσα και έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990, πολλές επιχειρήσεις φοβούνταν ότι οι εργαζόμενοι θα έχαναν χρόνο σερφάροντας άσκοπα, για αυτό προσπάθησαν να ελέγξουν την πρόσβασή τους σε αυτό. Παρότι ορισμένοι εργαζόμενοι όντως σέρφαραν άσκοπα, πολλοί ανακάλυψαν τρόπους να αξιοποιήσουν τη δύναμη του Internet ώστε να βελτιώσουν τη δουλειά τους, και το Διαδίκτυο γρήγορα εξελίχθηκε σε πολύτιμη πηγή πληροφοριών, εξαιρετικό εργαλείο έρευνας και μέσο παρακολούθησης του ανταγωνισμού. Η τελευταία τεχνολογική καινοτομία που εμφανίστηκε στον χώρο εργασίας είναι τα Social Media Facebook, LinkedIn, Twitter τα οποία έφεραν επανάσταση στον τρόπο που επικοινωνούμε, δημιουργούμε δίκτυα και ανταλλάσσουμε πληροφορίες. Τα Social Media είναι απόρροια του Web 2.0, όπου ο κάθε χρήστης έχει πρόσβαση στη δημοσίευση περιεχομένου αλλά και στη διαδραστικότητα με το δημοσιευμένο 36

49 περιεχόμενο ή άλλους χρήστες. Μια εικονική διαδικτυακή κοινότητα, όπου μπορεί να χτιστεί ένα ατομικό δίκτυο από φίλους, συνεργάτες ή ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα (Bard, 2010). Κοινωνική δικτύωση είναι η συγκέντρωση ή συμμετοχή των ατόμων σε συγκεκριμένες ομάδες. Η κοινωνική δικτύωση σήμερα είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην online μορφή της, δηλαδή σε απευθείας σύνδεση στο Διαδίκτυο ( Fine, 2010). Για την online κοινωνική δικτύωση, χρησιμοποιούνται ιστοσελίδες γνωστές ως ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης. Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν ως online κοινότητες των χρηστών του Διαδικτύου. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τις πιο γνωστές και ευρέως διαδεδομένες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης που έχουν αναπτυχθεί και έχουν καθιερωθεί ως απαραίτητα εργαλεία για του χρήστες του Διαδικτύου (Bard, 2010;Fine,2010): Το Facebook είναι μια ανοιχτή online υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης όπου οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν με τους φίλους τους, να δημιουργήσουν νέες σχέσεις και να συγκροτήσουν ομάδες κοινού ενδιαφέροντος. Οι χρήστες μπορούν να γραφτούν ελεύθερα και να ανεβάσουν φωτογραφίες τους, να μοιραστούν νέα και ειδήσεις, να επικοινωνήσουν με φίλους τους και να μοιραστούν τις μουσικές τους προτιμήσεις. Αποτελεί το αμέσως πιο γνωστό κοινωνικό δίκτυο μετά το Facebook, βρισκόμενο παγκοσμίως μέσα στην πρώτη πεντάδα ιστότοπων σε επισκεψιμότητα. Δημιουργήθηκε το 2006 και έχει περίπου 200 εκατομμύρια χρήστες, οι οποίοι δημοσιεύουν καθημερινά 65 εκατομμύρια μηνύματα. Τα μηνύματα είναι μικρού μεγέθους, όσο και τα μηνύματα κινητής τηλεφωνίας (140 χαρακτήρες). Τα μέλη μπορούν να ακολουθούν τα μηνύματα άλλων χρηστών καθώς και να απαντούν σε αυτά. 37

50 Αποτελεί το μεγαλύτερο site προβολής αρχείων βίντεο. Είναι μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης με περιεχόμενο που αποτελείται από βίντεο που δημιουργούν και δημοσιεύουν τα μέλη του. Μέσα από την σελίδα του Youtube οι χρήστες μπορούν να αναπαράγουν τα βίντεο που ανήκουν σε άλλους χρήστες και να ανεβάσουν και να τα δικά τους βίντεο. Ένα site κοινωνικής δικτύωσης αποκλειστικά για επιχειρήσεις και απαραίτητο για τη δημιουργία εταιρικού δικτύου. Δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας ενός προφίλ, τη σύνδεση με το δίκτυο συνεργατών αλλά και το δίκτυο συνεργατών των συνεργατών μιας επιχείρησης, αυξάνοντας σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα την προβολή αλλά και την αγορά δραστηριοποίησης μια επιχείρησης. Το περιεχόμενο των μηνυμάτων είναι κυρίως επαγγελματικό ενώ δίνεται και η δυνατότητα δημιουργίας και προβολής των εταιρικών εκδηλώσεων. Η χρήση της υπηρεσίας Myspace έχει καθιερωθεί κυρίως στον τομέα της μουσικής βιομηχανίας, μιας και αποτελεί έναν χώρο προβολής και δημοσίευσης των δημιουργιών μουσικών καλλιτεχνών. Η δημιουργία μιας παγκόσμιας μουσικής κοινότητας καθιστά το Myspace έναν χώρο κοινωνικής δικτύωσης με πολλές επιλογές και δυνατότητες προβολής και επικοινωνίας. 38

51 Είναι μια υπηρεσία δημιουργίας ιστολόγιων (web logs ή blogs). Οι χρήστες δημοσιεύουν σε αυτά υλικό με τη μορφή κειμένου, φωτογραφιών ή βίντεο. Οι υπόλοιποι χρήστες μπορούν να προσθέτουν σχόλια και αντιδράσεις στο δημοσιευμένο υλικό. Το Flickr είναι ένα κοινωνικό δίκτυο δημοσίευσης και διαμοίρασης φωτογραφιών. Οι χρήστες του ανεβάζουν, οργανώνουν και δημοσιεύουν τις φωτογραφίες τους. Μπορούν να προσθέσουν άτομα που είναι επίσης μέλη του δικτύου και εμφανίζονται στις φωτογραφίες, καθώς και κατηγορίες, σημειώσεις, σχόλια και προτιμήσεις για συγκεκριμένες φωτογραφίες. Αποτελεί την απάντηση της Google στο Facebook. Έχει σαν στόχο τη δημιουργία μιας πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης η οποία θα αποτελέσει το βασικό ανταγωνιστή του Facebook. Ξεκίνησε σε δοκιμαστική έκδοση το καλοκαίρι του 2011 και πλέον είναι ελεύθερη σε όλους τους χρήστες. Προς το παρόν τα εργαλεία και οι υπηρεσίες που διαθέτει είναι πολύ περιορισμένα, αλλά η διαχρονική πορεία της Google στο χώρο του Web Developing υπόσχεται ένα κοινωνικό δίκτυο με πολλές δυνατότητες, με στόχο να μπει σφήνα στα δύο μεγάλα κοινωνικά δίκτυα, το Facebook και το Twitter. Τα κοινωνικά δίκτυα στην ουσία αποτελούν κοινότητες, που κατηγοριοποιούνται σε ομάδες ανάλογα την περιοχή τους, τα ενδιαφέροντά τους, τις επαγγελματικές δραστηριότητές τους κτλ. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται τα λεγόμενα target group και δίνεται η δυνατότητα της προσαρμογής ενός διαφημιστικού μηνύματος και της παρουσίασής του σε στοχευμένο κοινό. Στα πλαίσια της χρήσης των κοινωνικών δικτύων για θέματα Μάρκετινγκ, έχουν 39

52 υλοποιηθεί πολλές εφαρμογές δικτύωσης και σύνδεσης των δικτύων μεταξύ τους. Αυτό το γεγονός διευκολύνει τις επιχειρήσεις να αποκτήσουν μια ενιαία διαδικτυακή ταυτότητα και να μεταδώσουν τα μηνύματά τους άμεσα, στοιχείο που ενισχύει τη χρήση των κοινωνικών δικτύων σε θέματα Μάρκετινγκ. Επίσης έχουν αναπτυχθεί εργαλεία crowd sourcing, παιχνίδια και διαδραστικές εφαρμογές, που επιτρέπουν την ενίσχυση του branding μιας επιχείρησης και τη συνεχή επικοινωνία και αλληλεπίδραση με το κοινό. Το πιο βασικό όμως χαρακτηριστικό των κοινωνικών δικτύων είναι ότι επιτρέπουν στον καταναλωτή να αναδημοσιεύσει το περιεχόμενο μιας ιστοσελίδας και να προωθήσει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα μιας επιχείρησης μέσα από τις δραστηριότητες του προφίλ του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει οι προγραμματιστές και οι εταιρίες ανάπτυξης λογισμικού στη δημιουργία μικροεφαρμογών με σκοπό τη χρήση τους ως εργαλεία Μάρκετινγκ. Οι Web Developers των Κοινωνικών Δικτύων και κυρίως των δύο μεγαλύτερων, του Facebook και του Twitter, έχουν αναπτύξει έναν μεγάλο αριθμό εφαρμογών που αποτελούν σημαντικά εφόδια και απαραίτητα συστατικά για μια επιτυχημένη στρατηγική Μάρκετινγκ. Τα δύο συγκεκριμένα δίκτυα έχουν αναπτύξει δωρεάν, απλούστατες εφαρμογές, όπως η δημιουργία εταιρικών σελίδων, οι οποίες μπορούν να συνδεθούν με τις ιστοσελίδες των επιχειρήσεων αλλά και με τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα. Εκτός αυτού όμως, προσφέρουν υποστήριξη σε εταιρίες λογισμικού, ώστε να αναπτύξουν μικροεφαρμογές συμβατές με τις πλατφόρμες τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της δημιουργίας παιχνιδιών στο Facebook, που έχουν σαν στόχο τη ψυχαγωγία των χρηστών, αλλά στην ουσία αποτελούν πόλο έλξης κοινού ώστε να μεταδοθούν διαφημιστικά μηνύματα ή για να δημιουργηθεί το κατάλληλο target group, το οποίο θα εκμεταλλευτεί το Facebook για διαφημιστικούς λόγους και υπηρεσίες προς τρίτους. 40

53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ ΓΙΑ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ 4.1 Οργάνωση Διαδικασιών Στόχος της εργασίας αυτής είναι η υλοποίηση ενός ιστότοπου για λογαριασμό μιας πραγματικής επιχείρησης και στη συνέχεια η ανάπτυξη της στρατηγικής προώθησης στο Διαδίκτυο. Στις μέρες μας, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις αποφασίζουν να εισχωρήσουν στο Διαδίκτυο και να επενδύσουν στην προβολή τους online. Η τάση της αγοράς επικεντρώνεται στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο και τις μορφές του, και κάθε επιχείρηση, ανεξάρτητα από το αντικείμενο εργασίας και το κοινό που απευθύνεται, οφείλει να έχει, τουλάχιστον απλή παρουσία στο Internet, μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα της. Η δημιουργία μιας ιστοσελίδας αποτελεί μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και προσεκτικές κινήσεις, ώστε να έχει αποτέλεσμα. Το θετικό είναι ότι οι διαδικασίες δημιουργίας της είναι σε πραγματικό χρόνο και τα λάθη μπορούν να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν άμεσα. Όμως απαιτείται μεγάλη προσοχή στη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης, η οποία περιλαμβάνει τα εξής στάδια: 1. Επιλογή θέματος / περιεχομένου του ιστότοπου: αρχικά πρέπει να επιλεχθεί ποιο θα είναι το θέμα του ιστότοπου καθώς και ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της δημιουργίας του. Στην περίπτωσή μας η επιχείρηση που εξετάζεται είναι ένα αρτοποιείο σε επαρχιακή πόλη, που θέλει να επενδύσει την παρουσία της στο Διαδίκτυο, προβάλλοντας την ποιότητα των προϊόντων της και τις υπηρεσίες της. Οι ιδιοκτήτες της επιχείρησης απευθύνονται κυρίως στην τοπική κοινωνία και στόχος τους είναι η δημιουργία εταιρικής φήμης στην περιοχή δράσης τους, ώστε να αυξήσουν το μερίδιο αγοράς τους. Συγχρόνως η επιχείρηση θα προβληθεί και στις γύρω περιοχές, άρα έχει ως στόχο και τη γεωγραφική της επέκταση σε επίπεδο νομού. 41

54 2. Καταγραφή απαιτήσεων: κατά το στάδιο αυτό αποτυπώνονται τα χαρακτηριστικά και οι λειτουργίες που πρέπει να υποστηρίζει ο ιστότοπος προς επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. Το γεγονός ότι η επιχείρηση απευθύνεται σε απλούς ανθρώπους, τους ανθρώπους της γειτονιάς, με τους οποίους αναπτύσσει, όλα τα χρόνια λειτουργίας της, σχέσεις εμπιστοσύνης, ως εκ τούτου ο ιστότοπος οφείλει να είναι απλός, με ευχάριστο περιβάλλον, προβάλλοντας το υλικό του με καθαρό τρόπο, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να βρει άμεσα τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που επιθυμεί. Αποτελεί λανθασμένη πρακτική σε έναν ιστότοπο να παρατίθεται μεγάλος όγκος πληροφορίας, αποπροσανατολίζοντας με αυτό τον τρόπο τον επισκέπτη και με αποτέλεσμα να μην μπορέσει η επιχείρηση να τον κερδίσει ως πελάτη. Πρέπει επιπρόσθετα να αποφασιστεί η διαδικτυακή διεύθυνση στην οποία θα μπορεί ο χρήστης να επισκέπτεται την ιστοσελίδα του αρτοποιείου. (γνωστό ως domain). Ως προς τη δομή το site οφείλει να είναι απλό και λιτό, προβάλλοντας με τον καλύτερο τρόπο τα προϊόντα της επιχείρησης. Τα χρώματα πρέπει να είναι απλά και διακριτικά. Το μενού του ιστότοπου πρέπει να είναι ως εξής: Προφίλ, πεδίο το οποίο πρέπει να βρίσκεται στην κεντρική σελίδα να περιγράφει σε γενικές γραμμές την επιχείρηση, το ιστορικό της και να καλωσορίζει τον επισκέπτη, καλώντας τον να περιηγηθεί στη σελίδα. Προϊόντα, πεδίο το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει την παρουσίαση των προϊόντων της επιχείρησης. Επιπρόσθετα, πρέπει να περιέχει φωτογραφίες για κάθε προϊόν, ώστε να μπορεί ο επισκέπτης να δει όλες τις κατηγορίες. Υπηρεσίες, πεδίο το οποίο πρέπει να περιγράφει όλες τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Φόρμα Παραγγελίας, πεδίο προκειμένου να δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να αλληλεπιδρά με τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης. Επικοινωνία, πεδίο το οποίο πρέπει να παρέχει όλα τα στοιχεία επικοινωνίας της επιχείρησης. 3. Ανάλυση απαιτήσεων: σε αυτό το στάδιο πρέπει να αναλυθούν τα βασικά χαρακτηριστικά και οι λειτουργίες που πρέπει να υποστηρίζει ο ιστότοπος, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί. Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των απαιτήσεων, θα πρέπει να αποφασιστεί το όνομα στο Διαδίκτυο, δηλαδή η διαδικτυακή διεύθυνση στην οποία θα μπορεί ο χρήστης να επισκέπτεται την ιστοσελίδα του 42

55 αρτοποιείου. Μέχρι και πριν λίγα χρόνια υπήρχε η αντίληψη της επιλογής μικρών ονομάτων, ώστε ο χρήστης να μπορεί να θυμάται εύκολα τη διεύθυνση που θέλει να μπει. Σήμερα το όνομα στο Διαδίκτυο αποτελεί μέρος της γενικής παρουσίασης μιας επιχείρησης προς το κοινό. Πρωταρχικό μέλημα λοιπόν είναι η επιλογή ονόματος που θα δηλώνει την ταυτότητα της επιχείρησης και με το οποίο είναι ήδη γνωστή στους πελάτες της. Το αρτοποιείο είναι μια οικογενειακή επιχείρηση, που λειτουργεί εδώ και χρόνια. Η τοπική κοινωνία γνωρίζει τη συγκεκριμένη επιχείρηση ως φούρνο ή αρτοποιείο. Μια καλή επιλογή αποτελεί το domain όνομα που δηλώνει ξεκάθαρα την ταυτότητα της επιχείρησης και χρησιμοποιεί την επωνυμία της, με την οποία δραστηριοποιείται εδώ και χρόνια στην τοπική κοινωνία. Στη συνέχεια γίνεται με προσεκτικό τρόπο η ανάλυση απαιτήσεων, δηλαδή πρέπει να καθοριστούν τα βασικά χαρακτηριστικά και οι λειτουργίες της ιστοσελίδας. Ως προς τη δομή το site οφείλει να είναι απλό και λιτό, προβάλλοντας με τον καλύτερο τρόπο τα προϊόντα της επιχείρησης. Τα χρώματα πρέπει να είναι απλά και διακριτικά. Η επιλογή απόχρωσης του καφέ ή συνδυασμός λευκού χρώματος με απαλές σκούρες αποχρώσεις, προσδίδει ένα παραδοσιακό ύφος στην επιχείρηση. Το μενού του ιστότοπου θα είναι ως εξής: Προφίλ: Βρίσκεται στην κεντρική σελίδα και περιγράφει σε γενικές γραμμές την επιχείρηση, το ιστορικό της και καλωσορίζει τον επισκέπτη, καλώντας τον να περιηγηθεί στη σελίδα. Προϊόντα: Περιλαμβάνει την παρουσίαση των προϊόντων της επιχείρησης. Υπάρχουν φωτογραφίες για κάθε προϊόν και για να μπορεί ο επισκέπτης να δει όλες τις κατηγορίες, φτιάξαμε ένα αναδυόμενο μενού στο site, όπου μπορεί ο χρήστης να δει τη λίστα με τα προϊόντα για να επιλέξει αυτό που επιθυμεί. Υπηρεσίες: το αρτοποιείο προσφέρει υπηρεσίες υποστήριξης σε εκδηλώσεις με τα προϊόντα του, τις οποίες θέλει να τις επεκτείνει και σε άλλες περιοχές, γύρω από την έδρα του. Φόρμα Παραγγελίας: η ιστοσελίδα οφείλει να είναι λειτουργική και να δίνει τη δυνατότητα να διευκολύνει τον επισκέπτη να αλληλεπιδρά με τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης. Η δημιουργία φόρμας παραγγελίας αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο θα μπορεί να εξυπηρετήσει το χρήστη άμεσα και να του δίνει τη δυνατότητα να δώσει την παραγγελία του. 43

56 Επικοινωνία: τέλος το site οφείλει να έχει όλα τα στοιχεία επικοινωνίας της επιχείρησης, δηλαδή τηλέφωνο, διεύθυνση, ταχυδρομικό κώδικα, καθώς και ειδική φόρμα επικοινωνίας, όπου ο επισκέπτης θα στέλνει άμεσα το μήνυμά του. 4. Επιλογή των κατάλληλων τεχνολογιών/λογισμικού για τη σχεδίαση της ιστοσελίδας: μετά την ανάλυση απαιτήσεων ακολουθεί η επιλογή ποια είναι της κατάλληλης τεχνολογίας για την υλοποίηση της ιστοσελίδας. Οι βασικές τεχνολογίες είναι η HTML και η PHP. Η υλοποίηση θα γίνει με τη χρήση του CMS (Content Management System) Joomla, που συνδυάζει τεχνολογίες HTML, PHP, CSS, Javascript και Ajax και θα προσφέρει μια πλατφόρμα με πολλές δυνατότητες και εργαλεία. Τα γενικά χαρακτηριστικά της πλατφόρμας περιγράφονται σε επόμενη ενότητα. 5. Αξιολόγηση του ιστότοπου και διορθώσεις: κατά τη διάρκεια της ολοκλήρωσης αλλά και μετά την ολοκλήρωσή της, θα αξιολογηθεί το site, θα εξεταστεί αν υποστηρίζει τις επιθυμητές λειτουργίες και αν παρέχει τη δυνατότητα επίτευξης των στόχων που αρχικά τέθηκαν. Σε περίπτωση ελλείψεων, πρέπει να δρομολογηθούν διορθωτικές παρεμβάσεις. 6. Δημιουργία Πλάνου Μάρκετινγκ: έχοντας ολοκληρώσει και τη διαδικασία αξιολόγησης, πρέπει να σχεδιαστεί το πλάνο προώθησης του site. Η στρατηγική που αναπτύχθηκε, στηρίζεται σε εφαρμογές σύγχρονων μεθόδων μάρκετινγκ μέσω Διαδικτύου. Στο στάδιο αυτό επιλέγονται οι κατάλληλες τεχνικές που θα ακολουθηθούν, διαμορφώνεται ο προϋπολογισμός και τίθεται χρονοδιάγραμμα αποτελεσμάτων. Βασικός στόχος είναι η προβολή της επιχείρησης στο Διαδίκτυο, αύξηση επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας και φυσικά αύξηση των πωλήσεων. 44

57 4.2 Επικοινωνία με το Server Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί ειδικά εργαλεία που βοηθούν αρχάριους σε θέματα προγραμματισμού να υλοποιήσουν ένα ολοκληρωμένο website σε μικρό χρονικό διάστημα και με απλό σχετικά τρόπο. Τα εργαλεία αυτά ανήκουν σε μια ομάδα συστημάτων, που ονομάζονται CMS και αποτελούν Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (Content Management Systems). Τα πιο γνωστά από αυτά είναι το Joomla, το Drupal και η CMS πλατφόρμα του Wordpress. Εξετάζοντας προσεκτικά την ανάλυση απαιτήσεων που κάναμε, αποφασίσαμε ότι η υλοποίηση της ιστοσελίδας μας μπορεί να γίνει με τη χρήση ενός CMS, μιας και το site μας δεν απαιτεί ιδιαίτερα εξειδικευμένες λειτουργίες και εφαρμογές. Επιλέξαμε το Joomla CMS, επειδή παρέχει καλύτερα επίπεδα ασφαλείας και υποστηρίζεται τεχνικά από μια τεράστια κοινότητα προγραμματιστών παγκοσμίως. Το Joomla CMS είναι ένα βραβευμένο σύστημα διαχείρισης περιεχομένου, ανοικτού κώδικα. Η χρήση του είναι απολύτως δωρεάν. Μπορούμε ελεύθερα να το χρησιμοποιήσουμε, να το τροποποιήσουμε και να διερευνήσουμε τις δυνατότητές του χωρίς να πρέπει να πληρώσουμε άδεια χρήσης. Η μόνη υποχρέωση, είναι να μην αφαιρέσουμε ή αλλοιώσουμε τα λογότυπα, ή να οικειοποιηθούμε την εφαρμογή. Επίσης μας δίνεται η δυνατότητα χρήσης εργαλείων, τα οποία είτε διανέμονται δωρεάν είτε αποτελούν εμπορικές εφαρμογές. Για να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε μια ιστοσελίδα πρέπει να ανεβάσουμε το υλικό σε ένα Web Hosting Server, δηλαδή στο δικό μας σκληρό δίσκο στο Διαδίκτυο, όπου θα φιλοξενείται η ιστοσελίδα μας. Για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε το δικό μας χώρο στο Διαδίκτυο πρέπει να επικοινωνήσουμε με μια εταιρία φιλοξενίας, όπου θα μας παραχωρήσει έναντι μίσθωσης το χώρο που επιθυμούμε. Σύμφωνα με τις απαιτήσεις που έχει η ιστοσελίδα μας, εκτιμούμε ότι ο χώρος που θα χρειαστεί να δεσμεύσουμε είναι περίπου 500 ΜΒ, οπότε παραγγέλνουμε το αντίστοιχο πακέτο και πληρώνουμε τη συνδρομή μας. Η εταιρίας φιλοξενίας μας παρέχει υπηρεσίες τεχνικής υποστήριξης για όσο καιρό φιλοξενείται η ιστοσελίδα μας σε δικό τους server. 45

58 Στη συνέχεια οι τεχνικοί της εταιρίας συνδέουν το domain μας με το server που έχουμε νοικιάσει. Αφού γίνει αυτή η σύνδεση είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε την υλοποίηση. Η εταιρία μας δίνει τους κωδικούς μας ώστε να συνδεθούμε στο σύστημά της. Εκεί μας δίνεται μια λίστα με προγράμματα που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε για την υλοποίηση. Επιλέγουμε το Joomla και όχι την 1.5.7, η οποία αποτελεί και νεότερη έκδοση. Αυτό για δύο βασικούς λόγους. Η θεωρείται ασφαλέστερη από την 1.7 και επίσης έχουν αναπτυχθεί περισσότερα εργαλεία τα οποία μπορούν να ενσωματωθούν σε αυτή την έκδοση. Αφού επιλέξουμε το πρόγραμμα που θα χρησιμοποιήσουμε για την υλοποίηση, συνεχίζουμε στη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων, η οποία είναι η βάση για την ιστοσελίδα μας. Για τη δημιουργία της βάσης απαιτείται να δώσουμε ένα όνομα (username) και έναν κωδικό ασφαλείας (password). Αφού ονομάσουμε τη βάση, ορίζουμε κι ένα όνομα σύνδεσης στο administrator panel του Joomla, δηλαδή στην πλατφόρμα όπου θα εκτελέσουμε την υλοποίηση. Κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης όλες οι διαδικασίες εκτελούνται σύμφωνα με τις οδηγίες των τεχνικών της εταιρίας φιλοξενίας. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία είμαστε έτοιμοι να δούμε την ιστοσελίδα μας. Αρχικά, πληκτρολογώντας το domain μας, θα δούμε το ενδεικτικό περιεχόμενο του Joomla, το οποίο φορτώθηκε κατά την εγκατάσταση. Εικόνα 4.1: Αρχική Σελίδα Joomla. 46

59 Στη συνέχεια μπορούμε να συνδεθούμε στο περιβάλλον (panel) διαχείρισης, πληκτρολογώντας τη διεύθυνση domain/administrator (π.χ. Εικόνα 4.2: Σύνδεση στο Joomla. Βάζοντας σαν username τη λέξη admin και password τη λέξη newsite2014, συνδεόμαστε στο σύστημα και μας εμφανίζεται η εξής οθόνη. 47

60 Εικόνα 4.3: Περιβάλλον Διαχείρισης Joomla. Στην Εικόνα 4.3 διακρίνεται το περιβάλλον διαχείρισης του Joomla, και στο οποίο θα δουλέψουμε για την υλοποίηση του site. Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι διαθέτει στην κορυφή αλλά και στην κεντρική οθόνη μπάρα εργαλείων, τα οποία θα περιγράψουμε εκτενώς κατά την υλοποίησή μας. 48

61 4.3 Διαδικασία Υλοποίησης Μετά τη σύνδεσή μας στο Joomla, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε την υλοποίηση. Μέχρι να ολοκληρωθεί η ιστοσελίδα, η υλοποίηση εφαρμόζεται σε μια διεύθυνση κρυφή για το χρήστη, όπου μόνο ο διαχειριστής μπορεί να βλέπει την εξέλιξη της υλοποίησης. Αρχικά εγκαταστήσαμε το πακέτο της ελληνικής γλώσσας. Η διαδικασία έχει ως εξής: 1. Κάνουμε κλικ για να κατεβάσουμε τα αρχεία της ελληνικής μετάφρασης για το Joomla 1.5 στο παρακάτω link 2. Στη σελίδα που εμφανίζεται επιλέγουμε την καρτέλα Files. 3. Κατεβάζουμε τα αρχεία el-gr_admin_1_5_15_1.0.0.tar.gz και el- GR_site_1_5_15_1.0.0.tar.gz αντίστοιχα. 4. Στη συνέχεια συνδεόμαστε στο περιβάλλον διαχείρισης Joomla. Στην μπάρα εργαλείων επιλέγουμε Extensions (Επεκτάσεις)->Install/Uninstall (Εγκατάσταση/Απεγκατάσταση) (Εικόνα 4.4). 5. Επιλέγουμε τα αρχεία που κατεβάσαμε και τα κάνουμε μεταφόρτωση (Εικόνα 4.5). 6. Μετά επιλέγοντας Extensions (Επεκτάσεις)-> Language Manager (Διαχείριση Γλώσσας), μας εμφανίζονται οι διαθέσιμες γλώσσες. Επιλέγουμε την Greek (ελληνική) και στη συνέχεια Default (Προκαθορισμένο). Τόσο το περιβάλλον διαχείρισης όσο και η ιστοσελίδα εμφανίζονται σε ελληνική γλώσσα. 49

62 Εικόνα 4.4: Extensions ->Install/Uninstall. Εικόνα 4.5: Μεταφόρτωση Αρχείου. 50

63 Το επόμενο βήμα είναι η επιλογή του template, δηλαδή των χρωμάτων και της βασικής δομής της ιστοσελίδας. Το Joomla διαθέτει τη δυνατότητα να επιλέξουμε από το Διαδίκτυο έτοιμα templates, είτε δωρεάν είτε με μια μικρή αμοιβή. Στο Διαδίκτυο υπάρχουν πάρα πολλά site που επιτρέπουν στο χρήστη να κατεβάσουν τα templates που επιθυμούν. Εμείς επιλέγουμε το και αναζητούμε το κατάλληλο template. Αφού το βρούμε και κάνουμε download, πρέπει να το μεταφορτώσουμε στο Joomla. Εικόνα 4.6: Το νέο template. Στην μπάρα εργαλείων επιλέγουμε Επεκτάσεις-> Εγκατάσταση/Απεγκατάσταση και στη συνέχεια επιλέγουμε από τον υπολογιστή μας το template που κατεβάσαμε και το μεταφορτώνουμε (Εικόνα 4.6). Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία, επιλέγουμε Επεκτάσεις- >Διαχείριση Προτύπων, επιλέγουμε το template μας, δηλαδή themza_j15_39 και το θέτουμε στην κατάσταση Προκαθορισμένο (Default). 51

64 Αφού ολοκληρώσαμε την εγκατάσταση του template, σειρά έχει η προσθήκη περιεχομένου στην ιστοσελίδα, σύμφωνα με τη δομή που παρουσιάστηκε στην ανάλυση απαιτήσεων. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε άρθρα και να συμπληρώσουμε το μενού περιήγησης. Το περιεχόμενο στο Joomla οργανώνεται σε Ενότητες, οι οποίες με τη σειρά τους υποδιαιρούνται σε Κατηγορίες. Πριν δημιουργήσουμε τα άρθρα μας πρέπει να δημιουργήσουμε κάποιες Ενότητες: 1. Στο περιβάλλον διαχείρισης ακολουθούμε τη διαδρομή Περιεχόμενο > Διαχείριση Ενοτήτων. 2. Εάν έχουμε εισάγει ενδεικτικό περιεχόμενο κατά την εγκατάσταση, υπάρχουν ήδη κάποιες ενότητες διαθέσιμες. Για να εισάγουμε τη δική μας κάνουμε κλικ στην επιλογή Νέο. 3. Το σημείο που μας ενδιαφέρει κυρίως είναι ο Τίτλος της ενότητάς μας. Τον εισάγουμε και κάνουμε κλικ στην Αποθήκευση. Παρομοίως, ακολουθώντας τη διαδρομή Περιεχόμενο > Διαχείριση Κατηγοριών > Νέο > Τίτλος της κατηγορίας > Αποθήκευση, εισάγουμε κατηγορίες στην ενότητα που μόλις δημιουργήσαμε, προσέχοντας να τοποθετήσουμε την κάθε κατηγορία στην ενότητα που μας ενδιαφέρει. Στην περίπτωσή μας δημιουργήσαμε μόλις μία ενότητα την οποία ονομάσαμε Επιχείρηση. Σε αυτήν εισάγαμε δύο βασικές κατηγορίες άρθρων. Η μία λέγεται Στοιχεία και αποτελεί την παρουσίαση της επιχείρησης και η άλλη λέγεται Προϊόντα και θα περιλαμβάνει άρθρα σχετικά με τα προϊόντα της επιχείρησης. Τώρα, που έχουμε δημιουργήσει το σκελετό του ιστοτόπου μας με τις ενότητες και τις κατηγορίες που δημιουργήσαμε, μπορούμε να εισάγουμε άρθρα ακολουθώντας τη διαδρομή Περιεχόμενο > Διαχείριση Άρθρων > Νέο. Μπορούμε να εισάγουμε Τίτλο, να επιλέξουμε αν το άρθρο μας είναι Δημοσιευμένο ή αν ακόμη το επεξεργαζόμαστε, να το εμφανίσουμε το Πρωτοσέλιδο του ιστοτόπου μας και να το εντάξουμε στην Ενότητα και στην Κατηγορία που επιθυμούμε. Από τις Παραμέτρους του άρθρου μπορούμε ακόμη και να ορίσουμε ημερομηνίες κατά τις οποίες το άρθρο μας θα εμφανιστεί στον ιστότοπό μας και θα αποσυρθεί από αυτόν. Ο 52

65 επεξεργαστής κειμένου που μας προσφέρει το Joomla για να ετοιμάσουμε το άρθρο μας μοιάζει πολύ με το κλασικό Microsoft Word ενώ μας παρέχει αντίστοιχες δυνατότητες. Μπορούμε να εισάγουμε εικόνες, να στοιχήσουμε το κείμενό μας δεξιά, αριστερά ή στο κέντρο, να χρησιμοποιήσουμε πίνακες κ.ο.κ. Εναπόκειται στη δημιουργικότητά μας να τον αξιοποιήσουμε στο έπακρον. Εικόνα 4.7: Επεξεργαστής Κειμένου. Θα δώσουμε ένα παράδειγμα εισαγωγής άρθρου. Ακολουθώντας τη διαδρομή Περιεχόμενο > Διαχείριση Άρθρων > Νέο οδηγούμαστε στον επεξεργαστή κειμένου. Εκεί γράφουμε το άρθρο μας σχετικά με την παρουσίαση της επιχείρησης. Ορίζουμε τις παραμέτρους μας και εισάγουμε το άρθρο στην Ενότητα Επιχείρηση και την Κατηγορία Στοιχεία και πατάμε Αποθήκευση. Ο τίτλος του άρθρου μας είναι Προφίλ. Με τον ίδιο τρόπο γράφουμε όλα μας τα άρθρα. 53

66 Επόμενο βήμα είναι η δημιουργία του βασικού μας μενού. Οι επιλογές του μενού μας είναι οι εξής: Αρχική, Προϊόντα, Υπηρεσίες, Παραγγελία και Επικοινωνία. 1. Αρχική: αποτελεί τη σελίδα υποδοχής για το χρήστη. Είναι η πρώτη επαφή του επισκέπτη με τον ιστότοπό μας. Η αρχική μας σελίδα περιλαμβάνει το ιστορικό και το προφίλ της επιχείρησης. Για να γίνει αυτό πρέπει να συνδέσουμε την επιλογή Αρχική με το άρθρο που περιέχει αυτές τις πληροφορίες. Στο περιβάλλον διαχείρισης του Joomla επιλέγω Μενού->Βασικό Μενού (Main Menu). Στη συνέχεια επιλέγουμε Νέο. Σαν τίτλο του στοιχείου μενού που θέλουμε να δημιουργήσουμε θέτουμε τη λέξη Αρχική. Θα πρέπει να επιλέξουμε από μια λίστα το είδος του στοιχείου που δημιουργούμε. Εικόνα 4.8: Στοιχεία Μενού του Joomla. 54

67 Εικόνα 4.9: Αρχική Σελίδα. Επιλέγουμε από τη λίστα τα Άρθρα και στη συνέχεια Σελιδοποίηση Άρθρου. Η συγκεκριμένη επιλογή μας δίνει τη δυνατότητα η αρχική μας σελίδα να προβάλλει το άρθρο που επιθυμούμε. Επιλέγουμε να προβάλλει το άρθρο Προφίλ. Πατάμε αποθήκευση και στο τέλος επιλέγουμε το νέο μας στοιχείο μενού ως Προκαθορισμένο. Η αρχική μας σελίδα διακρίνεται στην Εικόνα

68 2. Προϊόντα: στην ενότητα αυτή πρέπει να παρουσιαστούν τα προϊόντα της επιχείρησης. Επειδή τα προϊόντα χωρίζονται σε κατηγορίες, φτιάξαμε ένα dropdown menu, όπου ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει με πολύ εύκολο τρόπο τα προϊόντα της επιχείρησης. Η διαδικασία που ακολουθούμε για να δημιουργήσουμε το μενού Προϊόντα είναι η εξής. Στο περιβάλλον διαχείρισης του Joomla επιλέγω Μενού->Main menu->νέο->άρθρα- >Κατηγορία->Σελιδοποίηση Κατηγορίας ως Ιστολόγιο->Τίτλος: Προϊόντα- >Παράμετροι(Βασικές): Κατηγορία: Επιχείρηση/Προϊόντα. Τα υπόλοιπα υπομενού γίνονται με την διαδικασία που περιγράψαμε για το μενού Αρχική. Η μόνη διαφορά βρίσκεται στο πλαίσιο Γονικό Στοιχείο επιλέγουμε τη λέξη Προϊόντα, για να δηλώσουμε τα στοιχεία του dropdown menu, τα οποία ανήκουν στο στοιχείο Προϊόντα. Εικόνα 4.10: Dropdown Menu. 56

69 Σε κάθε κατηγορία προϊόντων βάλαμε τις φωτογραφίες από τα προϊόντα της εταιρίας. Στόχος μας είναι μέσα από αυτές τις φωτογραφίες να αντιληφθεί ο επισκέπτης την ποιότητα των προϊόντων. Ένα τέτοιο παράδειγμα φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, Εικόνα Εικόνα 4.11: Αρτοσκευάσματα. 57

70 3. Υπηρεσίες: στην υποσελίδα αυτή περιγράφονται οι υπηρεσίες που παρέχει η επιχείρηση, ειδικά σε κοινωνικές εκδηλώσεις και παραθέτουμε και φωτογραφίες σχετικών προϊόντων. Η διαδικασία που ακολουθούμε για να δημιουργήσουμε το μενού Υπηρεσίες είναι ακριβώς η ίδια με αυτή που περιγράψαμε προηγουμένως για το μενού Αρχική. Εικόνα 4.12: Υπηρεσίες. 58

71 4. Φόρμα Παραγγελίας: αποτελεί σημαντικό εργαλείο για οποιοδήποτε site, αφού δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να παραγγείλει άμεσα το προϊόν που του αρέσει. Η φόρμα παραγγελίας είναι χρήσιμη τόσο για το χρήστη όσο και για την επιχείρηση, αφού αυξάνονται οι πιθανότητες ένας επισκέπτης να γίνει και πελάτης. Για τη δημιουργία της φόρμας χρησιμοποιήσαμε τη δωρεάν υπηρεσία meform, με την εξής διεύθυνση που παρέχει δωρεάν διάφορες φόρμες επικοινωνίας. Επιλέξαμε αυτήν που ταιριάζει στις ανάγκες μας και ονομάσαμε τα πεδία. Ο επισκέπτης θα πρέπει να συμπληρώνει υποχρεωτικά το όνομά του, το τηλέφωνό του και φυσικά την παραγγελία του. Μπορεί να συμπληρώσει και τη διεύθυνση mail αν το επιθυμεί, ενώ στο τέλος δίνεται η δυνατότητα να επιλέξει ημερομηνία ολοκλήρωσης της παραγγελίας. Για λόγους ασφαλείας, ο επισκέπτης θα πρέπει να συμπληρώσει σε ένα πεδίο δύο λέξεις που φαίνονται παραμορφωμένες σε ένα πλαίσιο και μετά να πατήσει αποστολή. Η υπηρεσία meform.com, μετά την ολοκλήρωση της φόρμας, μας δίνει οδηγίες μέσω αντιγραφής του κώδικα HTML να προσθέσουμε τη φόρμα στο site μας. Εικόνα 4.13: Φόρμα Παραγγελίας. 59

72 5. Φόρμα Επικοινωνίας: κάθε ιστότοπος οφείλει να έχει τα στοιχεία επικοινωνίας της επιχείρησης. Για να δημιουργήσουμε τη φόρμα επικοινωνίας, επιλέγουμε στο περιβάλλον διαχείρισης του joomla Εφαρμογές->Επαφές->Επαφές. Επιλέγουμε Νέο και δημιουργούμε τη φόρμα παραγγελίας μας, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά της Εικόνας Εικόνα 4.14: Δημιουργία Φόρμας Επικοινωνίας. 60

73 Το Joomla έχει έτοιμα τα απαραίτητα πεδία για τα στοιχεία επικοινωνίας, κι εμείς απλά συμπληρώνουμε με τις κατάλληλες πληροφορίες κι επιλέγουμε ποια στοιχεία θα δημοσιευτούν στο site. Στη συνέχεια πάμε και δημιουργούμε ένα στοιχείο μενού, με τη διαδικασία που έχουμε ήδη περιγράψει. Δηλαδή πάμε Μενού->Main Menu->Νέο->Επαφές->Επαφή. Η διαφορά είναι ως προς το είδος του στοιχείου μενού που δημιουργούμε, αφού δεν επιλέγουμε Άρθρο αλλά Επαφή. Και τέλος ολοκληρώνουμε επιλέγοντας Βασική Σελιδοποίηση Επαφής. Η φόρμα επικοινωνίας δημοσιεύεται στη σελίδα μας όπως φαίνεται στην Εικόνα Εικόνα 4.15: Φόρμα Επικοινωνίας. 61

74 4.4 Προτεινόμενη Στρατηγική Μάρκετινγκ Στην προηγούμενη ενότητα περιγράψαμε τη διαδικασία υλοποίησης. Ακολουθώντας προσεκτικά βήματα με μεθοδικότητα, μπορέσαμε και υλοποιήσαμε τον ιστότοπο για το αρτοποιείο. Καθημερινά θα πρέπει να εφαρμόζεται λεπτομερής έλεγχος και να γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν τυχόν λάθη, ώστε να γίνουν οι κατάλληλες διορθώσεις. Ένα από τα βασικότερα θέματα, είναι οι κινήσεις προώθησης της ιστοσελίδας. Ο νέος ιστότοπος αποτελεί μια επένδυση και η επιχείρηση θα πρέπει να εκμεταλλευτεί σωστά τις δυνατότητες που παρέχει. Μια ιστοσελίδα μπορεί να αποτελέσει από μόνη της βασικό εργαλείο μάρκετινγκ, αλλά για να φτάσει σε αυτό το σημείο, θα πρέπει πρώτα να διαφημιστεί και να προωθηθεί σαν προϊόν. Σε προηγούμενη ενότητα περιγράψαμε τις βασικότερες μορφές διαδικτυακού μάρκετινγκ. Η χάραξη μιας στρατηγικής αποτελεί μια διαδικασία αρκετά δύσκολη, η οποία στην πορεία μπορεί να δεχτεί πολλές διορθώσεις. Η ιδανική πρόταση για την επιχείρηση, και για κάθε επιχείρηση, είναι ο συνδυασμός παραδοσιακών μεθόδων μάρκετινγκ και τεχνικών διαδικτυακού μάρκετινγκ. Η επιχείρηση κατά το παρελθόν έχει επενδύσει στη δημιουργία εταιρικής σφραγίδας, η οποία αποτυπώνεται σε στολές εργασίας και σακούλες (Εικόνα 4.16). Θα πρέπει λοιπόν αυτή η σφραγίδα καθώς και το λογότυπο να αποτυπωθούν και στην ιστοσελίδα, αλλά και να συνοδεύουν κάθε διαφημιστική ή προωθητική ενέργεια της επιχείρησης. 62

75 Εικόνα 4.16: Λογότυπο επιχείρησης. Όσον αφορά στις παραδοσιακές μεθόδους, θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε την εξής στρατηγική: 1. Εκτύπωση εταιρικών καρτών με το λογότυπο της επιχείρησης, οι οποίες θα έχουν όλα τα στοιχεία επικοινωνίας και φυσικά και την ηλεκτρονική διεύθυνση. 2. Νέες σακούλες και στολές εργασίας που με ευδιάκριτα γράμματα θα υπάρχει η ηλεκτρονική διεύθυνση της επιχείρησης. 3. Διαφήμιση σε τοπική εφημερίδα. 4. Η δημιουργία ενός ραδιοφωνικού σποτ, ώστε να ενημερώσει μέσω ραδιοφώνου την τοπική κοινωνία για το νέο site και τη δυνατότητα νέων παραγγελιών μέσω αυτού. 63

76 4.5 Τεχνικές Μάρκετινγκ μέσω Διαδικτύου Οι κινήσεις που αναφέραμε στην παραπάνω ενότητα θα μπορέσουν να μεταδώσουν στον κόσμο το βασικό μήνυμα ώστε να γνωρίσουν τον ιστότοπο της επιχείρησης. Όμως, το μεγαλύτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί στις τεχνικές μάρκετινγκ μέσω Διαδικτύου. Σύμφωνα με τις απαιτήσεις της επιχείρησης, θα πρέπει να σταθούμε περισσότερο στις εξής μεθόδους: SEO, Social Marketing, Streaming Marketing και Google Adwords. Το πιο βασικό εργαλείο στο σύγχρονο μάρκετινγκ αποτελεί η SEO τεχνική. Πολλά χρήματα δαπανώνται από μεγάλες εταιρίες προκειμένου να βρεθούν στις πρώτες θέσεις των μηχανών αναζήτησης. Στην περίπτωσή μας θα πρέπει να μελετήσουμε τον ανταγωνισμό, ώστε να αποφασίσουμε τη SEO στρατηγική μας. Στο SEO μπορούμε να διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες το on page SEO και το off page SEO. Το on page SEO, περιλαμβάνει όλα αυτά που μπορούμε να κάνουμε μέσα στην σελίδα μας, για να μεγιστοποιήσουμε τις πιθανότητες που έχουμε για μία καλή κατάταξη. Μπορεί το on page SEO να έχει μικρότερη βαρύτητα στο search engine optimization σε σχέση με το off page, όμως είναι πολύ σημαντικό να έχουμε ρυθμίσει την σελίδα σας, με τον φιλικότερο προς την Google δυνατό τρόπο. Το off page SEO, έχει την μεγαλύτερη βαρύτητα στο search engine optimization και κατά επέκταση στην αύξηση της επισκεψιμότητας μίας ιστοσελίδας. Το off page SEO, έχει αποκλειστικά να κάνει με τα εισερχόμενα links προς ένα website. Ο αριθμός των εισερχόμενων links και η ποιότητα των websites από τα οποία προέρχονται, καθορίζουν το πόσο σημαντικό θεωρεί η Google το website αυτό. Το πόσο σημαντικό είναι ένα website, μετριέται με το Google page rank (PR). Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τις βασικές λέξεις κλειδιά για την προώθησή μας. Οι λέξεις αυτές θα πρέπει να χαρακτηρίζουν την επιχείρηση και να συνδέονται άμεσα με αυτήν. Μπορούμε αρχικά να ξεκινήσουμε με τις εξής λέξεις κλειδιά: αρτοποιείο, άρτος, αρτοσκευάσματα, ζαχαροπλαστική, φούρνος, γλυκά, ψωμί. Αυτές οι λέξεις χαρακτηρίζουν και δίνουν σαφή εικόνα για την επιχείρησή μας. Σπουδαίο ρόλο παίζει και το domain της επιχείρησης ( που συνδέει το όνομα της επιχείρησης με την ταυτότητά της. Οι λέξεις κλειδιά που ορίσαμε θα πρέπει να εμφανίζονται σε κάθε υποσελίδα της ιστοσελίδας με συχνότητα 5%. Το μεγάλο μειονέκτημα της ιστοσελίδας είναι ότι δεν έχει αρκετά 64

77 αρχεία κειμένου, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η τεχνική SEO. Άρα μια από τις προτεραιότητες των ανθρώπων της επιχείρησης είναι η δημιουργία άρθρων για την ιστοσελίδα, όπου θα περιέχονται οι εφτά βασικές λέξεις κλειδιά (keywords). Σπουδαίο ρόλο παίζουν οι διευθύνσεις των υποσελίδων και η ονομασία των φωτογραφιών. Π.χ. η διεύθυνση πρέπει να είναι της μορφής και η κάθε φωτογραφία στο site να είναι της μορφής bakerysotiriou_olikisalesis.jpg. Οι κινήσεις αυτές βοηθούν στην υψηλότερη θέση της ιστοσελίδας μας στις μηχανές αναζήτησης. Σπουδαίο ρόλο έχει όπως αναφέραμε το article marketing, δηλαδή μάρκετινγκ μέσα από άρθρα. Κατά τη συγγραφή των άρθρων θα πρέπει να φροντίζουμε να παρουσιάζονται σε ποσοστό 5% οι βασικές λέξεις κλειδιά της σελίδας μας. Επίσης η συγγραφή άρθρων σε blog μπορεί να μας βοηθήσει στη δημιουργία παραπομπών και υπερσυνδέσμων μέσω λέξεων των άρθρων στην ιστοσελίδα μας. Η τεχνική του article marketing αυξάνει τις διαδικτυακές μας παραπομπές στο site μας από άλλους ιστότοπους και βελτιώνει και τη θέση μας στη μηχανή αναζήτησης. Επιπλέον η συχνή ενεργή συμμετοχή σε blog και forum και η χρήση βασικών λέξεων κλειδιών και του domain μας αντί υπογραφής βοηθά πολύ στη στρατηγική SEO. Απαραίτητη είναι και η καταχώρηση σε διαφημιστικούς online directories στα πλαίσια του Link Building. Οι online κατάλογοι, είναι τεράστιες πλατφόρμες που χωρίζονται σε κατηγορίες και υπό-κατηγορίες και περιλαμβάνουν συνήθως υψηλής ποιότητας websites. Τα σημαντικότερα links είναι αυτά που προέρχονται από websites με υψηλό PR. Μεγάλο ρόλο παίζει επίσης το σημείο που βρίσκεται αυτό το link στην σελίδα. Γενικά, όσο πιο ψηλά βρίσκεται το link στην σελίδα, τόσο σημαντικότερο θεωρείται από την Google. Ένα link που βρίσκεται μέσα στο κυρίως κείμενο του website, έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από ένα link που βρίσκεται στοιβαγμένο μαζί με άλλα links συνεργατών. Από τους πιο γνωστούς ηλεκτρονικούς καταλόγους είναι το vres.gr, in.gr, vrisko.gr, καθώς και ο ηλεκτρονικός κατάλογος του Χρυσού Οδηγού (xo.gr). Οι συγκεκριμένες σελίδες, επειδή έχουν μεγάλη επισκεψιμότητα, έχουν πολύ υψηλή θέση στις μηχανές αναζήτησης, και η εγγραφή τους στους καταλόγους αυτούς βοηθά τόσο στην αναζήτηση της επιχείρησης στο Διαδίκτυο όσο και στη βελτίωση της θέσης της σε αποτελέσματα της μηχανής αναζήτησης. 65

78 Η τεχνική SEO αποτελεί μια διαδικασία, η οποία μπορεί να φαίνεται απλή, αλλά έχει μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Καθημερινά θα πρέπει κάποιος ειδικός SEO να προσφέρει αυτές τις υπηρεσίες, που απαιτούν μεγάλο χρόνο ενασχόλησης. Κάποιες όμως γενικές ρυθμίσεις μπορούν να γίνουν και από τους διαχειριστές. Μέσα από το περιβάλλον διαχείρισης του joomla, ακολουθούμε τη διαδρομή Ιστότοπος->Γενικές Ρυθμίσεις και θέτουμε τα πεδία περιγραφή ιστότοπου και λέξεις κλειδιά. Στην περιγραφή ιστότοπου θέσαμε τις εξής λέξεις: Αρτοποιείο Σωτηρίου Άρτος αρτοσκευάσματα ζαχαροπλαστική φούρνος γλυκά. Στις λέξεις κλειδιά φρυγανιές, βουτήματα, ψωμί, φούρνος, αγνά υλικά, άρτος, Βόλος, αρτοκλασίες, πίτες, καφέδες. Με αυτή τη διαδικασία δηλώσαμε στις μηχανές αναζήτησης το περιεχόμενο και τις βασικές λέξεις κλειδιά, ώστε να μπορούν οι μηχανές να προσδιορίσουν το περιεχόμενο της σελίδας μας και να την εμφανίζει σε αποτελέσματα ανάλογων αναζητήσεων. Εικόνα 4.17: Περιεχόμενο και λέξεις κλειδιά του ιστότοπου. 66

79 Επίσης κάθε άρθρο, στο περιβάλλον διαχείρισης του joomla, έχει στα δεξιά τις αντίστοιχες επιλογές, ώστε να ορίζουμε μια διαφορετική περιγραφή και λέξεις κλειδιά για κάθε άρθρο, ανάλογα με το περιεχόμενό του. Καλό είναι η περιγραφή να είναι ενιαία για κάθε άρθρο και να συμπίπτει με την περιγραφή που θέσαμε για το καθένα, ενώ στις λέξεις κλειδιά να προστίθενται κάποιες στις ήδη υπάρχουσες. Π.χ. στο άρθρο Άρτος, όπου παρουσιάζονται κάποια προϊόντα της επιχείρησης με φωτογραφίες, μπορούμε να προσθέσουμε λέξεις κλειδιά και περιγραφή. Επιλέγουμε Περιεχόμενο->Διαχείριση Άρθρων->Άρτος και στα δεξιά του άρθρου (Εικόνα 4.18) Πληροφορίες Περιγραφής. Στο πλαίσιο περιγραφή γράφουμε Αρτοποιείο Σωτηρίου Άρτος-Ψωμί-Προϊόντα Άρτου. Ως λέξεις κλειδιά για το συγκεκριμένο άρθρο ορίζουμε άρτος, ψωμί, προϊόντα άρτου, αρτοποιείο Σωτηρίου, σταρένιο, χωριάτικο, λευκό τύπου 70%, ολικής άλεσης, πολύσπορο, επτάζυμο, μπακέτα γαλλική, μπακέτα ολικής άλεσης, κουλούρι, καρβελάκι, λειτουργιές. Στο άρθρο Υπηρεσίες γράφουμε στο πλαίσιο περιγραφή Αρτοποιείο Σωτηρίου Υπηρεσίες και ως λέξεις κλειδιά ορίζουμε αρτοκλασίες, μνημόσυνα, εκδηλώσεις, ψωμί, άρτος, βουτήματα, φρυγανιές, καφέδες. Στο άρθρο Καφέδες γράφουμε στο πλαίσιο περιγραφή Αρτοποιείο Σωτηρίου Καφέδες και ως λέξεις κλειδιά ορίζουμε καφέδες, ελληνικός καφές, nescafe. Στο άρθρο Φρυγανιές γράφουμε στο πλαίσιο περιγραφή Αρτοποιείο Σωτηρίου Φρυγανιές και ως λέξεις κλειδιά ορίζουμε φρυγανιές σταρένιες, φρυγανιές ολικής άλεσης, παξιμάδια. Στο άρθρο Είδη Ζαχαροπλαστικής γράφουμε στο πλαίσιο περιγραφή Αρτοποιείο Σωτηρίου Είδη Ζαχαροπλαστικής και ως λέξεις κλειδιά ορίζουμε είδη ζαχαροπλαστικής, τσουρέκια, βασιλόπιτες, κουραμπιέδες, μελομακάρονα, γλυκά. Στο άρθρο Βουτήματα γράφουμε στο πλαίσιο περιγραφή Αρτοποιείο Σωτηρίου Βουτήματα και ως λέξεις κλειδιά ορίζουμε βουτήματα κρασιού, πλεξούδες πορτοκαλιού, πλεξούδες βανίλια, ταχίνι, βουτήματα κανέλας, αλεξανδρινό, μιράντα, cookies, διαίτης βουτήματα, πτι-φουρ και σαμπλέ, μουστοκούλουρα, κριτσίνια με σουσάμι, κριτσίνια πολύσπορο. Ακόμα στο άρθρο Πίτες γράφουμε στο πλαίσιο περιγραφή Αρτοποιείο Σωτηρίου Πίτες και ως λέξεις κλειδιά ορίζουμε πίτες, σπανακόπιτες, χωριάτικη σπανακόπιτα, ζαμπόν κασέρι σφολιάτα, τυρόπιτα κουρού, σκοπελίτικη πίτα, κολοκυθόπιτα, πατατόπιτα, λουκανικόπιτα. Και τέλος στο άρθρο Αρτοσκευάσματα γράφουμε στο πλαίσιο περιγραφή Αρτοποιείο Σωτηρίου Αρτοσκευάσματα και ως λέξεις κλειδιά ορίζουμε κουλούρι Θεσσαλονίκης, κρουασάν βουτύρου, κρουασάν σοκολάτας, 67

80 κρουασάν μαρμελάδας, σταφιδόψωμα, μαργαρίτα πολυτελείας, ντόνατς σοκολάτας, ντόνατς μαρμελάδας. Εικόνα 4.18: Περιγραφή και λέξεις κλειδιά για υποσελίδες και άρθρα. 68

81 Το βασικότερο στοιχείο στο on page SEO είναι το title στον κώδικα της HTML, γιατί η μηχανή αναζήτησης εκεί εντοπίζει το βασικό περιεχόμενο του ιστότοπου. Στο Joomla δεν απαιτείται να παρέμβουμε στον κώδικα για να διαμορφώσουμε το title. Επιλέγουμε από την μπάρα εργαλείων Μενού->Κεντρικό Μενού. Στη συνέχεια έστω ότι θέλουμε να αλλάξουμε το title στα Είδη Ζαχαροπλαστικής. Επιλέγουμε λοιπόν το στοιχείο Μενού που επιθυμούμε και στα δεξιά της οθόνης ανοίγουμε τις Παραμέτρους (Συστήματος). Εκεί γράφουμε σαν Τίτλο Σελίδας: Αρτοποιείο Σωτηρίου Είδη Ζαχαροπλαστικής και στην Προβολή Τίτλου Σελίδας επιλέγουμε Όχι, ώστε να μη φαίνεται στο περιεχόμενο της ιστοσελίδας. Με αυτή τη διαδικασία ενεργοποιήσαμε στον κώδικα HTML τον τίτλο που επιθυμούμε και που εντοπίζουν οι μηχανές αναζήτησης. Άρα είναι πολύ πιθανόν αν κάποιος χρήστης κάνει αναζήτηση στην Google με λέξεις κλειδιά είδη ζαχαροπλαστικής, στα αποτελέσματα θα εμφανιστεί και η συγκεκριμένη υποσελίδα του ιστότοπου. Εικόνα 4.19: Αλλαγή title. 69

82 Ολοκληρώνοντας το on page Seo, αλλάζουμε το κείμενο της αρχικής μας σελίδας και βάζουμε εσωτερικά links, δηλαδή επιλέγουμε κάποιες λέξεις του κειμένου, οι οποίες γίνονται υπερσύνδεσμοι και οδηγούν σε άλλα σημεία του ιστότοπου. Οι λέξεις που επιλέξαμε φαίνονται με κόκκινο χρώμα στην Εικόνα Π.χ. οι λέξεις άρτος, βουτήματα, είδη ζαχαροπλαστικής κτλ παραπέμπουν στα αντίστοιχα στοιχεία μενού. Επίσης ως υπερσυνδέσμους ορίσαμε και τις φωτογραφίες της αρχικής σελίδας π.χ. η πρώτη φωτογραφία αν κάνουμε κλικ παραπέμπει στο υπομενού Άρτος. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύσαμε το περιεχόμενο της αρχικής σελίδας. Οι μηχανές αναζήτησης μέσω των υπερσυνδέσμων μπορούν να καθορίσουν και να προσδιορίσουν ποιο είναι περιεχόμενο κάθε ιστότοπου και να τον παρουσιάσει στα αντίστοιχα αποτελέσματα αναζήτησης. Εικόνα 4.20: Εσωτερικοί Σύνδεσμοι. 70

83 Εκτός από τους εσωτερικούς συνδέσμους, έχουμε και τους εξωτερικούς συνδέσμους ή τεχνικές off page SEO. Δύο είναι οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι. Ο πρώτος είναι η δημιουργία ενός blog, και κατά προτίμηση blogspot, που αποτελεί προϊόν της Google και φυσικά έχει «ειδική μεταχείριση» στα αποτελέσματα αναζήτησης. Στη περίπτωσή μας όμως δεν ενδείκνυται αυτή η τεχνική, αφού ο ιστότοπός μας δεν έχει περιεχόμενο (άρθρα) με συχνή ανανέωση και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα περισσότερο στατικό site. Άλλες παρόμοιες επιχειρήσεις έχουν ακολουθήσει την τεχνική αυτή γράφοντας στο blog τους συνταγές, που είναι αποτελεσματικό ως προς τη σκοπιά του SEO, αλλά σαν κίνηση μάρκετινγκ δεν ενδείκνυται, αφού στην ουσία τα άρθρα αυτά παρουσιάζουν την τέχνη και το μυστικό των προϊόντων της επιχείρησης. Θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε το bakerysotiriou.blogspot.com και εκεί να αναρτώνται κάποια άρθρα. Η αρχή θα μπορούσε να γίνει με το άρθρο της κεντρικής σελίδας του ιστότοπου, χρησιμοποιώντας τους ίδιους υπερσυνδέσμους σε λέξεις και φωτογραφίες. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνονται οι εξωτερικοί σύνδεσμοι προς τη σελίδα μας. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ιδιαιτέρως το Link Building, δηλαδή η δημιουργία συνδέσμων προς το site μας μέσω άλλων site. Ειδικά με την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών καταλόγων, αυτή η τεχνική είναι απολύτως απαραίτητη, αφού οι πιο πολλοί κατάλογοι έχουν μεγάλη αναγνώριση από το κοινό αλλά και από τις μηχανές αναζήτησης με αποτέλεσμα να αυξάνεται και το PageRank της σελίδας μας. Θα πρέπει να επιλέξουμε καταλόγους τόσο ως προς το περιεχόμενο, δηλαδή να καταχωρούνται επιχειρήσεις παρόμοιες με τη δική μας, όσο και ως προς την περιοχή, δηλαδή επαγγελματικούς καταλόγους Βόλου και Ν. Μαγνησίας. Ο καλύτερος ηλεκτρονικός κατάλογος για αρτοποιεία και ζαχαροπλαστεία βρίσκεται στη διεύθυνση Οι εγγραφές σε αυτόν βγαίνουν σε υψηλές θέσεις στις μηχανές αναζήτησης, όταν ο χρήστης ψάχνει αρτοποιεία και φούρνους. Κατά την εγγραφή συμπληρώνουμε τα στοιχεία μας, σύμφωνα με τη φόρμα της Εικόνας Μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι στον ηλεκτρονικό κατάλογο καταχωρούμε τα πλήρη στοιχεία μας και ο επισκέπτης σε αυτόν μπορεί να δει το πλήρες προφίλ μας και στη συνέχεια να συνδεθεί στη σελίδα μας. 71

84 Εικόνα 4.21: Εγγραφή στο Να τονίσουμε σε αυτό το σημείο, ότι οι ειδικοί του μάρκετινγκ επισημαίνουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποκτήσεις μεγάλο αριθμό εξωτερικών συνδέσμων είναι το περιεχόμενο του ιστότοπου και η ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρονται. Δηλαδή μια καλή ιστοσελίδα και η υψηλή ποιότητα υπηρεσιών και προϊόντων ωθεί τους ευχαριστημένους πελάτες να προτείνουν μια επιχείρηση σε άλλους μέσα από blogs, forums κτλ, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το Link Building. Επίσης είναι αποτελεσματικότερη η εγγραφή σε αναγνωρισμένους και αξιόπιστους καταλόγους, επί πληρωμή (xo.gr, vrisko.gr, in.gr) παρά η δωρεάν εγγραφή σε μεγάλο αριθμό καταλόγων που δε θεωρούνται αξιόπιστοι από τις μηχανές αναζήτησης. Ο εξωτερικός σύνδεσμος του ιστότοπού μας σε ένα site με υψηλή αξιολόγηση από τις μηχανές αναζήτησης, αυξάνει αυτομάτως την αξιολόγηση του δικού μας site. 72

85 Πολύ σπουδαίο και σημαντικό ρόλο στο σύγχρονο μάρκετινγκ έχουν τα Social Media. Καθημερινά εκατομμύρια κόσμου αλληλεπιδρά μέσω κοινωνικών δικτύων, ενημερώνεται, ανταλλάσει απόψεις. Άρα είναι επιτακτική η παρουσία της επιχείρησης και στα κοινωνικά δίκτυα. Αρχικά συνδέουμε το site μας με οποιοδήποτε κοινωνικό δίκτυο. Αυτό γίνεται με την προσθήκη ενός ειδικού εργαλείου (ITP Social Buttons), το οποίο επιτρέπει στον επισκέπτη να αναδημοσιεύσει το υλικό ενός ιστοτόπου στα κοινωνικά του δίκτυα και το κάνουμε download από την παρακάτω διεύθυνση: Αφού το εγκαταστήσουμε με τη διαδικασία που έχουμε περιγράψει, επιλέγουμε στο περιβάλλον διαχείρισης του joomla Επεκτάσεις->Διαχείριση Προσθέτων->Content-ITP Social Buttons και ακολουθούμε τις ρυθμίσεις της Εικόνας Όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.23, στο κάτω μέρος κάθε υποσελίδας υπάρχει μία μπάρα με τα λογότυπα των πιο σημαντικών κοινωνικών δικτύων. 73

86 Εικόνα 4.22: Ρυθμίσεις Content-ITP Social Buttons. 74

87 Εικόνα 4.23: Σύνδεση με Social Media. Έστω λοιπόν ότι κάποιος επισκέπτης βρίσκεται στην κατηγορία Βουτήματα και βρίσκει πολύ ενδιαφέρον το υλικό, μπορεί να το αναδημοσιεύσει στα κοινωνικά του δίκτυα. Έστω ότι θέλει να το αναπαράγει στο Facebook. Κάνει κλικ στο εικονίδιο και του βγαίνει η εξής οθόνη: Εικόνα 4.24: Αναπαραγωγή περιεχομένου σε Social Media. 75

88 Συμπληρώνοντας το σχόλιο που επιθυμεί, αναδημοσιεύει το περιεχόμενο του ιστότοπου, το οποίο μπορεί να το δει και να το επεξεργαστεί στο δίκτυό του. Άρα ο ίδιος ο επισκέπτης γίνεται βασική συνιστώσα του μάρκετινγκ της επιχείρησης. Φυσικά απαιτείται και η δημιουργία μιας εταιρικής σελίδας στο Facebook, με σκοπό να υπάρχει καθημερινή αλληλεπίδραση. Μέσα από αυτή τη σελίδα οι πελάτες μπορούν να ενημερώνονται καθημερινά για τη δραστηριότητα της επιχείρησης και να υπάρχει μια συνεχής αμφίδρομη επικοινωνία. Για να δημιουργήσουμε τη σελίδα ακολουθούμε την εξής διαδικασία: 1. Γίνεται σύνδεση στο Facebook από την εξής ιστοσελίδα: 2. Επιλέγουμε Δημιουργία Σελίδας. 3. Στην επόμενη οθόνη επιλέγουμε το είδος της επιχείρησης (τοπική επιχείρηση). 4. Στη συνέχεια θέτουμε τις βασικές πληροφορίες (Επωνυμία, πόλη, διεύθυνση, τηλέφωνο, κτλ). 5. Εισάγουμε την κεντρική φωτογραφία της σελίδας μας. 6. Η σελίδα μας στο Facebook είναι έτοιμη (Εικόνα 4.25). 76

89 Εικόνα 4.25: Fan Page Facebook. Θα πρέπει στη συνέχεια να προσκαλέσουν οι διαχειριστές της σελίδας τους φίλους τους από τα προφίλ τους, ώστε να γίνουν fan της σελίδας. Επίσης στην υποσελίδα Επικοινωνία στην ιστοσελίδα μας, θα πρέπει να μπει σύνδεσμος για το Fan Page, όπως και για κάθε κοινωνικό δίκτυο που θα χρησιμοποιήσει η επιχείρηση. Με τη διαδικασία που περιγράψαμε προηγουμένως, μπορούμε οποιοδήποτε περιεχόμενο της ιστοσελίδας μας να μεταφέρεται στον Τοίχο της Fan Page μας (Εικόνα 4.24). Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούμε να δημοσιεύουμε πληροφορίες της ιστοσελίδας μας στο Facebook, ώστε να ενημερώνουμε τους fan, οι οποίοι με τη σειρά τους θα επισκέπτονται το site. Εκτός του Facebook, μπορούμε να δημιουργήσουμε λογαριασμούς και σε άλλα social media. Αν και στην περίπτωση του αρτοποιείου το πιο αποτελεσματικό και κατάλληλο κοινωνικό δίκτυο είναι το Facebook. Το θετικό είναι ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν εφαρμογές 77

90 που τα συνδέουν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα με μια ανανέωση σε ένα κοινωνικό δίκτυο να ανανεώνονται αυτόματα όλα, χαρακτηριστικό πολύ χρήσιμο και λειτουργικό. Πολύ βασικό είναι να υπάρχει μέσα από τη σελίδα μας η δυνατότητα σύνδεσης με τα κοινωνικά μας δίκτυα. Στα δεξιά της σελίδας μας υπάρχουν τα εικονίδια για τα social media Facebook, Twitter και Google Plus. Πατώντας στο αντίστοιχο εικονίδιο, συνδεόμαστε με το κοινωνικό δίκτυο της επιχείρησης που επιθυμούμε. Εικόνα 4.26: Twitter Account. Εικόνα 4.27: Google Plus Account. 78

91 Για να συνδέσουμε την ιστοσελίδα μας με τα κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιήσαμε το ένθεμα (module) mod_itpsubscribe. Το κάνουμε download από την παρακάτω διεύθυνση: γκατασταθεί με τη διαδικασία που περιγράφηκε σε προηγούμενη ενότητα, επιλέγουμε από το περιβάλλον διαχείρισης του joomla Επεκτάσεις->Διαχείριση Ενθεμάτων->Ενθέματα και στη συνέχεια κάνουμε κλικ στο συγκεκριμένο module δηλαδή στο mod_itpsubscribe. Στη συνέχεια απλά στα κατάλληλα πεδία συμπληρώνουμε τα links που παραπέμπουν στα κοινωνικά μας δίκτυα. Εικόνα 4.28: Ρυθμίσεις για Social Media. 79

92 Μια ενδεδειγμένη τεχνική είναι και το streaming marketing, δηλαδή διαφήμιση στο Διαδίκτυο μέσω αρχείων ήχου και εικόνας (βίντεο). Η συγκεκριμένη τεχνική ποτέ δεν εφαρμόζεται μόνη της, αλλά αποτελεί στοιχείο μιας γενικότερης στρατηγικής μάρκετινγκ. Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την αποτελεσματικότητά της με το εξής σενάριο: «Έστω ότι πλησιάζει η περίοδος των γιορτών των Χριστουγέννων. Η επιχείρηση διαφημίζει στο ραδιόφωνο για μια εβδομάδα ότι υπάρχει ένας μεγάλος διαγωνισμός και προσφορές και ότι όποιος θέλει να μάθει περισσότερα θα πρέπει να εγγραφεί στο fan page στο Facebook. Οι ακροατές γίνονται fan στο Facebook, και αφού εγγραφούν παρουσιάζεται ένα βίντεο διάρκειας δύο λεπτών, όπου οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση εύχονται Χρόνια Πολλά, προβάλλει σύντομα τα γλυκά για την περίοδο των γιορτών και ανακοινώνει ότι με κάθε παραγγελία μέσα από τη Φόρμα Παραγγελίας στο site, μεγαλύτερη των 10 Ευρώ, ο πελάτης έχει έκπτωση 25% και κερδίζει και μια συμμετοχή για κλήρωση στο διαγωνισμό της επιχείρησης. Όσοι παρακολουθήσουν το βίντεο, η επόμενη κίνησή τους είναι να επισκεφθούν την ιστοσελίδα και πολύ πιθανόν να παραγγείλουν, ώστε να κερδίσουν από την έκπτωση αλλά και για να συμμετέχουν στο διαγωνισμό. Με την παραπάνω διαδικασία, η επιχείρηση καταφέρνει και ανεβάζει επισκεψιμότητα, αυξάνει τους πιθανούς πελάτες της για την περίοδο των εορτών και συγχρόνως μέσω της εγγραφής στη σελίδα στο Facebook, αυξάνει την πελατειακή της βάση, με την οποία μπορεί να αλληλεπιδρά καθημερινά». 80

93 Βασικό εργαλείο για κάθε ιστότοπο είναι και το Newsletter, το οποίο αποτελεί εφαρμογή, όπου ο επισκέπτης μπορεί να εγγραφεί δηλώνοντας το όνομά του και το του. Με αυτό το εργαλείο η επιχείρηση συλλέγει εγγραφές και μπορεί να δημιουργήσει μια μεγάλη πελατειακή βάση, με την οποία μπορεί να επικοινωνεί στέλνοντας ένα μαζικό mail στους εγγεγραμμένους. Εικόνα 4.29: Newsletter. 81

94 Στο περιβάλλον διαχείρισης του joomla επιλέγουμε Εφαρμογές και στη συνέχεια AcyMailing. Επιλέγοντας Users, μπορούμε να δούμε όλους τους εγγεγραμμένους χρήστες. Εικόνα 4.30: Εγγεγραμμένοι στο Newsletter. Επίσης από το περιβάλλον διαχείρισης του joomla, επιλέγουμε Εφαρμογές- >AcyMailing->Newsletters και στη συνέχεια Templates και μας εμφανίζονται τέσσερα πρότυπα. Επιλέγουμε όποιο επιθυμούμε (έστω το τελευταίο) και επεξεργαζόμαστε το κείμενο ώστε να στείλουμε ομαδικό μήνυμα. Όπου γράφει subtag:name αντικαθίσταται από το όνομα του παραλήπτη, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει δηλώσει κατά την εγγραφή του. Ορίζουμε τα απαραίτητα στοιχεία του μηνύματος και πατάμε Αποθήκευση. Επιλέγουμε ξανά Newsletters, κάνουμε κλικ στο μήνυμα που γράψαμε προηγουμένως και πατάμε ομαδική αποστολή. Παράδειγμα τέτοιου ομαδικού μηνύματος με την εφαρμογή Newsletter φαίνεται στην Εικόνα Εικόνα 4.31: Μήνυμα Newsletter. 82