ΠΟΙΟΣΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΔΑΣΩΝ «ΠΟΙΜΟ ΝΕΡΟ»

Transcript

1 ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΕΣΡΕΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΠΟΙΟΣΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΔΑΣΩΝ «ΠΟΙΜΟ ΝΕΡΟ» ΔΗΜΗΣΡΗ ΖΑΧΟ ΕΙΗΓΗΣΗ: ΔΡ. ΘΩΜΑ ΠΑΝΟ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΣΗ ΓΕΝΙΚΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ 2010

2 Δυο λόγια, Το εργαστήριο Ενόργανης Ανάλυσης του Γενικού Τμήματος, του ΤΕΙ πέραν του εκπαιδευτικού του έργου, πραγματοποιεί έρευνα στον ποιοτικό έλεγχο των υδάτων του νομού Καβάλας, στην ανάλυση μετάλλων στη λάσπη των βιολογικών καθαρισμών Δήμων, στην εφαρμογή αναλυτικών μεθόδων στη μελέτη των οργανικών υπολειμμάτων σε αρχαία κεραμικά σκεύη, στην πιστοποίηση χημικών αναλύσεων για εξαγωγή καπνού. Επίσης, συμμετέχει σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα και στην κινητικότητα φοιτητών και ερευνητών. Είναι ίσως το μοναδικό εργαστήριο χημείας των ΤΕΙ στην Ελλάδα που λειτουργεί με πιστοποίηση ISO (ISO 9001:2008) στο χώρο των χημικών αναλύσεων. Στο παραπάνω εργαστήριο ολοκλήρωσα αυτή τη πτυχιακή, με την πολύτιμη βοήθεια σημαντικών ανθρώπων, τους οποίους θα ήθελα να ευχαριστήσω. Πρωτίστως τον προϊστάμενο του Γενικού Τμήματος και επιβλέποντα καθηγητή μου Δρ. Θωμά Σπανό για τη πολύτιμη βοήθεια, την καθοδήγηση και τη φιλική διάθεση με την οποία με περιέβαλε. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τη σύντροφο μου Γιαλίδου Σταυρούλα για την ηθική και υλική της συμπαράσταση και τη μητέρα της Ελένη που με διακριτικό τρόπο με στήριξε όλο αυτό το διάστημα. Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω τους γονείς μου.

3 Πίνακας περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟ... 3 ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΜΕΡΟ 1. ΕΙΑΓΩΓΗ Φυςικά νερά Χθμικι ςφςταςθ νερών Κφριεσ αντιδράςεισ Κφρια ανόργανα ςυςτατικά Δείκτεσ ποιότθτασ νεροφ ΝΟΜΟΘΕΙΑ Η υγειονομικι διάταξθ για το «πόςιμο νερό» (1986) Η ιςχφουςα υγειονομικι διάταξθ για το «νερό ανκρώπινθσ κατανάλωςθσ» (2001)... 9 Παράκεςθ άρκρου Διαφορζσ παλαιάσ ιςχφουςασ νομοκεςίασ Τπολογιςμόσ ςυχνότθτασ ποιοτικοφ ελζγχου για το διμο Καβάλασ ΤΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΗΜΑΙΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΣΡΩΝ Χρώμα Θολότθτα Οςμι και γεφςθ υγκζντρωςθ ιόντων υδρογόνου (ph) Αγωγιμότθτα κλθρότθτα Χλωριοφχα (Cl - ) Θειικά (SO 2-4 ) Νάτριο (Νa) Αμμώνιο (NH + 4 ) Νιτρικά (NO 3 ) Νιτρώδθ (NO 2 ) Αςδζςτιο (Ca) Μαγνιςιο (Mg) ίδθροσ (Fe) Μαγγάνιο (Mn) Κάδμιο (Cd) Χαλκόσ (Cu) Φκοριοφχα (F) Αρςενικό (As) Μόλυβδοσ (Pb) Νικζλιο (Ni) Τδράργυροσ (Hg) Χρώμιο (Cr) ελινιο (Se) Οργανικά ςυςτατικά Διάςπαςθ οργανικών ενώςεων Απορροζσ βιομθχανικισ, γεωργικισ και αςτικισ προζλευςθσ Οι οργανικζσ ενώςεισ που δθμιουργοφνται κατά τθν επεξεργαςία του νεροφ Ραδιενζργεια ΗΜΑΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΣΡΩΝ Είδθ μικροοργανιςμών Βαςικζσ ζννοιεσ Μεταδιδόμενεσ αςκζνειεσ από βακτθρίδια ςτο νερό Μεταδιδόμενεσ αςκζνειεσ από ιοφσ ςτο νερό Μεταδιδόμενεσ αςκζνειεσ από πρωτόηωα και άλγθ ςτο νερό Vibrio Cholerae Yersinia Καμπυλοβακτθρίδια... 44

4 4.9 Shigella Salmonella Escherichia coli Clostridium perfringens Κρυπτοςπορίδιο ΑΠΟΛΤΜΑΝΗ Χλωρίωςθ Παραπροϊόντα χλωρίου (Cl 2 ) Δόςεισ χλωρίου υςκευζσ χλωριώςεωσ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΜΕΡΟ 6. ΑΡΙΘΜΟ ΙΟΝΣΩΝ ΤΔΡΟΓΟΝΟΤ Μζτρθςθ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΑΓΩΓΙΜΟΣΗΣΑ Μζτρθςθ ΚΛΗΡΟΣΗΣΑ Μζτρθςθ ΑΛΚΑΛΙΚΟΣΗΣΑ Μζτρθςθ χζςθ Αλκαλικότθτασ - κλθρότθτασ ΣΑΣΙΣΙΚΑ ΕΠΙΛΟΓΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 83

5 ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζέκαηνο έγηλε ιφγσ ηεο απμαλφκελεο αλάγθεο ηεο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο ζε πφζηκν λεξφ θαηάιιειεο πνηφηεηαο πνπ ειέγρεηαη ζπζηεκαηηθά. Ζ πηπρηαθή εξγαζία πεξηιακβάλεη ζεσξεηηθφ θαη εξεπλεηηθφ κέξνο. ην πξψην κέξνο παξαηίζεηαη αλαθνξηθά ε πξψηε λνκνζεζία (Α5/288/ ΦΔΚ 53/Σεχρνο Β'/ ) πνπ εθαξκφζηεθε ζηε ρψξα καο, ε νπνία ίζρπε κέρξη ηηο 15/12/2003. Έπεηηα παξαηίζεηαη απφζπαζκα ηεο λνκνζεζίαο πνπ ηζρχεη ζήκεξα (ΚΤΑ Τ2/2600/ ΦΔΚ 892/ ηεχρνο Β ) θαη παξνπζηάδνληαη δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο. Δπίζεο αλαθέξεηαη ζηελ πγεηνλνκηθή ζεκαζία ησλ ρεκηθψλ παξακέηξσλ, ζηε ζεκαζία ησλ κηθξνβηνινγηθψλ παξακέηξσλ θαη ηειεηψλεη κε ηελ απνιχκαλζε ηνπ πφζηκνπ λεξνχ κε ρισξίσζε. Σν δεχηεξν κέξνο αλαθέξεηαη αλαιπηηθά ζηνλ ηξφπν κέηξεζεο νξηζκέλσλ παξακέηξσλ. πγθεθξηκέλα αλαθέξεηαη ε παξάκεηξνο ηνπ ph, ε ειεθηξηθή αγσγηκφηεηα, ε νιηθή ζθιεξφηεηα, ε αιθαιηθφηεηα θαη ε ζρέζε κεηαμχ ζθιεξφηεηαο θαη αιθαιηθφηεηαο, κε κεηξήζεηο ζε δηάθνξα δείγκαηα λεξνχ. Όιεο νη κεηξήζεηο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην εξγαζηήξην Δλφξγαλεο Αλάιπζεο ηνπ ΣΔΗ Καβάιαο.

6 ΘΔΩΡΗΣΙΚΟ ΜΔΡΟ 1. ΔΙΑΓΩΓΗ Σν λεξφ, πνπ πξννξίδεηαη γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε δελ πξέπεη λα πεξηέρεη ρεκηθέο νπζίεο θαη κηθξννξγαληζκνχο ζε πνζφηεηεο πνπ κπνξεί λα έρνπλ επηπηψζεηο ζηελ πγεία. Πξέπεη λα είλαη αζθαιέο θαη αθίλδπλν γηα ηελ πγεία, λα κελ είλαη ζνιφ θαη λα κελ έρεη ρξψκα θαη δπζάξεζηε νζκή θαη γεχζε. Ζ ηνπνζεζία, ε θαηαζθεπή, ε ιεηηνπξγία θαη ε επίβιεςε κηαο πεγήο πδξνιεςίαο (πεγέο, δεμακελέο, επεμεξγαζία θαη δηαλνκή λεξνχ) πξέπεη λα είλαη ηέηνηεο πνπ λα απνθιείνπλ νπνηαδήπνηε ξχπαλζε. Δπηδεκίεο απφ αζζέλεηεο πδξηθήο πξνέιεπζεο κπνξεί λα απνθεπρζνχλ εάλ γίλνληαη απζηεξνί έιεγρνη απφ ηνπο ππεπζχλνπο ησλ ζπζηεκάησλ πδξνιεςίαο θαη ηηο αξκφδηεο αξρέο πγείαο, φζνλ αθνξά ηελ πνηφηεηα ηνπ πφζηκνπ λεξνχ. Όιεο νη αλαπηπγκέλεο ρψξεο εθαξκφδνπλ ηα ίδηα πξφηππα πνηφηεηαο ηνπ πφζηκνπ λεξνχ. ηε ρψξα καο ε πξψηε ζπκκφξθσζε κε ηελ Δπξσπατθή νδεγία γηα ηνλ πγεηνλνκηθφ έιεγρν ησλ πφζηκσλ πδάησλ έγηλε ην Φπζηθά λεξά Σα θπζηθά λεξά κπνξεί λα πεξηέρνπλ αησξνχκελα θαη δηαιπκέλα αλφξγαλα θαη νξγαληθά ζηεξεά θαζψο θαη κηθξννξγαληζκνχο. Σα ζπζηαηηθά απηά κπνξεί λα πξνέξρνληαη είηε απφ θπζηθέο πεγέο είηε απφ ηελ είζνδν αζηηθψλ θαη βηνκεραληθψλ απνβιήησλ. 1.2 Υεκηθή ζύζηαζε λεξώλ Ζ ρεκηθή ζχζηαζε ησλ θπζηθψλ λεξψλ νθείιεηαη α) ζηηο αληηδξάζεηο ηνπ λεξνχ κε ηα πεηξψκαηα ηεο γεο, κε ηα νπνία έξρεηαη ζε επαθή, β) ζηελ απνζάζξσζε ησλ πεηξσκάησλ, γ) ζηελ έθπιπζε εδαθψλ θαη ηδεκάησλ. Σξνπνπνηείηαη κε ηε βνήζεηα βηνινγηθψλ κεηαβνιηζκψλ θαη επεξεάδεηαη απφ ηνλ πδξνινγηθφ θχθιν Κύξηεο αληηδξάζεηο Οη θχξηεο αληηδξάζεηο είλαη νη: 1) Γηάιπζε Μεηαηξνπή ραιαδία ζε ππξηηηθφ νμχ Γηάιπζε αλζξαθηθνχ αζβεζηίνπ Μεηαηξνπή θζνξαπαηίηε ζε πδξνμπαπαηίηε κε ειεπζέξσζε θζνξίνπ 2) Ομεηδναλαγσγή Αλαγσγή ηξηζζελνχο ζηδήξνπ ζε λεξά κε ρακειή ζπγθέληξσζε Ο 2 κε ηαπηφρξνλε απειεπζέξσζε πδξνγφλνπ. 4

7 3) Ηνληνελαιιαγή ρεηίδνληαη κε αξγίινπο (ε θπξηφηεξε αληίδξαζε έθπιπζεο εδαθψλ). 4) πκπινθνπνίεζε Κύξηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά Καηηόληα Αζβέζηην, Ca 2+ Αληόληα Αλζξαθηθά,CO 3 2- θαη Γηηηαλζξαθηθά HCO 3 - Μαγλήζην, Mg 2+ Υισξηνχρα, Cl - Νάηξην, Na + Θεηηθά, SO 4 - Κάιην, K + Νηηξηθά, NO 3 - ίδεξνο, Fe 2+ Φσζθνξηθά, PO 4 - Μαγγάλην, Mn 2+ Φζνξηνχρα, F - Πίνακασ 1 *Ζ αξρή ηεο ρεκηθήο νπδεηεξφηεηαο επηβάιεη ην άζξνηζκα ησλ θαηηφλησλ λα ηζνχηαη κε ην άζξνηζκα ησλ αληφλησλ, εθθξαζκέλα ζε meq/l. 1.3 Γείθηεο πνηόηεηαο λεξνύ θιεξφηεηα Οξγαληθέο νπζίεο ph COD Οιηθά δηαιπκέλα ζηεξεά TOC Αγσγηκφηεηα Οξγαλνιεπηηθφο έιεγρνο Θνιφηεηα Τπνιεηκκαηηθφ ριψξην Παξαθάησ παξαηίζεληαη ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε πφζηκν λεξφ αλά ηελ πθήιην (εηθφλα 1), ε παγθφζκηα θαηαλάισζε λεξνχ θαηά άηνκν πξνο πεξηνρή θαη ρξήζε (γξάθεκα 1) θαη ε κέζε ζπγθέληξσζε ληηξηθψλ ησλ ππφγεησλ πδάησλ παλειιαδηθά (εηθφλα 2). 5

8 Εικόνα 1 Λειψυδρία λόγω φυςικϊν πόρων ή οικονομικϊν αιτιϊν *water scarcity = λειψυδρία 6

9 Πόςιμο νερό Νερό Βιομθχανικισ χριςθσ Νερό Άρδευςθσ Γράφημα 1 Παγκόςμια κατανάλωςη νεροφ ανά κεφαλή προσ περιοχή και χρήςη 7

10 8 Εικόνα 2 Μζςη ςυγκζντρωςη νιτρικϊν πανελλαδικά

11 2. ΝΟΜΟΘΔΙΑ 2.1 Η ΤΓΔΙΟΝΟΜΙΚΗ ΓΙΑΣΑΞΗ ΓΙΑ ΣΟ «ΠΟΙΜΟ ΝΔΡΟ» (1986) Ζ πξψηε ζπνπδαία πγεηνλνκηθή δηάηαμε γηα ην «πφζηµν λεξφ» εθδφζεθε ζηε ρψξα µαο ην 1986 (Α5/288/ ΦΔΚ 53 / Σεχρνο Β' / ) µε ζθνπφ ηελ ελαξµφληζε ηεο Διιεληθήο Ννµνζεζίαο µε ηελ 80/778 νδεγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο ΔΟΚ ηεο 15/7/80. ηε δηάηαμε απηή νξίδεηαη σο «πφζηµν λεξφ» ην λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα αλζξψπηλε ρξήζε, είηε κεηά απφ πξνεγνχκελε επεμεξγαζία είηε φρη, νπνηαδήπνηε θαη αλ είλαη ε πξνέιεπζή ηνπ. Σν πφζηµν λεξφ δηαηίζεηαη γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζε εξγνζηάζηα θαη βηνηερλίεο παξαζθεπήο ηξνθίµσλ θαη πνηψλ. Απφ ηε δηάηαμε εμαηξέζεθαλ ηα θπζηθά κεηαιιηθά θαη ηα ηαµαηηθά λεξά. Οη επηηξεπφκελεο ηηµέο γηα ηηο πνηνηηθέο παξαµέηξνπο, νη νπνίεο πξνζδηνξίδνπλ ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ πφζηµνπ λεξνχ, ραξαθηεξίδνληαη ζαλ 1) νξγαλνιεπηηθέο, 2) θπζηθνρεµηθέο, 3) παξάµεηξνη πνπ αθνξνχλ αλεπηζχµεηεο νπζίεο, 4) παξάµεηξνη πνπ αθνξνχλ ηνμηθέο νπζίεο, 5) κηθξνβηνινγηθέο, θαη πξέπεη λα είλαη νπσζδήπνηε θαηψηεξεο ή ίζεο µε ηηο ηηµέο ηεο «Αλψηαηεο παξαδεθηήο ζπγθέληξσζεο». Ζ θαζεµεξηλή µέηξεζε φισλ ησλ παξαµέηξσλ γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ λεξνχ δελ είλαη πάληα δπλαηή αιιά νχηε θαη αλαγθαία. χµθσλα µε ηελ πγεηνλνµηθή δηάηαμε ν έιεγρνο ησλ παξαµέηξσλ γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ λεξνχ πεξηιαµβάλεη α) ηνλ ειάρηζην έιεγρν, β) ηνλ έιεγρν ξνπηίλαο, γ) ηνλ πεξηνδηθφ θαζψο θαη δ) ηνλ έθηαθην έιεγρν. Ζ λνκνζεζία απηή ίζρπε κέρξη ηηο 15/12/ Η ΙΥΤΟΤΑ ΤΓΔΙΟΝΟΜΙΚΗ ΓΙΑΣΑΞΗ ΓΙΑ ΣΟ «ΝΔΡΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΣΑΝΑΛΩΗ» (2001) Ζ πην πξφζθαηε θνηλή ππνπξγηθή απφθαζε, ΚΤΑ Τ2/2600/2001 (ΦΔΚ 892/ ηεχρνο Β ) αλαθέξεηαη ζηελ «Πνηφηεηα ηνπ λεξνχ αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο» ζε ζπµµφξθσζε πξνο ηελ νδεγία 98/83/ΔΚ ηνπ πµβνπιίνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ηεο 3/11/98. Ζ ζπγθεθξηµέλε Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε έρεη ζηφρν ηελ πξνζηαζία ηεο αλζξψπηλεο πγείαο απφ ηηο δπζµελείο επηπηψζεηο πνπ νθείινληαη ζηε ξχπαλζε ή ζηε µφιπλζε ηνπ λεξνχ αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο δηαζθαιίδνληαο φηη απηφ είλαη πγηεηλφ θαη θαζαξφ. Χο «λεξφ αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο» λνείηαη: Α) ην λεξφ, είηε ζηε θπζηθή ηνπ θαηάζηαζε είηε κεηά απφ επεμεξγαζία, πνπ πξννξίδεηαη γηα πφζε, καγείξεκα, παξαζθεπή ηξνθήο ή άιιεο νηθηαθέο ρξήζεηο, αλεμάξηεηα απφ ηελ πξνέιεπζή ηνπ θαη απφ ην εάλ παξέρεηαη απφ δίθηπν δηαλνµήο, απφ βπηίν, ή ζε θηάιεο ή δνρεία. 9

12 Β) ην λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο επηρεηξήζεηο παξαγσγήο ηξνθίκσλ γηα ηελ παξαζθεπή, επεμεξγαζία, ζπληήξεζε ή εκπνξία πξντφλησλ ή νπζηψλ, πνπ πξννξίδνληαη γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε. Οη ηηκέο ησλ πνηνηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ «λεξνχ αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο» ραξαθηεξίδνληαη ζαλ 1) κηθξνβηνινγηθέο, 2) ρεκηθέο, 3) ελδεηθηηθέο παξάκεηξνη θαη νξίδνληαη µε µηα «Παξαµεηξηθή ηηµή» ρσξίο λα γίλεηαη αλαθνξά ζε «Δλδεηθηηθφ επίπεδν» θαη «Αλψηαηε παξαδεθηή ζπγθέληξσζε» φπσο ζηελ πγεηνλνµηθή δηάηαμε γηα ην «πφζηµν λεξφ» ηνπ Παξεθθιίζεηο απφ ηηο ηηµέο απηέο επηηξέπνληαη, πξνθεηµέλνπ λα αληηµεησπηζηνχλ ζπλζήθεο πνπ έρνπλ ζρέζε µε ηε θχζε θαη ηε ζχζηαζε ηνπ εδάθνπο ζηελ πεξηνρή ε νπνία ηξνθνδνηεί ηελ ππφ εμέηαζε πεγή θαη ζπλζήθεο πνπ έρνπλ ζρέζε µε εμαηξεηηθά µεηεσξνινγηθά θαηλφµελα ή πξφζθαηξεο ηερληθέο δπζρέξεηεο. Οη παξεθθιίζεηο δελ αθνξνχλ, ζε θαµία πεξίπησζε, ηνπο ηνμηθνχο ή µηθξνβηνινγηθνχο παξάγνληεο θαη ζε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα απνθιείνπλ ηνπο θηλδχλνπο γηα ηε δεµφζηα πγεία. χµθσλα µε ηελ πγεηνλνµηθή δηάηαμε ν έιεγρνο ησλ παξαµέηξσλ γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ λεξνχ πεξηιαµβάλεη α) ηε Γνθηκαζηηθή παξαθνινχζεζε, β) ηελ Διεγθηηθή παξαθνινχζεζε θαη γ) ηελ πκπιεξσκαηηθή παξαθνινχζεζε. Ζ Τγεηνλνκηθή Γηάηαμε γηα ην πφζηκν λεξφ, πνπ ηζρχεη ζήκεξα [ΚΤΑ Τ2/2600/2001 (ΦΔΚ 892/ ηεχρνο Β )] έρεη ηξνπνπνηεζεί (ΦΔΚ 630/ ηεχρνο Β ). Παξαθάησ παξαηίζεηαη ην άξζξν 18.: «11. Σν άξζξν 18 ηξνπνπνηείηαη σο εμήο:» Παξαξηήκαηα Πξνζαξηώληαη θαη απνηεινύλ αλαπόζπαζηα κέξε ηεο παξνύζαο Τγεηνλνκηθήο δηάηαμεο ηα Παξαξηήκαηα Η, ΗΗ θαη ΗΗΗ, πνπ αθνινπζνύλ: 10

13 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Ι ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΔΣΡΙΚΔ ΣΙΜΔ ΜΔΡΟ Α Μηθξνβηνινγηθέο παξάκεηξνη: Παράμεηρος Παραμεηρική ηιμή (αξηζκόο/100 ml) Escherichia coli (E. coli) 0 Δληεξόθθνθνη 0 Πίνακασ 2 Γηα ην λεξό πνπ πσιείηαη ζε θηάιεο ή δνρεία, ηζρύνπλ ηα αθόινπζα: Παράμεηρος Escherichia coli (E. coli) Δληεξόθνθθνη Pseudomonas aeruginosa Αξηζκόο απνηθηώλ ζε 22 ν C Αξηζκόο απνηθηώλ ζε 37 ν C Πίνακασ 3 Παραμεηρική ηιμή 0/250 ml 0/250 ml 0/250 ml 100/ml 20/ml Υεκηθέο παξάκεηξνη ΜΔΡΟ Β Παράμεηρος Παραμεηρική ηιμή Μονάδα ημειώζεις Αθξπιακίδην 0,10 κg/1 εκείσζε 1 Αληηκόλην 5,0 κg/1 Αξζεληθό 10 κg/1 Βελδόιην 1,0 κg/1 Βελδν-α-ππξέλην 0,010 κg/1 Βόξην 1,0 mg/1 Βξσκηθά 10 κg/1 εκείσζε 2 Κάδκην 5,0 κg/1 Υξώκην 50 κg/1 εκείσζε 3 Υαιθόο 2,0 mg/1 εκείσζε 3 Κπαληνύρα 50 κg/1 1,2 δηρισξναηζάλην 3,0 κg/1 Δπηρισξπδξίλε 0,10 κg/1 εκείσζε 1 Φζνξηνύρα 1,5 mg/1 Μόιπβδνο 10 κg/1 εκεηώζεηο 3 θαη 4 Τδξάξγπξνο 1,0 κg/1 11

14 Παράμεηρος Παραμεηρική ηιμή Μονάδα ημειώζεις Νηθέιην 20 κg/1 εκείσζε 3 Νηηξηθά 50 mg/1 εκείσζε 5 Νηηξώδε 0,50 mg/1 εκείσζε 5 Παξαζηηνθηόλα 0,10 κg/1 εκεηώζεηο 6 θαη 7 ύλνιν παξαζηηνθηόλσλ 0,50 κg/1 εκεηώζεηο 6 θαη 8 Πνιπθπθιηθνί αξσκαηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο ειήλην 10 κg/1 Σεηξαρισξναηζέλην θαη Σξηρισξαηζέλην 10 κg/1 Πίνακασ 4 0,10 κg/1 Άζξνηζκα ζπγθεληξώζεσλ ζπγθεθξηκέλσλ ελώζεσλ ζεκείσζε 9 Άζξνηζκα ζπγθεληξώζεσλ ζπγθεθξηκέλσλ παξακέηξσλ Οιηθά ηξηαινγνλνκεζάληα 100 κg/1 Άζξνηζκα ζπγθεληξώζεσλ ζπγθεθξηκέλσλ ελώζεσλ ζεκείσζε 10 Βηλπινρισξίδην 0,50 κg/1 εκείσζε 1 εκείσζε 1: εκείσζε 2: εκείσζε 3: εκείσζε 4: Ζ παξακεηξηθή ηηκή αλαθέξεηαη ζηελ ζπγθέληξσζε θαηαινίπσλ κνλνκεξνύο ζην λεξό όπσο ππνινγίδεηαη ζύκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο πεξί κεγίζηεο κεηαλάζηεπζεο εθ ηνπ αληηζηνίρνπ πνιπκεξνύο όηαλ βξίζθεηαη ζε επαθή κε ην λεξό. Δάλ είλαη δπλαηόλ, νη Αξκόδηεο αξρέο, πξέπεη λα επηδηώθνπλ ρακειόηεξε ηηκή ρσξίο λα ζίγεηαη ε απνιύκαλζε. Γηα ην λεξό πνπ αλαθέξεηαη ζην άξζξν 6 παξάγξαθνο 1 ζηνηρεία α), β), θαη δ), ε ηηκή πξέπεη λα έρεη επηηεπρζεί ην αξγόηεξν, πέληε εκεξνινγηαθά έηε κεηά ηελ εκεξνκελία έλαξμεο ηζρύνο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο. Ζ παξακεηξηθή ηηκή γηα ηα βξσκηθά άιαηα από ηελ έλαξμε ηζρύνο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο θαη κέρξη πέληε έηε κεηά ηελ έλαξμε ηζρύνο ηεο είλαη 25 κg/l, ελώ πεξαηηέξσ ηζρύεη ε σο άλσ αλαθεξνκέλε ηηκή ηνπ Παξαξηήκαηνο Η, Μέξνο Β. Ζ ηηκή ηζρύεη γηα δείγκα λεξνύ αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο πνπ ιακβάλεηαη κε θαηάιιειε κέζνδν δεηγκαηνιεςίαο1 ζηε βξύζε θαη θαηά ηξόπνλ ώζηε λα είλαη αληηπξνζσπεπηηθό ηνπ εβδνκαδηαίνπ κέζνπ όξνπ πνπ πίλνπλ νη θαηαλαισηέο. Δθόζνλ ελδείθλπηαη, νη κέζνδνη δεηγκαηνιεςίαο θαη παξαθνινύζεζεο εθαξκόδνληαη θαηά ελαξκνληζκέλν ηξόπν πνπ θαζνξίδεηαη ζύκθσλα κε ην άξζξν 7 παξάγξαθνο 4. Οη αξκόδηεο αξρέο ιακβάλνπλ ππόςε ηα πεξηζηαηηθά κεγίζησλ επηπέδσλ πνπ ελδέρεηαη λα έρνπλ δπζκελείο επηπηώζεηο ζηελ αλζξώπηλε πγεία. Γηα ην λεξό πνπ αλαθέξεηαη ζην άξζξν 6 παξάγξαθνο 1 ζηνηρεία α), β) θαη δ), ε ηηκή πξέπεη λα έρεη επηηεπρζεί, ην αξγόηεξν, 10 εκεξνινγηαθά έηε κεηά ηελ εκεξνκελία έλαξμεο ηζρύνο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο. Ζ παξακεηξηθή ηηκή γηα ην κόιπβδν από ηελ έλαξμε ηζρύνο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο θαη κέρξη 10 έηε κεηά ηελ έλαξμε ηζρύνο ηεο, είλαη 25 κg/1. Οη αξκόδηεο αξρέο κεξηκλνύλ ώζηε λα ιακβάλνληαη όια ηα δένληα κέηξα γηα ηελ όζν ην δπλαηόλ κεγαιύηεξε κείσζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ κνιύβδνπ ζην λεξό αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο 12

15 εκείσζε 5: εκείσζε 6: θαηά ηελ πεξίνδν πνπ απαηηείηαη γηα λα επηηεπρζεί ε ηήξεζε ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο. Όηαλ εθαξκόδνπλ κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ηεο ηήξεζεο ηεο ηηκήο απηήο, νη αξκόδηεο αξρέο δίλνπλ πξννδεπηηθά ηελ πξνηεξαηόηεηα όπνπ ππάξρνπλ νη πςειόηεξεο ζπγθεληξώζεηο κνιύβδνπ ζην λεξό αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο. Οη αξκόδηεο αξρέο εμαζθαιίδνπλ όηη ηεξείηαη ν όξνο [ληηξηθά]/50+[ληηξώδε]/3< 1, νη αγθύιεο ππνδεινύλ ζπγθέληξσζε ζε mg/l γηα ληηξηθά (ΝΟ 3 - ) θαη γηα ηα ληηξώδε άιαηα (ΝΟ 2 - ), θαζώο θαη όηη ε ηηκή 0,10 mg/l γηα ηα ληηξώδε ηεξείηαη γηα ην λεξό πνπ πξνέξρεηαη από εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο. Ωο «παξαζηηνθηόλα» λννύληαη: νξγαληθά εληνκνθηόλα νξγαληθά δηδαληνθηόλα νξγαληθά κπθεηνθηόλα νξγαληθά λεκαησδνθηόλα νξγαληθά αθαξηνθηόλα νξγαληθά θπθνθηόλα νξγαληθά ηξσθηηθνθηόλα νξγαληθά γιηλνθηόλα ζπλαθή πξντόληα (κεηαμύ άιισλ νη ξπζκηζηέο αύμεζεο) νη ζρεηηθνί κεηαβνιίηεο απηώλ, πξντόληα ππνβάζκηζεο θαη αληίδξαζεο. εκείσζε 7: εκείσζε 8: Διέγρνληαη κόλνλ ηα παξαζηηνθηόλα ησλ νπνίσλ πηζαλνινγείηαη ε παξνπζία ζε κία δεδνκέλε παξνρή λεξνύ. Ζ παξακεηξηθή ηηκή ηζρύεη γηα θάζε επηκέξνπο παξαζηηνθηόλν. Γηα ηα aldrine, dieldrine, heptachlor, epoxi-heptachlor, ε παξακεηξηθή ηηκή είλαη 0,030 κg/l. Ωο «ζπλνιηθά παξαζηηνθηόλα» λνείηαη ην άζξνηζκα όισλ ησλ επηκέξνπο παξαζηηνθηόλσλ πνπ αληρλεύνληαη θαη πξνζδηνξίδνληαη πνζνηηθώο θαηά ηε δηαδηθαζία παξαθνινύζεζεο. εκείσζε 9: Οη ζπγθεθξηκέλεο ελώζεηο είλαη: -βελδν(β)θζνξαλζέλην, -βελδν(ι)θζνξαλζέλην, - εκείσζε 10: βελδν(ε,ζ,η)πεξπιέλην, -ηλδελν(1,2,3-γ,δ)ππξέλην. Δάλ είλαη δπλαηόλ, νη αξκόδηεο αξρέο λα επηδηώθνπλ ρακειόηεξε ηηκή ρσξίο λα ζίγεηαη ε απνιύκαλζε. Οη ζπγθεθξηκέλεο ελώζεηο είλαη: ρισξνθόξκην, βξσκνθόξκην, δηβξσκνρισξνκεζάλην, βξσκνδηρισξνκεζάλην. Γηα ην λεξό πνπ αλαθέξεηαη ζην άξζξν 6 παξάγξαθνο 1 ζηνηρεία α), β) θαη δ), ε ηηκή πξέπεη λα έρεη επηηεπρζεί ην αξγόηεξν, πέληε εκεξνινγηαθά έηε κεηά ηελ εκεξνκελία έλαξμεο ηζρύνο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο. Ζ παξακεηξηθή ηηκή γηα νιηθά ηξηαινγνλνκεζάληα απν ηελ έλαξμε ηζρύνο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο θαη κέρξη πέληε έηε κεηά ηελ έλαξμε ηζρύνο ηεο, είλαη 150 κg/l. Οη αξκόδηεο αξρέο κεξηκλνύλ ώζηε λα ιακβάλνληαη όια ηα δένληα κέηξα γηα ηελ όζν ην δπλαηόλ κεγαιύηεξε κείσζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ηξηαινγνλνκεζαλίσλ ζην λεξό αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο θαηά ηελ πεξίνδν πνπ απαηηείηαη γηα λα επηηεπρζεί ε ηήξεζε ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο. Όηαλ εθαξκόδνπλ κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ηεο ηηκήο απηήο, νη αξκόδηεο αξρέο δίλνπλ πξννδεπηηθά ηελ πξνηεξαηόηεηα ζηηο πεξηνρέο κε ηηο πςειόηεξεο ζπγθεληξώζεηο ηξηαινγνλνκεζαλίσλ ζην λεξό αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο. 13

16 Δλδεηθηηθέο παξάκεηξνη ΜΔΡΟ Γ Παράμεηρος Παραμεηρική ηιμή Μονάδα ημειώζεις Αξγίιην 200 κg/l Ακκώλην 0,50 mg/l Υισξηνύρα 250 mg/l εκείσζε 1 Clostridium perfringens (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζπόξσλ) Υξώκα 0 Αξηζκόο / 100 ml Απνδεθηό γηα ηνπο θαηαλαισηέο θαη άλεπ αζπλήζνπο κεηαβνιήο Αγσγηκόηεηα 2500 πγθέληξσζε ηόλησλ πδξνγόλνπ ίδεξνο 200 κg/l Μαγγάλην 50 κg/l Οζκή Απνδεθηή ζηνπο θαηαλαισηέο θαη άλεπ αζπλήζνπο κεηαβνιήο κs cm -1 ζηνπο 20 ν C εκείσζε 2 εκείσζε 1 6,5 θαη 9,5 Μνλάδεο ph εκεηώζεηο 1 θαη 3 Ομεηδσζηκόηεηα 5,0 mg/l O 2 εκείσζε 4 Θεηηθά 250 mg/l εκείσζε 1 Νάηξην 200 mg/l Γεύζε Απνδεθηή ζηνπο θαηαλαισηέο θαη άλεπ αζπλήζνπο κεηαβνιήο Αξηζκόο απνηθηώλ ζε 22 Άλεπ αζπλήζνπο κεηαβνιήο ν C θαη 37 o C Κνινβαθηεξηνεηδή 0 Αξηζκόο / 100 ml Οιηθόο νξγαληθόο Άλεπ αζπλήζνπο κεηαβνιήο άλζξαθαο (TOC) Τπνιεηκκαηηθό ριώξην mg/1 Θνιόηεηα Πίνακασ 5 Απνδεθηή ζηνπο θαηαλαισηέο θαη άλεπ αζπλήζνπο κεηαβνιήο εκείσζε 5 εκείσζε 6 εκείσζε 11 εκείσζε 7 Ραδηελέξγεηα Παράμεηρος Παραμεηρική ηιμή Μονάδα ημειώζεις Σξίηην 100 becquerel / l εκεηώζεηο 8 θαη 10 Οιηθή ελδεηθηηθή 0,10 msv / έηνο εκεηώζεηο 9 θαη 10 δόζε Πίνακασ 6 14

17 εκείσζε 1: εκείσζε 2: εκείσζε 3: εκείσζε 4: εκείσζε 5: εκείσζε 6: εκείσζε 7: εκείσζε 8: εκείσζε 9: εκείσζε 10: εκείσζε 11: Σν λεξό δελ πξέπεη λα είλαη δηαβξσηηθό. Ζ παξάκεηξνο απηή ρξεηάδεηαη λα κεηξάηαη κόλνλ όηαλ ην λεξό πξνέξρεηαη ή επεξεάδεηαη από επηθαλεηαθό λεξό. ε πεξίπησζε κε ηήξεζεο ηεο παξακεηξηθήο απηήο ηηκήο νη αξκόδηεο αξρέο εμεηάδνπλ ηελ παξνρή λεξνύ γηα λα εμαζθαιίζνπλ όηη δελ ππάξρεη ελδερόκελνο θίλδπλνο γηα ηελ αλζξώπηλε πγεία ιόγσ ηεο παξνπζίαο παζνγόλσλ κηθξννξγαληζκώλ, όπσο π.ρ. Cryptosporidium. Οη αξκόδηεο αξρέο πεξηιακβάλνπλ ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλώλ απηώλ ζηελ έθζεζε πνπ ππνβάιινπλ ζύκθσλα κε ην άξζξν 13 παξάγξαθνο 2. Γηα ην ζηάζηκν λεξό πνπ ηνπνζεηείηαη ζε θηάιεο ή δνρεία, ε θαηώηαηε ηηκή κπνξεί λα κεηώλεηαη ζε 4,5 κνλάδεο ph. Ζ παξάκεηξνο απηή δελ ρξεηάδεηαη λα κεηξάηαη εθόζνλ αλαιύεηαη ε παξάκεηξνο νιηθνύ νξγαληθνύ άλζξαθα. Γηα λεξό πνπ ηνπνζεηείηαη ζε θηάιεο ή δνρεία, ε κνλάδα είλαη: αξηζκόο/250 ml. Ζ παξάκεηξνο απηή δελ ρξεηάδεηαη λα κεηξάηαη γηα παξνρέο θάησ ησλ m 3 εκεξεζίσο. ε πεξίπησζε επεμεξγαζίαο επηθαλεηαθώλ πδάησλ, ηα θξάηε κέιε επηδηώθνπλ παξακεηξηθή ηηκή πνπ δελ ππεξβαίλεη ηελ 1,0 NTU (λεθεινκεηξηθή κνλάδα ζνιόηεηαο) ζην λεξό πνπ πξνέξρεηαη από εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο. Οη ζπρλόηεηεο ειέγρνπ ζα πεξηιεθζνύλ αξγόηεξα ζην Παξάξηεκα II. Δμαηξνπκέλνπ ηνπ ηξίηηνπ, ηνπ θαιίνπ 40, ηνπ ξαδνλίνπ θαη ησλ πξντόλησλ δηάζπαζεο ηνπ ξαδνλίνπ. Οη ζπρλόηεηεο ειέγρνπ, νη κέζνδνη παξαθνινύζεζεο θαη νη πιένλ θαηάιιειεο ζέζεηο γηα ηα ζεκεία παξαθνινύζεζεο ζα θαζνξηζηνύλ αξγόηεξα ζην παξάξηεκα II. Οη απαηηνύκελεο από ηε ζεκείσζε 8 πξνηάζεηο γηα ηηο ζπρλόηεηεο ειέγρνπ θαη ε ζεκείσζε 9 γηα ηηο ζπρλόηεηεο ειέγρνπ, ηηο κεζόδνπο παξαθνινύζεζεο θαη ηηο πιένλ θαηάιιειεο ζέζεηο γηα ηα ζεκεία παξαθνινύζεζεο ζην παξάξηεκα II εγθξίλνληαη ζύκθσλα κε δηαδηθαζία ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. (Καηά ηελ θαηάξηηζε ησλ πξνηάζεσλ απηώλ, ε Δπηηξνπή ζα ιάβεη ππόςε ηεο, κεηαμύ άιισλ, ηηο ζρεηηθέο δηαηάμεηο δπλάκεη ηεο πθηζηάκελεο λνκνζεζίαο ή ηα θαηάιιεια πξνγξάκκαηα παξαθνινύζεζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ απνηειεζκάησλ παξαθνινύζεζεο πνπ πξνθύπηνπλ από απηό.) Γελ απαηηείηαη από ηελ αξκόδηα αξρή λα ειέγρεη ην πόζηκν ύδσξ γηα ηξίηην ή ξαδηελέξγεηα γηα λα θαζνξίζεη νιηθή ελδεηθηηθή δόζε, εθόζνλ, βάζεη άιιεο παξαθνινύζεζεο, είλαη ηθαλνπνηεκέλν από ην γεγνλόο όηη ηα επίπεδα ηνπ ηξηηίνπ ή ε νιηθή ελδεηθηηθή δόζε ζην λεξό είλαη αξθεηά θάησ από ηελ παξακεηξηθή ηηκή. ηελ πεξίπησζε απηή, αλαθνηλώλεη ηνπο ιόγνπο ηεο απόθαζήο ηεο ζηελ Δπηηξνπή, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ απνηειεζκάησλ απηήο ηεο άιιεο παξαθνινύζεζεο. ύκθσλα κε ηελ παξ.1 ηνπ άξζξνπ 10 ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο 15

18 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ II ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΗΗ ΠΙΝΑΚΑ Α Αλαιπόκελεο παξάκεηξνη 1. Γοκιμαζηική παρακολούθηζη θνπόο ηεο δνθηκαζηηθήο παξαθνινύζεζεο είλαη λα παξέρνληαη, ζε ηαθηηθή βάζε, ζηνηρεία γηα ηελ νξγαλνιεπηηθή θαη κηθξνβηνινγηθή πνηόηεηα ηνπ λεξνύ πνπ δηαηίζεηαη γηα αλζξώπηλε θαηαλάισζε θαζώο θαη πιεξνθνξίεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο επεμεξγαζίαο ηνπ πόζηκνπ ύδαηνο (ηδίσο ηεο απνιύκαλζεο) εθόζνλ γίλεηαη, ώζηε λα δηαπηζησζεί θαηά πόζνλ ην λεξό αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο ηεξεί ηηο ζρεηηθέο παξακεηξηθέο ηηκέο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο. Οη αθόινπζεο παξάκεηξνη ππόθεηληαη ζε δνθηκαζηηθή παξαθνινύζεζε. Οη αξκόδηεο αξρέο κπνξνύλ λα πξνζζέηνπλ θαη άιιεο παξακέηξνπο ζηνλ πίλαθα απηόλ εάλ ην θξίλνπλ ζθόπηκν. 1) Αξγίιην (ζεκείσζε 1) 2) Ακκώλην 3) Υξώκα 4) Αγσγηκόηεηα 5) Clostridium Perfringens (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζπόξσλ) (ζεκείσζε 2) 6) Escherichia coli (E. coli) 7) πγθέληξσζε ηόλησλ πδξνγόλνπ 8) ίδεξνο (ζεκείσζε 1) 9) Νηηξώδε (ζεκείσζε 3) 10) Οζκή 11) Pseudomonas aeruginosa (ζεκείσζε 4) 12) Γεύζε 13) Αξηζκόο απνηθηώλ ζε 22 ν C θαη 37 ν C 14) Κνινβαθηεξηνεηδή 15) Θνιόηεηα 16) Τπνιεηκκαηηθό ριώξην (ζεκείσζε 5) εκείσζε 1: Απαηηείηαη κόλνλ όηαλ ρξεζηκνπνηείηαη σο θξνθηδσηηθό (*). εκείσζε 2: Απαηηείηαη κόλνλ όηαλ ην λεξό πξνέξρεηαη ή επεξεάδεηαη από επηθαλεηαθό λεξό (*). εκείσζε 3: Απαηηείηαη κόλνλ όηαλ γηα ηελ απνιύκαλζε γίλεηαη ρισξακίλσζε (*). εκείσζε 4: Απαηηείηαη κόλνλ γηα λεξό πνπ δηαηίζεηαη πξνο πώιεζε ζε θηάιεο ή δνρεία. εκείσζε 5: Απαηηείηαη κόλνλ όηαλ γηα ηελ απνιύκαλζε ρξεζηκνπνηείηαη ε κέζνδνο ηεο ρισξίσζεο (*) ε όιεο ηηο άιιεο πεξηπηώζεηο, νη παξάκεηξνη πεξηιακβάλνληαη ζηνλ πίλαθα ηεο ειεγθηηθήο παξαθνινύζεζεο. 16

19 2. Δλεγκηική παρακολούθηζη θνπόο ηεο ειεγθηηθήο παξαθνινύζεζεο είλαη λα παξέρνληαη ηα ζηνηρεία πνπ απαηηνύληαη γηα λα δηαπηζησζεί θαηά πόζνλ ηεξνύληαη όιεο νη παξακεηξηθέο ηηκέο ηεο παξνύζαο Γηάηαμεο. Όιεο νη παξάκεηξνη πνπ θαζνξίδνληαη ζην παξάξηεκα Η, ππόθεηληαη ζε ειεγθηηθή παξαθνινύζεζε, εθηόο αλ νη αξκόδηεο αξρέο απνθαλζνύλ, γηα ρξνληθή πεξίνδν πνπ θαζνξίδνπλ νη ίδηεο, όηη κηα παξάκεηξνο δελ ππάξρεη πηζαλόηεηα λα εκθαληζηεί ζε κηα δεδνκέλε παξνρή λεξνύ ζε ζπγθεληξώζεηο νη νπνίεο ζα δεκηνπξγνύζαλ θίλδπλν παξαβίαζεο ηεο αληίζηνηρεο παξακεηξηθήο ηηκήο. Ζ παξάγξαθνο απηή δελ ηζρύεη γηα ηηο παξακέηξνπο ζρεηηθά κε ηελ ξαδηελέξγεηα, νη νπνίεο, ππό όξνπο ησλ ζεκεηώζεσλ 8, 9 θαη 10 ηνπ παξαξηήκαηνο I κέξνο Γ, παξαθνινπζνύληαη ζύκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο παξαθνινύζεζεο πνπ ζεζπίδνληαη κε δηαδηθαζία ηεο Δπξ. Δπηηξνπήο. ηα πιαίζηα ησλ πξνβιεπνκέλσλ ζηελ παξ.5 ηνπ άξζξνπ 7 πξνθεηκέλνπ λα ζπκπιεξσζεί αλάινγα κε ηηο αλάγθεο, ε εμέηαζε πνηόηεηαο ηνπ πόζηκνπ λεξνύ είλαη ζθόπηκν λα εξεπλεζνύλ ζε έθηαθηεο πεξηπηώζεηο, κεηαμύ ησλ άιισλ,εθηόο από ηηο παξακέηξνπο ηνπ Παξαξηήκαηνο Η θαη α) Σα αθόινπζα παζνγόλα βαθηήξηα: 1) αικνλέιιεο 2) ηαθπιόθνθθνη παζνγόλνη, 3) Βαθηεξηνθάγνη ησλ θνπξάλσλ 4) Ηνί ησλ εληέξσλ 5) E. coli O:157 6) Κακππινβαθηεξίδην β) Οη αθόινπζνη νξγαληζκνί: 1) παξαζηηηθνί νξγαληζκνί (π.ρ. Κξππηνζπνξίδην, Giardia lamblia) 2) θύθε 3) άιια κνξθνπνηεκέλα ζηνηρεία (δσάξηα) Γηα ηηο αλσηέξσ παξακέηξνπο ησλ εδαθίσλ α) θαη β) ηεο παξνύζαο παξαγξάθνπ ε παξακεηξηθή ηηκή είλαη κεδεληθή. 17

20 γ) Οη αθόινπζεο ρεκηθέο παξάκεηξνη Παράμεηρος Παραμεηρική ηιμή PCB's - PCT's 0,50 0,10 Μονάδα κg/1 κg/1 Άξγπξνο 10 κg/1 Φαηλνιηθέο ελώζεηο (πιήλ 0,50 κg/1 πεληαρισξνθαηλόιεο) Τδξνγνλάζξαθεο ελ 10 κg/1 δηαιύζεη ή ελ γαιαθηώκαηη -Οξπθηέιαηα Δπηθαλεηνδξαζηηθνί παξάγνληεο 200 κg/1 Φσζθόξνο (P2O5) 5 mg/1 Ξεξό ππόιεηκκα 1500 mg/1 Κάιην 12 mg/1 Τδξόζεην Με αληρλεύζηκν νξγαλνιεπηηθά Πίνακασ 7 ημειώζεις Άζξνηζκα ζπγθεληξώζεσλ Μεκνλσκέλε νπζία Ζ ζπκπιεξσκαηηθή παξαθνινύζεζε είλαη δπλαηόλ λα ζπκπιεξώλεηαη θαηάιιεια κε πξόζζεηεο παξακέηξνπο ζύκθσλα κε ηελ παξ.5 ηνπ άξζξνπ 7. Ζ ζπρλόηεηα ηεο ζπκπιεξσκαηηθήο παξαθνινύζεζεο θαζνξίδεηαη από ηηο αξκόδηεο αξρέο. ΠΙΝΑΚΑ Β1 Διάρηζηε ζπρλόηεηα δεηγκαηνιεςίαο θαη αλαιύζεσλ ηνπ λεξνύ αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο πνπ παξέρεηαη από δίθηπν δηαλνκήο ή από βπηίν ή ρξεζηκνπνηείηαη ζε επηρείξεζε παξαγσγήο ηξνθίκσλ. Οη αξκόδηεο αξρέο ιακβάλνπλ δείγκαηα από ηα ζεκεία ηήξεζεο πνπ θαζνξίδνληαη ζην άξζξν 6 παξάγξαθνο 1 ώζηε λα εμαζθαιίδνπλ όηη ην λεξό αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο αληαπνθξίλεηαη πξνο ηηο απαηηήζεηο ηεο Γηάηαμεο. Ωζηόζν, ζε πεξίπησζε δηθηύνπ δηαλνκήο, νη αξκόδηεο αξρέο κπνξνύλ λα ιακβάλνπλ δείγκαηα εληόο ηεο δώλεο παξνρήο ή ζηηο εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο γηα ζπγθεθξηκέλεο παξακέηξνπο εθόζνλ είλαη δπλαηόλ λα απνδεηρζεί όηη δελ ζα ππήξρε δπζκελήο κεηαβνιή ηεο κεηξνύκελεο ηηκήο ηεο ζπγθεθξηκέλεο παξακέηξνπ. 18

21 Όγθνο δηαλεκόκελνπ παξαγόκελνπ λεξνύ εκεξεζίσο ζε κηα δώλε παξνρήο (πηέζεσο) (εκεηώζεηο 1 θαη 2) m 3 Γοκιμαζηική παρακολούθηζη (παξάκεηξνη : Παξάξηεκα ΗΗ πίλαθαο Α, παξ.1) Αξηζκόο δεηγκάησλ εηεζίσο (εκεηώζεηο 3,4 θαη 5) Δλεγκηική παρακολούθηζη (παξάκεηξνη : Παξάξηεκα ΗΗ πίλαθαο Α, παξ.2) Αξηζκόο δεηγκάησλ εηεζίσο (εκεηώζεηο 3 θαη 5) (εκείσζε 6) αλά m 3 /εκ αλά 1000 m 3 /εκ αλά 1000 m 3 /εκ +1 αλά m 3 /εκ αλά 1000 m 3 /εκ +1 αλά m 3 /εκ Πίνακασ 8 εκείσζε 1: εκείσζε 2: εκείσζε 3: εκείσζε 4: Ωο δώλε παξνρήο (πηέζεσο) λνείηαη κία γεσγξαθηθά θαζνξηζκέλε πεξηνρή εληόο ηεο νπνίαο ην λεξό αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο εηζέξρεηαη από κία ή πεξηζζόηεξεο πεγέο θαη εληόο ηεο νπνίαο ε πνηόηεηα ηνπ λεξνύ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο πεξίπνπ νκνηόκνξθε. Οη όγθνη ππνινγίδνληαη σο κέζεο ηηκέο γηα έλα εκεξνινγηαθό έηνο. Γηα ηνλ θαζνξηζκό ηεο ειάρηζηεο ζπρλόηεηαο, νη αξκόδηεο αξρέο κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηνύλ ηνλ αξηζκό θαηνίθσλ κηαο δώλεο παξνρήο αληί ηνπ όγθνπ ηνπ λεξνύ, ζεσξώληαο όηη θάζε άηνκν θαηαλαιίζθεη 200 l / εκεξεζίσο. ηελ πεξίπησζε πεξηνδηθήο παξνρήο, βξαρείαο δηαξθείαο, ε ζπρλόηεηα παξαθνινύζεζεο ηνπ λεξνύ πνπ δηαλέκεηαη κε βπηία απνθαζίδεηαη από ηηο αξκόδηεο αξρέο Γηα ηηο δηάθνξεο παξακέηξνπο ηνπ παξαξηήκαηνο I, νη αξκόδηεο αξρέο δύλαληαη λα κεηώλνπλ ηνλ αξηζκό δεηγκάησλ πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ πίλαθα εάλ: α) νη ηηκέο ησλ απνηειεζκάησλ πνπ επηηπγράλνληαη από δείγκαηα ιακβαλόκελα επί πεξίνδν ηνπιάρηζηνλ δύν ζπλερώλ εηώλ είλαη ζηαζεξέο θαη ζεκαληηθώο θαιύηεξεο από ηηο νξηαθέο ηηκέο ηνπ παξαξηήκαηνο I θαη β) δελ ππάξρεη θάπνηνο παξάγσλ πνπ ελδέρεηαη λα ππνβαζκίζεη ηελ πνηόηεηα ηνπ λεξνύ. Ζ θαηώηαηε ζπρλόηεηα δελ πξέπεη λα είλαη κηθξόηεξε ηνπ 50% ηνπ αξηζκνύ ησλ δεηγκάησλ πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ πίλαθα εθηόο ηεο εηδηθήο πεξηπηώζεσο ηεο ζεκείσζεο 6. 19

22 εκείσζε 5: εκείσζε 6: ην κέηξν ηνπ δπλαηνύ, ν αξηζκόο ησλ δεηγκάησλ πξέπεη λα θαηαλέκεηαη νκνηόκνξθα ζην ρξόλν θαη ην ρώξν. Ζ ζπρλόηεηα πξέπεη λα απνθαζίδεηαη από ηηο αξκόδηεο αξρέο. ΠΙΝΑΚΑ Β2 Διάρηζηε ζπρλόηεηα δεηγκαηνιεςίαο θαη αλάιπζεο ηνπ λεξνύ πνπ ηνπνζεηείηαη ζε θηάιεο ή δνρεία πξνο πώιεζε Όγθνο εκεξεζίσο παξαγόκελνπ λεξνύ πξνο πώιεζε ζε θηάιεο ή δνρεία (*) m 3 Γνθηκαζηηθή παξαθνινύζεζε Αξηζκόο δεηγκάησλ εηεζίσο > > 60 Διεγθηηθή παξαθνινύζεζε Αξηζκόο δεηγκάησλ εηεζίσο αλά 5 m 3 / εκεξεζίσο 1 +1αλά 100 m 3 / εκεξεζίσο (*) Οη όγθνη ππνινγίδνληαη σο κέζεο ηηκέο γηα έλα εκεξνινγηαθό έηνο Πίνακασ 9 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ III ΠΡΟΓΙΑΓΡΑΦΔ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΑΛΤΗ ΣΩΝ ΠΑΡΑΜΔΣΡΩΝ Οη αξκόδηεο αξρέο εμαζθαιίδνπλ όηη θάζε εξγαζηήξην ζην νπνίν αλαιύνληαη δείγκαηα δηαζέηεη ζύζηεκα αλαιπηηθνύ πνηνηηθνύ ειέγρνπ ην νπνίν ππνβάιιεηαη ζε έιεγρν πεξηνδηθά από ηξίην πξόζσπν, κε ειεγρόκελν από ην εξγαζηήξην. 1. ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΗ ΓΗΑ ΣΗ ΟΠΟΗΔ ΚΑΘΟΡΗΕΔΣΑΗ ΜΔΘΟΓΟ ΑΝΑΛΤΖ Οη θαησηέξσ αξρέο πνπ δηέπνπλ ηηο κεζόδνπο αλάιπζεο κηθξνβηνινγηθώλ παξακέηξσλ δίδνληαη είηε σο αλαθνξά όηαλ δίδεηαη κέζνδνο ISO GEN ή πξνο θαζνδήγεζε, ελ αλακνλή ηεο ελδερόκελεο κειινληηθήο ζέζπηζεο ζύκθσλα κε ηε δηαδηθαζία ηνπ άξζξνπ 12, λέσλ δηεζλώλ κεζόδσλ CEN / ISO γηα ηηο παξακέηξνπο απηέο. Οη αξκόδηεο αξρέο κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηνύλ ελαιιαθηηθέο κεζόδνπο, εθόζνλ ηεξνύληαη νη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 7 παξάγξαθνο 5. 20

23 1) Κνινβαθηεξηνεηδή θαη Escherichia coli (E. coli) (ISO ) 2) Δληεξόθνθθνη (ISO ) 3) Pseudomonas aeruginosa (pren ISO 12780) 4) Απαξίζκεζε θαιιηεξγήζηκσλ κηθξννξγαληζκώλ Αξηζκόο απνηθηώλ ζε 22 ν C (pren ISO 6222) 5) Απαξίζκεζε θαιιηεξγήζηκσλ κηθξννξγαληζκώλ Αξηζκόο απνηθηώλ ζε 37 ν C (pren ISO 6222) 6) Clostridium Perfringens (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζπνξίσλ) Γηήζεζε από κεκβξάλε θαη ζηε ζπλέρεηα επώαζε ηεο κεκβξάλεο ππό αλαεξόβηεο ζπλζήθεο ζε ζξεπηηθό πιηθό Clostridium Perfringens (ζεκείσζε 1) ζε 44 ν C ± 1 ν C επί 21 ± 3 ώξεο. Μέηξεζε ησλ ζθνηεηλώλ θίηξηλσλ απνηθηώλ πνπ κεηαηξέπνληαη ζε ξόδ ή θόθθηλεο κεηά από έθζεζε ζε αηκνύο πδξνμεηδίνπ ηνπ ακκσλίνπ επί 20 έσο 30 δεπηεξόιεπηα. εκείσζε 1: Σν «ζξεπηηθό πιηθό Clostridium Perfringens» πεξηέρεη: Βαζικό θρεπηικό σλικό Σξππηόδε 30 g Δθρύιηζκα κπθήησλ 20 g αθραξόδε 5g L-θπζηετλε Τδξνρισξηνύρνο 1g MgSO4. 7H2O 0,1 g Ηώδεο βξσκνθξεδόιεο 40 g Άγαξ 15 g Ύδσξ 1000 ml Γηάιπζε ησλ ζπζηαηηθώλ ηνπ βαζηθνύ ζξεπηηθνύ πιηθνύ, ξύζκηζε ηνπ ph ζε 7,6 θαη απνζηείξσζε ζε απηόθιεηζην ζηνπο 121 ν C επί 15 ιεπηά. ηε ζπλέρεηα ςύμε ηνπ ζξεπηηθνύ πιηθνύ θαη πξνζζήθε ζπκπιεξσκάησλ: σμπληρώμαηα D-θπθινζεξίλε 400 mg πνιπκπμίλε - B ζεηηθή 25 mg Ηλδνμπιν-β-D-γιπθνδίδην (κεηά δηάιπζε ζε 8 ml απνζηεηξσκέλνπ λεξνύ πξηλ ηελ πξνζζήθε) 60 mg Γηάιπκα 0,5% δηθσζθνξηθήο θαηλνινθζαιετλεο (απνζηεηξσκέλνπ δηα δηεζήζεσο) 20 ml Γηάιπκα 4,5% δηθσζθνξηθνύ FeCl3.6H2O (απνζηεηξσκέλνπ δηα δηεζήζεσο) 2 ml 21

24 2. ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΗ ΓΗΑ ΣΗ ΟΠΟΗΔ ΚΑΘΟΡΗΕΟΝΣΑΗ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΔΠΗΓΟΔΩΝ 2.1. Γηα ηηο αθόινπζεο παξακέηξνπο, ηα θαζνξηδόκελα ραξαθηεξηζηηθά επηδόζεσλ είλαη ηέηνηα ώζηε κε ηε ρξεζηκνπνηνύκελε κέζνδν αλάιπζεο λα είλαη, ηνπιάρηζηνλ, δπλαηόλ λα κεηξώληαη ζπγθεληξώζεηο ίζεο πξνο ηελ παξακεηξηθή ηηκή κε ηελ νξηδόκελε νξζόηεηα, πηζηόηεηα θαη ηα νξηδόκελα όξηα αλίρλεπζεο. Όπνηα θαη λα είλαη ε επαηζζεζία ηεο ρξεζηκνπνηνύκελεο κεζόδνπ αλάιπζεο, ην απνηέιεζκα εθθξάδεηαη ρξεζηκνπνηώληαο ηνπιάρηζηνλ ηνλ ίδην αξηζκό δεθαδηθώλ ςεθίσλ κε ηελ παξακεηξηθή ηηκή ηνπ παξαξηήκαηνο I κέξε Β θαη Γ. Παξάκεηξνη Αθξπιακίδην Οξζόηεηα % ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο (εκείσζε 1) Πηζηόηεηα % ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο (εκείσζε 2) Όξην αλίρλεπζεο % ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο (εκείσζε 3) πλζήθεο Διέγρεηαη κε βάζε ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ πξντόληνο εκεηώζεηο Αξγίιην Ακκώλην Αληηκόλην Αξζεληθό Βελδν-αππξέλην Βελδόιην Βόξην Βξσκηθά Κάδκην Υισξηνύρα Υξώκην Αγσγηκόηεηα Υαιθόο Κπαληνύρα εκείσζε 4 1,2- δηρισξναηζά λην Δπηρισξπδξί λε Φζνξηνύρα ίδεξνο Μόιπβδνο Μαγγάλην Τδξάξγπξνο Νηθέιην Διέγρεηαη κε βάζε ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ πξντόληνο 22

25 Παξάκεηξνη Οξζόηεηα % ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο (εκείσζε 1) Πηζηόηεηα % ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο (εκείσζε 2) Όξην αλίρλεπζεο % ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο (εκείσζε 3) πλζήθεο εκεηώζεηο Νηηξηθά Νηηξώδε Ομεηδσζηκόηεηα εκείσζε 5 Παξαζηηνθηόλα εκείσζε 6 Πνιπθπθιηθνί εκείσζε 7 αξσκαηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο ειήλην Νάηξην Θεηηθά Σεηξαρισξναηζέλην εκείσζε 8 Σξηρισξναηζέλην εκείσζε 8 Οιηθά Σξηαινγνλν εκείσζε 7 κεζάληα Βηλπινρισξίδην PCB's -PCT's Άξγπξνο Φαηλνιηθέο ελώζεηο (πιήλ Πεληαρισξνθαηλόιεο) Τδξνγνλάζξαθεο ελ δηαιύζεη ή ελ γαιαθηώκαηη - Οξπθηέιαηα Δπηθαλεηνδξαζηηθνί παξάγνληεο Φσζθόξνο (P2O5) Κάιην Τδξόζεην Ξεξό ππόιεηκκα Τπνιεηκκαηηθό ριώξην Πίνακασ 10 Διέγρεηαη κε βάζε ηηο πξνδηαγξα θέο ηνπ πξντόληνο 23

26 2.2 Γηα ηε ζπγθέληξσζε ηόλησλ πδξνγόλνπ, ηα νξηδόκελα ραξαθηεξηζηηθά επηδόζεσλ είλαη ηέηνηα ώζηε κε ηε ρξεζηκνπνηνύκελε κέζνδν αλάιπζεο λα είλαη δπλαηόλ λα κεηξώληαη ζπγθεληξώζεηο ίζεο πξνο ηελ παξακεηξηθή ηηκή κε νξζόηεηα 0,2 κνλάδσλ ph θαη πηζηόηεηα 0,2 κνλάδσλ ph. εκείσζε 1 (*): Οξζόηεηα είλαη ην ζπζηεκαηηθό ζθάικα θαη είλαη ε δηαθνξά ηεο κέζεο ηηκήο κεγάινπ αξηζκνύ επαλαιακβαλόκελσλ κεηξήζεσλ θαη ηεο πξαγκαηηθήο ηηκήο. εκείσζε 2(*): Πηζηόηεηα είλαη ην ηπραίν ζθάικα θαη εθθξάδεηαη ζπλήζσο σο ε ηππηθή απόθιηζε (εληόο θαη κεηαμύ κηαο νκάδαο) ηνπ θάζκαηνο απνηειεζκάησλ γύξσ από ην κέζν όξν. Απνδεθηή πηζηόηεηα είλαη ε δηπιάζηα ζρεηηθή ηππηθή απόθιηζε. (*) Οη όξνη απηνί πξνζδηνξίδνληαη πεξαηηέξσ ζην πξόηππν ISO εκείσζε 3: Όξην αλίρλεπζεο είλαη: -ε ηξηπιάζηα ζρεηηθή ηππηθή απόθιηζε, εληόο κηαο νκάδαο, ελόο θπζηθνύ δείγκαηνο πνπ πεξηέρεη κηθξή ζπγθέληξσζε ηεο παξακέηξνπ ή ε πεληαπιάζηα ζρεηηθή ζπλήζεο απόθιηζε, εληόο κηαο νκάδαο, ελόο ηπθινύ δείγκαηνο. εκείσζε 4: Ζ κέζνδνο πξνζδηνξίδεη νιηθά θπαληνύρα (άιαηα)θάζε κνξθήο εκείσζε 5: Ζ νμείδσζε πξαγκαηνπνηείηαη γηα 10 ιεπηά ζε 100 ν C κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ππεξκαγγαληθώλ αιάησλ, ζε όμηλν πεξηβάιινλ. εκείσζε 6: Σα ραξαθηεξηζηηθά επηδόζεσλ ηζρύνπλ γηα θάζε επηκέξνπο παξαζηηνθηόλν θαη εμαξηώληαη από ην ζπγθεθξηκέλν παξαζηηνθηόλν. Πξνο ην παξόλ, ελδέρεηαη λα κελ είλαη δπλαηόλ λα επηηεπρζεί ην όξην αλίρλεπζεο γηα όια ηα παξαζηηνθηόλα, αιιά νη αξκόδηεο αξρέο πξέπεη λα επηδηώθνπλ ηελ επίηεπμε ηνπ ζηόρνπ απηνύ. εκείσζε 7: Σα ραξαθηεξηζηηθά επηδόζεσλ ηζρύνπλ γηα ηηο επηκέξνπο νπζίεο πνπ νξίδνληαη ζην 25% ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο ηνπ παξαξηήκαηνο I. εκείσζε 8: Σα ραξαθηεξηζηηθά επηδόζεσλ ηζρύνπλ γηα ηηο επηκέξνπο νπζίεο πνπ νξίδνληαη ζην 50% ηεο παξακεηξηθήο ηηκήο ηνπ παξαξηήκαηνο I. 3. ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΗ ΓΗΑ ΣΗ ΟΠΟΗΔ ΓΔΝ ΚΑΘΟΡΗΕΔΣΑΗ ΜΔΘΟΓΟ ΑΝΑΛΤΖ Υξώκα Οζκή Γεύζε πλνιηθόο νξγαληθόοάλζξαθαο Θνιόηεηα (ζεκείσζε 1) εκείσζε 1: Γηα ηελ παξαθνινύζεζε ηεο ζνιόηεηαο ηνπ επεμεξγαζκέλνπ επηθαλεηαθνύ λεξνύ ηα νξηδόκελα ραξαθηεξηζηηθά επηδόζεσλ νθείινπλ λα παξέρνπλ ηνπιάρηζηνλ ηε δπλαηόηεηα κέηξεζεο ζπγθεληξώζεσλ ίζσλ πξνο ηελ παξακεηξηθή ηηκή κε νξζόηεηα 25%, πηζηόηεηα 25% θαη όξην αλίρλεπζεο 25%. 24

27 Άξζξν 2 Έλαξμε ηζρύνο Ζ εκεξνκελία έλαξμεο ηζρύνο ηεο παξνύζαο Τγ. Γηάηαμεο είλαη ε εκεξνκελία δεκνζίεπζήο ηεο ζηελ Δθεκε ξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο θαη ε εθηέιεζε ηεο αλαηίζεηαη ζηα αξκόδηα Τγεηνλνκηθά όξγαλα. Ζ απόθαζε απηή λα δεκνζηεπζεί ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. Αζήλα, 22 Μαξηίνπ 2007 ΟΙ ΤΦΤΠΟΤΡΓΟΙ ΔΩΣΔΡΙΚΩΝ, ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΔΝΣΡΩΗ ΑΘ. ΝΑΚΟ ΤΓΔΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΔΓΓΤΗ ΑΘ. ΓΗΑΝΝΟΠΟΤΛΟ 2.3 ΓΙΑΦΟΡΔ ΠΑΛΑΙΑ - ΙΥΤΟΤΑ ΝΟΜΟΘΔΙΑ A) Ζ πξψηε πγεηνλνκηθή δηάηαμε πνπ εθαξκφζηεθε ζηε ρψξα καο ην 1986 πεξηιακβάλεη 67 παξακέηξνπο ηαμηλνκεκέλεο ζε πέληε βαζηθέο νκάδεο: 1. Οξγαλνιεπηηθέο 4. Σνμηθέο 2. Φπζηθνρεκηθέο 5. Μηθξνβηνινγηθέο 3. Αλεπηζχκεηεο Γηα θάζε παξάκεηξν θαζνξίδεηαη ην «Δλδεηθηηθφ Δπίπεδν» (Δ.Δ.) θαη ε «Αλψηαηε Παξαδεθηή πγθέληξσζε» (Α.Π..). ην άξζξν 5 παξάγξαθνο 2 αλαθέξεηαη φηη νη ηηκέο ησλ πνηνηηθψλ παξακέηξσλ ηνπ πφζηκνπ λεξνχ, πξέπεη λα είλαη νπσζδήπνηε θαηψηεξεο ή ίζεο κε ηελ Α.Π.. θαη λα πξνζεγγίδνπλ ην Δ.Δ. Παξεθθιίζεηο απφ ηηο ηηκέο απηέο επηηξέπνληαη ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο (πνπ θαζνξίδνληαη ζηα άξζξα 7 θαη 8 ηεο Τγεηνλνκηθήο Γηάηαμεο), ρσξίο φκσο απηέο λα ζπλεπάγνληαη θίλδπλν γηα ηε Γεκφζηα Τγεία. ην Παξάξηεκα ΗΗ θαζνξίδνληαη νη παξάκεηξνη πνπ πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε γηα ηνπο ειέγρνπο, θαζψο θαη ε ζπρλφηεηα ησλ πξνηχπσλ αλαιχζεσλ. B) Ζ ηζρχνπζα λνκνζεζία πεξηιακβάλεη 48 παξακέηξνπο ηαμηλνκεκέλεο ζε 3 βαζηθέο νκάδεο: 1. Μηθξνβηνινγηθέο 3. Δλδεηθηηθέο 2. Υεκηθέο Νέα ζεψξεζε: Ραδηελέξγεηα Οη ηηµέο ησλ πνηνηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ «λεξνχ αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο» νξίδνληαη µε µηα «Παξαµεηξηθή ηηµή» ρσξίο λα γίλεηαη αλαθνξά ζε «Δλδεηθηηθφ επίπεδν» θαη «Αλψηαηε παξαδεθηή ζπγθέληξσζε» φπσο ζηελ πγεηνλνµηθή δηάηαμε γηα ην «πφζηµν λεξφ» ηνπ Παξεθθιίζεηο απφ ηηο ηηµέο απηέο επηηξέπνληαη, πξνθεηµέλνπ λα αληηµεησπηζηνχλ ζπλζήθεο πνπ έρνπλ ζρέζε µε ηε θχζε θαη ηε ζχζηαζε ηνπ εδάθνπο ζηελ 25

28 πεξηνρή ε νπνία ηξνθνδνηεί ηελ ππφ εμέηαζε πεγή θαη ζπλζήθεο πνπ έρνπλ ζρέζε µε εμαηξεηηθά µεηεσξνινγηθά θαηλφµελα ή πξφζθαηξεο ηερληθέο δπζρέξεηεο. Οη παξεθθιίζεηο δελ αθνξνχλ, ζε θαµία πεξίπησζε, ηνπο ηνμηθνχο ή µηθξνβηνινγηθνχο παξάγνληεο θαη ζε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα απνθιείνπλ ηνπο θηλδχλνπο γηα ηε δεµφζηα πγεία. Οδεγία 80/778/ΔΟΚ Οδεγία 98/83/ΔΚ «αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο» 1.Οξηζκνί «πφζηκν» δηαηίζεηαη γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε παξέρεηαη απφ: δίθηπν δηαλνκήο βπηίν θηάιεο, δνρεία 2.Τπεπζπλόηεηα Κ-Μ* Κ-Μ, κε εμαίξεζε: εάλ ε κε ηήξεζε ησλ παξακεηξηθψλ ηηκψλ νθείιεηαη ζην νηθηαθφ ζχζηεκα δηαλνκήο θαη εθφζνλ ην λεξφ δελ παξέρεηαη ζην θνηλφ 3.Θέζε δεηγκαηνιεςίαο Κεληξηθή παξνρή θηηξίνπ Βξχζε θαηαλαισηή 4. Πνηνηηθά 5 νκάδεο παξακέηξσλ: 3 νκάδεο παξακέηξσλ ραξαθηεξηζηηθά νξγαλνιεπηηθέο κηθξνβηνινγηθέο θπζηθνρεκηθέο ρεκηθέο αλεπηζχκεηεο νπζίεο ελδεηθηηθέο ηνμηθέο νπζίεο Νέα ζεψξεζε: Ραδηελέξγεηα κηθξνβηνινγηθέο 5. Παξάκεηξνη 67 ζπλνιηθά 48 ζπλνιηθά, εθ ησλ νπνίσλ 13 λέεο παξάκεηξνη 6. Δίδνο ειέγρσλ 1. ειάρηζηνο έιεγρνο 1. δνθηκαζηηθή παξαθνινχζεζε παξαθνινύζεζεο 2. έιεγρνο ξνπηίλαο 3. πεξηνδηθφο έιεγρνο 4. έθηαθηνο έιεγρνο 2. ειεγθηηθή παξαθνινχζεζε 3. ζπκπιεξσκαηηθή παξαθνινχζεζε 7. πρλόηεηα ειέγρνπ 8. ηαθάλεηα Δλεκέξσζε θνηλνύ 9.Δξγαζηεξηαθέο αλαιύζεηο 10. Αλαιπηηθέο κέζνδνη αλαθνξάο 11. Παξεθθιίζεηο *Κ-Μ: Κξάηε Μέιε Αλάινγα κε α) ην είδνο ειέγρνπ θαη β) ηνλ πιεζπζκφ(θάηνηθνη) Μηθξή νκάδα παξακέηξσλ ζηνλ θαη ειάρηζηνλ έιεγρν πγθεθξηκέλεο 1. Απνθαζίδνπλ ηα Κ-Μ θαη νη παξεθθιίζεηο γλσζηνπνηνχληαη ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή 2. ρξνληθή πεξίνδνο: πεξηνξηζκέλε Πίνακασ 11. υνοπτική περιγραφή διαφορϊν παλαιάσ-ιςχφουςασ διάταξησ Αλάινγα κε α) ην είδνο παξαθνινχζεζεο θαη β) ηελ εκεξήζηα δηαλνκή ζε m 3 Γηεπξπκέλε νκάδα παξακέηξσλ Μεγαιχηεξε ζπρλφηεηα παξαθνινχζεζεο Απμεκέλε δηαθάλεηα - Τπνρξεσηηθή ελεκέξσζε χζηεκα δηαζθάιηζεο πνηφηεηαο, ην νπνίν ππνβάιιεηαη ζε έιεγρν απφ θνξέα κε ειεγρφκελν απφ ην εξγαζηήξην Διεπζεξία επηινγήο κεζφδνπ ππφ φξνπο Υαξαθηεξηζηηθά επηδφζεσλ: πηζηφηεηα, νξζφηεηα, φξην αλίρλεπζεο 1. Σα Κ-Μ ππνβάιινπλ αίηεζε ζηελ Δπξσπαηθή Δπηηξνπή, ε νπνία απνθαζίδεη 2. ρξνληθή πεξίνδνο: max: έηε 26

29 Παξάκεηξνη πνπ έρνπλ πξνζηεζεί 1. E. coli 2. Δληεξφθνθθνη 3. Αθξπιακίδην 4. Βελδφιην 5. Βελδν-α-ππξέλην 6. Βξσκηθά 7. 1,2 δηρισξναηζάλην 8. Δπηρισξηδξίλε 9. Σεηξαρισξναηζέλην & ηξηρισξναηζέλην 10. Οι. ηξηαινγνκεζάληα 11. Βηλπινρισξίδην 12. Σξίηην 13. Οιηθή ελδεηθηηθή δφζε ξαδηελέξγεηαο Παξάκεηξνη πνπ δελ δεηνύληαη γηα αλάιπζε 1. Θεξκνθξαζία 2. Ππξίηην 3. Αζβέζηην 4. Μαγλήζην 5. Οι.ζθιεξφηεηα 6. Γηαιπκέλν Ο 2 7. Διεχζεξν CO 2 8. Άδσην 9. Ύιεο πνπ εθρπιίδνληαη κε ρισξνθφξκην 10. Άιιεο νξγαλνρισξηνχρεο ελψζεηο 11. Φεπδάξγπξνο 12. Κνβάιηην 13. Αησξεκέλεο πιεο 14. Βάξην 15. Βεξχιιην 16. Βαλάδην 17. Αιθαιηθφηεηα 18. Κνπξαλσδψλ θσι/δψλ 19. Κνπξαλψδσλ ζηξεπηφθνθθσλ 2.4 ΤΠΟΛΟΓΙΜΟ ΤΥΝΟΣΗΣΑ ΠΟΙΟΣΙΚΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ ΓΙΑ ΣΟ ΓΗΜΟ ΚΑΒΑΛΑ Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ζπρλφηεηαο παξαθνινχζεζεο ησλ πφζηκσλ πδάησλ κηαο πεξηνρήο (λνκφο, δήκνο, θνηλφηεηα), πξέπεη λα γλσξίδνπκε ηνλ φγθν (m 3 ) ηνπ δηαλεκφκελνπ λεξνχ εκεξεζίσο. Με απηή ηε πιεξνθνξία αλαηξέρνπκε ζην παξάξηεκα ΗΗΗ παξαθνινχζεζε - πίλαθαο 8 (Β1) ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο θαη βξίζθνπκε ηε ζπρλφηεηα ηεο δνθηκαζηηθήο θαη ηεο ειεγθηηθήο παξαθνινχζεζεο. Παξαθάησ παξαηίζεηαη παξάδεηγκα γηα ην δήκν Καβάιαο. χκθσλα κε ηε λνκνζεζία (Παξάξηεκα ΗΗΗ - παξαθνινχζεζε, πίλαθαο 8 (Β1)) θαη ηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία πξαγκαηηθνχ πιεζπζκνχ γηα ην δήκν Καβάιαο (Δζληθή ζηαηηζηηθή ππεξεζία, δεκνγξαθία 2001), πξνθχπηνπλ ηα παξαθάησ: 27

30 Πξαγκαηηθφο πιεζπζκφο δήκνπ Καβάιαο Ζκεξήζηα πνζφηεηα λεξνχ δψλεο παξνρήο Κάηνηθνη δψλεο παξνρήο Ζκεξήζηα αηνκηθή θαηαλάισζε Όγθνο δηαλεκόκελνπ παξαγόκελνπ λεξνύ εκεξεζίσο ζε κηα δώλε παξνρήο (πηέζεσο) (εκεηώζεηο 1 θαη 2) m 3 Γοκιμαζηική παρακολούθηζη (παξάκεηξνη : Παξάξηεκα ΗΗ πίλαθαο Α, παξ.1) Αξηζκόο δεηγκάησλ εηεζίσο (εκεηώζεηο 3,4 θαη 5) Δλεγκηική παρακολούθηζη (παξάκεηξνη : Παξάξηεκα ΗΗ πίλαθαο Α, παξ.2) Αξηζκόο δεηγκάησλ εηεζίσο (εκεηώζεηο 3 θαη 5) αλά 1000 m 3 /εκ αλά 1000 m 3 /εκ +1 αλά m 3 /εκ Εικόνα 3. Απόςπαςμα πίνακα 8 Παράρτημα ΙΙΙ Απφ ηα παξαπάλσ θαηαιήγνπκε φηη γηα ην δήκν Καβάιαο ε ειάρηζηε ζπρλφηεηα παξαθνινχζεζεο είλαη: Γνθηκαζηηθή παξαθνινχζεζε: 42 δείγκαηα εηεζίσο Διεγθηηθή παξαθνινχζεζε: 3 δείγκαηα εηεζίσο 28 1 «Για τον κακοριςμό τθσ ελάχιςτθσ ςυχνότθτασ, οι αρμόδιεσ αρχζσ μποροφν να χρθςιμοποιοφν τον αρικμό κατοίκων μιασ ηώνθσ παροχισ αντί του όγκου του νεροφ, κεωρώντασ ότι κάκε άτομο καταναλίςκει 200L / θμερθςίωσ.» Παξάξηεκα ΗΗΗ - παξαθνινχζεζε, πίλαθαο Β1, ζεκείσζε 2.

31 3. ΤΓΔΙΟΝΟΜΙΚΗ ΗΜΑΙΑ ΥΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΔΣΡΩΝ 3.1 Υξώκα Σν ρξψκα είλαη αλεπηζχκεην ζην πφζηκν λεξφ. Σν ρξψκα νθείιεηαη ζε δηαιπκέλεο ή θνιινεηδείο νξγαληθέο χιεο, ή αλφξγαλεο νπζίεο. Παξνπζία ρξψκαηνο ζην λεξφ δελ ζεκαίλεη φηη είλαη πάληνηε επηθίλδπλν. Πξέπεη λα εμεηαζηεί ρεκηθά γηα λα αλαδεηεζεί ε πξνέιεπζε ηνπ ρξψκαηνο. 3.2 Θνιόηεηα Οθείιεηαη ζε θνιινεηδείο αλφξγαλεο ή νξγαληθέο χιεο πνπ αησξνχληαη. Νεξφ πνπ είλαη ζνιφ πξέπεη λα ειεγρζεί γηα ξχπαλζε. Σν πφζηκν λεξφ πξέπεη λα είλαη δηαπγέο φηαλ θηάζεη ζηνλ θαηαλαισηή. Καηαλάισζε ζνινχ λεξνχ κπνξεί λα είλαη επηθίλδπλε γηα ηελ πγεία, επεηδή ε απνιχκαλζε ηνπ πφζηκνπ λεξνχ δελ είλαη απνηειεζκαηηθή αλ ππάξρεη ζνιφηεηα, (νη παζνγφλνη νξγαληζκνί εγθισβίδνληαη ζηα ζσκαηίδηα πνπ αησξνχληαη θαη πξνζηαηεχνληαη απφ ην απνιπκαληηθφ). Δπίζεο ηα ζσκαηίδηα κπνξεί λα απνξξνθήζνπλ επηβιαβείο νξγαληθέο ή αλφξγαλεο νπζίεο. 3.3 Οζκή θαη γεύζε Σν πφζηκν λεξφ πξέπεη λα είλαη άνζκν θαη άγεπζην. Όια ηα λεξά έρνπλ ηελ ηδηαίηεξε γεχζε ηνπο πνπ νθείιεηαη ζηα δηαιπκέλα άιαηα (αζβεζηίνπ, λαηξίνπ, καγλεζίνπ θ.ι.π.) θαη δηαιπκέλα αέξηα (νμπγφλν ή CO 2 ) πνπ πεξηέρνπλ. Οζκή θαη Γεχζε πνπ νθείινληαη ζε ρεκηθέο νπζίεο φπσο θαηλφιεο, ριψξην, ακκσλία, πδξφζεην, θ.ι.π., είηε ζε κηθξννξγαληζκνχο, είλαη αλεπηζχκεηεο. Νεξφ κε έληνλε νζκή πηζαλφλ λα είλαη ξππαζκέλν, νπφηε πξέπεη λα εμεηαζζεί γηα λα βξεζεί ε αηηία. 3.4 πγθέληξσζε ηόλησλ πδξνγόλνπ (ph) Σν ph δείρλεη αλ ην λεξφ είλαη φμηλν ή αιθαιηθφ. Νεξά κε ph>10 ή κε ph<4 πξνθαινχλ εξεζηζκφ ζηα κάηηα θαη ζην δέξκα. Σα πεξηζζφηεξα λεξά ζηε θχζε έρνπλ ph κεηαμχ 6 θαη 9. Δπνκέλσο ην ph δελ έρεη άκεζε επίπησζε ζηελ πγεία, αιιά επεξεάδεη ηε δηαβξσηηθφηεηα ηνπ λεξνχ. 29

32 3.5 Αγσγηκόηεηα Ζ αγσγηκφηεηα είλαη ε αξηζκεηηθή έθθξαζε ηεο ηθαλφηεηαο ελφο πδαηηθνχ δηαιχκαηνο λα άγεη ην ειεθηξηθφ ξεχκα. Απηή ε ηθαλφηεηα εμαξηάηαη απφ ηελ παξνπζία ηφλησλ, ηελ νιηθή ηνπο ζπγθέληξσζε, ην ζζέλνο θαζψο θαη ηελ ζεξκνθξαζία κέηξεζεο. Ζ αγσγηκφηεηα ζηα λεξά απμάλεη κε ηελ ζεξκνθξαζία. Μεηξάηαη ζε microsiemens αλά εθαηνζηφ (κs/cm) ζηνπο 20 C. 3.6 θιεξόηεηα Ζ ζθιεξφηεηα εθθξάδεη ην ζχλνιν ησλ δηαιπκέλσλ αιάησλ αζβεζηίνπ θαη καγλεζίνπ. Γηαθξίλεηαη ζε αλζξαθηθή (ή παξνδηθή) θαη κε αλζξαθηθή (κφληκε) ζθιεξφηεηα. Μεγάιεο ηηκέο ζθιεξφηεηαο δελ απνηεινχλ θίλδπλν γηα ηελ πγεία αληηζέησο έρεη βξεζεί ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμχ απμεκέλεο ζθιεξφηεηαο θαη κείσζεο ησλ θαξδηαγγεηαθψλ παζήζεσλ. Δπίζεο ε ζθιεξφηεηα είλαη επηζπκεηή ζηελ δπζνπνηία θαη αξηνπνηία γηαηί βνεζάεη ηελ ελδπκαηηθή δξάζε. Σν ζθιεξφ λεξφ δελ έρεη θαιή γεχζε εκπνδίδεη ην θαιφ βξάζηκν ησλ ηξνθίκσλ, δελ θάλεη αθξφ κε ην ζαπνχλη θαη δεκηνπξγεί επηθαζήκαηα ζηηο ζσιελψζεηο θαη ζηηο νηθηαθέο ζπζθεπέο. Δπίζεο ζε νξηζκέλεο βηνκεραλίεο (βπξζνδεςεία, βαθεία, ρεκηθψλ θαη θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ) ην ζθιεξφ λεξφ είλαη επηδήκην ζηελ θαηεξγαζία θαη ζην ηειηθφ πξντφλ. Νεξφ κε ζθιεξφηεηα κέρξη θαη 500 mg/l CaCO 3 κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα πφζηκν, αιιά νη πην θαιέο ηηκέο είλαη κεηαμχ 80 θαη Υισξηνύρα (Cl - ) Δίλαη επξέσο δηαδεδνκέλα ζηε θχζε ζαλ άιαηα λαηξίνπ, θαιίνπ θαη αζβεζηίνπ. Πξνέξρνληαη απφ ηε δηάβξσζε ησλ πεηξσκάησλ. Δπεηδή είλαη πνιχ επθίλεηα θαη επδηάιπηα εηζδχνπλ ζηα ππφγεηα λεξά. Μπνξεί φκσο λα πξνθχςνπλ απφ ηε ρξήζε ιηπαζκάησλ, απφ ιχκαηα θαη βηνκεραληθά απφβιεηα ή δηείζδπζε ζαιαζζηλνχ λεξνχ ζε παξάθηηεο πεξηνρέο. Γελ έρνπλ επηβιαβή επίδξαζε ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ, αιιά ζε πςειέο ζπγθεληξψζεηο δίλνπλ ζην πφζηκν λεξφ γιπθή γεχζε. Ζ απφηνκε αχμεζε ησλ ρισξηνχρσλ ζην λεξφ, αλ δελ νθείιεηαη ζηελ είζνδν ζαιαζζηλνχ λεξνχ, δείρλεη πηζαλή ξχπαλζε απφ ιχκαηα θαη απαηηείηαη άκεζε επηηφπηα πγεηνλνκηθή εμέηαζε. Ζ ξχπαλζε πξέπεη λα επηβεβαησζεί θαη κε άιιεο κεηξήζεηο (κηθξνβηνινγηθέο, ακκσλία, ληηξψδε). 30

33 3.8 Θεηηθά (SO 2-4 ) Απνηεινχλ ζπζηαηηθφ πνιιψλ νξπθηψλ θαη ππάξρνπλ ζε κεγάιεο πνζφηεηεο ζηα θπζηθά λεξά. Υξεζηκνπνηνχληαη ζε πνιιέο βηνκεραλίεο (ρεκηθέο, γπαιηνχ, ράξηνπ, πθαληνπξγίεο), ζηα ιηπάζκαηα, ζηα εληνκνθηφλα θαη ζαλ θξνθηδσηηθά ζηελ επεμεξγαζία ηνπ λεξνχ. Αθφκε ππάξρνπλ ζηελ αηκφζθαηξα ζαλ δεπηεξνγελήο ξχπνο θαη απνηίζεληαη ζην έδαθνο θαη ηα λεξά ζαλ "φμηλε βξνρή". Σα ζεηηθά άιαηα ηνπ λαηξίνπ, αζβεζηίνπ θαη καγλεζίνπ ζε ζπγθεληξψζεηο κεγαιχηεξεο ησλ 700 mg/l δίλνπλ ζην πφζηκν λεξφ δπζάξεζηε γεχζε. Δηδηθφηεξα ην ζεηηθφ καγλήζην ζε ζπγθεληξψζεηο κεγαιχηεξεο ησλ 600 mg/l έρεη θαζαξηηθή δξάζε. Σα ζεηηθά άιαηα ζπκβάιινπλ ζηε δηάβξσζε ησλ ζσιελψζεσλ. 3.9 Νάηξην (Νa) Δίλαη βαζηθφ ζηνηρείν γηα ηνλ άλζξσπν. Σα άιαηα λαηξίνπ βξίζθνληαη ζε φιεο ηηο ηξνθέο θαη ην πφζηκν λεξφ. Λφγσ ηεο αθζνλίαο ηνπ ζηε θχζε (έθην θαηά ζεηξά) πεξηέρεηαη ζε φια ηα θπζηθά λεξά ζε ζπγθεληξψζεηο πνπ θπκαίλνληαη απφ mg/l. ηα πφζηκα λεξά δελ ππεξβαίλεη ηα 20 mg/l, εθηφο ησλ πεξηπηψζεσλ πνπ έρεη γίλεη απνζθιήξπλζε κε ηε κέζνδν ηεο ηνληναληαιιαγήο ζε λεξά κε κεγάιε ζθιεξφηεηα ή παξαηεξείηαη δηείζδπζε ζαιαζζηλνχ λεξνχ Ακκώλην (NH + 4 ) Σα ππφγεηα λεξά πεξηέρνπλ ζπλήζσο ακκσλία ιηγφηεξν απφ 0.2 mg/l. Ζ ακκσλία δελ επεξεάδεη άκεζα ηελ πγεία ζηηο ζπγθεληξψζεηο πνπ ελδέρεηαη λα ππάξρεη ζηα πφζηκα λεξά, απνηειεί φκσο ζεκαληηθφ δείθηε ξχπαλζεο απφ θνπξαλψδεηο νπζίεο. ε ζπγθεληξψζεηο κεγαιχηεξεο απφ 0.2 mg/l δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα νζκήο θαη γεχζεο ζην λεξφ θαη ειαηηψλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο απνιχκαλζεο. Δπίζεο ζπκβάιιεη ζην ζρεκαηηζκφ ληηξσδψλ ζηα ζπζηήκαηα χδξεπζεο Νηηξηθά (NO 3 ) Απνηεινχλ ηκήκα ηνπ θχθινπ ηνπ αδψηνπ ζηε θχζε, επνκέλσο ππάξρνπλ ζηα θπζηθά λεξά, αιιά ε ζπγθέληξσζε ηνπο είλαη ζπλήζσο ρακειή. ε αεξφβηεο ζπλζήθεο δηεηζδχνπλ ζηνλ πδξνθφξν νξίδνληα. Σα ληηξηθά απνηεινχλ ην ηειηθφ ζηάδην νμείδσζεο ηεο ακκσλίαο θαη παξνπζία ηνπο ζηα λεξά δείρλεη παιαηά ξχπαλζε. 31

34 Τςειέο ζπγθεληξψζεηο νθείινληαη ζε ιηπάζκαηα, απνξξίκκαηα θαη δσηθά ή αλζξψπηλα απφβιεηα. Τπάξρνπλ αθφκε θαη ζηνλ αέξα, ιφγσ ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο, κε απνηέιεζκα λα παξαζχξνληαη απφ ηε βξνρή ή λα απνηίζεληαη ζην έδαθνο. Σα πφζηκα λεξά πνπ πεξηέρνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο ληηξηθψλ ππάξρεη θίλδπλνο λα πξνθαιέζνπλ ζηα παηδηά ηελ αζζέλεηα κεζαηκνγινβηλαηκία, ιφγσ ηεο αλαγσγήο ηνπο ζε ληηξψδε. Σα ληηξψδε θαη ληηξηθά, ζην πεξηβάιινλ ηνπ ζηνκάρνπ, ζρεκαηίδνπλ Ν- ληηξνδνελψζεηο, πνπ είλαη θαξθηλνγφλεο Νηηξώδε (NO 2 ) Σα ληηξψδε απνηεινχλ ελδηάκεζν ζηάδην νμείδσζεο ηεο ακκσλίαο θαη είλαη αζηαζή ζην πεξηβάιινλ. Ζ παξνπζία ηνπο ζηα λεξά δείρλεη πξφζθαηε ξχπαλζε Αζδέζηην (Ca) Τπάξρεη ζε φια ηα θπζηθά λεξά θαη πξνέξρεηαη απφ ηε δηάβξσζε ησλ πεηξσκάησλ (αζβεζηφιηζνο, δνινκίηεο, γχςνο). Ζ ζπγθέληξσζε αζβεζηίνπ θπκαίλεηαη απφ κεδέλ κέρξη κεξηθέο εθαηνληάδεο mg/l αλάινγα κε ηελ πξνέιεπζε ηνπ λεξνχ θαη ζπκβάιιεη ζηελ νιηθή ζθιεξφηεηά ηνπ. Μηθξέο ζπγθεληξψζεηο αλζξαθηθνχ αζβεζηίνπ εκπνδίδνπλ ηε δηάβξσζε ησλ κεηαιιηθψλ ζσιήλσλ γηαηί ζρεκαηίδνπλ έλα πξνζηαηεπηηθφ επίζηξσκα. Τςειέο ζπγθεληξψζεηο αιάησλ αζβεζηίνπ κε ηε ζέξκαλζε θαζηδάλνπλ ζρεκαηίδνληαο ζθιεξά επηθαζήκαηα ζηνπο ιέβεηεο, ζηνπο ζσιήλεο θαη ηα ζθεχε καγεηξηθήο. Γελ έρεη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ πγεία Μαγλήζην (Mg) Δίλαη ζε αθζνλία ζηε θχζε ( φγδνν ζε ζεηξά ) θαη είλαη απφ ηα ζπλεζηζκέλα ζπζηαηηθά ησλ θπζηθψλ λεξψλ. Σα άιαηά ηνπ καδί κε ηα άιαηα ηνπ αζβεζηίνπ απνηεινχλ ηελ νιηθή ζθιεξφηεηα ηνπ λεξνχ θαη φηαλ ζεξκαλζνχλ ζρεκαηίδνπλ επηθαζήκαηα ζηηο ζσιελψζεηο θαη ηνπο ιέβεηεο. Νεξά κε ζπγθεληξψζεηο καγλεζίνπ κεγαιχηεξεο απφ 125 mg/l κπνξεί λα έρνπλ θαζαξηηθέο θαη δηνπξεηηθέο ηδηφηεηεο. 32

35 3.15 ίδεξνο (Fe) Τπάξρεη θπξίσο ζε ππφγεηα λεξά, πνπ δηέξρνληαη απφ πεηξψκαηα πινχζηα ζε άιαηα ζηδήξνπ. πλερήο θαηαλάισζε λεξνχ κε πςειέο ζπγθεληξψζεηο ζηδήξνπ, κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζηνλ άλζξσπν, θαη ηδηαίηεξα ζηα παηδηά, βιάβεο ζηνπο ηζηνχο (αηκνρξσκάησζε). Ο ζίδεξνο δίλεη ζην λεξφ γεχζε πνπ είλαη αληρλεχζηκε ζε πνιχ κηθξέο ζπγθεληξψζεηο. Πξνθαιεί πξνβιήκαηα ζηα πιπληήξηα θαη πθαληήξηα (δεκηνπξγνχληαη ιεθέδεο ζηα πθάζκαηα) θαη ζηνπο αγσγνχο δηαλνκήο λεξνχ (επλνείηαη ε αλάπηπμε βαθηεξηδίσλ θαη δεκηνπξγνχληαη απνζέζεηο) Μαγγάλην (Mn) Θεσξείηαη απφ ηα ζηνηρεία ηα ιηγφηεξν ηνμηθά γηα ηνλ άλζξσπν. Ζ απνξξφθεζή ηνπ ζηνλ νξγαληζκφ ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ απνξξφθεζε ηνπ ζηδήξνπ. Τςειέο ζπγθεληξψζεηο ζην λεξφ πξνθαινχλ δπζάξεζηε γεχζε. Γελ έρνπλ δηαπηζησζεί βιαβεξέο ζπλέπεηεο ζηελ πγεία απφ πςειέο ζπγθεληξψζεηο καγγαλίνπ. Σν καγγάλην πξνθαιεί ιεθέδεο ζηα πθάζκαηα ζε πιπληήξηα θαη πθαληήξηα. Γηεπθνιχλεη ηελ αλάπηπμε κηθξννξγαληζκψλ ζηα δίθηπα κε απνηέιεζκα αχμεζε ηεο ζνιφηεηαο, δεκηνπξγία νζκψλ θαη απνζέζεσλ Κάδκην (Cd) Δίλαη έλα απφ ηα ηνμηθφηεξα κέηαιια. πλαληάηαη ζηε θχζε ζε ζεηνχρα νξπθηά κε ην κφιπβδν θαη ηνλ ςεπδάξγπξν. ηα θπζηθά λεξά βξίζθεηαη θπξίσο ζηα ηδήκαηα ησλ βπζψλ θαη ζε αησξνχκελα ζσκαηίδηα. ε κε ξππαζκέλα λεξά ε ζπγθέληξσζε ηνπ θαδκίνπ είλαη θάησ απφ 1 κg/l. Πεγέο ηνπ θαδκίνπ ζην λεξφ είλαη ηα βηνκεραληθά απφβιεηα θαη ε δηάβξσζε ησλ γαιβαληζκέλσλ ζσιήλσλ. ε ζπζηήκαηα χδξεπζεο, πνπ ηξνθνδνηνχληαη κε λεξφ καιαθφ ρακεινχ ph, κπνξεί λα βξεζνχλ ςειέο ζπγθεληξψζεηο θαδκίνπ, επεηδή απηά ηα λεξά είλαη πην δηαβξσηηθά θαη ε δηαιπηφηεηά ηνπ θαδκίνπ ζην λεξφ εμαξηάηαη απφ ην ph θαη ηε ζθιεξφηεηα. Σν θάδκην πξνζβάιιεη ην ζπθψηη, ηα λεθξά, ην ζπιήλα θαη ην ζπξενεηδή αδέλα, ελαπνηίζεηαη ζηα νζηά, φπνπ αληηθαζηζηά ην αζβέζηην πξνθαιψληαο ηε λφζν ITAI- 33

36 ITAI. Έρεη βξεζεί φηη πξνθαιεί θαξθίλν ζε πεηξακαηφδσα θαη νξηζκέλεο επηδεκηνινγηθέο κειέηεο ην ζπλδένπλ κε θαξθίλν ζηνλ άλζξσπν Υαιθόο (Cu) Δίλαη βαζηθφ ζηνηρείν ζηνλ αλζξψπηλν κεηαβνιηζκφ. Σα άιαηα ηνπ ραιθνχ είλαη ηνμηθά ζηα πδξφβηα θπηά θαη ρξεζηκνπνηνχληαη (θπξίσο ν ζεητθφο ραιθφο) γηα λα αλαζηαιεί ε αλάπηπμε ησλ θπθψλ. Λφγσ ηεο δηάβξσζεο ησλ ράιθηλσλ ζσιελψζεσλ, πνπ εμαξηάηαη απφ ηε ζθιεξφηεηα, ην ph, ην δηαιπκέλν νμπγφλν θαη ηε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνχ, ζεκαληηθέο πνζφηεηεο ραιθνχ δηαιχνληαη ζην πφζηκν λεξφ. Αλ ην λεξφ κείλεη ζηάζηκν 12 ψξεο ζηηο ζσιελψζεηο, ε ζπγθέληξσζε ραιθνχ κπνξεί λα ππεξβεί ηα 20 mg/l. Ο ραιθφο πξνζδίδεη ρξψκα θαη ζηππηηθή γεχζε ζην πφζηκν λεξφ. Γεκηνπξγεί ιεθέδεο ζηα πθάζκαηα θαη ζηα είδε πγηεηλήο. Γελ ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη πξνθαιεί βιάβεο ζηελ πγεία Φζνξηνύρα (F) Σν θζφξην ζπλαληάηαη ζηα λεξά ζαλ θζνξηνχρα άιαηα, πνπ πξνέξρνληαη απφ εθαηζηεηνγελή πεηξψκαηα. Υξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξαγσγή αινπκηλίνπ, ζε βηνκεραλίεο ράιπβα θαη γπαιηνχ, ζηα ιηπάζκαηα θαη ζηα θεξακηθά. πρλφηεξα βξίζθεηαη ζηα ππφγεηα λεξά παξά ζηα επηθαλεηαθά. Γελ βξίζθεηαη ζε ζηνηρεηαθή κνξθή ζηε θχζε, επεηδή είλαη πνιχ δξαζηηθφ. Δίλαη βαζηθφ ζηνηρείν γηα ηνλ άλζξσπν. Σν θζφξην ζε κηθξά πνζά ζην λεξφ (κέρξη 1 mg/l) είλαη σθέιηκν, γηαηί εκπνδίδεη ηε δεκηνπξγία ηεξεδφλαο ζηα δφληηα, ελψ ζε κεγαιχηεξεο ζπγθεληξψζεηο πξνθαιεί ηε θζνξίαζε (καχξεο θειίδεο ζηελ αδακαληίλε ησλ δνληηψλ) ή θαη βιάβεο ζηα νζηά. ε λεξά πνπ δελ πεξηέρνπλ θζφξην γίλεηαη θζνξίσζε κε πξνζζήθε θζνξηνχρσλ θαη θζνξηνππξηηηθψλ ελψζεσλ. απηέο ηηο πεξηπηψζεηο πξέπεη λα ειέγρεηαη ζπρλά ε πεξηεθηηθφηεηα ηνπ λεξνχ ζε θζφξην, ψζηε λα κελ ππεξβεί ην επηηξεπηφ φξην Αξζεληθό (As) Σα πεξηζζφηεξα θπζηθά λεξά πεξηέρνπλ αξζεληθφ ζε ζπγθεληξψζεηο πάλσ απφ 5 κg/l. To αξζεληθφ θζάλεη ζηνπο πδάηηλνπο απνδέθηεο απφ ηα κεηαιιεία, αθνχ ππάξρεη ζρεδφλ ζε φια ηα ζεηνχρα νξπθηά, απφ ηα εληνκνθηφλα θαη ηελ θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ. 34

37 Οη θπζηθέο πεγέο αξζεληθνχ ζην πεξηβάιινλ είλαη νη εθαηζηεηνγελείο δξάζεηο θαη ε απνζχλζεζε ηεο θπηηθήο νξγαληθήο χιεο. Δίλαη ηνμηθφ θαη πηζαλφλ θαξθηλνγφλν. Ζ ηνμηθφηεηα ηνπ αξζεληθνχ εμαξηάηαη απφ ηε ρεκηθή θαη θπζηθή ηνπ κνξθή, ηε δφζε, ην ρξφλν έθζεζεο θαη ηνλ ηξφπν πνπ εηζάγεηαη ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. Πξνθαιεί βιάβεο ζην γαζηξηθφ, λεπξηθφ θαη αλαπλεπζηηθφ ζχζηεκα θαη δηάθνξεο αιινηψζεηο ζην δέξκα. Γφζεηο κεηαμχ 70 θαη 180 mg As είλαη ζαλαηεθφξεο Μόιπβδνο (Pb) Δίλαη πνιχ ηνμηθφ κέηαιιν. Σα θπζηθά λεξά ζπλήζσο πεξηέρνπλ κέρξη 5 κg/l κφιπβδν. Μεγαιχηεξεο ζπγθεληξψζεηο νθείινληαη ζε απφβιεηα νξπρείσλ, βηνκεραληψλ, ζηε δηάβξσζε κνιχβδηλσλ πδξαπιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Δπίζεο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή κπαηαξηψλ, θξακάησλ, ρξσζηηθψλ, αληηζθσξηαθψλ. Μεγάιεο πνζφηεηεο κνιχβδνπ ππάξρνπλ ζηελ αηκφζθαηξα απφ ηνλ ηεηξααηζπιηνχρν κφιπβδν πνπ πξνζηίζεηαη ζηε βελδίλε ζαλ αληηθξνηηθφ. Γηα ην ιφγν απηφ ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο έρεη απαγνξεπζεί ε ρξήζε κνιχβδνπ ζηε βελδίλε θαη ρξεζηκνπνηείηαη ακφιπβδε βελδίλε. Οη επηπηψζεηο ηνπ κνιχβδνπ ζηελ πγεία κειεηήζεθαλ πξηλ πνιιά ρξφληα, γηαηί ππήξμαλ δειεηεξηάζεηο απφ κφιπβδν ζην πφζηκν λεξφ, πνπ πξνήιζε απφ δηάβξσζε ησλ κνιχβδηλσλ πδξαπιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Απηφ είρε ζαλ απνηέιεζκα λα εγθαηαιεηθζνχλ νη κνιχβδηλνη ζσιήλεο γηα ην λεξφ θαη λα απαγνξεπζεί ε ρξήζε ρξσκάησλ κε βάζε ην κφιπβδν γηα εζσηεξηθή δηαθφζκεζε. Δίλαη δειεηήξην κε ζπζζσξεπηηθή δξάζε. Πξνθαιεί βιάβεο ζην ζπθψηη, ηνλ εγθέθαιν θαη ην λεπξηθφ ζχζηεκα Νηθέιην (Ni) Σν ληθέιην απαληά ζε επηθαλεηαθά νξπθηά. Τπνθαζηζηά ην ζίδεξν ζε ζηδεξνκαγλεηνχρα πεηξψκαηα εθαηζηεηαθήο πξνέιεπζεο θαη ηείλεη λα ζπγθαζηδάλεη κε νμείδηα ηνπ ζηδήξνπ θαη ηνπ καγγαλίνπ. Σν ληθέιην ρξεζηκνπνηείηαη εθηεηακέλα γηα ηελ παξαζθεπή αλνμείδσησλ αληηθεηκέλσλ θαη κέζσ απηήο ηεο νδνχ βξίζθεη δηέμνδν ζηα επηθαλεηαθά θαη ηα ππφγεηα λεξά. 35

38 3.23 Τδξάξγπξνο (Hg) Οη θχξηεο ρξήζεηο ηνπ πδξαξγχξνπ είλαη 1. ζηελ θαηαζθεπή θαζφδσλ γηα ηελ ειεθηξνιπηηθή παξαγσγή ρισξίνπ θαη θαπζηηθήο ζφδαο, 2. ζηελ θαηαζθεπή ιπρληψλ, 3. νξγάλσλ ειέγρνπ φπσο δηαθφπηεο, ζεξκφκεηξα, βαξφκεηξα, 4. ζε νδνληηθά ακαιγάκαηα θαη 5. ζαλ πξψηε χιε ζηελ παξαζθεπή ρεκηθψλ ελψζεσλ φπσο κπθεηνθηφλσλ, αληηζεπηηθψλ, θαξκαθεπηηθψλ, θαη αληηδξαζηεξίσλ. Μέζα απφ απηέο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ν πδξάξγπξνο πεξλάεη ζαλ απφβιεην θαη κνιχλεη ην πεξηβάιινλ. Ο πδξάξγπξνο απαληά ζηε θχζε ζε πεηξψκαηα θπξίσο ππφ ηε κνξθή ζεηνχρνπ πδξαξγχξνπ (HgS) (θηλλαβαξίηε). Ο Τδξάξγπξνο ζηα θπζηθά λεξά εκθαλίδεηαη ζε ηξία ζηάδηα νμείδσζεο, ζηνηρεηαθφο πδξάξγπξνο Hg0, Hg +1, Hg 2+. Σα αληίζηνηρα αλφξγαλα άιαηα πνπ ζρεκαηίδεη έρνπλ δηαθνξεηηθφ βαζκφ δηαιπηφηεηαο: Ο βαζκφο δηαιπηφηεηαο επεξεάδεηαη απφ ην ph θαη ην νμεηδσαλαγσγηθφ δπλακηθφ. ηνηρεηαθφ πδξάξγπξν πνπ είλαη αδηάιπηνο Υισξηνχρν πθπδξάξγπξν (HgCl) κε κηθξή δηαιπηφηεηα Υισξηνχρν πδξάξγπξν (HgCl 2 ) κε πςειή δηαιπηφηεηα χκπινθα ηφληα ρισξίνπ (HgCl 2-4 ) θαη ζείνπ (HgS 2-4 ) κε πςειή δηαιπηφηεηα Οη θπζηθέο ηηκέο ηνπ πδξαξγχξνπ ζε ππφγεηα θαη επηθαλεηαθά λεξά είλαη θάησ ησλ 0,5 κg/l. Δλ ηνχηνηο έρνπλ αλαθεξζεί ζηε βηβιηνγξαθία πεξηπηψζεηο φπνπ ε ζπγθέληξσζε ηνπ πδξαξγχξνπ μεπεξλά ηα 5,5 κg/l ζε πεξηνρέο κε έληνλε εθαηζηεηαθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Ηαπσλία. Ο αλφξγαλνο πδξάξγπξνο απνξξνθάηαη ζε κηθξφ πνζνζηφ 7-15% απφ ην λεξφ θαη ηελ ηξνθή θαη ζπζζσξεχεηαη ζηα λεθξά. ηα επηθαλεηαθά λεξά θάησ απφ αεξφβηεο ζπλζήθεο παξνπζία κηθξννξγαληζκψλ παξάγεηαη ν κεζπιηνχρνο πδξάξγπξνο (CH3Hg+) κηα ηδηαίηεξα ηνμηθή κνξθή πδξαξγχξνπ δηαιπηφο ζην λεξφ, ζηα ιίπε πνπ ζπζζσξεχεηαη ζηνπο ηζηνχο. Ο νξγαληθφο πδξάξγπξνο απνξξνθάηαη απφ ην γαζηξεληεξηθφ ζχζηεκα θαη ζε πνζνζηφ 80-90% δεζκεχεηαη απφ ηα εξπζξά αηκνζθαίξηα θαη ιφγσ ηεο κεγάιεο 36

39 ιηπνδηαιπηφηεηαο εηζρσξεί ζηνλ εγθέθαιν, ηνλ λσηηαίν κπειφ θαη ην λεπξηθφ ζχζηεκα Υξώκην (Cr) Τπάξρεη ζην θινηφ ηεο γεο θαη εκθαλίδεηαη ζαλ ηξηζζελέο θαη εμαζζελέο ρξψκην. ηα λεξά βξίζθνληαη θπξίσο άιαηα ηνπ εμαζζελνχο ρξσκίνπ, επεηδή είλαη επδηάιπηα, ελψ ζπάληα ππάξρεη ζαλ ηξηζζελέο, γηαηί νη ελψζεηο ηνπ είλαη αδηάιπηεο θαη θαζηδάλνπλ. ηελ αηκφζθαηξα βξίζθεηαη ζηα αεξνδφι θαη παξαζχξεηαη απφ ηε βξνρή ή ελαπνηίζεηαη ζην έδαθνο ξππαίλνληαο ηα επηθαλεηαθά λεξά. Ζ κέζε ζπγθέληξσζε ζην λεξφ ηεο βξνρήο είλαη 0,2 1 κg/l, ζην ζαιαζζηλφ 0,05 κg/l θαη ζηα θπζηθά λεξά 0,5 2 κg/l, ελψ ζηα ππφγεηα είλαη πνιχ ρακειή. Μεγαιχηεξεο ζπγθεληξψζεηο νθείινληαη ζε ξχπαλζε απφ βηνκεραληθά απφβιεηα. Υξεζηκνπνηείηαη ζηηο βηνκεραλίεο ρξσκάησλ θαη δέξκαηνο, ζηα επηκεηαιισηήξηα, ζηελ παξαζθεπή θξακάησλ θαη θαηαιπηψλ. πρλά πξνζηίζεληαη ζε λεξά ςχμεο ρξσκηθέο ελψζεηο γηα έιεγρν ηεο δηάβξσζεο. Οη επηδξάζεηο ηνπ ρξσκίνπ ζηελ πγεία εμαξηψληαη απφ ηε κνξθή ηνπ. Σν εμαζζελέο ρξψκην είλαη πνιχ ηνμηθφ. Πξνθαιεί βιάβεο ζην δέξκα θαη ην ζπθψηη θαη ζεσξείηαη θαξθηλνγφλν. Σν ηξηζζελέο ρξψκην δελ έρεη βξεζεί φηη πξνθαιεί βιάβεο ζηελ πγεία ειήλην (Se) ε κεγάιεο ζπγθεληξψζεηο ην ζειήλην πξνθαιεί ζειήλσζε θαηά ηελ νπνία παξνπζηάδνληαη γαζηξεληεξηθέο δηαηαξαρέο, λεπξηθφηεηα, ςπρηθή θαηάπησζε, επαηηθέο θαη λεθξηθέο βιάβεο ελψ ε ζηέξεζε ηνπ πξνθαιεί ζπκπηψκαηα έιιεηςεο πνπ εκθαλίδνληαη κε πξνβιήκαηα ζην κπνθάξδην θαη είλαη πηζαλφλ λα νδεγήζνπλ ηειηθά ζην ζάλαην. Σν ζειήλην απνηειεί απαξαίηεην ζηνηρείν ζηε δηαηξνθή καο θαη πξνζιακβάλεηαη απφ ηελ ηξνθή ελψ ζην πφζηκν λεξφ βξίζθεηαη ζε κηθξέο πνζφηεηεο. Αληηδξά, εληφο νξγαληζκνχ, κε άιια ζηνηρεία πξνζηαηεχνληάο ηνλ απφ ηελ ηνμηθφηεηα ησλ βαξέσλ κεηάιισλ φπσο ηνπ πδξάξγπξνπ, ηνπ θαδκίνπ, ηνπ ζηδήξνπ θαη ηνπ ζάιηνπ Οξγαληθά ζπζηαηηθά Σα νξγαληθά ζπζηαηηθά ζην λεξφ πξνέξρνληαη απφ ηξεηο πεγέο: 1. ηε δηάζπαζε ησλ νξγαληθψλ ελψζεσλ πνπ ππάξρνπλ ζηε θχζε 2. ηηο νηθηαθέο, γεσξγηθέο θαη βηνκεραληθέο απνξξνέο 3. ηηο αληηδξάζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαηά ηελ επεμεξγαζία θαη κεηαθνξά ηνπ λεξνχ 37

40 Γηάζπαζε νξγαληθώλ ελώζεσλ Ζ κεγαιχηεξε νκάδα θαη απνηειείηαη απφ ρνπκηθά πιηθά θαη ηνπο κεηαβνιίηεο ηνπο θαη πςεινχ κνξηαθνχ βάξνπο αιεηθαηηθνχο θαη αξσκαηηθνχο πδξνγνλάλζξαθεο. Οη ελψζεηο απηέο πξνέξρνληαη απφ ηε δηαδηθαζία ρνπκνπνίεζεο δηαθφξσλ ζπζηαηηθψλ ηνπ εδάθνπο, φπσο είλαη ηα πξντφληα απνηθνδφκεζεο θαη απνζχλζεζεο ησλ βηνινγηθψλ νξγαληζκψλ (θπηηθνί θαη δσηθνί), ηα νπνία εθπιέλνληαη απφ ην λεξφ. Ζ ρεκηθή ζχζηαζε ησλ ρνπκηθψλ ελψζεσλ ηνπ λεξνχ δελ είλαη πιήξσο δηεπθξηληζκέλε. Δπηπιένλ, νη ρνπκηθέο ελψζεηο είλαη πξφδξνκνη ζρεκαηηζκνχ ησλ ηξηαινγνλνκέλσλ κεζαλίσλ θαη άιισλ αινγνλνκέλσλ πδξνγνλαλζξάθσλ πνπ ζρεκαηίδνληαη θαηά ηελ ρισξίσζε Απνξξνέο βηνκεραληθήο, γεσξγηθήο θαη αζηηθήο πξνέιεπζεο Υεκηθέο ελψζεηο πνπ έρνπλ αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ πγεία θαη πεξηιακβάλνπλ ηα θπηνθάξκαθα, δηαιχηεο, πιαζηηθνπνηεηέο, απνξξππαληηθά θ.α Οη νξγαληθέο ελώζεηο πνπ δεκηνπξγνύληαη θαηά ηελ επεμεξγαζία ηνπ λεξνύ Σξηαινγνλνκέλα κεζάληα θαη αινγναθεηνληηξίιηα. Πνιπειεθηξνιχηεο (αθξπιακίδην) ή ρξσκάησλ, επηθαιχςεσλ, εζσηεξηθψλ επελδχζεσλ ζηηο ζσιελψζεηο. Οξγαληθά ζπζηαηηθά πνπ πεξηέρνληαη ζην λεξό: Καηεγνξία Πεξηγξαθή Δκπνξηθή νλνκαζία πλζεηηθά απνξξππαληηθά Παξαζηηνθηόλα Τπνθαηάζηαηα ηνπ ζαπνπληνχ. Πεξηέρνπλ 20-30% ηαζελεξγά ζπζηαηηθά (surfactants) θαη 70-80% πξφζζεηα. Τπάξρνπλ αληνληθά, θαηηνληθά, ακθνιπηηθάθαη κε ηνληηθά απνξξππαληηθά Καηαηάζζνληαη ζε 4 θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηε κνξηαθή ηνπο δνκή: ρισξησκέλνπο πδξνγνλάλζξαθεο, νξγαλνθσζθνξηθέο ελψζεηο, θαξβακίδηα θαη ρισξνθαηλφμπ ελψζεηο. Alkyl benzene sulfonate (ABS) κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 1960 αληηθαηαζηάζεθαλ (ιφγσ κε θαιήο βηναπνδφκεζεο) απφ ηα Linear alkyl benzene sulfonate (LAS) Οξγαλνρισξησκέλα: aldrin, chlordane, DDT, dieldrin, endrin, isodrin, heptachlor, lindane, methoxychlor, toxaphane Οξγαλνθσζθνξηθέο ελψζεηο: diazinon, malathion, parathion- Υισξνθαηλφμπ ελψζεηο 2,4-Σα, 2,4,5-ΣΡ, silvex Kαξδακηθέο ελψζεηο: captan, ferbam, IPC, sevin (carbaryl), baygon, carbofuran 38

41 Καηεγνξία Πεξηγξαθή Δκπνξηθή νλνκαζία Πηεηηθέο νξγαληθέο ελώζεηο (VOC s) Πνιπθπθιηθνί αξσκαηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο (ΡΑΗs) Βελδόιην Υισξησκέλα αιθάληα Υισξναηζπιέληα (Οξγαληθνί δηαιύηεο) Γηαιπηηθά θαζαξηζκνύ Γηαιπηνί, αινγνλσκέλνη πδξνγνλάλζξαθεο, θαχζηκα θαη ςπθηηθά πγξά. Ζ παξνπζία ηνπο ζην λεξφ νθείιεηαη ζηηο κεγάιεο πνζφηεηεο παξαγσγήο ηνπο, ζηε ρεκηθή ηνπο ζηαζεξφηεηα θαζψο θαη ζηελ ακειεηέα πξνζξφθεζε ηνπο απφ ην έδαθνο. Οξγαληθέο ελψζεηο πνπ έρνπλ ζην κφξην ηνπο δχν ή πεξηζζφηεξνπο αξσκαηηθνχο δαθηπιίνπο. Απνηεινχλ κηα απφ ηηο πην επηθίλδπλεο θαηεγνξίεο ξχπσλ ηνπ πεξηβάιινληνο γηαηί έρνπλ κεηαιιαμηνγφλεο θαη θαξθηλνγφλεο ηδηφηεηεο. Οη ΡΑΖs απνξξνθψληαη εχθνια απφ ην έληεξν θαη ηνπο πλεχκνλεο, απνκαθξχλνληαη ηαρχηαηα απφ ην αίκα θαη ην ζπθψηη θαη ζπγθεληξψλνληαη ζηνπο ιηπψδεηο ηζηνχο ηνπ ζψκαηνο θαη ην γάια, επεηδή είλαη ιηπνδηαιπηνί. Ζ θπξηφηεξε πεγή ξχπαλζεο ησλ θπζηθψλ λεξψλ είλαη νη δηαξξνέο αξγνχ πεηξειαίνπ ή πξντφλησλ δηχιηζεο. Ζ δηαιπηφηεηα ησλ ΡΑΖs ζην λεξφ είλαη ζρεηηθά κηθξή γηαηί έρνπλ κεγάιν κνξηαθφ βάξνο. Δμαηηίαο ηεο πξνζξφθεζεο ησλ ΡΑΖs ζηα αησξνχκελα ζηεξεά, ε επεμεξγαζία ηνπ λεξνχ πνπ κεηψλεη ηα αησξνχκελα ζηεξεά θαηεβάδεη θαη ην επίπεδν ησλ ΡΑΖs ζε πνιχ ρακειέο ζπγθεληξψζεηο. Κχξηα έλσζε ην βελδν-α-ππξέλην Παξάγεηαη θπξίσο απφ ην πεηξέιαην θαη ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα ζηε ρεκηθή βηνκεραλία γηα ηελ παξαγσγή απνξξππαληηθψλ, πιαζηηθψλ θαζψο επίζεο θαη γηα ηε βειηίσζε ησλ θαπζίκσλ. Λφγσ ηεο πηεηηθφηεηαο ηνπ, νη ζπγθεληξψζεηο ηνπ ζηα επηθαλεηαθά λεξά είλαη κηθξέο. Θεσξείηαη χπνπην γηα πξφθιεζε θαξθίλνπ, επεηδή ζπλδέεηαη κε ηε ιεπραηκία. Γη απηφ ην ιφγν ην βελδφιην αληηθαζίζηαηαη απφ ην ηνινπφιην πνπ είλαη ζρεηηθά κε ηνμηθφ θαη δελ πξνθαιεί θαξθίλν. Ο ηεηξαρισξάλζξαθαο πξνθαιεί γηα θαξθίλν ηνπ ήπαηνο θαη λεθξηθέο δηαηαξαρέο πνπ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζην ζάλαην. Σν 1,2-δηρισξν-αηζάλην δξα ζαλ λαξθσηηθφ θαη πξνθαιεί βιάβεο ζηα λεθξά θαη ζην θαξδηναγγεηαθφ ζχζηεκα. Θεσξείηαη χπνπην γηα ηελ πξφθιεζε αδελν-θαξθηλσκάησλ θαη είλαη γλσζηφ κεηαιιαμηνγφλν. Σν βηλπινρισξίδην ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ηνπ πνιπβηλπινρισξηδίνπ (PVC). Απνξξνθάηαη εχθνια απφ ηνλ νξγαληζκφ θαη κεηαβνιίδεηαη κε πνιχπινθε ιεηηνπξγία ζε νμείδην ηνπ ρισξναηζπιελίνπ, ην νπνίν κπνξεί λα κεηαηξαπεί απζφξκεηα ζε ρισξναθεηαδευιδε. Δίλαη απνδεδεηγκέλα θαξθηλνγφλν θαζψο επίζεο πξνμελεί αγγεηνζάξθσκα ζην ήπαξ, φγθνπο ζηνλ εγθέθαιν θαη ζην αηκνιεκθνπνηεηηθφ ζχζηεκα, αζθεί κεηαιιαμηνγφλν θαη ηεξαηνγφλν δξάζε θαη επηδξά δπζκελψο ζην θεληξηθφ λεπξηθφ ζχζηεκα. Παξφκνηα ζπκπεξηθνξά παξνπζηάδνπλ θαη ηα άιια επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελα ρισξναηζπιέληα, φπσο είλαη ην 1,1- δηρισξναηζπιέλην, 1,1,2-ηξηρισξναηζπιέλην θαη ην ηεηξαρισξναηζπιέλην. Σα νξγαληθά δηαιπηηθά ρξεζηκνπνηνχληαη εθηεηακέλα ζηε βηνκεραλία. Μεξηθέο θνξέο έρνπλ παξαηεξεζεί δηαξξνέο ζε ππνθείκελνπο πδξνθνξείο. Αξθεηά δηαιπηηθά είλαη χπνπηεο θαξθηλνγφλεο ελψζεηο. Αθεηφλε Βελδίλε Σεηξαρισξάλζξαθαο Υισξνβελδφιην Γηρισξνκεζάλην Σξηρισξναηζπιέλην 39

42 Καηεγνξία Πεξηγξαθή Δκπνξηθή νλνκαζία Πνιπρισξησκέλα δηθαηλύιηα (PCB s) Πξνθχπηνπλ απφ ηελ αληίδξαζε κεηαμχ νξγαληθψλ πξνδξφκσλ ελψζεσλ πνπ Παξαπξντόληα απνιύκαλζεο ππάξρνπλ ζην λεξφ θαη ησλ ρεκηθψλ ελψζεσλ πνπ πξνζηίζεληαη γηα απνιχκαλζε ηνπ λεξνχ. Πίνακασ 12 Οργανικά ςυςτατικά που περιζχονται ςτο νερό Μεγάιε ζεξκηθή θαη ρεκηθή ζηαζεξφηεηα (απαηηείηαη Σ>1000C γηα πιήξε θαχζε ηνπο). Μηθξή ειεθηξηθή αγσγηκφηεηα. Δίλαη ζρεηηθά αδξαλείο ζηα νμέα, ηα αιθάιηα θαη άιια δηαβξσηηθά ρεκηθά, ζηαζεξά ζηελ νμείδσζε, κε πηεηηθέο, αδηάιπηεο ζην λεξφ αιιά δηαιπηέο ζε νξγαληθέο ελψζεηο θαη ιίπε. Υξεζηκνπνηνχληαη σο ςπθηηθά θαη κνλσηηθά κεηαζρεκαηηζηψλ θαη ππθλσηψλ. Βηναπνδνκνχληαη πνιχ δχζθνια. Ζ βηναπνδφκεζε είλαη δπλαηή απφ αεξφβηα βαθηήξηα κφλνλ φηαλ ζην κφξην ππάξρνπλ έλα ή δχν ριψξηα ή ζε κεγάινπο ρξφλνπο παξαθξάηεζεο. Υισξνθφξκην, Βξσκνθφξκην, Βξσκνδηρισξνκεζάλην, Υισξνδηβξσκνκεζάλην Αινγνλναιδεχδεο Υισξνθαηλφιεο 3.27 Ραδηελέξγεηα Ζ ξαδηελέξγεηα ηνπ λεξνχ κπνξεί λα είλαη θπζηθήο αιιά θαη αλζξψπηλεο πξνέιεπζεο. Ζ θπζηθή ξαδηελέξγεηα νθείιεηαη ζηα ξαδηελεξγά ζηνηρεία πνπ ππάξρνπλ ζηε γε ή δεκηνπξγνχληαη απφ ην βνκβαξδηζκφ ηεο αηκφζθαηξαο κε θνζκηθή αθηηλνβνιία. Σα δχν θπξηφηεξα ξαδηελεξγά ηζφηνπα πνπ ππάξρνπλ ζην λεξφ είλαη ην Σξίηην( 3Ζ) θαη ην Κάιην-40 ( 40Κ). ηε θπζηθή ξαδηελέξγεηα ηνπ λεξνχ ζπλεηζθέξνπλ ηα κεγάινπ βάξνπο θπζηθά ξαδηελεξγά ηζφηνπα νπξάλην-238, ζφξην-232 θαη νπξάλην-235 θαζψο επίζεο θαη ηα πξντφληα δηάζπαζήο ηνπο ξάδην-238 θαη ξάδην-226. Σν επίπεδν ησλ ξαδηνλνπθιηδίσλ ζην λεξφ κεηξηέηαη ζε πηθνθηνπξί αλά ιίηξν (pci/l). Ζ θπζηθή ξαδηελέξγεηα ζηα πεξηζζφηεξα λεξά είλαη γχξσ ζηα 0,1 pci/l. Σν επίπεδν ξαδηελέξγεηαο ζην λεξφ κπνξεί λα κεησζεί κεηά απφ επεμεξγαζία γηα αθαίξεζε ζνιφηεηαο. Όκσο παξάιιεια ην ξαδηελεξγφ πιηθφ κεηαθέξεηαη ζηε ιάζπε πνπ πξνθχπηεη (πξνζνρή θαηά ηε δηαρείξηζε ηεο ιάζπεο). 40

43 4. ΗΜΑΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΔΣΡΩΝ Σν λεξφ δξα ζαλ θνξέαο κεηάδνζεο ινηκσδψλ λνζεκάησλ. Οη ζεκαληηθφηεξεο «αζζέλεηεο πδξηθήο πξνέιεπζεο» είλαη: Δληεξνινηκψμεηο Υνιέξα Σπθνεηδήο ππξεηφο Ζπαηίηηδα Γπζεληεξία Παξαζηηηάζεηο 4.1 Δίδε κηθξννξγαληζκώλ Βαθηεξίδηα Ηνί Μχθεηεο Άιγε (θχθε) Πξσηνδψα Δικίλζεο Παξαζηηηθνί ζθψιεθεο 4.2 Βαζηθέο έλλνηεο Πξψηηζηα (Βαθηεξίδηα, κχθεηεο, άιγε, πξσηφδσα) Με δηαθνξνπνίεζε θπηηάξσλ θαη ηζηψλ. Κάζε θχηηαξν πεξηέρεη ππξεληθφ νμχ θαη ην DNA απαξαίηεην γηα αλαπαξαγσγή. Δπθαξπσηηθνί (κχθεηεο, άιγε, πξνσηνδψα) Καιά ζρεκαηηζκέλνο ππξήλαο. Πξνθαξπσηηθνί (βαθηεξίδηα, θπαλνθχθε) Με θαιά ζρεκαηηζκέλνο ππξήλαο. Ηνί Γελ είλαη πιήξεηο νξγαληζκνί, απνηεινχληαη κφλν απφ ππξεληθφ νμχ, δνπλ εηο βάξνο θάπνηνπ δσληαλνχ νξγαληζκνχ. Απηνηξνθηθνί Υξεζηκνπνηνχλ ην CO 2 γηα ζχλζεζε λέαο βηνκάδαο (άιγε). Δηεξνηξνθηθνί Υξεζηκνπνηνχλ νξγαληθφ C γηα ζχλζεζε λέαο βηνκάδαο (βαθηεξίδηα). Φσηνηξνθηθνί Παίξλνπλ ελέξγεηα γηα ηε ζχλζεζε απφ ην ειηαθφ θσο. Υεκνηξνθηθνί Παίξλνπλ ελέξγεηα γηα ηε ζχλζεζε απφ ηε δηάζπαζε ρεκηθψλ ελψζεσλ. 41

44 Αεξφβηνη, αλαεξφβηνη θαη επακθνηεξίδνληεο Αλάινγα κε ηνλ δέθηε ειεθηξνλίσλ (Ο2, Ζ2, Fe, ). Φπρξνθηιηθνί, κεζνθηιηθνί θαη ζεξκνθηιηθνί Αλάινγα κε ηε βέιηηζηε ζεξκνθξαζία αλάπηπμεο. 4.3 Μεηαδηδόκελεο αζζέλεηεο από βαθηεξίδηα ζην λεξό Οξγαληζκόο Αζζέλεηα Πεγή Salmonella typhi, parathifi Σπθνεηδήο ππξεηφο Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Άιια είδε Salmonella αικνλέισζε Πεξηηηψκαηα Shigella Γπζεληεξία Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Vibrio cholerae Υνιέξα Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Enteropathogegenic E.coli Γαζηξεληεξίηηδα Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Yersinia enterocolitica Γαζηξεληεξίηηδα Πεξηηηψκαηα Campylobacter jejuni Γαζηξεληεξίηηδα Πεξηηηψκαηα Legionella pneumophila Αλαπλεπζηηθέο ινηκψμεηο Κιηκαηηζηηθά Mycobacteria Πλεπκνλία Έδαθνο θαη λεξφ Πίνακασ Μεηαδηδόκελεο αζζέλεηεο από ηνύο ζην λεξό Οξγαληζκόο Αζζέλεηα Πεγή Polioviruses Πνιπνκειίηηδα Πεξηηηψκαηα Coxsackieviruses A (αζεπηηθή) Μεληγγίηηδα Πεξηηηψκαηα Rotaviruses Γαζηξεληεξίηηδα Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Adenoviruses Αλαπλεπζηηθέο ινηκψμεηο, γαζηξεληεξίηηδα Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Ηφο Hepatitis A Λνηκψδεο Ζπαηίηηδα Πεξηηηψκαηα Norwalk θαη ζρεηηθνί GI ηνί Γαζηξεληεξίηηδα Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Δληεξντνη Γαζηξεληεξίηηδα Πεξηηηψκαηα Πίνακασ 14 42

45 4.5 Μεηαδηδόκελεο αζζέλεηεο από πξσηόδσα θαη άιγε ζην λεξό Οξγαληζκόο Αζζέλεηα Πεγή Entamoeba histolytica Γπζεληεξία Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ Cryptosporidium Κξππηνζπνξηδίσζε Πεξηηηψκαηα Giardia Lamblia Giardiasis Πεξηηηψκαηα αλζξψπνπ (γαζηξεληεξίηηδα) Acanthamoeba castellani Ακνηβηθή Έδαθνο θαη λεξφ κεληγγνεγθεθαιίηηδα Blue green algae (Anabaena flos-aquae, Microcystis, aeruginosa, Alphanizomenon, Schizothrix calciola ) Γαζηξεληεξίηηδα Φπζηθά λεξά Πίνακασ Vibrio Cholerae Μέιε ηνπ γέλνπο Vibrio είλαη Gram αξλεηηθά, κε ζπνξνγφλνη θηλνχκελνη ξάβδνη. Σν V. Cholerae είλαη θχξην είδνο πνπ πξνθαιεί επηδεκία ρνιέξαο. Επκψλνπλ ηελ γιπθφδε ρσξίο παξαγσγή αεξίσλ. Πξνθαιεί νμεία εληεξηθή αζζέλεηα κε δηάξξνηα, εκεηφ, αθπδάησζε, ειάηησζε ηεο νχξεζεο, κείσζε ηεο πίεζεο ηνπ αίκαηνο θαη νιηθή θαηάπησζε. Δάλ δελ ππάξμεη άκεζε θαξκαθεπηηθή αγσγή επέξρεηαη ν ζάλαηνο ζε ιίγεο ψξεο. Ζ αλάπηπμε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πδξεχζεσλ, ν έιεγρνο ηεο δηάζεζεο ησλ πγξψλ απνβιήησλ θαη ε επεμεξγαζία ηνπ πφζηκνπ λεξνχ κείσζαλ δξαζηηθά ηελ εμάπισζε ηεο αζζέλεηαο. Παξ φια απηά ππάξρνπλ πεξηνρέο ζηνλ θφζκν φπνπ ε αζζέλεηα ζπλερίδεη λα εθδειψλεηαη. 4.7 Yersinia Σν Y.pestis απνηειεί ην παξάγνληα ηεο καχξεο παλνχθιαο θαηά ηνλ Μεζαίσλα ζηελ Δπξψπε θαη επνκέλσο είλαη ην πην θαθφθεκν. ήκεξα, ην Y.pestis παξνπζηάδεηαη ζπνξαδηθά. Μνιχλζεηο πξνθαινχληαη απφ Y.enterocolitica θαη ην Y.pseudotuberculosis πνπ πξνθαινχλ θπξίσο γαζηξεληεξίηηδα. 43

46 ην πεξηβάιινλ, ην Y.enterocolitica έρεη βξεζεί ζε επηθαλεηαθά θαη παξαζαιάζζηα λεξά. Σν Y.enterocolitica είλαη Gram αξλεηηθφ θαη δπκψλεη ηελ γιπθφδε κε παξαγσγή ιίγσλ ή θαζφινπ αεξίσλ. Δίλαη αλαεξφβηνο θαη ςπρξφθηινο νξγαληζκφο. 4.8 Κακππινβαθηεξίδηα To γέλνο Campylobacter απνηειείηαη απφ 14 είδε εθ ησλ νπνίσλ ζεκαζία γηα ην λεξφ έρεη ην C. jejuni. Σα είδε κεηαθέξνληαη ζηελ εληεξηθή πεξηνρή ησλ δψσλ θαη γη απηφ κνιχλνπλ ηξνθέο δσηθήο πξνέιεπζεο. Σα θακππινβαθηήξηα αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ησλ 25 C θαη 43 C, είλαη θακππισηά ή ξαβδφκνξθα κε ζρήκα ζπεηξηιιίνπ, αλάγνπλ ηα ληηξηθά πξνο ληηξψδε, απαηηνχλ κηθξέο πνζφηεηεο νμπγφλνπ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπο (3-6%) ελψ ε αλάπηπμε αλαραηηίδεηαη γηα ζπγθέληξσζε νμπγφλνπ 21%. Σα ζπκπηψκαηα απφ ηελ κφιπλζε κε C. jejuni είλαη δηάξξνηα θαη γαζηξεληεξίηηδα. ηελ Ακεξηθή ε γαζηξεληεξίηηδα ιφγσ ηνπ Campylobacter απνηειεί ηελ πην ζπλεζηζκέλε αηηία κφιπλζεο κε πεξίπνπ 2,5 εθαηνκκχξηα θξνχζκαηα εηεζίσο. Καηαζηξέθνληαη κε ην καγείξεκα θαζψο θαη ζε ηππηθέο εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο λεξνχ. 4.9 Shigella To γέλνο Shigella αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα ησλ εληεξνβαθηεξηδίσλ φπσο θαη ε salmonella. Πξνθαινχλ δπζεληεξία γλσζηή θαη σο ζηγγέιισζε, κε ζπκπηψκαηα θνηιηαθνχο ζπαζκνχο θαη ππξεηφ. Οη shigella spp. είλαη Gram αξλεηηθνί, αθίλεηνη, ξαβδφκνξθνη νξγαληζκνί πνπ δελ είλαη απηφρζνλνη ζε θαλέλα ηξφθηκν. Ζ κεηάδνζε απηνχ ηνπ βαθηεξίνπ ζρεηίδεηαη κε ζπλζήθεο θαθήο θαη πγηεηλήο αιιά θαη κε κνιπζκέλα ηξφθηκα θαη χδαηα. Έλα μερσξηζηφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο δπζεληεξίαζεο είλαη ε γξήγνξε εμάπισζε ηνπ κηθξννξγαληζκνχ ζηνλ πιεζπζκφ. Απηφ νθείιεηαη ζηε ρακειή δφζε πνπ απαηηείηαη γηα ηελ κφιπλζε ( νξγαληζκνί). 44

47 Ζ επηβίσζε ηνπ Shigella ζην λεξφ είλαη παξφκνηα κε απηή ησλ θνινβαθηεξηδίσλ, νπφηε ζπζηήκαηα πνπ ειέγρνπλ επαξθψο ηα θνινβαθηεξίδηα, ειέγρνπλ θαη ηνλ Shigella Salmonella Σα πεξηζζφηεξα είδε ηεο Salmonella πξνθαινχλ γαζηξεληεξίηηδα εθηφο απφ ην Salmonella typhi θαη Salmonella paratyphi πνπ πξνθαινχλ ηπθψδε θαη παξαηπθψδε ππξεηφ αληίζηνηρα. Ζ Salmonella αξρηθά εληνπίδεηαη θπξίσο ζηε εληεξηθή πεξηνρή ησλ δψσλ θαη απνβάιιεηαη απφ ηνπο νξγαληζκνχο κε ηα πεξηηηψκαηα φπνπ ζε απηή ηελ κνξθή ζα βξεζνχλ θαη ζα κνιχλνπλ ην λεξφ. Όιεο νη πεξηπηψζεηο ηχθνπ αθνξνχλ κηθξέο πδξεχζεηο, φπνπ δελ γίλεηαη ζσζηή απνιχκαλζε Escherichia coli To Escherichia coli είλαη έλαο Gram-αξλεηηθφο, αεξφβηνο, εηεξνηξνθηθφο, κε-ζπνξνγφλνο, ξαβδφκνξθνο, κε πιάηνο κηθξφηεξν απφ 2 κ θαη κήθνο 2-6 κ. Επκψλεη ηε γιπθφδε θαη ηε ιαθηφδε παξάγνληαο νμχ θαη αέξηα. Ο Enteropathogenic Escherichia coli είλαη ε θχξηα αηηία δηάξξνηαο ζε βξέθε. Ζ παξνπζία ηνπ ζηα λεξά απνηειεί έλδεημε πξφζθαηεο ξχπαλζεο απφ πεξηηηψκαηα ζεξκφαηκσλ δψσλ. Αλ θαη ηα πεξηζζφηεξα θνινβαθηεξίδηα ζεσξνχληαη κε παζνγφλα, ηo Escherichia coli Ο157:Ζ7 πξνθαιεί παζνγέλεηα ζηνλ άλζξσπν. Πξφθεηηαη γηα έλα κεηαιιαγκέλν είδνο κε αληνρή ζηα αληηβηνηηθά. Σν κνλαδηθφ πεξηζηαηηθφ ηνπ Escherichia coli Ο157:Ζ7 εκθαλίζηεθε ην 1987 ζε κηα θνηλφηεηα πιεζπζκνχ 2000 αηφκσλ θαη πξνθάιεζε 4 ζαλάηνπο. Σν πεξηζηαηηθφ πξνθιήζεθε ιφγσ κφιπλζεο ηεο παξνρήο πφζηκνπ λεξνχ απφ ιχκαηα θαηά ηελ δηάξθεηα εξγαζηψλ ζηνπο αγσγνχο Clostridium perfringens Σα θισζηξίδηα είλαη gram-ζεηηθά, αλαεξφβηα ζπνξνγφλα βαθηήξηα. ηελ πεξίπησζε ηνπ λεξνχ ην θισζηξίδην πνπ καο ελδηαθέξεη είλαη ην Clostridium perfringens ην νπνίν παξάγεη εληεξνηνμίλε κε ζπκπηψκαηα έληνλνπο θνηιηαθνχο πφλνπο θαη δηάξξνηα. 45

48 Βξίζθεηαη ζηα πεξηηηψκαηα αιιά ζε κηθξφηεξν αξηζκφ απφ ην E.coli. Σα ζπφξηα ηνπ θισζηξίδηνπ επηβηψλνπλ ζην λεξφ πεξηζζφηεξν απφ ηα θνινβαθηεξίδηα, θαη απμάλνληαη κε απνηέιεζκα λα είλαη δπλαηή ε αλίρλεπζε ηνπο ζε αξθεηά κεγάιε απφζηαζε απφ ηελ πεγή κφιπλζεο, δίλνληαο, φκσο, έηζη ιαλζαζκέλεο πξνεηδνπνηήζεηο γηα θίλδπλν. Παξνπζηάδνπλ αληνρή ζηελ απνιχκαλζε. Δμαηηίαο ηεο κεγαιχηεξεο αληνρήο ηνπ ζε ζρέζε κε ηα θνινβαθηεξίδηα θαη ην ζηξεπηφθνθθν, ηα ζπφξηα ηνπ Clostridium perfringens ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο βαθηεξηαθφο δείθηεο γηα ηα πξσηφδσα Κξππηνζπνξίδην Σα πεξηζζφηεξα επηθαλεηαθά λεξά πεξηέρνπλ Cryptosporidium. Απφ φια ηα είδε ηνπ Cryptosporidium κφλν ην C.parvum είλαη κνιπζκαηηθφ γηα ηνλ άλζξσπν θαη άιια ζειαζηηθά. Οη σνθχζηεο είλαη ζθαηξηθέο πξνο σνεηδείο κε κέζν κέγεζνο 4-6,0 κm. Δίλαη ηδηαίηεξα αλζεθηηθέο ζηηο πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο θαη κπνξνχλ λα επηβηψζνπλ γηα αξθεηνχο κήλεο εάλ δηαηεξνχληαη θξχεο θαη πγξέο. Οη ελψζεηο ηνπ ρισξίνπ δελ είλαη αλαπνηειεζκαηηθέο ελψ θαίλεηαη λα επηηπγράλεηαη πάλσ απφ 99% αδξαλνπνίεζε ηνπο κε εθαξκνγή ππεξηψδνπο αθηηλνβνιίαο (UV) [29]. Σν φδνλ ζεσξείηαη ην πην απνηειεζκαηηθφ ελάληηα ησλ σνθπζηψλ. Έρεη επηηεπρζεί αδξαλνπνίεζε 99% ησλ σνθπζηψλ γηα CT 3.5 mg*min/l ζηνπο 20 ν C. Παξνι απηά ε απνιχκαλζε δελ θαίλεηαη λα αξθεί γηα ηελ αδξαλνπνίεζε ησλ σνθπζηψλ ηνπ C.parvum ζην λεξφ ελψ βαζηθφο ηξφπνο απνκάθξπλζεο πξσηφδσσλ ζεσξείηαη ε δηχιηζε. 46

49 5. ΑΠΟΛΤΜΑΝΗ Ζ απνιχκαλζε ηνπ πφζηκνπ λεξνχ κπνξεί λα ζεσξεζεί ην ζεκαληηθφηεξν κέηξν ηνπ ηειεπηαίνπ αηψλα γηα ηελ πξνζηαζία ηεο δεκφζηαο πγείαο. Ζ θαηαζηξνθή ησλ παζνγφλσλ ζην πφζηκν λεξφ έρεη ζπκβάιιεη ζηελ δξαζηηθή κείσζε ησλ αζζελεηψλ πνπ κεηαδίδνληαη απφ ην λεξφ ζηηο αλαπηπγκέλεο θπξίσο ρψξεο, ελψ ε έιιεηςε ηνπ κέηξνπ απηνχ ζε νξηζκέλεο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο είλαη ε αηηία ρηιηάδσλ ζαλάησλ, θπξίσο παηδηψλ. Έλα παξάδεηγκα ηεο ζεκαζίαο ηεο απνιχκαλζεο είλαη ε επηδεκία ρνιέξαο ζηελ Ν. Ακεξηθή πνπ μεθίλεζε ην 1991 ζην Πεξνχ θαη απιψζεθε ζε 16 ρψξεο. Σνλ Ηνχλην ηνπ 1992 είρε πξνζβάιιεη 590,000 αλζξψπνπο θαη πξνθάιεζε 5,000 ζαλάηνπο. Κύξηνη κέζνδνη απνιύκαλζεο είλαη: Υισξίσζε Υξήζε δηνμεηδίνπ ηνπ ρισξίνπ (ClO 2 ) Υξήζε ρισξακηλψλ Υξήζε φδνληνο Υξήζε αθηηλνβνιίαο UV Υξήζε ππεξνμεηδίνπ ηνπ πδξνγφλνπ Υξήζε ζπλδπαζκνχ ησλ απνιπκαληηθψλ κέζσλ Ζ ρισξίσζε είλαη δηεζλψο ε επηθξαηέζηεξε κέζνδνο απνιχκαλζεο παξά ηηο έληνλεο αλεζπρίεο κεηαμχ ησλ επηζηεκφλσλ ζρεηηθά κε ηηο επηπηψζεηο πνπ κπνξεί λα έρνπλ ηα παξαπξντφληα ηεο ρξήζεο ηνπ ζην πφζηκν λεξφ. Σν πξφβιεκα ησλ επηθίλδπλσλ παξαπξντφλησλ πνπ κπνξεί λα ζρεκαηηζηνχλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο απνιχκαλζεο αλέθπςε ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70. Απφ ηφηε απνηειεί έλα απφ ηα πιένλ ζπδεηεκέλα θαη εξεπλνχκελα δεηήκαηα ηεο βηνκεραλίαο πφζηκνπ λεξνχ ζηνλ θφζκν ηνπνζεηψληαο ην δήηεκα απηφ αιιά θαη ηελ επεμεξγαζία ηνπ πφζηκνπ λεξνχ γεληθφηεξα ζε λέεο βάζεηο. ε νξηζκέλεο βηνκεραληθέο ρψξεο ππήξμε κία ηάζε πιήξνπο εγθαηάιεηςεο ηνπ ρισξίνπ ζαλ θχξην απνιπκαληηθφ, ελψ ζε άιιεο επηδηψρζεθε ε ζεκαληηθή ειάηησζε ησλ ρξεζηκνπνηνπκέλσλ πνζνηήησλ. 5.1 Υισξίσζε Σν ριψξην ππφ ηελ κνξθή αεξίνπ ή ππνρισξηνδψλ αιάησλ φηαλ δηαιπζεί ζην λεξφ δίλεη ελψζεηο κε ηζρπξή δξάζε ελαληίνλ ησλ βαθηεξίσλ θαη ησλ ηψλ. Πξνζθέξεη επίζεο κία παξακέλνπζα πξνζηαζία ζην λεξφ πνπ δηαθηλείηαη ζην δίθηπν δηαλνκήο ελαληίνλ πηζαλήο ηνπηθήο κφιπλζεο ή αλάπηπμεο βαθηεξίσλ πνπ επξίζθνληαη ζε ιαλζάλνπζα θαηάζηαζε ("χπλν"). Ζ απνιπκαληηθή ηνπ δξάζε επεξεάδεηαη απφ ηελ ηηκή ηνπ ph, είλαη ηζρπξφηεξε ζε 47

50 φμηλν πεξηβάιινλ (ph < 6) θαη αζζελέζηεξε ζε αιθαιηθφ (ph > 8). Ζ ακκσλία θαη ην άδσην ησλ νξγαληθψλ ελψζεσλ αληηδξνχλ κε ην ριψξην θαη ζρεκαηίδνπλ νξγαληθέο θαη αλφξγαλεο ρισξακίλεο. Σα ηξηαινγνλνκεζάληα (THM) πνπ ζεσξνχληαη επηθίλδπλα παξαπξντφληα απμάλνληαη ζηηο πςειφηεξεο ηηκέο ph ελψ άιιεο κε πηεηηθέο νξγαλνρισξηνχρεο ελψζεηο θαη έληνλα κεηαιιαθηηθά (mutagenic) θαηλφκελα παξαηεξνχληαη ζε ρακειέο ηηκέο ph. 5.2 Παξαπξντόληα ρισξίνπ (Cl 2 ) Όηαλ ην ριψξην δηαιχεηαη ζην λεξφ πδξνιχεηαη ζχκθσλα κε ηηο αληηδξάζεηο: ( ) ( ) ( ) ( ) Οη ζηαζεξέο ηεο θάζε αληίδξαζεο εμαξηψληαη απφ παξάγνληεο φπσο ε ζεξκνθξαζία θαη ην ph. Μνξηαθφ ριψξην κπνξεί λα ππάξρεη κφλν ζε πνιχ πςειέο ζπγθεληξψζεηο θαη ρακειέο ηηκέο ph. Σν πνζνζηφ ηνπ ππνρισξηψδνπο νμένο (ΖΟCl) θαη ηνπ ππνρισξηψδνπο ηφληνο (OCl - ) ζηνπο 15 o C ζε δηάθνξεο ηηκέο ph δίλεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: ph HOCl % OCl - % Πίνακασ 16 Αλ θαη ηα δχν είδε, ην ππνρισξηψδεο νμχ θαη ην ππνρισξηψδεο ηφλ, είλαη βαθηεξηνθηφλα, ην HOCl είλαη πην ηζρπξφ. Έρεη δεηρζεί φηη ην HOCl είλαη 80 θνξέο πην ηζρπξφ απφ ην OClζηελ θαηαζηξνθή ησλ E.Coli θαη 300 έσο 500 θνξέο ζηελ θαηαζηξνθή ησλ θπζηψλ Entamoeba histolytica θαη Giardia. Οη ζπλήζεηο ζπγθεληξψζεηο ηνπ ρισξίνπ πνπ πξνζηίζεληαη ζην πφζηκν λεξφ, αλ θαη είλαη ηθαλέο λα θαηαζηξέςνπλ βαθηήξηα θαη ηνχο, φηαλ ιεθζνχλ απφ ην ζηφκα αληηδξνχλ κε ην ζάιην θαη ηα γαζηξηθά πγξά θαη αδξαλνπνηνχληαη. Γελ έρνπλ παξαηεξεζεί νπνηαδήπνηε αξλεηηθά απνηειέζκαηα ζε αλζξψπνπο ή δψα πνπ πίλνπλ ρισξησκέλν λεξφ. Πεηξάκαηα πνπ έρνπλ γίλεη ζε ηξσθηηθά ζε δηάζηεκα 2 εηψλ έδεημαλ φηη δφζεηο κέρξη 15 mg αλά θηιφ βάξνπο ζψκαηνο αλά εκέξα δελ πξνθάιεζαλ νπνηνδήπνηε ηνμηθφ απνηέιεζκα. ε ξνθήκαηα πνπ παξαζθεπάδνληαη απφ ρισξησκέλν λεξφ φπσο θαθέο, ηζάη θιπ ην ριψξην αδξαλνπνηείηαη εληειψο. 48

51 5.3 Γόζεηο ρισξίνπ Απνιχκαλζε ηνπ λεξνχ ζε θαλνληθέο ζπλζήθεο: 0,7-1,0 mg/l ζηε δεμακελή ψζηε ζηα άθξα ηνπ δηθηχνπ λα αληρλεχεηαη ππφιεηκκα ηνπιάρηζηνλ 0,2 mg/l (Ννκνζεζία: Τ.Μ. 5673/ Τγ. Γηάηαμε). 5.4 πζθεπέο ρισξηώζεσο Απιέο: εμαζθαιίδνπλ ζηαζεξή παξνρή δηαιχκαηνο ρισξίνπ. Ζκηαπηφκαηεο: κε έλαξμε θαη παχζε ιεηηνπξγίαο ζε ζπγρξνληζκφ κε ηε ξνή ηνπ λεξνχ. Αλαινγηθέο: ε πξνζζήθε ηνπ δηαιχκαηνο είλαη αλάινγε ηεο παξνρήο ηνπ λεξνχ. 49

52 ΠΔΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΜΔΡΟ 6. ΑΡΙΘΜΟ ΙΟΝΣΩΝ ΤΓΡΟΓΟΝΟΤ (ph) Ζ ηηκή ph είλαη απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο κεηξήζεηο θαη δηεμάγεηαη ζπρλά ζηα πφζηκα θαη απφβιεηα χδαηα. Δίλαη ην κέηξν ηεο νμχηεηαο ή ηεο αιθαιηθφηεηαο ελφο δηαιχκαηνο θαη εθθξάδεη ηε ζπγθέληξσζε ησλ ηφλησλ πδξνγφλνπ Ζ + ζε έλα πδαηηθφ δηάιπκα ζηνπο 25 ν C. Πην ζπγθεθξηκέλα, κε "ph" ζπκβνιίδεηαη ν αξλεηηθφο δεθαδηθφο ινγάξηζκνο ηεο ελεξγφηεηαο ησλ ηφλησλ πδξνγφλνπ H + (ζε ζπγθέληξσζε mol/l) ζην δηάιπκα. Γειαδή: ph=-log[h + ]. Πεξηεθηηθόηεηα ζε ( ) (mol/l) ph 1 0 0,1= ,01= ,001= Πίνακασ 17 Ζ πεξηεθηηθφηεηα ησλ θπζηθψλ λεξψλ ζε ηφληα πδξνγφλνπ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ πνζνηηθή ζρέζε ηνπ αλζξαθηθνχ νμένο θαη ησλ ηφλησλ ηνπ. Σν αλζξαθηθφ νμχ δηαρσξίδεηαη ζην λεξφ σο εμήο: Καηά ζπλέπεηα, ηα λεξά πνπ πεξηέρνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο δηαιπκέλνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ( ) είλαη φμηλα (ph<7.0). Σα ζθιεξά λεξά είλαη ειαθξφο αιθαιηθά εμ αηηίαο ηεο δηάιπζεο ηνπ αζβεζηφιηζνπ θαη άιισλ νξπθηψλ πνπ πεξηέρνπλ Ca θαη Mg: Οη δηαθπκάλζεηο ηεο ηηκήο ph ζην λεξφ ζρεηίδνληαη κε ηελ θσηνζχλζεζε (ιφγσ ηεο πξφζιεςεο CO2 απφ ηελ πδξφβηα ρισξίδα) θαη κε ηελ απνζχλζεζε νξγαληθήο χιεο. Δπίζεο, πνιιά βηνκεραληθά απφβιεηα πεξηέρνπλ αλφξγαλα νμέα. ηα απνζηξαγγίζκαηα θαη ηα απφβιεηα νξπρείσλ ηεο κεηαιινπξγηθήο βηνκεραλίαο ζπλήζσο βξίζθεηαη ζεηηθφ νμχ θαη άιαηα ζεηηθνχ νμένο. Πξνθχπηνπλ παξνπζία ζείνπ, ζνπιθηδίσλ, ή ζηδεξνππξηηψλ, ιφγσ ζεηννμεηδσηηθήο δξάζεο βαθηεξίσλ θάησ απφ αεξφβηεο ζπλζήθεο. 50

53 Αθφκα, ζηα απνζηξαγγίζκαηα νξπρείσλ ε πδξφιπζε αιάησλ βαξέσλ κεηάιισλ ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηελ ηηκή ph ιφγσ ηεο δεκηνπξγίαο πξσηνλίσλ: ( ) Όπνπ: Παξφκνηεο δηεξγαζίεο θαζνξίδνπλ ηελ ηηκή ph θαη ζε άιια είδε βηνκεραληθψλαζηηθψλ ιπκάησλ. Αλφξγαλα νμέα κπνξνχλ λα βξεζνχλ θαη ζηα θπζηθά λεξά. Ζ φμηλε βξνρή φηαλ πεξηέρεη ληηξηθφ θαη ζεηηθφ νμχ κπνξεί λα κεηψζεη ζεκαληηθά ηελ ηηκή ph ζε ιίκλεο θαη λεξά κε ρακειή ξπζκηζηηθή ηθαλφηεηα. ηνλ πίλαθα δίπια θαίλνληαη νη ηππηθέο ηηκέο ph δηαθφξσλ εηδψλ λεξνχ. ηα επηθαλεηαθά λεξά ε κέηξεζε ηεο Σύπνο ύδαηνο ph Ακφιπληα επηθαλεηαθά λεξά Μνιπζκέλα επηθαλεηαθά λεξά Ακφιπληα βξνρφλεξα Όμηλα βξνρφλεξα Θαιαζζηλφ λεξφ Βαιηφλεξα Τπφγεηα χδαηα Απνζηξαγγίζκαηα νξπρείσλ Βηνκεραληθά θαη αζηηθά ιχκαηα Πίνακασ 18 ηηκήο ph είλαη εμίζνπ ζεκαληηθή. Ζ ζπγθέληξσζε ηφλησλ Ζ + επεξεάδεη άκεζα ηηο ρεκηθέο θαη βηνινγηθέο δηεξγαζίεο αλάπηπμεο πδξφβησλ νξγαληζκψλ θαη εηδηθφηεξα ησλ ςαξηψλ φπσο θαίλεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. Πίνακασ 19. Ελάχιςτη τιμή ph επιβίωςησ πανίδασ επιφανειακϊν υδάτων ph min Θάλαηνο εηδώλ ζε <ph min 6.0 Θάλαηνο ζε ζαιηγθάξηα θαη καιαθφζηξαθα 5.5 Θάλαηνο ζε ζνινκφ, ηξηδίδνπζα πέζηξνθα θαη ιεπθφςαξα 5.0 Θάλαηνο ζε πέξθα θαη ινχηζν 4.5 Θάλαηνο ζε ρέιηα θαη πέζηξνθα 51

54 6.1 Μέηξεζε Όξγαλν ph-κεηξν κε ειεθηξφδην πάινπ Σχπνο: InoLab WTW Αληηδξαζηήξηα θαη δηαιύκαηα 2 Ρπζκηζηηθά δηαιχκαηα ph 4.62, 7.0, 9.0 Παξαζθεπή ξπζκηζηηθώλ δηαιπκάησλ ph 4.62: Εικόνα 4 InoLab WTW 200ml 1Μ CH 3 COOH αλακεηγλύνληαη κε 100ml 1Μ NaOH θαη 700ml Ζ 2 Ο. ph 7.0: α) 9.078g KH 2 PO 4 κε H 2 O ζε 1L β) 11.88g Na 2 HPO 4 2H 2 O κε H 2 O ζε 1L δύν κέξε ηνπ (α) αλακεηγλύνληαη κε ηξία κέξε ηνπ (β). ph 9.0: α) 12.40g H 3 BO 3 θαη 100ml 1M NaOH σο 1L κε H 2 O β) 0.1Μ HCl 8.5 κέξε ηνπ (α) αλακεηγλύνληαη κε 1.5 κέξε ηνπ (β). Πξνεηνηκαζία δείγκαηνο Σα δείγκαηα λεξνχ δελ ρξεηάδνληαη πξνεηνηκαζία γηα ηελ κέηξεζε ηνπ ph. Βαζκνλόκεζε θαη κέηξεζε Σα ειεθηξφδηα ηνπ νξγάλνπ δηαηεξνχληαη ζε 3Μ ΚCl ή λεξφ. Ζ βαζκνλφκεζε γίλεηαη κε ρξήζε δχν πξφηππσλ δηαιπκάησλ (buffer), ζπλήζσο ph=7.0 θαη ph=10. Ζ ηηκή ph ηνπ δείγκαηνο πξέπεη λα βξίζθεηαη κεηαμχ ησλ ηηκψλ ησλ δχν πξνηχπσλ πνπ έγηλε ε βαζκνλφκεζε. Έπεηηα γίλεηαη ε κέηξεζε ηνπ δείγκαηνο, ρσξίο ην ειεθηξφδην λα εθάπηεηαη κε ηνλ αλαδεπηήξα ή ηα ηνηρψκαηα ηνπ δνρείνπ. Παξάιιεια, κεηξηέηαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ δείγκαηνο. Όηαλ κεηξψληαη δείγκαηα κε δηαθνξεηηθέο ηηκέο ph δηαδνρηθά, ην ειεθηξφδην πξέπεη λα πιέλεηαη κε απηνληζκέλν λεξφ κεηαμχ ησλ κεηξήζεσλ θαη λα ζθνππίδεηαη απαιά, 52 2 το εμπόριο υπάρχουν ζτοιμα πρότυπα διαλφματα, τα οποία παραςκευάηονται με πιςτοποιθμζνεσ μεκόδουσ.

55 πξνζεθηηθά. Ζ ηειηθή κέηξεζε ιακβάλεηαη, φηαλ ε έλδεημε είλαη ζηαζεξή ζηελ νζφλε ηνπιάρηζηνλ γηα έλα ιεπηφ, κε ζπλερή αλάδεπζε ηνπ δείγκαηνο ζηνπο 25 ν C. ηα ζχγρξνλα φξγαλα γίλεηαη απηφκαηε αληηζηάζκηζε ηεο ζεξκνθξαζίαο. Παξάγνληεο ζθαικάησλ Γηα αιθαιηθά δηαιχκαηα κε ηηκέο ph κεγαιχηεξεο ηνπ 10 πξέπεη λα γίλεηαη ρξήζε ειεθηξνδίνπ αλζεθηηθνχ ζηα αιθάιηα. Ζ επαηζζεζία κπνξεί λα κεησζεί κε ηελ παξνπζία ειαίσλ ζηα δείγκαηα. Αλ ην ειεθηξφδην κνιπλζεί απφ έιαηα, πξέπεη λα πιπζεί κε ζαπνχλη ή απνξξππαληηθά θαη λεξφ, δηάιπκα πδξνρισξηθνχ νμέσο θαη ηέινο κε άθζνλν λεξφ, πξηλ απφ ηελ επφκελε κέηξεζε. Απόδνζε ησλ απνηειεζκάησλ Σν απνηέιεζκα απνδίδεηαη ζπλήζσο κε αθξίβεηα 1 νπ δεθαδηθνχ. 53

56 7. ΗΛΔΚΣΡΙΚΗ ΑΓΩΓΙΜΟΣΗΣΑ Ζιεθηξηθή αγσγηκφηεηα (EC) ή αιιηψο εηδηθή αγσγηκφηεηα, είλαη ην κέηξν ηεο ηδηφηεηαο ηνπ λεξνχ λα επηηξέπεη ηε δηέιεπζε ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη ζρεηίδεηαη κε ηε ζπγθέληξσζε ησλ ηνληζκέλσλ νπζηψλ ζην λεξφ. Δπίζεο, ε αγσγηκφηεηα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο κηα θαηά πξνζέγγηζε κέηξεζε ηεο νιηθήο ζπγθέληξσζεο ησλ αλφξγαλσλ νπζηψλ ζην λεξφ. Σα ηφληα πνπ θαηά θαλφλα επεξεάδνπλ ηελ ηηκή ηεο αγσγηκφηεηαο είλαη ηα. Άιια ηφληα φπσο θαη δηαιπκέλα αέξηα έρνπλ κηθξή επίδξαζε ζηελ ηηκή ηεο αγσγηκφηεηαο. Σα κίγκαηα πνπ δελ δηαιχνληαη ζην λεξφ δελ είλαη θαινί αγσγνί ηνπ ειεθηξηζκνχ θαη επίζεο δελ επεξεάδνπλ πνιχ ηελ ηηκή ηεο αγσγηκφηεηαο. Ζ ηηκή ηεο αγσγηκφηεηαο απμάλεηαη κε ηε ζεξκνθξαζία ιφγσ ηεο κείσζεο ηνπ ημψδνπο θαη ηεο αχμεζεο ηεο δηαιπηφηεηαο. Ζ ηηκή ηεο αγσγηκφηεηαο αλεβαίλεη κε ηελ αχμεζε ησλ αλφξγαλσλ νπζηψλ ζην λεξφ. Σππηθέο ηηκέο αγσγηκφηεηαο γηα δηάθνξα είδε πδάησλ θαίλνληαη ζηνλ πίλαθα 1. Σα επηθαλεηαθά λεξά έρνπλ αγσγηκφηεηεο απφ δεθάδεο σο εθαηνληάδεο κs/cm, θαζψο ηα ζαιαζζηλά χδαηα έρνπλ αγσγηκφηεηεο σο θαη κs/cm. Ζ αγσγηκφηεηα ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά γηα ηελ έθθξαζε ησλ αλφξγαλσλ νπζηψλ ζην λεξφ. Απνηειεί πνιχ ζεκαληηθή κέηξεζε ησλ λεξψλ πνπ πξννξίδνληαη γηα πφζε, άξδεπζε, βηνκεραλία ηξνθίκσλ, βηνκεραληθνχο ιέβεηεο, ελαιιάθηεο ζεξκφηεηαο. ηηο παξάθηηεο πεξηνρέο, ε κέηξεζε ηεο αγσγηκφηεηαο ρξεζηκνπνηείηαη πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε έθηαζε ηεο δηείζδπζεο ηνπ ζαιαζζηλνχ λεξνχ ζηα ππφγεηα χδαηα. ηηο εμεηάζεηο ηνπ εδάθνπο, ε αγσγηκφηεηα παξέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηα δηαιπηά άιαηα θαη επνκέλσο γηα ηελ ρξεζηκφηεηα ηνπ εδάθνπο. Αθφκα, ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξαθνινχζεζε ηεο ιεηηνπξγίαο εγθαηαζηάζεσλ αθαιάησζεο. Δπηπιένλ, ε κέηξεζε ηεο αγσγηκφηεηαο ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο σο αλαπιεξσηήο ησλ κεηξήζεσλ νιηθψλ δηαιπκέλσλ ζηεξεψλ (TDS) θαη αιαηφηεηαο. Απηέο νη παξάκεηξνη ππνινγίδνληαη απφ ηελ αγσγηκφηεηα κε εκπεηξηθέο ζρέζεηο. Πνιιά φξγαλα κέηξεζεο TDS θαη αιαηφηεηαο δίλνπλ απ επζείαο ηηκή βαζηζκέλα ζηελ κέηξεζε ηεο αγσγηκφηεηαο. Ζ αγσγηκφηεηα (εηδηθή αγσγηκφηεηα) κεηξηέηαη ζε κνλάδεο S/cm (Siemens/cm) ζηνπο 20 o C ή θαη ζηνπο 25 ν C (Ννκνζεζία: 20 o C). Σα ζχγρξνλα φξγαλα απνδίδνπλ ην απνηέιεζκα απηφκαηα ζηελ επηζπκεηή ζεξκνθξαζία. 54

57 Δίδνο λεξνύ Αγσγηκόηεηα (κs/cm) Πξφζθαηα απνζηαγκέλν λεξφ 0,5 2 Παιηφ απνζηαγκέλν λεξφ 2 4 Βξνρφλεξν 3 60 Πφζηκν λεξφ Λχκαηα > Πίνακασ Μέηξεζε Όξγαλν Αγσγηκφκεηξν Σχπνο: InoLab WTW Cond Αληηδξαζηήξηα θαη δηαιύκαηα 3 Γηάιπκα KCl. Παξαζθεπή πξόηππσλ δηαιπκάησλ KCl δηάιπκα 1: 7,456γξ (0,1Μ) άλπδξν ρισξηνύρν θάιην (KCl) δηαιύεηαη Εικόνα 5 InoLab WTW Cond ζε όγθν 1 ιίηξν κε λεξό. Ζ έλδεημε απηνύ ηνπ δηαιύκαηνο ζε 25 o C είλαη κs/cm. KCl δηάιπκα 2: 0,01Μ παξαζθεπάδεηαη δηαιύνληαο 100ml ηνπ δηαιύκαηνο 1 ζε όγθν 1 ιίηξν κε λεξό. Ζ έλδεημε απηνύ ηνπ δηαιύκαηνο ζε 25 o C είλαη 1413 κs/cm. Πξνεηνηκαζία δείγκαηνο Σα δείγκαηα λεξνχ δελ ρξεηάδνληαη πξνεηνηκαζία γηα ηελ κέηξεζε ηεο αγσγηκφηεηαο. Βαζκνλόκεζε θαη κέηξεζε Σν αγσγηκφκεηξν, πξέπεη λα ειέγρεηαη αλά δηαζηήκαηα κε ηε βνήζεηα ηνπ δηαιχκαηνο KCl γηα ηελ ζηαζεξά ηνπ ειεθηξνδίνπ. Ζ δηαδηθαζία απηή εθηειείηαη ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ θαηαζθεπαζηή. Πξηλ ηε κέηξεζε επηβεβαηψλεηαη κε πξφηππν δηάιπκα ε ζσζηή απφθξηζε ηνπ 55 3 το εμπόριο υπάρχουν ζτοιμα πρότυπα διαλφματα, τα οποία παραςκευάηονται με πιςτοποιθμζνεσ μεκόδουσ.

58 ειεθηξνδίνπ, δηαθνξεηηθά γίλεηαη βαζκνλφκεζε. ηε ζπλέρεηα αθνχ πιπζεί κε ην πξνο εμέηαζε δηάιπκα ιακβάλεηαη ε κέηξεζε πνπ αληηζηνηρεί ζε 20 ν C. Παξάγνληεο ζθαικάησλ Γηα δηάθνξνπο ιφγνπο κπνξεί λα κεηαβιεζεί ιίγν ε ζηαζεξά ηεο θπςειίδαο νπφηε αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ νξγάλνπ ηελ επαλαθέξνπκε ζηελ αξρηθή ηεο ηηκή (νδεγίεο θαηαζθεπαζηή). Όηαλ ην ειεθηξφδην δελ απνζεθεχεηαη ζε λεξφ ή δηάιπκα KCl ππάξρεη πηζαλφηεηα λα κελ απνθξηζεί ακέζσο θαηά ηελ πξψηε κέηξεζε. Απηφ δηνξζψλεηαη κε βχζηζή ηνπ ζε νηλφπλεπκα γηα 5 min θαη έπεηηα πιχζε κε λεξφ. Απόδνζε ησλ απνηειεζκάησλ Καηαγξάθεηαη έλδεημε ηεο αγσγηκφηεηαο ζε S/cm ή ms/cm ή κs/cm, κε αληηζηάζκηζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηνπο 20 ν C. 56

59 8. ΚΛΗΡΟΣΗΣΑ Ο φξνο ζθιεξφηεηα αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ λεξνχ λα θαηαθξεκλίδεη ζάπσλεο. Σα ζθιεξά λεξά είλαη αλεπηζχκεηα γηα δχν ιφγνπο: Α) απαηηνχλ πεξηζζφηεξε πνζφηεηα ζάπσλα γηα λα δεκηνπξγήζνπλ αθξφ (νηθηαθή ρξήζε) θαη Β) δεκηνπξγνχλ θξνχζηα αιάησλ ζε βηνκεραληθνχο ελαιιάθηεο ζεξκφηεηαο, ιέβεηεο θαη ζσιελψζεηο ζεξκνχ χδαηνο (βηνκεραληθή ρξήζε). Απφ ηελ άιιε κεξηά, ηα λεξά κε κηθξή ζθιεξφηεηα έρνπλ ζπλδεζεί κε θαξδηαγγεηαθέο παζήζεηο. Πιενλεθηήκαηα ησλ ζθιεξψλ λεξψλ είλαη ε εμνπδεηέξσζε ησλ φμηλσλ ελαπνζέζεσλ θαη ε κείσζε ηεο δηαιπηφηεηαο ησλ ηνμηθψλ κεηάιισλ. Οη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο ζηελ ζθιεξφηεηα ηνπ λεξνχ είλαη ηα δηαιπκέλα ηφληα αζβεζηίνπ θαη καγλεζίνπ. Απηά ηα ηφληα ελψλνληαη κε ηνπο ζάπσλεο γηα λα δεκηνπξγήζνπλ αδηάιπην ίδεκα. Άιια πνιπζζελή ηφληα, φπσο ζίδεξνο, ςεπδάξγπξνο, καγγάλην, αινπκίλην, ζηξφληην, κπνξνχλ επίζεο λα ζπκβάινπλ ζηελ ζθιεξφηεηα αιιά ε ζπκκεηνρή ηνπο είλαη ζπλήζσο αζήκαληε ιφγσ ησλ κηθξψλ ζπγθεληξψζεσλ ηνπο, ζην λεξφ. Ζ ζθιεξφηεηα ηνπ λεξνχ πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηελ απνζάζξσζε πεηξσκάησλ φπσο ηνπ αζβεζηφιηζνπ ( ), ηνπ δνινκίηε ( ) θαη ηνπ γχςνπ ( ) θαη δηαθέξεη αξθεηά απφ ηφπν ζε ηφπν, αλάινγα κε ηελ θχζε ησλ γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ. Σα ππφγεηα χδαηα είλαη ζθιεξφηεξα απφ ηα επηθαλεηαθά. Σν άζξνηζκα ησλ ζπγθεληξψζεσλ θαη νξίδεηαη σο νιηθή ζθιεξφηεηα θαη εθθξάδεηαη ζαλ αλζξαθηθφ αζβέζηην ζε ( ) ή ppm. Ζ νιηθή ζθιεξφηεηα κεηξάηαη θαη κε γεξκαληθνχο βαζκνχο (D) ή γαιιηθνχο βαζκνχο (F). Γηα ηελ κεηαηξνπή ηνπ ελφο βαζκνχ ζε άιιν ηζρχνπλ νη παξαθάησ ζρέζεηο: Βαζκόο D F ( ) 1 D 1,00 1,78 17,857 1 F 0,56 1,00 10,0 1 CaCO 3 0,056 0,10 1,00 Πίνακασ 21 57

60 Σα λεξά ηαμηλνκνχληαη αλάινγα κε ηε ζθιεξφηεηα ηνπο φπσο θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα. Υαξαθηεξηζκόο λεξνύ θιεξόηεηα ( ) Μαιαθφ <50 Μεηξίσο καιαθφ Διαθξφο ζθιεξφ Μεηξίσο ζθιεξφ θιεξφ Πνιχ ζθιεξφ >300 Πίνακασ 22 Σα άιαηα ηεο ζθιεξφηεηαο αξρίδνπλ λα εκθαλίδνληαη ζηα κεηξίσο ζθιεξά λεξά θαη απμάλνληαη ζηα ζθιεξά. ην λεξφ ην θαηηφλ αζβεζηίνπ ή ηνπ καγλήζηνπ (θνξηίν 2+ ) ζπζρεηίδεηαη κε ηα δηηηαλζξαθηθά ηφληα (φμηλα αλζξαθηθά ηφληα) θαη φηαλ ζεξκαίλεηαη, απηά κεηαηξέπνληαη ζε αδηάιπην αλζξαθηθφ αζβέζηην ή αλζξαθηθφ καγλήζην, ην νπνίν δεκηνπξγεί έλα ζηξψκα θξνχζηαο ζηελ επηθάλεηα ζσιελψζεσλ, ιεβήησλ, νηθηαθνχ - βηνκεραληθνχ εμνπιηζκνχ θ.α. Απηή ε ζθιεξφηεηα, ε νπνία κπνξεί λα αθαηξεζεί κε ζέξκαλζε, νλνκάδεηαη παξνδηθή ή αλζξαθηθή ζθιεξφηεηα. Ζ παξνδηθή ζθιεξφηεηα πξνέξρεηαη απφ επαθή ηνπ λεξνχ κε αλζξαθηθά (αζβεζηφιηζνο θαη δνινκίηεο). Ζ ζθιεξφηεηα, ε νπνία δελ κπνξεί λα αθαηξεζεί κε βξαζκφ νλνκάδεηαη κόληκε ή κε αλζξαθηθή ζθιεξφηεηα θαη νθείιεηαη ζε αληφληα φπσο ρισξηνχρα, ληηξηθά, ζεηηθά θαη ππξηηηθά. Απηή ε ζθιεξφηεηα δε δεκηνπξγεί άιαηα. Παξάγνληαο κφληκεο ζθιεξφηεηαο είλαη ε επαθή κε γχςν. Σέινο, γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο νιηθήο ζθιεξφηεηαο ρξεζηκνπνηείηαη πξφηππν δηάιπκα αηζπιελνδηακηλνηεηξανμηθνχ νμένο (EDTA) c=0,1m. Σν EDTA δεκηνπξγεί ζχκπινθα κε κέηαιια ζε αλαινγία 1:1. * + 58

61 8.1 Μέηξεζε ηόρνο: I. Ζ αλαδήηεζε θαη ε παξαζθεπή ελφο ξπζκηζηηθνχ δηαιχκαηνο γηα ηελ δεκηνπξγία αιθαιηθνχ πεξηβάιινληνο ζην δείγκα. II. Ζ αλαδήηεζε θαη ε παξαζθεπή ελφο πξφηππνπ δηαιχκαηνο δηζζελνχο κεηάιινπ (θνξηίν 2+ ) ην νπνίν ζα αληηζηνηρεί ζηνπο 25 F θαη δελ ζα παξνπζηάδεη πξφβιεκα ζηαζεξφηεηαο θαηά ηελ απνζήθεπζε ηνπ. III. Ζ επηβεβαίσζε ηεο νξζήο ιεηηνπξγίαο ηνπ απηφκαηνπ ηηηινδφηε (γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ζθιεξφηεηαο). Όξγαλν Απηφκαηνο ηηηινδφηεο Σχπνο: METTLER TOLEDO DL50 Αληηδξαζηήξηα Αηζπιελνδηακηλνηεηξανμηθφ νμχ (EDTA) 0,1Μ Mr= 372,24. Υισξηνχρνο ςεπδάξγπξνο ( ) Mr= 136,28. Υισξηνχρν ακκψλην ( ) Mr= 35,05. Ππθλή ακκσλία ( ) Εικόνα 6 METTLER TOLEDO DL50 Ρπζκηζηηθφ δηάιπκα εξγαζηεξίνπ (γηα πξνζδηνξηζκφ ζθιεξφηεηαο). Γείθηεο Eriochrome Black T. Δμηζώμεηο: ( ) Οιηθή ζθιεξφηεηα : Όπνπ : Μ= κάδα 4 ηνπ (mg) ηζνδχλακε ζε 1 ml EDTA (10mg ζε 1mL EDTA 0,1M) 4 Σο EDTA δθμιουργεί ςφμπλοκα με μζταλλα ςε αναλογία 1:1. 59 Απφ ηελ αληίδξαζε: * + 1 mol ζα αληηδξάζεη κε 1 mol EDTA 1 ml c=0,1m πεξηέρεη 0,0001 mol

62 V t = Όγθνο EDTA πνπ θαηαλαιψζεθε (ml) V S = Όγθνο δείγκαηνο (ml) Αξαίσζε δηαιχκαηνο : Όπνπ : Μ 1 = Μνξηαθφηεηα ππθλνχ δηαιχκαηνο V 1 = Όγθνο ππθλνχ δηαιχκαηνο (ml) Μ 2 = Μνξηαθφηεηα αξαηνχ δηαιχκαηνο V 2 = Όγθνο αξαηνχ δηαιχκαηνο (ml) Μνξηαθφηεηα : Όπνπ : Μ= Μνξηαθφηεηα mol= Αξηζκφο mole L= Λίηξα Πξνεηνηκαζία δείγκαηνο Σα δείγκαηα λεξνχ δελ ρξεηάδνληαη πξνεηνηκαζία γηα ηελ κέηξεζε ηεο ζθιεξφηεηαο. ΣΟΥΟ (Ι) Ρπζκηζηηθό δηάιπκα (πξέπεη λα έρεη ph 10) Ζ αληίδξαζε πξνζδηνξηζκνχ ηεο ζθιεξφηεηαο πξαγκαηνπνηείηαη ζε αιθαιηθφ πεξηβάιινλ κε πξνζζήθε ξπζκηζηηθνχ δηαιχκαηνο. Χο ξπζκηζηηθφ δηάιπκα ελδείθλπηαη ην ρισξηνχρν ακκψλην. Παξαζθεπή ξπζκηζηηθνύ δηαιύκαηνο ph 10 7,0g 99% ζε 57,0ml δηάιπκα ππθλήο ακκσλίαο 25% θαη θέξσ ζε φγθν 1L κε απνζηαγκέλν λεξφ. Σν ξπζκηζηηθφ δηάιπκα κεηξήζεθε θαη είρε ph 9, ,0001 mol αληηδξνχλ κε 0,0001 mol

63 ΣΟΥΟ (ΙΙ) 1/2 Βαζκνλόκεζε θαη κέηξεζε Χο πξφηππν δηάιπκα δηζζελνχο κεηάιινπ ελδείθλπηαη ν. Καηά ηελ παξαζθεπή θαη απνζήθεπζε δελ θαίλεηαη λα παξνπζηάδεη πξφβιεκα ζηαζεξφηεηαο φπσο πρ. ην ιφγσ ηεο αληίδξαζεο ηνπ κε ην ηεο αηκφζθαηξαο. Παξαζθεπή πξόηππνπ δηαιύκαηνο κε νιηθή ζθιεξόηεηα 25F: Οη 25 Γαιιηθνί βαζκνί (F) κπνξνχλ λα εθθξαζηνχλ θαη σο 250 mg/l CaCO 3. Γηα λα παξαζθεπάζνπκε πξφηππν δηάιπκα ZnCl 2 κε νι. ζθιεξφηεηα 250mg/L CaCO 3 πρ. 50ml πνπ ζα ηηηινδνηεζνχλ κε EDTA 0,1M, ζα μεθηλήζνπκε απφ ηελ εμίζσζε ηεο νιηθήο ζθιεξφηεηαο: ( ) Γειαδή νιηθή θαηαλάισζε 1,25ml EDTA 0,1M ηηηινδφηε ζηα 50ml δείγκαηνο ζεκαίλεη πσο ην δείγκα ζα έρεη ηηκή νι. ζθιεξφηεηαο 250 mg/l CaCO 3 ή αιιηψο 25F. Γηα λα θαηαλαισζνχλ 1,25ml EDTA 0,1M ζε 50ml δηαιχκαηνο ην δηάιπκα ζα πξέπεη λα έρεη ζπγθέληξσζε (c): Σν EDTA δεκηνπξγεί ζχκπινθα κε κέηαιια ζε αλαινγία 1:1. Όπσο πξνθχπηεη, γηα λα θαηαλαισζνχλ 1,25ml EDTA 0,1M ηηηινδφδνηε απαηηείηαη δηάιπκα 50ml ζπγθέληξσζεο 0,0025Μ. 61

64 Παξαζθεπή πξόηππνπ δηαιύκαηνο 0,1Μ: Αξρηθά, παξαζθεπάδνπκε δηάιπκα 0,1Μ 50ml θαη κεηά κε αξαίσζε παξαζθεπάδνπκε ζπγθέληξσζε 0,0025Μ πνπ αληηζηνηρεί ζε 25 F. Γελ απαηηείηαη μήξαλζε, δηφηη γίλεηαη επηβεβαίσζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ. Mr= 136,28 Γηα 0,1Μ απαηηνχληαη 13,628g ζην ιίηξν. Γηόξζσζε θαζαξόηεηαο : 0,1Μ 50ml : πληειεζηήο δηόξζσζεο δπγνύ : Δπνκέλσο δπγίδνπκε 0,694133g θαη ηα κεηαθέξνπκε ζε νγθνκεηξηθή θηάιε ησλ 50ml νπφηε έρνπκε δηάιπκα 0,1Μ ZnCl 2. Έγηλε επηβεβαίσζε ηεο ζπγθέληξσζεο c=0,1m ηνπ δηαιχκαηνο κε EDTA c=0,1m. Ζ επηβεβαίσζε έγηλε θαη ρεηξνθίλεηα (Υ) θαη ζηνλ απηφκαην ηηηινδφηε (Α). Υξεζηκνπνηήζεθε buffer θαζψο θαη buffer ηνπ εξγαζηεξίνπ θαη ηα απνηειέζκαηα ήηαλ ίδηα. Παξαθάησ ηα απνηειέζκαηα: Α/Υ Buffer Γείθηεο ph Υ Υ Υ Υ Α Α Πίνακασ 23 5ml 5ml 5ml 5ml 1ml 1ml 3,5ml εξγαζηεξίνπ 3,5ml εξγαζηεξίνπ Eriochrome Black T Eriochrome Black T Eriochrome Black T Eriochrome Black T Eriochrome Black T Eriochrome Black T EDTA 0,1Μ 9,9 5ml 9,9 5ml 9,8 5ml 9,8 5ml 9,9 0,978ml 9,9 1,043ml 62

65 Όπσο θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα, ζηε ρεηξνθίλεηε ηηηινδφηεζε 5ml 0,1Μ απαίηεζαλ 5ml πξφηππνπ δηαιχκαηνο EDTA 0,1M θαη ζηελ απηφκαηε ηηηινδφηεζε 1ml 0,1Μ απαίηεζε 1ml EDTA 0,1M. Aθνχ ε ζπγθέληξσζε ηνπ EDTA είλαη 0,1M (αγνξαζκέλν) ηφηε ην δείγκα έρεη κνξηαθφηεηα 0,1Μ. Σέινο, ε ιεηηνπξγία ηνπ κεραλήκαηνο ζηε ζπγθέληξσζε 0,1Μ είλαη ζσζηή. Παξαζθεπή πξόηππνπ δηαιύκαηνο 0,0025Μ 1000 ml από 0,1Μ: Από ηελ εμίζσζε αξαίσζεο δηαιύκαηνο : Γηα 1000ml 0,0025Μ : Γειαδή απφ ην αξρηθφ δηάιπκα 0,1Μ ιακβάλσ 25ml θαη θέξσ ζε φγθν 1000ml κε απνζηαγκέλν λεξφ. Σν δηάιπκα απηφ έρεη ηηκή νιηθήο ζθιεξφηεηαο 25F. ΣΟΥΟ (ΙΙΙ) Με απηφκαηε (Α) ηηηινδφηεζε επηβεβαησζήθακε γηα ηελ νι. ζθιεξφηεηα ηνπ δηαιχκαηνο ζηνπο 25F. Έπεηηα, πεξάζακε ζε ρεηξνθίλεηε (Υ) ηηηινδφηεζε θαη επηβεβαησζήθακε επίζεο. Σαπηφρξνλα επαιεζεχεηαη ε νξζή ιεηηνπξγία ηνπ απηφκαηνπ ηηηινδφηε. Γηα ηνλ ρεηξνθίλεην πξνζδηνξηζκφ ρξεηαζηήθακε EDTA ζπγθέληξσζεο 0,0025Μ πνπ ην παξαζθεπάζακε φπσο θαίλεηαη παξαθάησ: Από ηελ εμίζσζε ηεο αξαίσζεο: Γηα 100ml 0,0025Μ : Γειαδή απφ ην αξρηθφ δηάιπκα κε απνζηαγκέλν λεξφ. 0,1Μ ιακβάλσ 2,5ml θαη θέξσ ζε φγθν 100ml 63 Γηα ηελ απηφκαηε ηηηινδφηεζε ρξεζηκνπνηήζακε EDTA 0,1M (εκπνξίνπ).

66 Κα τανάλωςη EDTA (ml) Παξαθάησ νη κεηξήζεηο: Νν Α/Υ Οι. ζθιεξόηεηα ph buffer F 1 Α 50ml 10ml 1,26ml 9,9 25,17 2 Α 50ml 10ml 1,25ml 9,9 25,09 3 Α 50ml 10ml 1,26ml 9,9 25,17 1 Υ 10ml 10ml 10ml 9,9 25,00 2 X 10ml 10ml 10ml 9,9 25,00 3 Υ 10ml 10ml 9,97ml 9,9 24,93 Πίνακασ 24 Γράφημα 2 τατιςτικά Αυτόματησ τιτλοδότηςησ 5 1,273 1,269 1,265 1,261 1,257 1,253 1,249 1,245 1,241 1,237 Όριο κινδφνου (+) Όριο ελζγχου (+) 1,26 1,26 1,25 Όριο ελζγχου (-) Όριο κινδφνου (-) Διάρηζηε Μέγηζηε Μέζε Σππηθή ρεηηθή ηππηθή N ηηκή ηηκή ηηκή απόθιηζε [s] απόθιηζε [srel%] 3 1,25 1,26 1, Όξην ειέγρνπ : ( ) ( ) Όξην θηλδχλνπ : ( ) ( ) 64 5 Αναλυτικά ςτοιχεία για τα ςτατιςτικά περιζχονται ςτο κεφάλαιο 9.

67 Κα τανάλωςη EDTA (ml) Γράφημα 3 τατιςτικά Χειροκίνητησ τιτλοδότηςησ 5 10,050 10,035 10,020 Όριο κινδφνου (+) Όριο ελζγχου (+) 10,005 9,990 9,975 9,960 9, Όριο ελζγχου (-) Όριο κινδφνου (-) 10 9,97 9, Διάρηζηε Μέγηζηε Μέζε Σππηθή ρεηηθή ηππηθή n ηηκή ηηκή ηηκή απόθιηζε [s] απόθιηζε [srel%] 3 9,97 10,0 9,99 0, Όξην ειέγρνπ : ( ) ( ) Όξην θηλδχλνπ : ( ) ( ) 65

68 9. ΑΛΚΑΛΙΚΟΣΗΣΑ Ζ αιθαιηθφηεηα είλαη ην κέηξν ηεο ηδηφηεηαο ηνπ λεξνχ λα εμνπδεηεξψλεη νμέα (ρσξεηηθφηεηα ζε νμχ). Με άιια ιφγηα είλαη ην άζξνηζκα φισλ ησλ νγθνκεηξνπκέλσλ βάζεσλ πνπ πεξηέρνληαη ζην λεξφ. Ζ αιθαιηθφηεηα είλαη κηα έλλνηα πνπ νξίδεηαη πεηξακαηηθά, δειαδή πξνθχπηεη απφ ην πνζφ ηνπ νμένο πνπ εμνπδεηεξψλεηαη ζην λεξφ, εσζφηνπ θηάζεη ζε νξηζκέλε ηηκή ph θαη εθθξάδεηαη ζπλήζσο ζε Ζ αιθαιηθφηεηα ηνπ λεξνχ νθείιεηαη θπξίσο ζηα άιαηα ηζρπξψλ βάζεσλ θαη αζζελψλ νμέσλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηηο ζπγθεληξψζεηο πδξνμεηδίνπ ( ), αλζξαθηθψλ ( ) θαη φμηλσλ αλζξαθηθψλ ( ). Σα φμηλα αλζξαθηθά είλαη ν κεγαιχηεξνο εηζθνξέαο ζηελ αιθαιηθφηεηα πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ δξάζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά ηε δηήζεζε ηνπ λεξνχ ζηα εδάθε, δηακέζνπ νξπθηψλ βάζεσλ: Άιια ζπζηαηηθά πνπ πεξηέρνληαη ζηα χδαηα θαη ζηα ιχκαηα ζπκκεηέρνπλ ειάρηζηα ζηελ αιθαιηθφηεηα. Γηα παξάδεηγκα, ακκσλία θαη άιαηα αζζελψλ νξγαληθψλ νμέσλ φπσο βνξηθά, ππξηηηθά θαη θσζθνξηθά κπνξεί λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ αιθαιηθφηεηα φπσο επίζεο θαη άιαηα νξγαληθψλ νμέσλ (π.ρ. ρνπκηθφ, νμηθφ, πξνπηνληθφ). Ζ αιθαιηθφηεηα ρξεζηκνπνηείηαη ζηε κέηξεζε ηεο ξπζκηζηηθήο ηθαλφηεηαο ησλ θπζηθψλ πδάησλ θαη ησλ ιπκάησλ, ζηνλ έιεγρν δηαθφξσλ ρεκηθψλ - θπζηθψλ δηεξγαζηψλ ησλ πδάησλ θαη ησλ ιπκάησλ φπσο αεξφβηεο θαη αλαεξφβηεο δηεξγαζίεο θαη απνζθιήξπλζε ηνπ λεξνχ. Σα νηθηαθά χδαηα έρνπλ αιθαιηθφηεηα ειάρηζηα δηαθνξεηηθή απφ απηή ηεο πεγήο πξνέιεπζεο ηνπο (πεξίπησζεηο πνπ πξνζηίζεηαη ζην λεξφ ( ) θξνθηδσηηθφ γηα ζνιφηεηα). Σα αλεπεμέξγαζηα νηθηαθά ιχκαηα έρνπλ αιθαιηθφηεηεο κεηαμχ 50 θαη Ζ αιθαιηθφηεηα δελ έρεη ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζηελ πγεία ηνπ αλζξψπνπ. Παξ φια απηά, ηα λεξά κε πςειέο ηηκέο αιθαιηθφηεηαο είλαη άγεπζηα θαη δελ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα νηθηαθή ρξήζε. Ζ αιθαιηθφηεηα πξνζδηνξίδεηαη κε νγθνκεηξηθή ή πνληεζηνκεηξηθή αλάιπζε. Γειαδή ηηηινδνηψληαο έλα δείγκα λεξνχ ζπγθεθξηκέλνπ φγθνπ, κε ηζρπξφ νμχ φπσο. Αλ ην ph ηνπ δείγκαηνο είλαη κεγαιχηεξν ηνπ 8.3 π.ρ. 10.2, ε ηηηινδφηεζε δηεμάγεηαη ζε δχν ζηάδηα. Πξψηα, ηηηινδνηείηαη ην δείγκα σο ηελ ηηκή ph 8.3 θαη έπεηηα ζπλερίδεηαη ε ηηηινδφηεζε σο ηελ ηηκή ph 4.5. Ζ πξψηε νλνκάδεηαη αιθαιηθφηεηα θαηλνινθζαιετλεο (Ρ) θαη ε δεχηεξε αιθαιηθφηεηα ειηαλζίλεο (Σ=total). 66

69 Ποςοςτιαία αναλογία ανθρακικϊν ειδϊν 52% Κλίμακα ph Αιθαιηθόηεηα θαηλνινθζαιαηίλεο Όηαλ έλα δείγκα πεξηέρεη αλζξαθηθά ή θαη πδξνμείδην (ph>9.5, γξάθεκα 4), ηφηε θαζψο ε ηηηινδφηεζε πιεζηάδεη πξνο ηελ ηηκή ph10 φια ηα ζα έρνπλ κεηαηξαπεί ζε θαη ζπλερίδνληαο πξνο ηελ ηηκή ph8.3 ηα εμνπδεηεξψλνληαη ζε (ηειηθφ ζεκείν θαηλνινθζαιετλεο): Αιθαιηθόηεηα total (ειηαλζίλεο) Σν δεχηεξν θαη ηειηθφ ζηάδην ηεο ηηηινδφηεζεο σο ph4.5 αθνξά ηελ κεηαηξνπή ησλ ζε : Όγκοσ οξζοσ (ml) Γράφημα 4 Μεταςχηματιςμόσ ιόντων ςτο νερό κατά την προςθήκη οξζοσ ph 6,4 48% 52% (aq) 67 Κλίμακα ph Γράφημα 5 Περιεκτικότητα ανθρακικϊν ειδϊν ςε ςχζςη με την τιμή ph

70 Απφ ηελ εηθφλα 8 κπνξνχκε λα ππνινγίζνπκε θαηά πξνζέγγηζε ηελ πνζνζηηαία αλαινγία αλζξαθηθψλ ζε δείγκα λεξνχ φηαλ γλσξίδνπκε ηελ ηηκή ph, αλ θέξνπκε ηελ θάζεηε απφ ηελ κία θιίκαθα ph ζηελ άιιε (ηηκή ph) θαη εθεί πνπ ηέκλεη ηελ θακπχιε ηξαβήμνπκε ηελ νξηδφληηα πξνο ηνλ θαηαθφξπθν άμνλα (αλαινγία %). ην ζεκείν πνπ ηέκλεη ηνλ θαηαθφξπθν άμνλα ππνινγίδνπκε ηελ πνζνζηηαία (%) αλαινγία αλζξαθηθψλ. Παξάδεηγκα: Γηα δείγκα λεξνχ κε ηηκή ph6,4 ζπλππάξρνπλ 52% θαη 48% (γξάθεκα5). Όπσο πξναλαθέξζεθε, νη ηξείο θχξηνη εηζθνξείο ζηελ αιθαιηθφηεηα είλαη ηα ηφληα πδξνμεηδίνπ ( ), ηα αλζξαθηθά ηφληα ( ) θαη ηα φμηλα αλζξαθηθά ηφληα ( ). Δίλαη δπλαηφλ λα ππνινγηζηεί ε ζπκκεηνρή ηνπ θαζελφο μερσξηζηά αλ ππνηεζεί πσο δελ ζπλππάξρνπλ θαη θαη πσο ε ηηκή ηεο αιθαιηθφηεηαο δελ πξνθχπηεη θαη απφ άιια, παξά κφλν απφ ηα παξαπάλσ ηφληα. Γειαδή: Μπνξνχλ λα ππάξρνπλ νη παξαθάησ ζπλζήθεο αιθαιηθφηεηαο ζε έλα δείγκα λεξνχ: πλζήθε Απνηέιεζκα ηηηινδόηεζεο Τδξνμεηδίνπ αιθαιηθόηεηα Αλζξαθηθώλ αιθαιηθόηεηα Όμηλσλ αλζξαθηθώλ αιθαιηθόηεηα (a) (b) ( ) (c) (d) (e) Πίνακασ 25 Όπου: (a) (b) (c) (d) (e) Μφλν πδξνμείδην Τδξνμείδην θαη αλζξαθηθά Μφλν αλζξαθηθά Αλζξαθηθά θαη φμηλα αλζξαθηθά Μφλν φμηλα αλζξαθηθά 68

71 Οη ζπγθεληξψζεηο γηα ην θάζε ηφλ ππνινγίδνληαη απφ ζπληειεζηέο κεηαηξνπήο (πίλαθαο 2) νη νπνίνη πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλαινγία ηνπ ηζνδχλακνπ βάξνπο ηνπ αληίζηνηρνπ αληφληνο θαη ηνπ αλζξαθηθνχ αζβεζηίνπ. Σν ηζνδχλακν βάξνο ηνπ είλαη. Αληόλ Ιζνδύλακν βάξνο πληειεζηήο κεηαηξνπήο Πίνακασ 26 Παξάδεηγκα: Έζησ φηη ηα απνηειέζκαηα αιθαιηθφηεηαο ελφο δείγκαηνο λεξνχ ήηαλ: Γηα λα ππνινγίζνπκε ηηο ζπγθεληξψζεηο ησλ ηφλησλ πνπ ζπκβάινπλ ζηελ αιθαιηθφηεηα εμεηάδνπκε ηε ζπλζήθε αιθαιηθφηεηαο (πίλαθαο 17). Σα παξαπάλσ απνηειέζκαηα αλνίθνπλ ζηε ζπλζήθε (d) δειαδή. Οπφηε: ( ) ( ) ( ) = Οη ζπγθεληξψζεηο ηνπ θάζε ηφληνο μερσξηζηά ππνινγίδνληαη απφ ηνπο ζπληειεζηέο κεηαηξνπήο αιθαιηθφηεηαο (πίλαθαο 18). Οπφηε γηα ην παξαπάλσ παξάδεηγκα:, -, - 69

72 Παξάγνληεο ζθαικάησλ Σν ειεχζεξν ριψξην κπνξεί λα δψζεη ιάζνο απνηειέζκαηα γη απηφ φηαλ ππάξρεη ην εμνπδεηεξψλνπκε κε πξνζζήθε κηαο ζηαγφλαο 0.1Μ δηαιχκαηνο ζεηνζεηηθνχ λαηξίνπ (sodium thiosulfate ). Πξνζκίμεηο πνπ πξνθαινχλ ζνιφηεηα πξέπεη λα απνκαθξπλζνχλ κε δηήζεζε ( θίιηξν 0.45 κm). Αθφκα ε πξνζξφθεζε ή εθξφθεζε δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά ή κεηά ηε ζπιινγή ηνπ δείγκαηνο κπνξεί λα λνζεχζεη ηα απνηειέζκαηα θαη γη απηφ ην ιφγν ε κέηξεζε ηεο αιθαιηθφηεηαο πξέπεη λα γίλεηαη ζχληνκα. Σα δηαιπκέλα ππξηηηθά, θσζθνξηθά, βνξηθά ή ρνπκηθά νμέα άιαηα πξνζκεηξνχληαη ζην απνηέιεζκα. Ζ παξνπζία ηνπο δελ πξνθαιεί παξεκπφδηζε αιιά πξέπεη λα ιεθζεί ππ φςηλ φηαλ ππνινγίδεηαη ε ζπγθέληξσζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, πδξνμεηδίνπ ή αλζξαθηθψλ. 9.1 Μέηξεζε ηόρνο: I. Ζ έξεπλα γηα έλα πξφηππν δηάιπκα πνπ ζα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ζεκείν αλαθνξάο ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο αιθαιηθφηεηαο θαη ζα έρεη ηηκή. II. Ζ κέηξεζε ηεο ηηκήο ηεο αιθαιηθφηεηαο ζε δηαθνξεηηθά δείγκαηα εκθηαισκέλνπ λεξνχ, ζε λεξφ βξχζεο θαη ζε λεξφ πξνεξρφκελν απφ απηνληζηή. III. Ζ ζχγθξηζε κεηαμχ απηψλ. IV. Ζ επαιήζεπζε ή φρη ηεο αλαγξαθφκελεο πεξηεθηηθφηεηαο ζηα εκθηαισκέλα λεξά. Όξγαλν Απηφκαηνο ηηηινδφηεο Σχπνο: METTLER TOLEDO DL50 Μεζνδνινγία Υεηξνθίλεηε ηηηινδόηεζε 100ml δείγκαηνο κεηαθέξνληαη ζε θσληθή θηάιε. Σνπνζεηείηαη ην ειεθηξφδην ph ζην λεξφ θαη πξαγκαηνπνηείηαη ηηηινδφηεζε κε 0,1Μ HCl Εικόνα 7 METER TOLEDO DL 50 σζφηνπ ην pζ θηάζεη ηελ ηηκή 8,3 θαη παξακείλεη ζηαζεξφ γηα 2 ιεπηά (Αθνξά λεξά πνπ έρνπλ ηηκή ph κεγαιχηεξε ηνπ 8,3). Μεηξηέηαη ν φγθνο ηνπ δηαιχκαηνο νμέσο πνπ 70

73 θαηαλαιψζεθε (Ρ) θαη ε ηηηινδφηεζε ζπλερίδεηαη σζφηνπ ε ηηκή ph θηάζεη 4,5. Μεηξηέηαη ν φγθνο ηνπ δηαιχκαηνο νμένο πνπ θαηαλαιψζεθε (Σ). Καηά ηελ ηηηινδφηεζε ην δηάιπκα αλαδεχεηαη ζπλερψο. Όηαλ ε θαηαλάισζε ζε νμχ είλαη πνιχ κηθξή, ε ηηηινδφηεζε επαλαιακβάλεηαη κε 0,02Μ HCl. Απηόκαηε ηηηινδόηεζε Πξνεηνηκάδεηαη ν απηφκαηνο ηηηινδφηεο ζηελ ιεηηνπξγία πξνζδηνξηζκνχ αιθαιηθφηεηαο. Πξνζζήθε πξφηππνπ δηαιχκαηνο νμένο HCl c=0,1m (εκπνξίνπ). Δπηινγή ηνπ θαηάιιεινπ ινγηζκηθνχ ζηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή. 50ml θάζε δείγκαηνο κεηαθέξνληαη ζηα δνρεία δείγκαηνο θαη ηνπνζεηνχληαη ζηηο αξηζκεκέλεο ζέζεηο ππνδνρήο ηνπ απηφκαηνπ ηηηινδφηε. Γίλεηαη έλαξμε ηεο κεζφδνπ θαη φηαλ νινθιεξσζεί, ιακβάλνληαη ηα απνηειέζκαηα. Αληηδξαζηήξηα Πξφηππν δηάιπκα πδξνρισξηθνχ νμένο (εκπνξίνπ) HCl c=0,1μ. Δμηζώμεηο: Αιθαιηθφηεηα : ( ) Όπνπ : V t = ν φγθνο ηνπ νμένο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε (ml) M= κάδα ηνπ (mg) ηζνδχλακε ζε 1 ml ηηηινδφηε (5,00 mg /ml γηα 0,1Μ ) 6. V s = φγθνο ηνπ δείγκαηνο (ml) Αξαίσζε δηαιχκαηνο : Όπνπ : Μ 1 = Μνξηαθφηεηα ππθλνχ δηαιχκαηνο V 1 = Όγθνο ππθλνχ δηαιχκαηνο (ml) Μ 2 = Μνξηαθφηεηα αξαηνχ δηαιχκαηνο V 2 = Όγθνο αξαηνχ δηαιχκαηνο (ml) 6 Απφ ηελ αληίδξαζε: 1 mol ζα αληηδξάζεη κε 2 mol 1 ml c=0,1m πεξηέρεη 0,0001 mol 0,0001 mol αληηδξνχλ κε 0,00005 mol 71

74 Μνξηαθφηεηα : Όπνπ : Μ= Μνξηαθφηεηα mol= Αξηζκφο mole L= Λίηξα Όηαλ ππνινγίδεηαη ε (Ρ) αιθαιηθφηεηα θαηλνινθζαιαηίλεο (ph8,3), φπνπ V t είλαη ν φγθνο ηνπ νμένο πνπ θαηαλαιψζεθε κέρξη ην ηειηθφ ζεκείν θαηλνινθζαιαηίλεο δειαδή ph8,3. Όηαλ ππνινγίδεηαη ε (Σ) αιθαιηθφηεηα ειηαλζίλεο (ph4,5), φπνπ V t είλαη ν φγθνο ηνπ νμένο πνπ θαηαλαιψζεθε κέρξη ην ηειηθφ ζεκείν ηεο θαηλνινθζαιαηίλεο (ph8,3) ζπλ ηνλ φγθν ηνπ νμένο πνπ θαηαλαιψζεθε σο ην ηειηθφ ζεκείν ειηαλζίλεο δειαδή ph4,5. Όηαλ γίλνληαη κεηξήζεηο αιθαιηθφηεηαο, πξέπεη πάληα λα θαηαγξάθεηαη ε ηειηθή ηηκή ph. ΣΟΥΟ (Ι) Βαζκνλόκεζε θαη κέηξεζε Πξφηππν δηάιπκα πνπ ελδείθλπηαη λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ζεκείν αλαθνξάο ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο αιθαιηθφηεηαο είλαη ην δηάιπκα αλζξαθηθνχ λαηξίνπ ( ). Παξαζθεπή πξόηππνπ δηαιύκαηνο κε ηηκή αιθαιηθόηεηαο : Γηα λα παξαζθεπάζνπκε πξφηππν δηάιπκα κε ηηκή αιθαιηθφηεηαο πρ. 50ml πνπ ζα ηηηινδνηεζνχλ κε HCl 0,1M, ζα μεθηλήζνπκε απφ ηελ εμίζσζε ηεο αιθαιηθφηεηαο: ( ) 72

75 Γειαδή νιηθή θαηαλάισζε 2,2ml HCl 0,1M ηηηινδφηε ζηα 50ml δείγκαηνο ζεκαίλεη πσο ην δείγκα ζα έρεη ηηκή αιθαιηθφηεηαο 220 mg/l CaCO 3. Γηα λα θαηαλαισζνχλ 2,2ml HCl 0,1M ζε 50ml δηαιχκαηνο, ην δηάιπκα ζα πξέπεη λα έρεη ζπγθέληξσζε (c): Απφ ηελ αληίδξαζε: Όπσο πξνθχπηεη, γηα λα θαηαλαισζνχλ 2,2ml HCl 0,1M ηηηινδφδνηε απαηηείηαη δηάιπκα 50ml ζπγθέληξσζεο 0,0022Μ. Παξαζθεπή δηαιύκαηνο [ -: Επγίδνπκε πεξίπνπ 1g θαη μεξαίλνπκε ζηνπο 110 ν C γηα 2 ψξεο. Φχρνπκε ζηνλ μεξαληήξα. Επγίδνπκε αθξηβψο 0,4664g κε αθξίβεηα 4 νπ δεθαδηθνχ (0,1mg). Γηαιχνπκε ζε απνζηαγκέλν λεξφ θαη θέξνπκε ζε φγθν 1L. Παξαζθεπάζακε δηάιπκα 0,0044M. Έπεηηα, ιακβάλνπκε απφ ην δηάιπκα πνπ θηηάμακε 250ml θαη θέξνπκε ζε φγθν 500ml κε απνζηαγκέλν λεξφ. Σν λέν δηάιπκα έρεη ζπγθέληξσζε 0,0022Μ (Παξακέλεη ζηαζεξφ γηα 1 βδνκάδα). 73

76 ΣΟΥΟ (ΙΙ,ΙΙΙ,IV) Ζ κέηξεζε ηεο ηηκήο ηεο αιθαιηθφηεηαο ζε δηαθνξεηηθά δείγκαηα εκθηαισκέλνπ λεξνχ, ζε λεξφ βξχζεο θαη ζε λεξφ πξνεξρφκελν απφ απηνληζηή έγηλε κε ηε ρξήζε απηφκαηνπ ηηηινδφηε. Σα απνηειέζκαηα παξαηίζεληαη παξαθάησ. Δ γ Π σ (ml) χ ph 1 ph 2 Τ ph HCO 3 ς HCO 3 ς ( ς) Κορπή 50 7,42 7,40 4,3 268,10 283,32 2,681 Δροςιά 50 7,54 7,55 4,3 367, ,676 Λουτράκι 50 8,24 8,26 4,3 299, ,996 Καβάλα ,74 7,64 4,3 220,80 2,208 Καβάλα ,75 7,58 4,3 221,00 2,210 Καβάλα ,68 7,60 4,3 210,20 2,102 Απιονιςτήσ ,67 7,76 4,3 220,10 2,201 Απιονιςτήσ ,99 7,92 4,3 221,50 2,215 ml ς π ZnCl 2 0,0025Μ Πίνακασ ,42 6,21 4,3 5,50 0,055 Σα δείγκαηα θνξπή, δξνζηά, ινπηξάθη αθνξνχλ ηηο νκψλπκεο κάξθεο εκθηαισκέλσλ λεξψλ. Σα δείγκαηα Καβάια 1 θαη Καβάια 2 πξνέξρνληαη απφ ηε βξχζε ηνπ εξγαζηεξίνπ. Σν δείγκα Καβάια 3 είλαη απφ δεκφζην πάξθν ζηελ πεξηνρή ηεο Ραςάλεο (Καβάια). Σα δείγκαηα απηνληζηήο 1 θαη απηνληζηήο 2 πξνέξρνληαη απφ δχν δηαθνξεηηθνχο απηνληζηέο ίδηνπ ηχπνπ (LT8). Ζ είζνδνο ηνπ θάζε απηνληζηή είλαη ζπλδεδεκέλε ζην δίθηπν χδξεπζεο ηεο Καβάιαο. Σν δείγκα ZnCl 2 0,0025Μ αθνξά δηάιπκα ρισξηνχρνπ ςεπδαξγχξνπ ζπγθέληξσζεο 0,0025Μ (ρξεζηκνπνηήζεθε σο πξφηππν δηάιπκα ζηηο κεηξήζεηο ζθιεξφηεηαο). Γηα ηηο ζηήιεο ph 1 θαη ph 2 : ph 1 : κεηξήζεθε απφ αλεμάξηεην περάκεηξν ph 2 : κεηξήζεθε απφ ην περάκεηξν ηνπ απηφκαηνπ ηηηινδφηε Ζ 6 ε ζηήιε δίλεη ηηο πεξηεθηηθφηεηεο ζε HCO 3 σο mg/l CaCO 3 πνπ δίλνληαη ζηηο εηηθέηεο απφ ηηο εηαηξίεο εκθηάισζεο. 74

77 Κα τανάλωςη EDTA (ml) Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη νη κεηξήζεηο ζε γξάθεκα φπσο επίζεο θαη ηα ζηαηηζηηθά γηα ηα δείγκαηα Καβάια 1, Καβάια 2, Καβάια 3, απηνληζηήο 1 θαη απηνληζηήο ,10 367,60 299,60 220,80 221,00 210,20 220,10 221, ,4 7,55 8,26 7,64 7,58 7,6 7,76 7,92 6,21 5,50 4,3 4,3 4,3 4,3 4,3 4,3 4,3 4,3 4,3 1 phαρχικό phτελικό Αλκαλικότθτα ωσ mg/l CaCO3 Γράφημα 6 234, , , ,000 Όριο κινδφνου (+) Όριο ελζγχου (+) 220, ,1 221,5 214, ,000 Όριο ελζγχου (-) Όριο κινδφνου (-) 210,2 204, Γράφημα 7 τατιςτικά για τα δείγματα Καβάλα 1,2,3 και απιονιςτήσ 1,2 75