ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ. Σημείωμα του Εκδότη 3. Συνεντεύξεις 5 Σάββας Μαυρομούστακος Καθηγητής Φυσικοθεραπείας Τ.Ε.Ι.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ. Σημείωμα του Εκδότη 3. Συνεντεύξεις 5 Σάββας Μαυρομούστακος Καθηγητής Φυσικοθεραπείας Τ.Ε.Ι."

Transcript

1 Τόμος 1 Τεύχος 3 Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2002 ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚ ΟΣΗ EΚ ΟΤΗΣ: ΣΠΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ McKENZIE Ε ΡΑ: ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 35, ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ Τηλ/Φαξ: Web Site: secr@mckenziehellas.gr Σημείωμα του Εκδότη 3 Συνεντεύξεις 5 Σάββας Μαυρομούστακος Καθηγητής Φυσικοθεραπείας Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης Ανασκοπήσεις Έρευνες Άρθρα Εκγύμναση γαστροκνημίου με πλειομετρικές ασκή- 10 σεις μεγάλου φορτίου, για τη θεραπεία χρόνιας τενόντωσης του Αχίλλειου Τένοντα Ανατομία του Αυχενικού Μεσοσπονδυλίου Δίσκου 17 Οι σύνδεσμοι και ο ινώδης δακτύλιος του αυχενικού 18 μεσοσπονδυλίου δίσκου των ενηλίκων ατόμων Αποτελέσματα της έκτασης στους οσφυϊκούς μεσο- 26 σπονδυλίους δίσκους σε σχέση με τις μορφές φυσικοθεραπείας για τη χαμηλή οσφυαλγία Οσφυαλγία σχετιζόμενη με δραστηριότητα ή μηχανι- 33 κή αιτιολογία Μια νέα άποψη Κλινικές Μελέτες 37 Ομάδες Εργασίας Αναφορές 40 Μεγάλα και μικρά Νέα 41 Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα 42 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γεώργιος Π. Σπανός Κατερίνα αμανάκη ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Γρυπάρης Γιάννης Ζησάκου Αναστασία Καρτσακούλιας Στάθης Καψαμπέλης Αλέξανδρος Μαρκοπούλου Άννα Ρεντζιά Εύη Τζιούμα Μάγδα Χρυσανθόπουλος ημήτρης ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ Κατερίνα αμανάκη Τιμή Τεύχους: 7.5

2

3 Από τη Σύνταξη Φίλες και φίλοι, πρώτα πρώτα σας εύχομαι καλή δύναμη για το χειμώνα που έρχεται. Διαβάζοντας το 3 ο τεύχος του περιοδικού μας, που έχετε στα χέρια σας, πιστεύω ότι θα το βρείτε τόσο «θερμό», όσο και οι μέρες του καλοκαιριού, κατά τη διάρκεια των οποίων το ετοιμάζαμε. Αυτή τη φορά δεν θ αρχίσω με σχόλια και επισημάνσεις για την ύλη του περιοδικού, αυτό θα το κάνω στη συνέχεια αλλά θα αναφέρω κάποια σημαντικότατα γεγονότα που έχουν προκύψει, μέσα από το Διεθνές Ινστιτούτο Mckenzie, τα οποία πιστεύω, θα έχουν πολύ θετική επιρροή το χώρο της φυσικοθεραπείας αλλά και γενικότερα στο χώρο παροχής θεραπευτικής φροντίδας, στον τομέα των μυοσκελετικών παθήσεων. Το Πανεπιστήμιο Otago, που βρίσκεται στο Dunedin της Ν.Ζηλανδίας, σε συνεργασία με το Διεθνές Ινστιτούτο Mckenzie, παρέχει πανεπιστημιακό τίτλο «Muster of Science» σε όσους περατώσουν επιτυχώς το πρόγραμμα της Διπλωματικής Εργασίας του Διεθνούς Ινστιτούτου Mckenzie. Εδώ, πρέπει να πώ, ότι η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Otago, ανακήρυξε τον Robin Mckenzie Διδάκτορα, ως αναγνώριση της μακρόχρονης προσφοράς του στην Επιστήμη της Διάγνωσης, Πρόληψης και Θεραπείας των μηχανικών μυοσκελετικών παθήσεων, όσο και της προσφοράς του στην υγεία του κοινωνικού συνόλου της Ν. Ζηλανδίας αλλά και παγκοσμίως. Για όσους, ενδεχομένως, δεν γνωρίζουν το βαθμό της παγκόσμιας αναγνώρισης και αίγλης που χαίρει το συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο, απλώς αναφέρω, ότι σ αυτό έχουν εκπονηθεί ερευνητικές εργασίες και μελέτες φτασμένων επιστημόνων-ερευνητών, όπως των Ν. Bogduk, S. Mercer, J.Taylor, L.Twomey και πολλών άλλων.το Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie, μπορεί να δώσει περισσότερες πληροφορίες, για το θέμα αυτό, σε όσους επιθυμούν. Η Φόρμα Αξιολόγησης της Μεθόδου Mckenzie, δηλαδή το έντυπο καταγραφής του ιστορικού και της κλινικής εξέτασης, αποκτά ηλεκτρονική μορφή. Ολλανδική Εταιρεία, συνεργάτης των IBM, Apple, Microsoft, Mckindosh, AMG, ανέλαβε και υλοποίησε αυτή την εργασία. Η επίσημη παρουσίαση έγινε στο Παναμερικάνικο Συνέδριο Mckenzie, στο Tucson της Αριζόνας, στις 9-11 Αυγούστου Το γεγονός αυτό θα δώσει σημαντική βοήθεια σε όλους τους κλινικούς του κόσμου, που εφαρμόζουν τη μέθοδο Mckenzie και σε όλες τις ιατρικές ειδικότητες οι οποίες, μέσω συγκεκριμένων αλγορύθμων που υπάρχουν στο πρόγραμμα, θα αντιλαμβάνονται αν το πρόβλημα είναι μηχανικό και ως εκ τούτου, χρήζει παραπομπής για θεραπεία Mckenzie, καθώς επίσης, την πιθανή του πρόγνωση, κ.ά. Στόχος του Ινστιτούτου Mckenzie είναι το λογισμικό αυτό να γίνει κτήμα όλων των κλινικών και ερευνητών, παγκοσμίως, ώστε να αντιληφθούν τη διαγνωστική και θεραπευτική ικανότητα της μεθόδου. Η νέα έκδοση του βιβλίου με τίτλο «Οσφυϊκή Μοίρα Μηχανική Διάγνωση και Θεραπεία» των Robin Mckenzie-Stephen May, ετοιμάζεται! Το βιβλίο αυτό, ουσιαστικά θα αποτελείται από δύο τόμους. Τον τόμο με το γενικό μέρος και αυτόν με το ειδικό μέρος. Στο γενικό μέρος, ο αναγνώστης θα βρίσκει κάθε πληροφορία γύρω από την παθοφυσιολογία, κλινική ανατομία, επιδημιολογία, θεραπευτική προσέγγιση, πρόγνωση κ.λπ., επί των οσφυϊκών παθήσεων ειδικής και μη ειδικής αιτιολογίας, με τα νεώτερα δεδομένα και ε- ρευνητικά αποτελέσματα της διεθνούς βιβλιογραφίας. Στο ειδικό μέρος, θα γίνεται λεπτομερής περιγραφή της ύλης της μεθόδου Mckenzie, εμπλουτισμένη με όλες τις θεωρητικές και κλινικές εξελίξεις, καθώς και τη βιβλιογραφία που την υποστηρίζει. Με δεδομένο την παγκόσμια αποδοχή που είχε το τελευταίο βιβλίο των συγγραφέων, με τον τίτλο «Τα Ανθρώπινα Άκρα Μηχανική Διάγνωση και Θεραπεία», αυτό το νέο βιβλίο, στοχεύει να γίνει ένα κλασικό σύγγραμμα, στο πεδίο των Οσφυϊκών Σπονδυλικών Παθήσεων. Και τώρα λίγα λόγια για την πολύ ενδιαφέρουσα ύλη του περιοδικού που έχετε στα χέρια σας. Στη στήλη των συνεντεύξεων, έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε τον διακεκριμένο συνάδελφο και καθηγητή της Σχολής Φυσικοθεραπείας των ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, κύριο Σάββα Μαυρομούστακο. Σε μία άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση, σκιαγραφεί τη διαδρομή της σχολής από το «Χθές» μέχρι «Σήμερα» καθώς και τους μελλοντικούς στόχους της. Ταυτόχρονα, αναδύονται στοιχεία από τη δική του κλινική και θεωρητική εξέλιξη, τις κατακτήσεις και τα οράματά του για τη φυσικοθεραπεία και την εκπαίδευση αλλά και το σημαντικό διδακτικό έργο, που χρόνια τώρα επιτελεί. Όσον αφορά στα άρθρα μας, θεωρώ ότι όλα είναι εξαιρετικά, το ένα πολυτιμότερο του άλλου. Τα άρθρα, Ν. Bogduk H Ανατομία του Αυχενικού Μεσοσπονδύλιου Δίσκου» και Ν. Βogduk - S.Mercer Oι σύνδεσμοι και ο ινώδης δακτύλιος των αυχενικών μεσοσπονδυλίων δίσκων των ενηλίκων ατόμων» τουλάχιστον, ως επαναστατικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, για την επιστημονική αποκάλυψη και τους νέους ορίζοντες που ανοίγουν στην ανατομία, εμβιομηχανική, και παθοφυσιολογία της Α.Μ.Σ.Σ. Και οι δύο αυτοί γνωστοί ερευνητές-συγγραφείς, τίμησαν με την παρουσία τους το 7 ο Παγκόσμιο Συνέδριο Mckenzie που έγινε το 2001 στον Καναδά, αναπτύσσοντας τα αντικείμενά τους. Τα ίδια άρθρα, αποτελούν στοιχεία της διδακτικής ύλης της μεθόδου Mckenzie, για την αυχενική μοίρα, από διετίας. To ίδιο συνέδριο τίμησε με την παρουσία του, επίσης ως κύριος ομιλητής, ο καθηγητής της ορθοπεδικής R.C. Mulholland. Απολαύστε τη διάλεξή του με θέμα «Οσφυαλγία σχετιζόμενη με δραστηριότητα ή μηχανική αιτιολογία. Μία νέα άποψη». Με ικανοποίηση, πιστεύω θα διαπιστώσετε, πόσο κοντά είναι οι απόψεις του, περί μηχανικών προβλημάτων και φορτίου του δίσκου, με αυτές της μεθόδου Mckenzie. Τα δύο άλλα άρθρα των H.Alfredson et al, καθώς και των Μ. Adams, St. May et al θα κάνουν, πργματικά «θόρυβο». Το πρώτο, μέσω μιας έρευνας προοπτικής, προτείνει μία αποτελεσματική μηχανική θεραπεία για τη χρόνια τενόντωση του αχιλλείου τένοντα, το δε άλλο, μέσω μιας in vivo και in vitro έρευνας των οσφυϊκών δίσκων παρέχει ένα επιπλέον μοντέλο, πέραν εκείνου της επικέντρωσης, το οποίο διακαιολογεί γιατί οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή θέσεις εκτάσεως, καταργούν τον πόνο σε ορισμένους εκφυλισμένους οσφυϊκούς δίσκους ενώ σε άλλους η διεύθυνση της κάμψης. Τέλος, μην παραλείψετε να μελετήσετε τα εξαιρετικά κλινικά περιστατικά, που μας έδωσε ο καλός συνάδελφος, πτυχιούχος μηχανικής διάγνωσης και θεραπείας της μεθόδου Mckenzie, Κώστας Βασιλείου. Καλή ανάγνωση Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 3 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

4 MHXANIKH ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ McKENZIE Αμφιθέατρο Νοσοκομείου Γιαννιτσών Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2002 Στο Πρόγραμμα συμμετέχουν με εργασία ή ομιλία: Συμεωνίδης Παναγιώτης: Καθηγητής Ορθοπαιδικής-Ακαδημαϊκός Μαλίζος Κωνσταντίνος: Καθηγητής Ορθοπαιδικής Καπετάνος Γεώργιος: Αναπληρωτής Καθηγητής Ορθοπαιδικής Χριστοδούλου Αναστάσιος: Αναπληρωτής Καθηγητής Ορθοπαιδικής Νικολαϊδης Αναστάσιος: Επιμελητής Ορθοπαιδικής Κλινικής Γ.Ν. Γιαννιτσών Αλεξάνδρου Ζαφείρης: Φυσικοθεραπευτής, Cert. MDT Γρυπάρης Γιάννης: Φυσικοθεραπευτής, Cert. MDT Ζησάκου Αναστασία: Φυσικοθεραπεύτρια, Cert. MDT Ρεντζιά Εύη: Φυσικοθεραπεύτρια, Cert. MDT Σιφναίος Δημήτρης: Φυσικοθεραπευτής, Cert. MDT Σπανός Γεώργιος: Φυσικοθεραπευτής, Dip. MDT Πρόεδρος Ελλην. Ινστ. Mckenzie Tσεντίδου Φιλίτσα: Φυσικοθεραπεύτρια, Cert. MDT Τοπαλίδης Κοσμάς: Φυσικοθεραπευτής Cert. MDT Φιλιππίδης Παναγιώτης: Φυσικοθεραπευτής, Cert. MDT Χρυσανθόπουλος Δημήτρης: Φυσικοθεραπευτής, Cert. MDT Επίσης θα πραγματοποιηθούν: Workshops, Προβολή Video, Συζητήσεις Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

5 Συνέντευξη O κύριος ΣΑΒΒΑΣ ΜΑΥ- ΡΟΜΟΥΣΤΑΚΟΣ, είναι φυσικοθεραπευτής και Καθηγητής στη Σχολή Φυσικοθεραπείας των Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης. Είναι ένας άνθρωπος ο ο- ποίος έχει υπηρετήσει το χώρο από πολλές πλευρές. Έχω τη χαρά να έχω μαζί μου τον κ. Σάββα Μαυρομούστακο, αγαπητό φίλο και συνάδελφο, με τον οποίο θα συζητήσουμε γενικά θέματα και προβλήματα που αφορούν το χθές και το σήμερα της Φυσικοθεραπείας. Λοιπόν, φίλε Σάββα, ας μιλήσουμε απλά, με τα μικρά μας ονόματα, και πές μου πρώτα πως βλέπεις τη Φυσικοθεραπεία σήμερα στις Σχολές, σε σχέση με το χθες. Γιώργο, αφού σ ευχαριστήσω, για τη τιμή που μου κάνεις να με φιλοξενήσεις στο περιοδικό σας και μάλιστα στο ξεκίνημά του, έρχομαι αμέσως στο ερώτημα σχετικά με τη Φυσικοθεραπεία του χθές και του σήμερα. Πρέπει, να πω ότι η Φυσικοθεραπεία του χθες, ας πούμε από το 1977 που πήρα εγώ το πτυχίο μου, έχει να παρουσιάσει τεράστιες και σημαντικότατες διαφορές. Το χθες ήταν εποχή που ο όρος Φυσικοθεραπεία σήμαινε απλώς μάλαξη και μία γενική φυσικοθεραπευτική παραγγελία. Το σήμερα, είναι η εποχή όπου οι φυσικοθεραπευτές δεν συμβιβάζονται με την α- πλουστευμένη έννοια της Φυσικοθεραπείας γενικώς, αλλά απαιτούν και ικανοποιούνται πλέον με συγκεκριμένη εξειδίκευση σε διάφορες φυσικοθεραπευτικές μεθόδους ή τεχνικές. Αυτό νομίζω είναι μία θεμελιώδης διαφορά. Όμως, θα ήταν προτιμότερο να μην παλινδρομήσουμε τόσο βαθιά στο χρόνο, αλλά να μιλήσουμε για το πρόσφατο παρελθόν και το μέλλον. Υπήρξαν μεγάλες αλλαγές στον τομέα της εξειδίκευσης συναδέλφων, μέσα από μία έκρηξη σεμιναρίων και ε- ξειδικεύσεων που παρατηρείται τα τελευταία 10 χρόνια στο χώρο της Φυσικοθεραπείας αλλά υ- πήρξαν αλλαγές και μέσα στις σχολές και βέβαια στο τμήμα Φυσικοθεραπείας της Θεσσαλονίκης την οποία γνωρίζω από το 1973 μέχρι σήμερα, έ- χοντας περάσει από όλες τις βαθμίδες της εκ-- παίδευσης, μέσα από την αλλαγή νοοτροπίας και σκέψης που συντελέστηκε σε όλα αυτά τα χρόνια. Μάλιστα. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι αυτός που μπορεί να παρατηρεί τα πράγματα, αναγνωρίζει ουσιαστικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην πρόοδο του χρόνου. Αναμφίβολα. Και νομίζω όχι μόνο σε επίπεδο ε- πιστημονικό, δηλαδή αναγνώρισης και καταξίωσης του έργου των φυσικοθεραπευτών στον ευρύτερο ιατρικό χώρο, αλλά, κάτι που εγώ θεωρώ α- κόμη σημαντικότερο, σε επίπεδο καταξίωσης της φυσικοθεραπείας μέσα στον κόσμο ο οποίος δέχεται τα θετικά αποτελέσματά της. Ας το αφήσουμε λίγο αυτό Σάββα, θα σε ρωτήσω αργότερα, πως βλέπεις την αποστολή της φυσικοθεραπείας και την εμπλοκή της στο ιατρικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Πες μου τώρα σε σχέση με άλλες προηγμένες χώρες, όπως η Αυστραλία, Αμερική, Αγγλία, βλέπεις να έχουμε καλύψει, να έχουμε ξεπεράσει την απόσταση ή υπάρχει ακόμη έλλειμα σχετικά με τη Φυσικοθεραπεία. Πώς τα βλέπεις τα πράγματα; Αυτή είναι μία πάρα πολύ σημαντική ερώτηση. Μία ερώτηση στην οποία κατά καιρούς χρειάζεται να απαντήσουμε και στους φοιτητές μας οι ο- ποίοι περνάνε από χώρες του εξωτερικού και δεχονται την επίδραση και την επηρροή όλων γύρω από τη φυσικοθεραπεία και επιστρέφουν κάνοντας κριτική σε αυτά τα πράγματα. Κάποτε λοιπόν αυτό ήταν ένας μύθος. Να πας στην Αγγλία, να σπουδάσεις Φυσικοθεραπεία. Σήμερα νομίζω ότι ο μύθος αυτός έχει πραγματικά καταργηθεί. Και ο λόγος είναι ότι οι Έλληνες Φυσικοθεραπευτές, από τη μία έχουν βελτιωθεί σημαντικά σε επίπεδο εκπαίδευσης αλλά έχουν αλλάξει τα πράγματα και σε επίπεδο μεταπτυχιακών εξειδικεύσεων και σεμιναρίων, όπως γίνονται σήμερα. Αυτό έχει μειώσει, έχει αμβλύνει την απόσταση. Ωστόσο, υπάρχει μία διαφορά που εξακολουθεί να παραμένει, η οποία όμως σχετίζεται όχι τόσο με την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται, ό- Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 5 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

6 σο με την ποιότητα της οργάνωσης της χώρας, πάνω σε αυτά τα πράγματα. Σε αυτό το επίπεδο νομίζω πως έγκειται η διαφορά. Μου είναι ιδιαίτερα ευχάριστο π.χ. το γεγονός ότι ανοίγοντας το περιοδικό βλέπω να υπάρχει ένας ολόκληρος προγραμματισμός σεμιναρίων τα οποία πρόκειται να πραγματοποιηθούν τον επόμενο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε συνάδελφος μπορεί να προγραμματίσει τι θα κάνει, να οργανώσει το χρόνο του, να ξέρει τι υπάρχει, κάτι το οποίο δεν συνέβαινε μέχρι τώρα. Και πρέπει να πω ότι τέτοιες προσπάθειες, παρά το γεγονός ότι ίσως να έχουν ακόμα ανάγκη βελτίωσης, είναι εξαιρετικά φιλότιμες και αξιοπρεπέστατες και πραγματικά αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους όσους ασχολούνται με αυτό το θέμα. Και ξέρω πολύ καλά, λόγω της θέσης μου και της επαγγελματικής μου ηλικίας, ότι όλες αυτές οι προσπάθειες δεν είναι κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Νομίζω, ότι οι φορείς τους έχουν το μεράκι της παροχής μόρφωσης και επιστημονικότητας. Βλέπω λοιπόν με χαρά, μέσα από τις απόψεις ενός ανθρώπου ειδικού στο θέμα, ότι η ψαλίδα έχει κλείσει σημαντικά και ότι γίνονται βήματα που είναι ενθαρυντικά αλλά είναι ακόμη εν εξελίξει. Ακριβώς έτσι. Είναι μία κατάσταση εν δυνάμει, αλλά αυτό είναι πολύ καλό για μας γιατί η πρόθεση, όπως λέγεται και στην αριστοτελική φιλοσοφία, «σε εντελέχεια» βαδίζει. Σωστά. Θα ήθελα να σε ρωτήσω κάτι άλλο. Ποια θέση πιστεύεις ότι πρέπει να έχει η φυσικοθεραπεία στο κοινωνικό σύνολο γενικώτερα και στον ιατρικό κόσμο ειδικώτερα. Εγώ θεωρώ πλέον αυτονόητο ότι ο ρόλος της Φυσικοθεραπείας είναι εξαιρετικά σημαντικός και ευδιάκριτος. Όμως, ο φυσικοθεραπευτής έχει α- κόμη να παλέψει για επαγγελματικά δικαιώματα αλλά και για την καταξίωσή του. Αυτό είναι μία μεγάλη διαφορά που υπάρχει σε σχέση με συναδέλφους άλλων χωρών. Όταν στην Αγγλία, για παράδειγμα, πεις είμαι φυσικοθεραπευτής εννοείς κάτι εξαιρετικά σπουδαίο. Εννοείς έναν επιστήμονα αξιοπρεπή ο οποίος από επαγγελματική, οικονομική, δεοντολογική άποψη είναι άρτιος. Αυτό για να συμβεί στην Ελλάδα, θέλει ακόμη αγώνα. Η καταξίωση δηλαδή του φυσικοθεραπευτή ως επιστήμονα, στον ιατρικό χώρο και λιγότερο μέσα στον κόσμο ο οποίος ευεργετείται, γιατί εκεί τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα. Το γεγονός ότι είναι πολλοί οι ασθενείς που έχουν πρώτη επαφή, για προβλήματα που τους αφορούν, με το φυσικοθεραπευτή δίνει το στίγμα του ρόλου του στο κοινωνικό σύνολο. Από τη μία πιστεύουν ότι θα πάρουν μία αξιόπιστη και έγκυρη, θα έλεγα, γνώμη κι απ την άλλη αυτό δείχνει ότι πιστεύουν στην επιστημονική ιδιότητα του φυσικοθεραπευτή. Δεν παραμένει πλέον η φυσικοθεραπεία σε επίπεδα μιας εμπειρικής γνώσης. Σίγουρα. Γιατί και σε άλλες χώρες έγινε μεγάλη προσπάθεια να κατακτηθεί αυτό που λένε, ας μου επιτραπεί η αγγλική έκφραση, «first contact practitioner», που θα μπορούσαμε να το ερμηνεύσουμε «επαγγελματίας πρώτης επαφής», για το φυσικοθεραπευτή και είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι αυτό αρχίζει να γίνεται και στη χώρα μας. Αλλά για να κάνω λίγο πιο ειδική την ερώτηση, πιστεύεις ότι η κλινική επάρκεια των συναδέλφων είναι τέτοια, ώστε αυτή η καταξίωση που λέμε, να είναι πιο σαφής, πιο συγκεκριμένη για να μπορέσει να φτάσει εκεί που όλοι μας προσδοκούμε ή χρειάζεται να γίνουν ακόμη βήματα; Και ιδιαίτερα από την ιατρική κοινότητα πόσο είμαστε αποδεκτοί; Είναι βέβαιο ότι χρειάζεται να γίνουν μεγαλύτερα και θα έλεγα πιο αποφασιστικά, πιο γρήγορα βήματα πάνω στα ζητήματα της κλινικής εμπειρίας, της κλινικής επάρκειας. Εκείνο που θεωρώ απαραίτητο, είναι να υπάρξει ένας τέτοιος τρόπος οργάνωσης, ώστε οι κλινικοί και εννοώ κυρίως τους ανθρώπους που εργάζονται στα Νοσοκομεία, να ξεφύγουν από τη ρουτίνα του επαγγέλματος. Έχεις εμπειρία, δεν σημαίνει ότι βλέπεις πενήντα ανθρώπους και τους λές καλημέρα. Ε- μπειρία σημαίνει ότι έχεις την ευκαιρία να ψάχνεις, να απαντάς σε κάθε «γιατί» του ασθενούς. Αυτό είναι η πραγματική επιστημονική γνώση και γι αυτό οι φυσικοθεραπευτές χρειάζονται καλύτερη και περισσότερο ποιοτική εμπειρία. Άρα, ο ρόλος των σχολών και των δασκάλων καθηγητών είναι σημαντικός. Είναι πολύ σημαντικός και πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να γίνει μία θεαματική, θα έλεγα, στροφή προς αυτή την πλευρά. Ο δάσκαλος θα πρέπει να κρατήσει όλη την επιστημονική γνώση τού «Γιατί» αλλά πρέπει να την κάνει και εφαρμόσιμη ως προς την κλινική πρακτική. Άρα, φαίνεται ότι υπάρχουν στόχοι που πρέπει να προσεγγιστούν από την πλευρά της κλινικής κατάρτισης, αλλά και της κλινικής πρακτικής. Βεβαίως, Βεβαίως. Εδώ Γιώργο, θέλω να σου μιλήσω για μία καινοτομία που κάναμε στο Τμήμα Φυσικοθεραπείας για την αναμόρφωση του προγράμματος. Θέλοντας να προσδιορίσουμε και να _ Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

7 κάνουμε ποιοτικότερη την κλινική πρακτική των σπουδαστών μας καθορίσαμε ότι η κάθε Κλινική, το κάθε Νοσοκομείο στο οποίο ο σπουδαστής κάνει την εκπαίδευσή του, πρέπει να έχει ένα συγκεκριμένο τομέα στον οποίο ο σπουδαστής να εκπαιδεύεται. Αυτό βεβαίως κοστίζει σε προσωπικό κ.λπ., αλλά στην πραγματικότητα βελτιώνει κάτι πολύ συγκεκριμένο. Δηλαδή είναι τα Νοσοκομεία και οι κλινικές όπου γίνεται μόνο η εκπαίδευση του μυοσκελετικού, μόνο η εκπαίδευση του νευρικού συστήματος, του καρδιοαναπνευστικού κ.λπ. Μία άλλη θεμελιώδης αλλαγή είναι το γεγονός ότι προσθέσαμε μαθήματα τα οποία στοχεύουν στην εξειδίκευση. Δηλαδή σε μεθόδους που μπορούμε να προσφέρουμε και είμαστε σε θέση να τοποθετηθούμε, ως προς τις αρχές τους, τις έ- χουμε εντάξει όλες είτε σε επίπεδο νευροαποκατάστασης είτε σε επίπεδο μυοσκελετικό. Πολύ σημαντικό αυτό. Τώρα να σε ρωτήσω το εξής. Θεωρείς ότι ο δάσκαλος-καθηγητής, και το λέω έτσι γιατί δίνω πολύ μεγάλη σημασία στην έννοια «δάσκαλος», θα πρέπει να παίζει ένα τέτοιο ρόλο ώστε να δείχνει την κλινική ε- φαρμογή αυτών που την ίδια στιγμή διδάσκει; Θεωρείς ότι είναι αυτός ένας συνδυασμός μέσω του οποίου ο μεν διδασκόμενος θα καταλάβει αφ ενός τη θεωρία και αφ ετέρου την κλινική εφαρμογή και την αποτελεσματικότητά της, ο δε διδάσκων θα δείξει την ικανότητά του για ορθή διάγνωση και θεραπεία; Το βλέπεις αυτό ως ένα καλό στόχο ή ένα τρόπο που μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα; Είναι μία πάρα πολύ χρήσιμη σκέψη. Όμως, φρενάρει μπροστά σε πρακτικά ζητήματα και θα σου πω ότι προσπαθούμε μέσα σ αυτή την τελευταία αναμόρφωση να τα λύσουμε. Θέλοντας να συνδέσουμε τις κλινικές με το θεωρητικό μέρος των μαθημάτων, προσπαθούμε να φτιάξουμε ομάδα εκπαιδευτικών, οι οποίοι είναι προσανατολισμένοι σ ένα συγκεκριμένο αντικείμενο και είναι αυτοί οι ίδιοι καθηγητές, κατά κανόνα, οι οποίοι στελεχώνουν και τις κλινικές και την κλινική ά- σκηση των σπουδαστών. Πολύ σημαντικό. Βεβαίως, αν με ρωτάς και προσωπικά, είμαι αυτός που κατά καιρούς, αποσπασματικά βεβαίως, αλλά κατά καιρούς κάνω μία θα έλεγα εντός εισαγωγικών «επίδειξη στη σχολή». Είναι κάτι πάρα πολύ χρήσιμο και από την άποψη, ότι φρεσκάρει την ετοιμότητα του καθηγητή και πάνω σε θέματα κλινικής εμπειρίας, γιατί καθηγητής μπορεί να σημαίνει και μόνο κλινική σκέψη. Για τις σχολές του εξωτερικού, οι οποίες βρίσκονται μέσα σε κλινικές, το πράγμα, αντιλαμβανόμαστε, είναι πολύ απλό. Και σε μία τέτοια την περίπτωση, λέω ότι θα ήταν λάθος να μην γίνεται έτσι. Άρα συμφωνούμε ότι ο σπουδαστής πρέπει να εκπαιδεύεται ώστε να είναι, πρωτίστως, κλινικός. Για να μπορέσει να επιτελέσει αυτό το ρόλο, συμφωνείς ότι θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα παρακολούθησης follow-up κάποιων περιστατικών κατά την εκπαίδευσή του, ώστε να επιβεβαιώνονται ή να απορρίπτονται θεραπευτικά πρωτόκολλα και πιθανές αποκλίσεις; Νομίζω ότι σε επιστήμες όπως είναι η δική μας, η Φυσικοθεραπεία, αυτό το πράγμα επιβάλλεται εκ μέρους του εκπαιδευτικού προσωπικού. Και είναι κρίμα να μην χρησιμοποιείται, δεδομένου ότι προβλέπονται εκπαιδευτικές άδειες, προβλέπονται όλες οι διαδικασίες οι οποίες θα κρατήσουν την ισορροπία μεταξύ θεωρητικής γνώσης και κατάρτισης με την κλινική εμπειρία. Ωραία. Οπότε τώρα, Σάββα, θέλω να σε ρωτήσω, αν βλέπεις ότι θα ήταν καλό να συνεργαστούν οι Σχολές μας με Πανεπιστημιακές Έδρες έτσι που να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον ή ένα ένδιαφέρον για τη φυσικοθεραπεία. Γιώργο, το θεωρώ αναπόφευκτο. Έρχεται ο καιρός. Δηλαδή εμείς μπορεί να είμαστε αυτοί οι ο- ποίοι νιώθουμε αυτή τη στιγμή και τα προβλήματα αλλά και τα καλά της ανωτατοποίησης επάνω μας, αλλά νομίζω ότι η εξέλιξη της υπόθεσης που λέγεται ανωτατοποίηση είναι αυτή. Η σύνδεση του Πανεπιστημίου με τις Σχολές, οι οποίες προχωρούν προς αυτή την κατεύθυνση. Πιστεύω ότι αυτό θα προάγει την επιστήμη μας. Δηλαδή η επικοινωνία σε επίπεδο έρευνας, εκπόνησης μεταπτυχιακών προγραμμάτων κ.λπ. Εγώ βρίσκομαι ήδη σε ένα τέτοιο πρόγραμμα. Νομίζω ότι θα είναι μία λύση για πολλά από τα προβλήματα που μέχρι τώρα είχαμε. Είναι κρίμα να χρειάζεται κάποιος να μεταβεί στην Αγγλία ή σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, για να κάνει ένα μεταπτυχιακό, όταν, πραγματικά το πιστεύω, δεν έχει το εκπαιδευτικό μας προσωπικό να ζηλέψει τίποτα από αυτό οποιασδήποτε άλλης χώρας. Το μόνο που λείπει είναι η οργάνωση για να στηθούν αυτά τα προγράμματα. Σε μία γενικώτερη οργάνωση το βλέπεις θετικό, αν κατάλαβα, Σχολές και Πανεπιστημιακές Έ- δρες, να έχουν μία αγαστή συνεργασία σε επίπεδο κλινικό και ερευνητικό. Ασφαλώς. Αυτό είναι απαραίτητο. Είναι υποχρέωση των εκπαιδευτικών. Όμως, προσωπικά, έχω _ Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 7 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

8 τη γνώμη πως αυτό στηρίζεται σήμερα μάλλον σε εμπνεύσεις κάποιων εκπαιδευτικών, παρά σε μία οργανωμένη προσπάθεια, γι αυτό το αποτέλεσμα είναι φτωχό ή θα έλεγα κακό. Το θέμα της οργάνωσης ως προς την παροχή γνώσεων από πλευράς βιβλιοθηκών, νομίζεις ότι η πρόσβαση στην καθημερινά εξελισσόμενη γνώση είναι εύκολη, Σάββα, για τον σημερινό φοιτητή ή τον συνάδελφο που ακόμα έχει τέτοιες ανησυχίες; Παρά το γεγονός ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας βοηθάει σ αυτόν τον τομέα, νομίζω ότι ο φοιτητής, αλλά και ο επαγγελματίας φυσικοθεραπευτής δεν έχει εύκολη μία τέτοια πρόσβαση, για το λόγο ότι οι περισσότεροι στερούνται των τρόπων μέσω των οποίων θα φτάσουν εκεί που πρέπει. Υ- πάρχει κι ένα ποσοστό που φαίνεται να μην έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως εμάς δεν μας αφορούν αυτοί οι ανθρωποι. Αυτό που πρέπει να πω είναι ότι σίγουρα υπάρχουν λύσεις. Εάν ασχοληθείς λίγο νομίζω ότι έχεις πρόσβαση σε ο,τιδήποτε θέλεις. Η βιβλιοθήκη του Τ.Ε.Ι. δίνει κάποιες δυνατότητες για το τμήμα Φυσικοθεραπείας αλλά κι άλλοι χώροι, Ινστιτούτα, όπως κι εσείς, το Ινστιτούτο Mckenzie, έχει νομίζω ανά πάσα στιγμή σε οποιονδήποτε ανοιχτές τις πόρτες του για να βρεί αυτό που θέλει. Ασφαλώς και τα Πανεπιστήμια είναι τέτοιοι χώροι, απλώς χρειάζεται λίγο περισσότερη προσπάθεια και όσο πιο γρήγορα ε- νημερωθείς τόσο πιο γρήγορα φτάνεις το στόχο. Δεν σου κρύβω ότι χαίρομαι, διότι αναφέρεις κι εμάς και δίνεται έτσι η ευκαιρία να πούμε λίγα πράγματα για το χώρο μας, που ξέρω ότι τον γνωρίζεις. Γνωρίζεις ότι υπάρχει το Διεθνές Ινστιτούτο Mckenzie αλλά και περίπου 30 χώρες που έχουν τα τοπικά παραρτήματα. Ένα α- πό αυτά είναι το Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie. Πώς βλέπεις την εξέλιξή μας, αν βλέπεις κάποια, κατά την τελευταία ας πούμε 10ετία; Γιώργο, είμαι ίσως ο καταλληλότερος γι αυτή την ερώτηση, γιατί θυμάμαι κάτι πάρα πολύ καλά. Όταν έκανα την τέταρτη εκπαιδευτική σειρά, της μεθόδου Mckenzie, εσύ τότε έκανες την εκπαίδευσή σου. Από τότε πάνε πολλά χρόνια. Ασφαλώς η πρόοδος είναι μεγάλη, στην οργάνωση του χώρου, οργάνωση των σεμιναρίων, την έκδοση του περιοδικού κ.λπ. Αν το δει κανείς κι από την άποψη του αριθμού των ανθρώπων που παρακολουθούν τα σεμινάρια, νομίζω πως είναι ένα σημείο αναφοράς για το πόσο έχετε προχωρήσει. Αυτό είναι η μία πλευρά. Πες μου, σε παρακαλώ, κάτι, αν θέλεις, για την κλινική πλευρά. Οι συνάδελφοι που παρακολούθησαν και ολοκλήρωσαν τα μαθήματα μας, είδες να απέκτησαν μία διαφορετική ικανότητα να προσεγγίζουν τα μυοσκελετικά προβλήματα μηχανικού χαρακτήρα, λίγο πιο εύκολα, λίγο πιο ικανοποιητικά από ότι στο πρόσφατο παρελθόν; Εγώ θεωρώ ότι, επειδή τα σεμινάρια Mckenzie ή- ταν αυτά τα οποία πραγματικά «ανδρώσανε» πολλούς φυσικοθεραπευτές, έδωσαν ένα πάρα πολύ σημαντικό εφόδιο, υπό την έννοια ότι προβλημάτισαν, ανάγκασαν κάποιους να μελετήσουν και να αντιληφθούν πράγματα που αγνοούσαν. Και η ίδια η μέθοδος έγινε τόσο αποδεκτή, για το λόγο ότι φάνηκε πολύ καθαρά η αποτελεσματικότητά της. Από εκεί και πέρα, ο καθένας ανάλογα με τους προβληματισμούς του και τις ανησυχίες του, προχωράει και προχωράει γιατί αυτό είναι κάτι που δεν τελειώνει. Θεωρείς ότι κάποια στοιχεία της μεθόδου θα μπορούσαν να είναι μέρος της βασικής εκπαίδευσης στις Σχολές; Βλέπεις να έχει νόημα στην προετοιμασία μιας ειδικής γνώσης κατά τη φοιτητική περίοδο, ώστε οι σπουδαστές να μάθουν κάποιες βασικές ασρχές και μάλιστα από άτομα που είναι ικανά και αναγνωρισμένα ώ- στε να δώσουν αυτές τις βασικές γνώσεις κι όχι να μιλάνε όλοι και μάλιστα υπεραπλουστευμενα για τη μέθοδο; Γνωρίζεις καλά ότι είναι πολλοί αυτοί που λένε, «Mckenzie ίσον έκταση». Βλέπεις να είναι καλό αυτό σαν στόχος; Όπως είπα και προηγουμένως, καινούρια μαθήματα τα οποία προστέθηκαν στο πρόγραμμα, έ- χουν αυτόν τον προσανατολισμό. Να δώσουν τις βασικές αρχές μεθόδων οι οποίες είναι φιλοσοφίες στο χώρο, και έχουν επιβιώσει μέσα στο χρόνο για την αποτελεσματικότητά τους, δεν ήταν α- πλώς πυροτεχνήματα. Σ αυτές τις μεθόδους περιλαμβάνεται ασφαλώς και η μέθοδος Mckenzie. Τώρα, Σάββα, θα ήθελα να σε ρωτήσω και κάτι προσωπικό και ενδεχομένως αυτό να αντανακλά και τον τρόπο σκέψης άλλων συναδέλφων σου. Ποιο είναι το προσωπικό σου όραμα, τόσο ως κλινικός όσο και ως δάσκαλος στη Σχολή Φυσικοθεραπείας Θεσσαλονίκης. Γιώργο, αυτή είναι μία πολύ δύσκολη ερώτηση, πολύ περισσότερο τώρα που βρίσκομαι σε μία περίοδο ιδιαίτερων προβληματισμών σχετικά μ αυτο. Πραγματικά μετά από τόσο καιρό επαγγελματικής απασχόλησης και έχοντας πάντα πρόθεση να βοηθήσω και είναι αυτό ακριβώς έτσι όπως το λέω, εκεί που στρέφομαι, αυτό που θέλω να δώ, είναι τι κρύβεται πραγματικά πίσω από την _ Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

9 ουσία των πραγμάτων. Πιστεύω ότι ο όρος φυσικοθεραπευτής έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Το δεύτερο συνθετικό αυτής της λέξης είναι θεραπευτής. Και θεραπευτής δεν σημαίνει να είσαι μόνο αυτό ή μόνο εκείνο ή μόνο το άλλο. Είναι κάτι σφαιρικό. Σκέφτομαι λοιπόν ότι ο φυσικοθεραπευτής δεν πρέπει ποτέ να γίνει τεχνολόγος φυσικοθεραπείας. Και μπορεί τεχνολόγος να είναι αυτός που κουβαλάει μόνο μία διαθερμία, αλλά μπορεί να είναι και αυτός που μόνο κινητοποιεί, που μόνο βλέπει περιστατικά. Θέλω λοιπόν να καταφέρω, να προλάβω, γιατί έχουν περάσει λίγο και τα χρόνια, να δώ την ουσία πίσω από τη λέξη «θεραπεύω», βλέποντας τον άνθρωπο ως ένα σύνολο. Άρα, βλέποντας τα πράγματα μέσα από μία τέτοια πλευρά, τα βλέπεις και μέσα από μία διαδικασία όπου η κλινική γνώση, η κλινική ε- πάρκεια, η αναγνώριση παθήσεων ή συνδρόμων έχει μεγάλη σημασία, ώστε στη συνέχεια να μπορέσεις να προβείς και σε οποιοδήποτε θεραπευτικό πρωτόκολλο, αν αποδειχθεί με το χρόνο ότι αυτό είναι και το σωστό. Επιπλέον, θα έλεγα ότι υπάρχει κάτι πάρα πολύ σημαντικό σ αυτό που λές. Για να καταλάβεις δεν χρειάζεται να ιδρώσεις. Γιατί καταλαβαίνεις με τη γνώση σου. Όταν λοιπόν για πρώτη φορά παρακολούθησα Mckenzie και συνάντησα μπροστά μου τριάντα ερωτήσεις σχετικά με τον πόνο, σκέφτηκα πώς είναι δυνατόν να αποκρυπτογραφήσω τι κρύβεται πίσω από την κάθε ερώτηση. Πώς θα έρθει η επόμενη ερώτηση για να έχει ως συνέχεια το πώς και αυτή θα αποκρυπτογραφηθεί. Δεν πάει πολύς καιρός που, ένω πίστευα ότι κάνεις τα πάντα με τα χέρια σου, πείστηκα ότι κάνεις τα πάντα τα με το μυαλό σου. Χαίρομαι ιδιαιτέρως γι αυτό. Αυτά, όσον αφορά το κλινικό σου όραμα. Το όραμά σου για τους συναδέλφους και για τις σχολές, θα ήθελες να μου το δώσεις περιεκτικά; Μπορώ να σου πώ και μάλλον θα ρίξω ευθύνες πρώτα πρώτα σε μένα. Έχουμε ένα πρόβλημα. Έ- χουμε ένα πρόβλημα στις σχολές και αυτό γενικά είναι πρόβλημα εκπαίδευσης, όπως το ζούμε εδώ στην Ελλάδα. Το ξέρω πάρα πολύ καλά. Εάν ο εκπαιδευτικός κόσμος δει ότι τα τέσσερα χρόνια Φυσικοθεραπείας, τα έξι Ιατρικής τα πέντε του Πολυτεχνείου είναι κάτι για να αποκτήσεις ένα χαρτί, τότε κάνει ένα μεγάλο λάθος. Ο τελικός στόχος της εκπαίδευσης είναι η απόκτηση Παιδείας. Το χαρτί είναι κάτι που προκύπτει ούτως ή άλλως. Το θέμα είναι η απόκτηση Παιδείας. Όταν λοιπόν κάποιος βγει με Παιδεία είναι σίγουρο ό- τι θα είναι ένας αξιοπρεπής επιστήμονας και ε- παγγελματίας, αξιοπρεπής δεοντολογικά, θα α- ναζητήσει την επιστημονικότητά του, την οποία προς Θεού, δεν μπορεί να παρέχει μία σχολή στο έπακρο, η Σχολή δίνει σήμερα μόνο τη βασική γνώση, για όλα αυτά χρειάζεται Παιδεία η οποία βρίσκεται πάνω από τον όποιο τίτλο. Κύριε Μαυρομούστακε, φίλε Σάββα, ήταν πάρα πάρα πολύ διαφωτιστική αυτή η τελευταία παρατήρησή σου και ας την βάλουμε σαν επίλογο. Μιλάς για Παιδεία με ότι με ό,τι πολύ και ό,τι απλό μπορεί να περικλείει αυτή η έννοια. Παιδεία με την ευρύτερή της έννοια. Και αυτό ακριβώς είναι που ήθελα να πώ προηγουμένως, τι σημαίνει δάσκαλος. Εγώ διαφωνώ με το σύστημα το κεντροευρωπαϊκό ότι ως δάσκαλος μπαίνω μέσα στην τάξη για δύο ώρες, έχω να κάνω τη δουλειά μου μόνο σε σχέση με την παραγωγικότητα και τίποτε άλλο, λέω στους μαθητές μου, τι απορίες έχετε και φέυγω. Ο δάσκαλος που μπαίνει μέσα στην τάξη πρέπει κάτι να έχει να δείξει. Πρέπει κάτι να έχει να προσφέρει. Είναι κάτι που δεν περιγράφεται, είναι κάτι που μιλάει από μόνο του. Είναι αυτό που λέμε η μορφή. Είναι η ιδιότητα. Και άρα η επαφή είναι απαραίτητη. Σε ευχαριστώ πάρα πολύ, σε ευχαριστώ θερμότατα και εύχομαι κάθε επιτυχία ως προς το δικό σου όραμα, αλλά και γενικότερα κάθε επιτυχία στο χώρο σου, στο χώρο μου, στο χώρο μας. Σε ευχαριστώ πολύ. Γιώργο, σε ευχαριστώ κι εγώ. Χάρηκα πάρα πολύ που τα είπαμε. Είναι πραγματικά όμορφα κάθε φορά που συναντιόμαστε. Να είσαι καλά. Τη συνέντευξη παρεχώρησε ο κος Σάββας Μαυρομούστακος στον κο Γεώργιο Σπανό, στη Θεσσαλονίκη _ Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 9 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

10 Για το ΚΑΛΟ του ΑΣΘΕΝΟΥΣ Η Φιλοσοφία της μεθόδου Mckenzie σχετικά με τη Θεραπεία, εστιάζει κυρίως στην άποψη ότι οι ασθενείς πρέπει να είναι ικανοί να αυτοθεραπεύονται. Το σύστημα θεραπείας Mckenzie έχει στόχο να κάνει τους ασθενείς ανεξάρτητους από τους θεραπευτές. Με τη διδασκαλία των στάσεων και κινήσεων τις οποίες πρέπει να υιοθετήσει κάθε ένας ασθενής, που έχει πόνο στη σπονδυλική του στήλη, για να αντιμετωπίσει την κατάστασή του, αναμένεται ότι θα επιτευχθεί και η ανεξαρτησία του. Όμως, υπάρχουν πολύπλοκα προβλήματα όπου η αυτοθεραπεία δεν είναι δυνατή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχουν εκπαιδευμένοι και αναγνωρισμένοι από το Ινστιτούτο Mckenzie θεραπευτές, οι οποίοι μπορούν να δώσουν την κατάλληλη θεραπεία. Αυτοί οι εξειδικευμένου θεραπευτές, αναγνωρίζουν τα σημεία και συμπτώματα, που δεν είναι εύκολα διακριτά, και καθορίζουν τις αλλαγές που πρέπει να ακολουθηθούν, στο θεραπευτικό πρόγραμμα του κάθε ασθενούς. Υπό τις οδηγίες αυτών των εξειδικευμένων θεραπευτών, οι ασθενείς θα προχωρήσουν, μέχρι του σημείου να γίνουν οι ίδιοι ικανοί να εφαρμόσουν την αυτοθεραπεία τους.. ΟΞΕΙΑ ΣΚΟΛΙΩΣΗ Γρήγορη διόρθωση μιας τέτοιας παραμόρφωσης, η οποία είναι το αποτέλεσμα μιας οξείας και σοβαρής οσφυαλγίας, είναι τώρα δυνατή χρησιμοποιώντας τις Θεραπευτικές Διαδικασίες Ανάταξης, της μεθόδου Mckenzie _ Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

11 Εκγύμναση του Γαστροκνήμιιου με Πλειιομετριικές Ασκήσειις Μεγάλου Φορτίίου γιια τη Θεραπείία της Χρόνιιας Τενόντωσης του Αχίίλλειιου Τένοντα Hakan Alfredson MD, Tom Pietila RPT, Per Jonsson RPT & Ronny Lorentzon MD, PhD From the Sports Medicine Unit, Department of Orthopaedic Surgery, University Hospital of Northern Sweden, Unea, Sweden. The Am J of Sport Med, Vol. 26, No.3, pp , Μετάφραση και αναδημοσίευση κατόπιν αδείας του περιοδικού «Τhe American Journal of Sports Medicine» ΠΕΕΡΡΙΙΛΛΗΨΗ Μελετήσαμε προοπτικά την επίδραση της εκγύμνασης με πλειομετρικές ασκήσεις μεγάλου φορτίου του γαστροκνημίου,σε δεκαπέντε ερασιτέχνες αθλητές (12 άνδρες και 3 γυναίκες, μέση ηλικία 44,3 7,0 έτη) που είχαν διάγνωση χρόνιας τενόντωσης του Αχίλλειου τένοντα (εκφυλιστικές αλλοιώσεις) με μία μακρά διάρκεια συμπτωμάτων, παρά τη συντηρητική μη χειρουργική θεραπεία. Η δύναμη του γαστροκνημίου και το μέγεθος του πόνου κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων (καταγράφηκαν σε μια οπτική αναλογική κλίμακα), μετρήθηκαν πριν την έναρξη της εκγύμνασης και μετά από 12 εβδομάδες πλειομετρικής άσκησης. Την εβδομάδα 0 όλοι οι ασθενείς είχαν πόνο στον Αχίλλειο τένοντα που δεν επέτρεπε το τρέξιμο και υπήρχε σαφώς μειωμένη δύναμη κατά την πλειομετρική και μειομετρική σύσπαση του γαστροκνήμιου, στην τραυματισμένη πλευρά σε σχέση με τη μη τραυματισμένη. Μετά από περίοδο 12 εβδομάδων άσκησης και οι 15 ασθενείς επανήλθαν στα προ τραυματισμού επίπεδα, με πλήρη δραστηριότητα τρεξίματος.υπήρξε σαφής μείωση του πόνου κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων, η δύναμη του γαστροκνημίου στην τραυματισμένη πλευρά αυξήθηκε σαφώς και δεν είχε σαφή διαφορά από την δύναμη στη μη τραυματισμένη πλευρά. Μία ομάδα σύγκρισης 15 ερασιτεχνών αθλητών με την ίδια διάγνωση και με μακρά περίοδο συμπτωμάτων, αντιμετωπίστηκε συντηρητικά π.χ. με ανάπαυση, ΜΣΑΦ, αλλαγές στα υποδήματα ή τα ορθωτικά μέσα, φυσικοθεραπεία και με τα συνήθη προγράμματα εκγύμνασης. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν επιτυχής η συντηρητική θεραπεία και όλοι οι ασθενείς τελικά αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά. Το δικό μας θεραπευτικό μοντέλο με πλειομετρικές ασκήσεις μεγάλου φορτίου έχει πολύ καλά βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα στους αθλητές, στα σαράντα τους. ραυματισμοί υπέρχρησης συμπεριλαμβανομένου του Αχίλλειου τένοντα, είναι συχνοί, ειδικά μεταξύ των δρομέων. 5,8,19,20 Η πλειονότητα των τραυματισμών υπέρχρησης του Αχίλλειου τένοντα συμβαίνει σε άνδρες και με υψηλότερη συχνότητα σε μέσης ηλικίας α- θλητές, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους τραυματισμούς υπέρχρησης. 3,10 Η μη χειρουργική θεραπεία δεν είναι πάντα επιτυχής και το χειρουργείο είναι απαραίτητο σε περίπου 25% αυτών των ασθενών. Η συχνότητα των χειρουργείων αυξάνει με την ηλικία των ασθενών, τη διάρκεια των συμπτωμάτων και την ύπαρξη παθολογοανατομικών αλλαγών του τένοντα. Υπάρχουν λίγες μόνο μελέτες για την δύναμη του γαστροκνημίου σε ασθενείς με παθήσεις του Αχίλλειου τένοντα. Η δύναμη του γαστροκνημίου έχει μετρηθεί μετά την αποκατάσταση, σε α- σθενείς που χειρουργήθηκαν μετά από πλήρη ρήξη του Αχίλλειου,14,15,17 και σε ασθενείς με πλήρη ρήξη του Αχίλλειου που αντιμετωπίστηκαν είτε χειρουργικά ή μη χειρουργικά 7,18. Έχουμε πρόσφατα ανακοινώσει, σε δύο προοπτικές με- λέτες, σε μέσης ηλικίας ερασιτέχνες αθλητές με χρόνια τενοντίτιδα/τενόντωση, τα αποτελέσματα χειρουργικής θεραπείας ακολουθούμενης από 6 εβδομάδες ακινητοποίησης και χειρουργικής θεραπείας ακολουθούμενης από 2 εβδομάδες α- κινητοποίηση. Τ αποτελέσματα έδειξαν ότι χρειάστηκε μακρά περίοδος για να αποκατασταθεί η μειομετρική και πλειομετρική δύναμη του γαστροκνημίου, σε σχέση με μια ελεγχόμενη προεγχειρητική αποκατάσταση που συμπεριλάμβανε πλειομετρική άσκηση του γαστροκνημίου. Ο μετεγχειρητικός χρόνος ακινητοποίησης των 6 εβδομάδων συγκρινόμενος με αυτόν των 2 εβδομάδων, δε φάνηκε να έχει καμία επίδραση στο χρόνο αποκατάστασης της δύναμης του γαστροκνημίου ή στο χρόνο επανάκτησης προηγούμενων επιπέδων δραστηριότητας. Μια ανασκόπιση της βιβλιογραφίας δείχνει ότι δεν υπάρχουν προοπτικές μελέτες για την πλειομετρική άσκηση του γαστροκνημίου σε ασθενείς με παθήσεις του Αχίλλειου τένοντα. Ο Stanish και συνεργάτες 16 έχει αναφέρει καλά αποτελέσματα με ένα πρόγραμμα πειομετρικών ασκήσεων, σε ασθενείς με χρόνιες τενοντίτιδες. Παρ ό- _ Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 11 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

12 λα αυτά, από ότι μέχρι τώρα ξέρουμε, δεν έχουν αναφερθεί επιστημονικά στοιχεία για αυτούς τους ασθενείς. Στην κλινική μας έχουμε χειρουργήσει ασθενείς με χρόνια τενόντωση του Αχιλλείου που δεν ανταποκρίνονταν στην συντηρητική, μη χειρουργική θεραπεία. Ο στόχος αυτής της εργασίας ήταν να μελετήσουμε προοπτικά τη βραχυπρόθεσμη επίδραση που έχει η εκγύμναση του γαστροκνημίου με πλειομετρικές ασκήσεις μεγάλου φορτίου, στον πόνο του τένοντα, κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων και την ενδυνάμωση του γαστροκνημίου σε ασθενείς με χρόνια τενόντωση του Αχιλλείου οι οποίοι είχαν επιλεγεί για χειρουργική θεραπεία. ΥΛΙΙΚΑ ΚΑΙΙ ΜΕΕΘΟ ΟΣΣ εκαπέντε, εν ενεργεία ερασιτέχνες αθλητές, (12 άνδρες, 3 γυναίκες, μέση ηλικία 44,3 7,0 έτη) με διάγνωση τενόντωσης του Αχιλλείου και μακρά περίοδο συμπτωμάτων (18,3 μήνες, εύρος 3 ως 100) είχαν πόνο κατά τη διάρκεια του τρεξίματος και είχαν δοκιμάσει συντηρητική θεραπεία (ανάπαυση, ΜΣΑΦ, αλλαγή υποδημάτων ή ορθωτικά μέσα, φυσικοθεραπεία και συνηθισμένα προγράμματα εκγύμνασης), χωρίς κανένα αποτέλεσμα στον πόνο του Αχιλλείου τένοντα. Αυτή η ομάδα ασθενών ήρθε σε επαφή με εμάς από το 1995 έως 1996 και επιλέχθηκε για προεγχειριτική εκγύμναση του γαστροκνημίου με πλειομετρικές ασκήσεις μεγάλης αντίστασης. Μια ομάδα ελέγχου 15 εν ενεργεία ερασιτεχνών αθλητών (11 άνδρες και 4 γυναίκες, μέση ηλικία 39,6 7,9 έτη) με την ίδια διάγνωση και μακρά περίοδο συμπτωμάτων (33,5 μήνες, εύρος 6 ως 88) ήρθε, επίσης, σε επαφή με εμάς κατά τα έτη 1993 και ,2. Οι ασθενείς αυτής της ομάδας είχαν πόνο στο τρέξιμο και είχαν δοκιμάσει τις ί- διες συντηρητικές θεραπείες, όπως η ομάδα μελέτης, χωρίς αποτέλεσμα στον πόνο του Αχίλλειου τένοντα. Αυτή η ομάδα ασθενών υποβλήθηκε σε χειρουργική θεραπεία 1,2. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 3 μηνών, πριν το χειρουργείο, οι ασθενείς αυτής της ομάδος ξεκουράζονταν και δεν έκαναν κανένα πρόγραμμα εκγύμνασης. Όλοι οι ασθενείς και των δύο ομάδων είχαν εκφυλιστικές αλλοιώσεις (τενόντωση) στον τένοντα, 2 ως 6 εκατοστά πάνω από την κατάφυση του Αχιλλείου στην πτέρνα. Η διάγνωση στηρίχθηκε στον πόνο που εντοπιζόταν στον Αχίλλειο τένοντα για τουλάχιστον 3 μήνες. Σε όλους τους ασθενείς, τοπικές εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον τένοντα ανταποκρινόμενες στην επώδυνη περιοχή ήταν ορατές στο υπερηχογράφημα. Όλες οι εξετάσεις υπερηχογράφησης έγιναν από τον ίδιο ραδιολόγο και οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις περιγράφηκαν ως τοπική πάχυνση του τένοντα, α- νώμαλη δομή του τένοντα και ανώμαλος προσανατολισμός των ινών του και διαχωρισμός των ι- νών του τένοντα. Όλοι οι ασθενείς και των δύο ομάδων είχαν πρωινή δυσκαμψία του Αχιλλείου τένοντα και πόνο κατά το τρέξιμο. Ασθενείς με αμφοτερόπλευρα συμπτώματα ή με σαφή περιορισμό στο εύρος κίνησης της ποδοκνημικής, εξαιτίας άλλων τραυματισμών ή ασθενειών, εξαιρέθηκαν. ΜΜΥΥΙΙΚΚΗΗ ΥΥΝΝΑΑΜΜΗΗ Η ισοκινητική δύναμη του γαστροκνημίου μετρήθηκε σε Newton-meters με ένα ισοκινητικό δυναμόμετρο Biodex. Η μέγιστη ροπή και το συνολικό έργο εκτιμήθηκε στην πειραματική ομάδα πριν (εβδομάδα 0) και μετά (εβδομάδα 12) το πρόγραμμα πλειομετρικής εκγύμνασης. Η μέγιστη ροπή της ομάδας που επρόκειτο να χειρουργηθεί εκτιμήθηκε πριν (εβδομάδα 0) και μετά (εβδομάδα 24) το χειρουργείο. Στα αποτελέσματα το συνολικό έργο, παρουσιάστηκε ως «μέσο έργο» (έργο σε κάθε επανάληψη). Η μέγιστη ροπή παρουσιάστηκε ως η υψηλότερη ροπή που μετρήθηκε από μία επανάληψη. Η μειομετρική μεγιστη ροπή στην πελματιαία κάμψη και το συνολικό έργο μετρήθηκαν στις 90 /sec (5 επαναλήψεις) και 225 /sec (10 επαναλήψεις) γωνιακής ταχύτητας. Η πλειομετρική μέγιστη ροπή και το συνολικό έργο τής πελματιαίας κάμψης, μετρήθηκαν στις 90 /sec (3 επαναλήψεις). Όλες οι μετρήσεις, σε όλους τους ασθενείς έγιναν περίπου την ίδια ώρα της ημέρας (ανάμεσα στις 9:00 και το μεσημέρι). Η διαδικασία προθέρμανσης ήταν 10 λεπτά ποδήλατο. Για τη δοκιμασία οι ασθενείς κάθονταν με το γόνατο σε κάμψη 40 και με το ισχίο σε γωνία 110. Ο άξονας στροφής, σε φυσιολογική θέση, περνά μέσα από το σώμα του αστραγάλου, τον έξω σφυρό, και διαμέσου ή ακριβώς κάτω από τον έσω σφυρό. Η δύναμη μετρήθηκε μεταξύ 20 ραχιαίας κάμψης και 30 πελματιαίας κάμψης. Η δύναμη της τραυματισμένης πλευράς συγκρίθηκε με τη δύναμη της μη τραυματισμένης και όλες οι δοκιμασίες έγιναν από τον ίδιο φυσικοθεραπευτή. Σύμφωνα με όσα ξέρουμε δεν υπάρχουν μελέτες για την αξιοπιστία στην εξέταση και επανεξέταση του δυναμόμετρου Biodex για την πελματιαία και ραχιαία κάμψη της ποδοκνημικής. Γι αυτό, στο δικό μας εργαστήριο προσδιορίσαμε την αξιοπιστία της εξέτασης-επανεξέτασης της μέγιστης ροπής στην πελματιαία και ραχιαία κάμψη της ποδοκνημικής, χρησιμοποιώντας 6 υγιή και μη χειρουργημένα άτομα (4 άνδρες και 2 γυναίκες, μέση ηλικία 34,4 7,6 έτη). Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έδειξε τον παρακάτω συσχετισμό συντελεστών της ίδιας ομάδας: πλειομετρική πελματιαία κάμψη στiς 90 /sec, r= 0,98, μειομετρική πελματιαία κάμψη στiς 90 / sec, r= 0,89, μειομετρική πελματιαία κάμψη στις 225 / sec, r=0,55, μειομετρική ραχιαία κάμψη στiς 90 /sec, r= 0,59 και ραχιαία κάμψη στις 225 / sec, r= 0,77. _ Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

13 ΒΒΑΑΘΘΜΜΟΟΣΣ ΤΤΟΟΥΥ ΠΠΟΟΝΝΟΟΥΥ Το μέγεθος του πόνου στη δραστηριότητα (τρέξιμο) εκτιμήθηκε από τους ασθενείς σε οπτική α- ναλογική κλίμακα 100 mm. Σ αυτήν το μέγεθος του πόνου καταγράφηκε από 0 ως 100 mm, ό- που καθόλου πόνος καταγράφηκε ως 0 και σοβαρός πόνος ως 100. Στην ομάδα εκγύμνασης η εκτίμηση έγινε πριν (εβδομάδα 0) και μετά (εβδομάδα 12) το πρόγραμμα πλειομετρικής εκγύμνασης. Στην ομάδα ελέγχου η εκτίμηση έγινε πριν (εβδομάδα 0) και μετά (εβδομάδα 24) την χειρουργική θεραπεία. ΤΤΟΟ ΜΜΟΟΝΝΤΤΕΕΛΛΟΟ ΠΠΛΛΕΕΙΙΟΟΜΜΕΕΤΤΡΡΙΙΚΚΗΗΣΣ ΕΕΚΚΓΓΥΥΜΜΝΝΑΑΣΣΗΗΣΣ Όλοι οι ασθενείς έλαβαν οδηγίες για το πως να κάνουν πλειομετρική εκγύμναση από έναν εκ των δύο φυσικοθεραπευτών. Τους δόθηκαν οδηγίες στην πράξη και ένα γραπτό εγχειρίδιο για το πως θα γίνει η πρόοδος. Ένας έλεγχος στο πως οι ασθενείς έκαναν τις ασκήσεις, έγινε από τους φυσικοθεραπευτές μετά από 6 εβδομάδες. Στους ασθενείς δόθηκαν οδηγίες να κάνουν τις πλειομετρικές ασκήσεις δύο φορές την ημέρα, εφτά μέρες την εβδομάδα επί δώδεκα εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος εκγύμνασης των 12 εβδομάδων, τους επετράπει το τρέξιμο, αν μπορούσαν να το κάνουν χωρίς πόνο ή με μία μικρή μόνο δυσφορία. ύο τύποι πλειομετρικής άσκησης χρησιμοποιήθηκαν (εικ.1).ο γαστροκνήμιος φορτίστηκε πλειομετρικά με το γόνατο ίσιο (εικ.1,α & Β) και για να μεγιστοποιήσουμε τη δράση του υποκνημηδίου με το γόνατο κεκαμμένο (εικ.1γ).κάθε άσκηση περιλάμβανε 15 επαναλήψεις των 3 ομάδων (3Χ15επαναλ.). Οι ασθενείς ενημερώθηκαν ότι μυϊκός πόνος, κατά τη διάρκεια των πρώτων 1-2 εβδομάδων εκγύμνασης, ήταν αναμενόμενος. Αρχικά, το φορτίο αποτελείτο από το βάρος του σώματος κι οι ασθενείς στέκονταν με όλο το βάρος του σώματός τους στο τραυματισμένο πόδι. Από θέση ανύψωσης του κορμού και σε ορθοστασία με όλο το βάρος του σώματος στον πρόσθιο άκρο πόδα και την ποδοκνημική σε πελματιαία κάμψη, ο γαστροκνήμιος φορτιζόταν ε- νώ ο ασθενής χαμήλωνε την πτέρνα κάτω από το επίπεδο του πρόσθιου άκρου πόδα (εικ.1). Φόρτιζαν το γαστροκνήμιο μόνο πλειομετρικά και δεν ακολουθούσε μειομετρική φόρτιση. Αντί για μειομετρική σύσπαση, χρησιμοποιείτο το γερό πόδι για να επιστρέψει στην αρχική θέση άσκησης. Οι ασθενείς πήραν οδηγίες να συνεχίσουν την άσκηση ακόμα και αν ένοιωθαν πόνο. Τους είπαν όμως, να τη σταματήσουν αν ο πόνος γίνει μη ανεκτός. Όταν θα μπορούσαν να κάνουν τις ασκήσεις χωρίς να νοιώθουν καθόλου πόνο ή δυσανεξία, έλαβαν οδηγίες να αυξήσουν το φορτίο προσθέτοντας βάρος. Αυτό γινόταν εύκολα χρησιμοποιώντας ένα σακίδιο πλάτης το οποίο γέμι- Εικόνα 2 ζε με βάρος (εικ. 2). Μ αυτόν τον τρόπο η φόρτιση στην πλειομετρική εκγύμναση του γαστροκνημίου προοδευτικά αυξανόταν. Αν χρειάζονταν πολύ μεγάλα βάρη, τότε οι ασθενείς μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μηχανήματα βάρους. ΜΜΕΕΤΤΕΕΓΓΧΧΕΕΙΙΡΡΙΙΤΤΙΙΚΚΗΗ ΑΑΠΠΟΟΚΚΑΑΤΤΑΑΣΣΤΤΑΑΣΣΗΗ Στην ομάδα που έγινε χειρουργική θεραπεία, ό- λοι οι ασθενείς αντιμετωπίστηκαν μετεγχειριτικά από τον ίδιο φυσικοθεραπευτή. Ακολούθησαν έ- να ειδικό πρόγραμμα βαθμιαίας εκγύμνασης και εξετάζονταν κανονικά (κάθε 2 η εβδομάδα, αρχικά και μετά κάθε μήνα επί έξι μήνες και τελικά ένα χρόνο μετά το χειρουργείο). Λεπτομέρειες αυτού του μετεγχειριτικού προγράμματος έχουν δημοσιευθεί στο παρελθόν 2. ΣΣΤΤΑΑΤΤΙΙΣΣΤΤΙΙΚΚΗΗ ΕΕΚΚΤΤΙΙΜΜΗΗΣΣΗΗ Το τεστ Wilcoxon χρησιμοποιήθηκε για να εκτιμηθούν οι διαφορές μεταξύ της τραυματισμένης και μη τραυματισμένης πλευράς και μεταξύ των διαφορετικών περιόδων εξέτασης της τραυματισμένης πλευράς. Το P value < 0,05 θεωρήθηκε σημαντικό. ΑΠΟΤΤΕΕΛΕΕΣΣΜΑΤΤΑ Οι ομάδα που γυμνάστηκε πλειομετρικά περιλάμβανε 12 άνδρες και 3 γυναίκες μέσου όρου ηλικίας 44,3 7,0 έτη και η ομάδα που χειρουργήθηκε περιλάμβανε 11 άνδρες και 4 τέσσερις γυναίκες μέσου όρου ηλικίας 39,6 7,9 έτη (πίν. 1). Η μέση περίοδος συμπτωμάτων ήταν υψηλότερη για την ομάδα ελέγχου γιατί υπήρξε ο χρόνος αναμονής της χειρουργικής επέμβασης, που στην κλινική μας μπορεί να είναι από 6 μήνες έ- ως ένα χρόνο. Οι αθλητικές δραστηριότητες, τα χαρακτηριστικά συμπτώματα, οι προηγούμενες θεραπείες και οι βιομηχανικές ανωμαλίες των 30 ασθενών με χρόνια τενόντωση του Αχίλλειου, φαίνονται στον πίνακα 1 που ακολουθεί. Εικόνα. 1 _ Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 13 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

14 Πίνακας 1 ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΟΜΑ Α ΠΛΕΙΟ- ΜΕΤΡΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΟΜΑ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΙ- ΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩ- ΠΙΣΗΣ ΑΘΛΗΜΑΤΑ (αριθ. Ασθ.) Τρέξιμο Ποδόσφαιρο 1 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ (αριθ. Ασθ.) Πρωινή υσκαμψία Πόνος κατά τη βάδιση 12 9 Πόνος που εμποδίζει το τρέξιμο ΠΡΟΗΓ. ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ(αριθ.Ασθ.) Προηγούμενο Σύνηθες Πρόγραμμα Εκγύμνασης ΜΣΑΦ* Τοπική Ενεση Κορτιζόνης 3 5 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ (αρ. Ασθ.) Cavous Feet 6 5 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΟΣ Ηλικία (έτη) 44,3 7,0 39,6 7,9 Υψος (cm) 176,3 9,4 175,5 9,4 Βάρος(kg) 77,4 10,1 75,5 11,7 ΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ (μήνες) 18,3(3-100) 33,5(6-88) * Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη ΜΜΕΕΓΓΙΙΣΣΤΤΗΗ ΙΙΣΣΟΟΚΚΙΙΝΝΗΗΤΤΙΙΚΚΗΗ ΡΡΟΟΠΠΗΗ Η δύναμη του γαστροκνήμιου στο τραυματισμένο και το μη τραυματισμένο πόδι, της ομάδας ε- λέγχου που χειρουργήθηκε, φαίνεται στον πίνακα 2. Προεγχειρητικά η τραυματισμένη πλευρά είχε σαφώς μικρότερη δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη στις 90 και 225 /sec (18,7% & 23,7% αντίστοιχα) και μικρότερη πλειομετρική δύναμη στην πελματιαία κάμψη (13,6%) από τη μη τραυματισμένη πλευρά. Στην 24η εβδομάδα μετεγχειρητικά, η τραυματισμένη πλευρά είχε σαφώς μικρότερη δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη στις 90 0 και 225 /sec (14,5% & 15,2% αντίστοιχα) και μικρότερη δύναμη στην πλειομετρική πελματιαία κάμψη (15,7%), από τη μη τραυματισμένη πλευρά. Στην ομάδα πλειομετρικής εκγύμνασης, πριν την έναρξη της εκγύμνασης (εβδ.0) η τραυματισμένη πλευρά είχε σαφώς μικρότερη δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη σε 90 & 225 /sec (12,1% & 18,0% αντίστοιχα) και μικρότερη δύναμη στην πλειομετρική πελματιαία κάμψη (11,2%) από τη μη τραυματισμένη πλευρά (πίν. 3). Μετά την εκγύμναση, (εβδ. 12), η δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη στις 90 & 225 /sec και στην πλειομετρική πελματιαία κάμψη στις 90 0 & 225 /sec στην τραυματισμένη πλευρά είχε σημαντικά αυξηθεί (πίν. 3). εν υ- πήρχαν σημαντικές διαφορές στη δύναμη της μειομετρικής και πλειομετρικής πελματιαίας κάμψης μεταξύ της τραυματισμένης και μη τραυματισμένης πλευράς. Στη μη τραυματισμένη πλευρά δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές στη δύναμη μειομετρικής και πλειομετρικής πελματιαίας κάμψης μεταξύ των εβδομάδων 0 και 12. Πίνακας 2: Ισοκινητική μειομετρική και πλειομετρική μέγιστη ροπή (σε Newton) σε 15 ασθενείς με χρόνια τενόντωση του Αχιλλείου που επιλέχθηκαν να ακολουθήσουν χειρουργική θεραπεία. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ (ΕΒ. 0) ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ (ΕΒ. 24) ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΡΑΥΜ.* ΜΗ ΤΡΑΥΜ. ΤΡΑΥΜ.* ΜΗ ΤΡΑΥΜ. ΜΕΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΚΑΜΨΗ 90 /sec 70,8 24,4 87,1 21,6 73,6 23,8 86,1 22,5 225 /sec 34,4 15,3 45,1 12,3 36,7 14,4 43,3 12,8 ΠΛΕΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΚΑΜΨΗ 90 /sec 146,3 56,3 169,4 48,0 144,3 50,7 171,2 63,7 * Η τραυματισμένη πλευρά είχε σαφώς μειωμένη δύναμη σε σχέση με τη μη τραυματισμένη για όλες τις συνθήκες εξέτασης (Ρ < 0,01). Πίνακας 3: Ισοκινητική μειομετρική και πλειομετρική μέγιστη ροπή (σε Newton) σε 15 ασθενείς με χρόνια τενόντωση του Αχιλλείου που επιλέχθηκαν σε πρόγραμμα 12 εβδομάδων ενδυνάμωσης του γαστροκνημίου. Πριν την έναρξη της πλειομετρικής εκγύμνασης του γαστροκνημίου (εβδ. 0), η τραυματισμένη πλευρά παρουσίαζε σημαντικά χαμηλότερο μέσο έργο στη μειομετρική πελματιαία κάμψη 90 0 & 225 /sec (14,8% & 21,9% α- ντίστοιχα) αλλά όχι χαμηλότερο μέσο έργο στη μειομετρική πελματιαία κάμψη από τη μη τραυματισμένη πλευρά (πίν.4). Μετά την εκγύμναση (εβδ.12), το μέσο έργο στη μειομετρική πελματιαία κάμψη στις 90 /sec, αλλά όχι και στις 225 /sec, είχε σημαντικά αυξηθεί στην τραυματισμένη πλευρά. εν υπήρχε σημαντική διαφορά στο μέσο έργο της πλειομετρικής πελματιαίας κάμψης της τραυματισμένης πλευράς μεταξύ των 0 και 12 ε- βδομάδων. Μετά την εκγύμναση (εβδ.12), δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές στη μειομετρική και πλειομετρική δύναμη, στην πελμα- ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΞΕΤΑ- ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ (ΕΒ. 0) ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ (ΕΒ. 12) ΣΗΣ ΤΡΑΥΜ. ΜΗ ΤΡΑΥΜ. ΤΡΑΥΜ. ΜΗ ΤΡΑΥΜ. ΜΕΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΚΑΜΨΗ 90 /sec 69,1 24,6α 78,6 20,8 76,9 20,6β 80,4 18,6 225 /sec 30,9 10,4α 37,7 10,3 35,5 11,3β 37,5 11,8 ΠΛΕΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΚΑΜΨΗ 90 /sec 152,0 57,4γ 171,1 48,6 179,2 56,9δ 181,9 43,8 α Η δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη ήταν σαφώς μικρότερη (Ρ < 0,01) στο τραυματισμένο πόδι σε σχέση με το μη τραυματισμένο. β Η δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη στο τραυματισμένο πόδι αυξήθηκε σαφώς (Ρ < 0,05) συγκρινόμενη με τη δύναμη που είχε πριν το πρόγραμμα εκγύμνασης. γ Η δύναμη στην πλειομετρική πελματιαία κάμψη ήταν σαφώς μικρότερη (Ρ < 0,05) στο τραυματισμένο πόδι σε σχέση με το μη τραυματισμένο. δ Η δύναμη στην πλειομετρική πελματιαία κάμψη στο τραυματισμένο πόδι αυξήθηκε σαφώς (Ρ < 0,01) συγκρινόμενη με τη δύναμη που είχε πριν το πρόγραμμα εκγύμνασης. ΜΜΕΕΣΣΟΟ ΙΙΣΣΟΟΚΚΙΙΝΝΗΗΤΤΙΙΚΚΟΟ ΕΕΡΡ-- ΓΓΟΟ _ Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

15 τιαία κάμψη ανάμεσα στην τραυματισμένη και μη τραυματισμένη πλευρά (πίν.4). Στη μη τραυματισμένη πλευρά δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές στη μειομετρική και πλειομετρική δύναμη, στην πελματιαία κάμψη μεταξύ των εβδομάδων 0 και 12. Πίνακας 4:Ισοκινητική μειομετρική και πλειομετρικό μέσο έργο (σε Joules) σε 15 ασθενείς με χρόνια τενόντωση του Αχιλλείου που επιλέχθηκαν σε πρόγραμμα 12 εβδομάδων ενδυνάμωσης του γαστροκνημίου. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΞΕΤΑ- ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ (ΕΒ. 0) ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ (ΕΒ. 12) ΣΗΣ ΤΡΑΥΜ. ΜΗ ΤΡΑΥΜ. ΤΡΑΥΜ. ΜΗ ΤΡΑΥΜ. ΜΕΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΚΑΜΨΗ 90 /sec 32,8 13,3α 38,5 10,6 37,5 13,0β 40,5 12,7 225 /sec 11,8 5,4α 15,1 4,8 14,0 7,1 16,3 6,8 ΠΛΕΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΚΑΜΨΗ 90 /sec 104,6 45,7 115,4 44,5 107,1 38,2 106,4 32,8 α Η δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη ήταν σαφώς μικρότερη (Ρ < 0,01) στο τραυματισμένο πόδι σε σχέση με το μη τραυματισμένο. β Η δύναμη στη μειομετρική πελματιαία κάμψη στο τραυματισμένο πόδι στους 90 /sec αυξήθηκε σαφώς (Ρ < 0,05) συγκρινόμενη με τη δύναμη που είχε πριν το πρόγραμμα ΚΚΛΛΙΙΜΜΑΑΚΚΑΑ ΠΠΟΟΝΝΟΟΥΥ Η αποτελεσματικότητα του προγράμματος εκγύμνασης του γαστροκνημίου με πλειομετρικές α- σκήσεις και της χειρουργικής αντιμετώπισης, ε- κτιμήθηκε με μία οπτική αναλογική κλίμακα των 100 mm με την οποία οι ασθενείς περιέγραψαν το ύψος του πόνου κατά τη διάρκεια δραστηριότητας (τρέξιμο) πριν (εβδ.0) και μετά το πρόγραμμα πλειομετρικής άσκησης (εβδ.12) ή μετά τη χειρουργική θεραπεία (εβδ.24). Στην ομάδα πλειομετρικής άσκησης υπήρξε μια σαφής μείωση (Ρ<0,001) στο βαθμό του πόνου (από 81,2 18,0 σε 4,8 6,5) από την εβδ. 0 στην εβδ. 12. Στην ομάδα ελέγχου (χειρουργικής θεραπείας), υπήρξε σημαντική μείωση (Ρ<0,01) στο βαθμό του πόνου (από 71,8 17,9 σε 21,2 11,4) από την εβδ. 0 στην εβδ. 24. Ολοι οι ασθενείς ήταν ικανοποιημένοι και επέστρεψαν στα προ τραυματισμού επίπεδα την 12 και 24 εβδομάδα αντίστοιχα. ΣΣΥΖΖΗΤΤΗΣΣΗ Η τενοντοπάθεια του Αχιλλείου, με πόνο και ανικανότητα, είναι ένα κοινό σύνδρομο υπέρχρησης συχνά εμφανιζόμενο σε μέσης ηλικίας άνδρες δρομείς 5,8,10,19.Η μη χειρουργική θεραπεία δεν είναι πάντα επιτυχής και απαιτείται χειρουργείο στο 25% περίπου αυτών των ασθενών 10. Η ύπαρξη τεντονοπαθητικών αλλαγών (εκφυλιστικών αλλοιώσεων στον τένοντα), η μεγάλη ηλικία και η μακρά περίοδος των συμπτωμάτων αυξάνει την ανάγκη χειρουργικής αντιμετώπισης 10,13 Σε αυτή τη μελέτη 15 μέσης ηλικίας ερασιτέχνες δρομείς (12 άνδρες και 3 γυναίκες) με διάγνωση χρόνιας τενοντοπάθειας του Αχιλλείου, που επιλέχθηκαν για χειρουργική θεραπεία, έλαβαν ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα πλειομετρικής εκγύμνασης του γαστροκνημίου προεγχειρητικά το οποίο απέδωσε άριστα αποτελέσματα και δε χρειάστηκε να υποβληθούν σε χειρουργική θεραπεία. Επίσης αξιολογήσαμε μια ομάδα ερασιτεχνών δρομέων μέσης ηλικίας (11 άνδρες και 4 γυναίκες) που είχαν ίδια διαγνωστικά κριτήρια και επιλέχθηκαν για χειρουργική θεραπεία, είχαν όμως, σταματήσει τη συντηρητική θεραπεία ώστε να προετοιμαστούν για το χειρουργείο. εν υπήρχαν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες ασθενών. Όλοι είχαν εκφυλιστικές αλλοιώσεις του τένοντα οι ο- ποίες φαίνονταν σε υπερηχογραφήματα, είχαν επιμένοντα συμπτώματα για μεγάλη περίοδο και είχαν δοκιμάσει συντηρητική αγωγή χωρίς αποτέλεσμα. Η ομάδα που υποβλήθηκε σε χειρουργική θεραπεία, είχε μεγαλύτερη διάρκεια συμπτωμάτων από αυτή, που υποβλήθηκε σε πρόγραμμα εκγύμνασης και αυτή η διαφορά ερμηνεύεται από το γεγονός ότι αυτή η ομάδα μπήκε στη λίστα αναμονής για την επέμβαση, ενώ η ομάδα εκγύμνασης άρχισε το πρόγραμμα αμέσως αφού τέθηκε η διάγνωση. Στη δική μας κλινική η περίοδος αναμονής για έ- να τέτοιο χειρουργείο είναι περίου έξι μήνες με ένα χρόνο. Ο Stanish και συνεργάτες 16 πρότεινε το 1986 ότι το πρόγραμμα πλειομετρικής εκγύμνασης θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην αποκατάσταση τραυματισμών των τενόντων και έδειξε υποσχόμενα αποτελέσματα με προγράμματα πλειομετρικής εκγύμνασης, σε ασθενείς με χρόνια τενοντίτιδα. Στη δική μας μελέτη, μετά απο 12 εβδομάδες πλειομετρικής εκγύμνασης του γαστροκνημίου, όλοι οι ασθενείς επανήλθαν στα επίπεδα πριν τον τραυματισμό, με πλήρη δραστηριότητα τρεξίματος. εν υπήρχαν σημαντικές διαφορές απο πλευρά σε πλευρά στην μειομετρική και πλειομετρική δύναμη της πελματαίας κάμψης ανάμεσα στο τραυματισμένο και μη τραυματισμένο πόδι. Όλοι οι ασθενείς έμειναν ικανοποιημένοι και κανείς δεν χρειάστηκε να χειρουργηθεί. Στην ομάδα που αναπαυόταν μέχρι να χειρουργηθεί, όλοι οι ασθενείς είχαν παραμένοντα πόνο στον Αχιλλειο τένοντα και υποβλήθηκαν σε χειρουργική θεραπεία. Μετά το χειρουργείο, όλοι οι ασθενείς επανήλθαν στα επίπεδα πριν τον τραυματισμό, με δραστηριότητα τρεξίματος, αλλά ο χρόνος που χρειάστηκε για να επανέλθουν ήταν 6 μήνες, συγκριτικά με τους 3 μήνες που χρειάστηκαν οι ασθενείς της ομάδας πλειομετρικής εκγύμνασης. Φαίνεται ότι η πλειομετρική εκγύμναση του γαστροκνημίου έχει καλά αποτελέσματα στις επώδυνες καταστάσεις του Αχίλλειου τένοντα. Όμως, εάν αυτό ήταν το αποτέλεσμα _ Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 15 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

16 της αύξησης της πλειομετρικής δύναμης του γαστροκνημίου μετά την εκγύμναση, ή άλλων μηχανισμών σχετικών με την πλειομετρική φόρτιση του τένοντα, αυτό δεν το γνωρίζουμε. Όπως και σε άλλες μελέτες πλειομετρικής εκγύμνασης 9, εμφανίστηκε κι εδώ μια αύξηση της μειομετρικής δύναμης, αφού ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα. Η μέγιστη φόρτιση του τένοντα γίνεται κατά τη διάρκεια της πλειομετρικής φάσης και οι τραυματισμοί των τενόντων φαίνεται να γίνονται κατά τη διάρκεια της πλειομετρικής φόρτισης 6,16. Όλοι οι ασθενείς της μελέτης μας ήταν ερασιτέχνες δρομείς και θεωρητικά οι τραυματισμοι των τενόντων τους ήταν αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων μικροτραυματισμών, κατά τη διάρκεια της πλειομετρικής φόρτισης στο τρέξιμο. Βρέθηκαν να έχουν σημαντικά μικρότερη μειομετρική και πλειομετρική δύναμη στην πελματιαία κάμψη της τραυματισμένη πλευράς, σε σχέση με τη μη τραυματισμένη, πριν τους συστηθεί το πρόγραμμα πλειομετρικής εκγύμνασης. Αυτό το έλλειμα δύναμης μπορεί να προδιαθέσει τον τένοντα σε τραυματιμό. Όμως, αυτό το έλλειμα θα μπορούσε να είναι επίκτητο κατά την περίοδο αδράνειας πριν την εξέταση, αλλά θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, θα έπρεπε να επηρεαστούν και τα δύο ά- κρα. Μια πιθανή εξήγηση μπορεί να είναι ότι το έλλειμα δύναμης είναι σχετικό με τον πόνο στον τένοντα κατά την εξέταση. Επομένως, η γωνία της άρθρωσης ήταν μεταξύ 20 ραχιαίας κάμψης και 30 πελματιαίας κάμψης κατά τη διάρκεια της εξέτασης και όλοι οι ασθενείς μπορούσαν να κάνουν την εξέταση χωρίς μεγάλο πόνο του τένοντα. Μια άλλη θεωρητική εξήγηση, για τη διαφορά που καταγράφτηκε στη δύναμη, θα μπορούσε να είναι ότι υπάρχει μια νευρομυϊκή διαταραχή στην τραυματισμένη πλευρά εξ αιτίας του τραυματισμού. Έχουν προταθεί δύο πιθανές εξηγήσεις για τα θετικά αποτελέσματα της πλειομετρικής εκγύμνασης στις τενοντίτιδες. Μπορεί να είναι ή το αποτέλεσμα της διάτασης με μια «επιμήκυνση» της μυοτενόντιας μονάδας που έχει ως αποτέλεσμα λιγότερη επιβάρυνση, κατά τη διάρκεια της κίνησης της ποδοκνημικής άρθρωσης, ή οι επιδράσεις της φόρτισης στη μυοτενόντια μονάδα, με υπερτροφία και αύξηση της δύναμης τάσης του τένοντα 16. Έτσι, η αναμόρφωση του τένοντα επιτυγχάνεται με την πλειομετρική φόρτιση. Γι αυτό, για να προσπαθήσουμε να βρούμε δομικές αλλαγές στον τένοντα σχετικές με την πλειομετρική εκγύμναση, εξετάζουμε τακτικά αυτή την ομάδα ασθενών με υπερηχογραφήματα. Στις προοπτικές μελέτες προγραμμάτων εκγύμνασης, υπάρχει πάντα το ρίσκο της μη συμμόρφωσης από την πλευρά των ασθενών, όμως η συνεργασία με τους ασθενείς είναι πολύ σημαντική. Στο δικό μας μοντέλο πλειομετρικής εκγύμνασης του γαστροκνημίου χρησιμοποιήσαμε μόνο δύο ασκήσεις, που ήταν εύκολο να πραγματοποιηθούν σωστά. Μπορούσαν να γίνουν στο σπίτι και δεν χρειάζονταν ειδικά μηχανήματα εκγύμνασης. εν είχαμε παραιτήσεις σε αυτή την ομάδα. Τα ειδικής ταχύτητας αποτελέσματα της πλειομετρικής εκγύμνασης δεν έχουν πλήρως διερευνηθεί, αλλά, αν βασιστούμε στη μέχρι τώρα γνώση, βλέπουμε ότι η πλειομετρική φόρτιση δεν φαίνεται να είναι εξαρτώμενη από την ταχύτητα 9. Στο δικό μας μοντέλο εκγύμνασης, στη μυοτενόντια μονάδα, έγινε μόνο πλειομετρική φόρτιση και γινόταν με χαμηλή ταχύτητα σε κάθε επανάληψη. Στο μοντέλο εκγύμνασης που προτείνεται από τον Stanish 16, τη φάση της πλειομετρικής φόρτισης ακολουθούσε φάση μειομετρικής φόρτισης και η πλειομετρική φόρτιση γινόταν με αυξανόμενη ταχύτητα μέρα με τη μέρα, σε εβδομαδιαία βάση. Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δείχνει ότι δεν υπάρχουν μελέτες για τη δύναμη του γαστροκνημίου με διάγνωση τενοντίτιδας ή τενόντωσης του Αχιλλείου, ενώ υπάρχουν λίγες για τη δύναμη του γαστροκνημίου σε ασθενείς που θεραπεύτηκαν μετά απο ρήξη του Αχιλλείου 4,7,14,15,17,18. Σ αυτές τις μελέτες, η δύναμη του γαστροκνημίου είχε μετρηθεί προεγχειρητικά σε ασθενείς με πλήρη ρήξη του Αχιλλείου. Έχουμε πρόσφατα ανακοινώσει τα αποτελεσματα δύο προοπτικών μελετών, σε ασθενείς με χρόνια τενοντίτιδα/ τενόντωση που ακολούθησαν χειρουργική θεραπεία, η οποία ακολουθήθηκε από έξι εβδομάδες ή δύο εβδομάδες ακινητοποίησης 1,2. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι χρειάζεται μακρά περίοδος για την επάνοδο της μειομετρικής και πλειομετρικής δύναμης του γαστροκνημίου, σε αντίθεση με την ελεγχόμενη μετεγχειρητική αποκατάσταση, που περιλαμβάνει πλειομετρική εκγύμναση του γαστροκνημίου. Τα αποτελέσματα των δύο αυτών μελετών έδειξαν ότι οι ασθενείς επανήλθαν στα, προ τραυματισμού, επίπεδα των δραστηριοτήτων τους περίπου έξι μήνες, μετεγχειρητικά. Σε αυτή τη μελέτη, που περιλαμβάνει τον ίδιο τύπο ασθενών (ίδια κριτήρια επιλογής) όπως στις δύο δικές μας μελέτες με χειρουργική θεραπεία, όλοι οι ασθενείς επανήλθαν στα προ τραυματισμού επίπεδα μετά από τρεις μήνες πλειομετρικής εκγύμνασης του γαστροκνημίου. Βασιζόμενοι στα βραχυχρόνια αποτελέσματά μας, υπάρχουν μερικά χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με αυτό το μοντέλο θεραπείας. Φαίνεται να είναι ένα ασφαλές μοντέλο εκγύμνασης. Κανένας νέος τραυματισμός, σχετιζόμενος με τον τύπο φόρτισης του γαστροκνημίου ή της άρθρωσης (ποδοκνημικής, γόνατος και ισχίου), δεν εμφανίστηκε. Τα σχετιζόμενα με τη χειρουργική θεραπεία και την ακινητοποίηση ρίσκα, δεν εμπλέκονται. Το κόστος της θεραπείας είναι χαμηλό. Άδεια από την εργασία, λόγω ασθένειας, δε χρειάστηκε, εκτός αν η εργασία του ασθενή περιλάμβανε μεγάλη φόρτιση του άκρου ποδός. Αυτή είναι μια βραχυπρόθεσμη μελέτη αφού οι _ Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 16 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

17 ασθενείς παρακολουθήθηκαν για ένα μέσο όρο 6 μηνών (4 έως 12) αλλά όλοι οι ασθενείς επανήλθαν στα προ τραυματισμού επίπεδα με πλήρη δραστηριότητα τρεξίματος. Λίγοι ασθενείς είχαν μικρές περιόδους μικρού πόνου στον Αχίλλειο τένοντα ο οποίος εξαφανίστηκε με συνεχιζόμενη πλειομετρική εκγύμναση. Έτσι, μετά από 12 ε- βδομάδες εκγύμνασης, όλοι οι ασθενείς έλαβαν οδηγίες να συνεχίσουν την πλειομετρική εκγύμναση μία με δύο φορές την εβδομάδα. εν ξέρουμε αν η πλειομετρική εκγύμναση του γαστροκνημίου είναι μια οριστική θεραπεία για την τενόντωση του Αχίλλειου τένοντα και όλοι αυτοί οι ασθενείς παρακολουθούνται τακτικά. ΣΣΥΜΠΕΕΡΑΣΣΜΑΤΤΑ Το μοντέλο μας, της πλειομετρικής εκγύμνασης του γαστροκνημίου, σε ασθενείς με χρόνια τενόντωση του Αχίλλειου, είναι εύκολο να εφαρμοσθεί και παρέχει ένα καλό μοντέλο θεραπείας που έχει ως αποτέλεσμα τη γρήγορη επανάκτηση της μειομετρικής και πλειομετρικής δύναμης του γαστροκνημίου και επιστροφή στην προηγούμενη δραστηριότητα τρεξίματος, όπως φάνηκε σε 15 διαδοχικούς ασθενείς. Φαίνεται ό- τι υπάρχει λίγος χώρος για επιλογή χειρουργικής θεραπείας, για τη χρόνια τενόντωση του Αχιλλείου, που εντοπίζεται σε ένα επίπεδο από 2-6 εκ. στον τένοντα. Προτείνουμε ανεπιφύλακτα ότι αυτό το μοντέλο θεραπείας θα πρέπει τουλάχιστον να εφαρμόζεται κατάλληλα, πριν αποφασισθεί η χειρουργική επέμβαση. Χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για τους πιθανούς μηχανισμούς που θα μπορέσουν να εξηγήσουν την επίδραση της πλειομετρικής εκγύμνασης του γαστροκνημίου στον πόνο του Αχίλλειου τένοντα. ΒΒΙΙΒΒΛΛΙΙΟΓΓΡΡΑΑΦΙΙΑΑ 1. Alfredson H, Pietila T, Lorentzon R: Chronic Achilles tendinitis and calf muscle strength. Am J Sports Med 24: , Alfredson H, Pietila T, Ohberg L, et al: Achillew tendinosis and calf muscle strength. The effect of short-term immobilizatiom after surgical treatment. Am J Sports Med 26: , Archambault JM, Willey JP, Bray RC: Exercise loading of tendons and the development of overuse injuries: A review of current literature. Sports Med 20:77-89, Carter TR, Fowler PJ, Blokker C: Functional postoperative treatment of Achillew tendon repair. Am J Sports Med 20: Clement DB, Taunton JE, Smart GW, et al: A surney of overuse running injuries. Physician Sportsmed 9(5): 47-58, Fyfe I, Stanish WD: The use of eccentric training and stretching in the treatment and prevention of tendon injuries. Clin Sports Med 11: , Haggmark T, Liedberg H, Erikkson E, et al: Calf muscle atrophy and muscle function after non-operative vs operative treatment of Achillew tendon ruptures. Orthopaedics 9: , James SL, Bates BT, Osterning LR: Injuries to runners. Am J Sports Med 6: 40-50, Kellis E, Baltzopoulos V: isokenetic eccentric exercise. Sports Med 19 : , Kvist M : Achillew tendon injuries in athletes. Sports Medicine 18: , Nelen G, Martens M, Burssens A: Surgical treatment of chronic Achilles tendinitis. Am J Sports Med 17: , Schepsis AA, Leaach RE: Surgical management of Achilles tendonitis. Am J Sports Med 15: , Schepsis AA, Wagner C, Leach RE: Surgical management of Achilles tendon overuse injuries: A long-term follow-up study. Am J Sports Med 22: , Shields CL Jr, Kerlan RK, Jobe FW, et al: The Cybex II evaluation of surgically repaired Achilles tendon ruptures. Am J Sports Med 6: , Solvebom SA, Moberg A: Immediate free ankle motion after surgical repair of acute Achilles tendon ruptures. Am J Sports Med 22: , Stanish WD, Rubinovich RM, Curwin S: Eccentric exercise in chronic tendinitis. Clin Orthop 208: 65-68, Troop RL, Losse GM, Lane JG, et al: Early motion after repair of Achilles tendon ruptures. Foot Ankle Int 16: , Washbum SD, Caiozzo VJ, Wills CA, et al: Alterations in thw in vivo torque-velocity relationship after Achilles tendon rupture. Further evidence of speed specific impairment. Clin Orthop 279: , Welsh RP, Clodman J: Clinical Survey of Achilles tendinitis in athletes. Can Med Assoc J 122: , Williams JGP: Achillew tendon lesions in sport. Sports Med 16: , _ Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 17 Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, 2002

18 Nikolai Bogduk MD Newcastle Bone and Joint Institute, Univ. Newcastle Royal Newcastle Hospital, Newcastle, Australia Η δομή των οσφυϊκών μεσοσπονδύλιων δίσκων έχει πλέον επαρκώς διευκρινιστεί. Έχει μελετηθεί ιστολογικά, βιοχημικά και με περίθλαση ακτίνων Χ. Τα βιβλία ανατομίας έχουν, παραδοσιακά, περιγράψει όλους τους μεσοσπονδύλιους δίσκους της σπονδυλικής στήλης να έχουν σταθερά την ίδια δομή, με αυτή των οσφυϊκών. Αυτή η ομοιομορφία βασίστηκε σε μια υπόθεση. Η πραγματική διερεύνηση της δομής των αυχενικών μεσοσπονδύλιων δίσκων αποδεικνύει ότι η παραπάνω υπόθεση είναι λανθασμένη 1. Μετά από ανατομική εξέταση, φάνηκε ότι οι αυχενικοί δίσκοι έχουν μία ιδιαίτερη και μοναδική δομή. Για την ακρίβεια, δεν έχουν έναν ομοιόμορφο, παχύ, περιφερειακό δακτύλιο όπως οι οσφυϊκοί δίσκοι. Οι αυχενικοί δίσκοι στερούνται ενός οπίσθιου δακτυλίου. Ο ινώδης δακτύλιος είναι ουσιαστικά δρεπανοειδής στο σχήμα του. Εμφανίζεται παχύς πρόσθια αλλά λεπταίνει οπισθιοπλάγια προς τις αγκιστροειδείς αποφύσεις. Επιπλέον, οι αυχενικοί δίσκοι δεν έχουν την τυπική, σταυρωτή, λοξή διευθέτηση των κολλαγόνων ι- νών, που τόσο χαρακτηριστική είναι στους οσφυϊκούς δίσκους. Αντί γι αυτό, παράλληλα στρώματα κολλαγόνου συγκλίνουν προς τα άνω και πρόσθια, σχηματίζοντας ένα ανεστραμμένο V. Οπίσθια, μεταξύ των δύο αγκιστροειδών αποφύσεων, ο δίσκος τέμνεται από μια εγκάρσια σχισμή. Ίνες που θα έπρεπε να αντιπροσωπεύουν τον οπίσθιο δακτύλιο είναι περιορισμένες, σε μια δέσμη παράμεσων ινών, οι οποίες έχουν επιμήκη προσανατολισμό. Κατά τα άλλα η οπίσθια άποψη του δίσκου καλύπτεται από τον οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο. Αυτή η δομή του αυχενικού δίσκου δε μας προκαλεί έκπληξη, παρόλο που είναι επαναστατική σε σχέση με την παραδοσιακή ανατομική άποψη. Αντιθέτως, συμβαδίζει αρμονικά με τη βιομηχανική των αυχενικών δίσκων 2. Ο πρόσθιος δακτύλιος είναι κατασκευασμένος όχι τόσο σαν ένας δακτύλιος όσο σαν ένας πρόσθιος μεσόστεος σύνδεσμος. Το ανώτερο σημείο πρόσφυσης των ινών του, όπου αυτές συγκλίνουν στο αναστραμμένο V, συμπίπτει με το σημείο όπου ο άξονας της στροφής περνά διαμέσου του σπονδυλικού σώματος. Αυτός ο άξονας διέρχεται λοξά και κάτω, από πίσω προς τα εμπρός, κατά μήκος ενός επιπέδου που είναι κατακόρυφο σε αυτό των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων. Η κίνηση που γίνεται γύρω από αυτόν τον άξονα δεν είναι ούτε αξονική στροφή, ούτε πλάγια κάμψη, όπως συνήθως θεωρείται. Είναι μια σχεδόν αξονική στροφή, αλλά στο επίπεδο των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων. Αυτή η στροφή περιστρέφεται γύρω από τη πρόσφυση του πυκνού πρόσθιου μεσόστεου συνδέσμου, έτσι ώστε το πρόσθιο κάτω όριο του σπονδυλικού σώματος δε μετατοπίζεται, αλλά για να γίνει η κίνηση το οπίσθιο όριο του σπονδυλικού σώματος πρέπει να είναι ελεύθερο να κινηθεί από πλευρά σε πλευρά. Ένας οπίσθιος δακτύλιος θα εμπόδιζε αυτή ακριβώς την ταλάντωση. Συνεπώς, ο οπίσθιος δακτύλιος πρέπει να διαχωρίζεται από μια εγκάρσια σχισμή με σκοπό να επιτρέπεται η αξονική στροφή. Η δομή των αυχενικών μεσοσπονδύλιων δίσκων αντικρούει ή περιορίζει συγκεκριμένες παλαιότερες θεωρίες σχετικά με τους μηχανισμούς του αυχενικού δισκογενή πόνου, αλλά ανοίγει το δρόμο σε άλλες, καινούριες. Ελλείψει οπίσθιου δακτυλίου, ο αυχενικός δίσκος, δεν μπορεί να υποστεί εσωτερική διάρρηξη, όπως οι οσφυϊκοί δίσκοι, με την ανάπτυξη οπισθιοπλάγιων ακτινικών σχισμών ή τη μετατόπιση πυρηνικού υλικού μέσα σε αυτές τις σχισμές. Ωστόσο, δισκογενής πόνος θα μπορούσε να προέλθει εάν ο πρόσθιος μεσόστεος σύνδεσμος τραυματιζόταν από σχίσιμο ή απόσπαση. RREEFFEERREENNCCEESS 1. Mercer, S., Bogduk, N. The ligaments and annulus fibrosus of human Adult cervical intervertebral disks. 2. Bogduk N., Mercer S. Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

19 Susan Mercer, B Phty (Hons), MSc, PhD; Nikolai Bogduk, MD, PhD, DSc FAFRM; James R. Taylor, MD, PhD From the *Department of Anatomy and Structural Biology, University of Otago, Dunedin, New Zealand, and the ~Newcastle Bone and Joint Institute, University of Newcastle, Newcastle, Australia. SPINE 1999; Apr 1;24:619-26; discussion Σχέδιο Μελέτης. Περιγραφική, μικροανατομική μελέτη. Αντικειμενικός σκοπός. Να προσδιορίσει τη μορφολογία του ανθρώπινου ενήλικου αυχενικού μεσοσπονδύλιου δίσκου καθώς και τους συνδέσμους του. Περίληψη των έως τώρα υπαρχόντων δεδομένων. Κάποιες μελέτες έδειξαν ότι ο αυχενικός δίσκος είναι α- ξιοσημείωτα διαφορετικός από τον οσφυϊκό μεσοσπονδύλιο δίσκο, όμως πολλά κλινικά και ανατομικά κείμενα εμφανίζονται ικανοποιημένα αντλώντας δεδομένα από την οσφυϊκή μοίρα της Σ.Σ. Προς το παρόν, δεν είναι διαθέσιμη μία λεπτομερής, τρισδιάστατη περιγραφή του αυχενικού μεσοσπονδύλιου δίσκου και των συνδέσμων που τον περιβάλλουν. Μέθοδοι. Ολόκληρες αυχενικές μοίρες αφαιρέθηκαν από 12 ταριχευμένα πτώματα ενήλικων ατόμων και απομακρύνθηκαν τα οπίσθια στοιχεία και οι μαλακοί ιστοί. Χρησιμοποιώντας μικροκατατομή οι επιμήκεις σύνδεσμοι και τα ινώδη στοιχεία 59 αυχενικών μεσοσπονδύλιων δίσκων, αποκόπηκαν συστηματικά. Ο προσανατολισμός, η θέση και οι προσφύσεις κάθε δέσμης κολλαγόνου που αφαιρέθηκε, καταγράφηκαν σε φωτογραφίες και σε σχέδια. Αποτελέσματα. Ο αυχενικός ινώδης δακτύλιος δεν αποτελείται από ομόκεντρα πέταλα κολλαγόνων ινών όπως οι οσφυϊκοί δίσκοι. Αντί γι αυτό, σχηματίζει μία δρεπανοειδή μάζα κολλαγόνου, που είναι παχιά πρόσθια και λεπτύνεται πλάγιως προς τις αγκιστροειδείς αποφύσεις. Είναι ουσιαστικά ελλειπής οπισθιοπλάγια και οπίσθια αντιπροσωπεύεται μόνο από μία λεπτή στιβάδα παράμεσων, κάθετα προσανατολισμένων ινών. Ο πρόσθιος επιμήκης σύνδεσμος καλύπτει το πρόσθιο τμήμα του δίσκου και ο οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος ενισχύει τον ατελή οπίσθιο ινώδη δακτύλιο με επιμήκεις και πτερυγοειδείς ίνες. Συμπεράσματα. Η τρισδιάστατη αρχιτεκτονική του αυχενικού ινώδη δακτυλίου μοιάζει περισσότερο με ένα δρεπανοειδή πρόσθιο μεσόστεο σύνδεσμο, παρά με ένα δακτύλιο ινών που περιβάλλει τον πηκτοειδή πυρήνα. Η μορφολογία και η βιοχημεία των οσφυϊκών μεσοσπονδύλιων δίσκων έχουν μελετηθεί εκτενώς και αρκετές γνώσεις έχουν έρθει στο φως σχετικά με την παθολογία μηχανικών ανωμαλιών του οσφυϊκού δίσκου. Ωστόσο, όταν εξετάζουν τους αυχενικούς μεσοσπονδύλιους δίσκους, οι περισσότεροι συγγραφείς φαίνεται ότι αρκούνται να συνάγουν δεδομένα από την οσφυϊκή μοίρα. Παράδειγμα α- ποτελεί ένα άρθρο που εμφανίστηκε σε ένα πρόσφατο θέμα πασίγνωστου περιοδικού αφιερωμένο στην αυχενική μοίρα. Στο άρθρο αυτό, 5 από τα 6 σχήματα που χρησιμοποιήθηκαν για να εικονογραφήσουν αυχενικά κινητικά τμήματα, στην ουσία απεικόνιζαν οσφυϊκά κινητικά τμήματα. Είναι εμφανές ότι η παθολογία που προσβάλλει τους αυχενικούς μεσοσπονδύλιους δίσκους είναι διαφορετική από αυτή που προσβάλλει τους οσφυϊκούς. Στον οσφυϊκό δίσκο η πρόπτωση και οι συγγενείς μ αυτήν καταστάσεις είναι συχνές. Στην αυχενική μοίρα η αληθινή πρόπτωση είναι ασυνήθιστη και εκφυλιστικές αλλαγές έχει καταγραφεί ότι συμβαίνουν, τυπικά, με τη μορφή σκλήρυνσης των τελικών πλακών, μη ακεραιότητας και κατάρρευσης του δίσκου, διόγκωσης του ινώδους δακτυλίου, α- νάπτυξης οστεοφύτων στις παρυφές του σπονδυλικού σώματος, των αγκιστροσπονδυλικών ή ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων και στένωσης του μεσοσπονδύλιου τρήματος ή του σπονδυλικού καναλιού από χόνδρο-οστεόφυτα 3,6,7,10,12,15,16,19,20,24,25. Πιο πρόσφατα, μεταθανάτιες μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι μετά από τραυματισμούς whiplash, συνδεσμικές κακώσεις στην αυχενική μοίρα είναι πολύ συχνές και ότι η κήλη του πηκτοειδούς πυρήνα είναι σπάνιο συμβάν 13,14,23,28,30,33. Παθήσεις που βρέθηκαν στην αυχενική μοίρα περιλάμβαναν μωλωπισμό και αιμορραγία της αγκιστροειδούς περιοχής, καλούνται αλλοιώσεις του χείλους ή αποκοπές του πρόσθιου ινώδη δακτυλίου, και αποσπάσεις της σπονδυλικής τελικής πλάκας. Θεμελιώδης για οποιαδήποτε εκτίμηση του μηχανισμού πρόκλησης ενός τραύματος στους αυχενικούς μεσοσπονδύλιους δίσκους, είναι η γνώση της φυσιολογικής τους δομής. Φαίνεται ότι, όσον α- φορά στη μορφολογία του αυχενικού μεσοσπονδύλιου δίσκου, λίγη δουλειά έχει παρουσιαστεί. Μία σχετικά περιορισμένη μελέτη περιέγραψε τη δομή του αυχενικού δίσκου σε σχέση με το ύψος του δίσκου, εγκάρσια διατομή και σχήμα και προσανατολισμός των ινών του ινώδη δακτυλίου 21. Ο Pooni και συνεργάτες 22, χρησιμοποιώντας ακτινοσκοπική κρυσταλλογραφία στα εξωτερικά πέταλα που εί- Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

20 χαν κατατμηθεί από την πρόσθια επιφάνεια 13 δίσκων Α3-Α4, προσδιόρισαν ότι ο προσανατολισμός των ινών ήταν σημαντικά μικρότερος (65 0 ) από την κλίση των ινών του οσφυϊκού ινώδη δακτυλίου (70 0 ). Άλλες μελέτες έχουν δείξει ηλικιακές αλλαγές στους αυχενικούς μεσοσπονδύλιους δίσκους 1,18,21,26,32, αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι σε όλες τις περιπτώσεις οι παρατηρήσεις βασίστηκαν σε μετωπιαίες, οβελιαίες ή παρα-οβελιαίες τομές των μεσοσπονδύλιων δίσκων και καμία μελέτη δεν απεικόνισε μια ε- γκάρσια τομή σε έναν αυχενικό δίσκο 1,8,18,21,26,31,32. Προφανώς, απούσα στη βιβλιογραφία είναι και οποιαδήποτε περιγραφή της τρισδιάστατης αρχιτεκτονικής των αυχενικών δίσκων. Τα βιβλία Ανατομίας σημειώνουν ότι όλοι οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι ακολουθούν γενικό πρότυπο ενός πηκτοειδούς πυρήνα, ο οποίος περιβάλλεται από ομόκεντρα πέταλα κολλαγόνων ινών με λοξό προσανατολισμό, τα οποία σχηματίζουν τον ινώδη δακτύλιο. Ωστόσο, ένας μικρός αριθμός μελετών έχει δείξει ότι οι αυχενικοί δίσκοι είναι ανόμοιοι σε σχέση με τους οσφυϊκούς 5,26,31. Η ανάπτυξη των αυχενικών δίσκων είναι σαφώς διαφορετική από αυτή των οσφυϊκών. Ο πυρήνας κατά τη γέννηση α- ποτελεί όχι περισσότερο από το 25% ολόκληρου του δίσκου και όχι το 50% όπως συμβαίνει στους οσφυϊκούς δίσκους 27. Με την πάροδο της ηλικίας o πηκτοειδής πυρήνας γρήγορα υφίσταται ίνωση, έτσι ώστε στην τρίτη δεκαετία, σπανίως, υπάρχει οποιοδήποτε ευδιάκριτο πυρηνικό υλικό. Με βάση αυτές τις ανομοιότητες και την έλλειψη προηγούμενων δεδομένων για τη δομή των αυχενικών δίσκων, έγινε η παρούσα έρευνα. Χρησιμοποιήθηκε μία προσέγγιση με μικρο-κατατομή για να προσδιοριστεί η τρισδιάστατη αρχιτεκτονική του αυχενικού ινώδη δακτυλίου και των συνδέσμων που τον περιβάλλουν, με σκοπό την παροχή μιας ανατομικής βάσης για βιομηχανικά μοντέλα και μελέτες του αυχενικού δίσκου, ανάλογα με αυτά που αναπτύχθηκαν για την οσφυϊκή μοίρα της Σ.Σ 9. Μέέθοδοιι 59 αυχενικοί μεσοσπονδύλιοι δίσκοι ελήφθησαν από 12 ταριχευμένα πτώματα ανδρών και γυναικών με μέσο όρο ηλικίας 65,4 έτη (εύρος έτη). Κανένα από τα δείγματα δεν είχε ως αίτια θανάτου τραυματισμό. Από κάθε πτώμα αφαιρέθηκαν ολόκληρες αυχενικές σπονδυλικές στήλες με εξάρθρωση του άτλαντα από τους ινιακούς κονδύλους και εξάρθρωση στο επίπεδο Α7-Θ1 μεσοσπονδύλιου δίσκου και ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων. Μετά την αφαίρεση των μυών και της περιτονίας, αφαιρέθηκαν τα οπίσθια στοιχεία και οι εγκάρσιες αποφύσεις για να αποκαλύψουν μια στήλη σπονδυλικών σωμάτων με προσφυόμενους επιμήκεις συνδέσμους. Χρησιμοποιώντας ένα κατατμητικό μικροσκόπιο με μεγέθυνση από Χ20 ως Χ40, κάθε δίσκος κατατμήθηκε συστηματικά με εκτομή των κολλαγόνων ινών του σε δέσμες αρκετά μικρές ώστε να μπορούν να συλληφθούν με μια πολύ αιχμηρή λαβίδα. Καθώς οι δέσμες απογυμνώθηκαν κι αποκολλήθηκαν, ο προσανατολισμός, η θέση και οι προσφύσεις τους καταγράφηκαν σε φωτογραφίες και σχέδια. Κάθε δίσκος κατατμήθηκε περιφερειακά και κεντρομόλα. Οι επιπολής στιβάδες κολλαγόνου αποκόπηκαν πρόσθια, οπίσθια και πλάγια, ώ- στε να φανερώσουν βαθύτερες στιβάδες, οι οποίες στη συνέχεια αποκόπηκαν με παρόμοιο τρόπο. Σε κάθε στάδιο της κατατομής ελήφθησαν φωτογραφίες και σχεδιάστηκαν σκίτσα για να αποτυπώσουν τη διάταξη των κολλαγόνων ινών σε διαφορετικά τμήματα και βάθη του δίσκου. Με την ολοκλήρωση της μελέτης, 4 πρόσθετα δείγματα κατατμήθηκαν με έναν άλλο τρόπο, ώστε να επιβεβαιωθεί και να καταδειχθεί η τρισδιάστατη αρχιτεκτονική του δίσκου, όπως αυτή προσδιορίστηκε από τη μικρο-κατατομή. Σ αυτά τα δείγματα, η περίμετρος του δίσκου καθαρίστηκε από το περιόστεο και ό- λα τα στοιχεία του πρόσθιου και οπίσθιου επιμήκη συνδέσμου. Στη συνέχεια, ο υπερκείμενος σπόνδυλος αποκόπηκε με τσιμπίδα και τρυπάνι μέχρι που απέμεινε μόνο η κάτω σπονδυλική τελική πλάκα. Αυτή, στη συνέχεια, αφαιρέθηκε πολύ προσεκτικά με ένα ξέστρο, ώστε να μην προκληθεί ζημιά σε οποιονδήποτε από τους υποκείμενους ιστούς, οι οποίοι συνάπτονται με την τελική πλάκα. Οποιοδήποτε παραμένον τεμάχιο οστού υπήρχε, αφαιρέθηκε με ακρίβεια κάτω από μικροσκόπιο. Όταν ό- λος ο οστέϊνος ιστός απομακρύνθηκε, η άνω επιφάνεια του δίσκου καθαρίστηκε από τυχόν χαλαρές, σκόρπιες ίνες, ώστε να δημιουργηθεί μια φωτογενής άνω όψη ενός κατά άλλα άθικτου δίσκου. Αποττεελέέσματτα Κατά την κατατομή των αυχενικών δίσκων βρέθηκαν 4 ευδιάκριτες δομές: 1. στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν να προσδιορίζουν τον πρόσθιο ή οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο που οι ίνες τους χαρακτηρίζονταν από το ότι είχαν προσφύσεις στις αντίστοιχες πρόσθιες και οπίσθιες επιφάνειες των σπονδυλικών σωμάτων, 2. περιοστεοπεριτονιακό ιστό που επικαλύπτει την αγκιστροσπονδυλική περιοχή, 3. μια δομή που χαρακτηρίστηκε ως εσωτερικές ίνες του ινώδη δακτυλίου, διότι οι ίνες αυτές ήταν προσκολλημένες στην άνω και κάτω επιφάνεια ή άκρα των σπονδυλικών σωμάτων και δεν εκτείνονταν επί της εξωτερικής επιφάνειας των οστών, 4. ένα εν τω βάθει κεντρικό τμήμα από ινοχόνδρινο υλικό, του οποίου ήταν αδύνατη η κατατομή. Τόμος 1 ος Τεύχ. 3, Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie

1 Γ Εκπαιδευτική Σειρά 2018 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie

1 Γ Εκπαιδευτική Σειρά 2018 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie 1 Γ Εκπαιδευτική Σειρά 2018 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ημέρα 1η 09:00 17:00 Ημέρα 2η 09:00 17:00 Ημέρα 3η 09:00 17:00 Χρόνος Κεφάλαιο Θέμα 09:00-10:00 Κεφάλαιο 1 Περιοχές Προβλημάτων 10:00-11:00

Διαβάστε περισσότερα

1 Α Εκπαιδευτική Σειρά 2019 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie

1 Α Εκπαιδευτική Σειρά 2019 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie 1 Α Εκπαιδευτική Σειρά 2019 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ημέρα 1η 09:00 17:00 Ημέρα 2η 09:00 17:00 Ημέρα 3η 09:00 17:00 Ημέρα 4η 09:00 14:00 Χρόνος Ενότητα Θέμα 09:00-10:00 Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (2005)

ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (2005) ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (2005) Αγαπητοί Συνάδελφοι, Κυρίες και Κύριοι, Αρχίζουμε την ενδιαφέρουσα αυτή στρογγυλή τράπεζα που έχει θέμα της, την Χρόνια οσφυαλγία, ελπίζοντας

Διαβάστε περισσότερα

1 Β Εκπαιδευτική Σειρά 2018 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie

1 Β Εκπαιδευτική Σειρά 2018 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie 1 Β Εκπαιδευτική Σειρά 2018 Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ημέρα 1η 09:00 17:00 Ημέρα 2η 09:00 17:00 Ημέρα 3η 09:00 17:00 Ημέρα 4η 09:00 14:00 Χρόνος Ενότητα Θέμα 09:00-10:00 Ενότητα 1 Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Είναι γνωστό πόσο μεγάλο ρόλο παίζει το ισοκινητικό δυναμόμετρο στην φάση της

Είναι γνωστό πόσο μεγάλο ρόλο παίζει το ισοκινητικό δυναμόμετρο στην φάση της - ΠΡΟΛΗΨΗ - ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ Το ισοκινητικό δυναμόμετρο είναι μονάδα υψηλής τεχνολογίας, συνδεδεμένη με ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος αξιολογεί και συγκρίνει τις αρθρώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η ρήξη του έσω μηνίσκου ;

Τι είναι η ρήξη του έσω μηνίσκου ; Τι είναι η ρήξη του έσω μηνίσκου ; Η άρθρωση του γόνατος σχηματίζεται από την ένωση δύο οστών, της κνήμης και μηριαίου ( βλέπε ανατομία γόνατος). Μεταξύ των δύο οστών υπάρχουν δύο στρογγυλοί δίσκοι οι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ. 08/Φεβ/2013 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ. 08/Φεβ/2013 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ Ορθοπαιδικός Χειρουργός Πολυκλινική Λευκωσίας 1 2 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ- ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ Ορθοπαιδικός Χειρουργός Πολυκλινική Λευκωσίας

Διαβάστε περισσότερα

πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τη μέση σας

πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τη μέση σας πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τη μέση σας Αυτά τα συμπτώματα είναι πολύ σπάνια αλλά πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον γιατρό σας εάν τα αισθανθείτε Αισθάνεστε δυσφορία με τον πόνο στην μέση

Διαβάστε περισσότερα

Ποιός είναι ο ρόλος του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου

Ποιός είναι ο ρόλος του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος είναι ένας σύνδεσμος που βρίσκεται μέσα στην άρθρωση του γόνατου και πιθανότατα είναι ο πιο ευάλωτος σύνδεσμος που τραυματίζεται στο γόνατο. Το Age of Basketball σας παρουσιάζει

Διαβάστε περισσότερα

Συνήθεις τραυματισμοί σε τριαθλητές και βασικά στοιχεία για την αποκατάστασή τους. Χοντολίδης Πάνος Φυσικοθεραπευτής MSc PT

Συνήθεις τραυματισμοί σε τριαθλητές και βασικά στοιχεία για την αποκατάστασή τους. Χοντολίδης Πάνος Φυσικοθεραπευτής MSc PT Συνήθεις τραυματισμοί σε τριαθλητές και βασικά στοιχεία για την αποκατάστασή τους Χοντολίδης Πάνος Φυσικοθεραπευτής MSc PT Τι είναι τραυματισμός??? Είναι τα μυοσκελετικά συμπτώματα που είτε: εμποδίζουν

Διαβάστε περισσότερα

Α Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 Μηχανική Διάγνωση & Θεραπεία Οσφυϊκής Μοίρας Σπονδυλικής Στήλης

Α Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 Μηχανική Διάγνωση & Θεραπεία Οσφυϊκής Μοίρας Σπονδυλικής Στήλης Α Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 Μηχανική Διάγνωση & Θεραπεία Οσφυϊκής Μοίρας Σπονδυλικής Στήλης Όπως αναφέρεται και στον τίτλο, αυτή η εκπαιδευτική σειρά εστιάζει στην εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος Ασφαλώς Κυκλοφορώ (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού Tάξη & Τμήμα:... Σχολείο:... Ημερομηνία:.../.../200... Όνομα:... Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς

Διαβάστε περισσότερα

Μυϊκές θλάσεις και αποκατάσταση ΠΗΔΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΦΑΑ ΚΟΜΟΤΙΝΗΣ

Μυϊκές θλάσεις και αποκατάσταση ΠΗΔΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΦΑΑ ΚΟΜΟΤΙΝΗΣ Μυϊκές θλάσεις και αποκατάσταση ΠΗΔΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΦΑΑ ΚΟΜΟΤΙΝΗΣ Ορισμός : Οξεία μυϊκή θλάση ορίζεται η ρήξη των μυϊκών ινών στο μυ η οποία είναι αποτέλεσμα εφαρμογής υπέρμετρης ξαφνικής δύναμης στο μυ

Διαβάστε περισσότερα

Ι. Πανάρετος.: Καλησπέρα κυρία Γουδέλη, καλησπέρα κύριε Ρουμπάνη.

Ι. Πανάρετος.: Καλησπέρα κυρία Γουδέλη, καλησπέρα κύριε Ρουμπάνη. (Συνέντευξη του Ι. Πανάρετου στην Νίνα Γουδέλη και τον Γρηγόρη Ρουμπάνη για τα θέματα της Παιδείας (Μήπως ζούμε σ άλλη χώρα;, ραδιοφωνικός σταθμός Αθήνα, 9.84) Ν. Γουδέλη: Καλησπέρα κύριε Πανάρετε. Γ.

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος Ασφαλώς Κυκλοφορώ (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού Tάξη & Τμήμα:... Σχολείο:... Ημερομηνία:.../.../200... Όνομα:... Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 14: Συμβουλές προς έναν νέο προγραμματιστή

Κεφάλαιο 14: Συμβουλές προς έναν νέο προγραμματιστή Κεφάλαιο 14: Συμβουλές προς έναν νέο προγραμματιστή Φτάσαμε σιγά σιγά στο τέλος του βιβλίου. Αντί για κάποιον επίλογο σκέφτηκα να συλλέξω κάποια πράγματα που θα ήθελα να πω σε κάποιον ο οποίος αρχίζει

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία Εισαγωγή «Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα. Και όποιος έχει ελπίδα, έχει τα πάντα.» Τόμας Κάρλαϊλ Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο Ο πατέρας μου είναι γιατρός, ένας από τους καλύτερους παθολόγους που

Διαβάστε περισσότερα

Γ Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 ΜΔΘ Οσφυϊκής Μοίρας ΣΣ, Πυέλου (Advanced) και Περιφερειακών Αρθρώσεων Κάτω Άκρου

Γ Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 ΜΔΘ Οσφυϊκής Μοίρας ΣΣ, Πυέλου (Advanced) και Περιφερειακών Αρθρώσεων Κάτω Άκρου Γ Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 ΜΔΘ Οσφυϊκής Μοίρας ΣΣ, Πυέλου (Advanced) και Περιφερειακών Αρθρώσεων Κάτω Άκρου Όπως υποδηλώνει και το όνομά της, αυτή η εκπαιδευτική σειρά εστιάζει

Διαβάστε περισσότερα

Combination Taping Courses Ι & ΙΙ

Combination Taping Courses Ι & ΙΙ Combination Taping Courses Ι & ΙΙ Course I - Lower limb and Pelvis: 6 και 7 Απριλίου 2013 H εφαρμογή της περίδεσης στη φυσικοθεραπεία, αποτελεί σήμερα ένα σημαντικότατο εφόδιο για τον κλινικό φυσικοθεραπευτή.

Διαβάστε περισσότερα

H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr

H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr Συνέντευξη της Ναταλί Σαμπά στη Βάλια Κουρκουμέλη. (Από το babyspace.gr. Ημερομηνία online έκδοσης: 22/07/2010) Η παιγνιοθεραπεία για τη Ναταλί Σαμπά ήταν η ευκαιρία να

Διαβάστε περισσότερα

«Η Ζωή με Οσφυαλγία μη Ειδικής Αιτιολογίας»

«Η Ζωή με Οσφυαλγία μη Ειδικής Αιτιολογίας» Τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ ό Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Σ τ ε ρ ε ά ς Ε λ λ ά δ α ς Σ χ ο λ ή Ε π α γ γ ε λ μ ά τ ω ν Υ γ ε ί α ς & Π ρ ό ν ο ι α ς Τ μ ή μ α Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α ς Π ρ ό γ ρ α

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΩ.

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΩ. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΩ. Εισαγωγή Είμαστε μαθήτριες της Α τάξεως του Γενικού Λυκείου Βουλιαγμένης και ονομαζόμαστε Σοφία Παντελικίζη και Όλγα Καβουρίνου. Για

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο σπουδών του Τμήματος Φυσικοθεραπείας

Περιεχόμενο σπουδών του Τμήματος Φυσικοθεραπείας ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Περιεχόμενο σπουδών του Τμήματος Φυσικοθεραπείας Το Περιεχόμενο σπουδών του Τμήματος καλύπτει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΠΙΣΘΙΟ ΠΟΔΙ?

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΠΙΣΘΙΟ ΠΟΔΙ? ΕΙΔΗ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΟΠΙΣΘΙΟΥ ΠΟΔΙΟΥ Υπάρχει λύση; Δρ. Νικόλαος Γκουγκουλιάς ΡΑΙΒΟΤΗΤΑ ΒΛΑΙΣΟΤΗΤΑ ΡΑΙΒΟΤΗΤΑ ΒΡΑΧΥΝΣΗ ΙΠΠΟΠΟΔΙΑ ΚΟΙΛΟΠΟΔΙΑ Ορθοπαιδικός Χειρουργός Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα. ΜΟΔΙΠ Πανεπιστημίου Κρήτης Ερωτηματολόγιο 'Μερικές Διαφορικές Εξισώσεις' Ερωτηματολόγιο

Αποτελέσματα. ΜΟΔΙΠ Πανεπιστημίου Κρήτης Ερωτηματολόγιο 'Μερικές Διαφορικές Εξισώσεις' Ερωτηματολόγιο Αποτελέσματα Ερωτηματολόγιο 924632 Σύνολο εγγραφών σε αυτό το ερώτημα: 18 Σύνολο εγγραφών στο ερωτηματολόγιο: 18 Ποσοστό συνόλου: 100.00% σελίδα 1 / 44 Ομάδα: Ερωτηματολόγιο Ερώτηση: S0. Θέλετε να συμπληρώσετε

Διαβάστε περισσότερα

- Η σπονδυλοδεσία γίνεται σε πέντε στάδια αποκατάστασης:

- Η σπονδυλοδεσία γίνεται σε πέντε στάδια αποκατάστασης: Αποκατάσταση - Sport rehabilitation and pain management Η σπονδυλοδεσία σε επαγγελματία αθλητή (spinal fusion) Η σπονδυλοδεσία είναι γενικά μια έσχατη λύση για τον αθλητή με δισκογενή πόνο και θα πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΚΡΟΥ ΠΟ ΟΣ ΚΑΙ ΠΟ ΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΚΡΟΥ ΠΟ ΟΣ ΚΑΙ ΠΟ ΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΚΡΟΥ ΠΟ ΟΣ ΚΑΙ ΠΟ ΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΜΕΝΗ ΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΑΚΡΟΥ Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center, ακολουθώντας τις πλέον σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

Δ Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 ΜΔΘ Αυχενικής & Θωρακικής Μοίρας ΣΣ, (Advanced) και Περιφερειακών Αρθρώσεων Άνω Άκρου

Δ Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 ΜΔΘ Αυχενικής & Θωρακικής Μοίρας ΣΣ, (Advanced) και Περιφερειακών Αρθρώσεων Άνω Άκρου Δ Εκπαιδευτική Σειρά Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας 2017 ΜΔΘ Αυχενικής & Θωρακικής Μοίρας ΣΣ, (Advanced) και Περιφερειακών Αρθρώσεων Άνω Άκρου Όπως υποδηλώνεται και από τον τίτλο, αυτή η εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Maria Gravani Open University of Cyprus

Maria Gravani Open University of Cyprus Εστιάζει σε δυο σημεία του ρόλου του ΣΕΠ στο ΑΠΚΥ: 1) ως εκπαιδευτή ενηλίκων, δεδομένου ότι το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται αποτελείται κατά αποκλειστικότητα από ενήλικους εκπαιδευόμενους. 2) ως συνεργάτη

Διαβάστε περισσότερα

«ΝΟΥΣ ΥΓΙΗΣ ΕΝ ΣΩΜΑΤΙ ΥΓΙΕΙ» -

«ΝΟΥΣ ΥΓΙΗΣ ΕΝ ΣΩΜΑΤΙ ΥΓΙΕΙ» - «ΝΟΥΣ ΥΓΙΗΣ ΕΝ ΣΩΜΑΤΙ ΥΓΙΕΙ» - http://blogs.sch.gr/nikitpapa ΜΙΑ ΙΔΙΑΤΕΡΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΕΝ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Ν. ΕΒΡΟΥ κ. ΠΑΠΑΝΔΡΟΥΔΗ ΑΝΔΡΕΑ «ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ» κ. Παπανδρούδη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ Του Δρ. Κωνσταντίνου Δ. Στρατηγού Δ/ντού Ορθοπαιδικής Επανορθωτικής Χειρουργικής

Διαβάστε περισσότερα

Οι Μηνίσκοι του Γόνατος και η Αρθροσκοπική Mηνισκεκτομή

Οι Μηνίσκοι του Γόνατος και η Αρθροσκοπική Mηνισκεκτομή Οι Μηνίσκοι του Γόνατος και η Αρθροσκοπική Mηνισκεκτομή Τι είναι οι μηνίσκοι του γόνατος; Οι μηνίσκοι του γόνατος είναι ινοχόνδρινοι δίσκοι σχήματος C οι οποίοι παρεμβάλλονται μεταξύ του μηριαίου και της

Διαβάστε περισσότερα

φυσικοθεραπεία ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

φυσικοθεραπεία ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ φυσικοθεραπεία ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ φυσικοθεραπεία Η πρώτη «σχολή» Φυσικοθεραπείας λειτούργησε στην Αθήνα το 1958, με έδρα το νοσοκομείο «Βασιλεύς Παύλος» η οποία ήταν κάτω από την εποπτεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΗΞΗΣ ΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥ- ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΗΞΗΣ ΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥ- ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΗΞΗΣ ΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥ- ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Σκοπός: Η ανάλυση και η κλινική μελέτη των αποτελεσμάτων της αρθροσκοπικής αποκατάστασης της ρήξης του στροφικού πετάλου, καθώς

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 10 η ( ) Παρουσίαση Πτυχιακής Εργασίας

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 10 η ( ) Παρουσίαση Πτυχιακής Εργασίας Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 10 η (2018 19) Παρουσίαση Πτυχιακής Εργασίας Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/dsh208 Διάρθρωση

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο πελματογράφος και πως λειτουργεί

Τι είναι ο πελματογράφος και πως λειτουργεί Τι είναι το πελματογράφημα Πόσο βοηθούν τους αθλητές οι πάτοι στα «μέτρα» των πελμάτων το Το πελματογράφημα είναι μία διαγνωστική εξέταση (ψηφιακή ανάλυση) των πελμάτων του ανθρώπινου ποδιού με την χρήση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί;

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί; www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ως ΕΡΓΑΛΕΙΟ του ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η μικροδιδασκαλία, είναι μια: μικρογραφία μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα - για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -  για περισσότερη εκπαίδευση 1 Τρίτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-6 Ώρα για δράση... 7-17 Σημειώσεις... 18 2 Μάθημα Τρίτο - Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθεις τις 7 συνήθειες των πετυχημένων ανθρώπων.

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 1. Ας γνωριστούμε λοιπόν!!! Σήμερα συναντιόμαστε για πρώτη φορά. Μαζί θα περάσουμε τους επόμενους

Μάθημα 1. Ας γνωριστούμε λοιπόν!!! Σήμερα συναντιόμαστε για πρώτη φορά. Μαζί θα περάσουμε τους επόμενους Μάθημα 1 Ας γνωριστούμε λοιπόν!!! Σήμερα συναντιόμαστε για πρώτη φορά. Μαζί θα περάσουμε τους επόμενους μήνες και θα μοιραστούμε πολλά! Ας γνωριστούμε λοιπόν. Ο καθένας από εμάς ας πει λίγα λόγια για τον

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ Π.Ο.Ε. Ο.Τ.Α. ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ Π.Ο.Ε. Ο.Τ.Α. ΚΑΙ ΤΗΣ Π.Ο.Π. Ο.Τ.Α. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007 Π.Ο.Ε. Ο.Τ.Α. ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ Θ. ΜΠΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Π.Ο.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. Professional Skills Seminars ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: PHYSIOSCIENCE O.E.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. Professional Skills Seminars ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: PHYSIOSCIENCE O.E. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Professional Skills Seminars ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: PHYSIOSCIENCE O.E. 2 STATE OF THE ART στη μυοσκελετική παθολογία του κάτω άκρου. Σύγχρονες ενδείξεις

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Φυσικής δραστηριότητας στην κινητική επάρκεια και την ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος του παιδιού

Ο ρόλος της Φυσικής δραστηριότητας στην κινητική επάρκεια και την ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος του παιδιού Ο ρόλος της Φυσικής δραστηριότητας στην κινητική επάρκεια και την ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος του παιδιού Ελευθέριος Κέλλης, Ph.D Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνής προβληματισμός Μη σωστή στάση Προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

«Δουλεύω Ηλεκτρονικά, Δουλεύω Γρήγορα και με Ασφάλεια - by e-base.gr»

«Δουλεύω Ηλεκτρονικά, Δουλεύω Γρήγορα και με Ασφάλεια - by e-base.gr» Επεξήγηση web site με λογικό διάγραμμα «Δουλεύω Ηλεκτρονικά, Δουλεύω Γρήγορα και με Ασφάλεια - by e-base.gr» Web : www.e-base.gr E-mail : support@e-base.gr Facebook : Like Twitter : @ebasegr Πολλοί άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση )

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Συντηρητική ή Χειρουργική Αντιµετώπιση Γ. Στράντζαλης Νευροχειρουργική Κλινική, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Θεραπευτήριο Ευαγγελισµός ΓΕΝΙΚΑ Η οσφυo-ισχιαλγία ή ο «πόνος

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας Πρόλογος Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να παρέχεται χωρίς περιορισμούς και εμπόδια στα μέλη της κοινωνίας. Οι πολύπλευρα πληροφορημένοι

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική αξιολόγηση παθήσεων σπονδυλικής στήλης (2 ο μάθημα) 1. Παρατήρηση (η οποία χωρίζεται περαιτέρω σε γενική & ειδική.

Κλινική αξιολόγηση παθήσεων σπονδυλικής στήλης (2 ο μάθημα) 1. Παρατήρηση (η οποία χωρίζεται περαιτέρω σε γενική & ειδική. Κλινική αξιολόγηση παθήσεων σπονδυλικής στήλης (2 ο μάθημα) Στόχος αυτού του μαθήματος είναι να μάθει ο σπουδαστής ποιες είναι οι βασικές αρχές της κλινικής αξιολόγησης (αντικειμενικής εξέτασης) των μυοσκελετικών

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της Παιδείας και του Ασύλου του Αναστασίου Μάνθου*

Η Έννοια της Παιδείας και του Ασύλου του Αναστασίου Μάνθου* Η Έννοια της Παιδείας και του Ασύλου του Αναστασίου Μάνθου* Η εισήγηση εστιάζει στην αναπόδραστη σύνδεση της αγοράς εργασίας με τα πανεπιστήμια, στο θέμα του ασύλου και στο ένα συγγράμμα που αποτελεί σιδηροτροχιά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Αγαπητέ μαθητή/ αγαπητή μαθήτρια, Διεξάγουμε μια έρευνα και θα θέλαμε να μάθουμε την άποψή σου για τo περιβάλλον μάθησης που επικρατεί στην τάξη σου. Σε παρακαλούμε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ 556 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ματούλας Γεώργιος Δάσκαλος ΔΣ Ευξινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου!

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! 12/11/2018 Katerina Christou Student Εφημερίδα Λεμεσός Στις 9 Νοεμβρίου είχα την τιμή και τη χαρά να γνωρίσω από κοντά την αγαπημένη ψυχολόγο,

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο προς εκπαιδευτικούς

Ερωτηματολόγιο προς εκπαιδευτικούς Ερωτηματολόγιο προς εκπαιδευτικούς Σκοπός της έρευνας αυτής είναι η διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών αναφορικά με την ιδιαίτερη πολιτική του σχολείου τους. Η έρευνα αυτή εξετάζει, κυρίως, την πολιτική

Διαβάστε περισσότερα

Πλατυποδία σε Παιδιά και Ενήλικες

Πλατυποδία σε Παιδιά και Ενήλικες Πλατυποδία σε Παιδιά και Ενήλικες Τι είναι Πλατυποδία; Πλατυποδία είναι η απουσία καμάρας στο πέλμα του ποδιού που μπορεί να εμφανιστεί σε μικρά παιδιά και σε ενήλικες. Όταν το παιδί ή ο ενήλικας στέκονται

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση και Αυτοαξιολόγηση Εκπαιδευομένων- Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού

Αξιολόγηση και Αυτοαξιολόγηση Εκπαιδευομένων- Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Αξιολόγηση και Αυτοαξιολόγηση Εκπαιδευομένων- Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Σεντελέ Αικατερίνη, Εκπαιδευτικός Β/θμιας Εκπαίδευσης ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αξιολόγησα τους μαθητές μου θεωρώντας την αξιολόγηση σαν μια διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

"Μάθηση της επιστήμης του πόνου"

Μάθηση της επιστήμης του πόνου "Μάθηση της επιστήμης του πόνου" Η μάθηση της επιστήμης του πόνου, μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο ή ακόμα και να μας κάνει να τον αποφύγουμε, αναφέρουν σε άρθρο τους οι Lorimer Moseley, Professor of Clinical

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας 3 Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας Εποικοδομητική κριτική Οι ενότητες κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας έχουν αναπτυχθεί για να σας βοηθήσουν να προετοιμαστείτε για το

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Αυτό το μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΑΥΜΑΤΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗ

ΤΡΑΥΜΑΤΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΤΡΑΥΜΑΤΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗ Σκοπός του συγκεκριμένου μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι σπουδαστές τις αιτίες των συχνότερων παθήσεων, και πως μπορούν να λειτουργούν προληπτικά με την σωστή εκτέλεση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΤΕΕ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΣΙΝΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΤΕΕ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΣΙΝΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΤΕΕ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΣΙΝΟΥ Κύριε Καθηγητά, Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, Αγαπητοί συνάδελφοι, Αγαπητές φίλες και φίλοι, Σας καλωσορίζω στον φιλόξενο χώρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ Ημερομηνία 10/3/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://www.in.gr Τζωρτζίνα Ντούτση http://www.in.gr/entertainment/book/interviews/article/?aid=1500064083 Νικόλ Μαντζικοπούλου: Το μυστικό για την επιτυχία είναι

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου.

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου. Η σοφία, η κατανόηση, η συμπόνια, και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα είναι σίγουρα σημαντικές παράμετροι και χαρακτηριστικά που θα ήθελες να έχει ο ψυχοθεραπευτής σου, αλλά δεν είναι επαρκή κριτήρια στα

Διαβάστε περισσότερα

Modern Greek Beginners

Modern Greek Beginners 2017 HIGHER SCHOOL CERTIFICATE EXAMINATION Modern Greek Beginners ( Section I Listening) Transcript Familiarisation Text Τι θέλεις να σπουδάσεις του χρόνου; Θέλω να γίνω φαρμακοποιός. Σε ποιο πανεπιστήμιο;

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κύριε Πρόεδρε, εκλεκτά μέλη της ακαδημαϊκής και της επιχειρηματικής κοινότητας, αγαπητοί απόφοιτοι, κυρίες και κύριοι. Βρίσκομαι απόψε

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Χάρτινη αγκαλιά Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Εργασίες 1 α ) Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο που διαβάσαμε κρύβει στις σελίδες του βαθιά και πολύ σημαντικά μηνύματα, που η συγγραφέας θέλει να μεταδώσει

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΤΕΛΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΙ

ΚΑΡΤΕΛΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΙ ΚΑΡΤΕΛΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΙ Ονοματεπώνυμο Φοιτητή (-τριας) ΑΜ.. Εξάμηνο.. Απουσίες.. Α. Θέματα ασφάλειας * Νοσοκομείο /Κλινική /Ίδρυμα. Επάρκεια γνώσεων σχετικά με τον ασφαλή

Διαβάστε περισσότερα

Καλωσορίσατε στο πρώτο Ολοκληρωμένο Διαβητολογικό Κέντρο!

Καλωσορίσατε στο πρώτο Ολοκληρωμένο Διαβητολογικό Κέντρο! Καλωσορίσατε στο πρώτο Ολοκληρωμένο Διαβητολογικό Κέντρο! Η αλματώδης αύξηση της συχνότητας του Σακχαρώδη Διαβήτη δημιούργησε την ανάγκη ίδρυσης οργανωμένων Κέντρων, τα οποία διαθέτουν όλα τα σύγχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Νικόλαος Στριμπάκος Εμμανουήλ Φανδρίδης

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Νικόλαος Στριμπάκος Εμμανουήλ Φανδρίδης ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην «Προηγμένη Φυσικοθεραπεία» του ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας-Λαμία, η Ευρωπαϊκή Εταιρία Αποκατάστασης Ώμου και Αγκώνα (EUSSER) και η Κλινική Χεριού- Άνω Άκρου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Συνέντευξη της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Λούκας Τ. Κατσέλη, στο ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΪ και το δημοσιογράφο Μπ.

Θέμα: Συνέντευξη της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Λούκας Τ. Κατσέλη, στο ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΪ και το δημοσιογράφο Μπ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ημερομηνία: Τετάρτη, 20 Οκτωβρίου 2010 Θέμα: Συνέντευξη της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Λούκας Τ. Κατσέλη, στο ραδιοφωνικό

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα. ΜΟΔΙΠ Πανεπιστημίου Κρήτης Ερωτηματολόγιο 'Μιγαδική Ανάλυση' Ερωτηματολόγιο

Αποτελέσματα. ΜΟΔΙΠ Πανεπιστημίου Κρήτης Ερωτηματολόγιο 'Μιγαδική Ανάλυση' Ερωτηματολόγιο Αποτελέσματα Ερωτηματολόγιο 452293 Σύνολο εγγραφών σε αυτό το ερώτημα: 24 Σύνολο εγγραφών στο ερωτηματολόγιο: 24 Ποσοστό συνόλου: 100.00% σελίδα 1 / 45 Ομάδα: Ερωτηματολόγιο Ερώτηση: S0. Θέλετε να συμπληρώσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΥΜΠΙΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΤΡΩΝ Βόλου και Μειλίχου, Κάτω Συχαινά, Πάτρα Τηλ.: 2610. 464000

ΟΛΥΜΠΙΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΤΡΩΝ Βόλου και Μειλίχου, Κάτω Συχαινά, Πάτρα Τηλ.: 2610. 464000 ΟΛΥΜΠΙΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΤΡΩΝ Βόλου και Μειλίχου, Κάτω Συχαινά, Πάτρα Τηλ.: 2610. 464000 ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΓΟΝΑΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ ΟΝΟΜΑ ΑΣΘΕΝΗ: ΘΕΡΑΠΩΝ ΙΑΤΡΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Λήστευαν το δημόσιο χρήμα - Το Α' Μέρος με τους αποκαλυπτικούς διαλόγους Άκη Σμπώκου

Λήστευαν το δημόσιο χρήμα - Το Α' Μέρος με τους αποκαλυπτικούς διαλόγους Άκη Σμπώκου Λήστευαν το δημόσιο χρήμα - Το Α' Μέρος με τους αποκαλυπτικούς διαλόγους Άκη Σμπώκου - Έλα - πέρασες μια φορά ε; Σε είδα σε μια στιγμή αλλά δεν ήμουν βέβαιος, δεν με είδες; - πέρασα με το αμάξι και έκανα

Διαβάστε περισσότερα

Απόλλων. 3 η ΕΕΧΟΤ. 28/5/2016 Πάτρα. Επιστηµονική Ηµερίδα. Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής & Τραυµατολογίας ΕΓΓΡΑΦΗ

Απόλλων. 3 η ΕΕΧΟΤ. 28/5/2016 Πάτρα. Επιστηµονική Ηµερίδα. Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής & Τραυµατολογίας ΕΓΓΡΑΦΗ ΕΕΧΟΤ Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής & Τραυµατολογίας Απόλλων 2016 Θ Ε Σ Σ ΩΡΕΑΝ ΕΓΓΡΑΦΗ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η - Ξ Α Ν Θ Η Π Α Τ Υπό την αιγίδα του Ρ Α Λ Α Ρ Ι Σ Α - Κ Ρ Η Τ Η - Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α -

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 12ο : Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΡΗ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΡΑΧΙΑΙΟΥΣ ΜΥΕΣ

Μάθημα 12ο : Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΡΗ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΡΑΧΙΑΙΟΥΣ ΜΥΕΣ ΑΣΚΗΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ (Κ.Μ. Μ 161) Μάθημα 12ο : Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΡΗ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΡΑΧΙΑΙΟΥΣ ΜΥΕΣ Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές πρέπει να είναι σε θέση

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοπιστία και εγκυρότητα. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ (reliability) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ (validity) 23/12/2010. Δρ. Νικόλαος Στριμπάκος

Αξιοπιστία και εγκυρότητα. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ (reliability) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ (validity) 23/12/2010. Δρ. Νικόλαος Στριμπάκος Αξιοπιστία και εγκυρότητα Δρ. Νικόλαος Στριμπάκος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Φυσ/πείας, ΤΕΙ Λαμίας ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ (reliability) Αξιοπιστία θεωρείται ο βαθμός που μια δοκιμασία ή διαδικασία επιφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Σερρών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 1η Κατεύθυνση: ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ.

Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Σερρών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 1η Κατεύθυνση: ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ. Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Σερρών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1η Κατεύθυνση: ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ Ανάλυση βάδισης Λήδα Μαδεµλή 1 Σχετικάμετομάθημα Διαφάνειες Σημειώσεις users.auth.gr/~lmademli/

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία κινητικής ανάλυσης βάδισης και ορθωτικών πελμάτων Λύσεις για επαγγελματίες

Τεχνολογία κινητικής ανάλυσης βάδισης και ορθωτικών πελμάτων Λύσεις για επαγγελματίες Τεχνολογία κινητικής ανάλυσης βάδισης και ορθωτικών πελμάτων Λύσεις για επαγγελματίες Σύστημα κινητικής ανάλυσης βάδισης (πελματογράφος). Μετρήσεις, αξιολόγηση, διάγνωση και ορθωτική θεραπεία στις παθήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Αξιολόγηση της Μάθησης

Εκτίμηση Αξιολόγηση της Μάθησης Εκτίμηση Αξιολόγηση της Μάθησης Ορισμοί Ο διδάσκων δεν αρκεί να κάνει μάθημα, αλλά και να διασφαλίζει ότι πετυχαίνει το επιθυμητό αποτέλεσμα της μάθησης Η εκτίμηση της μάθησης αναφέρεται στην ανατροφοδότηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΑΚΗ ΒΟΡΙΔΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΛΑ.Ο.Σ.

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΑΚΗ ΒΟΡΙΔΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΛΑ.Ο.Σ. ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΑΚΗ ΒΟΡΙΔΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΛΑ.Ο.Σ. ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΑΘΗΝΑ, 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 1 2

Διαβάστε περισσότερα

Title: "Μια έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών πληροφορίας στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση: Μελέτη περίπτωσης "

Title: Μια έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών πληροφορίας στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση: Μελέτη περίπτωσης Title: "Μια έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών πληροφορίας στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση: Μελέτη περίπτωσης " Ioulia Sidera-Sideri Alison Pickard School of Computing,

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση

710 -Μάθηση - Απόδοση 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 6η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Συμπεριφοράς Παρατήρηση III Η διάλεξη αυτή περιλαμβάνει: Διαδικασία της παρατήρησης & της αξιολόγησης Στόχοι και περιεχόμενο παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Κύριε συνάδελφε, πρώτα-πρώτα να διευκρινίσουμε τα

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Κύριε συνάδελφε, πρώτα-πρώτα να διευκρινίσουμε τα Κύριε συνάδελφε, πρώτα-πρώτα να διευκρινίσουμε τα οικονομικά θέματα που αφορούν τους εν ενεργεία υπαλλήλους του ΕΚΕΨΥΕ. Έχουν αποδεσμευτεί τα χρήματα από το Υπουργείο Οικονομικών. Οι υπηρεσίες του Υπουργείου

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση

710 -Μάθηση - Απόδοση 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 6η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Παρατήρηση Αξιολόγηση & Διάγνωση Η διάλεξη αυτή περιλαμβάνει: Διαδικασία της παρατήρησης & της αξιολόγησης Στόχοι και περιεχόμενο παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Βασίλης Καραγιάννης Η παρέμβαση πραγματοποιήθηκε στα τμήματα Β2 και Γ2 του 41 ου Γυμνασίου Αθήνας και διήρκησε τρεις διδακτικές ώρες για κάθε τμήμα. Αρχικά οι μαθητές συνέλλεξαν

Διαβάστε περισσότερα

Απόλλων ΕΕΧΟΤ. Πάτρα Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστηµίου Πατρών. Επιστηµονική Ηµερίδα Συντονιστής: Η. Παναγιωτόπουλος

Απόλλων ΕΕΧΟΤ. Πάτρα Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστηµίου Πατρών. Επιστηµονική Ηµερίδα Συντονιστής: Η. Παναγιωτόπουλος ΕΕΧΟΤ Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής & Τραυµατολογίας Απόλλων 2016 Θ Ε Σ Σ ΩΡΕΑΝ ΕΓΓΡΑΦΗ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η - Ξ Α Ν Θ Η Π Α Τ Υπό την αιγίδα του Ρ Α Λ Α Ρ Ι Σ Α - Κ Ρ Η Τ Η - Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α -

Διαβάστε περισσότερα

Η μυϊκή ομάδα η οποία βρίσκεται στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού (οπίσθιοι μηριαίοι μύες) αποτελείται από τρεις μύες (εικόνα):

Η μυϊκή ομάδα η οποία βρίσκεται στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού (οπίσθιοι μηριαίοι μύες) αποτελείται από τρεις μύες (εικόνα): Τι είναι η θλάση των οπίσθιων μηριαίων; Η μυϊκή ομάδα η οποία βρίσκεται στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού (οπίσθιοι μηριαίοι μύες) αποτελείται από τρεις μύες (εικόνα): - Δικέφαλο μηριαίο - Ημιημενώδη 1

Διαβάστε περισσότερα

ΖΩΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΠΟ 6 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ

ΖΩΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΠΟ 6 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΖΩΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΠΟ 6 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Κριός Αυτή την εβδομάδα η δυναμικότητα που θα έχεις θα είναι πολύ μεγάλη και να ξέρεις ότι θα σου συμβαίνουν

Διαβάστε περισσότερα

Απόλλων ΕΕΧΟΤ. Κρήτη Αµφιθέατρο Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Βούτες Ηρακλείου. Επιστηµονική Ηµερίδα Συντονιστής: Κωνσταντίνος Μπαλαλής

Απόλλων ΕΕΧΟΤ. Κρήτη Αµφιθέατρο Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Βούτες Ηρακλείου. Επιστηµονική Ηµερίδα Συντονιστής: Κωνσταντίνος Μπαλαλής ΕΕΧΟΤ Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής & Τραυµατολογίας Απόλλων 2016 Θ Ε Σ Σ ΩΡΕΑΝ ΕΓΓΡΑΦΗ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η - Ξ Α Ν Θ Η - Π Α Τ Ρ Α - Λ Α Ρ Ι Σ Α Υπό την αιγίδα του Συνεργαζόµενοι φορείς Ορθοπαιδική

Διαβάστε περισσότερα

Ρευματολογία. Ψωριασική Αρθρίτιδα. Στέφανος Πατεράκης Φυσικοθεραπευτής, καθηγητής φυσ/πείας

Ρευματολογία. Ψωριασική Αρθρίτιδα. Στέφανος Πατεράκης Φυσικοθεραπευτής, καθηγητής φυσ/πείας Ρευματολογία Ψωριασική Αρθρίτιδα Στέφανος Πατεράκης Φυσικοθεραπευτής, καθηγητής φυσ/πείας Τι είναι η ψωριασική αρθρίτιδα; Η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση που προσβάλλει τις αρθρώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Είναι το Life Coaching για εσένα;

Είναι το Life Coaching για εσένα; Τι είναι το life coaching; Είναι το Life Coaching για εσένα; Το life coaching, όπως αναγράφεται στην ιστοσελίδα της International Coach Federation, και σε δική μου μετάφραση, είναι η διαδικασία μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

http://www.palo.gr/ Publication date: 25/01/2018 02:02 Alexa ranking (Greece): 1071 http://www.palo.gr/blogs/eidhseis-ellada/ponos-stin-plati-sima-kindynoy-stoys-iliki... Πόνος στην πλάτη: σήµα κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικό-Ερευνητικό Ινστιτούτο Τραυματολογίας και Ορθοπεδική RR Vreden του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Ανάπτυξης στην Ρωσία.

Επιστημονικό-Ερευνητικό Ινστιτούτο Τραυματολογίας και Ορθοπεδική RR Vreden του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Ανάπτυξης στην Ρωσία. Επιστημονικό-Ερευνητικό Ινστιτούτο Τραυματολογίας και Ορθοπεδική RR Vreden του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Ανάπτυξης στην Ρωσία. KINETRAC KNX-7000 ρομποτικό σύστημα συνδυασμένης εφαρμογής για ξηρή

Διαβάστε περισσότερα