ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΔΙΑΡΡΟΕΣ ΣΤΙΣ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΜΟΡΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΛΕΞΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΔΙΑΡΡΟΕΣ ΣΤΙΣ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΜΟΡΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΛΕΞΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΔΙΑΡΡΟΕΣ ΣΤΙΣ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΜΟΡΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΛΕΞΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. Ν. Σαμπατακάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ Τεκτονική ανάλυση Ιζηματολογία Παλαιογεωγραφική Εξέλιξη ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΒΡΟΧΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΘΜΗ ΛΙΜΝΗΣ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΥΝΑΦΗ ΣΥΝΟΔΑ ΕΡΓΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΧΩΜΑΤΙΝΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΣΚΟΥΜΕΝΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΦΡΑΓΜΑ ΜΟΡΝΟΥ ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ Σελίδα 1

3 7.3 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΔΡΟΧΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Φυσικοχημικές Παράμετροι Μετρήσεις Φυσικών Παραμέτρων ΥΔΡΟΧΗΜΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΝΕΡΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ PIPER ΚΑΙ DUROV ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σελίδα 2

4 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα διπλωματική εργασία με τίτλο «Χαρακτηριστικά Νερού από Διαρροές στις Σήραγγες του Φράγματος Μόρνου», εκπονήθηκε στα πλαίσια του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών του τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Στόχος της εργασίας είναι τόσο η αποτύπωση και ανάλυση των γεωλογικών, φυσικοχημικών και τεχνικογεωλογικών παραγόντων που επικρατούν στην ευρύτερη περιοχή του φράγματος και του ταμιευτήρα του Μόρνου, καθώς και κοντά σε αυτά, όσο και η εργαστηριακή επεξεργασία δειγμάτων νερού που ελήφθησαν από τις διαρροές στις σήραγγες του φράγματος. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή της διπλωματικής μου εργασίας κ. Νικόλαο Σαμπατακάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, για την επιστημονική καθοδήγηση που μου παρείχε τόσο στο θεωρητικό όσο και στο εργαστηριακό μέρος της εργασίας μου καθώς και για τη συνεργασία που είχαμε κατά την εκπόνηση αυτής. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω θερμά, την κα. Ελένη Ζαγγανά, Λέκτορα του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, για την πολύτιμη βοήθειά της σε ότι αφορούσε τις εργαστηριακές και υδροχημικές αναλύσεις των δειγμάτων που ελήφθησαν από το Φράγμα του Μόρνου, καθώς και για την επιστημονική καθοδήγηση που μου παρείχε. Σελίδα 3

5 Επίσης, θα ήθελα να εκφράσω στους Μεταπτυχιακούς και Διδακτορικούς Φοιτητές του τομέα της Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών και ιδιαίτερα αυτούς των εργαστηρίων της Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας, καθώς και στους φίλους μου που βρίσκονταν κοντά μου σε κάθε σημείο της ζωής μου, ένα μεγάλο ευχαριστώ για τις συμβουλές, την επιστημονική βοήθεια, και την ψυχολογική και ηθική υποστήριξη που μου παρείχαν ανιδιοτελώς. Τέλος, ευχαριστώ και αφιερώνω την διπλωματική αυτή εργασία στους γονείς μου που βρίσκονταν κοντά μου σε κάθε προσπάθεια και ήταν πάντοτε στο πλευρό μου, στηρίζοντάς με. 2 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Ο ποταμός Μόρνος πηγάζει από τις νότιες πλαγιές της Οίτης και καθώς κατεβαίνει στα νότια αποχετεύει τη λεκάνη που βρίσκεται μεταξύ Βαρδουσίων, Οίτης, Γκιώνας και Λιδωρικίου. Καθορίζει τα όρια των επαρχιών Δωρίδας και Ναυπακτίας και χύνεται στα όρια Κορινθιακού και Πατραϊκού κόλπου, ανατολικά της Ναυπάκτου. Στο μέρος που εκβάλλει σχηματίζει μικρή πεδινή περιοχή με τις συνεχείς προσχώσεις του. Ο Μόρνος έχει συνολικό μήκος 70 χιλιόμετρα περίπου και η λεκάνη απορροής του έχει επιφάνεια 1180 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σελίδα 4

6 Εικ.1. Δορυφορική Αποτύπωση του Φράγματος και του Ταμιευτήρα Μόρνου και της γύρω περιοχής (από Google Earth). Η λίμνη του Μόρνου είναι τεχνητή λίμνη που κατασκευάστηκε το 1979 με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου ταμιευτήρα για την ύδρευση της Αθήνας. Για τον σκοπό αυτό κατασκευάστηκε φράγμα (φράγμα του Μόρνου) και δημιουργήθηκε τεχνητή λίμνη με μέγιστη χωρητικότητα περίπου κυβικών μέτρων νερού. Η λίμνη κάλυψε το χωριό Κάλλιον, το οποίο μεταφέρθηκε σε άλλη θέση πάνω από τις όχθες της λίμνης. Η λίμνη του Μόρνου, εκτός από την ύδρευση της Αθήνας, εξυπηρετεί και την άρδευση αγροτικών καλλιεργειών της Φωκίδας και της Αιτωλοακαρνανίας. Το έργο άρχισε τον Μάιο του 1969 και ολοκληρώθηκε το 1979, αλλά η κανονική λειτουργία του άρχισε το Σελίδα 5

7 3 ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Το φράγμα και η περιοχή του Μόρνου από γεωλογικής και γεωτεκτονικής απόψεως ανήκουν στην Ζώνη της Πίνδου, και εδράζονται σε φλυσχικούς σχηματισμούς. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε στα ανάντη του φράγματος, ως ταμιευτήρας, καλύπτει τμήμα της ζώνης Πίνδου καθώς και της υποζώνης των Βαρδουσίων. Εικόνα 2. Τμήμα του γεωλογικού χάρτη της περιοχής (από Κατσιαβριά 2010). 1. Αλλουβιακές αποθέσεις, 2. Φλύσχης Πίνδου, 3. Ασβεστόλιθοι Πίνδου, 4. Οφιόλιθοι, 5. Ασβεστόλιθοι βαρδουσσίων, 6. Φλύσχης Παρνασσού-Γκιώνας, 7. Ασβεστόλιθοι Γκίώνας. 3.1 ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ Η λεκάνη προχώρας της Πίνδου εκτείνεται στη Δυτική Ελλάδα, δυτικά της οροσειράς της Πίνδου και ταυτόχρονα καλύπτει ένα μέρος των Ιονίων Νήσων. Βορειοδυτικά συνεχίζεται στην Αλβανία, Νότια επεκτείνεται στη δυτική Πελοπόννησο, συνεχίζει Νοτιοανατολικά καλύπτοντας μεγάλα τμήματα της Κρήτης, καταλήγοντας τέλος στην Τουρκία, περνώντας πρώτα από τη Ρόδο Σελίδα 6

8 και την Κάρπαθο (εικ.3). Συνεπώς, η γεωμετρία της λεκάνης είναι όμοια με αυτή ενός τόξου. Η λεκάνη της Πίνδου έχει έκταση περίπου 6189,15 km 2. Εικ.3. Γεωτεκτονική Ζώνη της Πίνδου (Zelilidis et al.) Σελίδα 7

9 3.1.1 Τεκτονική ανάλυση Η λεκάνη προχώρας, στην περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε εξαιτίας: i) Της δράσης της επώθησης της Πίνδου (pindos thrust), από την οποία οριοθετούνται τα ανατολικά της περιθώρια, ενώ τα δυτικά της περιθώρια οριοθετούνται από την ii) Ιόνια Επώθηση Στο εσωτερικό της λεκάνης αναγνωρίστηκαν τρεις επιπλέον επωθήσεις: 1. Η επώθηση της Γαβρόβου (gavrovo thrust). 2. Η επώθηση της εσωτερικής ιόνιας ζώνης (internal Ionian thrust) 3. Η επώθηση της μεσαίας ιόνιας ζώνης (middle Ionian thrust) Εικόνα 4: στην εικόνα σημειώνονται και δείχνονται με κόκκινο πλαίσιο οι επωθήσεις που βρίσκονται στα όρια της λεκάνης, ενώ με μπλε οι εσωτερικές επωθήσεις (Zelilidis et al., 2003). Σελίδα 8

10 Εκτός από τη δράση των παραπάνω πέντε συνολικά επωθήσεων διεύθυνσης ΒΒΔ, αναγνωρίστηκαν τουλάχιστον τέσσερα οριζόντια ρήγματα μετασχηματισμού (transfer faults), των οποίων η διεύθυνση είναι σχεδόν κάθετη σε αυτή των επωθήσεων και τα οποία τροποποιούν τη γεωμετρία της λεκάνης. Στην παρακάτω εικόνα είναι ορατά ορισμένα από τα ρήγματα μετασχηματισμού (Κεφαλονιάς, Καλπακίου, Αγ. Κυριακής). Εικόνα 5: στην εικόνα σημειώνονται και δείχνονται τα τέσσερα από τα ρήγματα μετασχηματισμού της λεκάνης με πράσινο πλαίσιο (Zelilidis et al., 2003). Σελίδα 9

11 Από τη χρονολόγηση των ιζημάτων και από την ανάλυση παλαιορευμάτων, αποδείχθηκε ότι η λεκάνη προχώρας της Πίνδου άρχισε να δημιουργείται κατά το Κατώτερο Ηώκαινο και έπαψε να είναι ενεργή, όταν ξεκίνησε η δράση της Ιονίου επώθησης (Ionian thrust), με αποτέλεσμα η λεκάνη προχώρας να μετατραπεί σε λεκάνη οπισθοχώρας. Η ιζηματογένεση γενικά συνεχίζεται μέχρι και σήμερα Ιζηματολογία Περιβάλλοντα ιζηματογένεσης: Το κύριο περιβάλλον ιζηματογένεσης είναι υποθαλάσσια ριπίδια (submarine fans) ενώ δεν παρατηρούνται αποθέσεις υφαλοκρηπίδας, παρά μόνο σε ορισμένα σημεία στην περιοχή του Μετσόβου (εικ.6), ηλικίας Ανωτέρου Ηωκαίνου καθώς και στη μεσαία Ιόνια ζώνη (middle Ionian zone), στις άκρες των δύο γλωσσών, ηλικίας Κατωτέρου Μειοκαίνου. Εικόνα 6: στην εικόνα σημειώνονται και δείχνονται τα σημεία υφαλοκρηπίδων με βέλη (Avramidis et al., 2002). Σελίδα 10

12 Όσον αφορά το κοκκομετρικό μέγεθος, τα πιο αδρομερή ιζήματα περιορίζονται κοντά στην επώθηση της Πίνδου, ενώ στις εσωτερικές υπολεκάνες (middle, external Ionian zones) τα αδρομερή ιζήματα παρατηρήθηκαν κοντά στα οριζόντια ρήγματα (transfer). Η ηλικία των ιζημάτων ανά περιοχή και η κατανομή τους, υποδηλώνει ότι οι αποθέσεις Κατ. Ηωκαίνου περιορίζονται στην περιοχή των Ιωαννίνων μέχρι το Μέτσοβο. Τα ιζήματα του Αν. Ηωκαίνου αναγνωρίστηκαν σε όλο το μήκος και πλάτος της λεκάνης. Ωστόσο, τα λεπτόκοκκα ιζήματα του Ολιγοκαίνου φαίνεται να περιορίζονται περισσότερο νότια στην περιοχή της Άρτας μέχρι το Μεσολόγγι. Τέλος, τα Μειοκαινικά ιζήματα περιορίζονται σε στενές ζώνες που βρίσκονται μόνο στη μεσαία και στην εξωτερική υπολεκάνη. Οι παλαιορευματικές αναλύσεις (εικ.7.) έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια του Ηωκαίνου, η κύρια παλαιορευματική διεύθυνση ήταν με φορά προς τα Δυτικά, κάθετη στη διεύθυνση της επώθησης της Πίνδου. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου, αναπτύσσονται και παλαιορεύματα, είτε με Νότια διεύθυνση στην περιοχή του Μετσόβου μέχρι την Άρτα, είτε με Βόρεια διεύθυνση στις περιοχές Μεσολογγίου - Αγρινίου και πάλι μέχρι την Άρτα. Στη διάρκεια του Κατωτέρου Ολιγοκαίνου αναγνωρίστηκαν και παλαιορευματικές διευθύνσεις με Ανατολική φορά. Τέλος, ένα επιπλέον στοιχείο είναι ότι στην περιοχή της Άρτας έχουμε το μεγαλύτερο πάχος των ιζημάτων και συγχρόνως την απουσία χονδρόκοκκου υλικού. Σελίδα 11

13 Εικόνα 7:στην εικόνα σημειώνονται και δείχνονται οι διευθύνσεις των παλαιορευμάτων της περιοχής μελέτης με κίτρινα βέλη (Zelilidis et al., 2003) Εικόνα 8: Μοντέλο στο οποίο απεικονίζεται η ζώνη της Πίνδου επωθημένη στην Αδριατικοιόνιο ζώνη. Απεικονίζονται επίσης υποθαλάσσια ριπίδια σχηματισθέντα μεταξύ Ηωκαίνου και Ολιγοκαίνου. Στην εικόνα σημειώνονται και δείχνονται τα υβώματα/λοβοί της λεκάνης προχώρας της Πίνδου (Avramidis & Zelilidis, 2001) Σελίδα 12

14 3.1.3 Παλαιογεωγραφική Εξέλιξη Ηώκαινο Ξεκινώντας από το Κατώτερο Hώκαινο η επώθηση είναι ασθενής και δρα μόνο στο Βόρειο τμήμα της όπου και δημιουργείται μία λεκάνη μικρού μεγέθους με αποθέσεις υποθαλασσίων ριπιδίων. Κατά το Μέσο Ηώκαινο η δράση της επώθησης γίνεται εντονότερη με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια μεγάλη λεκάνη προχώρας (που περιέχει όλη την Ιόνια ζώνη) όπου λαμβάνει χώρα η συνεχής ιζηματογένεση των υποθαλασσίων ριπιδίων. Τέλος στο Ανώτερο Ηώκαινο παράλληλα με την ιζηματογένεση μεταναστεύει σταδιακά το ορογενές προς τα δυτικά. Ολιγόκαινο Κατά την διάρκεια του Κατώτερου και Μέσου Ολιγοκαίνου η λεκάνη προχώρας της Πίνδου έχει μέγιστο πλάτος και βάθος μέσα στην οποία αναπτύσσονται υποθαλάσσια ριπίδια. Στο Ανώτερο Ολιγόκαινο η επώθηση είναι πιο ασθενής, η λεκάνη μικραίνει και υποδιαιρείται σε τρεις υπολεκάνες λόγω της δράσης τριών εσωτερικών επωθήσεων, την εσωτερική Ιόνιο, την μεσαία και αυτή της Γαβρόβου. Στα Βόρεια και στα Νότια περιθώρια της μεσαία και της Γαβρόβου επώθησης διακρίνουμε αποθέσεις υφαλοκρηπίδας μεγάλου μεγέθους. Τέλος στο Βόρειο τμήμα της εσωτερικής Ιόνιου βλέπουμε λεπτόκοκκα ιζήματα τα οποία ολισθαίνουν ενώ στο Νότιο τμήμα δεν παρατηρούνται απότομες αλλαγές. Συνεπώς η δράση της επώθησης ήταν πιο έντονη στο Βόρειο τμήμα της λεκάνης. Σελίδα 13

15 Μειόκαινο Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου εξαιτίας της δράσης της επώθησης πραγματοποιείται ανύψωση (π.χ. στα Γιάννενα 500 m) έτσι παρατηρούνται βαρυτικές ολισθήσεις. Με την πάροδο του χρόνου όλες οι υπολεκάνες της μεσαίας μόνο ζώνης περιορίστηκαν και ανυψώθηκαν με αποτέλεσμα να εξελιχθούν σε τρις ξεχωριστές λεκάνες. Τέλος η απόθεση των υποθαλασσίων ριπιδίων συνεχίστηκε στο κεντρικό κυρίως τμήμα της λεκάνης δημιουργώντας έτσι μικρού βάθους λεκάνες. Δηλαδή, στο Μειόκαινο φαίνεται ότι το σύνολο των επωθήσεων που δημιούργησε τις λεκάνες προχώρας αδρανοποιείται, η κύρια δράση μεταναστεύει δυτικά στην Ιόνια επώθηση, κι όλες αυτές οι επιμέρους υπολεκάνες που δημιουργήθηκαν από τη σύγχρονη δράση των εσωτερικών επωθήσεων μετατρέπονται σε λεκάνες οπισθοχώρας. Γίνονται πιο στενές και πιο επιμήκεις, διατηρούν κατά κάποιο τρόπο το ίδιο το περιβάλλον ιζηματογένεσης, που όμως κατά θέσεις, εξαιτίας της εσωτερικής τους τεκτονικής (κανονικά ρήγματα) δημιουργούνται και πιο ρηχά τμήματα όπου αποτίθενται ιζήματα υφαλοκρηπίδας Από τις παραπάνω αναλύσεις προκύπτει ότι: Η λεκάνη προχώρας της Πίνδου δημιουργήθηκε εξαιτίας της επώθησης της Πίνδου (Pindos thrust, Κατώτερο Ηώκαινο). Το γεγονός ότι η ηλικία των ιζημάτων κατά μήκος της επώθησης της Πίνδου δεν είναι η ίδια, δείχνει ότι η δράση της επώθησης της Πίνδου δεν έγινε κατά την ίδια χρονική περίοδο, κι αυτό οφείλεται στην παρουσία οριζόντιων ρηγμάτων (transfer). Σελίδα 14

16 Το γεγονός ότι: α) Τα Ηωκαινικά ιζήματα υπάρχουν παντού, β) τα αδρομερή ιζήματα περιορίζονται στην εσωτερική ιόνια ζώνη, δηλαδή κοντά στην επώθηση, γ) υπάρχουν αδρομερή κοντά στα οριζόντια ρήγματα (transfer), δ) υπάρχουν παλαιορεύματα αξονικά (Β-Ν) και παλαιορεύματα ανατολικά, συμπεραίνουμε τα εξής: Αρχικά, η λεκάνη ήταν ανοιχτή εξαιτίας της επώθησης της Πίνδου. Στη συνέχεια, η σύγχρονη δράση των εσωτερικών επωθήσεων μέσα στη λεκάνη προχώρας δημιούργησε υβώματα (εικ.9) αναγκάζοντας τόσο το χονδρόκοκκο υλικό να περιορίζεται στην εσωτερική ιόνια ζώνη, όσο και να αλλάζουν οι παλαιορευματικές διευθύνσεις. Σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, την εξασθένιση της επώθησης της Πίνδου και την ενίσχυση της δράσης των εσωτερικών επωθήσεων, αυτά τα υβώματα ανυψώθηκαν, απέκτησαν μεγαλύτερες κλίσεις, χέρσεψαν και παρήγαγαν παλαιορεύματα προς τα ανατολικά (εικ.10). Εικόνα 9: στην εικόνα δείχνεται η Παλαιογεωγραφική εξέλιξη κατά το Κατ. Ηώκαινο- Κατ. Ολιγόκαινο ( Avramidis et al., 2002). Σελίδα 15

17 Εικόνα 10: Στην εικόνα δείχνεται η Παλαιογεωγραφική εξέλιξη κατά το Ανωτ. Ολιγόκαινο- Ανωτ. Μειόκαινο (Avramidis et al., 2002) 4 ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Σε αυτό το κεφάλαιο θα μελετήσουμε τις γεωλογικές και τεχνικογεωλογικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή του φράγματος, καθώς και τη γειτονική αυτού περιοχή, από μια περισσότερο τεχνικογεωλογική και συνδυαστικά με τον ταμιευτήρα και το φράγμα άποψη. 4.1 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Το φράγμα όπως προαναφέρθηκε εδράζεται γενικά σε σχηματισμούς του φλύσχη που από άποψη γεωτεκτονικής ανήκουν στη ζώνη της Πίνδου, ενώ η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε στα ανάντη του φράγματος, ως ταμιευτήρας, καλύπτει τμήμα της ζώνης Πίνδου καθώς και της υποζώνης των Σελίδα 16

18 Βαρδουσίων. Η Ζώνη της Πίνδου, είδαμε πως αποτελείται από τα κατώτερα προς τα ανώτερα μέλη της από ασβεστόλιθους, κλαστικούς σχηματισμούς, ιλυόλιθους και ραδιολαρίτες Τριαδικής έως Ιουρασικής ηλικίας, πλακώδεις ασβεστόλιθους του Ανώτερου Κρητιδικού, τον ορίζοντα των μεταβατικών στρωμάτων προς φλύσχη, καθώς και τη σειρά του φλύσχη, το πάχος της οποίας φθάνει σε ορισμένες περιοχές και τα 400 m. Ο φλύσχης αποτελείται κυρίως από ψαμμίτες και πηλίτες που επικρατούν στη βάση του, ενώ στα ανώτερα μέλη της στρωματογραφικής στήλης υπάρχουν συχνές παρεμβολές κροκαλοπαγών, καθώς και ολισθημένων οφιολιθικών τεμαχών. Λόγω της υψηλής πλαστικότητας της ζώνης της Πίνδου, αυτή χαρακτηρίζεται από πάρα πολύ έντονο τεκτονισμό, με την παρουσία πολυάριθμων πτυχώσεων και λεπιώσεων. Στη δομή της υποζώνης ή ενότητας Βαρδουσίων, η οποία βρίσκεται επωθημένη πάνω στη Ζώνη της Πίνδου, συμμετέχουν ηφαιστειοϊζηματογενή πετρώματα, πυριτόλιθοι και πελαγικοί ασβεστόλιθοι, έχοντας ως αποτέλεσμα την παρουσία μιας μεγάλης λιθοφασικής ποικιλίας. Ο φλύσχης στη περιοχή αυτή αντιπροσωπεύεται από πηλίτες, που έχουν χαρακτηριστικό ερυθρό χρώμα στα κατώτερα μέλη τους, με ενδιαστρώσεις λατυποπαγών και ψαμμιτών μεγάλου πάχους. Σύμφωνα με παρατηρήσεις στην ύπαιθρο, τα ασβεστολιθικά στρώματα παρουσιάζουν γενικά μεγάλη κλίση προς την Ανατολή, ενώ στο δυτικό τμήμα των Βαρδουσίων, κοντά στην επαφή με το φλύσχη της Πίνδου είναι αρκετά περισσότερο πτυχωμένα, με φανερές τις δομές μιας προώθησης προς τα Δυτικά. Σελίδα 17

19 Κοντά στη λίμνη, προς τα Ανατολικά του Λιδωρικίου, εκτείνεται η Ζώνη Παρνασσού Γκιώνας, η οποία αποτελείται από μια ασβεστολιθική σειρά Μεσοζωϊκής ηλικίας. Ο φλύσχης στην ευρύτερη περιοχή του φράγματος αποτελείται από ιλυόλιθους, ψαμμίτες και κροκαλοπαγή, ενώ μέσα στη μάζα του υπάρχουν παρεμβολές από μικρά ασβεστολιθικά σώματα. Εκεί όπου επικρατούν οι ιλυολιθικοί σχηματισμοί του φλύσχη, οι σκληροί ψαμμίτες και τα κροκαλοπαγή, αναπτύσσονται συνήθως σε φακοειδείς παρεμβολές με διεύθυνση Β Ν. Εκτεταμένες ασβεστολιθικές εμφανίσεις παρατηρούμε Βόρεια της λίμνης, στην περιοχή των Βαρδουσίων, καθώς και στο νότιο τμήμα της, στην περιοχή του ορεινού όγκου του Πύρνου. Η περιοχή του Πύρνου είναι γνωστή λόγω των εκτεταμένων προβλημάτων που προκαλούνται λόγω καρστικοποίησης των ασβεστόλιθων με αποτέλεσμα να επηρεάζουν τη στεγανότητα της λίμνης, και για την αντιμετώπιση των οποίων έγιναν ειδικά τεχνικά έργα. 4.2 ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ Στο τοπογραφικό διάγραμμα που διαμορφώθηκε στα πλαίσια της μελέτης από το εργ. Τεχνικής Γεωλογίας του Π.Π., έγινε λεπτομερής αποτύπωση των γεωλογικών τεχνικογεωλογικών συνθηκών στον περιβάλλοντα χώρο του φράγματος σε αρχική κλίμακα σχεδίασης 1:2000. Η περιοχή του φράγματος δομείται σχεδόν αποκλειστικά από το σχηματισμό του φλύσχη, ο οποίος στο σύνολό του (όπως διαπιστώνεται από παρατηρήσεις και χαρτογραφήσεις στην ευρύτερη περιοχή) αποτελείται από Σελίδα 18

20 λεπτόκοκκους μεσόκοκκους, λεπτοστρωματώδεις εως μεσοστρωματώδεις ψαμμίτες, που εναλλάσσονται με πηλίτες και ιλυόλιθους. Στα κατώτερα μέλη επικρατούν περισσότερο οι ιλυόλιθοι και οι πηλίτες σε εναλλαγές με μάργες, ενώ στα ανώτερα κατά θέσεις επικρατούν πολύμικτα κροκαλοπαγή. Πιο συγκεκριμένα, στη στενή περιοχή του φράγματος, στο δεξιό -που είναι και το Βόρειο- αντέρεισμα επικρατούν εναλλαγές ψαμμιτών και ιλυολίθων (με επικράτηση κατά θέσεις των ιλυολίθων πηλιτών) και μικρής έκτασης παρεμβολές κροκαλοπαγών, ενώ στο αριστερό -που είναι και το Νότιο- αντέρεισμα βρίσκονται λεπτοστρωματώδεις και μεσοστρωματώδεις ψαμμίτες με λεπτές στρώσεις ιλυολίθων ενώ χαμηλότερα βρίσκονται καθαροί ψαμμίτες, οι οποίοι συχνά είναι και παχυστρωματώδεις (εικ. 11). Θέσεις με σαφή επικράτηση των ιλυολίθων παρατηρούμε στη κεντρική περιοχή της βάσης του φράγματος σύμφωνα με τα στοιχεία της χαρτογράφησης που έγινε για την οριστική μελέτη για την κατασκευή του φράγματος. Επιφανειακά τα δύο αντερείσματα και κυρίως το αριστερό, καλύπτονται από μανδύα αποσάθρωσης ή μικρού πάχους φλυσχικά κορήματα, ενώ στην κεντρική περιοχή αναπτύσσονται ποτάμιες αποθέσεις. Σελίδα 19

21 Εικ.11. Ψηφιοποιημένος Γεωλογικός Χάρτης Περιοχής που κατασκευάστηκε από Εργαστήριο. Τεχνικής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Ο φλύσχης αποτελεί μια ιδιαίτερη κατηγορία ιζηματογενών πετρωμάτων λόγω της μεγάλης ετερογένειας που παρουσιάζει. Από υδρογεωλογικής πλευράς, θεωρείται στο σύνολο του στεγανός σχηματισμός, έτσι οι ταμιευτήρες φραγμάτων δεν παρουσιάζουν προβλήματα διαφυγών ενώ ο τύπος των έργων είναι ο εύκαμπτος, δηλαδή χωμάτινα και λιθόρριπτα φράγματα. Στις θεμελιώσεις αυτών είναι δυνατόν να εμφανισθούν προβλήματα λόγω διαφορικών καθιζήσεων, και για το λόγο αυτό απαιτείται η κατασκευή διαφραγμάτων κι ιδιαίτερα στις θέσεις όπου επικρατεί η φάση των ψαμμιτών Σελίδα 20

22 και κροκαλοπαγών. Τα τελευταία μάλιστα μπορεί να υποστούν φαινόμενα εσωτερικής διάβρωσης και απόπλυσης του συνδετικού υλικού, όταν αυτό είναι ασβεστιτικό, με αποτέλεσμα τις διαφυγές νερού. Ένα άλλο πρόβλημα που συνδέεται με το φλύσχη και ιδιαίτερα στα πρανή των ταμιευτήρων, είναι η συχνή εκδήλωση κατολισθητικών φαινομένων. Επισημαίνεται ειδικότερα ότι οι συχνές αυξομειώσεις στη στάθμη του νερού των ταμιευτήρων συμβάλουν καθοριστικά στην εξέλιξη των κατολισθήσεων. 4.3 ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αρκετά μικρά ρήγματα έχουν επηρεάσει τα στρώματα του φλύσχη όπως είναι ήδη γνωστό. Στο αριστερό αντέρεισμα πρόκειται κυρίως για ρήγματα με διεύθυνση περίπου Β Ν και Ανατολική η Δυτική κλίση. Ορισμένα από αυτά αναπτύσσονται κατά μήκος μικρών ρεματιών και δεν κρίνονται αξιοσημείωτα, ούτε πιστεύεται ότι επηρεάζεται το φράγμα με κάποιο τρόπο. Ωστόσο, σημαντικότερα θεωρούνται τα ρήγματα που σημειώνονται στο δεξιό αντέρεισμα με διεύθυνση ΑΒΑ ΔΝΔ. Πρόκειται για ρήγματα με Νότια κλίση τα οποία όπως παρατηρήθηκε, δεν εμφανίζουν κατοπτρικές επιφάνειες στο πεδίο, γεγονός πολύ φυσικό και λογικό αν λάβουμε υπόψη τη φύση του γεωλογικού υλικού αλλά και την ηλικία των ρηγμάτων. Το βορειότερο από αυτά τα ρήγματα έχει σαφή έκφραση ως προς τη μορφολογία και εμφανίζεται πολύ καθαρά στις αεροφωτογραφίες της περιοχής. Κατά μήκος του συγκεκριμένου ρήγματος παρατηρούμε ότι τα Σελίδα 21

23 στρώματα εμφανίζονται διαταραγμένα στην ευρύτερη περιοχή, όπως φαίνεται καθαρά στα Νότια από το χωριό Κροκύλιο. Αξίζει να σημειωθεί επίσης και το ίχνος ενός άλλου ρήγματος που βλέπουμε το οποίο έχει διεύθυνση ΔΝΔ ΑΒΑ, και διακρίνεται σε δύο τμήματα ενώ διαπιστώνεται επίσης και στις αεροφωτογραφίες της περιοχής. Και για το ρήγμα αυτό επίσης, δεν γίνεται δυνατή η εύρεση σαφών ρηξιγενών επιφανειών στο πεδίο, αλλά είναι αρκετά πιθανό οι τεκτονικές αυτές διαταραχές, σε συνδυασμό βέβαια και με τη φύση του γεωλογικού υλικού, να είναι ένας από τους σημαντικότερους και κύριους παράγοντες αστάθειας των στρωμάτων του φλύσχη και των ολισθήσεων που παρατηρούνται στο δεξιό (Βόρειο) αντέρεισμα του φράγματος. Τα στρώματα του φλύσχη εμφανίζονται επίσης αρκετά πτυχωμένα και διερρηγμένα στην κεντρική περιοχή, στο χώρο έδρασης του φράγματος, κάτω από τις πρόσφατες αποθέσεις. Επίσης, στη γεωλογική μηκοτομή κατά μήκος του φράγματος που συνοδεύει την οριστική μελέτη που εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρων, σημειώνονται στο Νότιο αντέρεισμα τρία ρήγματα, δύο με Βόρεια κλίση και ένα με Νότια, ενώ στο Βόρειο αντέρεισμα και κοντά στη στέψη του φράγματος πιθανολογείται η ύπαρξη μιας ζώνης μικρών ρηγμάτων. Ο έντονος τεκτονισμός που έχει υποστεί η περιοχή και ο οποίος αναλύεται τόσο σε συμπιεστικό όσο και σε εφελκυστικό, διαπιστώνεται εκτός των άλλων και από τις πτυχώσεις, τις διακλάσεις και τα πολυάριθμα μικρορήγματα που έχουν παραμορφώσει τα στρώματα του φλύσχη σε διάφορες θέσεις, όπως γενικά διαπιστώνεται από τις παρατηρήσεις υπαίθρου. Σελίδα 22

24 4.4 ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Στα πλαίσια της βέλτιστης αποτύπωσης των γεωλογικών τεχνικογεωλογικών συνθηκών που επικρατούν στη περιοχή του φράγματος, έγινε διαχωρισμός της διάπλασης του φλύσχη που καλύπτει τον περιβάλλοντα χώρο του φράγματος, στις παρακάτω επιμέρους ενότητες Ψαμμίτες (ψαμμιτικός φλύσχης) Ψαμμίτες και ιλυόλιθοι πηλίτες (ενδιάμεση κατάσταση) Κροκαλοπαγή Ιλυόλιθοι και πηλίτες (αργιλομαργαϊκός φλύσχης) Στην παραπάνω διάκριση πέραν της σύστασης των πετρωμάτων και της λιθολογίας, υπεισέρχεται και η φυσική κατάσταση της βραχομάζας που διαμορφώνει και τη γενικότερη τεχνικογεωλογική συμπεριφορά του σχηματισμού του φλύσχη. Σε συγκεκριμένες θέσεις του περιβάλλοντος χώρου του φράγματος που είναι οι πιο αντιπροσωπευτικές των επιμέρους ενοτήτων του φλύσχη, έγιναν συστηματικές μετρήσεις της μηχανικής περιγραφής των ασυνεχειών καθώς και ταξινομήσεις της βραχομάζας με την εκτίμηση του δείκτη GSI (γεωλογικός δείκτης αντοχής). Ο Δείκτης GSI Ο δείκτης GSI (Geological strength Index) είναι ένας νέος δείκτης που οι τιμές του κυμαίνονται από περίπου 5, για εξαιρετικά χαμηλής ποιότητας βραχομάζες, μέχρι 100 για το βραχώδες υλικό. Ο δείκτης GSI αποτελεί στην πραγματικότητα ένα σύστημα ταξινόμησης για την εκτίμηση της απομείωσης Σελίδα 23

25 της αντοχής της βραχομάζας για διαφορετικές γεωλογικές συνθήκες και βασίζεται καθαρά σε παρατηρήσεις υπαίθρου (Κούκης Σαμπατακάκης, Γεωλογία Τεχνικών Έργων). Πιο συγκεκριμένα, τα χαρακτηριστικά της βραχομάζας εκτιμώνται μακροσκοπικά με βάση την υφή του πετρώματος (αλληλοκλέιδωμα βραχωδών τεμαχών), και την επιφάνεια των ασυνεχειών (τραχύτητα και αποσάθρωση τοιχωμάτων). Ο συνδυασμός των δύο αυτών παραγόντων αποτελεί τη βάση για την εκτίμηση του τύπου της βραχομάζας και του υπολογισμού της τιμής του δείκτη GSI. Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί πως η εκτίμηση του δείκτη GSI πρέπει να γίνεται σε μέτωπο αδιατάρακτης βραχομάζας η οποία δεν έχει επηρεαστεί κυρίως από μη ελεγχόμενη χρήση εκρηκτικών. Έχει προταθεί ότι η εκτίμηση του δείκτη GSI μπορεί να γίνει έμμεσα από την εφαρμογή του συστήματος ταξινόμησης RMR σύμφωνα με την απλή σχέση: RMR= GSI 5 Με τη βασική προϋπόθεση βέβαια ότι στην ταξινόμηση κατά RMR θεωρούνται εντελώς στεγνές συνθήκες υπόγειων νερών (δηλαδή αντίστοιχη βαθμολογία 15) και προσαρμογή λόγω προσανατολισμού ασυνεχειών πολύ ευνοϊκή (δηλαδή αντίστοιχη βαθμολογία μηδενική). Η παραπάνω σχέση αν και στην πραγματικότητα αποτέλεσε τη θεμελιώδη αρχή ορισμού του δείκτη GSI, στη συνέχεια φάνηκε ότι δεν έχει κάποια πρακτική σημασία αφού στην πραγματικότητα περιόριζε σημαντικά τον υποκειμενικό χαρακτήρα της συγκεκριμένης ταξινόμησης. Συνεπώς, δεν ενδείκνυται η χρήση της για τον υπολογισμό του ενός δείκτη από τον άλλο. Για την εκτίμηση του δείκτη GSI έχουμε: Σελίδα 24

26 Η εφαρμοσιμότητα του δείκτη GSI είναι αρκετά ικανοποιητική για όλες τις βραχομάζες με την προϋπόθεση βέβαια ότι αυτές διατέμνονται από πυκνά συστήματα ασυνεχειών που δημιουργούν με τον τρόπο αυτό μια ισότροπη συμπεριφορά, χωρίς να υπάρχει κάποιο σύστημα που να δημιουργεί δυνητική αστάθεια. Επίσης δεν ενδείκνυται η εφαρμογή του δείκτη GSI στην περίπτωση υψηλής αντοχής συμπαγούς βραχομάζας με λίγες ασυνέχειες και σε μεγάλη απόσταση, οπότε η ευστάθεια του πρανούς ή του μετώπου μιας σήραγγας υπαγορεύεται από τη γεωμετρία των ασυνεχειών. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η εφαρμοσιμότητα του δείκτη GSI είναι αρκετά ικανοποιητική στην περίπτωση έντονης ανομοιομορφίας της βραχομάζας που μπορεί να κυμαίνεται από συμπαγή μέχρι χαλαρή και διατμημένη κατάσταση όπως στην περίπτωση των οφιολίθων, σερπεντινιτών και mélanges ή ακόμα και σε ιζηματογενή πετρώματα με έντονη λιθολογική ανισοτροπία όπως η μολάσσα. Θέμα ανισοτροπίας (οπότε και εφαρμοσιμότητας του δείκτη) πρακτικά δεν τίθεται για βραχομάζες με δομή αντίστοιχη της τελευταίας σειράς του ένθετου πίνακα, αφού η διαφορά της αντοχής μεταξύ θεμελιώδους μάζας και ασυνέχειας είναι μικρή. Ο δείκτης GSI προσδιορίζεται από τη μακροσκοπική εξέταση της βραχομάζας σε επιφανειακές εμφανίσεις, εκσκαφές, μέτωπα σηράγγων ή πυρήνες γεωτρήσεων. Η εκτίμησή του από γεωτρήσεις είναι αξιόπιστη αρκεί να προεκβάλλεται στο χώρο η γραμμική πληροφορία των πυρήνων. Στα πρανή ορυγμάτων αποτιμάται η βραχομάζα εκείνη μέσα από την οποία εκτιμάται ότι μπορεί να διέλθει η επιφάνεια Σελίδα 25

27 θραύσης. Αν υπάρχουν νησίδες διαφορετικής ποιότητας υλικού από αυτό που επικρατεί, διορθώνεται κατά κρίση ενώ δεν συνίσταται γενικά η εξαγωγή μέσων όρων. Στις σήραγγες, πρέπει να εκτιμάται η βραχομάζα που προβλέπεται ότι θα φέρει τα φορτία, σε μία ζώνη περίπου μέχρι μια διάμετρο. Η συνεκτίμηση μικρών ή μεγάλων αλλαγών στη βραχομάζα, έξω από το ορατό μέτωπο είναι θέμα γεωλογικής κρίσης. Αν εκτιμάται ότι πιο πτωχής ποιότητας βραχομάζα είναι σημαντικά παρούσα (και ας μην επικρατεί) ή βρίσκεται σε καίριες θέσεις συγκέντρωσης τάσεων, συνίσταται οι τιμές του δείκτη GSI να αντιστοιχούν στην ποιότητα αυτή. Αν δεν υπάρχει δυνατότητα προσδιορισμού του δείκτη GSI κατευθείαν στο βάθος που προβλέπεται να κατασκευαστεί το έργο και η εκτίμηση γίνεται από τις επιφανειακές εμφανίσεις, είναι λογικό να γίνεται, με γεωλογική κρίση βέβαια, μια μετακίνηση προς τα πάνω που φαίνεται σύμφωνα με τον ένθετο πίνακα, και ίσως ανάλογα και με τη λογική μείωση της αποσάθρωσης του πετρώματος με το βάθος, ελαφρά προς τα αριστερά. Θα πρέπει να τονιστεί όμως ότι η μετακίνηση αυτή μπορεί να είναι μεγάλη. Αυτό ισχύει λιγότερο στις περιπτώσεις δομών των δύο τελευταίων σειρών του πίνακα (πχ. σε μυλωνιτιωμένο ή διατμημένο υλικό). Σχετικά με το άνοιγμα των ασυνεχειών, είναι αναμενόμενο ότι η δομή σε βάθος είναι προφανώς πιο πυκνή. Το γεγονός αυτό, εκτός ακραίων περιπτώσεων δεν πρέπει να προβληματίζει, αφού στην εφαρμογή του κριτηρίου θραύσης Hoek Brown η χαλάρωση της βραχομάζας (πχ. κοντά στα πρανή) βαθμονομείται με τον παράγοντα διατάραξης D. Σελίδα 26

28 Σε μεγάλα βάθη (π.χ. κάποιες εκατοντάδες μέτρα) οι βραχομάζες έχουν τόσο σφικτή δομή που το πέτρωμα πλησιάζει τη συμπεριφορά του άρρηκτου βράχου. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις η τιμή του δείκτη GSI πρέπει να μετακινείται πιο πολύ προς τα αριστερά και προς τα πάνω και οριακά προς τον άρρηκτο βράχο, στον ένθετο πίνακα. Η ανωτέρω διόρθωση δεν ισχύει όταν η τεκτονική καταπόνηση είναι έντονη. Η διατμητική αντοχή των ασυνεχειών μειώνεται με την παρουσία νερού στο υλικό πλήρωσης που είναι επιδεικτικό ε εξασθένιση από μεταβολές της περιεχόμενης υγρασίας. Αυτό πρακτικά αφορά περιπτώσεις που αντιστοιχούν στις τρείς τελευταίες στήλες του ένθετου πίνακα και που αναφέρονται στην κατάσταση της επιφάνειας των ασυνεχειών. Στις περιπτώσεις αυτές, συνίσταται η μετακίνηση προς τα δεξιά. Η πίεση του νερού λαμβάνεται υπόψη ανεξάρτητα, στην ανάλυση κατά το σχεδιασμό. Γενικότερα, ισχύει πως για την ίδια βραχομάζα οι τιμές του δείκτη GSI μετατοπίζονται προς τα δεξιά όσο αυξάνεται ο βαθμός αποσάθρωσής της. Αν η αποσάθρωση έχει προχωρήσει και στη θεμελίωση μάζα του πετρώματος, μόνο τότε θα πρέπει να μειώνονται ανάλογα οι τιμές των σταθερών. Αν η αποσάθρωση έχει προχωρήσει σε βαθμό ώστε πρακτικά να έχουν εξαλειφθεί οι ασυνέχειες, τότε η μάζα θα πρέπει πλέον να αντιμετωπίζεται σαν έδαφος. Αντίθετα, στα συμπαγή πετρώματα που η θραύση ελέγχεται από τα χαρακτηριστικά του βραχώδους υλικού, οι παράμετροι αντοχής βασίζονται σε εργαστηριακά δεδομένα. Σελίδα 27

29 Εικ. 12. Πίνακας Α: Ταξινόμηση βραχομάζας με το δείκτη GSI Εικ.13. Πίνακας Β: Ταξινόμηση Βραχομάζας με το δείκτη GSI Γενικά όπως προκύπτει από την ήδη υπάρχουσα εμπειρία, πιθανά πεδία διακύμανσης των τιμών του δείκτη GSI για τις βραχομάζες μιας σειράς πετρωμάτων από τα πλέον συνήθη στον Ελληνικό χώρο, είναι τα παρακάτω: Σελίδα 28

30 Ψαμμίτες Κροκαλοπαγή: σε όλες τις περιοχές του πίνακα Α εκτός της τελευταίας σειράς και των δύο τελευταίων στηλών. Ιλυόλιθοι Αργιλικοί Σχιστόλιθοι Αργιλόλιθοι: συνήθως όχι στις δύο πρώτες στήλες. Όταν είναι διατμημένοι προβάλλονται κυρίως στην 4 η σειρά του πίνακα Α, ειδάλλως στην τελευταία. Ασβεστόλιθοι: κινούνται σε όλες τις σειρές εκτός από την τελευταία και σε όλες τις στήλες εκτός από τις δύο τελευταίες. Όταν εναλλάσσονται με πηλιτικά στρώματα συνίσταται η χρήση του πίνακα Β. Φλύσχης: χρησιμοποιείται ο πίνακας Β Μολάσσα: η δομή της είναι πιο ήρεμη από αυτή του φλύσχη. Όταν τα στρώματα μέλη είναι παχυπλακώδη, και χωρίς εναλλαγές προτείνεται να αξιολογείται στο κανονικό διάγραμμα Α. όταν υπάρχουν συχνές εναλλαγές ψαμμιτικών με πηλιτικά στρώματα, μπορεί να χρησιμοποιείται το διάγραμμα του φλύσχη Β, εκτός από ορισμένες περιοχές. Κερατόλιθοι: σπάνια συναντώνται μόνοι τους. Όταν εναλλάσσονται με ασβεστόλιθους και η βραχομάζα έχει ψαθυρή συμπεριφορά, μπορεί να αξιολογηθούν στο κανονικό διάγραμμά στην περιοχή της 4 ης σειράς και στη 2 η με 3 η στήλη. Αν οι κερατόλιθοι εναλλάσσονται με αργιλικούς σχιστόλιθους τότε το σύστημα αξιολογείται από το διάγραμμα τύπου φλύσχη, δηλαδή τον πίνακα Β. Μεταλπικές μάργες: δε συνίσταται η εφαρμογή του δείκτη GSI αλλά η προσέγγιση της συμπεριφοράς γίνεται με την εκτέλεση εργαστηριακών Σελίδα 29

31 δοκιμών (όπως γίνεται γενικά και στους εδαφικούς γεωλογικούς σχηματισμούς). Σχιστόλιθοι: γενικά κινούνται στην 3 η και 4 η σειρά του πίνακα Α. οι ισχυροί σχιστόλιθοι (μαρμαρρυγιακοί) τοποθετούνται αριστερά ενώ οι ασθενείς δεξιά. Στους τελευταίους, αν είναι και διατμημένοι, ο δείκτης μετακινείται στην τελευταία σειρά και στις δύο τελευταίες στήλες. Αριστερό (Νότιο) Αντέρεισμα Εδώ επικρατούν οι ψαμμίτες έχουμε δηλαδή την ψαμμιτική φάση του φλύσχη που είναι κυρίως μέσο στρωματώδεις με λεπτές ενστρώσεις ιλυολίθων και παρουσιάζονται γενικά αρκετά πτυχωμένοι με πτυχές ευρείας κλίμακας. Διατέμνονται από τα εξής κύρια συστήματα ασυνεχειών: α) τη στρώση με διεύθυνση κλίσης Βόρεια-Βορειοανατολική μέχρι Νότια και κλίσεις μοίρες και β) δύο συστήματα διακλάσεων με διεύθυνση κλίσης μοιρες (ΝΔ) και (Δ-ΒΔ) και ισχυρές κλίσεις μοίρες. Δεξιό (Βόρειο) Αντέρεισμα Η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από χαμηλής ποιότητας σχηματισμούς λόγω του έντονου τεκτονισμού που έχει δεχτεί. Επικρατούν κυρίως πηλίτες ιλυόλιθοι, δηλαδή πρόκειται για την ενδιάμεση και αργιλομαργαϊκή φάση του φλύσχη. Διατέμνονται από τα εξής συστήματα ασυνεχειών: α) τη στρώση με διεύθυνση κλίσης ΒΑΑ μέχρι Ν και μικρές κλίσεις 5-30 μοίρες και β) δύο συστήματα διακλάσεων με διεύθυνση κλίσης (ΝΔ ΒΔ) και (ΒΔ) (ΝΑ) και ισχυρές κλίσεις μ. Σελίδα 30

32 5 ΒΡΟΧΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Έπειτα Από την επεξεργασία της ετήσιας πορείας των βροχοπτώσεων προκύπτει ότι η μέση τιμή της ετήσιας βροχόπτωσης είναι 848,1mm ενώ τα μεγαλύτερα ύψη ετήσιας βροχόπτωσης καταγράφηκαν (κατά φθίνουσα τάξη) κατά τα έτη και Οι υψηλότερες τιμές βροχόπτωσης του 2009 παρουσιάστηκαν τους μήνες Ιανουάριο και Δεκέμβριο, με τιμές ύψους βροχής 288 και 205 mm αντίστοιχα. Αναφέρεται ότι η βροχόπτωση του Ιανουαρίου 1999 αποτελεί την υψηλότερη τιμή βροχόπτωσης για το μήνα αυτό σε όλη την περίοδο παρατήρησης. Οι υψηλότερες τιμές βροχόπτωσης του 2010 καταγράφηκαν το μήνα Οκτώβριο (411 mm), τιμή που αποτελεί την υψηλότερη που έχει παρατηρηθεί σε όλη την περίοδο παρατήρησης και σε όλους τους μήνες σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία. Οι υψηλότερες τιμές βροχόπτωσης του 2005 παρατηρήθηκαν τους μήνες Φεβρουάριο (179 mm) Νοέμβριο (188 mm) και Δεκέμβριο (211 mm) οι οποίες κυμαίνονται από 25-70% υψηλότερες των αντιστοίχων μέσων τιμών. Αντίθετα οι χαμηλότερες βροχοπτώσεις παρατηρήθηκαν κατά αύξουσα τάξη κατά τα έτη 2000, 2008, 1992, και Ειδικότερα το έτος 2008 φαίνεται να αποτελεί το τελευταίο έτος μιας ξηρής περιόδου διάρκειας τουλάχιστον 4 ετών (από το ). (Ν.Σαμπατακάκης. Ερευνητικό Έργο Για Την Καταγραφή Και Παρακολούθηση Διαρροών Στις Σήραγγες Του Φράγματος Μόρνου ). Σελίδα 31

33 Εικ.14. Διάγραμμα ετησίου ύψους βροχής που κατασκευάστηκε από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. 5.1 ΣΤΑΘΜΗ ΛΙΜΝΗΣ Η μέση ετήσια στάθμη της λίμνης είναι 415,33m, με τη μέγιστη τιμή να έχει μετρηθεί το έτος 2006 και τη χαμηλότερη το Η τυπική απόκλιση της στάθμης δηλαδή η διακύμανση από τη μέση τιμή είναι 14,2m ενώ το μέγιστο εύρος διακύμανσης της στάθμης σε όλη την περίοδο είναι 45,91 m ενώ οι μέγιστες διακυμάνσεις ανά διετία παρατηρήθηκαν από το 2002 στο 2003 όπου υπήρξε άνοδος της στάθμης κατά 22,6 m και από το 2000 στο 2001 όπου υπήρξε πτώση της στάθμης κατά 20,6 m. Εάν συγκρίνουμε την ετήσια πορεία των βροχοπτώσεων με την ετήσια διακύμανση της στάθμης της λίμνης παρατηρούμε πως φαίνεται να υπάρχει επηρεασμός της στάθμης της λίμνης από το ύψος των βροχοπτώσεων, κάτι που είναι αναμενόμενο παρουσιάζοντας όμως υστέρηση ενός έτους. Ειδικότερα, η απότομη μείωση της βροχόπτωσης κατά περίπου 53% από το 1999 στο 2000 προκάλεσε τη σταδιακή πτώση της στάθμης της λίμνης έως Σελίδα 32

34 το 2002 κατά περίπου 7% ενώ αντίθετα, η γιγαντιαία αύξηση της βροχόπτωσης κατά περίπου 217% από το 2008 στο 2009 προκάλεσε σταδιακή αύξηση της στάθμης της λίμνης έως το 2010 κατά περίπου 6%. Η ανάλογη σχέση μεταξύ του ετήσιου ύψους βροχής και της μέσης ετήσιας στάθμης της λίμνης φαίνεται σχηματικά στα παρακάτω σχήματα. (Ν.Σαμπατακάκης. Ερευνητικό Έργο Για Την Καταγραφή Και Παρακολούθηση Διαρροών Στις Σήραγγες Του Φράγματος Μόρνου ). Εικ.15.Διάγραμμα που δείχνει τη συσχέτιση Ετήσιου ύψους βροχής και Στάθμης λίμνης. Κατασκευάστηκε από το Εργαστήριο. Τεχνικής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Σελίδα 33

35 6 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ Γενικά τα φράγματα είναι κατασκευές που σχεδιάζονται και υλοποιούνται σε κοίτες ποταμών και χειμάρρων με σκοπό τη συγκέντρωση νερού σε έναν ταμιευτήρα για διάφορες χρήσεις. Πρόκειται οπότε, για πολύ σημαντικά τεχνικά έργα που σήμερα πολλά από αυτά κατασκευάζονται για να εξυπηρετήσουν πολλαπλούς σκοπούς, όπως παραγωγή ενέργειας, ύδρευση, άρδευση, βιομηχανική χρήση, ανάσχεση πλημμυρών και λοιπά. Συνεπώς απαιτούν τη διεπιστημονική συνεργασία των συναφών επαγγελματικών κλάδων, αυτών του μηχανικού και του γεωλόγου, έτσι ώστε το έργο να είναι χρήσιμο και ασφαλές στη διάρκεια λειτουργίας του, δεδομένου ότι τυχόν αστοχία μπορεί να προκαλέσει σημαντικές απώλειες σε ζωές και περιουσίες στην κατάντη περιοχή. Η αντίληψη που επικρατεί σήμερα είναι ότι στην κατασκευή των φραγμάτων, πρωταρχικής σημασίας είναι η ασφάλεια, και ακολουθεί το κόστος. Αυτό απαιτεί η θεμελίωση και τα ακρόβαθρα να παρέχουν ικανοποιητική αντοχή για τον τύπο του φράγματος που επιλέχθηκε. Επιπλέον, τα υπάρχοντα σήμερα φράγματα και ταμιευτήρες είναι απαραίτητο να βρίσκονται κάτω από συνεχή παρακολούθηση για τυχόν μεταβολές με το χρόνο που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αστοχία με καταστροφικές συνέπειες. Γενικά, τα φράγματα είναι κατασκευές που αφενός προκαλούν τη μεγαλύτερη παρέμβαση στο γεωλογικό περιβάλλον από κάθε άλλο τεχνικό έργο και αφετέρου εξυπηρετούν πολύ σημαντικές λειτουργίες με την ταμίευση Σελίδα 34

36 του νερού για διάφορες χρήσεις ( Γ.Κούκης - Ν. Σαμπατακάκης. Γεωλογία Τεχνικών Έργων). 6.1 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ Ο τύπος και το μέγεθος ενός φράγματος που πρόκειται να κατασκευαστεί, εξαρτάται από τις τοπογραφικές και γεωλογικές συνθήκες της περιοχής, τη διαθεσιμότητα των απαραίτητων σε κάθε περίπτωση υλικών κατασκευής, καθώς και τις ανάγκες και τις διαθέσιμες ποσότητες νερού. Γενικά τα φράγματα ταξινομούνται σύμφωνα με το σκοπό, τη χρήση τους, καθώς και ανάλογα με τη γεωμετρία και τα υλικά κατασκευής τους. Ταξινόμηση Ανάλογα Με Το Σκοπό 1) Συγκέντρωσης νερού Συγκέντρωση νερού σε επιφανειακούς ταμιευτήρες, δηλαδή δημιουργία τεχνητών λιμνών που αποδίδονται με τον όρο «λεκάνη κατάκλυσης» 2) Εκτροπής Εκτροπή λόγω της ροής του νερού είτε για παροχέτευσή του σε προκαθορισμένο χώρο, ή για εκτέλεση εργασιών «εν ξηρώ» και διακρίνονται σε α) Μόνιμα και β) Προσωρινά 3) Ανάσχεσης Ανάσχεση της ταχύτητας ροής, δηλαδή επιβράδυνση αυτής με σκοπό τον τεχνητό εμπλουτισμό υδροφορέων, την αποφυγή ή μείωση της διάβρωσης λόγω εκδήλωσης χειμαρρικών φαινομένων. Σελίδα 35

37 4) Ρύθμισης Ρυθμιστικά για τον έλεγχο και την πρόληψη πλημμυρών, την ελεγχόμενη παροχέτευση νερού και λοιπά. Ταξινόμηση Ανάλογα Με Τη Χρήση 1) Υδροηλεκτρικά (ενεργειακά) 2) Αρδευτικά (άρδευση) 3) Υδρευτικά (ύδρευση) 4) Πολλαπλής σκοπιμότητας ( Υδροηλεκτρικά + αρδευτικά κ.λπ) Τα πλεονεκτήματα από την κατασκευή φραγμάτων πολλαπλής σκοπιμότητας είναι Ορθολογική διαχείριση νερού Επιμερισμός δαπανών Ταξινόμηση Ανάλογα Με Τη Γεωμετρία Και Τα Υλικά Κατασκευής 1) Τσιμέντινα Φράγματα Α) Βαρύτητας Κατασκευάζονται από άοπλο σκυρόδεμα ή και από κυλινδρούμενο σκυρόδεμα, τα οποία δε τελευταία αναφέρονται ως RCC φράγματα (Roller Compacted Concrete). Β) Τοξωτά Κατασκευάζονται από άοπλο σκυρόδεμα υψηλής ποιότητας αλλά ενίοτε και οπλισμένο, είναι δε καμπύλα στο σχεδιασμό με την κυρτή επιφάνεια προς τα ανάντη. Μεταφέρουν τις υδροστατικές πιέσεις στα Σελίδα 36

38 αντερείσματα. Σε σχέση με τα φράγματα βαρύτητας επιτυγχάνεται οικονομία στον όγκο του σκυροδέματος έως και 70%, ενώ όταν το πάχος τους είναι μεγάλο, λειτουργούν εν μέρει και ως φράγματα βαρύτητας και τότε μιλάμε για φράγματα βαρύτητας τοξωτά. Διακρίνονται δύο κατηγορίες τοξωτών φραγμάτων Σταθερής καμπυλότητας Μεταβλητής καμπυλότητας (μείωση με το βάθος από τη στέψη) Όταν τα φράγματα είναι διπλής καμπυλότητας, δηλαδή κατά την οριζόντια και κατακόρυφη, τότε καλούνται «Δόμοι». Τέλος, υπάρχουν και τοξωτά φράγματα ή δόμοι πολλαπλής καμπυλότητας, τα οποία κατασκευάζονται με δύο ή περισσότερα επάλληλα τόξα ή δόμους. Γ) Αντηριδωτά Πρόκειται για πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος η οποία φέρεται σε αντηρίδες μεταβλητού πλάτους. Αυτά τα φράγματα μεταφέρουν τις υδροστατικές πιέσεις κυρίως στην επιφάνεια θεμελίωσης και λιγότερο στα αντερείσματα, ενώ σε σχέση με τα φράγματα βαρύτητας επιτυγχάνουν οικονομία στον όγκο του απαιτούμενου σκυροδέματος μέχρι και 90%. Δ) Μικτά Βαρύτητας τοξωτά, τοξωτά αντηριδωτά κλπ 2) Χωμάτινα Φράγματα Πρόκειται για εύκαμπτες κατασκευές που δεν απαιτούν σχηματισμούς θεμελίωσης εξαιρετικής ποιότητας. Διακρίνονται σε: Σελίδα 37

39 Α) Ομογενή Χωμάτινα Σχεδόν εξ ολοκλήρου ομοιόμορφα φυσικά υλικά κατασκευής Β) Ετερογενή Χωμάτινα Η Λιθόρριπτα Πρόκειται για ζωνώδεις κατασκευές με υλικά διαφόρων γεωμηχανικών ιδιοτήτων και σε διαφορετικά ποσοστά. Τα χωμάτινα φράγματα είναι επιχώματα εδαφικών και αδρανών υλικών (τραπεζοειδές επίχωμα) με αδιαπέρατο πυρήνα για τον έλεγχο της διήθησης και διαφυγής νερού. Ο πυρήνας είναι συνήθως από αργιλικά υλικά και εάν αυτά δεν είναι διαθέσιμα σε επαρκείς ποσότητες τότε χρησιμοποιούνται πλάκες σκυροδέματος ή ασφαλτοσκυρόδεμα. Ο πυρήνας συνήθως εκτείνεται με τη μορφή όνυχα (εκσκαφής διαφραγματικής τάφρου) εντός των σχηματισμών θεμελίωσης όταν η διήθηση κάτω από το φράγμα πρέπει να ελεγχθεί. Αυτές οι τομές μπορεί να είναι και αρκετά βαθιά, μερικές φορές δε, επεκτείνονται και μέσα στα ακρόβαθρα ως πλευρικές τάφροι. Στραγγιστήρια άμμου ή και χαλικών τοποθετούνται μέσα και κάτω από το φράγμα για τον έλεγχο επίσης των διαφυγών. Λόγω της μεγάλης βάσης τους, τα χωμάτινα φράγματα μεταφέρουν πολύ μικρότερες τάσεις στη θεμελίωση από τα τσιμέντινα. Επιπλέον, πολύ ευκολότερα μπορεί να παραλάβουν παραμορφώσεις όπως π.χ. αυτές λόγω διαφορικών καθιζήσεων. Έτσι, τα χωμάτινα φράγματα έχουν κατασκευαστεί σε μεγάλη ποικιλία σχηματισμών θεμελίωσης, από χαλαρά και μη στερεοποιημένα υλικά ποτάμιων αποθέσεων, έως πολύ σκληρά πετρώματα. Σελίδα 38

40 Γ) Μικτά ή Σύνθετα Φράγματα Αποτελούν συνδυασμό εύκαμπτων και άκαμπτων (βαρύτητας, χωμάτινα, αντηριδωτά). 6.2 ΣΥΝΑΦΗ ΣΥΝΟΔΑ ΕΡΓΑ Η καλή λειτουργία, η πολλαπλή σκοπιμότητα και η ασφάλεια του φράγματος και του ταμιευτήρα απαιτούν την κατασκευή μαζί με το σώμα του φράγματος και συνοδών έργων, για τα οποία απαιτούνται επίσης λεπτομερείς προκαταρκτικές έρευνες όσον αφορά στην υδρολογία, τοπογραφία και τις υπεδαφικές συνθήκες. Μερικά από αυτά είναι: 1) ΣΗΡΑΓΓΑ ΕΚΤΡΟΠΗΣ Το έργο αυτό διευκολύνει τις εργασίες κατασκευής του φράγματος με την ομαλή παροχέτευση (εκτροπή) των νερών του ποταμού προς τα κατάντη. Στην περίπτωση ποταμών μεγάλης παροχής νερού, στους οποίους αναμένονται κατά το στάδιο της κατασκευής πιθανές πλημμυρικές παροχές, η σήραγγα εκτροπής συνδυάζεται και με την κατασκευή προφράγματος, τελικά δε με την ολοκλήρωση του έργου και οι δύο αυτές κατασκευές ενσωματώνονται στο κυρίως έργο. 2) ΠΡΟΦΡΑΓΜΑ Πρόκειται για προσωρινή κατασκευή με όλα τα χαρακτηριστικά μικρού χωμάτινου φράγματος, ανάντη από ένα φράγμα, για τη συγκέντρωση του νερού και την ελεγχόμενη ροή αυτού στο στάδιο της κατασκευής του φράγματος μέσω της σήραγγας εκτροπής. Σελίδα 39

41 3) ΥΔΡΟΛΗΨΙΑ Πρόκειται για το έργο που θα μεταφέρει το νερό του ταμιευτήρα στην κατάντη περιοχή για διάφορες χρήσεις. 4) ΕΚΧΕΙΛΙΣΤΗΣ Η ΥΠΕΡΧΕΙΛΙΣΤΗΣ Στην περίπτωση πλήρωσης του ταμιευτήρα πάνω από την ανώτερη στάθμη λειτουργίας λόγω πλημμυρικών παροχών ή πλούσιου γενικά σε ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα υδρολογικού έτους, ο εκχειλιστής εξασφαλίζει την ομαλή ροή της περίσσειας νερού ελεγχόμενα προς τα κατάντη μέσω των θυροφραγμάτων που διαθέτει. Στην περίπτωση του υπερχειλιστή το νερό του ταμιευτήρα παροχεύεται προς τα κατάντη αυτόματα χωρίς τη μεσολάβηση θυροφράγματος, όταν η στάθμη υπερβεί τη μέγιστη στάθμη λειτουργίας. Ο εκχειλιστής τοποθετείται μέσα ή στην κατάντη όψη του φράγματος, έξω από το φράγμα στη μία ή την άλλη πλευρά, ή εντός του ταμιευτήρα όποτε είναι με τη μορφή σήραγγας (φρέαρ και σήραγγα που εξέρχεται κάτω από το φράγμα). Γενικά το μέγεθος και η θέση αυτού σε σχέση με το φράγμα καθορίζονται από το μέγεθος και το είδος του φράγματος, την τοπική τοπογραφία, τη γεωλογία και την προσεκτική ανασκόπηση του ιστορικού της ροής του ποταμού στην περιοχή του φράγματος. Η ανεπάρκεια του εκχειλιστή μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή του φράγματος. Σελίδα 40

42 5) ΣΗΡΑΓΓΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ Μερικά από τα χωμάτινα φράγματα συνδυάζονται και με σήραγγα επίσκεψης που είναι κατά μήκος του άξονα του έργου. Μέσα από τη σήραγγα εκτελούνται οι τσιμεντενέσεις στην θεμελίωση, ενώ το έργο ανυψώνεται και παράλληλα λειτουργεί ως σήραγγα αποστράγγισης, για την τοποθεσία οργάνων κλπ. 6) ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΣΙΜΕΝΤΕΝΕΣΕΩΝ Μέσα από τα έργα αυτά εκτελούνται οι τσιμεντενέσεις σε διάφορα ύψη των αντερεισμάτων 7) ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΗΣ Αποστραγγίζουν νερά από τα αντερείσματα. Συνήθως οι σήραγγες των τσιμεντενέσεων στα αντερείσματα λειτουργούν και ως αποστραγγιστές. 8) ΕΚΚΕΝΩΤΗΣ ΠΥΘΜΕΝΑ Κατασκευή με σήραγγα που συμβάλλει στην ταπείνωση της στάθμης του ταμιευτήρα ή και στην πλήρη εκκένωση τού, όταν υπάρχει πρόβλημα στο έργο ή κριθεί απαραίτητη η απόληψη των φερτών υλικών, λόγω της στερεοπαροχής στη λεκάνη κατάκλυσης. Πολλές φορές για λόγους οικονομίας και όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν οι δύο σήραγγες, του υπερχειλιστή, όταν αυτός είναι σηραγγοειδής και της εκτροπής οδεύουν προς τα κατάντη μέσω μιας κοινής σήραγγας όπως στην περίπτωση και του φράγματος του Μόρνου (εικ.16,17,18) Σελίδα 41

43 9) ΘΥΡΟΦΡΑΓΜΑΤΑ Πρόκειται για πόρτες που τοποθετούνται στις κορυφές των εκχειλιστών για τον έλεγχο της ροής του νερού από αυτούς 10) ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ Ο σταθμός αυτός παραγωγής ενέργειας που συνήθως τοποθετείται στο πόδι του φράγματος ή σε κάποια απόσταση κατάντη 11) ΥΔΡΟΦΡΑΧΤΕΣ Κινητά φράγματα (τύπος θυροφραγμάτων) που χρησιμοποιούνται για την ανύψωση ή την ταπείνωση της στάθμης κατά μήκος ποταμών ή καναλιών. 12) ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΕΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΝΕΡΟΥ Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας είναι μεγαλύτερη από την παραγωγή, και άλλες περίοδοι με περίσσευμα ενέργειας. Η μη χρησιμοποιούμενη πλεονασματική ενέργεια μπορεί να μετατραπεί σε δυναμική με μικρό σχετικά κόστος, που θα χρησιμοποιηθεί στην περίοδο αιχμής. Ο ταμιευτήρας στον οποίο αποθηκεύεται το αντλούμενο, στις νυχτερινές ειδικά ώρες, νερό που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί από τον υδροηλεκτρικό σταθμό, προκειμένου να παραχθεί ενέργεια στις περιόδους αιχμής, ή να εκτραπεί προς άλλες χρήσεις λέγεται ταμιευτήρας άντλησης αποθήκευσης. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα σχεδιασμού επάλληλων ταμιευτήρων, δηλαδή διαδοχικές λεκάνες κατάκλυσης, οι οποίες λειτουργούν ως ταμιευτήρες άντλησης αποθήκευσης του ανάντη φράγματος. Σελίδα 42

44 13) ΛΕΚΑΝΗ ΗΡΕΜΙΑΣ Δημιουργείται στο κατάντη τμήμα του φράγματος και αποτρέπει τη διάβρωση στον πόδα αυτού από τα νερά της υπερχείλισης καθώς και την ομαλή παροχέτευση του νερού στην κατάντη κοίτη του ποταμού. Εικόνες 16,17,18: οι δύο σήραγγες, του υπερχειλιστή, και της εκτροπής οδεύουν προς τα κατάντη μέσω μιας κοινής σήραγγας στο φράγμα του Μόρνου Σελίδα 43

45 6.3 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ 1) ΑΚΡΟΒΑΘΡΑ Αναφέρονται στις πλευρές της κοιλάδας που είναι σε επαφή με το φράγμα και αποτελούν τμήμα της θεμελίωσης. Επίσης το τμήμα του φράγματος που είναι σε επαφή με τη θεμελίωση στις πλευρές της κοιλάδας. Διακρίνονται σε Δεξιό και Αριστερό ακρόβαθρο, ανάλογα με την δεξιά ή αριστερή πλευρά της κοιλάδας όπως την παρατηρούμε από τα ανάντη. 2) ΦΙΛΤΡΑ ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΗΣ Παροχετεύουν προς τα κατάντη τυχόν νερά που διηθούνται στο σώμα του χωμάτινου φράγματος, έτσι ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα διάβρωσης καθώς και φαινόμενα διασωλήνωσης κατά μήκος της διεπιφάνειας που ορίζεται από την επιφάνεια θεμελίωσης και το φράγμα. 3) ΣΤΕΨΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Βρίσκεται υψηλότερα από την ανώτατη στάθμη της λίμνης και σε ύψος ασφάλειας, που εξαρτάται από το αναμενόμενο μέγιστο ύψος του κύματος που δημιουργείται στη λίμνη. Η στέψη συνδυάζεται συνήθως και με δρόμο που συνδέει τα δύο άκρα του φράγματος. 4) ΔΙΑΦΡΑΓΜΑΤΑ ΤΑΠΗΤΕΣ Στην περίπτωση που το φράγμα, τσιμέντινο ή χωμάτινο, εδράζεται σε βραχώδη σχηματισμό που από τη φύση του είναι συνήθως διερρηγμένος και υδροπερατός, κατασκευάζεται κατά μήκος του άξονα του φράγματος κουρτίνα από τσιμεντενέσεις που ονομάζεται και διαφραγματική κουρτίνα. Το βάθος αυτής είναι συνήθως μέχρι Σελίδα 44

46 το υγιές υπόβαθρο δηλαδή μέχρι το αδιαπέρατο πέτρωμα και όταν αυτό δεν συναντάται η κατασκευή δεν υπερβαίνει σε βάθος το μέγιστο ύψος του φράγματος. Επίσης πολλές φορές στη ζώνη θεμελίωσης του φράγματος, επιφανειακά δημιουργείται τάπητας τσιμεντενέσεων για λόγους ευστάθειας και στεγανότητας. Αντίθετα, όταν το φράγμα θεμελιώνεται σε υδροπερατούς εδαφικούς σχηματισμούς, όπως μπορεί να συμβαίνει με τα χωμάτινα φράγματα που στο σύνολο ή μεγάλο μέρος αυτών εδράζεται στις ποταμοχειμάρριες αποθέσεις, κρίνεται απαραίτητο ανάλογα με την περίπτωση: α) η κατασκευή διαφράγματος διαφραγματικού τοίχου που αποτελεί συνέχεια του στεγανού αργιλικού πυρήνα του φράγματος. Το βάθος της κατασκευής αυτής εξαρτάται από αυτό του στεγανού υποβάθρου και στην περίπτωση μεγάλου πάχους των πρόσφατων αποθέσεων (όπου το στεγανό υπόβαθρο βρίσκεται σε μεγάλο βάθος), το βάθος προσδιορίζεται από τις υδρογεωλογικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή του έργου, και β) κατασκευή στεγανού τάπητα ανάντη του φράγματος που στην περίπτωση χωμάτινου φράγματος ο τάπητας καταλήγει στη βάση του πυρήνα. Έχουμε τις εξής κατηγορίες: Α) Διαφράγματα cut-off Κατασκευές που τοποθετούνται για να διακόψουν τη ροή διήθησης, δηλαδή τις διαφυγές νερού, κάτω από το φράγμα. Σελίδα 45

47 Β) Τάπητας τσιμεντενέσεων Κάναβος τσιμεντενέσεων ή επάλληλες κουρτίνες τσιμεντενέσεων κάτω από ένα φράγμα παράλληλα στο μήκος του. Ο τάπητας αυτός εξυπηρετεί παράλληλα και την καλύτερη συνάφεια κατασκευής και θεμελίωσης. Γ) Αδιαπέρατος τάπητας ή μεμβράνη Λεπτό στρώμα αδιαπέρατου υλικού, που τοποθετείται μέσα σε χωμάτινο φράγμα ή στον πυθμένα της λεκάνης κατάκλυσης στη συνέχεια του πυρήνα, για να ελαττώσει ή εξαλείψει διηθήσεις δια μέσου ή κάτω από το φράγμα, και αποτελείται από αργιλικά υλικά, σκυρόδεμα, ασφαλτοτάπητα, ή ειδικές συνθετικές μεμβράνες. 6.4 ΧΩΜΑΤΙΝΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ Γενικά το φράγμα του Μόρνου ανήκει στην κατηγορία των λιθόρριπτων χωμάτινων φραγμάτων, οπότε παρακάτω θα αναλύσουμε τις ιδιαιτερότητες κυρίως αυτού του τύπου φραγμάτων. Ιδιαιτερότητες σχεδιασμού Η κατασκευή των χωμάτινων φραγμάτων ελέγχεται από τις ποσότητες και το είδος των υλικών που υπάρχουν κοντά στην περιοχή του έργου και από το μέγεθος και τη γεωμετρία του φράγματος. Πολλά μικρά φράγματα αποτελούνται εξ ολοκλήρου από ένα είδος υλικού (αλλούβια, αποσαθρωμένο υπόβαθρο κ.λπ). τα μεγάλα όμως χωμάτινα φράγματα έχουν γενικά ζωνώδη κατασκευή από ποικίλλα υλικά που εξάγονται από διαφορετικές τοπικές πηγές Σελίδα 46

48 ή παρασκευάζονται από μία πηγή με μηχανικό ή υδραυλικό διαχωρισμό σε κλάσματα με διαφορετικές ιδιότητες. Στα ζωνώδη φράγματα ένα σημαντικό στοιχείο είναι ο στεγανός τάπητας ή πυρήνας που αποτελείται από αργιλικά υλικά. Όταν απουσιάζουν τέτοια υλικά κατασκευάζεται λιθόρριπτο φράγμα με τις αντίστοιχες προδιαγραφές. Ο έλεγχος των διηθήσεων μέσα και κάτω από το φράγμα γίνεται με στραγγιστήρια από πορώδη υλικά, μέσα ή αμέσως πίσω από το φράγμα. Τα χωμάτινα κι λιθόρριπτα φράγματα κατασκευάζονται εκεί που οι γεωμηχανικές ιδιότητες των πετρωμάτων είναι χαμηλές και μπορούν να δεχτούν καθιζήσεις ακόμα και διαφορικές, κατά και μετά την κατασκευή, μιας και τα ακρόβαθρα μπορούν να προσαρμοστούν σε μικρές μετατοπίσεις χωρίς θραύση. Συχνά το μήκος τους φτάνει τα πολλά km. Πρόσθετα στοιχεία για τα προβλήματα και τον ασφαλή σχεδιασμό των χωμάτινων φραγμάτων Γενικά, ο σχεδιασμός ενός χωμάτινου φράγματος θα πρέπει να εξασφαλίζει ευσταθή πρανή και ειδικότερα το ανάντη πρανές είναι απαραίτητο να προστατεύεται και από τη δράση των κυμάτων της λίμνης. Οι διηθήσεις διαφυγές του νερού και οι υπερβολικές υδροστατικές πιέσεις λόγω άνωσης ελέγχονται με την κατάλληλη αποστράγγιση, ενώ και η καθίζηση μετά την κατασκευή της στέψης του φράγματος πρέπει να είναι περιορισμένη. Η κατασκευή τους είναι συχνά πλέον οικονομική από αυτή των φραγμάτων βαρύτητας και προτιμούνται στις θέσεις όπου τα υλικά Σελίδα 47

49 κατασκευής είναι διαθέσιμα και παράλληλα η θεμελίωση είναι σε σχηματισμούς μικρών γενικά αντοχών. Τα υλικά για τα χωμάτινα φράγματα θα πρέπει να ζητούνται, όπου αυτό είναι δυνατόν, από τον μελλοντικό ταμιευτήρα και για το σκοπό αυτό απαιτείται λεπτομερής γεωλογική έρευνα, για την εξασφάλιση αδιαπέρατων και περατών υλικών για το επίχωμα, άμμων και χαλίκων για τα φίλτρα, και πετρώματα για τη λιθορριπή. Η διαθεσιμότητα των υλικών στην περιοχή του έργου προσδιορίζει βασικά και τον τύπο του χωμάτινου φράγματος. Στα τυπικά χωμάτινα φράγματα τα υλικά κτασκευής μπορεί να είναι: Ομογενή ίδιο εδαφικό υλικό (φράγματα ενιαίας διατομής) με χαρακτηριστικά τέτοια που να εξασφαλίζουν στεγανότητα και ευστάθεια, ενώ συνδυάζονται και με φίλτρα στο κατάντη του φράγματος για την αντιμετώπιση τυχόν διαφυγών. Το υλικό είναι συνήθως λεπτομερές αν και έχουν χρησιμοποιηθεί άμμοι ή προσμίξεις άμμων κροκαλών. Μάλιστα ζώνες χαμηλότερης υδροπερατότητας μπορεί να επιτευχθούν σε ομογενή φράγματα με μεγαλύτερη συμπύκνωση, ενώ η απουσία της ζωνώδους φόρτισης αντισταθμίζεται με την ηπιότερη κλίση πρανών, γεγονός που συμβάλλει στον έλεγχο της διαφυγής με τη μείωση της ταχύτητας του διηθούμενου νερού. Τα φράγματα αυτά είναι μικρού εως ενδιάμεσου ύψους, ενώ τα πολύ χαμηλά φράγματα είναι πάντοτε ομογενή. Γενικά με τη συμπύκνωση Σελίδα 48

50 των εδαφικών υλικών στα χωμάτινα φράγματα, ομογενή ζωνώδη, επιτυγχάνεται η υψηλή διατμητική αντοχή, χαμηλή υδροπερατότητα, χαμηλή απορρόφηση νερού και ελάχιστη καθίζηση. Ετερογενή ζωνώδη με κεντρικό αργιλικό πυρήνα, σώμα στήριξης από δύο εξωτερικές υδροπερατές ζώνες ενώ μεταξύ πυρήνα και εξωτερικών ζωνών παρεμβάλλονται διαβαθμισμένα υλικά σε μεταβατικές ζώνες. Τα υλικά αυτά συνήθως προσφέρονται στη γειτονιά του φράγματος από τις ποταμοχειμάρριες αποθέσεις (υλικά κοίτης του ποταμού). Ο αριθμός των ζωνών, που αυξάνουν σε περατότητα από τον πυρήνα προς τα εξωτερικά πρανή, εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα και τον τύπο των υλικών. Η ευστάθεια των φραγμάτων αυτών είναι μεγαλύτερη λόγω του βάρους των εξωτερικών ζωνών. 6.5 ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΣΚΟΥΜΕΝΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ Η κατασκευή φράγματος και η πλήρωση του ταμιευτήρα προσθέτουν φορτία λόγω βάρους στον πυθμένα και στα αντερείσματα της κοιλάδας που δεν υπήρχαν πριν, δημιουργώντας έτσι νέες εντατικές καταστάσεις που πρέπει να αξιολογηθούν έτσι ώστε να μην υπάρχει αβεβαιότητα για την ασφάλεια του φράγματος. Τα χωμάτινα και λιθόρριπτα φράγματα δείχνουν ελαστοπλαστική συμπεριφορά και οι τάσεις στα θεμέλια εξαρτώνται από το πάχος του φράγματος πάνω από κάθε σημείο. Σελίδα 49

51 Συμπερασματικά οι στατικές φορτίσεις περιλαμβάνουν το βάρος κατασκευής και τις υδροστατικές πιέσεις, αν και η επίδραση της άνωσης λόγω βύθισης τμήματος του φράγματος, ελαττώνει την επίδραση των δυο αυτών δυνάμεων. Όσον αφορά τις δυναμικές φορτίσεις που δέχεται ένα φράγμα αυτές αναφέρονται στη δράση του κύματος, την υπερχείλιση του νερού, τις δονήσεις και τη σεισμικότητα. 6.6 ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Όσον αφορά στη σεισμική επικινδυνότητα είναι απαραίτητη η αξιολόγηση όλων των γεωλογικών και σεισμολογικών στοιχείων για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των σεισμών στο έργο. Γενικά, οι βλάβες στις κατασκευές σε συμπαγή πετρώματα είναι μικρότερες από τις κατασκευές σε χαλαρά υλικά και μάλιστα κορεσμένα. Τα χωμάτινα και λιθόρριπτα φράγματα, αν και επηρεάζονται από τα σεισμικά κύματα περισσότερο, γενικά έχουν την ικανότητα να δεχθούν μικρές μετατοπίσεις χωρίς θραύση, εφόσον τα υλικά θεμελίωσης δεν είναι πολύ ασθενή, ή δεν έχουν υποστεί μετατόπιση λόγω κινήσεων εφελκυσμού κατά μήκος ζωνών διάρρηξης μέσα στο σώμα του φράγματος. Ακόμα όμως και όταν δεν υπάρχουν ορατά σημεία βλάβης στα φράγματα λόγω σεισμού, είναι πιθανόν μικρές μετατοπίσεις στα θεμέλια να αλλάξουν τις συνθήκες ροής του υπόγειου νερού μέσα στο φράγμα και κατά θέσεις να διαρρήξουν ή να ξανανοίξουν σφραγισμένες από τις τσιμεντενέσεις ρωγμές. Αντίθετα, στον ταμιευτήρα, είναι δυνατόν να εκδηλωθούν εκτεταμένες μετακινήσεις μαζών, ακόμα και μετά από ασθενείς σεισμικές δονήσεις. Σελίδα 50

52 6.7 ΕΥΣΤΑΘΕΙΑ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ Γενικά η θραύση σε επίπεδες ή αβαθείς σχεδόν οριζόντιες θεμελιώσεις των λιθόρριπτων και χωμάτινων φραγμάτων δεν προκαλούνται από διατμητικές μετατοπίσεις, λόγω φορτίων του φράγματος, αλλά λόγω ισχυρών διηθήσεων είτε στο εσωτερικό του φράγματος ή κάτω από αυτό ή λόγω θεμελίωσης σε στρώματα που έχουν μεγάλες κλίσεις προς τα ανάντη ή τα κατάντη. Αν υπάρχουν στην περιοχή προκαθορισμένες επιφάνειες ασυνέχειας (στρώση, ρωγμές, σχιστότητα, ρήγματα) κατάλληλου προσανατολισμού τότε οι διατμητικές επιφάνειες θα ανακλαστούν σε αυτές. Ο κατάλληλος προσανατολισμός των επιπέδων ασυνέχειας μπορεί να οδηγήσει στη θραύση των θεμελίων λόγω ολίσθησης των τσιμέντινων φραγμάτων, κάτω από την άσκηση υπερβολικών πιέσεων από το νερό. Προς την κατεύθυνση αυτή πλέον επιρρεπή είναι τα πετρώματα που παρουσιάζουν έντονη σχιστότητα, όπως είναι οι σχιστόλιθοι και οι φυλλίτες, οι ενστρώσεις ασθενών ζωνών σε υγιή βραχομάζα και η παρουσία επίπεδων διαρρήξεων κατά μήκος των οποίων μειώνεται η εγγενής διατμητική αντοχή της βραχομάζας. Επίσης και οι σχηματισμοί που περιέχουν το διογκούμενο ορυκτό του μοντμοριλλονίτη, λόγω μείωσης του συντελεστή τριβής μεταξύ της τσιμέντινης κατασκευής και της θεμελίωσης. Σημαντικός παράγοντας στο σχεδιασμό ενός φράγματος και τη μελέτη ευστάθειας των παρακείμενων πρανών είναι ο υπολογισμός της πίεσης του νερού των πόρων που αναπτύσσεται στους σχηματισμούς της θεμελίωσης. Πρόκειται για μεταβλητή δύναμη που ενεργεί προς όλες τις διευθύνσεις και προκαλεί αλλαγές στο καθεστώς των τάσεων στη βραχομάζα (μείωση της Σελίδα 51

53 αντοχής σε θλίψη των πετρωμάτων και αύξηση της παραμόρφωσης στην οποία υπόκειται). Ακόμα το νερό των πόρων μπορεί: 1) Να προκαλέσει ανύψωση των στρωμάτων της θεμελίωσης καθώς και του ίδιου του φράγματος μειώνοντας έτσι τη διατμητική αντοχή και αντίσταση σε ολίσθηση μέσα στη βραχομάζα. 2) Να μειώσει το συντελεστή τριβής μεταξύ των στρωμάτων σε στρωσιγενή πετρώματα καθώς και μεταξύ της θεμελίωσης και του φράγματος. 3) Να συμβάλλει στη διόγκωση ορισμένων πετρωμάτων και με την επιτάχυνση του ρυθμού εξαλλοίωσης αυτών Τα πρανή κάτω και πάνω από χωμάτινα κι λιθόρριπτα φράγματα όταν είναι αρκετά απόκρημνα και εξασθενίζουν από την κατείσδυση υπόγειου νερού, μπορεί να θραυστούν κατά μήκος επιφανειών που τέμνουν τα ακρόβαθρα του φράγματος. Σοβαρό πρόβλημα μπορεί ακόμα να προκύψει στη φάση εκβραχισμών για τη θεμελίωση του φράγματος και την αφαίρεση βάρους από τη βραχομάζα, οπότε αυτή κινείται ελαφρά προς τα πάνω, ήτοι, υπόκειται σε ανύψωση, το μέγεθος της οποίας εξαρτάται από το μέτρο ελαστικότητας των πετρωμάτων, δηλαδή όσο μεγαλύτερο το μέτρο, τόσο μικρότερη η ανύψωση. Το βάρος της θεμελίωσης θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό των υλικών που αφαιρέθηκαν. Γενικά ένα φράγμα υφίσταται καθίζηση κάτω από το ίδιο φορτίο ενώ το νερό του ταμιευτήρα με την πλήρωσή του, προκαλεί πρόσθετη καθίζηση, το ποσό της οποίας εξαρτάται από την αντοχή των σχηματισμών θεμελίωσης. Σελίδα 52

54 Επίσης ένα φράγμα θεμελιωμένο σε βράχους που διογκώνονται, με την αποκάλυψη υπόκεινται σε μεγαλύτερη από τη συνήθη καθίζηση. Τέλος, η πίεση λόγω άνωσης στην ανάντη πλευρά του φράγματος ενεργεί ενάντια στη βάση του φράγματος και οφείλεται στο νερό που διηθείται κάτω από αυτό και μάλιστα με υδροστατικό φορτίο του ταμιευτήρα. 7 ΦΡΑΓΜΑ ΜΟΡΝΟΥ 7.1 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Το φράγμα, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, αποτελείται από αδιαπέρατο αργιλικό πυρήνα, μεταβατικές ζώνες φίλτρων εκατέρωθεν του πυρήνα, σώματα στήριξης του πυρήνα ανάντη - κατάντη από αμμοχάλικο και προστατευτική λιθορριπή στην ανάντη πλευρά. Ο ανάντη πόδας του Φράγματος είναι διαμορφωμένος σε πρόφραγμα με στεγανό αργιλικό πυρήνα. Τύπος Φράγματος: Χωμάτινο, με αργιλικό πυρήνα Μέγιστο ύψος Φράγματος: 126 m. Μέγιστο ύψος Φράγματος (από στάθμη θεμελίωσης): 139 m Μέγιστο πλάτος στη βάση: 595 m Πλάτος στέψης: 10 m Μήκος βάσης: 250 m Μήκος στέψης: 815 m Όγκος υλικού Φράγματος: 17 εκατ. κ.μ. νερού Υψόμετρο στέψης: + 446,50 Σελίδα 53

55 Ανώτερη στάθμη πλημμύρας: + 443,50 Κλίσεις πρανών: Ανάντη 1:2,4 - Κατάντη 1:2 Στάθμη υπερχειλιστή: Παροχή σηραγγοειδούς υπερχειλιστή: κ.μ. νερού/δευτ. Παροχή σήραγγας εκκένωσης: 400 κ.μ. νερού/δευτ. Κατωτάτη στάθμη εκκένωσης: + 347,50 Εικ.19. Ανάντη Φράγματος Μόρνου, και Ταμιευτήρας. 7.2 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ Επιφάνεια στη στάθμη υπερχείλισης: 19,9 τετρ. Χιλ. Λεκάνη απορροής: 588 τετραγωνικά χιλιόμετρα Μέσο υψόμετρο λεκάνης απορροής: Μέση βροχόπτωση: 948 χιλ./έτος Σελίδα 54

56 Μέση εισροή: 240 εκατ. κ.μ. νερού/έτος Μέση εκροή: 195 εκατ. κ.μ. νερού/έτος Μέγιστη χωρητικότητα: 764 εκατ. κ.μ. νερού Μέγιστος ωφέλιμος όγκος: 630 εκατ. κ.μ. νερού Μέγιστος ωφέλιμος όγκος με άντληση: 722 εκατ. κ.μ. νερού Κανονική στάθμη λειτουργίας πύργου υδροληψίας: +394 Ελάχιστη στάθμη λειτουργίας πύργου υδροληψίας: *Οι μετρήσεις έγιναν με βάση το απόλυτο υψόμετρο Εικ.20.Τεχνητή Λίμνη (Ταμιευτήρας) Φράγματος Μόρνου 7.3 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ Η δειγματοληψία του νερού γίνεται με κατάλληλους δειγματολήπτες σε όλη την τοποθεσία που θα πρέπει να εξεταστεί. Οι φυσικοχημικοί προσδιορισμοί που πρέπει να γίνουν περιλαμβάνουν τη μέτρηση ασταθών αλλά και σταθερών χημικών παραμέτρων. Οι ασταθείς φυσικοχημικές Σελίδα 55

57 παράμετροι είναι αυτές που μεταβάλλονται με το χρόνο όπως για παράδειγμα η θερμοκρασία, το ph, το δυναμικό οξειδοαναγωγής, τα διαλυμένα αέρια κ.α. Οι σταθερές φυσικοχημικές παράμετροι δεν μεταβάλλονται με το χρόνο και συνίστανται στα κύρια στοιχεία, τα δευτερεύοντα στοιχεία, τα ιχνοστοιχεία, και μπορούν να προσδιορισθούν στο εργαστήριο. Για τον ορθότερο προσδιορισμό των ασταθών φυσικοχημικών παραμέτρων χρησιμοποιούνται κυρίως ηλεκτρόδια. Αυτά προσαρμόζονται σε μια κατάλληλη συσκευή η οποία με τη σειρά της προσαρμόζεται στον σωλήνα εξόδου του νερού και εμποδίζει την επαφή του ατμοσφαιρικού αέρα με το νερό. Τα δείγματα από το φράγμα του Μόρνου ήταν έξι στο σύνολό τους, και ελήφθησαν από τις διαρροές στις σήραγγες, και από πιεζόμετρα. Οι θέσεις από τις οποίες ελήφθησαν τα εν λόγω δείγματα είναι οι εξής: Δείγμα 1 Δείγμα 2 Δείγμα 3 Δείγμα 4 Δείγμα 5 Δείγμα 6 Στοά - Φράγμα Μόρνου Στοά - Φράγμα Μόρνου Στοά - Φράγμα Μόρνου Στοά - Φράγμα Μόρνου Στοά - Φράγμα Μόρνου Στοά - Φράγμα Μόρνου Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 Αριστερό (Νότιο) Σ4 Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 Σήραγγα ελεγχου Πιεζομετρο Σ2 Σήραγγα ελεγχου Διαρροη 2 Φωτογραφίες από τις διαρροές που περιγράφονται στον παραπάνω πίνακα παρατίθενται στο παράρτημα της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Σελίδα 56

58 Εικ.21. Σήραγγα κάτω από το Φράγμα Μόρνου, καθεστώς δειγματοληψίας Εικ.22. Σήραγγα Σ1 μέσα στο Φράγμα του Μόρνου Σελίδα 57

59 7.4 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Πριν από κάθε δειγματοληψία σε μια περιοχή θα πρέπει να εξασφαλίζεται η αντιπροσωπευτικότητα των δειγμάτων του υδροφόρου ορίζοντα ή της διαρροής που μελετάται έτσι ώστε τα αποτελέσματα των αναλύσεων που θα γίνουν αργότερα να είναι συγκρίσιμα. Έτσι πρωταρχικά, δίνεται προσοχή έτσι ώστε με σιγουριά όλα τα δείγματα του υπόγειου νερού ή της διαρροής να προέρχονται από την ίδια τοποθεσία ή υδροφόρο στρώμα, καθώς επίσης και το καθεστώς άντλησης στα πηγάδια δειγματοληψίας (σε περίπτωση υδροφόρου) να είναι για όλα το ίδιο. Σε περίπτωση ύπαρξης μιας περιόδου στασιμότητας του νερού γνωρίζουνε ότι μπορεί να επέλθει αλλαγή στις φυσικοχημικές παραμέτρους του υπόγειου νερού. Αυτές οι αλλαγές συνίστανται κυρίως στη μετακίνηση ιόντων υδρογόνου που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ph. Η συνεχής προσφορά μοριακού υδρογόνου και η καθίζηση των θειούχων αλάτων έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση στο δυναμικό οξειδοαναγωγής. Η χαμηλή ηλεκτρική αγωγιμότητα οφείλεται στην καθίζηση των ανθρακικών ορυκτών που προκαλείται από το υψηλό ph. Οι παρακάτω αντιδράσεις που μας δείχνουν τις αναφερθείσες αλλαγές στις φυσικοχημικές παραμέτρους, μπορούν να προχωρήσουν με γρήγορους ρυθμούς όταν υπάρχουν τα κατάλληλα βακτήρια. Fe + 2H + + CO 3 2- FeCO 3 + H 2 Fe + 2H + + 2HS FeS H 2 Σελίδα 58

60 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΛΑΞΗ ΤΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ Η ποσότητα του νερού που προορίζεται για χημικές αναλύσεις τοποθετείται σε μπουκάλια πολυαιθυλενίου. Τα γυάλινα μπουκάλια δεν συνιστώνται επειδή ορισμένα κατιόντα όπως Fe 2+, Cu 2+, Mn 2+, Al 2+, Cr 2+, υπόκεινται σε απώλειες προσρόφησης ή ιοανταλλαγής με τα τοιχώματα των γυάλινων μπουκαλιών. Τα μπουκάλια που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να ξεπλένονται καλά με το ίδιο νερό που θα αναλυθεί, πριν τη δειγματοληψία. Όταν ληφθεί το δείγμα το δοχείο πρέπει να σφραγίζεται καλά και να φυλάσσεται σε ψυγείο σε θερμοκρασία 4 ο C, μέχρι να μεταφερθεί στο εργαστήριο για ανάλυση. Εικ.23. Φύλαξη δειγμάτων σε μπουκάλια πολυαιθυλενίου Γενικά συνίσταται η διήθηση του δείγματος μέσα από ηθμό 0,45 μικρομέτρων, όταν ανιχνεύονται ουσίες όπως το Βόριο, τα Χλωριόντα, τα Φθοριόντα, το Λίθιο, τα Νιτρικά, τα Νιτρώδη, ο διαλελυμένος Φώσφορος, το Νάτριο, το Κάλιο, το Πυρίτιο, τα Θειικά, τα διαλελυμένα στερεά και η Σελίδα 59

61 σκληρότητα. Για τον προσδιορισμό της οξύτητας, της αλκαλικότητας, του διαλελυμένου οξυγόνου, των ph, E.C. και χρώματος, καθώς επίσης και αμμωνίας χημικά απαιτούμενου οξυγόνου, βιολογικά απαιτούμενου οξυγόνου, συνολικού φωσφόρου, αιωρούμενων στερεών και θολερότητας απαιτείται μέρος του δείγματος που δεν έχει υποστεί διήθηση και οξύνιση. Γενικά για την περίπτωσή μας, όπως συμβαίνει και για μια πλήρη χημική ανάλυση, προσδιορίστηκαν οι παρακάτω παράμετροι και περιεκτικότητες: a) Cl -, HCO 3 -, SO 4 2-, CO 3 2-, NO 3 -, NO 2 - b) Ca 2+, Mg 2+, Na +, K + c) ph, Eh, E.C. διαλελυμένο οξυγόνο Ο προσδιορισμός των παραμέτρων της σειράς (c) γίνεται στην ύπαιθρο, αλλά οι μετρήσεις ph, E.C., μπορούν να επαναληφθούν και στο εργαστήριο. Ο προσδιορισμός των παραμέτρων της σειράς (a) γίνεται στο εργαστήριο και για την σωστή διεξαγωγή του χρειάζεται διηθημένο δείγμα όγκου ίσου με 1 λίτρο. Ο προσδιορισμός των παραμέτρων της σειράς (b) γίνεται επίσης στο εργαστήριο και για τη σωστή διεξαγωγή του απαιτείται διηθημένο οξυνισμένο δείγμα όγκου ίσου με ½ λίτρο. Το δείγμα οξυνίζεται προκειμένου τα μέταλλα να διατηρηθούν σε διάλυση και για το σκοπό αυτό στο μπουκάλι ½ λίτρου προστίθεται συνήθως ποσότητα 5ml καθαρού νιτρικού οξέος. Σελίδα 60

62 7.5 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΔΡΟΧΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Φυσικοχημικές Παράμετροι Η Θερμοκρασία Η θερμοκρασία είναι μία σπουδαία παράμετρος που πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη στη μελέτη της χημικής σύστασης των νερών. Η μέτρηση της θερμοκρασίας με τη βοήθεια θερμομέτρων, πνευματικών ή ηλεκτρονικών πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πλησιέστερα στις πηγές προέλευσης του νερού προκειμένου η τιμή της να αντιστοιχεί στην πραγματική θερμοκρασία του νερού. Έτσι για τις πηγές, η μέτρηση γίνεται στο σημείο εξόδου του νερού από το έδαφος ενώ για στη δική μας περίπτωση, η μέτρηση έγινε κατευθείαν από το σημείο εξόδου του νερού από τη διαρροή. Η Ηλεκτρική Αγωγιμότητα Η Ηλεκτρική Αγωγιμότητα αποτελεί επίσης μια πολύ σημαντική φυσικοχημική παράμετρο. Είναι το αντίστροφο της ηλεκτρικής αντίστασης και δίνεται σε μονάδες Siemens/meter (S/m). Η μέτρηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία, επειδή όμως συνδέεται πολύ στενά με τη θερμοκρασία του νερού, πρέπει να τηρούνται παρόμοιες με αυτή συνθήκες μέτρησης. Γενικά, ισχύει πως με την αύξηση της θερμοκρασίας, συνεπάγεται και αύξηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας. Η μέτρηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας βασίζεται στη μέτρηση της ειδικής αντίστασης του νερού. Σελίδα 61

63 Ενεργός Οξύτητα (ph) Το ph είναι μια υδροχημική παράμετρος καθοριστικής σημασίας στη μελέτη της χημείας των νερών και ως εκ τούτου ο προσδιορισμός της είναι απαραίτητος. Είναι μια ασταθής παράμετρος της οποίας η τιμή μεταβάλλεται εύκολα, ιδιαιτέρως με αλλαγή της μερικής πίεσης του CO 2, και κατά συνέπεια είναι αναγκαίο η μέτρηση του ph να γίνεται επιτόπου στα σημεία εξόδου του νερού και μάλιστα χωρίς καμία καθυστέρηση. Το ph προσδιορίζεται με την βοήθεια ηλεκτροδίου υάλου ηλεκτροδίου καλομέλανος ή ενός ph μέτρου, που ήταν και η μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε εμείς. Δυναμικό Οξειδοαναγωγής Το δυναμικό οξειδοαναγωγής δίνει πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση οξείδωσης των στοιχείων ενός υδατικού διαλύματος. Εάν το δυναμικό οξειδοαναγωγής είναι αρνητικό, το διάλυμα είναι αναγωγικό ενώ εάν είναι θετικό το διάλυμα είναι οξειδωτικό. Η μέτρησή του είναι ποιοτική αλλά βοηθά στην κατανόηση της φύσης των μεταλλικών ειδών στα διαλύματα και επίσης στα πιθανά διαβρωτικά αποτελέσματα του νερού στα υλικά. Διαλελυμένο Οξυγόνο Η παρουσία του διαλελυμένου οξυγόνου στο νερό υποδεικνύει την πρόσφατη έκθεσή του στον ατμοσφαιρικό αέρα. Μικρές ποσότητες οξυγόνου ή και απουσία αυτού παρατηρούνται σε παλαιά νερά που είτε είναι απολιθωμένα, είτε δεν ανανεώνονται. Η μέτρηση του διαλελυμένου οξυγόνου μπορεί να γίνει ποτενσιομετρικά ή με αναλυτική διαδικασία. Πρέπει εδώ να τονιστεί, πως είναι αναγκαία η επιτόπου μέτρηση του επειδή η έκθεση του δείγματος του υπόγειου νερού στον ατμοσφαιρικό αέρα αλλοιώνει σε μικρό Σελίδα 62

64 χρονικό διάστημα τη συγκέντρωση του O 2 στο δείγμα, μάλιστα, όταν υπάρχει η δυνατότητα προτιμάται η μέτρηση με ηλεκτρόδιο το οποίο προσαρμόζεται στη θέση της ειδικής συσκευή που όπως προαναφέρθηκε χρησιμοποιείται και για τη μέτρηση του δυναμικού οξειδοαναγωγής. Εικ.24.Μηχάνημα Επιτόπου Μέτρησης Ασταθών Φυσικοχημικών Παραμέτρων, και ληφθέντα Δείγματα Νερού Σελίδα 63

65 7.5.2 Μετρήσεις Φυσικών Παραμέτρων Αλκαλικότητα Αλκαλικότητα είναι η ικανότητα του νερού να εξουδετερώνει οξέα. Στο εργαστήριο προσδιορίζεται με τιτλοδότηση του δείγματος του νερού με διάλυμα θειικού οξέος. Η αλκαλικότητα οφείλεται στην παρουσία όξινων ανθρακικών, των ανθρακικών και των υδροξυλιακών ιόντων. Τα όξινα ανθρακικά ιόντα παρουσιάζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό έναντι των άλλων σε συνήθη ph. Οξύτητα Οξύτητα είναι η ικανότητα του νερού να εξουδετερώνει βάσεις. Οφείλεται κυρίως στην ύπαρξη διαλελυμένου CO 2 στο νερό. Για τον υπολογισμό των ανθρακικών παραμέτρων χρησιμοποιείται η σχέση: (H 2 CO 3 *) = (CO 2 οξύτητα) Σκληρότητα Η σκληρότητα του νερού οφείλεται κυρίως στα δισθενή κατιόντα που είναι διαλελυμένα σε αυτό. Η παρουσία των ιόντων αυτών σε μεγάλες συγκεντρώσεις προσδίδει συγκεκριμένες ιδιότητες στο πόσιμο νερό όπως για παράδειγμα την ικανότητα να μην αφρίζει όταν έρχεται σε επαφή με το σαπούνι κ.λπ. Γενικά, η σκληρότητα του νερού διακρίνεται σε Παροδική και Μόνιμη. Σελίδα 64

66 Η Παροδική σκληρότητα ή Ανθρακική σκληρότητα, οφείλεται στα ορυκτά ανθρακικό ασβέστιο και μαγνήσιο (CaCO 3, MgCO 3 ), που διαλύονται στα νερά, κυρίως στα υπόγεια. Η διαλυτότητα των σχετικά δυσδιάλυτων αυτών ορυκτών αυξάνει με την αύξηση της μερικής πίεσης του CO 2. Η Μόνιμη σκληρότητα οφείλεται στα ορυκτά του θειικού ασβεστίου και του θειικού μαγνησίου που διαλύονται στα νερά και κυρίως στα υπόγεια. Στις περιοχές που δεν συμβαίνει απόθεση εβαποριτών, η κύρια πηγή των θειικών ιόντων είναι γενικά η οξείδωση του σιδηροπυρίτη. Τα θειικά άλατα που προκύπτουν είναι δυνατόν να οξειδωθούν προς οξείδιο του σιδήρου και θειικό οξύ. Ολική σκληρότητα είναι το άθροισμα της Παροδικής και της Μόνιμης σκληρότητας. Η σκληρότητα εκφράζεται σε ισοδύναμο CaCO 3 σε mg/l αλλά και σε βαθμούς σκληρότητας καθώς επίσης και σε meq/l. Γενικά, σε σκληρά νερά η συγκέντρωση των όξινων ανθρακικών ιόντων είναι περίπου ίση με την αλκαλικότητα επειδή η συγκέντρωση των ανθρακικών ιόντων είναι πολύ μικρή. Έτσι η Παροδική σκληρότητα είναι μικρότερη από την αλκαλικότητα και την ολική σκληρότητα. Εάν η διαφορά μεταξύ Ολικής σκληρότητας και αλκαλικότητας είναι θετική, τότε ισούται με τη μόνιμη σκληρότητα. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΤΑ Piper Ο Piper πρότεινε ένα τρόπο ταξινόμησης των νερών που βασίζεται στη χημική τους σύσταση. Σύμφωνα με αυτή, καταρχάς, γίνεται αναγωγή των στοιχείων σε μονάδες (r=meq/l) και προσδιορίζεται η εκατοστιαία αναλογία Σελίδα 65

67 τους στην ανάλυση. Η εκατοστιαία αναλογία αναφέρεται στο 100% τόσο των κατιόντων όσο και των ανιόντων. Στη συνέχεια το νερό ταξινομείται με βάση ανιόντα και κατιόντα, τα οποία συνεισφέρουν περισσότερο από 50% στην ολική συγκέντρωση. 7.6 ΥΔΡΟΧΗΜΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Κυκλικά Διαγράμματα Στα Κυκλικά Διαγράμματα η ακτίνα του κύκλου που παρουσιάζει μια χημική ανάλυση σε σχέση πάντα με κάποια κλίμακα, είναι ανάλογη με την ολική συγκέντρωση της συγκεκριμένης ανάλυσης. Για την παρουσίαση των ιόντων ο κύκλος διαιρείται σε τομείς το εμβαδό των οποίων είναι ανάλογο των συγκεντρώσεων του αντιστοιχούντος σε αυτό ιόντος. Διαγράμματα Piper Τα διαγράμματα αυτά προτάθηκαν από τον Piper. Η προβολή των αναλύσεων των δειγμάτων του νερού γίνεται ως εξής: οι συγκεντρώσεις των κατιόντων και των ανιόντων εκφράζονται αρχικά επί τοις εκατό (%). Στο τρίγωνο των ανιόντων προβάλλονται οι επί τοις εκατό (%) συγκεντρώσεις των ανιόντων. Ομοίως γίνεται και για τα κατιόντα. Έτσι, λαμβάνονται για κάθε χημική ανάλυση δύο σημεία τα οποία προβάλλονται με παράλληλη μετατόπιση προς τις εξωτερικές πλευρές των τριγώνων στο ρόμβο. Από την τομή των ευθειών προκύπτει ένα σημείο, που αντιπροσωπεύει την ανάλυση. Σελίδα 66

68 Διαγράμματα Durov Πρόκειται για τροποποίηση των τριγωνικών διαγραμμάτων από τον Durov. Τα διαγράμματα αυτά αποτελούνται από ρομβικά σχήματα, ισόπλευρα τρίγωνα, το κεντρικό τετράγωνο. Γενικά, στα διαγράμματα αυτά η προβολή του σημείου των ανιόντων συναντά αυτή των κατιόντων μέσα στο κύριο τετράγωνο, δίνοντας έτσι ένα τύπο νερού ανάλογα με το μικρότερο τετράγωνο. 8 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΝΕΡΟΥ 8.1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Τα δείγματα νερού μεταφέρθηκαν στο εργαστήριο Υδρογεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών και προσδιορίστηκαν: Τα νιτρικά, νιτρώδη, φωσφορικά, φθοριούχα ιόντα, με την μέθοδο της φασματοφωτομετρίας μοριακής απορρόφησης σε φασματόμετρο DR 400. Τα χλωριόντα, η σκληρότητα ασβεστίου και η ολική σκληρότητα με τη μέθοδο τιτλοδότησης Hach. Τα ιόντα Ca 2+, Mg 2+, Na +, K + με τη μέθοδο της ατομικής απορρόφησης σε φασματοφωτόμετρο GBC AVANTA. Σελίδα 67

69 Μετρήσεις με Τιτλοδότηση Κατά τη διαδικασία τιτλοδότησης αναμιγνύουμε δύο αντιδραστήρια, με το ένα να έχει μεταβλητή συγκέντρωση έτσι ώστε να ρυθμίζει την ποσοτική ανάλυση του δείγματος. Όταν το χρώμα αλλάξει τότε καταγράφουμε την τιμή της συγκέντρωσης της ουσίας, για την οποία γίνεται η μέτρηση. Για το λόγο αυτό οι μετρήσεις γίνονται σταδιακά ούτως ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη ακρίβεια. Εικ.25,26,27 Μετρήσεις με Τιτλοδότηση όπου παρατηρούμε το χρώμα να αλλάζει σταδιακά από μπλε σε ροζ Σελίδα 68

70 Μετρήσεις με χρήση φασματοφωτομέτρου Hach DR 400 Το φασματοφωτόμετρο λειτουργεί με ακτινοβολία φωτός, η οποία προσπίπτει στο υδατικό διάλυμα και απορροφά μέρος αυτής με αποτέλεσμα η ισχύς του φωτός όταν εξέρχεται του δείγματος να είναι μικρότερη της αρχικής. Η απορρόφηση της προσπίπτουσας ακτινοβολίας είναι ανάλογη της συγκέντρωσης του κάθε στοιχείου ή ουσίας στο διάλυμα. Για κάθε ουσία που πρέπει να μετρηθεί στο υδατικό διάλυμα, αντιστοιχεί συγκεκριμένο μήκος κύματος το οποίο εν συνεχεία αντιστοιχεί στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που απορροφάται από την ουσία. Η απορρόφηση της ακτινοβολίας και η συγκέντρωση βρίσκονται από τον τύπο: A = a*b*c Όπου: Α= απορρόφηση (a)= σταθερά (απορροφητικότητα) (b)= μήκος διαδρομής φωτός (C)= συγκέντρωση σε τιμές που ρυθμίζονται στο φασματοφωτόμετρο Εικ.28 Φασματοφωτόμετρο Hach DR 400 Σελίδα 69

71 Μετρήσεις με χρήση φασματοφωτομέτρου ατομικής απορρόφησης Το φασματοφωτόμετρο ατομικής απορρόφησης χρησιμοποιεί μια κυψελίδα ατομοποίησης, που μπορεί να είναι είτε φλόγα αέρα ακετυλενίου, είτε ένας ανοιχτός κύλινδρος από γραφίτη. Μέσα στην κυψελίδα τοποθετείται το διάλυμα του δείγματος, σε μορφή σταγονιδίων, το οποίο διασπάται σε νέφος ατόμων, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν. Στη συνέχεια προσπίπτει ακτινοβολία συγκεκριμένων μηκών κύματος πάνω στα άτομα, με αποτέλεσμα να απορροφούν την ενέργεια και να διεγείρονται. Τέλος, ένας ανιχνευτής μετράει το μήκος κύματος που απορροφήθηκε και δίνει τις τιμές της συγκέντρωσης του στοιχείου στο δείγμα (Λυδάκης 2007). 8.2 ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ Ενεργός Οξύτητα (ph), Θερμοκρασία Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή ph T Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ4 Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 7,35 11,5 Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ2 Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη 2 7,5 12,1 min 7,35 11,5 max 7,5 12,1 average 7,425 11,8 C Πίνακας Αναλύσεων 1: Φυσικοχημικές μεταβλητές παράμετροι ph, Θερμοκρασίας. Σελίδα 70

72 Από τις αναλύσεις του πίνακα 1, συμπεραίνουμε πως η θερμοκρασία των δειγμάτων του νερού που ελήφθησαν, κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα, με μια μικρή τάση χαμηλών τιμών, ενώ το ph μας υποδεικνύει πως το νερό δεν φανερώνει ιδιαίτερη οξύτητα ή ιδιαίτερη αλκαλικότητα, οπότε και μπορεί να χαρακτηριστεί ως σχεδόν ουδέτερο. Ωστόσο, για να είμαστε πιο ακριβείς στα συμπεράσματα μας, μπορούμε να πούμε πως τα δείγματα νερού χαρακτηρίζονται ως Ελαφρώς Βασικά. Ηλεκτρική Αγωγιμότητα (E.C.) Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή cond cond μs/cm μs/cm (25 ο C) Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ4 Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 325,7 445,8 Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ2 Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη 2 305,8 408,5 min 305,8 408,5 max 325,7 445,8 average 315,75 427,15 Πίνακας Αναλύσεων 2: Φυσικοχημικές μεταβλητές παράμετροι Ηλεκτρική Αγωγιμότητα και Ηλεκτρική Αγωγιμότητα στους 25 ο C. Από τα στοιχεία των αναλύσεων του Πίνακα 2, συμπεραίνουμε πως οι τιμές της Ηλεκτρικής Αγωγιμότητας κυμαίνονται από 305,8 μs/cm έως 325,7 μs/cm για τις συνθήκες περιβάλλοντος, ενώ για τις ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας 25 ο C οι τιμές κυμαίνονται από 408,5 μs/cm έως 445,8 μs/cm. Οι τιμές αυτές χαρακτηρίζονται ως φυσιολογικές αν και ελαφρώς χαμηλές. Σελίδα 71

73 Αλκαλικότητα και Ολική Σκληρότητα Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή Alkalinity Total Hardness mg/l CaCO3 mg/l CaCO3 Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη ,0 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη min ,0 max ,0 average ,6 Πίνακας Αναλύσεων 3: Φυσικές Παράμετροι Αλκαλικότητα και Ολική Σκληρότητα. Από τα αποτελέσματα των αναλύσεων του Πίνακα 3, συμπεραίνουμε πως η μέγιστη τιμή της Αλκαλικότητας είναι 199 mg/l CaCO3 ενώ η ελάχιστη είναι 119 mg/l CaCO3. Επίσης, η μέγιστη τιμή της Ολικής Σκληρότητας είναι 190,0 mg/l CaCO3 ενώ η ελάχιστη είναι 127,0 mg/l CaCO3. Γενικά, το εύρος των δειγμάτων χαρακτηρίζεται ως Σκληρά Νερά, ενώ υπάρχουν και δύο ακραίες περιπτώσεις, αυτή του Δείγματος 5 του οποίου η τιμή Ολικής Σκληρότητας είναι 127,0 mg/l και μπορεί να χαρακτηριστεί ως Μετρίως Σκληρό Νερό, και αυτή του Δείγματος 3 του οποίου η τιμή Ολικής Σκληρότητας ανέρχεται στα 190,0 mg/l και μπορεί να χαρακτηριστεί ως Πολύ Σκληρό Νερό. Σελίδα 72

74 Όξινα Ανθρακικά Ιόντα Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή HCO3 Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 183,00 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ4 198,86 Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 242,78 Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 224,48 Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ2 145,18 Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη 2 225,70 min 145,18 max 242,78 average 200,995 Πίνακας Αναλύσεων 4: Φυσική Παράμετρος Όξινων Ανθρακικών Ιόντων. mg/l Από τον παραπάνω πίνακα 4 παρατηρούμε ότι η μέγιστη τιμή όξινων ανθρακικών βρίσκεται στο Δείγμα 3, και ανέρχεται σε 242,78 mg/l ενώ η ελάχιστη βρίσκεται στο Δείγμα 5, και ανέρχεται σε 145,18 mg/l. Οι τιμές των αναλύσεων φαίνονται να είναι υψηλές, οπότε μπορούμε να συμπεράνουμε πως η αύξηση αυτή, οφείλεται στη διάλυση ανθρακικών ορυκτών, όπως ασβεστόλιθοι της γύρω περιοχής, και οξείδωση οργανικού άνθρακα. HCO3 mg/l 12% 18% 20% 15% 20% 16% Δείγμα 1 Δείγμα 2 Δείγμα 3 Δείγμα 4 Δείγμα 5 Δείγμα 6 Κυκλικό Διάγραμμα 1: Τρισδιάστατη παρουσίαση ποσοστών των όξινων ανθρακικών στα δείγματα νερού. Σελίδα 73

75 Δισθενή Κατιόντα Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή Ca Mg Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 55,2 4,1 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ4 48,8 9,3 Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 62,4 8,3 Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 54,4 7,8 Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ2 42,4 5,1 Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη 2 52,8 10,7 min 42,4 4,146 max 62,4 10,732 average 52,6 7,530 Πίνακας Αναλύσεων 5: Αναλύσεις παραμέτρων Δισθενών Κατιόντων. mg/l mg/l Από τις αναλύσεις που φαίνονται στον πίνακα 5 παρατηρούμε πως η μέγιστη τιμή του Ασβεστίου, βρίσκεται στο Δείγμα 3 με τιμή 62,4 mg/l και η ελάχιστη στο Δείγμα 5 με τιμή 42,4 mg/l. Επίσης η μέγιστη τιμή του Μαγνησίου που βρίσκεται στα δείγματα νερού, παρατηρείται στο Δείγμα 6 με τιμή 10,7 mg/l ενώ η ελάχιστη παρατηρείται στο Δείγμα 1 με τιμή 4,1 mg/l. Κατά τα άλλα οι τιμές φαίνονται να είναι φυσιολογικές. Μονοσθενή Κατιόντα και Θειικά Ιόντα Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή Na K SO 4 mg/l mg/l mg/l Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 9 1,2 30,7 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ4 8,5 0,8 27,5 Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 7,5 1,3 25,3 Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 9 1,2 25,1 Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ2 9,2 0,9 30,7 Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη 2 6,4 0,8 27,3 min 6,4 0,8 25,1 max 9,2 1,3 30,7 average 8,15 1,038 27,8 Πίνακας Αναλύσεων 6: Παρουσιάζονται οι υδροχημικές αναλύσεις των Μονοσθενών Κατιόντων και των Θειικών Ιόντων. Σελίδα 74

76 Οι αναλύσεις του πίνακα 7 παρουσιάζουν πολύ χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης Νατρίου στα Δείγματα νερού που ελήφθησαν, κάτι που είναι αξιοσημείωτο για μη επιφανειακά νερά. Οι τιμές συγκέντρωσης του Καλίου μπορούν να χαρακτηριστούν ως ελαφρώς χαμηλότερες του φυσιολογικού. Ανιόντα Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή Cl F Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 4,3 0,13 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ4 4,9 0,1 Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 3,8 0,09 Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 5,2 0,06 Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ2 5 0,04 Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη 2 3,8 0,05 min 3,8 0,04 max 5,2 0,13 average 4,5 0,08 Πίνακας 7: Παρουσιάζονται οι υδροχημικές αναλύσεις των ανιόντων Χλωρίου και Φθορίου. Από τις αναλύσεις που φαίνονται στον Πίνακα 7, παρατηρούμε πως η μέγιστη τιμή του Χλωρίου στα δείγματα είναι αυτή που παρουσιάζεται στο Δείγμα 4 και ανέρχεται στα 5,2 mg/l, ενώ η ελάχιστη παρουσιάζεται στο Δείγμα 3 και ανέρχεται στα 3,8 mg/l. Γενικά οι τιμές της συγκέντρωσης του Χλωρίου στα συγκεκριμένα δείγματα φαίνονται ελαφρώς χαμηλές. Επίσης, η μέγιστη τιμή του Φθορίου παρουσιάζεται στο Δείγμα 1 και ανέρχεται στα 0,13 mg/l ενώ η ελάχιστη παρουσιάζεται στο Δείγμα 5 και ανέρχεται στα 0,04 mg/l. Οι χαμηλές συγκεντρώσεις φαίνονται φυσιολογικές και προέρχονται από τη διάλυση των πετρωμάτων της γύρω περιοχής. mg/l mg/l Σελίδα 75

77 Νιτρικά, Νιτρώδη και Φωσφορικά Ιόντα Τύπος Τοποθεσία Αντέρεισμα Διαρροή NO 3 NO 2 PO 4 mg/l mg/l mg/l Δείγμα 1 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Διαρροη 9 0,9 0,057 Δείγμα 2 Στοά - Φρ. Μόρν. Αριστερό (Νότιο) Σ4 0,8 0,008 0,058 Δείγμα 3 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Σ3 Διαρροη 1 0,8 0,011 0,036 Δείγμα 4 Στοά - Φρ. Μόρν. Δεξιό (Βόρειο) Διαρροη 30 G5 1 0,007 0,04 Δείγμα 5 Στοά - Φρ. Μόρν. Πιεζομετρο Σ2 1,8 0,005 0,058 Δείγμα 6 Στοά - Φρ. Μόρν. Σήραγγα ελεγχου Σήρ. Ελέγχου Διαρροη 2 0,7 0,006 0,054 min 0,7 0,005 0,036 max 1,8 0,011 0,058 average 1,06 0,008 0,050 Πίνακας 8: Παρουσιάζονται οι υδροχημικές Αναλύσεις των Νιτρικών, των Νιτρώδων και των Φωσφορικών Ιόντων Από τις αναλύσεις που προκύπτουν από τον πίνακα 8, παρατηρούμε πως οι συγκεντρώσεις των παραπάνω οξέων παρουσιάζονται ελαφρώς χαμηλές. Συγκεκριμένα, αυτές οι χαμηλές τιμές μπορεί να προέρχονται από τις μικρές ποσότητες λιπασμάτων στη γύρω περιοχή ή οργανικής ύλης που βρίσκεται σε αποσύνθεση. 8.3 ΚΥΚΛΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ Σε αυτή την παράγραφο θα εξετάσουμε ανά δείγμα που ελήφθη τις συγκεντρώσεις ορισμένων παραμέτρων, οι οποίες θα παρουσιαστούν σε μορφή τρισδιάστατων κυκλικών διαγραμμάτων. Οι συγκεντρώσεις των στοιχείων που θα συμμετέχουν σε κάθε δείγμα, συνεπώς και διάγραμμα, θα βρίσκονται και σε επί τις εκατό (%) ποσοστιαία αναλογία. Σελίδα 76

78 ΔΕΙΓΜΑ 1 11% 2% 1% Ca mg/l 19% 3% 0% Mg mg/l Na mg/l 64% K mg/l HCO3 mg/l SO4ˉ² mg/l Clˉ mg/l Κυκλικό Διάγραμμα 2: Παρουσιάζονται οι κατανομές των συγκεντρώσεων των στοιχείων του Δείγματος 1 ΔΕΙΓΜΑ 2 9% 67% 2% 16% 3% 3% 0% Ca mg/l Mg mg/l Na mg/l K mg/l HCO3 mg/l SO4ˉ² mg/l Clˉ mg/l Κυκλικό Διάγραμμα 3: Παρουσιάζονται οι κατανομές των συγκεντρώσεων των στοιχείων του Δείγματος 2 Σελίδα 77

79 ΔΕΙΓΜΑ 3 7% 1% Ca mg/l 69% 18% 2% 2% 1% Mg mg/l Na mg/l K mg/l HCO3 mg/l SO4ˉ² mg/l Clˉ mg/l Κυκλικό Διάγραμμα 4: Παρουσιάζονται οι κατανομές των συγκεντρώσεων των στοιχείων του Δείγματος ΔΕΙΓΜΑ 4 8% 1% 69% 17% 2% 3% 0% Ca mg/l Mg mg/l Na mg/l K mg/l HCO3 mg/l SO4ˉ² mg/l Clˉ mg/l Κυκλικό Διάγραμμα 5: Παρουσιάζονται οι κατανομές των συγκεντρώσεων των στοιχείων του Δείγματος 4. Σελίδα 78

80 ΔΕΙΓΜΑ 5 13% 61% 2% 18% 0% 2% 4% Ca mg/l Mg mg/l Na mg/l K mg/l HCO3 mg/l SO4ˉ² mg/l Clˉ mg/l Κυκλικό Διάγραμμα 6: Παρουσιάζονται οι κατανομές των συγκεντρώσεων των στοιχείων του Δείγματος 5 ΔΕΙΓΜΑ 6 9% 1% 3% Ca mg/l 69% 16% 2% 0% Mg mg/l Na mg/l K mg/l HCO3 mg/l SO4ˉ² mg/l Clˉ mg/l Κυκλικό Διάγραμμα 7: Παρουσιάζονται οι κατανομές των συγκεντρώσεων των στοιχείων του Δείγματος 6. Σελίδα 79

Φράγματα: Ταξινόμηση κατασκευαστικές απαιτήσεις. Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

Φράγματα: Ταξινόμηση κατασκευαστικές απαιτήσεις. Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Φράγματα: Ταξινόμηση κατασκευαστικές απαιτήσεις Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Ορισμός 2 Ταξινόμηση ανάλογα με το σκοπό 3 Ταξινόμηση ανάλογα με τη χρήση Υδροηλεκτρικά (Ενεργειακά)

Διαβάστε περισσότερα

Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών Επιστημών, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών

Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών Επιστημών, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 15780 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ. Καθηγητής 6η ΑΣΚΗΣΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ II ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ βασική απαίτηση η επαρκής γνώση των επιμέρους στοιχείων - πληροφοριών σχετικά με: Φύση τεχνικά χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ 10. Εφαρμογές Τεχνικής Γεωλογίας Διδάσκων: Μπελόκας

Διαβάστε περισσότερα

Φράγματα: Βασικά κριτήρια επιλογής θέσης κατασκευής. Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

Φράγματα: Βασικά κριτήρια επιλογής θέσης κατασκευής. Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Φράγματα: Βασικά κριτήρια επιλογής θέσης κατασκευής Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Παράγοντες που καθορίζουν τη δυνατότητα κατασκευής φράγματος Γεωλογικοί παράγοντες Κοινωνικοί

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι χωμάτινων φραγμάτων (α) Με διάφραγμα (β) Ομογενή (γ) Ετερογενή ή κατά ζώνες

Τύποι χωμάτινων φραγμάτων (α) Με διάφραγμα (β) Ομογενή (γ) Ετερογενή ή κατά ζώνες Χωμάτινα Φράγματα Κατασκευάζονται με γαιώδη υλικά που διατηρούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους Αντλούν την αντοχή τους από την τοποθέτηση, το συντελεστή εσωτερικής τριβής και τη συνάφειά τους. Παρά τη

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Γεωφραγμάτων

Τεχνολογία Γεωφραγμάτων Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τεχνολογία Γεωφραγμάτων Φώτης Π. Μάρης Αναπλ. Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτικοί Μηχανικοί ΕΜΠ Τεχνική Γεωλογία Διαγώνισμα 10/ ΘΕΜΑ 1 ο (4 βαθμοί)

Πολιτικοί Μηχανικοί ΕΜΠ Τεχνική Γεωλογία Διαγώνισμα 10/ ΘΕΜΑ 1 ο (4 βαθμοί) Πολιτικοί Μηχανικοί ΕΜΠ Τεχνική Γεωλογία Διαγώνισμα 10/2006 1 ΘΕΜΑ 1 ο (4 βαθμοί) 1. Σε μια σήραγγα μεγάλου βάθους πρόκειται να εκσκαφθούν σε διάφορα τμήματά της υγιής βασάλτης και ορυκτό αλάτι. α) Στο

Διαβάστε περισσότερα

Ταμιευτήρες Τύποι Φραγμάτων:

Ταμιευτήρες Τύποι Φραγμάτων: Τεχνική Γεωλογία 10. Εφαρμογές Τεχνικής Γεωλογίας Ταμιευτήρες Ταμιευτήρες Τύποι Φραγμάτων: Άκαμπτα φράγματα: βαρύτητας σκυροδέματος Μια μονολιθική κατασκευή από οπλισμένο σκυρόδεμα τριγωνικής διατομής.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ. ΚΑΘ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, ΚΑΘ. Φεβρουάριος 2015 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 7 η Άσκηση

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 7 η Άσκηση Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 7 η Άσκηση Στεγανότητα θέσης φράγματος. Αξιολόγηση επιτόπου δοκιμών περατότητας Lugeon. Κατασκευή κουρτίνας τσιμεντενέσων. Β.Χρηστάρας Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας

Διαβάστε περισσότερα

Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών Επιστημών, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών

Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών Επιστημών, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 15780 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Υλικά και τρόπος κατασκευής χωμάτινων φραγμάτων

Υλικά και τρόπος κατασκευής χωμάτινων φραγμάτων Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Υλικά και τρόπος κατασκευής χωμάτινων φραγμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Λέκτορας ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, ΚΑΘ. Ενδεικτικό παράδειγµα θεµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Κ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Κ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Κ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Διευθυντής Κλιμακίου Επίβλεψης Έργων Δυτικής Μακεδονίας Αιανή 50004, Κοζάνη. 1 Ταμιευτήρας Elati basin Ιλαρίωνα Φραγμα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ. Dr. Βανδαράκης Δημήτριος (dbandarakis@hua.gr) Dr. Παυλόπουλος Κοσμάς Καθηγητής (kpavlop@hua.

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ. Dr. Βανδαράκης Δημήτριος (dbandarakis@hua.gr) Dr. Παυλόπουλος Κοσμάς Καθηγητής (kpavlop@hua. ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ Dr. Βανδαράκης Δημήτριος (dbandarakis@hua.gr) Dr. Παυλόπουλος Κοσμάς Καθηγητής (kpavlop@hua.gr) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΤΜΗΜΑΤΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 15780 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ Αντικείμενο της Άσκησης Η θεώρηση των Τεχνικογεωλογικών συνθηκών

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικοοικονοµική Ανάλυση Έργων

Τεχνικοοικονοµική Ανάλυση Έργων Τεχνικοοικονοµική Ανάλυση Έργων Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 3 Ο Υ Ρ Α Υ Λ Ι Κ Α Φ Ρ Α Γ Μ Α Τ Α - Σ Υ Μ Π Λ Η Ρ Ω Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Υ Π Ο Ο Μ Ε Σ Ρ Λ Ε Ω Ν Ι Α Σ Α Ν Θ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ Ε Π Ι Κ Ο Υ Ρ Ο Σ Κ Α Θ Η Γ Η Τ Η Σ

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ - Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων ΦΡΑΓΜΑΤΑ. Γιβραλτάρ

Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ - Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων ΦΡΑΓΜΑΤΑ. Γιβραλτάρ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ - Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων ΦΡΑΓΜΑΤΑ Γιβραλτάρ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΥΨΟΣ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ - freeboard - Κατακόρυφη απόσταση μεταξύ ΑΣΠ & στέψης του φράγματος ανύψωση στάθμης ταμιευτήρα

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ : Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων. Μάθημα: ΦΡΑΓΜΑΤΑ

Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ : Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων. Μάθημα: ΦΡΑΓΜΑΤΑ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ : Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Μάθημα: ΦΡΑΓΜΑΤΑ Κελύφη Γεωφραγμάτων Ν. Ι. Μουτάφης Ροή λάβας - Galapagos Κελύφη ή Σώματα Φράγματος ή Αντιπυρήνες Ζώνη 1 - Πυρήνας

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 7η Άσκηση

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 7η Άσκηση Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 7η Άσκηση Στεγανότητα θέσης φράγµατος. Αξιολόγηση επιτόπου δοκιµών περατότητας Lugeon. Κατασκευή κουρτίνας τσιµεντενέσων. Β.Χρηστάρας Β. Μαρίνος, Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ III. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ III. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ III Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών (4) Αλλαγές μεταβολές του γεωϋλικού με το χρόνο Αποσάθρωση: αλλοίωση (συνήθως χημική) ορυκτών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Ι ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΑΛΕΞΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Ι ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΑΛΕΞΕΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Υ ΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Ι ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΑΛΕΞΕΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ.Καθηγητής 8 η Σειρά ασκήσεων:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 7 η ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Ι ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ

ΑΣΚΗΣΗ 7 η ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Ι ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ MΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝ. ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9, 157 80 ΖΩΓΡΑΦΟΥ, ΑΘΗΝΑ NATIONAL TECHNICAL

Διαβάστε περισσότερα

Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ

Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Φράγματα χωμάτινα & λιθόρριπτα (2) Ν.Ι.Μουτάφης, Λέκτορας Καθηγητής ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Άδεια

Διαβάστε περισσότερα

Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ

Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ. Καθηγητής 6η ΑΣΚΗΣΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΡΕΙΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ. Υπεύθυνος Μαθήματος Δρ. Γ. Ζαΐμης

ΕΡΓΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΡΕΙΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ. Υπεύθυνος Μαθήματος Δρ. Γ. Ζαΐμης ΕΡΓΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΡΕΙΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Υπεύθυνος Μαθήματος Δρ. Γ. Ζαΐμης ΕΡΓΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΡΕΙΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Υπεύθυνος Μαθήματος Δρ. Γ. Ζαΐμης ΚEΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΤΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΩΝ ΧΕΙΜΑΡΡΙΚΩΝ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΕΩΝ Χωμάτινα Φράγματα Γαιώδη

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 9 η Άσκηση

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 9 η Άσκηση Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 9 η Άσκηση Εκτίμηση συγκλίσεων και μέτρων άμεσης υποστήριξης. Γεωτεχνική ταξινόμηση RMR και GSI κατά μήκος σήραγγας. Β.Χρηστάρας Β. Μαρίνος Γεωλογίας Εργαστήριο και Υδρογεωλογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 8 η Άσκηση

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 8 η Άσκηση Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 8 η Άσκηση Αξιολόγηση τεχνικογεωλογικών συνθηκών κατά μήκος σήραγγας Β.Χρηστάρας Β. Μαρίνος Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 8 η Άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΩΤ. ΠΕΡΙΟΧΗ 1 Π1 Γενική άποψη του ΝΑ/κού τμήματος της περιοχής Φ1

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΩΤ. ΠΕΡΙΟΧΗ 1 Π1 Γενική άποψη του ΝΑ/κού τμήματος της περιοχής Φ1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ α) Παρατηρήσεις ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΩΤ. ΠΕΡΙΟΧΗ 1 Π1 Γενική άποψη του ΝΑ/κού τμήματος της περιοχής Φ1 Π2 ρόμος που συμπίπτει με γραμμή απορροής ρέματος Φ2 Π3 Μπάζα από οικοδομικά υλικά,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ.

ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ. ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ. Καθηγητής ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ 7ης ΣΕΙΡΑΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ: Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Ν. Ι. Μουτάφης

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Ν. Ι. Μουτάφης Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ : Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Μάθημα: ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Ν. Ι. Μουτάφης Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΜΣ : Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Για να μάθετε να σχεδιάζετε

Διαβάστε περισσότερα

4.11. Στεγανοποίηση των σχηματισμών

4.11. Στεγανοποίηση των σχηματισμών 4.11. Στεγανοποίηση των σχηματισμών Κουρτίνες ενεμάτωσης Από τα προηγούμενα καταδεικνύεται η σημασία των γεωλογικών και τεκτονικών συνθηκών μιας θέσης τόσο για την περίπτωση διαφυγών διαρροών νερού όσο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΞΟΝΟΣΥΜΜΕΤΡΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΣΚΛΗΡΟΥ ΕΠΙΧΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΤΑ ΑΞΟΝΟΣΥΜΜΕΤΡΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΣΚΛΗΡΟΥ ΕΠΙΧΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΑ ΑΞΟΝΟΣΥΜΜΕΤΡΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΣΚΛΗΡΟΥ ΕΠΙΧΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Ι ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΙΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΛΕΤΗΘΕΝΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΘΕΝΤΩΝ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 1 η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ -ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΕΔΙΟΥ

ΑΣΚΗΣΗ 1 η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ -ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΕΔΙΟΥ ΑΣΚΗΣΗ 1 η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ -ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΕΔΙΟΥ Κύριος σκοπός της Τεχνικής Γεωλογίας 1. Η συμβολή στην ασφαλή και οικονομική κατασκευή των τεχνικών έργων, 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΓΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΚΟΤΣΟΜΕΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΓΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΚΟΤΣΟΜΕΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΓΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΚΟΤΣΟΜΕΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ Ορισμός Κατολίσθηση καλείται η απόσταση,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Διδάσκων: Μπελόκας Γεώργιος Επίκουρος Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αντικείµενο της παρούσας µεταπτυχιακής εργασίας είναι η διερεύνηση της επίδρασης των σηράγγων του Μετρό επί του υδρογεωλογικού καθεστώτος πριν και µετά την κατασκευή τους. Στα πλαίσια της, παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Γεωθερμική έρευνα - Ερευνητικές διαδικασίες

Γεωθερμική έρευνα - Ερευνητικές διαδικασίες Γεωθερμική έρευνα - Ερευνητικές διαδικασίες Tεχνικο οικονομικοί παράγοντες για την αξιολόγηση της οικονομικότητας των γεωθερμικών χρήσεων και της «αξίας» του ενεργειακού προϊόντος: η θερμοκρασία, η παροχή

Διαβάστε περισσότερα

2. ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΝΕΟΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

2. ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΝΕΟΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 2. 2.1 ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται συνοπτικά το Γεωλογικό-Σεισμοτεκτονικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής του Π.Σ. Βόλου - Ν.Ιωνίας. Η ευρύτερη περιοχή της πόλης του

Διαβάστε περισσότερα

«γεωλογικοί σχηματισμοί» όρια εδάφους και βράχου

«γεωλογικοί σχηματισμοί» όρια εδάφους και βράχου «γεωλογικοί σχηματισμοί» έδαφος (soil) είναι ένα φυσικό σύνολο ορυκτών κόκκων που μπορούν να διαχωριστούν με απλές μηχανικές μεθόδους (π.χ. ανακίνηση μέσα στο νερό) όρια εδάφους και βράχου όλα τα υπόλοιπα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΕΙΡΟΥ ΠΑΡΑΠΕΙΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΠΑΤΡΑ-ΤΡΙΠΟΛΗ»

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΕΙΡΟΥ ΠΑΡΑΠΕΙΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΠΑΤΡΑ-ΤΡΙΠΟΛΗ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΕΙΡΟΥ ΠΑΡΑΠΕΙΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΠΑΤΡΑ-ΤΡΙΠΟΛΗ» ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΛΙΝΑ (00003) «ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5 η ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Ι ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΗΡΑΓΓΑΣ

ΑΣΚΗΣΗ 5 η ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Ι ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΗΡΑΓΓΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ MΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝ. ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ `9, 157 80 ΖΩΓΡΑΦΟΥ, ΑΘΗΝΑ NATIONAL TECHNICAL

Διαβάστε περισσότερα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Τύποι φραγμάτων Ν.Ι.Μουτάφης, Λέκτορας Καθηγητής ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Άδεια Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΥΡΗΝΕΣ ΓΕΩΦΡΑΓΜΑΤΩΝ

ΠΥΡΗΝΕΣ ΓΕΩΦΡΑΓΜΑΤΩΝ Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών ΠΥΡΗΝΕΣ ΓΕΩΦΡΑΓΜΑΤΩΝ Φώτης Π. Μάρης Αναπλ. Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 2 Στην έξοδο λεκάνης απορροής µετρήθηκε το παρακάτω καθαρό πληµµυρογράφηµα (έχει αφαιρεθεί η βασική ροή):

ΑΣΚΗΣΗ 2 Στην έξοδο λεκάνης απορροής µετρήθηκε το παρακάτω καθαρό πληµµυρογράφηµα (έχει αφαιρεθεί η βασική ροή): ΑΣΚΗΣΗ 1 Αρδευτικός ταµιευτήρας τροφοδοτείται κυρίως από την απορροή ποταµού που µε βάση δεδοµένα 30 ετών έχει µέση τιµή 10 m 3 /s και τυπική απόκλιση 4 m 3 /s. Ο ταµιευτήρας στην αρχή του υδρολογικού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΟΙ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑ Εισηγητής : Π. Μαρίνος Ιωάννινα, 15-16/10/99 ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ & Ε.Ε.Σ.Υ.Ε. ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Λέκτορας ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, ΚΑΘ. Ενδεικτικό παράδειγµα θεµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ «η κίνηση μιας μάζας βράχου, εδάφους ή κορημάτων προς τα κατάντη ενός πρανούς» WP/WLI (1991) εξελικτικές Γεωλογικές διεργασίες.. αλλά και. φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΟΙ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΡΙΣΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Εισηγητής : Ε. Στάρα Γκαζέτα Γ. Παρηγόρης Ιωάννινα, 15-16/10/99 ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ & Ε.Ε.Σ.Υ.Ε. ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΡΙΣΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Ακαδημαϊκό Έτος 2013-2014. Σημειώσεις Διαλέξεων μαθήματος "Τεχνική Γεωλογίας Ι" Λουπασάκης Κωνσταντίνος, Επίκ.

Εισαγωγή. Ακαδημαϊκό Έτος 2013-2014. Σημειώσεις Διαλέξεων μαθήματος Τεχνική Γεωλογίας Ι Λουπασάκης Κωνσταντίνος, Επίκ. ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 15780 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ Εισαγωγή Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 1 Γεωτεχνική μηχανική Οι τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Φράγματα και Συνοδά Έργα

Φράγματα και Συνοδά Έργα ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 15780 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ Φράγματα και Συνοδά Έργα Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 1 Αντικείμενο της

Διαβάστε περισσότερα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Φράγματα από Κυλινδρούμενο Σκυρόδεμα (RCC) Ιωάννης Στεφανάκος, Λέκτορας Καθηγητής ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΟΥ ΙΑΚΟΝΙΑΡΗ

ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΟΥ ΙΑΚΟΝΙΑΡΗ Ο.ΑΝ.Α.Κ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΟΥ ΙΑΚΟΝΙΑΡΗ Σ.Ν. ΠΑΡΙΤΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 2001

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΑ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΣΤΗΝ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΝΙΚΟΣ ΜΑΣΙΚΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ

ΜΙΚΡΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΑ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΣΤΗΝ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΝΙΚΟΣ ΜΑΣΙΚΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΜΙΚΡΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΑ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΣΤΗΝ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΝΙΚΟΣ ΜΑΣΙΚΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Η αξιοποίηση της υδραυλικής ενέργειας ήταν γνωστή από την αρχαιότητα μέσω των υδρόμυλων. Αυτού του τύπου μικρής

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Ouarkziz)

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Ouarkziz) Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Ouarkziz) Δίνονται αεροφωτογραφίες για στερεοσκοπική παρατήρηση. Θεωρούμε ότι ο βορράς βρίσκεται προς τα πάνω κατά την ανάγνωση των γραμμάτων και των αριθμών. Ερωτήσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΑΓΜΑ 1 Υψόμετρο πόδα Ύψος φράγματος Συντεταγμένες πόδα X = Y =

ΦΡΑΓΜΑ 1 Υψόμετρο πόδα Ύψος φράγματος Συντεταγμένες πόδα X = Y = Χωρητικότητες μήκη αναχωμάτων επιφάνειες ταμιευτήρων Το έργο αποτελείται από τρείς ταμιευτήρες συνολικής χωρητικότητας 7.250.000 μ3. Η επιμέρους χωρητικότητα κάθε ταμιευτήρα αναλύεται στους παρακάτω πίνακες:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΡΑΓΓΑ ΑΝΗΛΙΟΥ ΑΣΤΟΧΙΑ ΠΡΑΝΟΥΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

ΣΗΡΑΓΓΑ ΑΝΗΛΙΟΥ ΑΣΤΟΧΙΑ ΠΡΑΝΟΥΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΣΗΡΑΓΓΑ ΑΝΗΛΙΟΥ ΑΣΤΟΧΙΑ ΠΡΑΝΟΥΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ Η.Σωτηρόπουλος Δρ.Ν.Μουρτζάς 1. Εισαγωγή Ο όρος «αστοχία» χρησιμοποιείται εδώ με την έννοια μιάς μή «αποδεκτής απόκλισης» ανάμεσα στην πρόβλεψη και τη

Διαβάστε περισσότερα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα

Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Υδραυλικές κατασκευές - φράγματα Εισαγωγή Ν.Ι.Μουτάφης, Λέκτορας Καθηγητής ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Αστοχία και μέτρα αποκατάστασης πρανών περιφερειακής οδού Λουτρακίου Περαχώρας, στο Δήμο Λουτρακίου, Ν. Κορινθίας

Αστοχία και μέτρα αποκατάστασης πρανών περιφερειακής οδού Λουτρακίου Περαχώρας, στο Δήμο Λουτρακίου, Ν. Κορινθίας Αστοχία και μέτρα αποκατάστασης πρανών περιφερειακής οδού Λουτρακίου Περαχώρας, στο Δήμο Λουτρακίου, Ν. Κορινθίας Α.A. ΑΝΤΩΝΙΟΥ Δρ Πολιτικός Μηχανικός, Τομέας Γεωτεχνικής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Εθνικό

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευτική Διευθέτηση

Προστατευτική Διευθέτηση Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Προστατευτική Διευθέτηση Αποτροπή της απόθεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΟΧΗ ΤΗΣ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑΣ

ΑΝΤΟΧΗ ΤΗΣ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑΣ ΑΝΤΟΧΗ ΤΗΣ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑΣ ΟΡΙΣΜΟΙ ΑΝΤΟΧΗ = Οριακή αντίδραση ενός στερεού μέσου έναντι ασκούμενης επιφόρτισης F F F F / A ΑΝΤΟΧΗ [Φέρουσα Ικανότητα] = Max F / Διατομή (Α) ΑΝΤΟΧΗ = Μέτρο (δείκτης) ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΑΓΜΑΤΑ. Γεωφράγματα με Πυρήνα ΜΕΡΟΣ Β - ΦΙΛΤΡΑ. ΔΠΜΣ : Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Σχολή Πολιτικών Μηχανικών - Τ.Υ.Π.& Π.

ΦΡΑΓΜΑΤΑ. Γεωφράγματα με Πυρήνα ΜΕΡΟΣ Β - ΦΙΛΤΡΑ. ΔΠΜΣ : Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Σχολή Πολιτικών Μηχανικών - Τ.Υ.Π.& Π. ΦΡΑΓΜΑΤΑ Γεωφράγματα με Πυρήνα ΜΕΡΟΣ Β - ΦΙΛΤΡΑ ΔΠΜΣ : Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Σχολή Πολιτικών Μηχανικών - Τ.Υ.Π.& Π. Ν. Ι. ΜΟΥΤΑΦΗΣ 2016 Ναύπλιο Αδιαπέρατος (πρακτικά) πυρήνας Ζώνη 1 -

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΓΕΝΙΚΑ... 3 1.1. Ανάθεση και Αντικείμενο της Μελέτης... 3 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΚΑΤΟΛΙΣΘΙΣΗΣ... 4 2.1. Γεωλογικά στοιχεία... 4 3. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΕΙΔΙΚΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ - Γεωτεχνική Φραγμάτων» 9ο Εξ. ΠΟΛ. ΜΗΧ. - Ακαδ. Ετος 2006-07 Μ.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Γεωλογείν περί Σεισμών...3. 2. Λιθοσφαιρικές πλάκες στον Ελληνικό χώρο... 15. 3. Κλάδοι της Γεωλογίας των σεισμών...

ΜΕΡΟΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Γεωλογείν περί Σεισμών...3. 2. Λιθοσφαιρικές πλάκες στον Ελληνικό χώρο... 15. 3. Κλάδοι της Γεωλογίας των σεισμών... ΜΕΡΟΣ 1 1. Γεωλογείν περί Σεισμών....................................3 1.1. Σεισμοί και Γεωλογία....................................................3 1.2. Γιατί μελετάμε τους σεισμούς...........................................

Διαβάστε περισσότερα

Κατασκευές στην επιφάνεια του βράχου 25

Κατασκευές στην επιφάνεια του βράχου 25 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 5 ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ 13 Κατασκευές στην επιφάνεια του βράχου 25 EIΣΑΓΩΓΗ 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Η ΣΥΝΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΒΡΑΧΟΥ 29 Παράμετροι οι οποίες ορίζουν τη συναρμογή 29 Ο προσανατολισμός των ασυνεχειών

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 8.1 (από Hoek and Bray, 1977)

Πίνακας 8.1 (από Hoek and Bray, 1977) Κεφάλαιο 8: Βραχόµαζα και υπόγεια νερά 8.1 8. ΒΡΑΧΟΜΑΖΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ Τα πετρώµατα όταν αυτά είναι συµπαγή και δεν παρουσιάζουν πρωτογενή ή δευτερογενή κενά είναι αδιαπέρατα. Αντίθετα όταν παρουσιάζουν

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 6 η Άσκηση Επιλογή καταλληλότητας θέσης και τύπου φράγματος

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 6 η Άσκηση Επιλογή καταλληλότητας θέσης και τύπου φράγματος Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 6 η Άσκηση Επιλογή καταλληλότητας θέσης και τύπου φράγματος Β.Χρηστάρας Β. Μαρίνος Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 6 η Άσκηση Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ & ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ & ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ & ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ Αντιπλημμυρικά έργα Μέρος Δ Συστήματα Εκτροπής Σχολή Πολιτικών Μηχανικών - Τ.Υ.Π.&Π. -ΔΠΜΣ - Πλημμύρες & Αντιπλημμυρικά Έργα - Ν.Ι.Μουτάφης 1 Πολιτικών Μηχανικών Τ.Υ.Π.&Π.-

Διαβάστε περισσότερα

Λιθοστρωματογραφία. Αποτελεί μέθοδο έρευνας της Στρωματογραφίας που έχει σκοπό την ταξινόμηση των ΣΤΡΩΜΕΝΩΝ πετρωμάτων

Λιθοστρωματογραφία. Αποτελεί μέθοδο έρευνας της Στρωματογραφίας που έχει σκοπό την ταξινόμηση των ΣΤΡΩΜΕΝΩΝ πετρωμάτων Λιθοστρωματογραφία Αποτελεί μέθοδο έρευνας της Στρωματογραφίας που έχει σκοπό την ταξινόμηση των ΣΤΡΩΜΕΝΩΝ πετρωμάτων σε ΕΝΟΤΗΤΕΣ με βάση τα λιθολογικά τους χαρακτηριστικά (σύσταση, χρώμα, στρώσεις, υφή,

Διαβάστε περισσότερα

Σήραγγα Αυτοκινητοδρόμου Σήραγγα KRABBE Αυτοκινητόδρομος Τμήμα Τίρανα Ελμπασάν Σύμβαση κατά FIDIC Αλβανία

Σήραγγα Αυτοκινητοδρόμου Σήραγγα KRABBE Αυτοκινητόδρομος Τμήμα Τίρανα Ελμπασάν Σύμβαση κατά FIDIC Αλβανία Σήραγγα Αυτοκινητοδρόμου Σήραγγα KRABBE Αυτοκινητόδρομος Τμήμα Τίρανα Ελμπασάν Σύμβαση κατά FIDIC Αλβανία Σήραγγα Αυτοκινητοδρόμου Συνολικό υ: περίπου 70 εκ. Όψη στομίου εισόδου (προς Τίρανα) βόρειου κλάδου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (Τ.Τ.Δ.)

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (Τ.Τ.Δ.) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ ΝΕΑΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: «ΜΕΛΕΤΗ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΧΩΡΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΥ» Α.Μ.: 124/2017 ΧΡΗΜ/ΣΗ: ΠΡΟΕΚ/ΜΕΝΗ ΑΜΟΙΒΗ: ΙΔΙΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Ποτάμια Υδραυλική και Τεχνικά Έργα

Ποτάμια Υδραυλική και Τεχνικά Έργα Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Υδραυλικών Έργων Ποτάμια Υδραυλική και Τεχνικά Έργα Κεφάλαιο 10 ο : Απόθεση φερτών υλών Φώτιος Π. Μάρης Αναπλ. Καθηγητής Αίτια και

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 10 η : Τεχνολογία έργων ασφαλείας (Υπερχειλιστές, έργα εκτροπής)

Διάλεξη 10 η : Τεχνολογία έργων ασφαλείας (Υπερχειλιστές, έργα εκτροπής) Φράγματα Υδραυλικές κατασκευές 9ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Διάλεξη 10 η : Τεχνολογία έργων ασφαλείας (Υπερχειλιστές, έργα εκτροπής) Σπύρος Μίχας, Δημήτρης Δερματάς, Ανδρέας Ευστρατιάδης Τομέας

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Φίλτρων - Στραγγιστηρίων

Μελέτη Φίλτρων - Στραγγιστηρίων Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Μελέτη Φίλτρων - Στραγγιστηρίων Φώτης Π. Μάρης

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Dra)

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Dra) Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Dra) Δίνονται αεροφωτογραφίες για στερεοσκοπική παρατήρηση. Ο βορράς είναι προσανατολισμένος προς τα πάνω κατά την ανάγνωση των γραμμάτων και των αριθμών. Ερωτήσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ & ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ & ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ & ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ Αντιπλημμυρικά έργα Μέρος Γ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τ.Υ.Π.&.Περ.- ΔΠΜΣ Μάθημα: Πλημμύρες & Αντιπλημμυρικά Έργα - Ν.Ι.Μουτάφης Λίμνη ΥΗΕ Καστρακίου Τεχνικό έργο υπερχείλισης

Διαβάστε περισσότερα

Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών Επιστημών, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών

Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας Γεωλογικών Επιστημών, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 15780 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ Δδά Διδάσκοντες: Δημήτριος Ρόζος, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ Τομέας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 9 η ΓΕΩΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑΣ ΚΑΤΑ GSI

ΑΣΚΗΣΗ 9 η ΓΕΩΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑΣ ΚΑΤΑ GSI ΑΣΚΗΣΗ 9 η ΓΕΩΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑΣ ΚΑΤΑ GSI Δείκτης GSI Ο Hoek κ.α., στην προσπάθεια βελτίωσης του κριτηρίου αστοχίας, που είχε διατυπωθεί από τους Hoek & Brown, διαπίστωσαν ότι η χρήση του κριτηρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΜΑΡΡΩΔΗ ΡΕΥΜΑΤΑ ΜΕΡΟΣ Β. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Δρ. Γ. ΖΑΙΜΗΣ

ΧΕΙΜΑΡΡΩΔΗ ΡΕΥΜΑΤΑ ΜΕΡΟΣ Β. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Δρ. Γ. ΖΑΙΜΗΣ ΧΕΙΜΑΡΡΩΔΗ ΡΕΥΜΑΤΑ ΜΕΡΟΣ Β ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Δρ. Γ. ΖΑΙΜΗΣ Για το σχηματισμό της χειμαρρικής δράσης ενεργούν οι εξής παράγοντες: Άμεσοι Παράγοντες Το κλίμα Το γεωλογικό υπόθεμα Η ανάγλυφη όψη Η βλάστηση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ (ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ) ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧΩΔΩΝ ΜΑΖΩΝ. Η τεχνική διαβάθμιση (ταξινόμηση) των βραχωδών υλικών, μαζών και δομών έχει ως σκοπό την

ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ (ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ) ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧΩΔΩΝ ΜΑΖΩΝ. Η τεχνική διαβάθμιση (ταξινόμηση) των βραχωδών υλικών, μαζών και δομών έχει ως σκοπό την ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ (ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ) ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧΩΔΩΝ ΜΑΖΩΝ Η τεχνική διαβάθμιση (ταξινόμηση) των βραχωδών υλικών, μαζών και δομών έχει ως σκοπό την κωδικοποίηση των φυσικών και μηχανικών χαρακτηριστικών σε κατηγορίες

Διαβάστε περισσότερα

Tαξινόμηση υδρορρεύματος

Tαξινόμηση υδρορρεύματος Tαξινόμηση υδρορρεύματος Αποτελεί μια ευρέως εφαρμοσμένη μέθοδο χαρακτηρισμού των υδρορρευμάτων που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι ο αριθμός ταξινόμησης έχει κάποια σχέση με το μέγεθος της περιοχής τροφοδοσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ΘΕΣΗ 1 Εισαγωγή - Ιστορικό Στον επαρχιακό οδικό άξονα Τρίπολης Ολυμπίας, στο ύψος του Δήμου Λαγκαδίων, έχουν παρουσιασθεί κατά το παρελθόν αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Υδροσύστηµα Αώου. Επίσκεψη στα πλαίσια του ΜΠΣ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» του ΕΜΠ

Υδροσύστηµα Αώου. Επίσκεψη στα πλαίσια του ΜΠΣ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» του ΕΜΠ Υδροσύστηµα Αώου Επίσκεψη στα πλαίσια του ΜΠΣ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» του ΕΜΠ Ιούνιος 2014 Θέση Υδροσυστήµατος Πηγή:ΛεονταρίτηςΑ.., Υδρολογική Ανάλυση και ιερεύνηση Υδροσυστήµατος Αώου- Βοϊδοµάτη Υδροσύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ. Κατολισθήσεις Ταξινόµηση κατολισθήσεων

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ. Κατολισθήσεις Ταξινόµηση κατολισθήσεων ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ Κατολισθήσεις Ταξινόµηση κατολισθήσεων ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Κατολισθήσεις Έχει επικρατήσει µεταξύ των γεωλόγων και των µηχανικών η χρήση του όρου κατολίσθηση για την περιγραφή του φαινοµένου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΜΕΤΡΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ RCC ΣΥΜΠΑΓΟΥΣ ΕΠΙΧΩΣΗΣ (FACE SYMMETRICAL HARDFILL DAMS - FSHD)

ΣΥΜΜΕΤΡΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ RCC ΣΥΜΠΑΓΟΥΣ ΕΠΙΧΩΣΗΣ (FACE SYMMETRICAL HARDFILL DAMS - FSHD) ΣΥΜΜΕΤΡΙΚΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ RCC ΣΥΜΠΑΓΟΥΣ ΕΠΙΧΩΣΗΣ (FACE SYMMETRICAL HARDFILL DAMS - FSHD) Όταν οι συνθήκες θεμελίωσης δεν είναι ιδεώδεις ή τα σεισμικά φορτία είναι πολύ μεγάλα, το σύνηθες τριγωνικό σχήμα των

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β.

ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Λέκτορας ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ 1 ης ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ: Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τεχνική Υδρολογία Διαγώνισμα κανονικής εξέτασης

ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τεχνική Υδρολογία Διαγώνισμα κανονικής εξέτασης ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τεχνική Υδρολογία Διαγώνισμα κανονικής εξέτασης 2012-2013 1 ΠΡΩΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ-ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 30 ΛΕΠΤΑ ΜΟΝΑΔΕΣ: 3 ΚΛΕΙΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ Α Θέμα 1 (μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

Περατότητα και Διήθηση διαμέσου των εδαφών

Περατότητα και Διήθηση διαμέσου των εδαφών Περατότητα και Διήθηση διαμέσου των εδαφών Costas Sachpazis, (M.Sc., Ph.D.) Διάρκεια = 17 λεπτά 1 Τι είναι Περατότητα των εδαφών? Ένα μέτρο για το πόσο εύκολα ένα ρευστό (π.χ., νερό) μπορεί να περάσει

Διαβάστε περισσότερα

Κατολισθήσεις: ορισμοί - ταξινόμηση. Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

Κατολισθήσεις: ορισμοί - ταξινόμηση. Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Κατολισθήσεις: ορισμοί - ταξινόμηση Νικόλαος Σαμπατακάκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Ορισμός «η κίνηση μιας μάζας βράχου, εδάφους ή κορημάτων προς τα κατάντη ενός πρανούς» WP/WLI (1991) Είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ 2 Ανάλυση της ευστάθειας γεωφραγμάτων

ΔΙΑΛΕΞΗ 2 Ανάλυση της ευστάθειας γεωφραγμάτων ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΕΙΔΙΚΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ - Γεωτεχνική Φραγμάτων» 9ο Εξ. ΠΟΛ. ΜΗΧ. - Ακαδ. Ετος 2006-07 ΔΙΑΛΕΞΗ 2 Ανάλυση της ευστάθειας γεωφραγμάτων 20.10.2006 Μέθοδος λωρίδων για

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Ι ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΑΛΕΞΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Ι ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΑΛΕΞΕΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Υ ΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Ι ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΙΑΛΕΞΕΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΥΡΟΣ Γ. ΚΡΟΚΙΔΗΣ ΓΕΩΛΟΓΟΣ ΠΑΝ.ΠΑΤΡΩΝ

ΣΠΥΡΟΣ Γ. ΚΡΟΚΙΔΗΣ ΓΕΩΛΟΓΟΣ ΠΑΝ.ΠΑΤΡΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΏΝ ΕΠΙΣΤΗΜΏΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ «ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 6 η Άσκηση Επιλογή καταλληλότητας θέσης και τύπου φράγµατος

Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 6 η Άσκηση Επιλογή καταλληλότητας θέσης και τύπου φράγµατος Ασκήσεις Τεχνικής Γεωλογίας 6 η Άσκηση Επιλογή καταλληλότητας θέσης και τύπου φράγµατος Β.Χρηστάρας Β. Μαρίνος Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 6 η Άσκηση Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ. 3. Έργα ταμίευσης νερού

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ. 3. Έργα ταμίευσης νερού ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ 3. Έργα ταμίευσης νερού 3.1. Γενικά Η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων έχει σαν στόχους την ικανοποίηση της ζήτησης των διαφόρων χρήσεων, την προστασία των υδατικών πόρων από τη ρύπανση,

Διαβάστε περισσότερα