ΤΟΞΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΤΕΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟΞΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΤΕΣ"

Transcript

1 ΤΟΞΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΤΕΣ Τζούλια Αττά Πολίτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών 1 ΤΟΞΙΚΑ ΑΕΡΙΑ Διακρίνονται σε: Ασφυξιογόνα αέρια (CO, CN -, H 2 S, ΑsH 3, PH 3 ) Επικίνδυνα λόγω του μηχανισμού δράσης τους (έλλειψη δυνατότητας χρησιμοποίησης Ο 2 από τους ιστούς) Ερεθιστικά αέρια (Cl 2, F 2, COCl 2, SO 2,NO 2, NH 3 ) Επικίνδυνα λόγω της ερεθιστικής δράσης στην αναπνευστική οδό και το πνευμονικό παρέγχυμα 2 1

2 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Ιδιότητες : Άχρωμο, άγευστο, άοσμο, μη ερεθιστικό αέριο Παράγεται κατά την ατελή καύση του άνθρακα ή οποιασδήποτε οργανικής ουσίας σε ποσότητα ανάλογη του ελλείμματος Ο 2 Αποτελεί συνηθισμένη αιτία θανάτου 3 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Προέλευση και πηγές ρύπανσης Από μηχανές εσωτερικής καύσης (αυτοκινήτων κ.λπ.) Κατά την καύση βενζίνης ή πετρελαίου ντίζελ (αέρια εξατμίσεων βενζινοκίνητων αυτοκινήτων περιέχουν 6-10 % CO) Κάπνισμα τσιγάρων (στον καπνό : 400 ppm CO, HbCO έως 8%) Πυρκαγιές και εκρήξεις ηφαιστείων Καύση εύφλεκτων υλικών Ατελής καύση (τζάκι, μαγκάλι, ψησταριές) Διαρροή γκαζιού ή φωταερίου (CO 15% v/v, συχνή αιτία ρύπανσης) 4 2

3 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Τοξική δράση Έχει μεγάλη χημική συγγένεια (τάση να ενωθεί) με την αιμοσφαιρίνη ( φορές μεγαλύτερη απ, ό,τι το Ο 2 ) εκδιώκοντας από τις θέσεις σύνδεσης το Ο 2 Παράδειγμα : Αν στον αναπνεόμενο αέρα (περιεκτικότητα σε Ο 2 21% v/v) περιέχεται και CO 0,1% v/v τότε θα μετατραπεί : 50% της Hb σε HbΟ 2 και 50% της Hb σε HbCO 5 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Τοξική δράση α) Σχηματισμός ανθρακυλαιμοσφαιρίνης (HbCO) Ένωση σταθερή που διασπάται βραδέως. Η δέσμευση της Hb από το CO ελαττώνει την ικανότητα του αίματος για μεταφορά Ο 2 στους ιστούς. β) Μεταβολή των χαρακτηριστικών της καμπύλης αφετεριώσεως (διαστάσεως) της HbΟ 2 Λόγω της παρουσίας ΗbCO η αντίδραση (καμπύλη) διάστασης της HbΟ 2 μετατοπίζεται προς τα αριστερά και μειώνεται η διαθεσιμότητα Ο 2 στους ιστούς. 6 3

4 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Κλινική Εικόνα Δηλητηρίασης Περίοδος πρόδρομων συμπτωμάτων (HbCO μέχρι 40%) Δυσκολία στην αναπνοή, κεφαλαλγία, ναυτία, έμετος, ίλιγγος, διαταραχές όρασης Περίοδος του κώματος (HbCO 40-60%) Περίοδος πλήρους ανοξίας (HbCO πάνω από 60%) Αύξηση ρυθμού αναπνοής και σφυγμού, αρρυθμία, κώμα διακοπτόμενο από σπασμούς Απώλεια συνείδησης, καταστολή καρδιακής και αναπνευστικής λειτουργίας, θάνατος 7 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Θεραπευτική Αντιμετώπιση Δηλητηρίασης Απομάκρυνση θύματος από ρυπασμένο περιβάλλον Προστασία θύματος από απώλεια θερμότητας Διενέργεια τεχνητής αναπνοής Χορήγηση υπερβαρικού οξυγόνου (μίγμα 95% Ο 2 και 5% CO 2 υπό πίεση) (πλέον αποτελεσματική από το καθαρό Ο 2 ) 8 4

5 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Πρόγνωση Δηλητηρίασης Οξεία δηλητηρίαση : Επιβίωση χωρίς μόνιμες βλάβες αν το άτομο παρέμεινε σε κώμα για λιγότερο από 24 ώρες. Υποξεία δηλητηρίαση : Συχνή σε τροχονόμους, μηχανικούς σε γκαράζ, κ.λπ. λόγω επαγγελματικής έκθεσης σε αυξημένα επίπεδα CO. Ενδεχόμενη η δημιουργία μόνιμων υποξικών βλαβών σε περιφερικούς νευρώνες. Δηλητηρίαση με HbCO μέχρι 40 % : Χωρίς επιπτώσεις, δηλ. με απομάκρυνση το άτομο επανέρχεται στα φυσιολογικά χωρίς θεραπεία Το CO δεν συσσωρεύεται στον οργανισμό 9 ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Τρόπος έκφρασης της συγκέντρωσης HbCO στο αίμα Η HbCO προσδιορίζεται σε αρτηριακό ή φλεβικό αίμα Εκφράζεται η % σύνδεση της Hb με CO Η % HbCO εκφράζει το λόγο HbCO/ Hb Παράδειγμα : Συγκέντρωση HbCO 50% σημαίνει ότι : αν ο ασθενής έχει 16 g Hb, τα 8 g έχουν μετατραπεί σε HbCO. 10 5

6 Ανίχνευση HbCO στο αίμα με τη μέθοδο της Μικροδιάχυσης (Συσκευή Conway) Eξωτερικός χώρος : δείγμα (αίμα) + H 2 SO 4 10% (H 2 SO 4 : αντιδραστήριο απελευθέρωσης) Eσωτερικός χώρος : διάλυμα PdCl 2 0,5 % PdCl 2 + CO + H 2 O Pd + 2 ΗCl + CO 2 Ελευθερώνεται μεταλλικό Pd που αναγνωρίζεται από το σχηματιζόμενο κάτοπτρο. Σε περίπτωση αίματος σε σήψη προκύπτει ψευδώς θετικό αποτέλεσμα λόγω του H 2 S που δίνει την ίδια αντίδραση. 11 Ανίχνευση και φασματοφωτομετρικός προσδιορισμός HbCO στο αίμα HbO 2 : Φάσμα απορρόφησης με δύο μέγιστα στο ορατό στα 579 και 542 nm (πρασινοκίτρινο τμήμα του φάσματος). HbCO : Φάσμα απορρόφησης παρόμοιο με αυτό της HbO 2 με τη διαφορά ότι η ταινία του κίτρινου είναι δεξιότερα μετατοπισμένη. Δυσκολία διάκρισης HbO 2 και HbCO μέσω των φασμάτων απορρόφησης. Χρησιμοποιείται έμμεση μέθοδος : Προσθήκη αναγωγικής ουσίας στο δείγμα π.χ. Na 2 S 2 O 4 (διθειονικό Na) Σε περίπτωση HbO 2 : αναγωγή της HbO 2 προς Hb Αντικατάσταση των δύο ταινιών απορρόφησης της HbO 2 από μία πλατειά ταινία απορρόφησης της Hb στα 555 nm (στο ενδιάμεσο). Σε περίπτωση HbCO : λόγω σταθερού δεσμού δεν γίνεται αναγωγή. Στο φάσμα παραμένουν οι δύο ταινίες απορρόφησης. 12 6

7 Φάσματα HbO 2 και HbCO πριν και μετά την προσθήκη αναγωγικής ουσίας 13 Φασματοφωτομετρικός προσδιορισμός HbCO στο αίμα Σε ασθενώς αλκαλικό διάλυμα HbΟ 2 λ = και nm HbCO λ = και nm Hb λ = 555 nm HbΟ 2 (ήκαιmethb) + Na 2 S 2 O 4 Hb HbCO + Na 2 S 2 O 4 όχι αντίδραση Ο λόγος της απορρόφησης στα 541 και στα 555 nm (Α 541 /Α 555 ) σχετίζεται γραμμικά με την % HbCO 14 7

8 KYANIOYXA Εισαγωγή Το HCN είναι αέριο που όταν διαλύεται στο νερό παράγεται το υδροκυανικό οξύ. Τα άλατά του με αλκάλια (KCN, NaCN) χρησιμοποιούνται στη χημική βιομηχανία και ως παρασιτοκτόνα. Στο HCN και τα κυανιούχα άλατα οφείλονται δηλητηριάσεις κατόπιν απόπειρας αυτοκτονίας ή ανθρωποκτονίας ή εξ αιτίας ατυχημάτων στον εργασιακό χώρο. Κυανιούχοι ενώσεις στη φύση : αμυγδαλίνη (ένωση γλυκόζης, βενζαλδεΰδης και υδροκυανίου) που βρίσκεται σε καρπούς και σπέρματα φυτών 15 Τοξική δράση κυανιούχων Ασκείται σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού και αδρανοποιούνται 40 περίπου ενζυμικά συστήματα. Αναστολή δράσης αναπνευστικών ενζύμων το πιο σημαντικό των οποίων είναι η οξειδάση του κυτοχρώματος (περιλαμβάνει το κυτόχρωμα αα 3 που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά ηλεκτρονίων στην αναπνευστική άλυσο). Αναστολή πρόσληψης οξυγόνου από τους ιστούς. Κατάργηση της αναπνοής του κυττάρου λόγω μη λειτουργίας του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρονίων στις αντιδράσεις της αλυσίδας του κυτοχρώματος (αναστολή α προς α 3 ). Αναστολή του τελικού σταδίου της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης. Παρεμπόδιση του αερόβιου μεταβολισμού, όπου παράγεται το μεγαλύτερο μέρος του ATP. Στις δηλητηριάσεις με κυανιούχα η ποσότητα του οξυγόνου που φθάνει στους ιστούς είναι φυσιολογική. Το κύτταρο δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το οξυγόνο. 16 8

9 ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ ΔΟΣΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΥΑΝΙΟΥΧΩΝ Θανατηφόρες δόσεις : α) εισπνοή HCN : HCN σε συγκέντρωση mg/m 3 αέρα: άμεσος θάνατος HCN σε συγκέντρωση mg/m 3 αέρα: θάνατος σε min β) λήψη κυανιούχων αλάτων από το στόμα : mg ΝaCN ή KCN (θανατηφόρος δόση της τάξης του 1mg/Kg) Χρόνος δράσης : α) Σε εισπνοή HCN : συμπτώματα εντός δευτερολέπτων, θάνατος εντός λεπτών β) Σε λήψη κυανιούχων αλάτων από το στόμα : θάνατος σε χρόνο μικρότερο της μιας ώρας Τα κυανιούχα άλατα και το υδροκυάνιο είναι τα ταχύτερα δρώντα από τα μέχρι σήμερα γνωστά δηλητήρια. 17 Φυσιολογική οδός αποτοξίνωσης του οργανισμού από τα κυανιούχα Μετατροπή κυανιούχων σε θειοκυανιούχα (λιγότερο τοξικά) μέσω του ενζύμου ροδανάση 18 9

10 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ ΜΕ ΚΥΑΝΙΟΥΧΑ Σε λήψη από εισπνοή: κεφαλαλγία, μικρές και γρήγορες αναπνευστικές κινήσεις, ταχυκαρδία, πτώση της πίεσης, σπασμοί, κώμα, θάνατος Σελήψηαπότοστόμα: ίλιγγος, διανοητική σύγχυση υπέρπνοια, δύσπνοια με παράταση της εκπνοής αύξηση της πίεσης βίαιοι επιληπτοειδείς ή τονικοί σπασμοί απώλεια των αισθήσεων δέρμα : καλύπτεται από ιδρώτα κόρες των ματιών : βρίσκονται σε διαστολή και δεν αντιδρούν χείλη : αναβλύζει αφρός Θάνατος λόγω παύσης της αναπνοής 19 ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΚΥΑΝΙΟΥΧΩΝ ΜΕ ΜΕΘΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Μεθαιμοσφαιρίνη δημιουργείται όταν ο Fe 2+ της αιμοσφαιρίνης οξειδωθεί προς Fe 3+ Τα κυανιούχα αντιδρούν με την μεθαιμοσφαιρίνη και παράγεται κυανομεθαιμοσφαιρίνη Στην ιδιότητα αυτή βασίζεται ο σχεδιασμός της θεραπευτικής αντιμετώπισης σε δηλητηρίαση με κυανιούχα 20 10

11 Θεραπευτική αντιμετώπιση δηλητηρίασης με κυανιούχα Ειδικά αντίδοτα 1. Χορήγηση νιτρωδών πρόκληση μεθαιμοσφαιριναιμίας δέσμευση κυανιούχων από μεθαιμοσφαιρίνη σχηματισμός κυανομεθαιμοσφαιρίνης απελευθέρωση της οξειδάσης του κυτοχρώματος Αρχικά : εισπνοή φύσιγγας νιτρώδους αμυλίου Στη συνέχεια : χορήγηση διαλύματος ΝαΝΟ 2 3% ενδοφλέβια (ρυθμός 2,5 ml/min, επί 4 min, σύνολο 10 ml) Προσδιορισμός της μεθαιμοσφαιρίνης στο αίμα (πρέπει MetHb < 40%) Βραδεία διάσπαση κυανομεθαιμοσφαιρίνης απελευθέρωση CN - μεταβολικός μηχανισμός αποτοξίνωσης σχηματισμός SCN - 2. Μετατροπή κυανιούχων σε θειοκυανιούχα (ολιγότερο τοξικά) με χορήγηση θειοθειϊκών Να 2 S 2 O 3 25%, ενδοφλέβια (ρυθμός 2,5 ml/min, σύνολο 50 ml) 3. Χορήγηση Ο 2 για αντιμετώπιση ανοξίας ιστών 21 Θεραπευτική αντιμετώπιση δηλητηρίασης με κυανιούχα (αντίδοτα) 1. Χορήγηση νιτρωδών, πρόκληση μεθαιμοσφαιριναιμίας, δέσμευση κυανιούχων από μεθαιμοσφαιρίνη πρός κυανομεθαιμοσφαιρίνη (επακόλουθη η απελευθέρωση της οξειδάσης του κυτοχρώματος) Αρχικά :εισπνοή φύσιγγας νιτρώδους αμυλίου Στη συνέχεια : χορήγηση διαλύματος ΝαΝΟ 2 3% ενδοφλέβια (2,5 ml/min, επί 4 min, σύνολο 10 ml) H κυανομεθαιμοσφαιρίνη διασπάται βραδέως παρέχοντας τα κυανιούχα στο μεταβολικό μηχανισμό αποτοξίνωσης 2. Μετατροπή κυανιούχων σε θειοκυανιούχα (ολιγότερο τοξικά) με χορήγηση θειοθειϊκών Να 2 S 2 O 3 25%, ενδοφλέβια (2,5 ml/min, επί 20 min, σύνολο 50 ml) 3. Χορήγηση Ο 2 για αντιμετώπιση ανοξίας ιστών 22 11

12 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ ΜΕ ΚΥΑΝΙΟΥΧΑ (συνέχεια) Αντί της χορήγησης νιτρωδών θειοθειϊκών σήμερα χορηγείται δικοβάλτιο ΕDTA ενδοφλέβια που θεωρείται ασφαλέστερο. Τα κυανιούχα σχηματίζουν με το κοβάλτιο σταθερά μη τοξικά σύμπλοκα. 23 ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΜΕ ΚΥΑΝΙΟΥΧΑ ΑΛΑΤΑ HCN παράγεται από : Α) επίδραση οξέων σε κυανιούχα άλατα Β) διάλυση κυανιούχων αλάτων στο νερό : NaCN Na + + CN - υδρόλυση κυανιούχων αλάτων : CN - + Η 2 Ο ΗCN + OH - αποφεύγεται ο σχηματισμός ΗCN από υδ. διαλύματα κυανιούχων αλάτων σε ph 10,5-11 (pka ΗCN = 9,3) Ατυχήματα στο εργασιακό χώρο : Έκθεση σε θανατηφόρες συγκεντρώσεις ΗCN, κατά τον καθαρισμό επιφάνειας, στην οποία έπεσε κυανιούχο άλας, με νερό. Η έκθεση σε επικίνδυνες συγκεντρώσεις ΗCN μπορεί να αποφευχθεί με τη χρήση διαλυμάτων ισχυρής βάσης για τον καθαρισμό

13 ΥΔΡΟΘΕΙΟ (Η 2 S) Iδιότητες Αέριο χαρακτηριστικής οσμής χαλασμένου αυγού Προέλευση Στην ατμόσφαιρα βυρσοδεψιών, διυλιστηρίων πετρελαίου, υπονόμων και γενικότερα όπου υπάρχει σήψη οργανικής ύλης. Τοξικές συγκεντρώσεις στο χώρο 0,02 ppm : αντιληπτή η παρουσία από την οσμή 10 ppm : TLV-TWA 50 ppm : έναρξη φαινομένων τοξικής επίδρασης 200 ppm : πνευμονικό οίδημα 500 ppm : άμεση απώλεια αισθήσεων, καταστολή αναπνοής ppm : θάνατος εντός λεπτών Ητοξικότηταεξαρτάταιαπότησυγκέντρωσηστοχώροκαιόχιαπότη διάρκεια έκθεσης 25 ΥΔΡΟΘΕΙΟ ΤΟΞΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Τα θειούχα δρούν ανάλογα με τα κυανιούχα δεσμεύοντας την οξειδάση του κυτοχρώματος. Ακολουθεί ανοξία των ιστών (όπως και στα κυανιούχα) Τα ιόντα HS - (hydrosulfide anions) σχηματίζουν με ενώσεις τύπου αίμης (πορφυρινικής δομής) σταθερές ενώσεις όταν ο σίδηρος ευρίσκεται στην τρισθενή του μορφή (π.χ. μεθαιμοσφαιρίνη) Η ιδιότητα αυτή χρησιμοποιείται στην θεραπευτική αντιμετώπιση της δηλητηρίασης με υδρόθειο 26 13

14 ΥΔΡΟΘΕΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Πρόδρομα συμπτώματα : κεφαλαλγία, ζάλη, ναυτία, διανοητική σύγχυση, μυική αδυναμία. Ακολουθεί απώλεια συνείδησης. Αν το άτομο απομακρυνθεί από το χώρο : επανέρχονται ταχέως οι αισθήσεις του Αν παραταθεί η παραμονή στο χώρο : εμφανίζεται άπνοια και σπασμοί Άτομα που διασώθηκαν από οξεία δηλητηρίαση : δυνατόν να εμφανίσουν μόνιμες νευρολογικές διαταραχές Περιπτώσεις έκθεσης σε μικρές συγκεντρώσεις : (π.χ. κατά τη διάρκεια της εργασίας) συμπτώματα : επιπεφυκίτιδα, ρινίτιδα, βρογχίτιδα, πνευμονικό οίδημα 27 ΥΔΡΟΘΕΙΟ Θεραπευτική Αντιμετώπιση Πρόκληση μεθαιμοσφαιριναιμίας με χορήγηση νιτρωδών (διάλυμα ΝaNO 2 ή / και νιτρώδους αμυλίου) Σχηματισμός σουλφομεθαιμοσφαιρίνης (από τα ιόντα HS - και την μεθαιμοσφαιρίνη) (αντίστοιχη της κυανομεθαιμοσφαιρίνης στην περίπτωση των κυανιούχων) Απελευθέρωση της οξειδάσης του κυτοχρώματος Η σουλφομεθαιμοσφαιρίνη αποδίδει βραδέως τα HS - στους μηχανισμούς αποτοξίνωσης Το θειοθειϊκό νάτριο δεν χορηγείται σε δηλητηριάσεις με Η 2 S Εφαρμογή τεχνητής αναπνοής, χορήγηση οξυγόνου 28 14

15 ΑΡΣΙΝΗ (ΑsH 3 ) ήαρσεναμίνη ή Υδρίδιο του Αρσενικού Αέριοάχρωμομεοσμήσκόρδου, τοξικό που παράγεται από την επίδραση οξέων πάνω σε ανόργανες ενώσεις του αρσενικού Χρήση : στη βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρονικών και ημιαγωγών Απορρόφηση : ευχερώς από το αναπνευστικό και από το δέρμα Οξεία δηλητηρίαση : από εισπνοή ατμών ή με απορρόφηση απότοδέρμα Τοξική δράση : κύρια δράση η αιμόλυση λόγω εκλεκτικής εντόπισης στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων με συνέπεια την αιμοσφαιρινουρία που μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των ουροφόρων σωληναρίων Ακαριαίος θάνατος μετά από έκθεση σε 150 ppm Αιμόλυση : η απελευθέρωση αιμοσφαιρίνης από τα ερυθρά αιμοσφαίρια και η εμφάνισή της στο πλάσμα 29 ΦΩΣΦΙΝΗ (PH 3 ) Τοξικόαέριοάχρωμομεοσμήσάπιουψαριού. Παράγεται από : επίδραση εν θερμώ αλκαλίων ή οξέων πάνω σε ανόργανα φωσφορούχα άλατα (χρησιμοποιούνται ως παρασιτοκτόνα : είτε ως δολώματα είτε ως καπνιστικά αποθηκών) Από φωσφορούχο ψευδάργυρο στο στόμαχο σε επαφή με το όξινο γαστρικό υγρό Από ιδιοσκευάσματα φωσφορούχου αργιλίου κατά την επαφή με την υγρασία αποθηκευμένων δημητριακών 30 15

16 ΦΩΣΦΙΝΗ (PH 3 ) Η φωσφίνη απορροφάται από τους βλεννογόνους είτε εισπνέεται Κλινική εικόνα οξείας δηλητηρίασης : Δύσπνοια, ναυτία, έμετος, βραδυκαρδία και κυκλοφορική ανεπάρκεια Ο θάνατος επέρχεται ταχύτατα μέσω πνευμονικού οιδήματος Ακαριαίος θάνατος μετά από έκθεση σε 20 ppm Μέγιστες επιτρεπτές συγκεντρώσεις TLV-TWA : 0,3 ppm TLV-STEL : 1 ppm 31 ΤΟΞΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΜΕ ΕΡΕΘΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Αμμωνία Διοξείδιο του θείου Νιτρώδεις ατμοί Χλώριο Φωσγένιο Φθόριο 32 16

17 ΑΜΜΩΝΙΑ (ΝΗ 3 ) Χρήση : κυρίως στη βιομηχανία λιπασμάτων Φυσιολογικό συστατικό του οργανισμού (στα ούρα :0,5 mg/l, στο αίμα : 3 mg/l) Τοξικότητα : έντονη τοπική ερεθιστική και καυστική δράση Κλινική Εικόνα : Στο δέρμα : χημικό έγκαυμα Στα μάτια : επιπεφυκίτιδα, κερατοειδίτιδα, έως και μόνιμη τύφλωση Από εισπνοή ατμών : συμπτώματα από το αναπνευστικό, χημική βρογχίτιδα, δύσπνοια, βήχας με οροαιματηρά πτύελα, πνευμονικό οίδημα Από κατάποση διαλύματος : συμπτώματα ανάλογα με αυτά από καυστικά αλκάλεα 33 ΑΜΜΩΝΙΑ (ΝΗ 3 ) Θεραπευτική αντιμετώπιση- πρώτες βοήθειες Εισπνοή ατμών : απομάκρυνση ατόμου από το χώρο Επαφή με το δέρμα: πλύση με νερό ή/και ρυθμιστικό δ/μα φωσφορικών. Επαφή με τα μάτια : πλύση με καταιωνιστήρα ύδατος για 15 λεπτά και στη συνέχεια με φυσιολογικό ορό. Χρήση κορτικοστεροειδών Λήψηαπότοστόμα: άμεση αραίωση με χορήγηση νερού ή γάλακτος. Αντένδειξη : χορήγηση εμετικών και πλύση στομάχου

18 ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ (SO 2 ) Σημαντικός ρυπαντής του βιομηχανικού χώρου και της ατμόσφαιρας Χρήση: 1. στην παρασκευή θειϊκού οξέος 2. ως συντηρητικό τροφίμων, κρασιών και φαρμάκων (λόγω των αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων του) 3. ως καπνιστικό εντομοκτόνο Δηλητηριάσεις : τυχαίεςκυρίωςσεάτομαπουτο χρησιμοποιούν ως καπνιστικό εντομοκτόνο Εισπνέεταιαπότημύτηήτοστόμα Τοξική δράση : προκαλεί έντονο ερεθισμό του τραχειοβρογχικού βλεννογόνου και του αναπνευστικού επιθηλίου Κλινική εικόνα οξείας δηλητηρίασης : δύσπνοια, κυάνωση, πνευμονικό οίδημα 35 ΝΙΤΡΩΔΕΙΣ ΑΤΜΟΙ Αέρια μίγματα οξειδίων του αζώτου : Ν 2 Ο (υποξείδιο), ΝΟ (οξείδιο), Ν 2 Ο 3 (τριοξείδιο), ΝΟ 2 ή Ν 2 Ο 4 (διοξείδιο), Ν 2 Ο 5 (πεντοξείδιο) Το ΝΟ 2 είναι το σημαντικότερο και αποτελεί συστατικό της αιθαλομίχλης Πηγές : από βιομηχανικές εφαρμογές του ΗΝΟ 3 Τοξική δράση : έντονος ερεθισμός του τραχειοβρογχικού βλεννογόνου και του αναπνευστικού επιθηλίου (όπως και τα Cl 2, Br 2, F 2, SO 2, HCl, HF) Συμπτώματα : πνευμονικό οίδημα όχι άμεση εμφάνιση συμπτωμάτων (μετά 5 ώρες) Το ΝΟ 2 δρά στο κυψελιδικό επιθήλιο και όχι στο επιθήλιο του βρογχικού δένδρου (σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ερεθιστικά αέρια) 36 18

19 ΧΛΩΡΙΟ (Cl 2 ) Αέριο με ιδιάζουσα χαρακτηριστική οσμή Χρήση : στη βιομηχανία, ως απολυμαντικό στη χλωρίωση του πόσιμου νερού και του νερού δεξαμενών Στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκε ως χημικό όπλο αλλά αντικαταστάθηκε από το φωσγένιο. Εισέρχεται στον οργανισμό με εισπνοή Τοξική δράση : Δηλητήριο του πρωτοπλάσματος με έντονη ερεθιστική δράση στο ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (λόγω διάλυσής του στα υγρά των ιστών και σχηματισμό υδροχλωρικού οξέος και ελευθέρων ριζών οξυγόνου τα οποία αντιδρούν με τις σουλφυδριλικές ομάδες των πρωτεϊνών και τους δισουλφιδικούς δεσμούς) Συμπτώματα οξείας δηλητηριάσης : κυάνωση, πνευμονικό οίδημα και αναπνευστική ανεπάρκεια 37 ΧΛΩΡΙΟ (Cl 2 ) Απελευθερώνεται και από λευκαντικά σε οικιακή χρήση : π.χ. χλωρίνη (5% υποχλωριώδες Νa) σε όξινο περιβάλλον (κατά την ανάμιξη με άλλα καθαριστικά) Τοξικότητα προκαλούμενη από λευκαντικά : θα αναφερθεί στις δηλητηριάσεις που προκαλούνται στο οικιακό περιβάλλον Θεραπευτική αντιμετώπιση : απομάκρυνση ατόμου από το χώρο, πλύση δέρματος και ματιών με νερό, εφαρμογή συμπτωματικής και υποστηρικτικής αγωγής 38 19

20 ΦΩΣΓΕΝΙΟ (COCl 2 ) Χρήση : στη σύνθεση διαφόρων οργανικών ενώσεων Διάσπαση κατά τη θέρμανση σε θ>300 ο C προς ΗCl και CO. Παράγεται κατά την : υπερθέρμανση χλωριωμένων υδρογονανθράκων (π.χ. CCl 4 ) όταν αυτοί χρησιμοποιηθούν σε κατάσβεση πυρκαγιών ή σε πυροσβεστήρες πυρόλυση του PVC ηλεκτροσυγκόλληση Ιδιότητες : Παραμένει αναλλοίωτο στον αέρα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ, ό,τι το Cl 2 και γι αυτό το αντικατέστησε ως πολεμικό αέριο στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. 39 ΦΩΣΓΕΝΙΟ (COCl 2 ) Τοξική δράση και κλινική εικόνα (εξαρτάται από το βαθμό έκθεσης) ΠιοτοξικόαπότοCl 2 και το ΗCl. Τοπική ερεθιστική δράση στους βλεννογόνους του κατώτερου αναπνευστικού λόγω σχηματισμού ΗCl (κυψελίδες και τελικά βρογχιόλια) όπου υπάρχει η απαιτούμενη ποσότητα νερού για την υδρόλυσή του. Καθυστέρηση εκδήλωσης συμπτωμάτων μέχρι και 24 ώρες λόγω μικρής υδατοδιαλυτότητας. Κλινική εικόνα : κυάνωση, πνευμονικό οίδημα, κυκλοφορική ανεπάρκεια. Σε χαμηλές συγκεντρώσεις 3-5 ppm : ερεθιστική δράση στο δέρμα, μάτια, ανώτερο αναπνευστικό Θανατηφόρος δόση : ppm (έκθεση σε ppm επί 10 λεπτά) 40 20

21 ΔΙΑΛΥΤΕΣ Αλειφατικοί Αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες Αρωματικοί υδρογονάνθρακες και παράγωγα 41 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ «ΕΠΙΤΡΕΠΤΩΝ ΟΡΙΩΝ» ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. ΣΥΣΤΗΜΑ TLVs (Threshold Limit Values) σε ΗΠΑ, Ευρώπη TLV : Mέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση (οριακή τιμή) μιας ουσίας στον εργασιακό χώρο που δεν επιτρέπεται να ξεπερασθεί Διακρίνονται 3 είδη TLVs : α. TLV TWA (Threshold Limit Value Time Weighted Average) Mέση τιμή των συγκεντρώσεων μιας ουσίας στο 8ωρο μιας εργάσιμης μέρας (και για 40 ώρες εργασίας την εβδομάδα) στην οποία οι εργαζόμενοι μπορούν να εκτίθενται επανειλημμένα και καθημερινά χωρίς εμφάνιση ανεπιθυμήτων ενεργειών β. TLV STEL (Threshold Limit Value Short Term Exposure Limit) Μέγιστη συγκέντρωση στην οποία οι εργαζόμενοι μπορεί να εκτεθούν για 15min χωρίς να υποστούν : ερεθιστική επίδραση της ουσίας μη ανατάξιμη βλάβη των ιστών καταστολή του Κ.Ν.Σ (νάρκωση) σε βαθμό που να είναι πιθανή η πρόκληση ατυχήματος Επιτρεπτές μέχρι 4 υπερβάσεις των τομών TLV -STEL την ημέρα που να απέχουν τουλάχιστον 60 min η μία από την άλλη γ. TLV C (Threshold Limit Value Ceiling) Συγκέντρωση που δεν επιτρέπεται να ξεπερασθεί ούτε στιγμιαία 2. ΣΥΣΤΗΜΑ των MAC (Maximum Allowable Concentrations) σε πρώην Ανατολικές χώρες Εκφράζει τις οριακές τιμές που δεν επιτρέπεται να ξεπερασθούν σε καμμία περίπτωση (άλλη έκφραση των STEL και TLV C) 3. ΣΥΣΤΗΜΑ BLVs (Biological Limit Values) Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές (όρια) τωνσυγκεντρώσεωντωνδιαφόρωντοξικώνουσιών(ήτων μεταβολιτών τους) στα βιολογικά υγρά των εργαζομένων κάτω από τα οποία δεν βλάπτεται η υγεία τους 42 21

22 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΝ ΚΑΙ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΑ «ΕΠΙΤΡΕΠΤΑ ΟΡΙΑ» ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ Οι οριακές τιμές έκθεσης (TLVs) καθορίζονται κύρια από τους εξής φορείς: Την ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) Το Iνστιτούτο Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας των ΗΠΑ (NIOSH) (National Institute for Occupational Safety and Health USA) Kριτήρια για τον καθορισμό των μέγιστων επιτρεπτών ορίων (TLVs) : α) όρια στα οποία ΔΕΝ υπάρχει κίνδυνος για την υγεία β) όρια στα οποία η επίδραση του χημικού παράγοντα στην υγεία είναι μεν εμφανής αλλά η βλάβη είναι αναστρέψιμη Οι τιμές TLVs διαφοροποιούνται συχνά και επανακαθορίζονται με αξιολόγηση των νέων δεδομένων που προκύπτουν από αναφορές περιστατικών και από τα δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας 43 ΑΛΟΓΟΝΩΜΕΝΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΔΙΑΛΥΤΗΣ ΧΗΜ.ΤΥΠΟΣ TLV-ΤWA (ppm)* Χλωροφόρμιο CHCl 3 50 Τετραχλωράνθρακας CCl 4 5 Τριχλωραιθυλένιο CCl 2 =CHCl 50 Τετραχλωραιθάνιο CHCl 2 CHCl 2 1 Αιθυλενοδιχλωρίδιο CH 2 Cl CH 2 Cl 10 Αιθυλενοχλωρυδρίνη CH 2 Cl CH 2 OH 5 Βινυλοχλωρίδιο CHCl=CH 2 25 *Στοιχείααπότηβιβλιογραφίαυπ. αριθμ. 8 ΧΡΗΣΗ : βιομηχανία και βιοτεχνία. Το τριχλωραιθυλένιο στο στεγνό καθάρισμα ρούχων ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ : Υγρά πτητικά. Σε συνήθη θερμοκρασία διάχυση ατμών στο χώρο. Oι φθοριωμένοι (CFCs) καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος στην ατμόσφαιρα (οικοτοξικολογία). ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ : δέρμα, αναπνευστικό. Τυχαίααπότογαστρεντερικό

23 Διαφορές στις οριακές τιμές TLVs μεταξύ των Φορέων Παράδειγμα :Βινυλοχλωρίδιο Οριακή τιμή έκθεσης (TLV Threshold Limit Value) Ομάδα της ACGIH : προτείνεται αρχικά η τιμή των 25 ppm (80 mg/m 3 ) Aπό την ίδια ομάδα προτείνεται αργότερα μείωση στην τιμή των 10 ppm (30 mg/m 3 ) Από το NIOSH προτείνεται η τιμή 1 ppm (3,2 mg/m 3 ) 45 ΑΛΟΓΟΝΩΜΕΝΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ Τοξική δράση Σοβαρές εκφυλιστικές αλλοιώσεις σε όλα τα κύτταρα και ιδιαίτερα στα νευρικά, ηπατικά και νεφρικά Απέκκριση : κυρίως από τους πνεύμονες Βιομετατροπή : τετραχλωράνθρακας : τελικό προϊόν το CO 2 τριχλωραιθυλένιο : ένυδρος χλωράλη και στη συνέχεια τελικό προϊόν το τριχλωροξικό οξύ και η τριχλωροαιθανόλη (αποβολή από τα ούρα με τη μορφή γλυκουρονιδίων) τετραχλωραιθάνιο : ως τριχλωροξικό οξύ (από τα ούρα) 46 23

24 ΑΛΟΓΟΝΩΜΕΝΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΟΞΕΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του υδρογονάνθρακα. Γενικότερα η επίδραση εκδηλώνεται από τα : Κ.Ν.Σ : κώμα Νεφροί : ανουρία Ήπαρ : ίκτερος Θάνατος : από ηπατονεφρική ανεπάρκεια Θανατηφόρος δόση (απότοστόμα): της τάξεως των 5 ml/kg ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ Εμφανίζεται μετά από επανειλημμένες εκθέσεις σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Για το τριχλωραιθυλένιο : δερματίτιδα, ψυχικές διαταραχές, ηπατική βλάβη 47 Αρωματικοί υδρογονάνθρακες και παράγωγα Βενζόλιο Τολουόλιο Στυρόλιο Ξυλόλιο Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (πολλοί από αυτούς είναι καρκινογόνα) Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις (πολλές από αυτές είναι καρκινογόνα): ανιλίνη, νιτροβενζόλιο, αρωματικές αμίνες, νιτροπαράγωγα, αζωχρώματα, νιτροζαμίνες 48 24

25 ΒΕΝΖΟΛΙΟ ΧΡΗΣΗ: βιομηχανία πλαστικών, ελαστικών, χρωμάτων, κόλλας, κηρών, κ.λπ. ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ: πνεύμονες, δέρμα ΚΑΤΑΝΟΜΗ: σε όλους τους ιστούς ιδιαίτερα στο λιπώδη ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ: κυρίως από τους πνεύμονες ΒΙΟΜΕΤΑΤΡΟΠΗ: σε φαινόλη περαιτέρω οξείδωση της φαινόλης σε διάφορους μεταβολίτες συζευγμένοι μεταβολίτες με γλυκουρονικό οξύ 49 ΒΕΝΖΟΛΙΟ ΟΞΕΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ Καταστροφή φωσφολιπιδίων του Κ.Ν.Σ Σε λήψη από το στόμα συμπτώματα από τα : αναπνευστικό (βρογχοπνευμονία) Κ.Ν.Σ. (διέγερση, σπασμοί, παραλήρημα) Θάνατος από παράλυση του κέντρου της αναπνοής (αναπνευστική και κυκλοφορική ανεπάρκεια) Θανατηφόρος δόση σε λήψη από το στόμα : 20 ml (0,2 g/kg) Σε λήψη από εισπνοή : πνευμονικό οίδημα ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ (χρόνιος βενζολισμός) Μυελοτοξική δράση (αναιμία με απλασία του μυελού), και εκφύλιση του ήπατος Λευχαιμία Πιθανή η εκδήλωση συμπτωμάτων και μετά τη διακοπή στην έκθεση

26 ΒΕΝΖΟΛΙΟ Μέτρα για τους εργαζόμενους : Εργασία στον απαγωγό Μετά από οξεία δηλητηρίαση : απομάκρυνση του εργαζόμενου από το περιβάλλον και ενίσχυση της αναπνευστικής του λειτουργίας Έλεγχος συγκεντρώσεων βενζολίου στο χώρο Μέγιστες Επιτρεπτές Τιμές : TLV-TWA: 10 ppm (32 mg/m 3 ) TLV-STEL: 25 ppm TLV-CEILING: 50 ppm Παρακολούθηση υγείας εργαζομένων με : μέτρηση της απέκκρισης της φαινόλης στα ούρα 51 Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις Είσοδος στον οργανισμό: με εισπνοή Απορρόφηση: από το δέρμα και το γαστρεντερικό Βιομετατροπή: σε αμινοφαινόλες ή Ν-υδροξυπαράγωγα Τοξική Δράση: α) τοπική ερεθιστική στο δέρμα β)πρόκληση μεθαιμοσφαιριναιμίας (αφού απορροφηθούν) Ισχυροί παράγοντες πρόκλησης μεθαιμοσφαιριναιμίας: ανιλίνη, νιτροβενζόλιο και δινιτροβενζόλιο Ασθενέστεροι παράγοντες πρόκλησης μεθαιμοσφαιριναιμίας: τρινιτροτολουόλιο 52 26

27 Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις ΠΑΡΑΓΩΓΑ Νιτροβενζόλιο Δινιτροβενζόλιο Δινιτροτολουόλιο Τρινιτροτολουόλιο Ανιλίνη ΤLV-TWA* 1 ppm (~5 mg/m 3 ) 0,15 ppm 0,15 mg/m 3 0,5 mg/m 3 2 ppm(~7,6 mg/m 3 ) *Στοιχείααπότηβιβλιογραφίαυπ. αριθμ.8 53 Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις OΞΕΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ : Κύριο χαρακτηριστικό η πρόκληση μεθαιμοσφαιριναιμίας με τη γνωστή συμπτωματολογία (από προηγούμενα μαθήματα : κυάνωση, ανοξία, κ.λπ.) ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ : Επηρεάζεται η λειτουργία των : νευρικού συστήματος, νεφρών, ήπατος και μυελού των οστών Προοδευτικά εμφανίζονται κεφαλαλγία, απώλεια βάρους, ίλιγγος κ.λπ. Σε δηλητηριάσεις από ανιλίνη : αλλοιώσεις στο δέρμα Παράγωγα της ανιλίνης προκαλούν καρκίνο της ουροδόχου κύστης 54 27

28 Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις Εργαστηριακά ευρήματα κατά τη δηλητηρίαση Αυξημένη συγκέντρωση μεθαιμοσφαιρίνης στο αίμα Μείωση ερυθροκυττάρων στο 20-30% των φυσιολογικών τιμών Αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών παρουσία π-αμινοφαινόλης στα ούρα 55 Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις Πρόληψη: Αυστηρά μέτρα υγιεινής στους χώρους εργασίας (εγκατάσταση κλειστών συστημάτων επαρκούς εξαερισμού) Εξοπλισμός εργαζομένων με προστατευτικές μάσκες, γάντια, γυαλιά, ρουχισμό Δείκτες για την παρακολούθηση της έκθεσης των εργαζομένων στην ανιλίνη και στο νιτροβενζόλιο: Προσδιορισμός π-αμινοφαινόλης και άλλων μεταβολιτών στα ούρα Προσδιορισμός μεθαιμοσφαιρίνης στο αίμα (πρέπει η συγκέντρωση να είναι 5%) 56 28

29 Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις Μέτρα προστασίας κατά τη φύλαξη : Το νιτροβενζόλιο, τρινιτροτολουόλιο και η ανιλίνη φυλάσσονται σε χώρους με καλό εξαερισμό και μακριά από ισχυρές οξειδωτικές ουσίες Το νιτροβενζόλιο φυλάσσεται σε απόσταση από αναγωγικές ουσίες και ισχυρά οξέα 57 Αρωματικές νιτρο- και αμινο- ενώσεις : Θεραπευτική αντιμετώπιση Οξεία δηλητηρίαση: Σε επαφή με το δέρμα: Απομάκρυνση τοξικής ουσίας με σχολαστικό πλύσιμο (σαπούνι και νερό) Σελήψηαπότοστόμα: Απομάκρυνση τοξικής ουσίας με έμετο ή πλύση στομάχου. Χορήγηση ενεργού άνθρακα. Σε βαρειάς μορφής μεθαιμοσφαιριναιμία: Χορήγηση διαλύματος κυανού του μεθυλενίου για την αναγωγή της μεθαιμοσφαιρίνης σε αιμοσφαιρίνη κατά τα γνωστά Χρονία δηλητηρίαση: Απομάκρυνση ατόμου από περιβάλλον και αντιμετώπιση της χρόνιας βλάβης του ήπατος Αναπλήρωση υγρών και χορήγηση ηλεκτρολυτών 58 29

30 Ορισμοί : Κυάνωση Φαινόμενο κατά το οποίο παρουσιάζεται κυανή χρώση (σκούρο γαλαζωπό ή μωβ χρώμα) στο δέρμα και τους βλεννογόνους Το αίμα που προωθείται στο σώμα περιέχει λιγότερη από τη φυσιολογική ποσότητα οξυγόνου Ο χρωματισμός (μελάνιασμα) οφείλεται σε υψηλή συγκέντρωση αναχθείσας αιμοσφαιρίνης στο φλεβικό αίμα λόγω μη επαρκούς οξυγόνωσης του αίματος στους πνεύμονες καθώς και στη μείωση της ροής του αίματος στα τριχοειδή αγγεία Το μελάνιασμα γίνεται πιο έντονα αντιληπτό στα χείλη 59 Ορισμοί : Οξύ Πνευμονικό οίδημα Χαρακτηρίζεται από ανώμαλη συλλογή υγρών στους πνεύμονες που κυρίως οφείλεται σε καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακή κάμψη Οι πνεύμονες και οι κυψελίδες καταλαμβάνονται από άφθονο υγρό λόγω κακής τριχοειδικής κυκλοφορίας (υγρό διέρχεται από τα πνευμονικά τριχοειδή προς τις κυψελίδες) Συχνά το πνευμονικό οίδημα προκαλείται από εισπνοή τοξικού παράγοντα Συνοδεύεται συνήθως από ρήξη μικρών αγγείων και εκδηλώνεται με βήχα και ροδόχροα αφρώδη πτύελα Ο ασθενής νιώθει σα να πνίγεται και εμφανίζει δύσπνοια οφειλόμενη σε διαταραχή της διάχυσης των αερίων, ταχύπνοια, ταχυκαρδία, μικρό σφυγμό, εφίδρωση και άγχος Κατά την ακρόαση : άφθονοι διάσπαρτοι υγροί ρόγχοι στα πνευμονικά πεδία 60 30

31 Ορισμοί : Αναπνευστική Ανεπάρκεια Κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των ιστών και των οργάνων σε επαρκή επίπεδα οξυγόνου Μέτρηση των αερίων του αρτηριακού αίματος : Επίπεδα οξυγόνου στο αρτηριακό αίμα : Φυσιολογικές τιμές Υποξυγοναιμία Αναπνευστική ανεπάρκεια > 85 mm Hg mm Hg < 60 mm Hg 61 Ορισμοί : Εκδηλώσεις Αναπνευστικής Ανεπάρκειας Ανησυχία Ταχυκαρδία Δύσπνοια Ταχύπνοια Κεφαλαλγία Κυάνωση Σύγχυση Εφίδρωση, τρόμος, κ.λπ. Θεραπεία : ΟΞΥΓΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 62 31

32 Ορισμοί : Καρδιακή Ανεπάρκεια Σοβαρή πάθηση κατά την οποία η καρδιά αδυνατεί να εκτελεί το ρόλο της ως αντλία και να αποστέλλει αίμα στα διάφορα μέρη του σώματος Κυριότερες αιτίες : στεφανιαία νόσος, πίεση, διαβήτης, κ.λπ. Αποτελέσματα της Καρδιακής Ανεπάρκειας : Στάση αίματος και υγρών στους πνεύμονες με κίνδυνο για πνευμονικό οίδημα Συλλογή υγρών στα πόδια, τους αστραγάλους και τις κνήμες (οίδημα) Κόπωση και βραχύπνοια (βραχεία επιπόλαιη αναπνοή) 63 Ευρετήριο όρων Αιμόλυση : η απελευθέρωση της αιμοσφαιρίνης από τα ερυθρά αιμοσφαίρια και η εμφάνισή της στο πλάσμα Ανοξία : έλλειψη οξυγόνου από τους ιστούς Αρρυθμία : διαταραχή του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού Βλεννογόνος : ο υμένας που καλύπτει τα κοίλα μυικά όργανα και εκκρίνει βλέννη Ειλεός : εντερική απόφραξη ή παράλυση Γλουταθειόνη (ή γλουταθείο) : τριπεπτίδιο Glu-Cys-Gly (γλουταμικό οξύ, κυστεΐνη, γλυκίνη) με δράση συνενζύμου, αναγωγικός παράγοντας σε βιοχημικές αντιδράσεις μετατρεπόμενο σε οξειδωθείσα γλουταθειόνη Εμφύσημα : παθολογική συνάθροιση αέρα εντός ιστών ή οργάνων Καταπληξία (shock) : αιμοδυναμική και μεταβολική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αδυναμία του κυκλοφορικού συστήματος να διατηρήσει ικανοποιητική αιμάτωση των ζωτικών οργάνων Κυστεΐνη : αμινοξύ που περιέχει θείο και οξειδώνεται εύκολα σε κυστίνη Κυστίνη : αμινοξύ, προϊόν οξείδωσης της κυστεΐνης Κώμα : κατάσταση βαριάς απώλειας της συνείδησης με κατάργηση των αντανακλαστικών Μεθαιμοσφαιρίνη : ένωση που σχηματίζεται από την αιμοσφαιρίνη με οξείδωση του σιδήρου από τη δισθενή στην τρισθενή μορφή Μυδρίαση : διαστολή της κόρης του οφθαλμού Μύση : συστολή της κόρης του οφθαλμού Πνιγμονή από εισρόφηση : η διακοπή της αναπνοής ή η ασφυξία που προκαλείται από την είσοδο γαστρικού περιεχομένου στην τραχεία Συμπτωματική αγωγή : η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και όχι του αιτίου μιας νόσου ή μιας δηλητηρίασης Ταχυκαρδία : ανώμαλα ταχύς καρδιακός ρυθμός Ταχύπνοια : αύξηση του ρυθμού των αναπνοών ανά λεπτό Υπέρπνοια : παθολογική αύξηση της συχνότητας και του βάθους της αναπνοής Υπερπυρεξία : υπερθερμία, εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία του σώματος Υποθερμία : πτώση της θερμοκρασίας του σώματος κάτω των 35 ο C Υποξία : ανεπαρκής ποσότητα ή συγκέντρωση Ο 2 στους ιστούς του σώματος Χημική πνευμονίτιδα : φλεγμονή του πνευμονικού ιστού που προκαλείται από κάποια χημική ουσία Collapsus : ζωική εξάντληση του οργανισμού με κυκλοφορική ανεπάρκεια και μεγάλη πτώση της αρτηριακής πίεσης 64 32

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ Τζούλια Αττά Πολίτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργ. Αναλυτικής Χημείας Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών 1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΙΑΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ Σταθεροποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ Τζούλια Αττά Πολίτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών 1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Τοξικολογία είναι η επιστήμη που

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ CO 2, CO, CH 4, NMHC Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn Διοξείδιο του άνθρακα CO 2 : Άχρωμο και άοσμο αέριο Πηγές: Καύσεις Παραγωγή τσιμέντου Βιολογικές διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΔΟΤΑ. Τζούλια Αττά Πολίτου. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών. ΑΝΤΙΔΟΤΑ - Εισαγωγή

ΑΝΤΙΔΟΤΑ. Τζούλια Αττά Πολίτου. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών. ΑΝΤΙΔΟΤΑ - Εισαγωγή ΑΝΤΙΔΟΤΑ Τζούλια Αττά Πολίτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών 1 ΑΝΤΙΔΟΤΑ - Εισαγωγή Οι περισσότερες δηλητηριάσεις αντιμετωπίζονται θεραπευτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος Δηλητηρίαση Η έκθεση σε τοξίνη που δύναται να έχει βλαπτική επίδραση στον οργανισμό Τοξίνη είναι η ουσία που προκαλεί βλάβη στη λειτουργία ενός ή περισσοτέρων

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ -ΤΟΞΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ

ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ -ΤΟΞΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ -ΤΟΞΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ Τζούλια Αττά Πολίτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργ. Αναλυτικής Χημείας Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών 1 ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ Μελετά : Τις μεταβολές των συγκεντρώσεων ή των

Διαβάστε περισσότερα

Αθανάσιος Κωστούλας Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος

Αθανάσιος Κωστούλας Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Αθανάσιος Κωστούλας Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Η παρουσία στην ατμόσφαιρα αερίων ή σωματιδίων σε συγκεντρώσεις οι οποίες προξενούν βλάβες τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στους ζωντανούς οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τις ιδιότητες, τους τρόπους που ενεργούν στον ανθρώπινο οργανισμό και τις μεθόδους ανίχνευσης ορισμένων

Διαβάστε περισσότερα

Ν + O ΝO+N Μηχανισµός Zel'dovich Ν + O ΝO+O ΝO+H N + OH 4CO + 2ΗΟ + 4ΝΟ 5Ο 6ΗΟ + 4ΝΟ 4HCN + 7ΗΟ 4ΝΗ + CN + H O HCN + OH

Ν + O ΝO+N Μηχανισµός Zel'dovich Ν + O ΝO+O ΝO+H N + OH 4CO + 2ΗΟ + 4ΝΟ 5Ο 6ΗΟ + 4ΝΟ 4HCN + 7ΗΟ 4ΝΗ + CN + H O HCN + OH Τεχνολογίες ελέγχου των εκποµπών των Συµβατικών Ατµοηλεκτρικών Σταθµών (ΣΑΗΣ) µε καύσιµο άνθρακα ρ. Ανανίας Τοµπουλίδης Τµ. Μηχανολόγων Μηχανικών, Πανεπιστήµιο υτικής Μακεδονίας Εκποµπές NO Χ που παράγονται

Διαβάστε περισσότερα

Υδρόθειο. Γενικά περί ασφάλειας. Name Άρης Ιωάννου. Linde Gas. Prepared by A. Ioannou

Υδρόθειο. Γενικά περί ασφάλειας. Name Άρης Ιωάννου. Linde Gas. Prepared by A. Ioannou Υδρόθειο Γενικά περί ασφάλειας Name Άρης Ιωάννου Prepared by A. Ioannou Ιδιότητες: άχρωμο άγευστο έχει χαρακτηριστική οσμή (σαν χαλασμένα αυγά) τοξικό διαβρωτικό εξαιρετικά εύφλεκτο βαρύτερο του αέρα (σχετική

Διαβάστε περισσότερα

Tοξικότητα. Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. 6/3/2008 Αρτεμις Αγησ. Ντονά

Tοξικότητα. Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. 6/3/2008 Αρτεμις Αγησ. Ντονά Tοξικότητα Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας Αντικείμενα του μαθήματος Να εξοικειωθεί με την έννοια της τοξικότητας, όργανο στόχος Να μπορεί να ξεχωρίσει την οξεία

Διαβάστε περισσότερα

Ποια στοιχεία ονομάζονται αλογόνα; Ποια η θέση τους στον Περιοδικό πίνακα;

Ποια στοιχεία ονομάζονται αλογόνα; Ποια η θέση τους στον Περιοδικό πίνακα; ΧΗΜΕΙΑ: Οξέα - Βάσεις - Άλατα - Περιοδικός πίνακας - Αλκάλια- Χημικά στοιχεία - Άνθρακας - Πυρίτιο - Αλογόνα 127 Αλογόνα: Ποια στοιχεία ονομάζονται αλογόνα; Ποια η θέση τους στον Περιοδικό πίνακα; Στα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ : CARBOCAL

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ : CARBOCAL ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ - ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ( 91 / 155 / ΕΚ & 93 / 112 ΕΚ ) 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Ονομασία προϊόντος Μέγεθος συσκευασίας Κατασκευαστής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΕΡΙΩΝ ΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΙΣΤΟΥΣ

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΕΡΙΩΝ ΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΙΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΕΡΙΩΝ ΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΙΣΤΟΥΣ Μεταφορά οξυγόνου (Ο 2 ) από τον αέρα μέσω κυψελίδων στο αίμα και ιστούς Μεταφορά διοξειδίου άνθρακα (CO 2 ) από ιστούς σε κυψελίδες Οι κλίσεις των μερικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΑΕΡΑ ΣΕ ΚΤΗΡΙΑ

ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΑΕΡΑ ΣΕ ΚΤΗΡΙΑ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΑΕΡΑ ΣΕ ΚΤΗΡΙΑ Έλεγχος Ποιότητας Υλικών ΛΕΙΒΑΔΑΡΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΡΑΓΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΘΗΝΑ 2007 ΕΙΣΑΓΩΓΗ O σύγχρονος τρόπος ζωής επιβάλλει σε πολλούς ανθρώπους να περνούν τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Αιμοσφαιρίνη Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Αιμοσφαιρίνη Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φυσιολογία Ι Αιμοσφαιρίνη Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

( 91 / 155 / ΕΚ & 93 / 112 ΕΚ ) : RAWASH. Τηλ. 210-4819558 Fax: 210-4823555 R35 R34 1310-58-3 7681-52-9 C C

( 91 / 155 / ΕΚ & 93 / 112 ΕΚ ) : RAWASH. Τηλ. 210-4819558 Fax: 210-4823555 R35 R34 1310-58-3 7681-52-9 C C ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ - ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΕΛΤΙΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ( 91 / 155 / ΕΚ & 93 / 112 ΕΚ ) 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Ονοµασία προϊόντος Μέγεθος συσκευασίας Κατασκευαστής

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ χημικές ουσίες μορφές ενέργειας ακτινοβολίες ήχοι θερμότητα ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη περιγραφή του πειράματος. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος

Σύντομη περιγραφή του πειράματος. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος Σύντομη περιγραφή του πειράματος Μεταθετικές αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης οι οποίες οδηγούν σε σχηματισμό ιζήματος. Το ίζημα σε πολλές περιπτώσεις επιτρέπει την ταυτοποίηση ενός αντιδρώντος σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ https://users.auth.gr/epontiki Ελένη Ποντίκη Θεσσαλονίκη 2018 Παρεντερικά διαλύματα Αποστειρωμένα διαλύματα που προορίζονται: για την στοιχείων αναπλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ Η ακριβής ρύθμιση των ιόντων υδρογόνου (Η

Διαβάστε περισσότερα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Μάθημα 6 6.1. SOS: Τι ονομάζεται διάλυμα, Διάλυμα είναι ένα ομογενές μίγμα δύο ή περισσοτέρων καθαρών ουσιών. Παράδειγμα: Ο ατμοσφαιρικός αέρας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ - ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ( 91 / 155 / ΕΚ & 93 / 112 ΕΚ ) 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Ονομασία προϊόντος : LEKKERA - C Υγρό καθαριστικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο

Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο ΤΟΥΛΟΥΜΤΖΗ ΜΑΡΙΑ Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο ώρες πριν την προσέλευση Αίσθημα ζάλης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ 1.1 Τα οξέα ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα Ιδιότητες είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Ποιες χηµικές ενώσεις ονοµάζονται οξέα; Με ποιόν χηµικό τύπο παριστάνουµε γενικά τα οξέα; Οξέα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 4η. Ανίχνευση χημικών της καθημερινής ζωής

Άσκηση 4η. Ανίχνευση χημικών της καθημερινής ζωής Άσκηση 4η Ανίχνευση χημικών της καθημερινής ζωής 2 Θεωρητικό μέρος Αναλυτική Χημεία ονομάζεται ο κλάδος της Χημείας που αναπτύσσει και εφαρμόζει μεθόδους, όργανα και στρατηγικές για να δώσει πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ & ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ & ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ & ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ Παυλίδου Κυριακή Υποψ.Διδάκτορας Αναισθησιολογίας & Εντατικής Θεραπείας, Κλινική Ζώων Συντροφιάς, Α.Π.Θ «Το δηλητήριο βρίσκεται σε καθετί και τίποτα

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ 1 Η καρδιά και οι πνεύμονες αποτελούν ίσως τα 2 βασικότερα όργανα του ανθρώπου, καθώς από τη συνδυασμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μέρος Β Δρ. Ανδρέας Φλουρής Ερευνητής Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας Κέντρο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ 2 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ;

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ; Ελένη Α. Φράγκου Νεφρολόγος ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΧΟΡΗΓΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ Η ακριβής ρύθμιση των ιόντων υδρογόνου (Η

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία. Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο

Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία. Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο Τι είναι η χρόνια βρογχίτιδα? Βρογχίτιδα είναι μια φλεγμονή των βρογχικών σωλήνων, που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες. Χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Άσκηση: Αναπνοή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Άσκηση: Αναπνοή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Άσκηση: Αναπνοή Σύνοψη Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται λόγος για τη λειτουργία της αναπνοής και τον ρόλο της στους φυτικούς οργανισμούς. Πιο συγκεκριμένα μελετάται η αναπνοή σε αρτίβλαστα και διαβρεγμένα

Διαβάστε περισσότερα

Τοξικότητα κυανίου CN- (και άλλων χημικών ενώσεων που εμφανίζονται κατά την υδρομεταλλουργική διαδικασία)

Τοξικότητα κυανίου CN- (και άλλων χημικών ενώσεων που εμφανίζονται κατά την υδρομεταλλουργική διαδικασία) Τοξικότητα κυανίου CN- (και άλλων χημικών ενώσεων που εμφανίζονται κατά την υδρομεταλλουργική διαδικασία) Ιωάννης Κ. Τέντες Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας Τμ. Ιατρικής Δ.Π.Θράκης itentes@med.duth.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΟΞΕΩΝ Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. Αντιδρούν με μέταλλα και παράγουν αέριο υδρογόνο (δες απλή αντικατάσταση) Αντιδρούν με ανθρακικά άλατα και παράγουν αέριο CO2. Έχουν όξινη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΘΕΜΑ 1ο Για τις παρακάτω ερωτήσεις Α1-Α3 να μεταφέρετε στο φύλλο απαντήσεων τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα μόνο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Διαβάστε περισσότερα

1.1 ΤΑ ΟΞΕΑ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός

1.1 ΤΑ ΟΞΕΑ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός 1.1 ΤΑ ΟΞΕΑ Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός Σκοπός του μαθήματος: Να διαπιστώνουμε τον όξινο χαρακτήρα σε προϊόντα καθημερινής χρήσης Να ορίζουμε τα οξέα κατά τον Arrhenius

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Αναπνευστική ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Αναπνευστικό σύστημα Αναπνευστικό σύστημα Εξωτερική αναπνοή Η μεταφορά αερίων

Διαβάστε περισσότερα

Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ. Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος

Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ. Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος Αίτια κώματος coma c erebral o verdose m etabolic a sphyxia tipps t trauma i infection p psychogenic

Διαβάστε περισσότερα

Β / ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Β / ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΟΛΙΧΝΗΣ Β / ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΛΚΑΝΙΑ ΑΛΚΕΝΙΑ ΑΛΚΙΝΙΑ ΑΛΚΟΟΛΕΣ ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ eclass.sch.gr users.sch.gr/dtouloupas/moodle Γενικός Τύπος: C ν H ν+, ν 1 Χημικές Ιδιότητες

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας

Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας Χριστίνα Δάλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών cdalla@med.uoa.gr www.med.uoa.gr/pharmacology Ισχύς (potency) ενός φαρμάκου (συνήθως εκφράζεται σε

Διαβάστε περισσότερα

Διαρκής απαίτηση της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι η ύπαρξη πολλών βιβλίων

Διαρκής απαίτηση της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι η ύπαρξη πολλών βιβλίων Διαρκής απαίτηση της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι η ύπαρξη πολλών βιβλίων για κάθε μάθημα, τα οποία θα βασίζονται στο ίδιο Αναλυτικό Πρόγραμμα και θα παρουσιάζουν τα ίδια θέματα από μια άλλη ίσως σκοπιά.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ. ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ. ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος ΤΙ ΕΊΝΑΙ Η ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ? Ετοιμολογία : είναι ο λόγος για το πάθος, δηλαδή την αρρώστια Ασχολείται με το μηχανισμό και τους

Διαβάστε περισσότερα

Επιδραση της αλατισης και καπνισης στα θρεπτικα συστατικά των ζωικών προιοντων Εκτός από το χλωριούχο νάτριο, για συντηρηση για τα ψαρια και το

Επιδραση της αλατισης και καπνισης στα θρεπτικα συστατικά των ζωικών προιοντων Εκτός από το χλωριούχο νάτριο, για συντηρηση για τα ψαρια και το Επιδραση της αλατισης και καπνισης στα θρεπτικα συστατικά των ζωικών προιοντων Εκτός από το χλωριούχο νάτριο, για συντηρηση για τα ψαρια και το κρεας, γίνεται και χρήση άλλων αλατων όπως νιτρικών και νιτρωδών.

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά.

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Στον πεπτικό σωλήνα πραγματοποιείται ο τεμαχισμός της τροφής

Διαβάστε περισσότερα

2 η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ. Ημερομηνία: Σάββατο 4 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

2 η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ. Ημερομηνία: Σάββατο 4 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Α ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ Ημερομηνία: Σάββατο 4 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Να βρεθεί η δομή των παρακάτω ατόμων: 23 11 Na, 40 20 Ca, 33 16 S, 127 53 I, 108

Διαβάστε περισσότερα

OΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΛΥΒΟΥ ΕΛΕΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ Τ.Ε.Π ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν.Α

OΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΛΥΒΟΥ ΕΛΕΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ Τ.Ε.Π ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν.Α OΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΛΥΒΟΥ ΕΛΕΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ Τ.Ε.Π ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν.Α Είναι η συσσώρευση υγρού στον διάµεσο ιστό και στις πνευµονικές κυψελίδες. Η συσσώρευση υγρού µπορεί να εµποδίσει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 1.1 Στοιχεία του παρασκευάσματος Ονομασία προϊόντος ASPHALT COAT 1.2 Χρήση του παρασκευάσματος Μονωτικό στεγανωτικό προϊόν 1.3 Στοιχεία της εταιρείας Προμηθευτής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΕΛΤΙΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΛΤΙΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΥΛΙΚΟΥ: ΟΞΙΚΟΣ ΒΙΝΥΛΕΣΤΕΡΑΣ 1. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΙΝ ΥΝΩΝ Φυσικοί/χηµικοί : Πολύ εύφλεκτο. κίνδυνοι Κίνδυνοι για την : εν κατατάσσεται σαν επικίνδυνο. ανθρώπινη υγεία

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτική Χημεία Ι (Θ) Ερωτήσεις Πιστοποίησης

Αναλυτική Χημεία Ι (Θ) Ερωτήσεις Πιστοποίησης Αναλυτική Χημεία Ι (Θ) Ερωτήσεις Πιστοποίησης Ερώτηση 1η: (Ομάδα 2.3.89) Πότε η φλόγα λέγεται αναγωγική και πότε οξειδωτική; Πολλά χημικά πειράματα για να γίνουν απαιτούν θέρμανση που γίνεται συνήθως με

Διαβάστε περισσότερα

Το τσιγάρο (στην Καθαρεύουσα σιγαρέτο αποτελείται από μικρά κομμάτια επεξεργα σμένου καπνού που είναι τυλιγμένα σε χαρτί.

Το τσιγάρο (στην Καθαρεύουσα σιγαρέτο αποτελείται από μικρά κομμάτια επεξεργα σμένου καπνού που είναι τυλιγμένα σε χαρτί. ΤΣΙΓΑΡΟ ΕΙΣΑΓΩΓΉ Το τσιγάρο (στην Καθαρεύουσα σιγαρέτο) αποτελείται από μικρά κομμάτια επεξεργασμένου καπνού που είναι τυλιγμένα σε χαρτί. Έχει κυλινδρικό σχήμα και μπορεί να έχει στο ένα του άκρο επιστόμιο

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικές Ασκήσεις

Επαναληπτικές Ασκήσεις Επαναληπτικές Ασκήσεις Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Χημεία 1.1 Στον επόμενο πίνακα δίνονται τα σημεία τήξης και τα σημεία ζέσης διαφόρων υλικών. Υλικό Σημείο Tήξης ( ο C) Σημείο Zέσης ( ο C) Α 0 100 Β 62 760

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Α) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ Στοιχείο Σύμβολο Σθένος Νάτριο Να 1 Κάλιο Κ 1 Μαγνήσιο Mg 2 Ασβέστιο Ca 2 Σίδηρος Fe 2 ή 3 Χαλκός Cu 2 Ψευδάργυρος Zn 2 Λίθιο Li 1 Άργυρος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Σύμφωνα με την 91/155/ΕΚ & 93/112/ΕΚ)

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Σύμφωνα με την 91/155/ΕΚ & 93/112/ΕΚ) ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Σύμφωνα με την 91/155/ΕΚ & 93/112/ΕΚ) 1. Στοιχεία του παρασκευάσματος και της επιχείρησης 1.1 Εμπορική ονομασία: DALCO-QUAT Aπολυμαντικό χώρων τροφίμων με βάση τεταρτοταγή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα τσακάλι που ζουν σε ένα οικοσύστημα ανήκουν: Α. Στον ίδιο πληθυσμό Β. Στην

Διαβάστε περισσότερα

AquaTec 1.2. Φυσική και φυσιολογία των Καταδύσεων Βασικές Αρχές Μεταφοράς Αερίων. Νίκος Καρατζάς

AquaTec 1.2. Φυσική και φυσιολογία των Καταδύσεων Βασικές Αρχές Μεταφοράς Αερίων. Νίκος Καρατζάς AquaTec 1.2 Φυσική και φυσιολογία των Καταδύσεων Βασικές Αρχές Μεταφοράς Αερίων Νίκος Καρατζάς 2 Φυσική και φυσιολογία των Καταδύσεων Προειδοποίηση: Το υλικό που παρουσιάζεται παρακάτω δεν πρέπει να θεωρηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ !Unexpected End of Formula l ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Παραδεισανός Αδάμ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2003 2004 στο μάθημα «Το πείραμα στη

Διαβάστε περισσότερα

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Αποφλοίωση και καθαρισμός Πολλά φυτικά προϊόντα π.χ, μήλα, πατάτες χρειάζονται αποφλοίωση ή καθαρισμό μερικών τμημάτων τους πριν από την κατεργασία.

Διαβάστε περισσότερα

4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο

4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο 4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο Στον άνθρωπο οι θρεπτικές ουσίες της τροφής απορροφώνται από το λεπτό έντερο. Με την κυκλοφορία του αίματος φτάνουν σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Εκεί, ορισμένες από αυτές,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Σύμφωνα με το Παρ.2 του Καν. 1907/2006) Όπως τροποποιήθηκε από τον Καν. 453/2010

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Σύμφωνα με το Παρ.2 του Καν. 1907/2006) Όπως τροποποιήθηκε από τον Καν. 453/2010 Ημερομηνία Έκδοσης: 22/10/2012 Αριθμός Έκδοσης: 0 ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Σύμφωνα με το Παρ.2 του Καν. 1907/2006) Όπως τροποποιήθηκε από τον Καν. 453/2010 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Κατανάλωση ενέργειας και κόπωση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Κατανάλωση ενέργειας Συντελεστής απόδοσης Απόδοση μεταβολισμού υποστρωμάτων 40% à ATP

Διαβάστε περισσότερα

Τι Περιέχουν τα Τσιγάρα;

Τι Περιέχουν τα Τσιγάρα; Τι Περιέχουν τα Τσιγάρα; Ο καπνός των τσιγάρων περιέχει περισσότερες από 4000 χημικές ουσίες. Οι περισσότερες έχουν αρκετά δηλητηριώδης δράση, ενώ τουλάχιστον οι 43 από αυτές τις ουσίες, ευθύνονται για

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 0-0 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 0 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ-ΧΗΜΕΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 0/6/0 ΒΑΘΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ:... ΤΑΞΗ: Γ Αριθμητικά.. ΧΡΟΝΟΣ: ώρες Ολογράφως:... Υπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ !Unexpected End of Formula l ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Παραδεισανός Αδάμ 1. Σκοπός του πειράµατος Η ανάπτυξη δεξιοτήτων στην εκτέλεση εργαστηριακών ασκήσεων χημείας

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμός cas Ν/Α ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Αριθμός cas Ν/Α ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 1.1 Στοιχεία του παρασκευάσματος Ονομασία προϊόντος PETROFLEX GEO 1.2 Χρήση του παρασκευάσματος Μονωτικό στεγανωτικό προϊόν 1.3 Στοιχεία της εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Ιωάννης Καλαμαράς, Διδάκτωρ Χημικός. Όλα τα Σωστό-Λάθος της τράπεζας θεμάτων για τη Χημεία Α Λυκείου

Δρ. Ιωάννης Καλαμαράς, Διδάκτωρ Χημικός. Όλα τα Σωστό-Λάθος της τράπεζας θεμάτων για τη Χημεία Α Λυκείου Όλα τα Σωστό-Λάθος της τράπεζας θεμάτων για τη Χημεία Α Λυκείου 1. Το ιόν του νατρίου, 11Νa +, προκύπτει όταν το άτομο του Na προσλαμβάνει ένα ηλεκτρόνιο. Λ, όταν αποβάλλει ένα ηλεκτρόνιο 2. Σε 2 mol NH3

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. Material Safety Data Sheet

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. Material Safety Data Sheet ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Material Safety Data Sheet 1 Χημικό Προϊόν Εμπορική Ονομασία : BIOFERTIN-L 2-0.5-4 Πληροφορίες σχετικά με την ουσία / το παρασκεύασμα : Είναι υγρό, οργανικό, εδαφοβελτιωτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΞΕΝΟΒΙΟΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΞΕΝΟΒΙΟΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΞΕΝΟΒΙΟΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΞΕΝΟΒΙΟΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ χημική ουσία που δεν παράγεται στον οργανισμό και εισαγόμενη στον οργανισμό δεν αξιοποιείται για την εξασφάλιση ενέργειας ή σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΕΛΤΙΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΛΤΙΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΥΛΙΚΟΥ: ΑΙΘΥΛΕΝΟΓΛΥΚΟΛΗ 1. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΙΝ ΥΝΩΝ Φυσικοί/χηµικοί : κίνδυνοι Κίνδυνοι για την : ανθρώπινη υγεία Πολύ εύφλεκτο. Επιβλαβές ή θανατηφόρο σε περίπτωση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4. Να συμπληρώσετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις:

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4. Να συμπληρώσετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2006 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σύμφωνα με τον κανονισμό 1907/2006/ΕΕ άρθρο 31

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σύμφωνα με τον κανονισμό 1907/2006/ΕΕ άρθρο 31 ΑΡΙΘ. ΚΑΤ. Γ.Χ.Κ. 15059/0/2011 Ημερομηνία έκδοσης: 28/11/10 Έκδοση :01 σελίδα : 1/5 1.ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΥΣΙΑΣ / ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ / ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 1. Στοιχεία της ουσίας η του παρασκευάσματος 1.1Εμπορική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σύμφωνα με τη Ευρωπαϊκή Νομοθεσία 1907/2006 (REACH) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ: 06/06/2010

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σύμφωνα με τη Ευρωπαϊκή Νομοθεσία 1907/2006 (REACH) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ: 06/06/2010 ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σύμφωνα με τη Ευρωπαϊκή Νομοθεσία 1907/2006 (REACH) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ: 06/06/2010 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΥΣΙΑΣ/ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΑΣ/ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ: ΠΛΑΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

6. To στοιχείο νάτριο, 11Na, βρίσκεται στην 1η (IA) ομάδα και την 2η περίοδο του Περιοδικού Πίνακα.

6. To στοιχείο νάτριο, 11Na, βρίσκεται στην 1η (IA) ομάδα και την 2η περίοδο του Περιοδικού Πίνακα. Όλα τα Σωστό-Λάθος της τράπεζας θεμάτων για τη Χημεία Α Λυκείου 1. Το ιόν του νατρίου, 11 Νa +, προκύπτει όταν το άτομο του Na προσλαμβάνει ένα ηλεκτρόνιο. 2. Σε 2 mol NH 3 περιέχεται ίσος αριθμός μορίων

Διαβάστε περισσότερα

Πειραµατική Εργοφυσιολογία

Πειραµατική Εργοφυσιολογία Πειραµατική Εργοφυσιολογία Θερμορύθμιση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Θερμική ισορροπία Δυναμική ισορροπία μεταξύ παραγόντων που προσδίδουν και αφαιρούν θερμότητα: Βασικός μεταβολισμός,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

Βαθμός. Από τις παρακάτω 9 ερωτήσεις να απαντήσετε τις 6

Βαθμός. Από τις παρακάτω 9 ερωτήσεις να απαντήσετε τις 6 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΧΑΡΝΩΝ ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ (19/06 /12) ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA Ονοματεπώνυμο: Αρ/μός Κατ/σης:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΛΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. Η 2 SO 4 + BaCl 2 2HCl + BaSO 4. 2HCl + Na 2 CO 3 CO 2 + H 2 O + 2NaCl. 2HCl + Na 2 SO 3 SO 2 + H 2 O + 2NaCl

ΙΠΛΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. Η 2 SO 4 + BaCl 2 2HCl + BaSO 4. 2HCl + Na 2 CO 3 CO 2 + H 2 O + 2NaCl. 2HCl + Na 2 SO 3 SO 2 + H 2 O + 2NaCl ΙΠΛΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Οι αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης γίνονται ανάµεσα σε ηλεκτρολύτες µε ανταλλαγή ιόντων. Για να πραγµατοποιηθεί µια αντίδραση διπλής αντικατάστασης πρέπει ένα τουλάχιστον από τα προϊόντα

Διαβάστε περισσότερα

(είναι οι αντιδράσεις στις οποίες δεν μεταβάλλεται ο αριθμός οξείδωσης σε κανένα από τα στοιχεία που συμμετέχουν)

(είναι οι αντιδράσεις στις οποίες δεν μεταβάλλεται ο αριθμός οξείδωσης σε κανένα από τα στοιχεία που συμμετέχουν) Κατηγορίες Χημικών Αντιδράσεων Μεταθετικές Αντιδράσεις (είναι οι αντιδράσεις στις οποίες δεν μεταβάλλεται ο αριθμός οξείδωσης σε κανένα από τα στοιχεία που συμμετέχουν) l Αντιδράσεις εξουδετέρωσης Χαρακτηρίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματολογία ανόργανων χημικών ενώσεων Γραφή ανόργανων χημικών ενώσεων Οξέα, βάσεις, άλατα

Ονοματολογία ανόργανων χημικών ενώσεων Γραφή ανόργανων χημικών ενώσεων Οξέα, βάσεις, άλατα Ονοματολογία ανόργανων χημικών ενώσεων Γραφή ανόργανων χημικών ενώσεων Οξέα, βάσεις, άλατα Βοηθητικές Σημειώσεις Αγγελική Απ. Γαλάνη, Χημικός Ph.D. Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό, (Ε.ΔΙ.Π.) Χημείας Γραφή

Διαβάστε περισσότερα

NOVATEC triplo 15-9-15

NOVATEC triplo 15-9-15 1. Προσδιορισμός της ουσίας / παρασκευάσματος και εταιρείας / επιχείρησης Πληροφορίες προϊόντων Εμπορική ονομασία: : Χρήση της ουσίας / Προετοιμασία: : λίπασμα Εταιρία : COMPO GmbH & Co. KG Gildenstraße

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Ι.Τ.Ε. ΕΤΗΣΙΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΧΗΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ ΣΕ ΤΥΧΑΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΑΠΟ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, -

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, - Depon â (Paracetamol) (Bristol Myers Squibb) ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΟ -ΑΝTIΠΥΡΕΤIΚΟ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΔΙΣΚΙΑ ΑΠΛΑ, ΑΝΑΒΡΑΖΟΝΤΑ 500mg, ΑΝΑΒΡΑΖΟΝΤΑ 1000mg (MAXIMUΜ) ΚΑΙ ΥΠΟΘΕΤΑ ΔΡΑΣΗ: Το DEPON περιέχει σαν δραστική ουσία

Διαβάστε περισσότερα

3. Όταν χλωριούχο νάτριο πυρωθεί στο λύχνο Bunsen, η φλόγα θα πάρει χρώμα: Α. Κόκκινο Β. Κίτρινο Γ. Μπλε Δ. Πράσινο Ε. Ιώδες

3. Όταν χλωριούχο νάτριο πυρωθεί στο λύχνο Bunsen, η φλόγα θα πάρει χρώμα: Α. Κόκκινο Β. Κίτρινο Γ. Μπλε Δ. Πράσινο Ε. Ιώδες Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από οκτώ (8) σελίδες Ερωτήσεις 1-22: Για κάθε μια από τις ερωτήσεις που ακολουθούν δίνονται πέντε πιθανές απαντήσεις. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση. Για κάθε ερώτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΒΕΣΤΟΛ 1.2 Χρήση του παρασκευάσματος Υγρομονωτικό υλικό για μπετό και σοβά 1.3 Στοιχεία της εταιρείας Προμηθευτής

ΑΣΒΕΣΤΟΛ 1.2 Χρήση του παρασκευάσματος Υγρομονωτικό υλικό για μπετό και σοβά 1.3 Στοιχεία της εταιρείας Προμηθευτής 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 1.1 Στοιχεία του παρασκευάσματος Ονομασία προϊόντος ΑΣΒΕΣΤΟΛ 1.2 Χρήση του παρασκευάσματος Υγρομονωτικό υλικό για μπετό και σοβά 1.3 Στοιχεία της εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-14 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΑΘΜΟΣ:.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 04/06/14 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ (Βιολογία Χημεία) Αριθμός σελίδων γραπτού:7

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Τροπάνιο: Πυρρολιδίνη Πυρρολιζιδίνη Πυρρολιδίνη + Πιπεριδίνη Νικοτινικό οξύ (Νιασίνη, Β3) Ινδολιζιδίνη Κινολιζιδίνη Γλουταμικό οξύ Ορνιθίνη

Τροπάνιο: Πυρρολιδίνη Πυρρολιζιδίνη Πυρρολιδίνη + Πιπεριδίνη Νικοτινικό οξύ (Νιασίνη, Β3) Ινδολιζιδίνη Κινολιζιδίνη Γλουταμικό οξύ Ορνιθίνη COOH Πυρρολιδίνη Πυρρολιζιδίνη Τροπάνιο: Πυρρολιδίνη + Πιπεριδίνη Νικοτινικό οξύ (Νιασίνη, Β3) Ινδολιζιδίνη HOOC COOH H 2 H 2 H 2 COOH Κινολιζιδίνη Γλουταμικό οξύ Ορνιθίνη HOOC COOH HOOC COOH O H 2 Α-κετογλουταρικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Με βάση τη θέση στο ανθρώπινο σώμα Με βάση την ιδιότητα για γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Εξωτερικοί εσωτερικοί μη ειδικοί μηχανισμοί ειδικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ

ΧΗΜΕΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ Ονοματολογία Αν η ένωση έχει μοριακό τύπο της μορφής Η x A δηλαδή είναι ένα οξύ, τότε : α) Αν το Α δεν έχει Ο (οξυγόνο)

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ I (Ar, Mr, mol, N A, V m, νόμοι αερίων)

ΧΗΜΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ I (Ar, Mr, mol, N A, V m, νόμοι αερίων) ΧΗΜΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ I (Ar, Mr, mol, N A, V m, νόμοι αερίων) 1. Να εξηγήσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές. i. H σχετική ατομική μάζα μετριέται σε γραμμάρια. ii. H σχετική ατομική μάζα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΣΑΒΒΑΤΟ 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 018 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Οι Έννοιες Οξύ Βάση: Η Θεωρία Brønsted - Lowry 2 Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 14: Άλατα. Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας. Άλατα

ΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 14: Άλατα. Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας. Άλατα ΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 14: Άλατα Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας Άλατα Tαάλατα είναι ιοντικές ενώσεις που περιέχουν κατιόν Μ(μέταλλο ήθετικό πολυατομικό ιόν, π.χ. ΝΗ 4+ ) και ανιόν Α(αμέταλλο εκτός Οήαρνητικό

Διαβάστε περισσότερα

Οικιακό Περιβάλλον / Αντισηπτικά. 25 Μαίου 2009

Οικιακό Περιβάλλον / Αντισηπτικά. 25 Μαίου 2009 Οικιακό Περιβάλλον / Αντισηπτικά 25 Μαίου 2009 Ανιονικά Απορρυπαντικά Κατιονικά Μη ιονικά Αμφοτερείς ενώσεις Ανεκτικότητα μειώνεται: μη ιονικά, ανιονικά, κατιονικά επιφανειοδραστικά Ανιονικά Αλατα Κ, Να,

Διαβάστε περισσότερα

Συνοπτική Θεωρία Χημείας Α Λυκείου. Χημικές αντιδράσεις. Πολύπλοκες

Συνοπτική Θεωρία Χημείας Α Λυκείου. Χημικές αντιδράσεις. Πολύπλοκες 1 Web page: www.ma8eno.gr e-mail: vrentzou@ma8eno.gr Η αποτελεσματική μάθηση δεν θέλει κόπο αλλά τρόπο, δηλαδή ma8eno.gr Συνοπτική Θεωρία Χημείας Α Λυκείου Χημικές Αντιδράσεις Χημικές αντιδράσεις Οξειδοαναγωγικές

Διαβάστε περισσότερα