ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ"

Transcript

1 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ TEYXOΣ 58 IANOYAΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011 > Θεραπεία ανάπλασης του προσώπου με αποκατάσταση λίπους > Παχυδερμοδακτυλία > Η εξέλιξη και χρήση των δερματικών μοσχευμάτων > Ποικιλοδερματική σπογγοειδής μυκητίαση > Δυο περιπτώσεις μονόπλευρης τεφρώδους δερματοπάθειας > Λειχηνοποιημένη δερματοπάθεια εκ τριβής από παρατεταμένη χρήση ποντικιού υπολογιστή

2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ [ΕΤΟΣ 13ο, ΤΕΥΧΟΣ 58, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011] ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΙΔΙOΚΤΗΣΙΑ: Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε., Αγ. Νικολάου 102, Γλυφάδα, Τηλ.: Fax: info@pitsilidis.gr ΚΩΔΙΚΟΣ: 5494 ΕΚΔOΤΗΣ: Mιχάλης Πιτσιλίδης Λάμπρου Πορφύρα 11, Βούλα ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Νινέττα Βατικιώτη > Θεραπεία ανάπλασης του προσώπου με αποκατάσταση λίπους...6 OΙΚONOMΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Γιώργος Παναγόπουλος > Παχυδερμοδακτυλία...11 ART DIRECTOR: Βιργινία Κάππα ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ: Βεατρίκη Σαμπατάκου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Σπύρος Τζωρτζίνης ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Σοφία Κολοβού > Η εξέλιξη και χρήση των δερματικών μοσχευμάτων: δυνατότητες και περιορισμοί στη δερματολογική έρευνα...13 > Ποικιλοδερματική σπογγοειδής μυκητίαση (Poikilodermatous mycosis fungoides)...26 ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Σταμάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: Κοσσυβάκη Όλγα Aπαγορεύεται κάθε αναδημοσίευση ύλης του παρόντος περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. > Δυο περιπτώσεις μονόπλευρης τεφρώδους δερματοπάθειας (ashy dermatosis)...30 > Λειχηνοποιημένη δερματοπάθεια εκ τριβής από παρατεταμένη χρήση ποντικιού υπολογιστή: Αναφορά περίπτωσης και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με δερματοπάθειες συσχετιζόμενες με τη χρήση υπολογιστή ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

4

5 Θεραπεία ανάπλασης του προσώπου με αποκατάσταση λίπους Seyed Reza Mousavi Χειρουργικό τμήμα, Ιατρικό Κέντρο Shohada, Πανεπιστήμιο Ιατρικών Επιστημών Shahid Beheshti, Tajrish, Τεχεράνη, Ιράν Στόχος: Να βελτιώσουμε την αποκατάσταση της λιποατροφίας, να επιτύχουμε νεανική όψη του προσώπου και να βελτιώσουμε την ψυχική και συναισθηματική κατάσταση των ασθενών. Υλικό και μέθοδοι: Η μελέτη μας διεξήχθη από τον Απρίλιο του 2003 έως τον Μάρτιο του 2006, με εκτίμηση και τεκμηρίωση του βαθμού λιποατροφίας του προσώπου. Αποτελέσματα: Έχουμε πολύ καλά αποτελέσματα στο 91% των ασθενών, χωρίς σημαντικές επιπλοκές. Συζήτηση: Η θεραπεία της λιποατροφίας του προσώπου είναι αιτιολογημένη, προκειμένου να υπερπηδηθούν οι σωματικές και κοινωνικές συνέπειες της απώλειας λίπους στο πρόσωπο, οι οποίες συμβαίνουν ως φυσιολογικό επακόλουθο της γήρανσης. Λέξεις κλειδιά: ανανέωση προσώπου, λιποατροφία προσώπου, γήρανση Εισαγωγή Η λιποατροφία του προσώπου είναι η απώλεια του λίπους που υποστηρίζει την πληρότητα, το σχήμα και το περίγραμμα του προσώπου. Εντούτοις, η λιποατροφία είναι επίσης φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας της γήρανσης και συμβαίνει επίσης σε ασθενείς με συγκεκριμένους τύπους καρκίνων και διαβήτη ή σε ασθενείς που ασκούνται υπερβολικά. Θεραπευτικές επιλογές όπως τα προϊόντα κολλαγόνου βόειας και ανθρώπινης προέλευσης, οι ενέσεις λίπους, η βοτουλινική τοξίνη, το υαλουρονικό οξύ και τα ημιμόνιμα εμφυτεύματα είναι διαθέσιμα για να συμπληρώσουν τις χειρουργικές παρεμβάσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται από τους δερματοχειρουργούς. Η σωστή επιλογή και η πρώιμη χορήγηση αυτών των παραγόντων στη διαδικασία της λιποατροφίας επιτρέπει στους δερματοχειρουργούς να προσαρμόσουν τις διαθέσιμες ιατρικές και χειρουργικές παρεμβάσεις πιο αποτελεσματικά, ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ασθενών τους. Αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα (υποψήφιοι και συνεργασία με χειρουργό και ψυχολόγο) θα μοιραστεί τις κλινικές εμπειρίες μιας ομάδας ειδικών πάνω στη διαδικασία της αξιολόγησης και της αντιμετώπισης της λιποατροφίας του προσώπου σε ασθενείς που ζητούν συμβουλευτική. Άτομα που δεν μπορούν να κρύψουν τη γηρασμένη εμφάνισή τους μπορεί μερικές φορές να έχουν αρνητική αυτοεικόνα και να βιώνουν έλλειψη αυτοεκτίμησης. Σε κάποιες περιπτώσεις, εμφανίζονται κλινική κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση, ενώ όταν ο ασθενής πάσχει και από HIV, η λιποατροφία μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή συμμόρφωση στη θεραπεία [4,5]. Ο Kligman εύγλωττα δήλωσε πριν από περισσότερα από 15 χρόνια: «Είναι άβολο να ζει κανείς μέσα σε ένα γερασμένο, αποδομημένο δέρμα. Επίσης είναι μη ελκυστικό και οδηγεί σε αντιδράσεις απομόνωσης. Όσοι δεν γερνούν όμορφα, έχουν δυσκολία στο να διατηρήσουν την αυτοεκτίμηση τους όταν θυμούνται το απαλό, χωρίς σημάδια, ελαστικό δέρμα που αποτελούσε τη σημαία της νιότης τους» [5]. Χωρίς αντιμετώπιση, τα ηλικιωμένα άτομα, τα οποία ήδη μπορεί να έχουν λιγότερες κοινωνικές επαφές 6 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

6

7 Εικόνα 1. Πρό της έγχυσης λίπους σε λιποατροφία βαθμού 3. Εικόνα 2. Μετά από έγχυση λίπους σε λιποατροφία βαθμού 3. συν τω χρόνω, μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με επιπλέον μείωση των επαφών τους με πιθανούς φορείς υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων και των παροχέων φροντίδας υγείας. Η βελτίωση της εμφάνισης προσφέρει μια ψυχολογική ενίσχυση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε θετικές σκέψεις και πράξεις [5]. Είναι σημαντικό ότι, σε ασθενείς με HIV, η θεραπεία στους επιβαρυμένους ασθενείς έχει φανεί ότι μειώνει τις σωματικές συνέπειες της απώλειας λίπους στο πρόσωπο [6]. Στόχος αυτής της σειράς άρθρων είναι η ανασκόπηση των μεταβολών στην κατανομή του λίπους οι οποίες οδηγούν σε λιποατροφία του προσώπου. Γίνεται επίσης ανασκόπηση των κλινικών στρατηγικών για την εκτίμηση της λιποατροφίας και των θεραπευτικών επιλογών, με χρήση προσωρινών και ημιμόνιμων εμφυτευμάτων. Αποτελέσματα Η μελέτη μας διεξήχθη σε 385 ασθενείς στη χειρουργική μας κλινική, από τον Απρίλιο του 2004 έως τον Μάρτιο του Οι ενέσεις λίπους αφορούσαν κατά 86% στις παρειές, κατά 10% στο μέτωπο και κατά 4% στα χείλη (κάτω χείλος 1%, άνω 3%). Το αποτέλεσμα για τις παρειές ήταν εξαιρετικό, 91% χωρίς σημαντικές επιπλοκές. Χρησιμοποιήσαμε μια κλίμακα 3 βαθμών (ήπια, μέτρια ή σοβαρή), που χρησιμοποιείται συχνά από τους κλινικούς για κατηγοριοποίηση της έκτασης της λιποατροφίας. Παρ όλα αυτά, διευρύνοντας τα ήπια έως μέτρια επίπεδα, είναι εφικτό να βελτιώσουμε αυτή την εκτίμηση, ειδικά σε ασθενείς στους οποίους η αιτιολογία της λιποατροφίας του προσώπου σχετίζεται με τη γήρανση. Χρησιμοποιήσαμε τη φυσική εμφάνιση της λιποατροφίας, για να δημιουργήσουμε μια κλίμακα 4 βαθμών. Μια μικρή, εντοπισμένη περιοχή απώλειας λίπους χαρακτηρίζεται λιποατροφία βαθμού 1 (82%). Στη λιποατροφία βαθμού 2 (16%) πάνω από μια περιοχές είναι επηρεασμένες (γενικά περιλαμβάνοντας την κάτω γνάθο και τη γωνία του στόματος). Η λιποατροφία βαθμού 3 (2%) χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη περιοχή με σαφή σκίαση. Οι ασθενείς με σοβαρή μείωση λίπους σε όλες τις περιοχές του προσώπου και με προεκβολή των μυών και των οστών κατηγοριοποιούνται σε βαθμού 4 λιποατροφία (πίνακας 1 και εικόνες 1 και 2). Η μέση διάρκεια παρακολούθησης για τους ασθενείς στη μελέτη,ήταν 6 μήνες και η μακροχρόνια παρακολούθηση ήταν πάνω από 1 έτος. Συμπεράσματα Η θεραπεία της λιποατροφίας του προσώπου αιτιολογείται, προκειμένου να υπερπηδηθούν οι σωματικές και κοινωνικές επιπτώσεις της απώλειας του λίπους στο πρόσωπο, οι οποίες συμβαίνουν ως φυσιο- Πίνακας 1. Λιποατροφία: κλίμακα 4 βαθμών Βαθμός 1 Βαθμός 2 Βαθμός 3 Βαθμός 4 82% 16% 2% 0% 8 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

8

9 λογικό μέρος της γήρανσης ή ως συνέπεια κάποιων παθήσεων και φαρμακευτικής θεραπείας. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 25 ετών, πολλές νέες θεραπείες έχουν αναπτυχθεί και εγκριθεί από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων- FDA. Άλλες ενώσεις και τροποποιήσεις ενώσεων που είχαν προηγουμένως εγκριθεί βρίσκονται σε ανάπτυξη και είναι πιθανόν να είναι διαθέσιμες μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια. Η επίβλεψη και η έγκριση του FDA είναι σημαντική, γιατί η διαθεσιμότητα διεξοδικά ελεγμένων και εγκεκριμένων προϊόντων παρέχει εξασφάλιση ότι ένα καθαρό σκεύασμα μπορεί να αποκτηθεί από μια αξιόπιστη πηγή. Για καλύτερα αποτελέσματα, οι ιατροί πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι και να έχουν δεξιότητες σε τεχνικές ένεσης λίπους και να είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν ένα συνδυασμό τεχνικών για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος για τους ασθενείς τους. Από τη στιγμή που η λιποατροφία θα συμβεί, στόχος της θεραπείας είναι να επαναφέρει τα τόξα του προσώπου και τις καμπύλες που χαρακτηρίζουν ένα νεανικό πρόσωπο. Δεν υπάρχουν αποδεδειγμένες θεραπείες για υποστροφή ή πρόληψη της περιφερικής λιποατροφίας. Εκτός από την κοσμητική χειρουργική, μια σειρά προσωρινών, ημιμόνιμων και μόνιμων ενέσιμων εμφυτευμάτων είναι διαθέσιμα για τη διόρθωση της αλλοιωμένης κατανομής λίπους. Άλλες πιθανές επιλογές σε ασθενείς με HIV, περιλαμβάνουν την αλλαγή των αντιρετροϊκών φαρμάκων και τη χορήγηση θειαζολιδινεδιονών. Η χρήση αντιοξειδωτικών ή συμπαραγόντων έχει επίσης προταθεί [7]. Παρά την αυξανόμενη ζήτηση και δημοφιλία των διαδικασιών ανάπλασης του προσώπου, έχει υπάρξει μικρή πραγματική αλλαγή στις παραδοσιακές χειρουργικές τεχνικές τις τελευταίες δεκαετίες [8]. Η χειρουργική παρέμβαση σαν θεραπευτική επιλογή για την λιποατροφία του προσώπου έχει κατώτερα του βέλτιστου αποτελέσματα, διότι αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει το κύριο ζήτημα της απώλειας όγκου. Τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα των παραδοσιακών διαδικασιών είναι εύκολο να αναγνωρισθούν με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, η μη αντιρροπούμενη τάση των εγκαρσιων ρυτιδεκτομών επιτρέπει στις παρειές να κατέλθουν τελικά προς την τεταμένη γραμμή της κάτω γνάθου, δημιουργώντας μια «πλάγια μετατόπιση» ή μια εμφάνιση τραβήγματος προς τα πίσω στο πρόσωπο [8]. Εμείς προτείνουμε ενέσεις λίπους αντί άλλου ενέσιμου υλικού διότι είναι ασφαλές και δεν έχει επιπλοκές. Ενημέρωση Δεν έχουν δηλωθεί συγκρούσεις συμφερόντων σε σχέση με αυτή την εργασία. Βιβλιογραφικές αναφορές 1. Benn P, Sauret-Jackson V, Cartledge J, et al. Improvements in cheek volume in lipoatrophic individuals switching away from thymidine nucleoside reverse transcriptase inhibitors. HIV Med. 2009; 10(6): Rooney DP, Ryan MF. Diabetes with partial lipodystrophy following sclerodermatous chronic graft vs. host disease. Diabet Med. 2006;23(4): Yiannias JA, DiCaudo DJ, Maskin E. Peripheral T-cell lymphoma presenting as lipoatrophy and nodules. Int J Dermatol. 2006;45(12): Ammassari A,Antinori A, Cozzi-Lepri A, et al. Relationship between HAART adherence and adipose tissue alterations. J Acquir Immune Defic Syndr. 2002;31 Suppl 3:S140 S Kligman AM. Psychological aspects of skin disorders in the elderly. Cutis. 1989;43: Valantin MA, Aubron-Olivier C, Ghosn J, et al. Polylactic acid implants (New-Fill) to correct facial lipoatrophy in HIV-infected patients: results of the open-label study VEGA. AIDS. 2003;17: Aids Clinical Trials Group.ACTG Metabolic Guides Available at: Accessed Nov 2, Hamra ST. Prevention and correction of the face-lifted appearance. Facial Plast Surg. 2000;16: ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

10 Παχυδερμοδακτυλία Raegan Hunt MD PhD, Rajni Mandal MD, Ruth Walters MD, Julie V Schaffer MD Dermatology Online Journal 16 (11): 5 Τμήμα Δερματολογίας, Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, Νέα Υόρκη Ένα αγόρι ηλικίας 16 ετών προσήλθε στην Παιδιατρική Δερματολογική Κλινική στο Charles C. Harris Skin and Cancer Pavilion, με από διετίας ιστορικό ασυμπτωματικού οιδήματος των δακτύλων και στα δύο χέρια. Η πάθησή του είχε παραμείνει μη διαγνωσθείσα, μετά από προηγούμενη εκτίμηση από αρκετούς δερματολόγους και ειδικούς των χειρών. Αρχικά, είχε παρατηρήσει διόγκωση στην εγγύς φάλαγγα του αριστερού τέταρτου δακτύλου. Αρκετούς μήνες αργότερα, παρατήρησε οίδημα στο πέμπτο αριστερό δάκτυλο και από δεξιά, από το δεύτερο μέχρι το τέταρτο δάκτυλο. Ο ασθενής ανέφερε απουσία πόνου, κνησμού, περιορισμού της κινητικότητας, πρωινής δυσκαμψίας ή τραύματος. Επίσης, αρνήθηκε ότι εκτελούσε επαναλαμβανόμενες κινήσεις τριβής των χεριών, παρά το γεγονός ότι η μητέρα του δήλωσε ότι είχε αυτή τη συνήθεια ως παιδί. Το πρότερο ιατρικό ιστορικό περιελάμβανε αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα. Παρόμοια ευρήματα στα χέρια δεν υπήρχαν σε άλλα μέλη της οικογένειας. Φυσική εξέταση Υπήρχε οίδημα μαλακών ιστών, κατά μήκος της κερκιδικής και της ωλένιας πλευράς των εγγύς ενδοφαλαγγικών αρθρώσεων του δεξιού και (λιγότερο εμφανώς) του αριστερού δεύτερου, τρίτου και τέταρτου δακτύλου, κάτι το οποίο προσέδωσε στα προσβεβλημένα δάκτυλα μια ατρακτοειδή εμφάνιση. Ελαφρώς ροζ χρώματος, λείο κοκκιώδες οίδημα, ήταν επίσης εμφανές στις εγγύς φάλαγγες του αριστερού τέταρτου και πέμπτου δακτύλου. Δεν υπήρχε ερύθημα, θερμότητα ή ευαισθησία. Όλες οι αρθρώσεις των χεριών είχαν πλήρες εύρος κίνησης, χωρίς πόνο, και δεν υπήρχαν εμφανείς εκροές στις αρθρώσεις. Τα δάκτυλα των ποδιών ήταν φυσιολογικά. υποστρώματος του χορίου εμφανίζουν πάχυνση και ακανόνιστη διάταξη, με παθολογικά αυξημένους αριθμούς ινοβλαστών και αυξημένες εναποθέσεις βλεννίνης συνδετικού ιστού. Σχόλιο Αρχικά περιγραφείσα από τον Bazex το 1973 [1],η παχυδερμοδακτυλία χαρακτηρίζεται από ασυμπτωματική πάχυνση των μαλακών ιστών, οι οποίοι υπέρκεινται των κερκιδικών και ωλένιων πλευρών των εγγύς ενδοφαλαγγικών αρθρώσεων [1,2]. Παρουσιάζεται ατρακτοειδές οίδημα, το οποίο συνήθως επηρεάζει το δεύτερο έως τέταρτο δάκτυλο και ενίοτε περιλαμβάνει το πέμπτο δάκτυλο [3,4]. Πάχυνση του δέρματος ή οζίδια, Εργαστηριακά δεδομένα Η ταχύτητα καθίζησης των ερυθροκυττάρων, το επίπεδο της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, το επίπεδο της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης και η ηλεκτροφόρηση των πρωτεϊνών του ορού και των ούρων ήταν φυσιολογικά. Τα ραδιογραφήματα χειρός, έδειξαν οίδημα μαλακών ιστών, όχι όμως ανωμαλίες των αρθρώσεων ή των οστών. Ιστοπαθολογία Υπάρχει επιδερμική υπερπλασία, με ακάνθωση και υπερκεράτωση. Οι ίνες κολλαγόνου του δικτυακού Τεύχος 58 11

11 μερικές φορές εκτείνονται στη ραχιαία πλευρά των δακτύλων και έχει αναγνωριστεί και μια άπω μορφή. Καμία ευαισθησία, θερμότητα, ή μειωμένο εύρος κινητικότητας των αρθρώσεων δεν παρατηρείται και η ραδιογραφική και μαγνητική απεικόνιση δείχνουν πάχυνση του μαλακού ιστού αλλά απουσία ανωμαλιών των αρθρώσεων ή των οστών [5,6]. Έχει αναφερθεί μία μοναδική περίπτωση παραμορφωτικής παχυδερμοδακτυλίας με μη διαβρωτική ενδοφαλαγγική μετατόπιση, η οποία είχε ως αποτέλεσμα ωλένια απόκλιση [7]. Η παχυδερμοδακτυλία εμφανίζεται πιο συχνά σε υγιείς εφήβους και νεαρούς ενηλίκους (μέση ηλικία 19 ετών), με αναλογία ανδρών προς γυναίκες περίπου 4:1[4,8]. Επαναλαμβανόμενος μηχανικός τραυματισμός, όπως αυτός ο οποίος προκαλείται από επαναλαμβανόμενη συνήθεια ή υπό μορφή μη εκούσιων κινήσεων των χεριών, παρατηρήθηκε ως επιβαρυντικός παράγοντας στο 35% (33/94) των ασθενών που έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα [8]. Σε κάποια από αυτά τα άτομα, οι τελετουργικές συμπεριφορές συσχετίζονταν με αθλητικές δραστηριότητες ή υποκείμενες παθήσεις, όπως η ψυχαναγκαστική διαταραχή ή το σύνδρομο Asperger. Παρότι έχει περιγραφεί οικογενής εμφάνιση και συσχέτιση με οζώδη σκλήρυνση ή σύνδρομο Ehlers-Danlos, η παχυδερμοδακτυλία συχνά είναι μια μεμονωμένη, σποραδική πάθηση [9,10]. Τα ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά της παχυδερμοδακτυλίας περιλαμβάνουν υπερκερατωσική και ακανθωτική επιδερμίδα και πάχυνση του χορίου με ακανόνιστη διάταξη δεσμών κολλαγόνων και ινοβλαστών. Κυριαρχούν οι τύποι ΙΙΙ και V του κολλαγόνου [11,12] και η ηλεκτρονική μικροσκοπία έχει δείξει αυξημένους αριθμούς λεπτών ινών κολλαγόνου [13]. Σε πολλές περιπτώσεις (συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας), υπάρχει εμφανής εναπόθεση βλεννίνης στο χόριο [7]. Παρ ότι αυτοϊάσιμη νεανική δερματική βλεννίνωση μπορεί να παρουσιασθεί με ινο-βλεννώδη οζίδια σε περιαρθρική κατανομή στα χέρια, δεν παρατηρείται ατρακτοειδές οίδημα των τελευταίων δακτύλων και οι ασθενείς συχνά παρουσιάζουν βλάβες σε άλλα σημεία του σώματος. Η λανθασμένη διάγνωση περιαρθρικών ανωμαλιών ως εκδηλώσεις πολυαρθρικής νεανικής ιδιοπαθούς αρθρίτιδας, μπορεί να οδηγήσει σε μη απαραίτητη διερεύνηση και ακατάλληλη θεραπεία [14,15]. Στην παχυδερμοδακτυλία, σε ασθενείς με επαναλαμβανόμενες κινήσεις χεριών, έχει παρατηρηθεί αξιοσημείωτη βελτίωση μετά από διακοπή της τραυματικής δραστηριότητας [16,17]. Ενέσεις triamcinolone επί της βλάβης και εντοπισμένη χειρουργική αφαίρεση, είχαν επίσης ως αποτέλεσμα μείωση του οιδήματος των μαλακών ιστών σε κάποιες περιπτώσεις [3,18]. Βιβλιογραφικές αναφορές 1. Bazex AD, Teillard J. Pachydermie digitale des premieres phalanges par hyperplasie conjonctive dermique et aplasie hypodermique. Bull Soc Fr Dermatol Syphiligr 1973; 80: Verbov J. Pachydermodactyly: a variant of the true knuckle pad.arch Dermatol 1975; 111: Curley RK, et al. Pachydermodactyly: a rare form of digital fibromatosis report of four cases. Clin Exp Dermatol 1991; 16: Ye S, et al. Pachydermodactyly: six new cases from China. J Clin Rheumatol 2005; 11: 72 5.Anandacoomarasamy A, et al. Magnetic resonance imaging in pachydermodactyly. J Rheumatol 2005; 32: Sandobal C, et al. Pachydermodactyly: four additional cases. Clin Rheumatol 2007; 26: Taylor-Gjevre R,et al.a case of deforming pachydermodactyly. J Clin Rheumatol 2009; 15: Beltraminelli H, Itin P. Pachydermodactyly just a sign of emotional distress. Eur J Dermatol 2009; 19: 5 9. Russo F, et al. Familial pachydermodactyly. Acta Derm Venereol 1994; 74: Bardazzi F, et al. Pachydermodactyly in two young girls. Pediatr Dermatol 1996; 13: Reichert CM, et al. Pachydermodactyly. Clin Orthop Relat Res 1985; Kang BD, et al.two cases of pachydermodactyly. Int J Dermatol 1997; 36: Kim TH, et al.two cases of pachydermodactyly. J Dermatol 1996; 23: Carpentier KG,et al.pachydermodactyly may mimic juvenile idiopathic arthritis. Clin Exp Rheumatol 2005; 23: Fathalla BM, Goldsmith DP. Pachydermatodactyly mimics polyarticular juvenile idiopathic arthritis. J Pediatr 2009; 155: Lautenschlager S,et al.pachydermodactyly:reflecting obsessivecompulsive behavior? Arch Dermatol 1994; 130: Iraci S, et al. Pachydermodactyly: a case of an unusual type of reactive digital fibromatosis.arch Dermatol 1993;129: Fleeter TB, et al. Pachydermodactyly: a case report and discussion of the pathologic entity. J Hand Surg Am 1984; 9: ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

12 Η εξέλιξη και χρήση των δερματικών μοσχευμάτων: δυνατότητες και περιορισμοί στη δερματολογική έρευνα Nicolas Lebonvallet, Christine Jeanmaire, Louis Danoux, Pierre Sibille, Gilles Pauly, Laurent Misery, Πανεπιστήμιο του Μπρεστ, Σχολή Ιατρικής και Επιστημών Υγείας, Εργαστήριο Δερματικής Νευροβιολογίας, Μπρεστ, Γαλλία, Οροβιολογικά Εργαστήρια, Τμήμα του Cognis Γαλλία, Pulnoy, Γαλλία, Γραφείο Πλαστικής, Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής Νανσύ, Γαλλία, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Μπρεστ, Τμήμα Δερματολογίας, Λεωφόρος Φοκ 5, Μπρεστ, Γαλλία. Διαφορετικά μοντέλα έχουν αναπτυχθεί για την κατανόηση της βιολογίας του δέρματος ή για τον έλεγχο φαρμακευτικών/καλλυντικών προϊόντων. Αυτά τα μοντέλα μπορεί να είναι μοντέλα in vitro, τα οποία έχουν πλεονεκτήματα, όπως τα δισδιάστατα μοντέλα μονοκαλλιέργειας και συγκαλλιέργειας, τα οποία είναι ιδιαιτέρως αναπαραγώγιμα ή οργανοτυπικά μοντέλα (δερματικό μόσχευμα και αναδομημένο δέρμα), που παρουσιάζουν τρισδιάστατη οργάνωση. Τα in vivo ανθρώπινα και ζωικά μοντέλα επιτρέπουν τη διεξαγωγή μελετών, οι οποίες είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα. Τα in virtuo (εικονικά) μοντέλα, τα οποία δημιουργούνται σε υπολογιστές, ελέγχουν όλες τις γνωστές παραμέτρους και δεν απαιτούν ζώα. Οι κύριοι περιορισμοί αυτών των μοντέλων είναι η απουσία τρισδιάστατης δομής για την in vitro καλλιέργεια, η μεταβλητότητα των αποτελεσμάτων στα οργανοτυπικά μοντέλα, ηθικά προβλήματα εγγενή στις δοκιμές σε ανθρώπους και ζώα και η παρουσία μεγάλου αριθμού αγνώστων παραμέτρων στα in virtuo συστήματα. Παρά τους περιορισμούς τους, τα δερματικά μοσχεύματα φαίνονται να είναι ένα ενδιαφέρον μοντέλο για μελέτες. Τα δερματικά μοσχεύματα μπορεί να διατηρηθούν από μερικές ώρες έως ημέρες σε υποστηρικτικό υλικό ή απευθείας σε υπόστρωμα καλλιέργειας. Αυτά τα μοσχεύματα γενικά καλλιεργούνται στους 37οC, σε 5% CO2, κατά προτίμηση σε συνθήκες άνευ ορού. Τρεις βασικές τεχνικές χρησιμοποιούνται για τον χαρακτηρισμό αυτών των μοντέλων: ιστολογικές χρώσεις, πολλαπλασιασμός, και δοκιμασίες απόπτωσης και κυτταροτοξικότητας. Τα δερματικά μοσχεύματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα πολύ εύχρηστο μοντέλο για τη μελέτη επούλωσης τραυμάτων, διεργασιών φλεγμονής, αυτοάνοσων νοσημάτων, κακοήθους εξαλλαγής, άγχους και γήρανσης και να χρησιμεύσουν ως δοκιμασίες προσυμπτωματικού ελέγχου. Τεύχος 58 13

13 Ως το μεγαλύτερο όργανο του σώματος, το δέρμα είναι ένας καίριος ιστός, ο οποίος αποτελεί ένα φραγμό μεταξύ του σώματος και του περιβάλλοντος. Η κύρια λειτουργία του είναι να προστατεύει το σώμα από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV), τους μικροοργανισμούς, τον μηχανικό τραυματισμό, τη φυσική και χημική εισβολή, την ξήρανση και την διακύμανση της θερμοκρασίας. Επιπλέον, το δέρμα παίζει ένα ρόλο στην ανοσία,στη σύνθεση της βιταμίνης D και αποτελεί αισθητήριο όργανο, μέσω πολυάριθμων νευρικών απολήξεων [1]. Το δέρμα βρίσκεται σε διαρκή αλληλεπίδραση με το νευρικό, ανοσοποιητικό [2,3] και το ενδοκρινικό σύστημα [4-6], τα οποία όλα μαζί σχηματίζουν ένα «νευρο-ανοσο-δερματικο-ενδοκρινικό δίκτυο» [5,7]. Το δέρμα είναι ένα όργανο με πολύπλοκη δομή αποτελούμενο από 3 διακριτά τμήματα: την επιδερμίδα, το χόριο και το υποδόριο. Κάθε τμήμα αποτελείται συγκεκριμένα κύτταρα: κερατινοκύτταρα, κύτταρα του Langerhans, κύτταρα Merkel και μελανινοκύτταρα απαντώνται στην επιδερμίδα, ινοβλάστες και μακροφάγα στο χόριο και λιποκύτταρα στο υποδόριο. Η ανάπτυξη μοντέλων είναι πολύ σημαντική για την δερματολογική έρευνα και τις μελέτες που οδηγούν σε ενδελεχή κατανόηση των καλλυντικών και φαρμακευτικών προϊόντων. Όλοι οι δερματικοί κυτταρικοί τύποι, προσφάτως και τα κύτταρα Merkel, μπορούν να καλλιεργηθούν in vitro [8,9]. Εντούτοις, οι δισδιάστατες μονο ή πολυκυτταρικές καλλιέργειες δεν είναι πάντα επαρκείς [10]. Ένα ιδανικό μοντέλο θα πρέπει να αποτυπώνει και την τρισδιάστατη οργάνωση και τις λειτουργίες του δέρματος. Αυτά τα μοντέλα λέγονται οργανοτυπικά μοντέλα, αποτελούμενα από μοσχεύματα ή αναδομημένο δέρμα. Τα μοσχεύματα είναι μικρά δείγματα δέρματος από χειρουργικές επεμβάσεις, καλλιεργούμενα σε επαρκή μέσα. Το αναδομημένο δέρμα είναι είτε μοντέλο επιδερμίδας αποτελούμενο από κερατινοκύτταρα καλλιεργηθέντα σε υποστηρικτικό μέσο, ή μοντέλα ολικού πάχους του δέρματος αποτελούμενα από ψευδο-χόριο με ζώντες ινοβλάστες, επί των οποίων κερατινοκύτταρα διαφοροποιούνται ώστε να παραχθεί επιδερμίδα [11-13]. Κατά κύριο λόγο, το αναδομημένο δέρμα περιέχει μόνο ινοβλάστες και κερατινοκύτταρα. Οι άλλοι κυτταρικοί τύποι όπως τα μελανινοκύτταρα, τα κύτταρα του Langerhans, τα κύτταρα Merkel και οι νευρικές απολήξεις απουσιάζουν. Επιπροσθέτως, οι καλλιέργειες αναδομημένου δέρματος είναι χρονοβόρες και απαιτούν πολύπλοκες τεχνικές. Παρότι το αναδομημένο δέρμα φαίνεται να αποτελεί ένα πολύ δελεαστικό μοντέλο, τα δερματικά μοσχεύματα είναι ευκολότερο να αποκτηθούν και έχουν μεγάλες δυνατότητες όσον αφορά στη δερματολογική έρευνα, ειδικότερα για μελέτες οι οποίες εστιάζουν στην εξωκυττάρια ουσία, την τρισδιάστατη δομή ή τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ διαφορετικών τύπων δερματικών κυττάρων [10,14,15]. Αυτό το άρθρο, συνοψίζει τις τεχνικές και τα θρεπτικά υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες δερματικών μοσχευμάτων, καθώς και τις μεθόδους που επιτρέπουν την αξιολόγηση των ιδιοτήτων του δέρματος. Γίνεται μια σύγκριση μεταξύ εναλλακτικών μοντέλων σε αρκετές μελέτες δέρματος, με ιδιαίτερη έμφαση στο αναδομημένο δέρμα. Επίσης περιγράφονται εφαρμογές με δερματικό μόσχευμα. Διαφορετικά μοντέλα για τη μελέτη του δέρματος Μελέτες του δέρματος μπορεί να γίνουν σε διαφορετικά μοντέλα προσαρμοσμένα σε εφαρμογές οι οποίες μιμούνται το δέρμα σε κυτταρικό, ιστολογικό και επίπεδο φυσιολογίας. Αυτά τα μοντέλα εκτείνονται από μια απλή κυτταρική καλλιέργεια, σε μοντέλα που ενσωματώνουν όλες τις παραμέτρους των in virtuo διεργασιών και των κλινικών εξετάσεων. Εξωγενείς παράμετροι, όπως η UV ακτινοβολία, οι στρεσογόνοι παράγοντες, φάρμακα ή κυτοκίνες θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν με χρήση αυτών των μοντέλων, ώστε να μελετηθεί η ανταπόκριση των κυττάρων και των ιστών. Μονο και συγκαλλιέργεια (δισδιάστατα -2D και τρισδιάστατα-3d μοντέλα) Σε μια μονοκυτταρική καλλιέργεια, μόνο ένας τύπος κυττάρου (πρωτογενές ή κυτταρική σειρά) καλλιεργείται μονοστρωματικά (2D) στο κατάλληλο θρεπτικό υλικό. Οι περισσότερες από τις μελέτες, οι οποίες σχετίζονται με αυτές τις καλλιέργειες, προσπαθούν να διευκρινίσουν την κυτταρική παθολογία, φυσιολογία και βιολογία ή την επίδραση μιας ουσίας. Οι πρώτες διεξήχθηκαν το 1961 από τον Hayflick, για την ανάπτυξη μιας καλλιέργειας ινοβλαστών [16] και από τον Green, για ανάπτυξη μιας καλλιέργειας κερατινοκυττάρων [17]. Η συμβατική απομόνωση κερατινοκυττάρων τροποποιήθηκε από τον Germain [18]. Σε μια μονοστρωματική καλλιέργεια, τα κερατινοκύτταρα συνήθως χρησιμοποιούνται για την κατανόηση του μηχανισμού επούλωσης τραυμάτων [19,20] ή κατά τη διάρκεια δοκιμών κυτταροτοξικότητας. Αυτά τα κύτταρα αποτελούν κλασικά «εργαλεία» για τη δημιουργία μοντέλων της επιδερμίδας [22]. Οι ινοβλάστες μελετώνται για την εκτίμηση της σύνθεσης των συστατικών της εξωκυττάριας θεμέλιας ουσίας (κολλαγόνο, ελαστίνη, γλυκοζαμινογλυκάνες, πρωτεογλυκάνες, πρωτεάση) και του ρόλου τους στις διεργασίες επούλωσης τραύματος και γήρανσης [23]. 14 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

14 Εικόνα 1. Τρίχρωμη χρώση του Masson (A) και HE (B) χρώση σε μη καλλιεργημένες τομές δέρματος. Η τρίχρωμη χρώση χρωματίζει το κολλαγόνο πράσινο, τους πυρήνες σε πορφυρό-μαύρο, το οξεόφιλο κυτταρόπλασμα σε πορφυρό ροζ, τα ερυθροκύτταρα πορτοκαλί, τον μυ ερυθρό και τις εκκρίσεις πράσινες ή ερυθρές. Η χρώση ΗΕ χρωματίζει τους πυρήνες σε μπλε και το κυτταρόπλασμα και τις πρωτεΐνες σε ροζ. Παρ όλα αυτά, στη φυσιολογία των ζώων, πολλοί μηχανισμοί είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενοι από την επαφή ή επικοινωνία μεταξύ γειτονικών κυττάρων. Σε μια συγκαλλιέργεια, οι αλληλεπιδράσεις και οι συγκεκριμένες συνεισφορές κάθε κυτταρικού τύπου παρατηρούνται στις συγκεκριμένες συνθήκες που αντιστοιχούν στο βέλτιστο για την κυτταρική επιβίωση. Διαφορετικοί τύποι κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων πρωτογενών κυττάρων και κυτταρικών γραμμών, μπορούν να συγκαλλιεργηθούν σε ένα χώρο ή εναλλακτικά να διαχωριστούν. Τα κύρια μοντέλα, τα οποία υπάρχουν για συγκαλλιέργεια 2D, χρησιμοποιούν κερατινοκύτταρα/ινοβλάστες [24-27], κερατινοκύτταρα/μελανινοκύτταρα [28] ή κεραττινοκύτταρα/νευρώνες [29-31]. Αυτά τα κύτταρα, τα οποία καλλιεργούνται σε 2D, μπορούν να καλλιεργηθούν σε 3D είτε σε οργανοτυπικά μοντέλα (τα οποία περιγράφονται παρακάτω) είτε σε μη οργανοτυπικά μοντέλα (επιπλέοντα κύτταρα ή ενσωματωμένα σε θεμέλια ουσία [32,33]. Οργανοτυπικά μοντέλα (3D μοντέλα) Ένα οργανοτυπικό μοντέλο είναι είτε μια καλλιέργεια οργάνων ή μια μίμηση ενός 3D οργάνου. Αυτό το είδος μοντέλου περιλαμβάνει δερματικά μοσχεύματα και αναδομημένο δέρμα. Παρόλα αυτά κάποιοι ερευνητές μπορεί να χρησιμοποιούν τον όρο «οργανοτυπικά» για μια μονοστρωματική κυτταρική καλλιέργεια σε συγκεκριμένες συνθήκες. Πλέγμα, εξωκυττάρια θεμέλια ουσία εμφυτευμένη με ινοβλάστες Στην διεπαφή μεταξύ απλής καλλιέργειας και οργανοτυπικών μοντέλων υπάρχει ένα πλέγμα κολλαγόνου εμφυτευμένου με ινοβλάστες. Οι ινοβλάστες επιτρέπουν σύσπαση του κολλαγόνου, μέσω διαφορετικών μηχανισμών: κυτταρική σύσπαση, δυνάμεις έλξης των κυττάρων σχετιζόμενες με την κυτταρική μετακίνηση και αρχική επιμήκυνση κυττάρων και εξάπλωση [34]. Η ανάπτυξη αυτού του μοντέλου ξεκίνησε από τον Bell [35] αυτά τα κύτταρα συχνά θεωρούνται ως ισοδύναμα του χορίου και αντιπροσωπεύουν ένα ιδανικό μοντέλο για τη μελέτη αλληλεπιδράσεων μεταξύ κυττάρων και θεμέλιας ουσίας. Είναι ίσως ένα πρώτο βήμα προς το αναδομημένο δέρμα [36]. Αναδομημένη επιδερμίδα Η αναδομημένη επιδερμίδα αποτελείται από κερατινοκύτταρα, αλλά είναι παρόμοια με μια πλήρως διαστρωματοποιημένη και λειτουργική επιδερμίδα [13,37]. Αυτός ο τύπος μοντέλου χρησιμοποιείται για έλεγχο ερεθισμών, αποτελεσματικότητας και διείσδυσης των καλλυντικών ουσιών. Αναδομημένο δέρμα Το αναδομημένο δέρμα ονομάζεται και ανασυσταμένο δέρμα, ισοδύναμο δέρματος, υποκατάστατο δέρματος ή δέρμα από μηχανική ιστών. Δύο κύρια στοιχεία αποτελούν αυτό το οργανοτυπικό μοντέλο:το χόριο και η επιδερμίδα. Μια εξωκυττάρια ουσία (συνθετική ή βιολογική), δομικά ικριώματα ή σπογγοειδείς δομές συχνά χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο του πραγματικού χορίου, και ονομάζονται ισοδύναμο δέρματος. Η καλλιέργεια γίνεται σε δύο βήματα. Κερατινοκύτταρα πρωτογενή ή από κυτταρική σειρά καλλιεργούνται σε ένα ισοδύναμο δέρματος, το οποίο κάποιες φορές εμφυτεύεται με ινοβλάστες. Η επιδερμίδα στη συνέχεια διαφοροποιείται με έκθεση στον αέρα για μερικές εβδομάδες.μια πρόσφατη δημοσίευση περιγράφει την εξέλιξη αυτών των μοντέλων, καθώς και των υπαρχόντων μοντέλων που χρησιμοποιούνται για ανακατασκευή του δέρματος in vitro. Το αναδομημένο δέρμα μπορεί να είναι χρωματισμένο, ανοσοεπαρκές, ενδοθηλιοποιημένο ή να περιλαμβάνει υποδόριο, με προσθήκη μελανινοκυττάρων, κυττάρων του Langerhans, ενδοθηλιακών κυττάρων ή λιποκυττάρων αντίστοιχα. Νευρικά και ενδοθηλιακά κύτταρα μπορεί επίσης να συμπεριληφθούν. Οι κύριες χρήσεις του αναδομημένου δέρματος είναι οι μακροχρόνιες καλλιέργειες, η ενσωμάτωση κυτταρικών τύπων που υπάρχουν στο δέρμα, οι μελέτες του ειδικού ρόλου κάθε κυττάρου και η ελεγχόμενη διαφοροποίηση της επιδερμίδας. Το μοντέλο μπορεί να βασίζεται σε μήτρα από ανθρώπινους ινοβλάστες, αντί για μήτρα κολλαγόνου με εμφυτευμένους ινοβλάστες ή άλλα δομικά ικριώματα. Τεύχος 58 15

15 Εικόνα 2. Μόσχευμα σε διαφορετικές διάρκειες καλλιέργειας με τρίχρωμη χρώση Masson. A) πρό της καλλιέργειας, B) στις 5 ημέρες καλλιέργειας, C) στις 10 ημέρες καλλιέργειας, D) στις 20 ημέρες καλλιέργειας. Παρατηρήσαμε ότι μια αποδόμηση της επιδερμίδας συσχετίσθηκε με τη διάρκεια της καλλιέργειας. Κλίμακα bar: 50 μm. Αυτά τα άλλα μοντέλα αντιπροσωπεύουν ένα πλήρως λειτουργικό και ανθρώπινου τύπου μοντέλο δέρματος και εμφανίζουν καλύτερη επιβίωση από τα μοντέλα δέρματος τα οποία βασίζονται σε μήτρα κολλαγόνου προερχόμενη από ζώα. Δερματικά μοσχεύματα Το δερματικό μόσχευμα, επίσης ονομαζόμενο και δέρμα ιστικής καλλιέργειας ή δερματικός ιστός, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί αμέσως μετά τη χειρουργική επέμβαση ή τη βιοψία. Μετά από απολύμανση, τροποποίηση μεγέθους και απομάκρυνση του χορίου, το δερματικό μόσχευμα τοποθετείται στο κατάλληλο μέσο καλλιέργειας. Το δερματικό μόσχευμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ολότητά του, σαν μόσχευμα ολικού πάχους ή να διαχωρισθεί σε επιδερμίδα και χόριο. Οι εφαρμογές περιγράφονται παρακάτω. Το δερματικό μόσχευμα από υγιές ή νοσούν δέρμα, δεν διατηρείται μόνο in vitro αλλά μπορεί επίσης να επεκταθεί σε ένα ισοδύναμο χορίου με εμφυτευμένους ινοβλάστες σαν οργανοτυπική καλλιέργεια, όπως γίνεται στην περίπτωση του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος και του πομφολυγώδους πεμφιγοειδούς. Από την άλλη, τα δερματικά μοσχεύματα μπορούν να διατηρηθούν in vitro, χωρίς στόχο εξάπλωσης, αλλά για τη μελέτη κυττάρων που μεταναστεύουν έξω από το δέρμα, όπως τα δενδριτικά κύτταρα. Στη διεπαφή μεταξύ in vitro και in vivo μελετών, το δερματικό μόσχευμα ή το αναδομημένο δέρμα μπορεί να μεταμοσχευθεί σε ζώντα ζώα, αλλά αυτό οδηγεί σε μοντέλα τα οποία παρουσιάζουν τις ίδιες δυσκολίες με τα in vivo μοντέλα [11]. In vivo Δοκιμές σε ζώα Τα ζώα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μοντέλα για τη μελέτη δραστικών ουσιών για φαρμακευτικά ή ιατρικά προϊόντα, αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συμφωνία με ηθικούς και νομικούς περιορισμούς. Ουσίες μπορούν να εφαρμοστούν τοπικά σε υγιές δέρμα ζώου, καθώς και σε παθολογικό δέρμα, δέρμα που έχει υποστεί βλάβη ή έχει δεχθεί θεραπεία. Μπορούν επίσης να ενεθούν υποδορίως. Οι επιδράσεις τους στο δέρμα μπορούν να παρατηρηθούν απευθείας in vivo, ή τα ζώα μπορεί να θυσιασθούν. Κατά τα τελευταία έτη, η χρήση των ζώων έχει γίνει πιο ελεγχόμενη και περιορισμένη. Συνεπώς, υπάρχει ανάγκη να βρεθούν εναλλακτικές μέθοδοι, ειδικά για χρήση στην καλλυντική βιομηχανία. Επιπλέον, το δέρμα των ζώων παρουσιάζει διαφορετική ιστολογία και φυσιολογία από το ανθρώπινο δέρμα. Εντούτοις, σε αντίθεση με τα δερματικά μοσχεύματα και το αναδομημένο δέρμα, μπορούν να μελετηθούν η νεύρωση και η αγγείωση. 16 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

16 Κλινικές δοκιμές Στο πεδίο της δερματολογικής έρευνας, ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από μια δερματική νόσο υποβάλλονται σε θεραπείες για την αξιολόγηση θεραπευτικών σκευασμάτων ή για ερευνητικούς σκοπούς. Στην έρευνα των καλλυντικών, αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε υγιείς εθελοντές για την εκτίμηση των επιδράσεων των δραστικών συστατικών ή τελικών προϊόντων με ισχυρισμούς για αντιγηραντικές, λευκαντικές ή ενυδατικές ιδιότητες Αυτό είναι το πλέον αξιόπιστο μοντέλο, αλλά υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί, εξαιτίας του κόστους, καθώς και νομικών και ηθικών προβληματισμών. In virtuo Τα in virtuo (εικονικά) μοντέλα είναι προγράμματα πληροφορικής, τα οποία μπορούν να αναπτυχθούν σε ανταπόκριση σε μια συγκεκριμένη ανάγκη. Το σύνολο των δεδομένων για βιολογικές διεργασίες (αλληλεπιδράσεις, παράμετροι, διάρκεια ζωής, πρωτεϊνικές εκφράσεις, ο ρόλος των οργάνων και των ιστών, κ.λπ.) ομαδοποιούνται, επεξεργάζονται και μετατρέπονται σε έναν κώδικα, ο οποίος ερμηνεύεται από τον υπολογιστή. Τα in virtuo μοντέλα, είναι διαφορετικά από τα in silico μοντέλα (προσομοίωσης με υπολογιστή), διότι συνήθως έχουν τρισδιάστατο περιβάλλον και είναι δια- Πίνακας 1. Πλεονεκτήματα και περιορισμοί των διαφορετικών μοντέλων δέρματος για δερματολογική έρευνα. Μοντέλα Πλεονεκτήματα Περιορισμοί Μονοκυτταρικό (2D) Προσδιορισμένες συνθήκες Μόνο ένας κυτταρικός τύπος [16-23, 32, 61, 62] Αναπαραγωγιμότητα Όχι 3D καλλιέργεια Κρυο -συντήρηση/τράπεζα Λίγες παράμετροι Χαμηλού κόστους και εύκολα στη χρήση Μεταβλητότητα και απουσία ελεγχόμενων παραμέτρων για πρωτογενή κύτταρα Συγκαλλιέργεια (2D) Κυτταρικές αλληλεπιδράσεις Όχι 3D καλλιέργεια [24-31, 62] Αναπαραγωγιμότητα Μεταβλητότητα και απουσία ελεγχόμενων παραμέτρων για πρωτογενή κύτταρα Συγκεκριμένες συνθήκες Κρυο -συντήρηση/τράπεζα Χαμηλού κόστους και εύκολα στη χρήση Οργανοτυπικά μοντέλα 3D δομή Μεγάλη μεταβλητότητα και απουσία (3D) [11, 13, 34-53, ελεγχόμενων παραμέτρων 60-63] Πολλοί κυτταρικοί τύποι Απουσία ενσωμάτωσης νευρικού και και αλληλεπιδράσεις αγγειακού συστήματος Εύκολο στη χρήση Όχι απολέπιση In vivo σε ζώα Πλησιέστερα στην πραγματικότητα Ηθικά προβλήματα, λόγω χρήσης ζώντων [39, 54-56, 60] ζώων Απαγορεύεται στα καλλυντικά. Διαφορές με τους ανθρώπους Ενσωμάτωση όλων των παραμέτρων Δυσκολία ανάλυσης χωρίς επεμβατικές μεθόδους. Ακριβό. Απαιτεί μεγάλη εκπαίδευση και πιστοποίηση προσωπικού Πλησιέστερα στην πραγματικότητα Ηθικά προβλήματα και δύσκολη διαχείριση Ενσωμάτωση όλων των παραμέτρων Ακριβά In vivo σε ανθρώπους Εύκολο χωρίς επεμβατικές μεθόδους Χωρίς βιολογική μεταβλητότητα Συνάφεια ανάλογα με την πραγματικότητα και εξάρτηση με άγνωστες παραμέτρους Έλεγχος όλων των γνωστών παραμέτρων In virtuo μοντέλα Δυνατότητα ενσωμάτωσης παραμέτρων, Πολυάριθμα άγνωστα δεδομένα [57-59] αδύνατο για άλλα μοντέλα Τεύχος 58 17

17 Εικόνα 3. Ανοσοχρώση με Ki67 (βέλη), χρώση αντίθεσης με Evans blue (A) και χρώση DAPI (B) σε μη καλλιεργημένο δέρμα. Κλίμακα bar: 50 μm. δραστικά, με δυνατότητα τροποποιήσεων κατά τη διάρκεια της χρήσης τους. Το τμήμα του δέρματος μπορεί να μελετηθεί χάρη σε γνωστές τροποποιητικές παραμέτρους, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να αντιπροσωπεύσουν μια ουσία (π.χ., δραστική, τοξική, όξινη) μια νόσο ή κατάσταση (π.χ.θερμοκρασία,υγρασία,uv).η in virtuo έρευνα μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη στο μέλλον. Ένα μοντέλο ουρτικάριας και αλλεργικών παθήσεων αναπτύχθηκε πρόσφατα για την έρευνα αλλεργικών αντιδράσεων, ενώ άλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μελέτες του δέρματος. Ταυτόχρονη μελέτη διαφορετικών μοντέλων: υπάρχουν πλεονεκτήματα στα τρισδιάστατα μοντέλα; Μερικά παραδείγματα μελετών, οι οποίες συγκρίνουν διαφορετικά μοντέλα θα συζητηθούν. Αυτές οι εργασίες υπογραμμίζουν τη σημασία των οργανοτυπικών μοντέλων δέρματος, χρησιμοποιούμενων αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με άλλα μοντέλα. Τα δερματικά μοσχεύματα επιτρέπουν στους επιστήμονες να επιτύχουν καλύτερες φυσιολογικές ανταποκρίσεις σε κάποιες καταστάσεις, συγκριτικά με το αναδομημένο δέρμα. Σε μια 3D καλλιέργεια κερατινοκυττάρων και ινοβλαστών εμφυτευμένων σε δομικό ικρίωμα, ένας κυτταροτοξικός παράγοντας (όπως το υπεροξείδιο του υδρογόνου και ο άργυρος) εμφανίζει μικρότερη κυτταροτοξική επίδραση από ό,τι σε μια 2D καλλιέργεια [32]. Μια μελέτη σε δερματικά μοσχεύματα, έδειξε ότι η καθυστέρηση στην επανα-επιθηλίωση είναι μεγαλύτερη επί παρουσίας αργύρου, κάτι το οποίο επιβεβαιώθηκε σε ζωικά μοντέλα. Η χρήση δερματικού μοσχεύματος, σε συσχετισμό με μονοστρωματική καλλιέργεια, μπορεί να είναι μια καλή προσέγγιση για να διακρίνουμε τις ερεθιστικές και αλλεργικές πιθανές δράσεις χημικών παραγόντων. Η χρήση πιο πολύπλοκης και οργανωμένης δομής όπως το αναδομημένο δέρμα στην πραγματικότητα, ένα 3D μοντέλο- δίνει πιο κατάλληλα αποτελέσματα για τη μελέτη της μελάγχρωσης προκαλούμενης από UV ακτινοβολία, σε σχέση με ένα in vitro 2D μοντέλο. Σε ένα μοντέλο βλάβης, τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι το αναδομημένο δέρμα δεν είναι αποτελεσματικό μοντέλο για την απόκτηση αναπαραγώγιμων δεδομένων in vivo, σε αντίθεση με τα δερματικά μοσχεύματα. Τα πλεονεκτήματα, οι περιορισμοί, των διαφορετικών μοντέλων που συζητήθηκαν προηγουμένως (μονοκαλλιέργεια, συγκαλλιέργεια, 2D, 3D, κλπ) συνοψίζονται στον πίνακα 1. Αναδομημένο δέρμα έναντι δερματικού μοσχεύματος Ανάπτυξη και κόστος Ο σχηματισμός αναδομημένου δέρματος χρειάζεται πολύ χρόνο και είναι δύσκολος στην εκτέλεση, σε αντίθεση με τη χρήση του μοσχεύματος. Η διαδικασία περιλαμβάνει πολλά βήματα, από την απομόνωση κυττάρων ως τη δημιουργία τρισδιάστατης δομής, που να μιμείται το δέρμα. Στα απλούστερα μοντέλα χρειάζονται 2-3 εβδομάδες για τη δημιουργία μιας τράπεζας κυττάρων, η οποία να αποτελείται αποκλειστικά από κερατινοκύτταρα και ινοβλάστες. Αυτά τα κύτταρα καλλιεργούνται, στη συνέχεια συγκεντρώνονται και διαφοροποιούνται, για να δημιουργήσουν ένα οργανοτυπικό μοντέλο με ένα ψευδοχόριο και πολυ-στρωματοποιημένη επιδερμίδα. Όντως, μεταξύ των δειγμάτων, τα οποία πρέπει να 18 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

18 καλλιεργηθούν για να αποκτηθεί ένα αναδομημένο δέρμα, μόνο ελάχιστα θα είναι χρησιμοποιήσιμα, διότι η όλη διαδικασία που οδηγεί στο σχηματισμό δέρματος, δεν ελέγχεται πλήρως. Επιπλέον, αυτό το μοντέλο είναι πολύ ακριβό, λόγω του κόστους δημιουργίας και συντήρησης των απαιτούμενων κυτταρικών τραπεζών, του αριθμού των αντιγράφων που απαιτούνται για την απόκτηση ενός χρήσιμου μοντέλου δέρματος, καθώς και της τιμής των δερματικών σπογγοειδών /ικριωμάτων και αναλώσιμων. Κάποιες εταιρείες πωλούν αναδομημένο δέρμα αλλά η τιμή είναι πολύ υψηλή. Το αναδομημένο δέρμα και τα δερματικά μοσχεύματα είναι ατελή μοντέλα Το αναδομημένο δέρμα, σε αντίθεση με τα δερματικά μοσχεύματα, συνήθως δεν περιλαμβάνει όλους τους τύπους κυττάρων του δέρματος. Συνήθως, χρησιμοποιούνται μόνο ινοβλάστες, κερατινοκύτταρα και μελανινοκύτταρα-τα περισσότερα από αυτά τα κύτταρα ενσωματώνονται επιτυχώς [36]. Καμία δημοσιευμένη μελέτη δεν περιγράφει ενσωμάτωση εξαρτημάτων του δέρματος και των σχετιζόμενων πόρων στο αναδομημένο δέρμα. Αυτός ο τύπος μοντέλου ατυχώς ελλείπει. Αυτές οι δομές και ιδιαίτερα οι πόροι, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ενσωματωθούν. Επιπροσθέτως, στα δερματικά μοσχεύματα και το αναδομημένο δέρμα, απουσιάζουν η νεύρωση και η κυκλοφορία. Η ενσωμάτωση αιμοφόρων αγγείων ή ισοδύναμών τους έχει υπάρξει αντικείμενο εκτενούς έρευνας και ένα μοντέλο νεύρωσης έχει πρόσφατα αναπτυχθεί με χρήση αναδομημένου δέρματος. Αυτό δεν εφαρμόζεται προς το παρόν σε δερματικά μοσχεύματα, επομένως οι νευρικές απολήξεις και τα λεμφοφόρα /αιμοφόρα αγγεία είναι οι μόνοι τύπου κυτταρικού τύποι που λείπουν από αυτό το μοντέλο. Παρ όλα αυτά, η ενσωμάτωση αυτής της δομής δεν είναι τέλεια: δεν έχει παρατηρηθεί αλληλεπίδραση με την επιδερμίδα σε αναδομημένο δέρμα, η οποία να σχετίζεται με νευρικά κύτταρα, παρ ότι αυτή η αλληλεπίδραση είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο στη σχέση του δέρματος με τον εξωτερικό κόσμο και στη φυσιολογία της επιδερμίδας. Η επικοινωνία στο δέρμα γίνεται με τη διαμεσολάβηση κυτοκινών, νευροδιαβιβαστών, ορμονών, αυξητικών παραγόντων και εικοσανοειδών (τα οποία μπορούν να προστεθούν στο υπόστρωμα της καλλιέργειας), αλλά επίσης φαίνεται να είναι αναγκαίες και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ κυττάρων. Η σημασία των εξαρτημάτων στην ομοιοστασία του δέρματος έχει συζητηθεί σε διάφορες περιπτώσεις. Παρ όλα αυτά, φαίνεται ότι τα βλαστικά κύτταρα, παρά τα εξαρτήματα του δέρματος, είναι αυτά που διατηρούν την ομοιοστασία του δέρματος και μεσολαβούν για την επούλωση των τραυμάτων. Πρόσφατα, έρευνες επεδίωξαν να διαφωτίσουν τη δυνατότητα ενσωμάτωσης αυτών των κυττάρων στο αναδομημένο δέρμα. Το αναδομημένο δέρμα είναι ένα ευέλικτο μοντέλο σε διαρκή εξέλιξη Το αναδομημένο δέρμα αποτελείται από διαφορετικά συστατικά και δημιουργείται με διαφορετικές διαδικασίες που μπορούν να επιλεγούν συνετά για συγκεκριμένες έρευνες. Μια θεμέλια ουσία ανθρώπινης προέλευσης μπορεί να παραχθεί για να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του αναδομημένου δέρματος. Η εξέλιξη των υποστρωμάτων καλλιέργειας δέρματος διευκολύνει την απόκτηση ανοσοεπαρκούς αναδομημένου δέρματος. Πρόσφατα, ένα πείραμα γονιδιακής σίγασης έδειξε για πρώτη φορά ότι οι φαινότυποι της επιδερμίδας, συγκρίσιμοι με αυτούς αντίστοιχων διαγονιδιακών ζώων με τεχνολογίες RNAi, μπορούν με ευκολία να αναπαραχθούν in vitrο. Κατά τον ίδιο τρόπο, μπορεί να διεξαχθεί μια ανάλυση μοντέλου για να γίνει εισαγωγή DNA και να επιτραπεί η γονιδιακή έκφραση στο δερματικό μόσχευμα. Εικόνα 4. Επίδραση μιας δραστικής ουσίας, μετά από στέρηση αυξητικού παράγοντα σε δερματικό μόσχευμα. Ανάλυση σε IHC πολλαπλασιασμό με χρώση Ki67 (Α,Β,C) σε επιδερμικό διαχωρισμό (βλέπουμε διάμηκες επίπεδο) και απόπτωση με χρώση TUNEL (D,E,F) σε τομή δέρματος (κάθετη προς την επιδερμίδα) (Α,D) Μάρτυρας πριν τη στέρηση αυξητικού παράγοντα. Μετά από επώαση σε Hank με 10% DMEM για 7 ημέρες (Β,Ε) Μετά από στέρηση αυξητικού παράγοντα για 7 ημέρες. (C,F) Μετά από στέρηση αυξητικού παράγοντα για 7 ημέρες και επώαση με δραστικό συστατικό. Τεύχος 58 19

19 Συνθήκες καλλιέργειας, επιβίωση και διαφοροποίηση Τα δερματικά μοσχεύματα χρησιμοποιούνται συνήθως για ημέρες το μέγιστο, αναλόγως των συνθηκών καλλιέργειας. Το αναδομημένο δέρμα χρησιμοποιείται για δοκιμές ή πωλείται σε κατάσταση ωριμότητας, η οποία εκτείνεται από αρκετές ημέρες έως αρκετές εβδομάδες. Η επιβίωση του αναδομημένου δέρματος δεν είναι καλά τεκμηριωμένη, εκτός από τις εταιρείες που εμπορεύονται αναδομημένο δέρμα. Επειδή τα κερατινοκύτταρα αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να διαφοροποιούνται σε ένα ισοδύναμο χορίου, είναι δύσκολο να συγκρίνουμε τη βιωσιμότητα σε αυτό το στάδιο, με εκείνη του φυσιολογικού δέρματος. Το αναδομημένο δέρμα θα πρέπει να συγκριθεί σε ένα καθορισμένο και σχετικό στάδιο διαφοροποίησης. Όμως, μέχρι σήμερα, καμία μελέτη δεν έχει εξετάσει τη βιωσιμότητα του αναδομημένου δέρματος, σε σύγκριση με τα δερματικά μοσχεύματα σε ταυτόσημες συνθήκες καλλιέργειας. Η απολέπιση είναι το τελευταίο στάδιο της διαφοροποίησης της επιδερμίδας, εντούτοις είναι αδύνατον να αναπαράγουμε αυτό το στάδιο πλήρως με τα in vitro οργανοτυπικά μοντέλα, γιατί η απολέπιση τελικά χρειάζεται ξύσιμο ή επαφή. Έχει ενδιαφέρον, ότι παρά την απουσία απολέπισης, τα περισσότερα σχετικά μοντέλα αναδομημένου δέρματος ήταν πιο διαπερατά από το φραγμό του φυσιολογικού δέρματος ή του δερματικού μοσχεύματος. Επιπλέον, οι συνθήκες in vitro είναι ένα ιδιαίτερο περιβάλλον. Μέσα σε έναν επωαστήρα, υπάρχει 95-98% υγρασία, απουσία έκθεσης στο φως και η επιφάνεια του δέρματος ή του αναδομημένου δέρματος είναι στους 37 0 C. Η δημιουργία συγκεκριμένου θαλάμου θα μπορούσε να έχει ενδιαφέρον. Ομοίως, απουσιάζει η σύσπαση και τάση του ιστού. Για να αμβλυνθεί το πρόβλημα,ένα νέο μοντέλο δερματικού μοσχεύματος σε συγκεκριμένο θάλαμο από ανοξείδωτο ατσάλι έχει δημιουργηθεί, αλλά μπορεί να είναι εφικτό να προσαρμοσθεί ο θάλαμος για αναδομημένο δέρμα. Επιλογή του χρόνου ωρίμανσης, γήρανση Σε αντίθεση με τα δερματικά μοσχεύματα, το αναδομημένο δέρμα επιτρέπει τον έλεγχο της ωρίμανσης της επιδερμίδας και της διαφοροποίησης των κερατινοκυττάρων. Τα τρέχοντα εμπορικά μοντέλα, χρησιμοποιούν δέρματα με ένα εύρος ηλικίας, από μερικών ημερών έως λίγων εβδομάδων. Τα μοντέλα αναδομημένου δέρματος μοιάζουν περισσότερο με πολύ νεανικό ή ουλώδες δέρμα. Τα μοσχεύματα δεν επιτρέπουν αυτόν τον έλεγχο ωρίμανσης, καθώς εξαρτώνται από την ηλικία και το παρελθόν του δότη. Πίνακας 2. Πλεονεκτήματα και περιορισμοί των οργανοτυπικών μοντέλων στη δερματολογική έρευνα Μοντέλα Πλεονεκτήματα Περιορισμοί Αναδομημένο δέρμα Επιλογή χρόνου ωρίμανσης, Μακρά και κοπιώδης δημιουργία [36, 39-41, 45, 64-68, νέο-σύνθεση (matrix ) 75-77, 79, 80, 82-85, Έλλειψη εξαρτημάτων και σχετιζόμενων 87-90] πόρων, μερικοί κυτταρικοί τύποι Πολύ δαπανηρό 3D δομή, Πολλές εφαρμογές σε εξέλιξη Αναπαραγωγιμότητα Απουσία απολέπισης Διαφορές από το φυσιολογικό δέρμα. Καμία δυνατότητα διατήρησης, άμεση χρήση Δερματικό μόσχευμα Σχεδόν όλοι οι κυτταρικοί τύποι, Μεγάλη μεταβλητότητα και μη ελεγχόμενες [60, 61, 63, 70-73, 78, συστατικά και αλληλεπιδράσεις παράμετροι (ηλικία, φύλο ) 81, 83, 85-88, 90] Επιλογή διαφόρων παραμέτρων (ηλικία, Επιβίωση και καμία επιλογή χρόνου φύλο, παθολογία, έκθεση στον ήλιο..) ωρίμανσης, απουσία απολέπισης Πολλές εφαρμογές Απώλεια νευρικού και αγγειακού συστήματος 3D δομή Εξαρτώμενο από χειρουργική επέμβαση (ανθρώπου) Φθηνό Καμία δυνατότητα διατήρησης, άμεση χρήση 20 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

20 Τα δερματικά μοσχεύματα είναι αντιπροσωπευτικά της ηλικίας του δότη και των συνηθειών ζωής του (έκθεση στον ήλιο, τραυματισμοί, φροντίδα, αλλεργίες, φάρμακα, κάπνισμα ή κατανάλωση φαρμάκων). Αυτό το ζήτημα δεν τίθεται στη χρήση του αναδομημένου δέματος, παρότι τα κύτταρα στο αναδομημένο δέρμα επηρεάζονται από την ηλικία του δότη το δέρμα θα φαίνεται πάντοτε «νεότερο» και θα παρουσιάζει σημαντικές διαφορές στη γονιδιακή έκφραση συγκριτικά με το φυσιολογικό δέρμα. Τα φαινόμενα της γήρανσης του ιστού, ειδικά σε ότι αφορά την εξωκυττάρια ουσία, δεν υπάρχουν, κάτι το οποίο μπορεί να αποτελεί πλεονέκτημα. Ένα μοντέλο αναδομημένου δέρματος αναπτύχθηκε, προκειμένου να μελετηθεί η γήρανση με τη χρήση ειδικής θεμέλιας ουσίας που περιελάμβανε γλυκοζυλίωση. Παρόλα αυτά, η χρήση αυτού του μοντέλου είναι πολύ λιγότερο αντιπροσωπευτική της πραγματικότητας. Τα πλεονεκτήματα και οι περιορισμοί των δύο διαφορετικών μοντέλων συνοψίζονται στον Πίνακα 2. Δερματικά μοσχεύματα Τα μοσχεύματα είναι δείγματα δέρματος, τα οποία λαμβάνονται από ζώα αφού θανατωθούν, από ανθρώπους κατά τη διάρκεια βιοψιών ή μετά από χειρουργικές παρεμβάσεις, σύμφωνα με νομικούς περιορισμούς. Μετά από απολύμανση και αφαίρεση λιπωδών κυττάρων, τα δείγματα του δέρματος μπορούν να αποδομηθούν πλήρως, ώστε να απομονωθούν διαφορετικοί τύποι κυττάρων,οι οποίοι στη συνέχεια τοποθετούνται σε καλλιέργεια και είτε χωρίζονται για να διαχωρισθεί η επιδερμίδα και το χόριο (μοσχεύματα μερικού πάχους) είτε για δημιουργία ιστικής καλλιέργειας ή χρησιμοποιούνται στην ολότητά τους για την απόκτηση μοσχευμάτων ολικού πάχους. Υποστήριξη και συνθήκες καλλιέργειας Εικόνα 5. HSP72 (με πράσινο) επαγωγή μετά από θερμικό σοκ και UV ακτινοβολία (τεστ ήλιου) σε δερματικό μόσχευμα. (A, B) Control, (C) μετά από θερμικό σοκ, (D) μετά από UV. Κλίμακα bar: 25 μm Τα υποστηρικτικά μέσα και οι συνθήκες καλλιέργειας καθορίζονται ουσιαστικά από τη διάρκεια της καλλιέργειας και/ ή τον σκοπό της μελέτης. Το μόσχευμα τοποθετείται σε συνθήκες εμβάπτισης ή σε διεπαφή αέρος / υγρού. Για σύντομης διάρκειας καλλιέργειες, το μόσχευμα καλύπτεται πλήρως από το καλλιεργητικό μέσο, το οποίο είναι γενικά άνευ ορού και επωάζεται για ώρες στους 37 ο C με 5% CO2. Οι καλλιέργειες σε διεπαφή αέρος / υγρού χρησιμοποιούνται πιο συχνά για μακροχρόνιες καλλιέργειες. Η έκθεση στον αέρα είναι χρήσιμη για τη διατήρηση της δομικής ακεραιότητας του δέρματος και για να επιτρέψει πλήρη διαφοροποίηση της επιδερμίδας. Μια συχνή τεχνική της καλλιέργειας αέρος/υγρού είναι η μέθοδος που αναπτύχθηκε από τον Trowell το Στην ιστική καλλιέργεια τύπου-trowell, τα μοσχεύματα τοποθετούνται σε χάρτινα μαντηλάκια καθαρισμού φακών στην διεπαφή αέρα- υγρού με την πλευρά της επιδερμίδας προς τα επάνω [10]. Το χαρτί καθαρισμού φακών τοποθετείται σε ένα πλέγμα από ανοξείδωτο ατσάλι, το οποίο είναι εμβαπτισμένο στο μέσο καλλιέργειας και τα εμφυτεύματα λαμβάνουν τα θρεπτικά υλικά με διάχυση μέσω του χαρτιού. Αυτή η μέθοδος ολοκληρώθηκε ή προσαρμόσθηκε σε λειτουργικές μελέτες από τον Jensen το 1964 και πιο πρόσφατα από τους Companien και συνεργάτες. Για μελέτες οι οποίες εστιάζουν στην επανα-επιθηλιοποίηση, η Ingrid Moll έχει επεξηγήσει μια μέθοδο ανθρώπινου δερματικού μοσχεύματος με απλό τρυβλίο καλλιέργειας. Ένα στρογγυλού σχήματος δείγμα δέρματος λαμβάνεται με ένα δερμοτόμο και στη συνέχεια το δέρμα απελευθερώνεται από ένα τμήμα της επιδερμίδας και τοποθετείται σε υπόστρωμα καλλιέργειας για αναγέννηση της επιδερμίδας. Η καλλιέργεια του δερματικού μοσχεύματος σε διεπαφή αέρα υποστρώματος μπορεί επίσης να γίνει χωρίς υποστήριξη. Σε αυτή την περίπτωση το δείγμα του δέρματος επιπλέει στην επιφάνεια του υποστρώματος. Αυτή η μέθοδος επιτρέπει και έκθεση στον αέρα και μελέτες μετανάστευσης κυττάρων σε ένα υπόστρωμα καλλιέργειας. Άλλες σημαντικές παράμετροι καλλιέργειας είναι η θερμοκρασία, το φως και η σύνθεση της ατμόσφαιρας. Οι επιδράσεις της θερμοκρασίας σε μια καλλιέργεια δεν έχουν μελετηθεί Τεύχος 58 21

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Γλωσσάρι για το Μάθημα της Διατροφικής Ιατρικής Λιπαρά οξέα: περιέχουν μακριές αλυσίδες μορίων που αποτελούν σχεδόν όλο το σύμπλεγμα λιπιδίων τόσο για τα ζωικά όσο και για τα φυτικά λίπη. Αν αποκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα η hyaluronan αναφέρεται ως υαλουρονικό οξύ.

Σήμερα η hyaluronan αναφέρεται ως υαλουρονικό οξύ. Μαρία Καρδάση Το 1934 ο Κάρλ Μάγιερ απομόνωσε από το υαλώδες υγρό του βόειου οφθαλμού μια άγνωστη μέχρι τότε μη θεϊκή γλυκοζαμινογλυκάνη και την ονόμασε hyaluronan. Σήμερα η hyaluronan αναφέρεται ως υαλουρονικό

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι.

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι. Γράφει: Δημήτρης Τσουκαλάς, Ιατρός Φυσικής Υγείας Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Γνωρίζετε ότι ένας στους

Διαβάστε περισσότερα

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος Π.Τ/π.τ Metabolic Approach 1 Έρευνα & ανάπτυξη προϊόντων τα οποία παρέχουν τη μεταβολική υποστήριξη που ελαχιστοποιεί την

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C.

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Βιταμίνη C - Ενισχύει το ανοσοποιητικό με 20 διαφορετικούς τρόπους - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMP Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Η βιταμίνη C, γνωστή και ως ασκορβικό

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΥΡΙΤΙΟΥ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΥΡΙΤΙΟΥ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΥΡΙΤΙΟ ΚΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΓΕΝΙΚΑ Το πυρίτιο (Silicium) είναι το χημικό στοιχείο με χημικό σύμβολο Si, ατομικό αριθμό 14 και ατομική μάζα 28,0855 amu Είναι ένα μεταλλοειδές που ανήκει στην ομάδα 14 του περιοδικού

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση εξωγενών παραγόντων στο δέρμα

Επίδραση εξωγενών παραγόντων στο δέρμα Επίδραση εξωγενών παραγόντων στο δέρμα Επίδραση εξωγενών παραγόντων στο δέρμα Οι παράγοντες που ασκούν επίδραση στο δέρμα είναι: 1)Η τριβή και η πίεση 2)οι τραυματισμοί 3)η θερμότητα και το ψύχος 4)η ηλιακή

Διαβάστε περισσότερα

Bλάβες αρθρικού χόνδρου και σύγχρονες θεραπείες - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 02 Ιούλιος :04

Bλάβες αρθρικού χόνδρου και σύγχρονες θεραπείες - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 02 Ιούλιος :04 Γράφει: Δρ. Νικόλαος Πισκοπάκης MD, PhD, Ορθοπεδικός Χειρουργός, Δ/ντής Ορθοπεδικής Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Αρθροσκοπικής Εταιρείας (ΕΑΕ) Τι είναι ο αρθρικός

Διαβάστε περισσότερα

Βλάβες του Αρθρικού Χόνδρου του Γόνατος: Διάγνωση και Αντιμετώπιση

Βλάβες του Αρθρικού Χόνδρου του Γόνατος: Διάγνωση και Αντιμετώπιση Βλάβες του Αρθρικού Χόνδρου του Γόνατος: Διάγνωση και Αντιμετώπιση Τι είναι ο αρθρικός χόνδρος; Ο αρθρικός χόνδρος είναι ένας στιλπνός, ομαλός, λείος και ανάγγειος ιστός που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες

Διαβάστε περισσότερα

ρ Έλενα Κουλλαπή 2014

ρ Έλενα Κουλλαπή 2014 ρ Έλενα Κουλλαπή 2014 Το µεγαλύτερο όργανο του σώµατο Μέση επιφάνεια περίπου 2 m2 Το βάρο του δέρµατο (χωρί το υποδόριο λίπο ) είναι κατά µέσο όρο 4,85 Kgr στον ενήλικο άνδρα και 3,18 Kgr στην ενήλικη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Γιώργος Γιαννακόπουλος, Ειδ. Παιδοψυχίατρος Στρογγυλό Τραπέζι: «Οι διάφορες διαστάσεις της Διασυνδετικής-

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά. Πειράματα έδειξαν ότι εκείνα τα νεογέννητα που είχαν περισσότερα χάδια, αναπτύσσονταν και μάθαιναν γρηγορότερα.

Γενικά. Πειράματα έδειξαν ότι εκείνα τα νεογέννητα που είχαν περισσότερα χάδια, αναπτύσσονταν και μάθαιναν γρηγορότερα. Stress και Δέρμα Γενικά Το δέρμα, ως όργανο αισθητήριο της αφής, θερμοκρασίας, πόνου, ερωτογόνος ζώνης, έχει μεγάλη σημασία σε όλες τις ηλικίες. Είναι όργανο συναισθηματικής έκφρασης και τόπος αποφόρτισης

Διαβάστε περισσότερα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική Δερματομυοσίτιδα Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΜΥΟΣΙΤΙΔΑ 1.1 Τι είδους νόσημα είναι; Η νεανική δερματομυοσίτιδα (ΝΔΜ) είναι ένα σπάνιο

Διαβάστε περισσότερα

Τα αποτελέσματά μας δεν αποτελούν ελεγχόμενη μελέτη ή κλινική δοκιμή, αλλά στοιχεία μητρώου των ασθενών μας.

Τα αποτελέσματά μας δεν αποτελούν ελεγχόμενη μελέτη ή κλινική δοκιμή, αλλά στοιχεία μητρώου των ασθενών μας. CUMMULATINE SUCCESS SCORE % ΙΣΧΙΟ CUMMULATINE SUCCESS RATE % YΛΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΑΣΘΕΝΕΙΣ 42 ΑΝΔΡΕΣ 16 ΓΥΝΑΙΚΕΣ 26 ΗΛΙΚΙΑ 63.1 (42-92) ΥΨΟΣ 171 (162-191) Δ.Μ.Σ 36 (22-47) Το ποσοστό των ασθενών που αναφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΥΨΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος

ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΥΨΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΥΨΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος Στοιβάδες δέρματος Επιδερμίδα (τέσσερις στοιβάδες κυττάρων) Χόριο (άφθονα αγγεία και νεύρα) Υποδερμάτιο πέταλο (περιέχει

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού

Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού Παράρτημα 1 Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού Η Επιτροπή Ορφανών Φαρμάκων (COMP), έχοντας εξετάσει την αίτηση, κατέληξε στα ακόλουθα: Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος

Διαβάστε περισσότερα

ρ Ελενα Κουλλαπή 2014

ρ Ελενα Κουλλαπή 2014 ρ Ελενα Κουλλαπή 2014 Κυρτέ κερατίνε πλάκε. Καλύπτουν τη ραχιαία επιφάνεια του τελευταίου τµήµατο των δακτύλων. Το χρώµα του είναι υπόλευκο ή ελαφρώ ρόδινο (οφείλεται στι αγκύλε των αγγείων του χορίου,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος και αποτελείται από τρεις στιβάδες: επιδερμίδα, χόριο και το υποδόριο λίπος. Τα εξαρτήματα του δέρματος είναι οι τρίχες,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΓΑΒΟΥΝΕΛΛΗΣ Α.

ΓΑΒΟΥΝΕΛΛΗΣ Α. Συντηρητική Αντιμετώπιση Χόνδρινων Βλαβών Γόνατος Neither the author or any immediate family member has received anything of value from or has stock or stock options held in a commercial company or institution

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 11. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΙΧΑΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ

ENOTHTA 11. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΙΧΑΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ENOTHTA 11. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΙΧΑΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ 11.1 Δομή του δέρματος της κεφαλής Διδακτικοί Στόχοι: Να μπορείτε (α) να αναφέρετε τι είναι το δέρμα (β) να αναφέρετε τις στιβάδες

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Company Profile ESPANSIONE GROUP

Company Profile ESPANSIONE GROUP Company Profile ESPANSIONE GROUP ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η παραγωγή των προϊόντων υποστηρίζεται από το in-house επιστημονικό Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης. Ο Όμιλος συνεργάζεται με 3 Κέντρα Ιατρικών Συμβούλων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΡΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Επιφάνεια = περίπου 1,6 τετ. µέτρα Βάρος = περίπου 1/10 του ολικού βάρους του σώµατος Πάχος = περίπου 0,2 χιλ.-2,8χιλ. Χ

ΤΟ ΕΡΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Επιφάνεια = περίπου 1,6 τετ. µέτρα Βάρος = περίπου 1/10 του ολικού βάρους του σώµατος Πάχος = περίπου 0,2 χιλ.-2,8χιλ. Χ ΤΟ ΕΡΜΑ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΗΣ Βασίλης Αργυρόπουλος Παν/µιο Θεσσαλίας vassargi@uth.gr ΤΟ ΕΡΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Επιφάνεια = περίπου 1,6 τετ. µέτρα Βάρος = περίπου 1/10 του ολικού

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ - ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Αθήνα 2007 3 4 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Η μελέτη των αλληλεπιδράσεων του ανθρώπινου οργανισμού με τον περιβάλλοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

η λύση στο πρόβληµα της κυτταρίτιδας Συµπλήρωµα διατροφής µε ω3 - ω6, βιταµίνες Β6 & Ε και φυτικά εκχυλίσµατα

η λύση στο πρόβληµα της κυτταρίτιδας Συµπλήρωµα διατροφής µε ω3 - ω6, βιταµίνες Β6 & Ε και φυτικά εκχυλίσµατα η λύση στο πρόβληµα της κυτταρίτιδας Συµπλήρωµα διατροφής µε ω3 - ω6, βιταµίνες Β6 & Ε και φυτικά εκχυλίσµατα "Κλινικά αποδεδειγµένα αποτελέσµατα σε 47 ηµέρες" Αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας Ένα από τα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

Αποστείρωση και στειρότητα φαρμακευτικών προϊόντων

Αποστείρωση και στειρότητα φαρμακευτικών προϊόντων Αποστείρωση και στειρότητα φαρμακευτικών προϊόντων Ιωάννης Τσαγκατάκης, Ph.D. Η αποστείρωση είναι μια διαδικασία κατά την οποία επιτυγχάνεται ο θάνατος ολόκληρου του μικροβιακού φορτίου που πιθανόν να

Διαβάστε περισσότερα

Η ολοκληρωμένη αγωγή για τη θεραπεία και αναζωογόνηση του δέρματος

Η ολοκληρωμένη αγωγή για τη θεραπεία και αναζωογόνηση του δέρματος Η ολοκληρωμένη αγωγή για τη θεραπεία και αναζωογόνηση του δέρματος AΠΟΚΛΕIΣΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑI ΚΥΠΡΟ: MIMI D.lux - SQOOM Concept HELLAS Εμπορικό Κέντρο Μεγ. Αλεξάνδρου 65302 Καβάλα, ΕΛΛΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 5 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ 7 1.1 Γενικά 8 1.2 Στιβάδες του Δέρματος 10 1.2.1 Επιδερμίδα 10 1.2.2 Χόριο 14 1.2.3 Υπόδερμα ή Υποδόριο Λίπος 17 1.3 Εξαρτήματα

Διαβάστε περισσότερα

Οργανοτυπικές Καλλιέργειες

Οργανοτυπικές Καλλιέργειες Οργανοτυπικές Καλλιέργειες Καθηγητής-Διευθυντής Βασίλης Γοργούλης Επ. Καθηγητής Ιωάννης Πατέρας Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αθήνα,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Το πεδίο αλλάζει Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης παγκοσμίως Καλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής Μικροσκοπικοί οργανισμοί που ρυθμίζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε μόνο ενέσιμα φάρμακα και μόνο στο σημείο που πάσχει. ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ξεκίνησε στη λογική του γιατί να μη χορηγήσω ένα αντιφλεγμονώδες

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων.

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. 15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. Η ουροδόχος κύστη δεν είναι απλά μία κοιλότητα η οποία γεμίζει απλά

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία. Γ λυκειου ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βιολογία. Γ λυκειου ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Βιολογία Γ λυκειου ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Σειρά: Γενικό Λύκειο Θετικές Επιστήμες Νότα Λαζαράκη, Βιολογία Γ Λυκείου Γενικής Παιδείας Υπεύθυνος έκδοσης: Αποστόλης Αντωνόπουλος Θεώρηση κειμένου: Κυριάκος Εμμανουηλίδης

Διαβάστε περισσότερα

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/10/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Το

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η ωχρά κηλίδα;

Τι είναι η ωχρά κηλίδα; Τι είναι η ωχρά κηλίδα; Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδή, ένα λεπτό στρώμα φωτοευαίσθητων νευρικών κυττάρων και ινών που βρίσκεται στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Ο αμφιβληστροειδής

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΛΑΓOΝΙΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ-ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΠΟΤΕ Ο ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΓΙΑ MRI ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ

ΙΕΡΟΛΑΓOΝΙΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ-ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΠΟΤΕ Ο ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΓΙΑ MRI ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ ΙΕΡΟΛΑΓOΝΙΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ-ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΠΟΤΕ Ο ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΓΙΑ MRI ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ Καμία σύγκρουση συμφερόντων Περίγραμμα Εισαγωγικά στοιχεία Η ανάγκη

Διαβάστε περισσότερα

1.Η αυτόλογη μεσοθεραπεία αποτελεί την επιτομή της μεσοθεραπείας στις μέρες μας και χρησιμοποιείται:

1.Η αυτόλογη μεσοθεραπεία αποτελεί την επιτομή της μεσοθεραπείας στις μέρες μας και χρησιμοποιείται: 1.Η αυτόλογη μεσοθεραπεία αποτελεί την επιτομή της μεσοθεραπείας στις μέρες μας και χρησιμοποιείται: Στο πρόσωπο: για σύσφιξη του χαλαρωμένου δέρματος, αντιμετώπιση μικρών ρυτίδων και ουλών (πχ. από ακμή),

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Με βάση τη θέση στο ανθρώπινο σώμα Με βάση την ιδιότητα για γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Εξωτερικοί εσωτερικοί μη ειδικοί μηχανισμοί ειδικοί

Διαβάστε περισσότερα

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία Κίττυ Παυλάκη Jeanne Calment Κάπνιζε µέχρι τα 117 Πέθανε στα 122 Η σωστή λειτουργία των οργανισµών απαιτεί τη δυνατότητα προσαρµογής των κυττάρων και κατά συνέπεια και των

Διαβάστε περισσότερα

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini,

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, Κανένα για αυτήν την παρουσίαση Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, 2 Κυκλοσπορίνη-θεραπευτικές ενδείξεις 3 Θεραπεία σοβαρών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

Παθολογοανατομική προσέγγιση διάγνωση. Σχολιασμός Δημ. Σαμπαζιώτης, Ειδικευόμενος

Παθολογοανατομική προσέγγιση διάγνωση. Σχολιασμός Δημ. Σαμπαζιώτης, Ειδικευόμενος Παθολογοανατομική προσέγγιση διάγνωση Σχολιασμός Δημ. Σαμπαζιώτης, Ειδικευόμενος Παρασκευή Οστεομυελικής βιοψίας (ΟΜΒ) Επαρκής διαγνωστική ΟΜΒ πρέπει να είναι τουλάχιστον 1.5εκ, με απουσία crush artifact

Διαβάστε περισσότερα

Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης. Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010

Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης. Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010 Μελέτη τοπ ρόλοπ της ιντεγκρινοσπνδεόμενης κινάσης στην πνεπμονική ίνσση, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες 17 Μαίου 2019 ΕΜΑ/267216/2019 Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες Η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης

Διαβάστε περισσότερα

314 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΜΥΪΚΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ. ΦΑΤΟΥΡΟΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ.

314 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΜΥΪΚΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ. ΦΑΤΟΥΡΟΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ. 314 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΜΥΪΚΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΦΑΤΟΥΡΟΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΥΪΚΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΧΡΟΝΙΑ Ή ΜΟΝΙΜΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΜΥΪΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς

Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς Πια είναι η καλύτερη μέθοδος θεραπείας; Κιρσοί είναι το αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη Φαρμακοκινητική Χρυσάνθη Σαρδέλη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ Φαρμακοκινητική Η Φαρμακοκινητική είναι η επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. Χαράλαμπος Ταμβάκος, Αναστάσιος Κουτσοβασίλης, Αλέξης Σωτηρόπουλος, Μαρία Παππά, Ουρανία Αποστόλου,

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω;

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; MegalakriaBroshure.indd 1 17/11/2010 1:27:39 μμ Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Οι επιπλοκές του διαβήτη στον άκρο πόδα αποτελούν μια από τις συχνότερες αιτίες: νοσηρότητας,

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχοι Αποτελεσματικότητας Υποστήριξη Ισχυρισμών Καλλυντικών Προϊόντων

Έλεγχοι Αποτελεσματικότητας Υποστήριξη Ισχυρισμών Καλλυντικών Προϊόντων Έλεγχοι Αποτελεσματικότητας Υποστήριξη Ισχυρισμών Καλλυντικών Προϊόντων Σοφία Χατζηαντωνίου Φαρμακοποιός, PhD Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας Τμήμα Φαρμακευτικής, ΕΚΠΑ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Υπουργική

Διαβάστε περισσότερα

ΞΗΡΟΥΧΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΑΝΤΩΝΗ ΑΡΙΣΤΕΑ

ΞΗΡΟΥΧΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΑΝΤΩΝΗ ΑΡΙΣΤΕΑ ΞΗΡΟΥΧΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΑΝΤΩΝΗ ΑΡΙΣΤΕΑ Κατάκλιση (bedsore - pressure της περιοχής sore) χαρακτηρίζεται η κυτταρική νέκρωση μιας περιοχής του σώματος που προκαλείται από διακοπή της μικροκυκλοφορίας στους ιστούς

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

Κνίδωση. Ευστάθιος Α. Ράλλης. Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας

Κνίδωση. Ευστάθιος Α. Ράλλης. Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Κνίδωση Ευστάθιος Α. Ράλλης Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Τις θερμές μου ευχαριστίες στην φίλη και δασκάλα μου την ομότιμη Καθηγήτρια Δερματολογίας Αφροδισιολογίας Αλεξάνδρα Κατσαρού.

Διαβάστε περισσότερα

Πλαστική Χειρουργική

Πλαστική Χειρουργική Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2007-2008 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας Θέμα: Πλαστική Χειρουργική Τμήμα: ΗΥ: Ομάδα: Β2 pc25 Μιχαήλου

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΣ» Ευστάθιος Χρονόπουλος Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ Β Πανεπιστημιακή ήορθοπαιδική ήκλινική Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν.

«ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΣ» Ευστάθιος Χρονόπουλος Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ Β Πανεπιστημιακή ήορθοπαιδική ήκλινική Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν. «ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΣ» Ευστάθιος Χρονόπουλος Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ Β Πανεπιστημιακή ήορθοπαιδική ήκλινική Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν.ΙΩΝΙΑΣ Εισαγωγή: γή Η συνηθέστερη των παθήσεων που προσβάλλει τους ενήλικες

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας

Παράρτημα I. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας 1 Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής Φαρμακοεπαγρύπνησης-Αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι η διαδικασία τοποθέτησης των εμφυτευμάτων και της προσθετικής αποκατάστασης ;

Ποια είναι η διαδικασία τοποθέτησης των εμφυτευμάτων και της προσθετικής αποκατάστασης ; Τι είναι τα εμφυτεύματα; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις τοποθέτησης των εμφυτευμάτων; Υπάρχει κάποιος κίνδυνος για την υγεία; Ποια είναι η διαδικασία τοποθέτησης των εμφυτευμάτων και της προσθετικής αποκατάστασης

Διαβάστε περισσότερα

Α.Τ.Ε.Ι.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

Α.Τ.Ε.Ι.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Α.Τ.Ε.Ι.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ-ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Το δέρμα αποτελείται από 2 στιβάδες: i. Επιδερμίδα ii. Κυρίως δέρμα ή χόριο ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Κυριότερες λειτουργίες δέρματος: i.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml

NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml Σημαντικές πληροφορίες ασφάλειας για γιατρούς Σκοπός αυτού του εγχειριδίου είναι να παρέχει σε γιατρούς με δικαίωμα συνταγογράφησης και χορήγησης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Υπάρχουν Βλαστικά κύτταρα με διαφορετικές ιδιότητες: Τα Πολυδύναμα - Pluripotent Εμβρυονικά Βλαστικά κύτταρα - Embryonic Stem

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΫΛΙΚΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ. 3o Μάθημα 9 ο Εξάμηνο σπουδών Μάθημα Επιλογής Διδάσκων: Αν. Καθηγητής Ε.

ΒΙΟΫΛΙΚΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ. 3o Μάθημα 9 ο Εξάμηνο σπουδών Μάθημα Επιλογής Διδάσκων: Αν. Καθηγητής Ε. ΒΙΟΫΛΙΚΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ 3o Μάθημα 9 ο Εξάμηνο σπουδών Μάθημα Επιλογής Διδάσκων: Αν. Καθηγητής Ε. Αμανατίδης ΤΡΙΤΗ 24/10/2017 ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Κατηγορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας Μάθημα 12 ο Κυτταρική Βιολογία (νανομετρικό μέγεθος) - Βιοδείκτες Διδάσκων Δρ. Ιωάννης Δρίκος Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων (ΠΙ)

Διαβάστε περισσότερα

Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος (αιματογενής διασπορά).

Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος (αιματογενής διασπορά). Γράφει: Κωνσταντίνος Βέρρος, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Ο καρκίνος που αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα (βλ. Καρκίνοι του δέρματος ), λέγεται μελάνωμα (άλλες ονομασίες: δερματικό μελάνωμα, κακόηθες

Διαβάστε περισσότερα

ïñüìáôá áéóèçôéêþò FACIAL ARTS

ïñüìáôá áéóèçôéêþò FACIAL ARTS ïñüìáôá áéóèçôéêþò FACIAL ARTS Ένα ελκυστικό χαμόγελο χρειάζεται κάτι περισσότερο από απλά όμορφα δόντια. Naturelize φυσική θεραπεία των ρυτίδων Για να γίνει όσο το δυνατόν πιο εύκολο για εσάς να εκπληρώσετε

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτοπόρος με Νεα τεχνολογία

Πρωτοπόρος με Νεα τεχνολογία Ο όμιλος NewDAY Πρωτοπόρος με Νεα τεχνολογία Η Τεχνολογία και η Επιστήμη κάνουν τη διαφορά Τα NewDAY είναι πρωτοπόρα και Σύγχρονα κέντρα αδυνατίσματος, αισθητικών εφαρμογών, αποτρίχωσης και Laser Τα NewDAY

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Λεβαντής 1, Ελένη Κυρίου 1,Ελευθέριος Βογιατζόγλου 2, Ανδριάνα Δώνου 2, Ελευθέριος Κουτσαντωνίου 1, Σοφία Λαφογιάννη 1, Χαρίκλεια Λούπα 2.

Γεώργιος Λεβαντής 1, Ελένη Κυρίου 1,Ελευθέριος Βογιατζόγλου 2, Ανδριάνα Δώνου 2, Ελευθέριος Κουτσαντωνίου 1, Σοφία Λαφογιάννη 1, Χαρίκλεια Λούπα 2. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΛΗΣ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΣΤΕΟΜΥΕΛΙΤΙΔΑΣ ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΟΠΑΘΕΙΑΣ (Charcot) ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Γεώργιος Λεβαντής 1, Ελένη Κυρίου 1,Ελευθέριος Βογιατζόγλου 2, Ανδριάνα

Διαβάστε περισσότερα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Τι είναι η Cold Laser LLLT Η θεραπεία με Laser, θεωρείται η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα. Το Laser δεν περιέχει χημικές ουσίες, είναι καθαρή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Βογιατζόγλου E, Βογιατζόγλου Δ. Γενικό Νοσοκομείο «Αμαλία. Δόνου Α.,

Βογιατζόγλου E, Βογιατζόγλου Δ. Γενικό Νοσοκομείο «Αμαλία. Δόνου Α., ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ. Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΜΑΣ ΣΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ, ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΑΜΑΛΙΑ ΦΛΕΜΙΝΓΚ». Μεϊμέτη Ε., Καφαντάρης Ι., Δόνου Α., Βογιατζόγλου E, Βογιατζόγλου Δ.

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Εργαστήριο Φυσιολογίας, Βιοχημείας και Διατροφής της Άσκησης Σχολή Επιστήμης Φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ Του Δρ. Κωνσταντίνου Δ. Στρατηγού Δ/ντού Ορθοπαιδικής Επανορθωτικής Χειρουργικής

Διαβάστε περισσότερα

Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας

Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ Λαϊκό Σακχαρώδης διαβήτης και έλκη κάτω άκρων 25% των ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους: Τι είναι ο HPV; Ο HPV (Human Pappiloma Virus) είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες μολύνσεις στον άνθρωπο. Ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΥΔΡΟΚΗΛΗ Είναι η συλλογή υγρού μεταξύ των πετάλων του ιδίως ελυτροειδούς χιτώνα

Διαβάστε περισσότερα

Διαβάστε περισσότερα στο διαδικτυακό τόπο www.psorinfo.gr

Διαβάστε περισσότερα στο διαδικτυακό τόπο www.psorinfo.gr Αυτό το φυλλάδιο είναι μέρος του «Προγράμματος Ενημέρωσης για την Ψωρίαση», το οποίο δημιουργήθηκε για να παρέχει πληροφορίες για την πάθηση. Το φυλλάδιο κάνει μία εισαγωγή στην ψωρίαση και στις θεραπείες

Διαβάστε περισσότερα

διαβήτης & υγεία στα πόδια Aκολουθήστε τα σωστά βήματα!

διαβήτης & υγεία στα πόδια Aκολουθήστε τα σωστά βήματα! διαβήτης & υγεία στα πόδια Aκολουθήστε τα σωστά βήματα! www.menarinidiabetes.gr www.glucomen.gr Τα πόδια μας είναι ένα από τα πιο ζωτικής σημασίας σημεία του σώματος και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΝΤΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑΣ ΒΟΥΛΔΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑΣ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΝΤΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑΣ ΒΟΥΛΔΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑΣ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΝΤΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑΣ ΒΟΥΛΔΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑΣ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ Η Σημασία της σωστής διατροφής και της άσκησης στην εφηβεία Οι διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

Οι Μηνίσκοι του Γόνατος και η Αρθροσκοπική Mηνισκεκτομή

Οι Μηνίσκοι του Γόνατος και η Αρθροσκοπική Mηνισκεκτομή Οι Μηνίσκοι του Γόνατος και η Αρθροσκοπική Mηνισκεκτομή Τι είναι οι μηνίσκοι του γόνατος; Οι μηνίσκοι του γόνατος είναι ινοχόνδρινοι δίσκοι σχήματος C οι οποίοι παρεμβάλλονται μεταξύ του μηριαίου και της

Διαβάστε περισσότερα

Μυϊκές θλάσεις και αποκατάσταση ΠΗΔΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΦΑΑ ΚΟΜΟΤΙΝΗΣ

Μυϊκές θλάσεις και αποκατάσταση ΠΗΔΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΦΑΑ ΚΟΜΟΤΙΝΗΣ Μυϊκές θλάσεις και αποκατάσταση ΠΗΔΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΦΑΑ ΚΟΜΟΤΙΝΗΣ Ορισμός : Οξεία μυϊκή θλάση ορίζεται η ρήξη των μυϊκών ινών στο μυ η οποία είναι αποτέλεσμα εφαρμογής υπέρμετρης ξαφνικής δύναμης στο μυ

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις :

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Οι όρχεις αποτελούν κομμάτι του αναπαραγωγικού συστήματος (παραγωγή σπερματοζωάριων) του άνδρα αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Τα σπυράκια στο πρόσωπο, το λαιμό και την πλάτη σχηματίζονται ως εξής:

Τα σπυράκια στο πρόσωπο, το λαιμό και την πλάτη σχηματίζονται ως εξής: Περιοδικό: Vivere Τεύχος: 3, Μάρτιος 2004 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟ ΔΕΡΜΑ Δρ. Des Fernandes (πλαστικός χειρουργός, ιδρυτής της Environ Skin Care και δημιουργός των φαρμακοκαλλυντικών Environ ) Η ακμή είναι μια ασθένεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου Θεματική Ενότητα 10: Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις μεθόδους μελέτης του εγκεφάλου. Λέξεις κλειδιά:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ

Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ 10 ο σνέδριο Φοιηηηών Οδονηιαηρικής τολής Πανεπιζηημίοσ Αθηνών ΓΝΩΣΙΚΟ ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΟΛΟΓΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ σμμεηέτονηες: Λαμπροπούλοσ Ν. Οσρανία* Παπαγεωργίοσ

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ : Ορολογία και λίγα λόγια για τον καρκίνο Χαρακτηριστικά του καρκίνου Μεταλλάξεις Μεταλλάξεις και καρκίνος

Διαβάστε περισσότερα

Πηγή: Life MapDiscovery

Πηγή: Life MapDiscovery ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΜΑΤΟΣ Το δέρµα είναι το µεγαλύτερο σε έκταση και όγκο όργανο του ανθρώπινου σώµατος[1] Πριν από

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΑΡΤΗΡΙΕΣ - ΦΛΕΒΕΣ - ΤΡΙΧΟΕΙ Η 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Μεγάλη και µικρή κυκλοφορία Σχηµατική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΜΕ ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΝΕΚΡΩΤΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ.

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΜΕ ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΝΕΚΡΩΤΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΜΕ ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΝΕΚΡΩΤΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Γεώργιος Λεβαντής 1, Ελένη Κυρίου 1, Ανδριάνα Δώνου 2, Ελευθέριος Βογιατζόγλου 2, Ελευθέριος Κουτσαντωνίου 1, Χαρίκλεια

Διαβάστε περισσότερα

Συχνότητα. Άντρες Γυναίκες 5 1. Νεαρής και μέσης ηλικίας

Συχνότητα. Άντρες Γυναίκες 5 1. Νεαρής και μέσης ηλικίας Η αιτιολογία της πάθησης είναι άγνωστη, αν και έχει μεγάλη σχέση με το κάπνισμα καθώς το 90% των ασθενών είναι ενεργείς καπνιστές Συχνότητα Άντρες Γυναίκες 5 1 Νεαρής και μέσης ηλικίας Στο 60% των περιπτώσεων

Διαβάστε περισσότερα