ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ: ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Στη Μνήµη Παναγιώτη και Έφης Μιχελή

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ: ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Στη Μνήµη Παναγιώτη και Έφης Μιχελή"

Transcript

1 Πανεπιστήµιο Κρήτης Φιλοσοφική Σχολή Τµήµα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ: ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Στη Μνήµη Παναγιώτη και Έφης Μιχελή Περιλήψεις Ανακοινώσεων

2 Το Συµπόσιο ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ: ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Στη Μνήµη Παναγιώτη και Έφης Μιχελή διοργανώνεται από το Τµήµα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Κρήτης. Χρηµατοδοτείται από τον τακτικό προϋπολογισµό του Τµήµατος Οργανωτική Επιτροπή: Κώστας Ανδρουλιδάκης Γιώργος Ζωγραφίδης Γιάννης Κουγιουµουτζάκης Γιώργος Νικολακάκης Κώστας Σαργέντης Γραµµατειακή και Οργανωτική υποστήριξη: Φοιτητές του Εργαστηρίου Ψυχολογίας του Τµήµατος Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών Στο Εξώφυλλο: Παναγιώτη Μιχελή, «Προθήκη καταστήµατος στην Κέρκυρα» 2

3 Εναρκτήρια οµιλία ιονύσης Ζήβας Οµότιµος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Πρόεδρος.Σ. Ιδρύµατος Παναγιώτη και Έφης Μιχελή Ο οµιλητής θα αναφερθεί στη ζωή και στο έργο του Παναγιώτη και της Έφης Μιχελή καθώς και στους σκοπούς του Ιδρύµατος Μιχελή. Λαϊκή Αρχιτεκτονική: εθιµολογικά και τυπολογικά Γεώργιος Αικατερινίδης ρ. Φιλολογίας, τ. ιευθυντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδηµίας Αθηνών Επίτιµος ρ. Τµήµατος Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Παν/µιο Κρήτης Η λαϊκή αρχιτεκτονική, µε τα ποικίλα δηµιουργήµατά της, αντιπροσωπεύει δυναµική έκφραση της τέχνης και τεχνικής του λαού, ιδιαίτερα όσον αφορά το σπίτι, το οποίο µετουσιώνεται σε χώρο ιερό, κέντρο οικογενειακό και λίκνο κοινωνικό, και γι αυτό, από τη θεµελίωση έως τη στέγαση και κατοίκησή του, πλαισιώνεται από πλούσια εθιµολογία που αποβλέπει στη στερέωσή του και στην ευτυχία των ενοίκων. Το σπίτι, ξεκινώντας από απλές µορφές που παρέχουν στοιχειώδη ασφάλεια και προστασία σε ανθρώπους και ζώα, προχωρεί σε συνθετότερους και πλέον εξελιγµένους τύπους που δείχνουν την ικανότητα και την έµφυτη καλαισθησία των φορέων της λαϊκής αρχιτεκτονικής, οι οποίοι ήταν συνήθως εντόπιοι τεχνίτες ή οµάδες από οργανωµένους σε ειδικές συντεχνίες µαστόρους, όπως οι κτίστες των Χουλιαροχωρίων της Ηπείρου, οι οποίοι µάλιστα για τη µεταξύ τους συνεννόηση χρησιµοποιούσαν τα «κουδαρίτικα», ειδική συνθηµατική γλώσσα, όπως συνέβαινε και µε τα µέλη άλλων επαγγελµατικών οµάδων µε κοινά συµφέροντα. Η διάσωση σήµερα των δηµιουργηµάτων της λαϊκής αρχιτεκτονικής στις ποικίλες µορφές και εκφράσεις της, δεν σηµαίνει µόνο διαφύλαξη αισθητικών στοιχείων του παρελθόντος που εξακολουθούν να γοητεύουν, αλλά σηµατοδοτεί την ανάπλαση διαδικασιών, µέσα από τις οποίες ο άνθρωπος µπορεί να εναρµονίζεται περισσότερο µε τον εαυτό του και το περιβάλλον του. 3

4 Η παρουσία της κλασικής και της ροµαντικής γερµανικής Αισθητικής στη νεοελληνική σκέψη: σταθµοί µιας πρόσληψης Κώστας Ανδρουλιδάκης Επ. Καθηγητής Φιλοσοφίας Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Η παρουσία της γερµανικής φιλοσοφίας και ειδικότερα της Αισθητικής στη νεοελληνική σκέψη είναι σηµαντική και έχει επισηµανθεί επανειληµµένα. Στην ανακοίνωση αυτή, η οποία δεν µπορεί φυσικά να αποτελέσει µια πλήρη και εξαντλητική µελέτη ενός τόσο µεγάλου θέµατος, θα επιχειρήσω µια συνοπτική επισκόπηση ορισµένων από τους κυριότερους σταθµούς της πρόσληψης και αξιοποίησης της κλασικής, αλλά και της πρώιµης ροµαντικής, γερµανικής Αισθητικής (περίπου ) στην Ελλάδα. Ενδεικτικά, θα γίνει αναφορά στους ακόλουθους σταθµούς της πρόσληψης αυτής: (α) Σολωµός και Πολυλάς, (β) Επτανησιακός εγελιανισµός και ιδεαλισµός (Στρατούλης, Χαντσερής, Βράϊλας-Αρµένης, Γρατσιάτος), (γ) Γ. Βιζυηνός, (δ) Νεοκαντιανισµός (Θεοδωρακόπουλος, Τσάτσος), (ε) Κλασικισµός (Φ. Πολίτης, Ι. Συκουτρής), (στ) Ε. Π. Παπανούτσος. Η τέχνη ως ανακούφιση από το φορτίο της πραγµατικότητας Γεωργία Αποστολοπούλου Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Τµήµα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας, Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Ο Arnold Gehlen ( ), ένας από τους κλασικούς εκπροσώπους της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας, έχει αναπτύξει µια από τις πιο σηµαντικές θεωρίες για τη µοντέρνα ζωγραφική. Ο ίδιος ξεκινάει από ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές προϋποθέσεις, για να υποστηρίξει ότι η µοντέρνα ζωγραφική αποτελεί µια εξεικονιστική δραστηριότητα που διαδραµατίζεται στο ενδιάµεσο πεδίο της ασυµµετρίας µεταξύ της συνείδησης του εγώ και της συνείδησης του κόσµου. Η βασανιστική συνείδηση της ασυµµετρίας δεν θεραπεύεται πλέον µετά την παλαίωση της µεταφυσικής, αλλά βρίσκει σηµαντική ανακούφιση στη µοντέρνα ζωγραφική. Αυτό συµβαίνει, επειδή η εικόνα στη µοντέρνα ζωγραφική 4

5 παραµένει απροσδιόριστη, αφού ούτε µιµείται ούτε αναπαριστάνει, δεν είναι όµως και χωρίς νόηµα, αλλά περικλείει ένα είδος στοχασµού χωρίς γλώσσα. Ενώ ο άνθρωπος µετά τη µεταφυσική δεν βρίσκει σταθερό σηµείο για να στηρίξει την ύπαρξή του, η εικόνα της µοντέρνας ζωγραφικής τού προσφέρει ένα στήριγµα κρυφού νοήµατος και δεν τον αφήνει να καταρρεύσει υπό το βάρος της ανυπόφορης συνείδησης της υπαρξιακής αβεβαιότητάς του. Ωστόσο αυτή η ανακούφιση διαρκεί όσο και η θεώρηση της εικόνας και δεν µεταθέτει τον θεατή στη µεταφυσική βεβαιότητα. H ανακοίνωση περιλαµβάνει συστηµατική ανάλυση και κριτική αποτίµηση της θεωρίας του Gehlen. Φύση και ηχητικά περιβάλλοντα στο έργο του Ι. Ξενάκη Ασπασία Γεωργάκη Λέκτωρ Μουσικής Τεχνολογίας Τµήµα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Αθηνών «.Nα ευαισθητοποιείσαι µε τα φυσικά φωτεινά φαινόµενα κεραυνός, σύννεφα, σπινθηροβόλα θάλασσα, ουρανός, ηφαίστεια αντικατοπτρισµοί... Να προτιµάς τον ίλιγγο που δηµιουργεί η άβυσσος του έναστρου ουρανού, όπου βυθίζουµε το κεφάλι µας ξεχνώντας τη γη που ακουµπούν τα πόδια µας ή επίσης τον σουρεαλισµό των ονείρων όπου δύο υπερφωτεινά φεγγάρια ανεβαίνουν ταυτόχρονα στον µαύρο ουρανό. Στην πραγµατικότητα αυτό που συµβαίνει είναι ότι το φως είναι κοντά στη µουσική όσον αφορά τις αφηρηµένες όψεις του: µορφές, κινήσεις, εντάσεις, χρώµατα, εκτάσεις Να τις φαντάζεσαι, να τις συνδυάζεις, να τις αντιπαραθέτεις, να τις κάνεις να εξελίσσονται σαν φωτεινά τοπία γαλαξιών και διαστρικά αέρια που φωτίζονται από νέους γαλάζιους ήλιους ή διαφορετικά σε γιγαντιαίες κινήσεις εµπνεόµενες από τις εκρήξεις του supernovae» Ι. Ξενάκης, Mουσική φωτεινή για τα µάτια συµµετρικά στην ηχητική µουσική για τα αυτιά * Ο Ξενάκης, πρωτοπόρος συνθέτης και στοχαστής του 20 ου αιώνα που εξερεύνησε τις σχέσεις µουσικής, µαθηµατικών και φυσικής, εφηύρε νέα εργαλεία στον χώρο της µουσικής τεχνολογίας και άνοιξε τις πύλες για τη διερεύνηση ενός άγνωστου ηχητικού σύµπαντος, όπου η φύση παίζει * Festival d'automne à Paris , Jean-Pierre Leonardini, Marie Collin και Joséphine Markovits, Ed. Messidor/Temps Actuels, Παρίσι, 1982, σ

6 πρωταρχικό ρόλο µνηµοσύνης και υλικού αφετηρίας για την πραγµάτωση των ιδεών του. Στο πλαίσιο αυτής της ανακοίνωσης θα αναφερθούµε εν συντοµία στην πολυπρισµατική προσωπικότητα του Ι. Ξενάκη, χαρακτηρίζοντάς τον σαν «γεφυροποιό» στον χώρο και στον χρόνο µέσα στο παγκόσµιο σύµπαν της µουσικής, και θα συνεχίσουµε µε τη συµβολή του στην ανάδειξη του ηχητικού και φυσικού περιβάλλοντος της φύσης µέσα από τα ριζοσπαστικά έργα του. Μέσα από µια µεθοδολογική προσέγγιση θα αναδείξουµε τις διόδους αναφοράς της φύσης στο έργο του, όπως η µίµηση της φύσης µέσω οργανικών ήχων, η ανάδειξη της έννοιας του χώρου στη µουσική µε κύριο άξονα τη φύση, τα φωτεινά και ηχητικά περιβάλλοντα των πολυτόπων σε διάδραση µε το φυσικό περιβάλλον των Μυκηνών και της Περσέπολης, την έννοια του συνεχούς που υπάρχει στη φύση και τη µεταφορά του στον οργανικό ήχο κ.ά. Η παρουσία της φύσης στο έργο του Ιάννη Ξενάκη έρχεται και επανέρχεται µε διαφορετικές µορφές µέσα από τα πολύτοπα που διαδραµατίζονται στην άγρια φύση (µεταφέροντας τις µνήµες του παρελθόντος στο σήµερα) έως και την αναπαράσταση ηχητικών περιβαλλόντων σε έργα του µε όργανα όπου ανακαλεί µνήµες από τη νεανική του ηλικία. Ο Ξενάκης χαράσσει µια νέα αιθητική όχι µόνο στον χώρο της µουσικής και εν γένει των τεχνών, όπως επίσης της σύµµειξης τεχνών και επιστήµης, αλλά επίσης και στον χώρο της ακουστικής οικολογίας, όπου η φύση πρωτοστατεί σαν πηγή έµπνευσης και δηµιουργίας. Η εικονοκλαστική τάση στις εικαστικές τέχνες µετά το 60 Ελένη ροσοφορίδου ρ. Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστηµίου του Manchester Στα µέσα της δεκαετίας του 60 έκανε την εµφάνισή της µια µορφή τέχνης που έγινε γνωστή ως «εννοιολογική». Αυτό το είδος τέχνης χρησιµοποίησε αντί άλλου υλικού τις υπάρχουσες θεωρίες περί τέχνης και µέσα στη γενικότερη τάση αµφισβήτησης των αρχών του Μοντερνισµού έφτασε στο έσχατο σηµείο ν αµφισβητήσει το ότι η ύπαρξη υλικού αντικειµένου είναι απαραίτητη για την ύπαρξη τέχνης. Αυτό οδήγησε σε κάποια ακραία συµπεράσµατα. Αφενός δηµιουργήθηκε 6

7 η πεποίθηση ότι βιώνουµε το τέλος της τέχνης. Αφετέρου κλονίστηκαν οι ήδη αµφισβητούµενες προσπάθειες ορισµού της τέχνης, µε αποτέλεσµα η παραγωγή τέχνης των τελευταίων σαράντα χρόνων να αποτελεί µια σειρά πειραµατισµών προς κάθε κατεύθυνση χωρίς καµία αίσθηση συνοχής. Ως συνέπεια, οι θεσµοί που περιβάλλουν και προβάλλουν την καλλιτεχνική παραγωγή εµφανίζονται ανεπαρκείς σε αυτόν τον ρόλο, καθιστώντας αναγκαία την αναπροσαρµογή τους. Τη µεγαλύτερη δυσκολία αντιµετώπισε, και αντιµετωπίζει ακόµα, η θεωρητική προσέγγιση της τέχνης αυτής. Μέρος της δυσκολίας αποτελεί το γεγονός ότι ο τρόπος που µιλούµε για την τέχνη έγινε το ίδιο το περιεχόµενο της εννοιολογικής τέχνης. Ο Α. Danto θεωρεί ότι η περίοδος αυτή είναι µια περίοδος µετάβασης της τέχνης σ ένα υψηλότερο επίπεδο αυτοσυνειδησίας ανάλογο µε αυτό που επετεύχθη κατά τη µετάβαση στον Μοντερνισµό. Η εισήγηση αποτελεί µια σύγκριση της προσπάθειας αναπροσαρ- µογής των θεσµών στις δύο αυτές µεταβατικές περιόδους της τέχνης. Αξιολόγηση της διεπιστηµονικής έρευνας σ ένα κλασικό πρόβληµα αισθητικής: Η µίµηση και η θεωρία της προσοµοίωσης Ιωάννης Ζεïµπέκης Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήµιο Grenoble Στην αρχαιότητα, η έννοια της µίµησης κάλυπτε ένα σύνολο αναπαραστατικών πρακτικών που σχεδόν συµπίπτει µε τη σηµερινή έννοια της καλλιτεχνικής αναπαράστασης: το θέατρο, τις εικόνες, την ποίηση, τη µουσική. Η έννοια εφαρµοζόταν σε γλωσσικές, µη-γλωσσικές και πραξιακές αναπαραστάσεις, ακόµα και σε ορισµένα αφηρηµένα ή µη παραστατικά είδη. Το αν η αρχαία έννοια είχε την απαιτούµενη συνοχή παραµένει ανοιχτό ερώτηµα. Σήµερα, η αισθητική έχει ανανεώσει την έννοια της µίµησης υπό έναν ενιαίο ψυχολογικό ή νοητικό ορισµό παρµένο από τη γνωστική ψυχολογία: την προσποίηση (ή προσποιηµένη πεποίθηση, makebelieve), που άλλοτε απλά ονοµάζεται φαντασία και άλλοτε πάλι, σε λιγότερο φαινοµενολογικό επίπεδο περιγραφής, προσοµοίωση. Έτσι, η σύγχρονη θεωρία εξηγεί την καλλιτεχνική αναπαράσταση και την 7

8 ιδιαιτερότητά της επικαλούµενη την ύπαρξη ειδικών νοητικών στάσεων και λειτουργιών. Η θεωρία της προσποίησης διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Kendall Walton το 1973 και σταδιακά οδήγησε σε αλλαγή παραδείγµατος στην αισθητική, αντικαθιστώντας τα γλωσσικά µοντέλα (Beardsley, Goodman) µ ένα µοντέλο εµπνευσµένο από τη φιλοσοφία του νου. Μεταξύ των δυνατών σηµείων της νέας θεωρίας είναι ο ισχυρισµός της ότι υπάρχουν στενές σχέσεις µεταξύ της καλλιτεχνικής αναπαράστασης και άλλων πρωταρχικών δραστηριοτήτων, όπως το παιγνίδι και η φαντασία η εξήγηση που προτείνει της φαινοµενολογικής εµπειρίας των µυθοπλασιών και η προσπάθειά της να εξηγήσει τη σηµασία της τέχνης επικαλούµενη την παρουσία µιας ειδικής ανθρώπινης ικανότητας. Ωστόσο, παραµένει άγνωστο το πώς ανταποκρίνεται η θεωρία στα αιτήµατα αντιπάλων και παλαιότερων θεωριών, ή και καθηµερινών διαισθήσεων που αφορούν την τέχνη λ.χ., στις κοινές πεποιθήσεις ότι η τέχνη αξίζει ως µορφή γνώσης και ότι τα έργα έχουν συµβολικές αξίες, ακόµα και όταν πρόκειται για µυθοπλασίες. Συνεπώς, η σύγχρονη θεωρία της µίµησης διατρέχει ένα παλαιό κίνδυνο ότι αδυνατεί να εξηγήσει αφ ενός τη σηµασία των έργων τέχνης, αφ ετέρου τις πολύπλοκες αντιδράσεις των ανθρώπινων υποκειµένων απέναντι σ αυτά. Θα παρουσιάσω σύντοµα τα επιχειρήµατα υπέρ και κατά των διεπιστηµονικών εφαρµογών σε τούτο τον τοµέα, υποδεικνύοντας προς ποιες κατευθύνσεις θα µπορούσε να αναπτυχθεί η έρευνα έτσι ώστε να παραµείνει χρήσιµη για τον προσδιορισµό της αξίας και της λειτουργίας της τέχνης. Παλαιές και νέες εικονοµαχίες: από τον Λέοντα Γ στους ταλιµπάν Γιώργος Ζωγραφίδης Επ. Καθηγητής Φιλοσοφίας Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Τι κοινό υπάρχει ανάµεσα στον πιστό που φιλάει την εικόνα του θεού του, στον υπήκοο που θυµιατίζει το άγαλµα του αυτοκράτορά του, στον πολίτη που γκρεµίζει την προτοµή του πρώην δικτάτορα και στον επισκέπτη του µουσείου που µαχαιρώνει τον πίνακα του Πουσσέν «Χορός γύρω από τον χρυσό µόσχο»; Ανάµεσα στην αποκαθήλωση της εικόνας του Χριστού από τον Λέοντα Γ Ίσαυρο και στον αποκεφαλισµό του 8

9 λαξευµένου Βούδα από τους αφγανούς ταλιµπάν; Το γεγονός ότι απέναντι σε όλες αυτές τις εικόνες προκαλείται µια ανθρώπινη συµπεριφορά. Βλέπω την εικόνα σηµαίνει εδώ ότι συµπεριφέροµαι προς αυτήν µ έναν συγκεκριµένο τρόπο υπό συγκεκριµένες συνθήκες η εικόνα είναι η χρήση της. Και τι κοινό υπάρχει ανάµεσα στην εξορία των ποιητών από την πλατωνική πολιτεία και στους χριστιανικούς θεσµούς του Καλβίνου, στη βιβλική απαγόρευση των ειδώλων και στα κηρύγµατα καταδίκης του κινηµατογράφου; Εικονόφιλοι και εικονοµάχοι συµφωνούν τουλάχιστον σε ένα πράγµα: στη δύναµη της εικόνας. Ο εικονοµάχος δεν αρνείται αυτήν τη δύναµη αρνείται την εικόνα, ακριβώς επειδή και ο ίδιος αναγνωρίζει (και συχνά φοβάται) τη δύναµή της. Είναι ο φόβος απέναντι στο αισθητό που τελικά καταλήγει στη λογοκρισία των αισθήσεων. Ο εικονοµάχος δεν διανοείται να εκχωρήσει στις αισθήσεις το δικαίωµα να αναπαριστάνουν το νοητό και µέσω της τέχνης να το διαιωνίζουν. Κρατά για τον λόγο το δικαίωµα να θεσπίζει σηµασίες και στη διαµάχη για κυριαρχία ανάµεσα στα εικονιστικά και τα γλωσσικά σηµεία τάσσεται υπέρ των δεύτερων. Η στάση απέναντι στην εικόνα είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα πρόβληµα της θρησκευτικής τέχνης και η στάση αυτή (µε κάθε δυνατή εκδοχή της) παραµένει βαθιά ριζωµένη στους πολιτισµούς των τριών µονοθεϊστικών θρησκειών και προϋποθέτει (επικαλείται ή συγκροτεί) µια θεωρία για την πραγµατικότητα και τους τρόπους µε τους οποίους ο άνθρωπος επιδιώκει να την γνωρίσει, να µιλήσει γι αυτήν και, µην το ξεχνάµε, να την ζήσει. Αριστείδης Κοϊντιλιανός, ένας ιδιότυπος αισθητικός της µουσικής στην Ύστερη Αρχαιότητα Παύλος Καϊµάκης Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας Τµήµα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Από τους ελληνιστικούς χρόνους και µετά, στην αρχαία ελληνική γραµµατεία εµφανίζεται πληθώρα θεωρητικών κειµένων αφιερωµένων στη µουσική. Τα περισσότερα από αυτά πραγµατεύονται κυρίως τεχνικά θέµατα και θα εντάσσονταν σήµερα µάλλον στην περιοχή της µουσικολογίας. 9

10 Ξεχωριστή θέση ανάµεσα στα κείµενα αυτά κατέχει ένα έργο µε τίτλο Περί µουσικής, για τον συγγραφέα του οποίου γνωρίζουµε µόνο το όνοµα: Αριστείδης Κοϊντιλιανός. Το έργο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί πέρα από τα καθαρά µουσικολογικά θέµατα, αναφέρεται επίσης και σε θέµατα αισθητικής της µουσικής, προσπαθώντας να δείξει πως η µουσική µέσα από την αρµονία µάς παρέχει ένα κατανοητό µοντέλο για την κατανόηση της φυσικής και µεταφυσικής πραγµατικότητας, και εποµένως την απόκτηση υψηλότερης γνώσης, µέσω της φιλοσοφίας. Βεβαίως, όπως συµβαίνει και µε τα περισσότερα έργα αυτής της εποχής, οι απόψεις που παρουσιάζει ο συγγραφέας δεν είναι πάντοτε πρωτότυπες, αλλά αυτό δεν µειώνει τη σηµασία του έργου, αφού µας µεταφέρει πολύ σηµαντικές πληροφορίες για εξέχοντες θεωρητικούς της µουσικής, όπως ο άµων ή ο Αριστόξενος ο Ταραντίνος, οι οποίες δεν µας είναι γνωστές από άλλες πηγές. Στην ανακοίνωση θα παρουσιάσουµε ορισµένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέµατα αυτής της ιδιόρρυθµης µουσικής εγκυκλοπαίδειας της αρχαιότητας. Η αισθητική ως βίωµα: η περιπέτεια της µοντέρνας τέχνης Μανόλης Καλιγιάννης Ζωγράφος, τ. ιευθυντής Μουσείου Terriade Τέχνη και νεωτερικότητα µε αναφορές κυρίως στη ζωγραφική. Η διαρκής αναζήτηση µιας νέας αισθητικής µε άξονα την καινοτοµία της µορφής στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Τα παραδείγµατα που θα εκτεθούν αναφέρονται στη βιωµατική εµπειρία ενός νέου ζωγράφου στο µεταπολεµικό Παρίσι. 10

11 Ο Πλάτων και η αττική κωµωδία Βασίλης Κάλφας Καθηγητής Φιλοσοφίας Τµήµα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Είναι γεγονός ότι όταν ο Πλάτων επιλέγει να δώσει στη φιλοσοφία του διαλογική µορφή δεν υπάρχει καθιερωµένος τρόπος έκφρασης της φιλοσοφίας. Οι φιλόσοφοι του 6 ου και του 5 ου αιώνα π.χ. έχουν εκφραστεί µε αρκετούς διαφορετικούς τρόπους: µε την πεζή πραγµατεία, µε την ποίηση, µε χρησµικά αποφθέγµατα. Ο φιλοσοφικός διάλογος είναι ένα νέο λογοτεχνικό είδος, που καθιερώνεται από τον Πλάτωνα και τους άλλους µαθητές του Σωκράτη. Αν αναζητήσει ωστόσο κανείς σε ποιο γνωστό λογοτεχνικό είδος βρίσκεται πιο κοντά ο πλατωνικός διάλογος, η αττική κωµωδία είναι χωρίς αµφιβολία η επικρατέστερη απάντηση. Στην ανακοίνωση συγκεντρώνονται και αναλύονται οι σκόρπιες αναφορές του ίδιου του Πλάτωνα στον Αριστοφάνη και στην κωµωδία, κυρίως στην Πολιτεία, στο Συµπόσιο και στον Φίληβο. Από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι ο Σωκράτης υπήρξε αγαπηµένη φιγούρα των κωµικών ποιητών του τέλους του 5 ου αιώνα, εκπροσωπώντας τη λαϊκή εικόνα του φιλοσόφου. Με βάση τις σωζόµενες κωµωδίες του Αριστοφάνη, επιχειρείται η αξιολόγηση του ρόλου του Σωκράτη στο πλαίσιο της αττικής κωµωδίας και η συσχέτισή του µε συγγενείς µορφές της κωµωδίας, όπως ο Ευριπίδης. Η µουσική πριν και µετά την εµφάνιση του ανθρώπινου είδους Αικατερίνη Μαζοκοπάκη Υπ. ρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας Γιάννης Κουγιουµουτζάκης Καθηγητής Ψυχολογίας Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Η µουσική, σήµερα όσο ποτέ άλλοτε, απασχολεί συστηµατικά τους ψυχολόγους που µελετούν την ανθρώπινη ανάπτυξη. Σε πειραµατικές και νατουραλιστικές µελέτες διερευνούν την καταγωγή και την ανάπτυξη των µουσικών ικανοτήτων στον ιστορικό χρόνο και στον πολιτισµικό χώρο που αναδύονται κατά την οντογένεση. Τα τελευταία 20 χρόνια η µελέτη των µουσικών χαρακτηριστικών (προσωδία, ρυθµός, µελωδία, 11

12 κτλ.) που εµφανίζονται στην αλληλεπίδραση βρέφους-σηµαντικού άλλου απέφερε ανέλπιστους καρπούς, ενδεικτικούς του «µουσικού νου» µε τον οποίο έρχεται στον κόσµο κάθε νεογνό και της «µουσικής αλληλεπίδρασης», µέσα στην οποία αναθρέφεται, αναπτύσσεται, εµποδίζεται, καταστέλλεται ή εκτινάσσεται η µουσική ικανότητα, διεργασία στην οποία ο ρόλος κάθε οικογενειακής ή τοπικής µικροκουλτούρας είναι τεράστιος. Απουσία της µουσικής ικανότητας στα βρέφη αµουσία δηµιουργεί πολλά προβλήµατα στην ανάπτυξή τους. Η πρώτη οµιλήτρια θα παρουσιάσει ερευνητικό υλικό από το Εργαστήριο Ψυχολογίας του Τµήµατος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών, το οποίο µαρτυρεί τον έµφυτο εξοπλισµό των µουσικών ικανοτήτων κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής στην παρουσία και στην απουσία µουσικών ερεθισµών και στην παρουσία και στην απουσία της µητέρας. Ο δεύτερος οµιλητής θα θίξει την καταγωγή, την εξέλιξη και την ανάπτυξη της µουσικής σε επίπεδο ειδών. Τα διεπιστηµονικά δεδοµένα συγκλίνουν στην ενίσχυση της άποψης ότι η µουσική ως µορφή επικοινωνίας προηγείται της εµφάνισης του είδους µας και µέσα στο είδος µας προηγείται της ανάδυσης της γλώσσας. Βασικό κίνητρό της φαίνεται ότι είναι το µοίρασµα σε επίπεδο ατόµων και οµάδων, ενώ µεγάλο µέρος της αισθητικής της δεν είναι καρπός µάθησης. Η µουσική εµπειρία ως ψυχονοητική λειτουργία Γιώργος Μαραγκός Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Αντιπαραβάλλοντας τη µουσική µε τη γλωσσική εµπειρία, ο Ray Jackendoff έχει προτείνει ένα θεωρητικό πλαίσιο που περιλαµβάνει µια γενετική γραµµατική της τονικής µουσικής και ένα σύνολο από υποθέσεις σχετικά µε τις ψυχονοητικές λειτουργίες, όσες είναι δυνατόν να συνυφαίνονται µε τη µουσική εµπειρία. Οι υποθέσεις αυτές αφορούν την αντιληπτική και τη συγκινησιακή συνιστώσα του µουσικού βιώµατος και εν πολλοίς εξειδικεύουν στο µουσικό πεδίο γενικές υποθέσεις από τα πεδία της γνωσιακής ψυχολογίας και της φιλοσοφίας του νου. Επί παραδείγµατι, κατά τον Jackendoff, η µουσική αντίληψη έχει ως υπόβαθρο έµφυτους µηχανισµούς ακουστικής οργάνωσης, ως προς τη χρονική, τη µελωδική και την αρµονική διάσταση. Οι εν λόγω 12

13 µηχανισµοί, πάντα κατά τον Jackendoff, λειτουργούν σύµφωνα µε το σχήµα της παράλληλης επεξεργασίας. Από την άλλη, η µουσική απόλαυση είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι σχετίζεται µε ένα σχετικά στεγανό µηχανισµό διά του οποίου η µουσική αντίληψη και συγκινησιακή απόκριση συντίθενται ως ολική µουσική εµπειρία. Το πρόσωπο στο έργο του James Ensor Αθηνά Μιράσγεζη ρ. Φιλοσοφίας, Ειδικός Επιστήµων Τµήµα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας, Πανεπιστήµιο Αθηνών Το έργο του Βέλγου ζωγράφου James Ensor χαρακτηρίζεται από µια ταυτόχρονη εµµονή στο καρναβάλι και στον θάνατο. Μεταµφιεσµένοι και σκελετοί συνυπάρχουν στους πίνακές του. Η µάσκα είναι η κυρίαρχη µορφή το γυµνό ανθρώπινο κρανίο θα είναι η πίσω όψη της µάσκας; Οι σκελετοί κυκλοφορούν ντυµένοι, όπως οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι φορούν τη µάσκα για πρόσωπο, δεν έχουν άλλο πρόσωπο από τη µάσκα. Μάσκες άσπρες αλλά και ροδαλές, που τίποτα δεν προδίδει ότι είναι µάσκες, παρά µόνο το τέρµα τους, αφήνουν γρήγορα ακάλυπτο το κεφάλι ενός ανυποψίαστου ανθρώπου. Αφθονούν όµως και οι ασώµατες µάσκες που περιτριγυρίζουν, περικυκλώνουν, πνίγουν τα ζωντανά πρόσωπα τα ζωντανά πρόσωπα θα χρησιµοποιηθούν ως έσχατες µάσκες. Τα ερωτήµατα που γεννιούνται είναι πολλά: Η µάσκα αποκαλύπτει ή αποκρύπτει; Απελευθερώνει ή φυλακίζει; Το σώµα που έχει για κεφάλι µια µάσκα είναι άψυχο όπως αυτή, ή δίνει αυτό ψυχή στη µάσκα, και τελικά η µάσκα τού παίρνει την ψυχή του για να ζήσει αυτή; Βλέπουµε ανθρώπους που φορούν µάσκες ή µάσκες που έχουν µεταµφιεστεί σε ανθρώπους; Η µάσκα έλκει την καταγωγή της από τους θεούς, τον θάνατο και το θέατρο. Ο ρόλος της µάσκας στο έργο του Ensor θα γίνει πιο κατανοητός µέσα από µια διεπιστηµονική θεώρηση της µάσκας (ανθρωπολογική, ψυχολογική). 13

14 Κοινωνία και οργάνωση του χώρου στη νήσο Γαύδο Γιώργος Νικολακάκης Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Μια ανθρωπολογική και ιστορική προσέγγιση των κοινωνικών και οικονοµικών διαδικασιών που µορφοποίησαν ένα µοντέλο οργάνωσης του χώρου. Γίνονται αναφορές στη µορφή εγκατάστασης και κατοίκησης, καθώς και στην αξιοποίηση και εκµετάλλευση του χώρου. Η νεωτερικότητα ως ροµαντική υποκειµενικότητα Μιχάλης Πάγκαλος ρ. Φιλοσοφίας, ιδάσκων στη θέση Μιχελή Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης 1. Η απόσχιση της καντιανής αισθητικής από τους κανόνες της αρχαίας Ποιητικής 2. Η νιτσεϊκή αποθέωση της τέχνης και του καλλιτέχνη 3. Thomas Mann: η φιγούρα του ροµαντικού καλλιτέχνη µέσα στη ναζιστική ιδεολογία 4. Ολοκληρωτισµός: η τέχνη ως πολιτική θρησκεία 5. Αναπαράσταση versus έκφρασης: Η αξία της επιστροφής στην αρχαία Ποιητική Θα µελετήσουµε την έννοια της «ροµαντικής υποκειµενικότητας» ως έννοια-κλειδί προκειµένου να κατανοήσουµε το φαινόµενο της νεωτερικότητας. Η θέση ότι η τέχνη αποτελεί την πλέον αξιόπιστη ανθρωπολογία της εποχής µας έχει υποστηριχτεί µεταξύ άλλων και από τον καναδό φιλόσοφο Charles Taylor στο µνηµειώδες έργο του Sources of the Self (1989). Θα εξετάσουµε ορισµένες βασικές κατηγορίες της καντιανής αισθητικής, οι οποίες αποµάκρυναν ρητά την τέχνη από τον ορισµό που της είχε δώσει ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του, δηλ. ως µιµήσεως πράξεως αποσκοπούσας στη διέγερση του φιλανθρώπου στοιχείου µέσα στον άνθρωπο. Περνώντας αναγκαίως από τον σταθµό-νίτσε θα δούµε να ιχνογραφείται ενώπιόν µας ο νεωτερικός (µετα)-ροµαντικός καλλιτέχνης 14

15 και η νεωτερική έννοια της καλλιτεχνικής συγκίνησης και του συναισθήµατος. Το ροµαντικό έργο τέχνης δεν ενσωµατώνεται πλέον στη µεγάλη κλίµακα του όντος (Α. Lovejoy, The great Chain of Being, 1964) αλλά την παραβιάζει και την διαρρηγνύει, διανοίγοντας τη δυνατότητα µιας διαρραγής του αρχαίου κόσµου µέσω της ανάδυσης της νεωτερικής, ροµαντικής υποκειµενικότητας. Με αφετηρία τις µεγάλες λογοτεχνικές συνθέσεις των Thomas Mann και Robert Musil θα δούµε, ακολούθως, τον τρόπο µε τον οποίο η ανωτέρω φιγούρα του ροµαντικού καλλιτέχνη εργαλειοποιήθηκε και διαστρεβλώθηκε, προκειµένου να υπηρετήσει τους σκοπούς του ναζιστικού κράτους στο οποίο η «τέχνη» αποτέλεσε ισχυρό υποκατάστατο της θρησκείας. Η άποψη ότι ο ολοκληρωτισµός υπήρξε µια «πολιτική θρησκεία» που εσωκλείει µια «ροµαντική» ρίζα έχει µεταξύ άλλων υποστηριχτεί από τον φιλόσοφο Philippe Lacoue-Labarthe (Le mythe nazi, 1991) και από τον γνωστό γάλλο ανθρωπολόγο Louis Dumont (Essais sur l Individualisme, 1983). Τη στιγµή λοιπόν που η ροµαντική ιδέα της έκφρασης καταδεικνύει, µε την εργαλειοποίησή της από τον ναζισµό, τα όριά της, το κρίσιµο ερώτηµα που τίθεται είναι εάν η αρχαιοελληνική έννοια της µίµησης, µπορεί να ενοφθαλµίζει ακόµη µια καίρια σηµασία για την κατανόηση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δηµιουργίας. Το ερώτηµα αυτό, το οποίο θεωρώ αποφασιστικό, τόσο για την κατανόηση της τέχνης όσο και για εκείνην της νεωτερικότητας, αποτελεί τον άξονα περιστροφής της παρούσας εργασίας. Μέτρα µέτρησης της Ελληνικής Αρχαιότητας και η χρυσή τοµή: ο θησαυρός των Σιφνίων Ασπασία Παπαδοπεράκη Γλύπτρια Τα 16 µοιράσµατα των ποδών της Ελληνικής Αρχαιότητας στα µοιράσµατά τους έχουν µια απόλυτη αναλογική σχέση µε το ανθρώπινο σώµα, έτσι ώστε χρησιµοποιώντας τα σαν εργαλεία ο αρχαίος καλλιτέχνης απέδωσε αρµονικά ναούς και γλυπτά, που προέκυπταν από την εικονιστική οικειότητα µε το ανθρώπινο σώµα. Στον Θησαυρό των Σιφνίων στους ελφούς έχουµε ένα αντιπροσωπευτικό δείγµα γεωµετρικής τελειότητας καλυµµένο εκπληκτικά, ώστε να δίδεται µε απλότητα η οµορφιά και µε κυρίαρχη 15

16 θέση η γλυπτική. Ένα από τα µεγαλύτερα αριστουργήµατα της αρχαϊκής γλυπτικής. Στη µελέτη αποκαλύπτεται µια λογική και συνειδητή σύνθεση στη δοµή, µε έντονη την εντύπωση της υπολογισµένης αρµονίας. Αυτή η µελέτη φανερώνει ένα δείγµα της υψηλής συνύπαρξης των µαθηµατικών και της αίσθησης µε την επεξεργασία των δεδοµένων της. Η αρχιτεκτονική µεταφορά του σώµατος: φαντασίας οίκηση Στάθης Παπασταθόπουλος ρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, ιδάσκων µε το Π 407/80 Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Σκοπός αυτής της ανακοίνωσης είναι να παρουσιαστούν κάποιοι βασικοί τρόποι της εµπειρίας που, αν και δεν µπορούν να χαρακτηριστούν έµφυτοι, συγκροτούνται αναπτυξιακά ως θεµελιώδεις οργανωτικοί τρόποι της εµπειρίας. Θα γίνει αναφορά στο «σωµατικό σχήµα» και τον ρόλο που αναλαµβάνει στην ενοποίηση και οργάνωση του βασικού τρόπου επαφής του προσώπου µε το περιβάλλον, την αντίληψη. Η αντίληψη, είναι µια ενεργητική διαδικασία, οργανωµένη αλληλοδραστικά και πρωταρχικά διυποκειµενικά. Η φαντασία εκδιπλώνει και συγκροτεί έναν χώρο µεταφοράς, συνάντησης και συγκρότησης νοηµάτων από διάφορους τοµείς της εµπειρίας, όπου η νοηµατοδότηση και ανανοηµατοδότηση γίνεται επί τη βάσει των σωµατικών βιωµατικών τρόπων. Θα γίνει µια προσπάθεια να περιγραφεί πώς η αρχιτεκτονική εµπειρία καθορίζεται σε αυτό το πλαίσιο. O Λακάν, το Ωραίο και το έργο τέχνης Νίκος Παπαχριστόπουλος ρ. Κοινωνιολογίας, ιδάσκων µε το Π 407/80 Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Στο έβδοµο Σεµινάριο, µε τίτλο Η ηθική της ψυχανάλυσης, ο Λακάν διατυπώνει έναν λόγο για το Ωραίο και την έννοια της οµορφιάς σε σχέση µε την περίπτωση της Αντιγόνης. Το Ωραίο εντοπίζεται στην ένωση µε τον θάνατο, τον δεύτερο θάνατο της Αντιγόνης, όπως τον 16

17 εκφράζει ο χορός στην τραγωδία του Σοφοκλή. Το µοτίβο του δεύτερου θανάτου ως αποτύπωση του Ωραίου, ένα µοτίβο που κυριαρχεί και στα έργα του Σαντ στον οποίο αναφέρεται διεξοδικά ο Λακάν στο ίδιο Σεµινάριο, επαναπροσδιορίζει και τη σχέση του αισθητικά καλού µε την καλλιτεχνική δηµιουργία: το έργο τέχνης, στη λακανική θεωρία, έρχεται να εγγραφεί σε ένα κενό, σε ένα χάσµα, στην ανολοκλήρωτη σχέση του υποκειµένου µε το φροϋδικό Πράγµα. Θα γίνει µια συνοπτική παρουσίαση της θέσης αυτής. Η ζωγραφική µίµηση στον Αριστοτέλη Θεόπη Παρισάκη Αν. Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Τµήµα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Ο Αριστοτέλης, όπως και ο Πλάτων, δεν ασχολείται συστηµατικά µε τη ζωγραφική, αλλά την χρησιµοποιεί συχνά ως αναλογία για να διατυπώσει τις σκέψεις του για την ποίηση. Ακολουθώντας τον Πλάτωνα, εντάσσει τη ζωγραφική µαζί µε τη γλυπτική, την ποίηση, τη µουσική και τον χορό στις µιµητικές τέχνες και επιχειρεί να προσδιορίσει το είδος ή τον τρόπο της µίµησης που προσιδιάζει στην καθεµιά. Ο Αριστοτέλης εκκινεί από την πλατωνική αντίληψη για την καλλιτεχνική µίµηση που βασίζεται στο µοντέλο της οµοιότητας. Η οµοιότητα όµως στην περίπτωση της ζωγραφικής µίµησης λειτουργεί εν είδει συµβόλου, καθώς τα καλλιτεχνικά µέσα της ζωγραφικής (σχήµατα, χρώµατα) χαρακτηρίζονται ως σηµεία χαρακτήρων ή συναισθηµατικών καταστάσεων, σε αντίθεση προς τα καλλιτεχνικά µέσα της µουσικής (ρυθµός, µελωδία), τα οποία χαρακτηρίζονται ως µιµητικά οµοιώµατά τους. Η παραπάνω άποψη του Αριστοτέλη για την οµοιότητα θα συσχετισθεί µε εκείνη του γνωστικού χαρακτήρα της αισθητικής εµπειρίας, προκειµένου να αντληθούν ορισµένα συµπεράσµατα ως προς τη µορφή της ζωγραφικής µίµησης στον Αριστοτέλη. 17

18 Η έννοια του «βλέπω-εντός» και η συγκρότηση της φιλοσοφικής αισθητικής του Ρίτσαρντ Βόλχαϊµ Παναγιώτης Πούλος Επ. Καθηγητής Φιλοσοφίας & Αισθητικής, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Στο αισθητικό έργο του Άγγλου φιλοσόφου Ρίτσαρντ Βόλχαϊµ (Richard Wollheim, ) συµπλέουν επιχειρήµατα και θεωρήσεις που αντλούν την εγκυρότητά τους από διαφορετικούς γνωστικούς κλάδους και ποικίλες καλλιτεχνικές πρακτικές. Στην απόπειρά µας να εντοπίσουµε το νήµα που διατρέχει αυτό το πολυσχιδές έργο, θα εξετάσουµε τον ρόλο που διαδραµατίζουν η παράσταση και η αντίληψη στην αργόσυρτη συγκρότηση της έννοιας του «βλέπω-εντός» (seeing-in), κατ αντιδιαστολή προς άλλες αισθητικές και φιλοσοφικές προσεγγίσεις. Το νήµα αυτό, το οποίο σχετίζεται µε µια προθεσιακή και υφολογική θεώρηση του εικαστικού νοήµατος, µας επιτρέπει να κατανοήσουµε καλύτερα µε ποιον τρόπο ο Βόλχαϊµ διευρύνει το βεληνεκές της θεωρίας της τέχνης. Ο καθρέφτης και το µέτρο: οι µεταφυσικές και ηθικές διαστάσεις της πλατωνικής κριτικής των τεχνών στο 10 ο βιβλίο της Πολιτείας Κωνσταντίνος Β. Πρώιµος ρ. Φιλοσοφίας, ιδάσκων στη θέση Μιχελή Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Η κριτική της ποίησης και των συναφών µε αυτήν µιµητικών τεχνών, η οποία αναπτύσσεται στο 10 ο βιβλίο της Πολιτείας, έχει γίνει συχνά στόχος κριτικής από επιφανείς µελετητές του Πλάτωνα όπως o Γρηγόρης Βλαστός, η Julia Annas και ο Αλέξανδρος Νεχαµάς. Ο Πλάτων έχει κατηγορηθεί για υπερβολική αυστηρότητα που έρχεται σε αντίθεση µε προγενέστερα βιβλία της Πολιτείας, για παραδοξολογία, αφέλεια και αυταρχικότητα, ιδιαίτερα στο σηµείο που συγκρίνει τους καλλιτέχνες µε αυτούς που αρκούνται να κρατούν έναν καθρέφτη για να αναπαράγουν τα πράγ- µατα γύρω τους. Η ρητή άρνηση του Πλάτωνα στο 10 ο βιβλίο να αναγνωρίσει οποιαδήποτε αυτονοµία στην αισθητική και η πρόθεσή του να 18

19 υπαγάγει την καλλιτεχνική δηµιουργία σε εξωαισθητικά, πολιτικά κριτήρια δεν φανερώνει έναν υποβιβασµό της τέχνης, όπως πολλοί πιστεύουν. Θα υποστηρίξω ότι η εικονοκλαστική λογοκρισία του Πλάτωνα δείχνει αντιθέτως κάποιον που δίνει στην τέχνη µεγάλη αξία και γι αυτό ακριβώς πασχίζει πάση θυσία να ελέγξει πολιτικά την πρόσληψή της. Η τέχνη για τον Πλάτωνα έχει µια ευρεία µεταφυσική και ηθική σηµασία, την οποία είναι φυσικό να παρεξηγούν όσοι προσδοκούν µια αισθητική αντιµετώπισή της η οποία του είναι µάλλον αδιάφορη. Αν όντως η τέχνη καλύπτει ένα ευρύ φάσµα δηµιουργικών δραστηριοτήτων, έχει όπως κάθε ανθρώπινη δηµιουργία µια έµµεση και µακρινή σχέση µε τις ακλόνητες και αιώνιες ιδέες τις οποίες δεν έφτιαξε ποτέ ανθρώπινο χέρι. Η τέχνη γι αυτό δεν παρουσιάζει παρά την ίδια την πραγµατικότητα ή καλύτερα το αντεστραµµένο είδωλό της σ ένα πλαίσιο το οποίο βοηθά µε τις ανθρωποκεντρικές παραµέτρους του τον προσανατολισµό, όπως ακριβώς κι ένας καθρέφτης. Αν όµως κανείς ενδιαφέρεται για την ουσία της πραγµατικότητας, για ό,τι υπερβαίνει αλλά και καθορίζει τον άνθρωπο, τότε θα στραφεί προς το µέτρο που είναι ένας τρόπος για να συλλάβει όλα όσα δεν έχουν δηµιουργηθεί από τον ίδιο. Αν η τέχνη µάς δίνει µια εποπτεία κι ένα όριο του ανθρώπινου, η µέτρηση µας προσφέρει µια ιδέα για τον υπεράνθρωπο χώρο των αληθειών που περισσότερο από όλα µας καθορίζουν. Καθρέφτης και µέτρο ορίζουν τελικά µε µεταφορικό τρόπο την ηθική και µεταφυσική διάσταση της ανθρώπινης δραστηριότητας, συναρτώντας τη µία από την άλλη και δηµιουργώντας έναν κόσµο στον οποίο η τέχνη είναι πέραν της αισθητικής. Η γλώσσα των συναισθηµάτων και η γλώσσα της Τέχνης: εκφραστική-φυσιογνωµική αντίληψη και το νόηµα της εικόνας έσποινα Σταµατοπούλου Λέκτορας Ψυχολογίας Τµήµα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Η ανακοίνωση αυτή αναφέρεται σε ένα ερευνητικό πρόγραµµα που επικεντρώνεται σε ενδο-πολιτισµικές και δια-πολιτισµικές διαφοροποιήσεις της αντιληπτικής εµπειρίας καλλιτεχνικών µηαναπαραστατικών γραµµικών σχεδίων, τα οποία παρουσιάζουν την υποκειµενική εµπειρία των συναισθηµάτων του Φόβου και της Αγαλλίασης σε Έλληνες και Καναδούς φοιτητές. Η επικοινωνιακή 19

20 δυνατότητα των εικόνων αυτών αντιπαραβάλλεται µε αντίστοιχα ερευνητικά δεδοµένα που αφορούν την επικοινωνιακή δυνατότητα των παραπάνω συναισθηµατικών καταστάσεων, όταν αυτές διατυπώνονται µέσα από λέξεις-έννοιες. Το ερευνητικό υλικό αποτελείται από σχέδια που δηµιούργησαν Έλληνες φοιτητές της ΑΣΚΤ. Η ανάλυση των αποτελεσµάτων υπέδειξε ότι οι αξιολογήσεις των υποκειµένων της έρευνας στις λέξεις-έννοιες, που δηλώνουν την υποκειµενική εµπειρία των συναισθηµάτων του Φόβου και της Αγαλλίασης, δείχνουν να συγκροτούνται περισσότερο δηλωτικά και αναφορικά, εφόσον οι αξιολογήσεις αυτές σχηµατίζονται κυρίως στη βάση εκτιµήσεων που αφορούν τον εαυτό. Αντιθέτως, οι αξιολογήσεις των εικόνων έχουν περισσότερο συν-δηλωτικό και υπονοούµενο χαρακτήρα, εφόσον οι εικόνες κρίνονται περισσότερο σε σχέση µε κιναισθητικές, αισθητηριο-αντιληπτικές και συγκινησιακές διαδικασίες. Η δια-πολιτισµική επικοινωνία στο επίπεδο των εννοιών, και κυρίως του θετικού συναισθήµατος της Αγαλλίασης, δείχνει να είναι αρκετά προβληµατική, υποδεικνύοντας στερεοτυπική επεξεργασία από τα υποκείµενα της έρευνας. Αντιθέτως, η δια-πολιτισµική δυνατότητα επικοινωνίας σε σχέση µε τις εικόνες εµφανίζεται ισχυρή, ιδίως σε σχέση µε τη µη-αναπαραστατική εικόνα που παριστά τη συναισθηµατική εµπειρία του Φόβου. Παραλλήλως, µέσα από τα ερευνητικά αποτελέσµατα αναφαίνεται και η σχετική αντιστοιχία εικόνας και λέξεως-έννοιας σε σχέση µε το αρνητικό συναίσθηµα του Φόβου. Τα παραπάνω ευρήµατα υποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα κοινό, «εµπειριακό» πλαίσιο συγκρότησης του νοήµατος κατά την αντιληπτική διαδικασία, που δίνει έµφαση στις δυναµικές και συναισθηµατικές ποιότητες της αντιληπτικής εµπειρίας (εκφραστική και φυσιογνωµική αντίληψη) και προτείνει τη βαθιά σχέση µεταξύ δράσης, αντίληψης και συναισθήµατος, η οποία διαµορφώνει το πεδίο του υπονοούµενου νοήµατος και δηµιουργεί ταυτοχρόνως το διυποκειµενικό επίπεδο επικοινωνίας µεταξύ θεατή και καλλιτέχνη. Τέλος, τα αποτελέσµατα σχολιάζονται σε σχέση µε τα χαρακτηριστικά του στυλ και της διάθεσης στα έργα Τέχνης, καθώς επίσης και µε τη λειτουργία των αρνητικών συναισθηµάτων στην Τέχνη και τη διαδικασία της εν-συναίσθησης. 20

Στιγμές και όψεις από τον διάλογο δύο πεδίων, της Αισθητικής και της. Εισαγωγή

Στιγμές και όψεις από τον διάλογο δύο πεδίων, της Αισθητικής και της. Εισαγωγή Εισαγωγή Ὁ φιλόσοφος καὶ ὁ καλλιτέχνης δὲν εἶναι παρὰ τῆς φύσης δύο κλάδοι, ὁ ἕνας πηγάζει ἀπὸ τὸν νοῦ ποὺ θεωρεῖ, ὁ ἄλλος ἀπὸ τὸ χέρι ποὺ πράττει. Σοφὸς καὶ χειρόσοφος, δυὸ μορφὲς ζωῆς, ἀλλὰ καὶ δυὸ μορφὲς

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου

Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου Αικατερίνη Καλέρη, Αν. Καθηγήτρια το μάθημα Αισθητική διδάσκεται στο 4ο έτος, Ζ εξάμηνο εισάγει στις κλασσικές έννοιες και θεωρίες της φιλοσοφίας της τέχνης

Διαβάστε περισσότερα

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία 4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία Α1. Ερωτήσεις γνώσης - κατανόησης 1. Πώς συλλαµβάνει ο Χέγκελ τη σχέση ιστορίας και πνεύµατος και ποιο ρόλο επιφυλάσσει στο πνεύµα; 2. Τι

Διαβάστε περισσότερα

Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο. Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985)

Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο. Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985) Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985) Επιρροές και βασική θέση της «ενεργητικής θεωρίας» του Kurth O μουσικολόγος E. Kurth διαμόρφωσε την «ενεργητική»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΧΑΡΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΣΗ β. φιλιππακοπουλου 1 Αναλυτικό Πρόγραµµα 1. Εισαγωγή: Μια επιστηµονική προσέγγιση στη χαρτογραφική απεικόνιση και το χαρτογραφικό σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

Η σταδιακή ανάπτυξη της δοµής του, ήταν και το µοντέλο για όλα τα πρώτα ανάλογα εργαστήρια του Θεοδώρου, τα οποία κινούνταν σε αυτήν την θεµατική.

Η σταδιακή ανάπτυξη της δοµής του, ήταν και το µοντέλο για όλα τα πρώτα ανάλογα εργαστήρια του Θεοδώρου, τα οποία κινούνταν σε αυτήν την θεµατική. ΠΟΛΥΤΕΧΝΟ από το 2000 µέχρι σήµερα ένα εργαστήρι σκηνικής έκφρασης και δηµιουργίας, ή µια πρόταση ασκήσεων δηµιουργικής φαντασίας -------------------------------------------- (α) αντικείµενο και ιστορικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Η Επιστήµη της Κοινωνιολογίας

Η Επιστήµη της Κοινωνιολογίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η Επιστήµη της Κοινωνιολογίας 1. Ορισµός και αντικείµενο της Κοινωνιολογίας 1.1. Κοινωνιολογία και κοινωνία Ερωτήσεις του τύπου «σωστό λάθος» Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές ή Λανθασµένες,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΑΐΟΥ ΔΕ ΤΡΙ ΤΕ 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Π.ΛΕΣΧΗ ΙΠΠ. 15 (ΒΙΝΤΕΟΣΚΟΠΗΣΗ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΑΐΟΥ ΔΕ ΤΡΙ ΤΕ 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Π.ΛΕΣΧΗ ΙΠΠ. 15 (ΒΙΝΤΕΟΣΚΟΠΗΣΗ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΑΐΟΥ 2015 - ΔΕ ΤΡΙ ΤΕ 2 3 4 12 3 ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 641-7 9 ΑΝΟΙΧΤΟ 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ 641 6 9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ - 9 10 11 12 3 ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 641 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Μουσική και Μαθηματικά!!!

Μουσική και Μαθηματικά!!! Μουσική και Μαθηματικά!!! Η μουσική είναι ίσως από τις τέχνες η πιο δεμένη με τα μαθηματικά, με τη μαθηματική σκέψη, από την ίδια τη φύση της. Η διατακτική δομή μπορεί να κατατάξει τα στοιχεία ενός συνόλου,

Διαβάστε περισσότερα

Μια διαφορετική πρόταση για τη μουσική. Eduard Hanslick (1825-1904)

Μια διαφορετική πρόταση για τη μουσική. Eduard Hanslick (1825-1904) Μια διαφορετική πρόταση για τη μουσική Eduard Hanslick (1825-1904) Για το ωραίο στη μουσική Ο Hanslick δεν ήταν φιλόσοφος, αλλά μουσικοκριτικός και μάλιστα ο πιο επιφανής της εποχής του. Παρόλα αυτά, το

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε 1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννιέται. Πότε; Η ΠΕ γεννιέται και διαµορφώνεται σε αυτόνοµο πεδίο στις δεκαετίες 1960 1970 Πώς; Προέρχεται από τη συνειδητοποίηση του

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση

Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση ΑΝΟΙΚΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2018-19 ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Βιωματικό Πρόγραμμα Επιμόρφωσης: Οι Πολλαπλές

Διαβάστε περισσότερα

2η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΟ 22. ΘΕΜΑ: Οι βασικοί σταθµοί του νεώτερου Εµπειρισµού από τον Locke µέχρι και τον Hume. ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α.

2η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΟ 22. ΘΕΜΑ: Οι βασικοί σταθµοί του νεώτερου Εµπειρισµού από τον Locke µέχρι και τον Hume. ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. Θέµατα & Ασκήσεις από: www.arnos.gr 2η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΟ 22 ΘΕΜΑ: Οι βασικοί σταθµοί του νεώτερου Εµπειρισµού από τον Locke µέχρι και τον Hume. ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύµφωνα µε τη θεωρία του εµπειρισµού

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3.4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Σε μια κοινωνία που η ζωή της οργανώνεται μέσω θεσμών, η Ψυχολογία έρχεται να δώσει λύσεις σε προβλήματα που δεν λύνονται από τους θεσμούς, και ν αναλύσει τις

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 1 ο Immanuel Kant. Η μουσική στη φιλοσοφία του κριτικού ιδεαλισμού

Μάθημα 1 ο Immanuel Kant. Η μουσική στη φιλοσοφία του κριτικού ιδεαλισμού Μάθημα 1 ο Immanuel Kant Η μουσική στη φιλοσοφία του κριτικού ιδεαλισμού Η απάντηση του Kant στο ερώτημα: «τι είναι διαφωτισμός;» «ιαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Μαθηματικά (Άλγεβρα - Γεωμετρία) Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑΛ ΚΕΝΤΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

+ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ

+ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ +ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜ. 86/12-10-2011 Γ.Σ.Ε.Σ. Η Γ.Σ.Ε.Σ. του Τµήµατος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Σκοπός του Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΕΧΝΗ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΕΧΝΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ Η σειρά σεμιναρίων με θέμα ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΕΧΝΗ διοργανώνεται

Διαβάστε περισσότερα

120 Φιλοσοφίας - Παιδαγωγικής Θεσσαλονίκης

120 Φιλοσοφίας - Παιδαγωγικής Θεσσαλονίκης 120 Φιλοσοφίας - Παιδαγωγικής Θεσσαλονίκης Σκοπός Σκοπός αυτού του Τμήματος είναι η ανάδειξη επιστημόνων ικανών να καλύπτουν τις ανάγκες της εκπαίδευσης σε προσωπικό για την διδασκαλία των μαθημάτων της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Ρυθµός Κίνηση Χορός Ενοποίηση µουσικοκινητικής αγωγής - χορού. ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φ.Α.

Ρυθµός Κίνηση Χορός Ενοποίηση µουσικοκινητικής αγωγής - χορού. ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φ.Α. Ρυθµός Κίνηση Χορός Ενοποίηση µουσικοκινητικής αγωγής - χορού στα δηµοτικά σχολεία µε Ε.Α.Ε.Π. ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φ.Α. Η θεµατική ενότητα «ρυθµός-κίνηση-χορός» στη σχολική Φυσική Αγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµα Α1 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον καθένα: Α

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α1 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Ο καλλιτέχνης μπορεί να συμπεριλάβει ή να αγνοήσει τη διάσταση του χώρου στην απεικόνιση που εκτελεί. Όταν περιγράφει το βάθος του οπτικού πεδίου με διάφορους

Διαβάστε περισσότερα

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Πάτρα, Δεκέμβρης 2012 Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την πληροφόρηση; Πώς μπορεί η φωτογραφία να είναι τέχνη, εάν είναι στενά συνδεδεμένη με την αυτόματη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Κατηγορία ECTS Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη Υποχρεωτικό 6 Ελληνική Γλώσσα Υποχρεωτικό 6 Η Ιστορία και η Διδακτικής της Υποχρεωτικό 6

Διαβάστε περισσότερα

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων 185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων Το Τμήμα Επιστημών της Τέχνης αποτελεί ανεξάρτητο Τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2000-01. Το Τμήμα ιδρύθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ

Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ Διαθεματικότητα -Ιδανικό της ολιστικής γνώσης -Διασυνδέσεις με νόημα μεταξύ γνωστικών περιοχών -Μελέτη σύνθετων ερωτημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Εισαγωγή στην Παιδαγωγική ΤΜΗΜΑ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Χειμερινό εξάμηνο 2016-2017 Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Επίκουρη καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Θεματική του μαθήματος Έννοια και εξέλιξη της Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

Για την εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών ως μαθήματος Προσανατολισμού, ισχύουν τα εξής:

Για την εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών ως μαθήματος Προσανατολισμού, ισχύουν τα εξής: Τρόπος εξέτασης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων Τα θέματα των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων λαμβάνονται από την ύλη που ορίζεται ως εξεταστέα για κάθε μάθημα κατά το έτος που γίνονται οι εξετάσεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015*

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΔΕΥΤΕΡΑ 19/1 ΤΡΙΤΗ 20/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 21/1 ΠΕΜΠΤΗ 22/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23/1 ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 12:25 Σελίδα 2 από 6 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 06/06/2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΣΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Tel.: +30 2310998051, Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru Περί της Ταξινόμησης

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101)

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ (Φ101) 3η ενότητα: Θεμελιώδη ερωτήματα & κλάδοι της φιλοσοφίας Γιώργος Ζωγραφίδης Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ÈÅÌÁÔÁ 2007 ÏÅÖÅ. Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ιονύσιο Σολωµό «Ο Κρητικό» Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 2007

ÈÅÌÁÔÁ 2007 ÏÅÖÅ. Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ιονύσιο Σολωµό «Ο Κρητικό» Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 2007 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ιονύσιο Σολωµό «Ο Κρητικό» 3 3 4 σαν πέτρες µε βυθίζουν! 4 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Θέµατα της Επτανησιακής Σχολής που απαντούν στα δοθέντα αποσπάσµατα

Διαβάστε περισσότερα

Ηέκδοση, για πρώτη φορά στα ελληνικά, του έργου του

Ηέκδοση, για πρώτη φορά στα ελληνικά, του έργου του Περί του πολίτη Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Συγγραφέας : Hobbes Thomas Μεταφραστής : Βαβούρας Ηλίας ISBN: 9789604632732 Τιμή: 15,98 Σελίδες: 416 Διαστάσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α ΕΤΟΣ (Α ΕΞΑΜΗΝΟ) Α ΕΤΟΣ (Β ΕΞΑΜΗΝΟ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α ΕΤΟΣ (Α ΕΞΑΜΗΝΟ) Α ΕΤΟΣ (Β ΕΞΑΜΗΝΟ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ 2014-2015 Α ΕΤΟΣ (Α ΕΞΑΜΗΝΟ) 27.08.2015 Πέµπτη Παιδαγωγικά Ι: Εισαγωγή στην παιδαγωγική επιστήµη Θ. Καραλής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ. Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ. Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς Π ΜΩΚ Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς Π ΜΩΚ ΠΪΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 2 Π ΜΩΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 3 Π ΜΩΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 4 Π ΜΩΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 5 Π ΜΩΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 6 Π ΜΩΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 7 Π ΜΩΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 8

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Η Στέγη ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη

Η Στέγη ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη Εκπαίδευση Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ Η Στέγη ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη 18, 19 & 20 Δεκεμβρίου 2015 Μουσικό εργαστήριο για παιδιά που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα. Το εργαστήριο πραγματοποιείται για

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32)

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Διάλεξη 1 Εισαγωγή, ορισμός και ιστορία της Γνωστικής Ψυχολογίας Πέτρος Ρούσσος Μερικά διαδικαστικά http://users.uoa.gr/~roussosp/gr/index.htm http://eclass.uoa.gr/courses/ppp146/

Διαβάστε περισσότερα

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254)

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. Τι εκφράζει

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Τέχνη. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τµήµα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας Π.Μ.Σ. Εκπαίδευση και Πολιτισµός

Εισαγωγή στην Τέχνη. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τµήµα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας Π.Μ.Σ. Εκπαίδευση και Πολιτισµός Εισαγωγή στην Τέχνη Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τµήµα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας Π.Μ.Σ. Εκπαίδευση και Πολιτισµός Ετυμολογία της λέξης Τέχνη Προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα τεκόνα, από την οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Αλέξης Καρπούζος ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η περιπέτεια της ανθρώπινης χειραφέτησης Εγχειρίδιο έρευνας και διδασκαλίας Εργαστήριο Σκέψης - Αθήνα 2011 Τίτλος: Εισαγωγή στην κατανοητική φιλοσοφία

Διαβάστε περισσότερα

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Βασικοί όροι και έννοιες- Δεύτερη # Ξένη γλώσσα Δεύτερη γλώσσα είναι οποιαδήποτε γλώσσα κατακτά ή μαθαίνει ένα άτομο

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΙ ΡΩΤΑΜΕ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ; ΤΙ ΜΑΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ; ΠΩΣ ΜΑΣ ΤΟ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ; ΣΥΝΘΕΣΗ: Οργάνωση ενός συνόλου από επιμέρους στοιχεία σε μια ενιαία διάταξη Αρχική ιδέα σύνθεσης

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Επιχειρήσεων

Διοίκηση Επιχειρήσεων 10 η Εισήγηση Δημιουργικότητα - Καινοτομία 1 1.Εισαγωγή στη Δημιουργικότητα και την Καινοτομία 2.Δημιουργικό Μάνατζμεντ 3.Καινοτομικό μάνατζμεντ 4.Παραδείγματα δημιουργικότητας και καινοτομίας 2 Δημιουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ. (ισχύει για τους εισαγομένους από το ακαδημαϊκό έτος )

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ. (ισχύει για τους εισαγομένους από το ακαδημαϊκό έτος ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (ισχύει για τους εισαγομένους από το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020) ΕΞΑΜΗΝΟ ECTS ΕΞΑΜΗΝΟ ECTS Α 2 Β 1 1. Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία ΙΙ 2. Λογική Ι. Γνωσιοθεωρία. Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Π Ι Ν Α Κ Ε Σ Α Ν Τ Ι Σ Τ Ο Ι Χ Η Σ Η Σ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ω Ν ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Α. A ντιστοίχηση υποχρεωτικών μαθημάτων φιλοσοφίας ( Ισχύουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

H ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

H ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Π Ε Ρ Ι Ο Χ Η : Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ι Κ Ο Σ Χ Ω Ρ Ο Σ Κ Α Ι Ε

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Οι αισθήσεις και η τέχνη του Είναι

Οι αισθήσεις και η τέχνη του Είναι Οι αισθήσεις και η τέχνη του Είναι Υπάρχουν πέντε αισθήσεις αντίληψης και πέντε όργανα δράσης. Οι αισθήσεις της αντίληψής είναι η όραση, η όσφρηση, η ακοή, η γεύση και η αφή. Τα όργανα της δράσης είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804)

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 1 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) (Η σύντομη περίληψη που ακολουθεί και η επιλογή των αποσπασμάτων από την πραγματεία του Καντ για την ανθρώπινη γνώση,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Π Ι Ν Α Κ Ε Σ Α Ν Τ Ι Σ Τ Ο Ι Χ Η Σ Η Σ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ω Ν ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Α. A ντιστοίχηση υποχρεωτικών μαθημάτων φιλοσοφίας (Ισχύουν

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση

Μεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση Πρόλογος Tα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια υπάρχουν δύο έννοιες που κυριαρχούν διεθνώς στο ψυχολογικό και εκπαιδευτικό λεξιλόγιο: το μεταγιγνώσκειν και η αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση. Παρά την ευρεία χρήση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΘΕΑΤΡΟ ΕΙΔΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΘΕΑΤΡΟ ΕΙΔΗ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013 2014 ΘΕΑΤΡΟ ΕΙΔΗ ΘΕΑΤΡΟΥ Κατά το τρέχον σχολικό έτος, οι μαθητές των Ε και ΣΤ τάξεων του σχολείου μας, στα πλαίσια της υλοποίησης προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων, προχώρησαν στην

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου διδασκαλίας: Σύνδεση με ενότητες του Σχολικού Εγχειριδίου: Σύνδεση με άλλες γνωστικές περιοχές:

Γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου διδασκαλίας: Σύνδεση με ενότητες του Σχολικού Εγχειριδίου: Σύνδεση με άλλες γνωστικές περιοχές: Αναζητώντας τεκμήρια μινωικού πολιτισμού στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου: Μια γέφυρα δημιουργίας ανάμεσα στο σχολικό εγχειρίδιο και στο έκθεμα (Ιστορία Α Γυμνασίου) Μαράκη Διονυσία Φιλόλογος Πειραματικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Υπάρχει µεγάλη ποικιλία θεµάτων που θα µπορούσαν να δοθούν ως συνθετικές δηµιουργικές εργασίες. Όποιο θέµα όµως και να δοθεί, θα ήταν καλό να έχει ως στόχο τη στροφή του

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων

Χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων Παπάζογλου Βάλια Σύγχρονη εποχή Καταιγισμός ιδεών Προϋπόθεση ο κριτικός στοχασμός Διάκριση επωφελών μηνυμάτων, απόρριψη όσων μας ποδηγετούν Αμφισβήτηση Επανεξέταση των προβληματικών αντιλήψεων μέχρι την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ Σ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΔΕΥΤΕΡΑ 4/9 ΤΡΙΤΗ 5/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 6/9 ΠΕΜΠΤΗ 7/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8/9 ΚΛΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 11:00-15:30 Προφορικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΩΝΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ (µικρές τάξεις ηµοτικού) Σχεδιασµός σεναρίου µε θέµα «Ο καιρός» µε τη χρήση λογισµικών γενικής χρήσης, οπτικοποίησης, διαδικτύου και λογισµικών εννοιολογικής χαρτογράφησης. ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Κώστας Ν. Τσιαντής

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Κώστας Ν. Τσιαντής Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Κώστας Ν. Τσιαντής Πρόβλημα που τέθηκε από τους διοργανωτές της διημερίδας Οι Έλληνες εκπαιδευτικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο )

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ 2015-2016 Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ) 7/6/16 ΤΡΙΤΗ Πλάτων (Υ) Μ. Μουζάλα 18-20 ΑΑ 15/6/16 ΤΕΤΑΡΤΗ Γνωσιοθεωρία - Μεταφυσική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης Δημήτρης Πλάντζος Δομή του Σεμιναρίου: Εισαγωγικά (10.10) Τι είναι θεωρία; Σε τι χρησιμεύει; (17.10) Εύρημα / έργο / έκθεμα / δημιουργός

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΟΡΜΑΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΟΡΜΑΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, 5 CFU 1. prof. Paola Maria Minucci (6 ιδακτικές ώρες): 1 CFU Α ΜΕΡΟΣ, 0,5 CFU (In data da stabilire) ιδακτική της νεοελληνικής ποίησης 1: Ανάλυση του κειµένου Β ΜΕΡΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Στη δραματοθεραπεία εκδραματίζονται σκηνές και γεγονότα της ζωής στην προσωπική παράσταση του καθενός, με την ασφάλεια που προσφέρουν οι μορφές τέχνης που χρησιμοποιούνται,

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο )

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ 2018-2019 Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ) 12/6/2019 Τετάρτη Πλάτων Σ. Σταυριανέας 16:00-18:00 ΑΠ2, ΑΠ8, ΧΗ7 18/6/2019 Τρίτη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6 πρώτο δεύτερο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I ΓΑΛ 170 e-french ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής ΓΑΛ 104 Γραπτός λόγος II ΓΑΛ 111 Φωνητική ΓΑΛ 1 Από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ 2018-2019 Α Ε Τ Ο Σ 26/8/2019 ΔΕΥΤΕΡΑ Παιδαγωγικά Ι: Εισαγωγή στην παιδαγωγική επιστήμη Α. Ντόκα 12:00-14:00 ΑΠ2, ΑΠ8

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002

ΑΡΧΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΑΡΧΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΟΜΑ Α Α Α.1 Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθµούς της Στήλης Α και δίπλα σε κάθε αριθµό το γράµµα της Στήλης Β, που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Μια οµαδικοαναλυτική άποψη για την ιστορία και το χρόνο

Μια οµαδικοαναλυτική άποψη για την ιστορία και το χρόνο Η παρακάτω εργασία παρουσιάστηκε στο εισαγωγικό σεµινάριο στα οµαδικά δυναµικά στην Ελληνική Εταιρεία Οµαδικής Ανάλυσης και Ψυχοθεραπείας, τον Ιανουάριο του 2000. Στην οµάδα που συνεργάστηκε µαζί µου για

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ, ΚΡΙΤΙΚΕΣ Κ.Α. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΛΥΠΤΗ. Μιχάλη Κευγά. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:http://www.mkevgas.gr/ Ιστοσελίδα:

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ, ΚΡΙΤΙΚΕΣ Κ.Α. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΛΥΠΤΗ. Μιχάλη Κευγά. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:http://www.mkevgas.gr/ Ιστοσελίδα: ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ, ΚΡΙΤΙΚΕΣ Κ.Α. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΛΥΠΤΗ Μιχάλη Κευγά ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:http://www.mkevgas.gr/ Ιστοσελίδα: http://www.mkevgas.gr/ Ιστοσελίδα: http://www.mkevgas.gr/ Ιστοσελίδα:

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση Διδακτικής του Μαθήµατος των Θρησκευτικών. Γ Οµάδα

Άσκηση Διδακτικής του Μαθήµατος των Θρησκευτικών. Γ Οµάδα Άσκηση Διδακτικής του Μαθήµατος των Θρησκευτικών Γ Οµάδα Διδάσκων: Αθ. Στογιαννίδης Λέκτορας 11ο Μάθηµα Διερεύνηση Προϋποθέσεων Διδασκαλίας - Α : Η θεωρία του Jean Piaget για τη νοητική ανάπτυξη του ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας ελληνιστικός ονομάστηκε o πολιτισμός που προήλθε από τη σύνθεση ελληνικών και ανατολικών στοιχείων κατά τους τρεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΉ ΣΚΈΨΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ 19-20 ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2011

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΉ ΣΚΈΨΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ 19-20 ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2011 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΉ ΣΚΈΨΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ 19-20 ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2011 ΤΙΤΛΟΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΉ ΣΚΈΨΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ ΑNALYTICAL THOUGHT AND CREATIVITY Η διεπιστημονική προσέγγιση των αντικειμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο )

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΤΟΣ 2015-2016 Α Ε Τ Ο Σ ( Β Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ) Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Α 7/6/16 ΤΡΙΤΗ Πλάτων (Υ) Μ. Μουζάλα 18-20 ΑΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΑ 5/9 ΤΡΙΤΗ 6/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 7/9 ΠΕΜΠΤΗ 8/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9/9

ΔΕΥΤΕΡΑ 5/9 ΤΡΙΤΗ 6/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 7/9 ΠΕΜΠΤΗ 8/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9/9 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΔΕΥΤΕΡΑ 5/9 ΤΡΙΤΗ 6/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 7/9 ΠΕΜΠΤΗ 8/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9/9 ΦΩΚΙΔΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Διαβάστε περισσότερα