ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΝΝΑ ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τριμελής Επιτροπή: Αντώνης Τσοπάνογλου, Καθηγητής (Επιβλέπων) Γεώργιος Καπρίνης, Καθηγητής Αγγελική Κοιλιάρη, Καθηγήτρια ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2007

2 1 Στον σύζυγό μου

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστώ θερμά τον Επιβλέποντα Καθηγητή μου, κ. Αντώνη Τσοπάνογλου, για την άριστη καθοδήγηση του, καθώς και τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής, Καθηγητή κ. Γεώργιο Καπρίνη και Καθηγήτρια κ. Αγγελική Κοιλιάρη για τις πολύτιμες συμβουλές τους κατά την εκπόνηση της παρούσας Διπλωματικής Εργασίας. Ιδιαίτερες ευχαριστίες απευθύνω στον Διευθυντή της Γ' Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής, Καθηγητή κ. Γεώργιο Καπρίνη για την παραχώρηση του Ιατρείου Δυσλεξίας και Μαθησιακών Διαταραχών, στον υπεύθυνο του Ιατρείου, Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Δημήτρη Κανδύλη και στο επιστημονικό προσωπικό της κλινικής για την βοήθεια τους. 2

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ορισμοί και προβλήματα ορολογίας Ιστορική αναδρομή Κατηγορίες Μαθησιακών Διαταραχών ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ Συχνότητα εμφάνισης Άλλοι επιδημιολογικοί παράγοντες ΤΥΠΟΙ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ Κληρονομικότητα Γενετικά αίτια 5.3. Νευροαναπτυξιακές διαταραχές Γνωστικές διαταραχές Περιβαλλοντικοί και βιοψυχοκοινωνικοί παράγοντες ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ Διαγνωστική εξέταση της Δυσλεξίας Κατάλληλος χρόνος διάγνωσης ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ Γνωστά θεραπευτικά προγράμματα Η συμβολή του ειδικού παιδαγωγού Η συμβολή του εκπαιδευτικού Η συμβολή της οικογένειας

5 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ 9. Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΓΡΑΦΗ ΣΕ ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΔΥΣΛΕΞΙΚΑ ΑΤΟΜΑ Τα εξελικτικά στάδια της αναγνωστικής ικανότητας Η διαδικασία της ανάγνωσης σε φυσιολογικούς μαθητές Τα εξελικτικά στάδια της ορθογραφικής ικανότητας Η διαδικασία της ορθογραφίας σε φυσιολογικούς μαθητές Η διαδικασία της ανάγνωσης και της ορθογραφίας σε δυσλεξικούς μαθητές H ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ H ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΙΣ ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ Η Δυσλεξία στα διαφορετικά γλωσσικά συστήματα Αγγλική-Γερμανική γλώσσα Αγγλική-Ιαπωνική γλώσσα Αγγλική-Ιταλική γλώσσα Αγγλική-Ελληνική γλώσσα Η επιλογή της κατάλληλης προς εκμάθηση ξένης γλώσσας από άτομα με δυσλεξία Η ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ Η ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΜΙΑΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Η διάγνωση Δυσλεξίας στον μαθητή της ξένης γλώσσας Επίπτωση της δυσλεξίας στην εκμάθηση ξένης γλώσσας Ο Έλληνας δυσλεξικός μαθητής και η ξένη γλώσσα Εκπαιδευτική υποστήριξη του δυσλεξικού μαθητή της ξένης γλώσσας ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ 5

7 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ 1.1. ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ Στην εποχή μας η μάθηση έχει συνδεθεί με την κοινωνική επιτυχία και την παραγωγικότητα του ατόμου. Το γεγονός αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις σύγχρονες κοινωνικές αλλαγές όπως την αστικοποίηση, την καθιέρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, την ραγδαία ανάπτυξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, εξαιτίας των οποίων η αξία της μάθησης υπερτονίστηκε και η προσοχή των ειδικών στράφηκε στο πρόβλημα των σχολικών δυσκολιών (Bernstein, 1971). Σύμφωνα με την Πολυαξονική Ταξινόμηση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (Rutter, Shaffer & Sturge, 1975:123) μια σχολική δυσκολία μπορεί να εντάσσεται σε μια από τις παρακάτω πέντε κατηγορίες αιτίων ή σε συνδυασμό τους: Ι. Ψυχικά προβλήματα, νευρωτικές καταστάσεις, παιδικές ψυχώσεις, διαταραχή συμπεριφοράς, αντιδράσεις προσαρμογής, κ.τ.λ. ΙΙ. Εδικές καθυστερήσεις στην εξέλιξη, δυσλεξία, δυσαριθμησία, διαταραχή στην ανάπτυξη του λόγου, κ.τ.λ. ΙΙΙ. Προβλήματα στο νοητικό επίπεδο, νοητική καθυστέρηση, οριακές καταστάσεις νοημοσύνης, ακόμη και υψηλή νοημοσύνη IV. Ιατρικές καταστάσεις, διαταραχές όρασης και ακοής, κινητικές δυσκολίες, χρόνια νοσήματα, επιληψία, κ.τ.λ. V. Ψυχοκοινωνικές καταστάσεις, πολιτισμική αποστέρηση, διγλωσσία, ανεπαρκείς συνθήκες διαβίωσης, δυσμενείς οικογενειακές συνθήκες, κ.τ.λ. Εδώ θα επικεντρωθούμε σε μια από τις κατηγορίες σχολικών δυσκολιών, στις Μαθησιακές Διαταραχές ή Μαθησιακές Δυσκολίες, οι οποίες υπάγονται στις Ειδικές Αναπτυξιακές Διαταραχές (άξονας ΙΙ του παραπάνω σχήματος). 6

8 Η κατηγορία των παιδιών με διαταραχές μάθησης, που υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε ποσοστό 10-20% του μαθητικού πληθυσμού (Myklebust, 1975; Pennington, 1986) έγινε αντικείμενο μελέτης και έρευνας διαφόρων επιστημονικών κλάδων όπως της παιδαγωγικής, της νευρολογίας, της παιδοψυχιατρικής, της ψυχολογίας κ.τ.λ. Επιστήμονες από τις ειδικότητες αυτές προσπάθησαν να ορίσουν το θέμα χωρίς όμως να καταλήξουν σε ένα γενικά αποδεκτό ορισμό. Αυτό οφείλεται από την μια πλευρά στην πολυπλοκότητα της αιτιολογίας και της συμπτωματολογίας των μαθησιακών δυσκολιών, οι οποίες δεν αποτελούν μια ιδιαίτερη παθολογική κατάσταση με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αλλά στην κατηγορία αυτή εντάσσονται ανομοιογενείς περιπτώσεις με διαφορετικά αίτια (Μαρκοβίτης & Τζουριάδου, 1991). Δυσκολία ορισμού επίσης προέκυψε λόγω της εμπλοκής επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων οι οποίοι προσπάθησαν, ο καθένας από την πλευρά της δικής του επιστήμης, να μελετήσουν το θέμα. Άρχισε έτσι μια θεωρητική διαφωνία που αν και σε μικρότερη ένταση, δυστυχώς συνεχίζεται ακόμα (Rutter & Yule, 1975) και διαμορφώθηκαν δύο τάσεις, η ιατροκεντρική και η παιδαγωγικοκεντρική. Οι πιο γνωστοί ιατροκεντρικοί ορισμοί είναι του Bannatyne και του Myklebust. Ο Bannatyne (1971) ορίζει το θέμα ως εξής: «Ένα παιδί με δυσκολίες μάθησης έχει επαρκή νοητική ικανότητα, συναισθηματική σταθερότητα και οι αισθητηριακές του λειτουργίες δεν έχουν εμφανείς βλάβες. Παρουσιάζει όμως ορισμένες ανεπάρκειες στις διαδικασίες αντίληψης, ολοκλήρωσης και έκφρασης που επιφέρουν σημαντική διαφορά ανάμεσα στο αναμενόμενο επίπεδο μιας λειτουργίας και στην πραγματική επίδοση που έχει σ αυτήν. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει παιδιά με δυσλειτουργία στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα που εμποδίζει τη διαδικασία μάθησης». Πιο απλά, ένα παιδί μπορεί να ενταχθεί στην κατηγορία των μαθησιακών δυσκολιών εφόσον δεν είναι νοητικά καθυστερημένο, δεν παρουσιάζει αισθητηριακές βλάβες ή σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές και παρ όλα αυτά δεν μπορεί να επωφεληθεί από τη σχολική μάθηση. Όπως φαίνεται από τον ορισμό ο Bannatyne ταυτίζει τις μαθησιακές δυσκολίες με την «ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία», σύνδεση που επηρεάζει την ερευνητική και θεραπευτική εργασία πολλών ειδικών μέχρι και σήμερα. Ο Myklebust (1968) χρησιμοποίησε τον όρο «ψυχονευρολογικές μαθησιακές δυσκολίες». Σ αυτή την κατηγορία εντάσσει παιδιά που έχουν κανονική ακοή και όραση, μέση ή υψηλή νοημοσύνη, επαρκή κινητική ικανότητα, φυσιολογική συναισθηματική προσαρμογή, παράλληλα όμως παρουσιάζουν μια ειδική δυσκολία στη διαδικασία της μάθησης. Παρά τη χρήση του όρου «ψυχονευρολογικές 7

9 δυσκολίες» ο Myklebust δεν τις ταυτίζει με μια συγκεκριμένη εγκεφαλική κατάσταση, δέχεται ότι είναι δυνατό να συνυπάρχουν με άλλες μορφές ανεπάρκειας ενώ παράλληλα δίνει έμφαση στη φαινομενολογία. Οι παιδαγωγικοκεντρικοί ορισμοί επικεντρώνουν το πρόβλημα των Μαθησιακών δυσκολιών στη δυσκολία σχολικής επίδοσης. Ο πιο γνωστός παιδαγωγικοκεντρικός ορισμός, ο οποίος υιοθετήθηκε από το National Advisor Committee on Handicapped Children, είναι του Samuel Kirk (1972) : «Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν κάποια διαταραχή σε μία ή περισσότερες από τις βασικές διαδικασίες που αναφέρονται στη χρήση του γραπτού ή του προφορικού λόγου. Η κατηγοριοποίηση αυτή περιλαμβάνει περιπτώσεις όπως ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία, η δυσλεξία, η δυσφασία, η δυσαριθμησία, κ.τ.λ. Οι καταστάσεις αυτές δεν οφείλονται σε εμφανείς αισθητηριακές βλάβες, σε νοητική υστέρηση ή σε σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές». Ο Kirk υποστηρίζει ότι τα παιδιά αυτά «παρουσιάζουν μια εξελικτική ανομοιογένεια στις ψυχολογικές τους λειτουργίες η οποία περιορίζει τη μάθηση σε τέτοιο βαθμό ώστε να χρειάζεται κατάλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για να καλύψουν τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες». Ο Kirk συνέδεσε τις μαθησιακές δυσκολίες με το λόγο και εισήγαγε πρώτος την ιδέα της ειδικής παιδαγωγικήςθεραπευτικής ανάγκης. Ο ορισμός αυτός ενσωματώθηκε στο νόμο 91/230 των Η.Π.Α (Children with Specific Learning Disabilities Act, 1969) με τον οποίο καθιερώθηκε η περιοχή των Μαθησιακών Δυσκολιών ως περιοχή ειδικής εκπαίδευσης και χρησίμευσε ως πλαίσιο δημιουργίας ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Το National Joint Committee on Learning Disabilities (Hammil, Leigh, McNutt & Larsen, 1987:110), προτείνει την αποδοχή του όρου «μαθησιακές δυσκολίες» και καταλήγει στον εξής ορισμό: «Μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος ο οποίος αναφέρεται σε μία ετερογενή ομάδα διαταραχών που προέρχονται από σοβαρές δυσκολίες στην εκμάθηση και χρήση του λόγου, της ανάγνωσης, της γραφής, της λογικής σκέψης και των μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς και πιστεύεται ότι οφείλονται σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Συχνά μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να υπάρχουν ταυτόχρονα και σε άλλες συνθήκες ανεπάρκειας π.χ αισθητηριακές βλάβες, νοητική καθυστέρηση, κοινωνική ή συναισθηματική διαταραχή. Μπορεί επίσης να συνυπάρχουν και με περιβαλλοντικού τύπου προβλήματα όπως πολιτισμική αποστέρηση, ακατάλληλη ή ανεπαρκή διδασκαλία κ.τ.λ. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι δεν είναι άμεσο αποτέλεσμα των συνθηκών αυτών». 8

10 Το National Joint Committee προχώρησε και στις παρακάτω επισημάνσεις: α) Οι Μαθησιακές Δυσκολίες αφορούν ετερογενή ομάδα διαταραχών που αναφέρονται στην εκμάθηση και χρήση των λειτουργιών λόγου, ανάγνωσης, γραφής, λογικής σκέψης και μαθηματικών ικανοτήτων. β) Η χρήση της λέξης «παιδιά» βάζει όρια στην εφαρμογή του όρου, παρακάμπτοντας την εξελικτική φύση από την προσχολική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή. Για το λόγο αυτό είναι προτιμότερη η χρήση της λέξης «άτομα». γ) Σχετικά με την αιτιολογία δίνεται έμφαση σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος που έχει τη βάση της σε εγγενείς διαδικασίες εκμάθησης και χρήσης πληροφοριών. Τονίζεται για πρώτη φορά η σχέση ανάμεσα σ αυτόν που μαθαίνει και το περιβάλλον μάθησης, θεώρηση που διευκολύνει την ανάπτυξη προσαρμοστικών διδακτικών προγραμμάτων. δ) Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν πρέπει να ταυτίζονται με αναπηρίες ή άλλες συνθήκες ανεπάρκειας, με τις οποίες όμως είναι δυνατόν να συνυπάρχουν. Στην τελευταία ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών και διαταραχών συμπεριφοράς, της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ICD 10, 1992), οι μαθησιακές δυσκολίες ορίζονται ως ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές των σχολικών ικανοτήτων, στις οποίες οι φυσιολογικοί τύποι πρόσκτησης των μαθησιακών ικανοτήτων διαταράσσονται στα πρώιμα στάδια της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης (Αναγνωστόπουλος, 2000) Θα πρέπει τέλος να διευκρινίσουμε ότι οι όροι Μαθησιακές Διαταραχές (Learning Disorders) και Μαθησιακές Δυσκολίες (Learning Disabilities) χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν ταυτόσημες έννοιες. Ο πρώτος όρος είναι νεότερος και υιοθετείται κυρίως από τους επιστήμονες της ιατροκεντρικής σκοπιάς, ενώ ο δεύτερος είναι περισσότερο αποδεκτός μεταξύ των ειδικών παιδαγωγών, και ιδιαίτερα στο χώρο του σχολείου, γιατί τονίζει την εκπαιδευτική πλευρά του προβλήματος, αποφεύγοντας έτσι την έντονη ετικετοποίηση του παιδιού. 9

11 1.2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η μελέτη του προβλήματος των Μαθησιακών Δυσκολιών έχει τις ρίζες της στα πρώτα ευρήματα γλωσσικών διαταραχών σε περιπτώσεις εγκεφαλικών τραυματισμών. Συγκεκριμένα, από πολύ παλιά είχε παρατηρηθεί πως η προφορική και γραπτή γλώσσα του ατόμου επηρεαζόταν αρνητικά από εγκεφαλικές αρρώστιες ή τραύματα. Αργότερα η αναγνώριση της κατάστασης της αφασίας 1 οδήγησε στη διαπίστωση ότι ορισμένοι αφασικοί ασθενείς παρουσίαζαν απώλεια της αναγνωστικής ικανότητας. Η πρώτη γραπτή αναφορά της αφασίας έγινε το 1676 από τον Johannes Schmidt αλλά το γεγονός πέρασε σχεδόν απαρατήρητο μέχρι τα μέσα του 19 ου αιώνα όταν η αφασία άρχισε να βρίσκεται στο επίκεντρο των μελετών της παθολογίας του εγκεφάλου (Critchley, 1981). Χρειάστηκε ωστόσο να προηγηθούν κάποιες επιστημονικές ανακαλύψεις προτού η αφασία και η δυσλεξία συσχετισθούν με εγκεφαλικές βλάβες. Σημαντική ήταν η συμβολή του Αυστριακού ιατρού Franz Gall, ο οποίος στις αρχές του 19 ου αιώνα διαπίστωσε ότι κάθε περιοχή του εγκεφάλου εκτελούσε μια συγκεκριμένη λειτουργία.(gall & Spurzheim, 1810). Επιπλέον, ο γάλλος χειρούργος Pierre Paul Broca (1861, 1865) παρατήρησε ότι βλάβη σε μία περιοχή του φλοιού, πλάγια του αριστερού μετωπιαίου λοβού, προκαλούσε σταθερά την ίδια διαταραχή στην έκφραση του προφορικού λόγου. Έτσι εντόπισε τη συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που ευθύνεται αποκλειστικά για τις γλωσσικές λειτουργίες, η οποία ονομάστηκε κινητικό κέντρο του λόγου ή περιοχή του Broca. Η διαπίστωση αυτών των γλωσσικών ανωμαλιών προξένησε μεγάλο ενδιαφέρον με αποτέλεσμα πολλοί ερευνητές να αρχίσουν να καταγράφουν κλινικές περιπτώσεις αφασικών ασθενών με αναγνωστικά προβλήματα. Ενδεικτικά αναφέρονται οι Forbes Winslow (1861), Falret (1864), Peter (1865), Bastian (1869), Schmidt (1871) και Broadbent (1872). Ειδικότερα ο Bastian που ασχολήθηκε συστηματικότερα με τη συγγραφή του προβλήματος της αφασίας, υποστήριξε ότι η ικανότητα αναγνώρισης γραπτών λέξεων από άτομα με καλή όραση οφειλόταν σε εγκεφαλικές βλάβες στην περιοχή που ήταν γνωστή ως κέντρο του Broca (Thomson, 1966; Ingram et al., 1970). 1 Ο όρος αφασία σημαίνει κυρίως την απώλεια της ικανότητας ομιλίας, ωστόσο έχει επικρατήσει η χρησιμοποίηση του ίδιου όρου και για περιπτώσεις βλάβης των εγκεφαλικών κέντρων κατά τις οποίες παρατηρούνται ελλείψεις ή ολοκληρωτική απώλεια της ικανότητας για γλωσσική έκφραση. 10

12 Εκείνος όμως που πρώτος παρατήρησε ότι σε μερικούς αφασικούς ασθενείς οι γλωσσικές ανωμαλίες περιορίζονταν αποκλειστικά στο γραπτό λόγο ήταν ο γερμανός ιατρός Kussmaul. Το 1877 ανακοίνωσε ότι σε μερικές περιπτώσεις αφασίας ο ασθενής είχε χάσει μόνο την αναγνωστική του ικανότητα, ενώ διατηρούσε σε πλήρη λειτουργικότητα την όραση, τη νοημοσύνη και την ομιλία. Την ειδική αυτή διαταραχή ονόμασε «λεξική τύφλωση» -word blindness- και τη διέκρινε σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη, οι ασθενείς μπορούσαν να εκφράσουν τη σκέψη τους γραπτά αλλά δεν μπορούσαν να διαβάσουν ούτε μία λέξη, ακόμα κι από αυτές που είχαν γράψει. Στην δεύτερη οι ασθενείς δεν μπορούσαν ούτε να γράψουν ούτε να διαβάσουν. Η νεκροψία του εγκεφάλου τέτοιων ασθενών έδειξε ότι υπήρχαν οργανικές βλάβες στην πίσω κροταφική χώρα του αριστερού εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Στα επόμενα χρόνια και άλλοι ερευνητές επιβεβαίωσαν αυτές τις διαπιστώσεις που παρουσιάζονταν σε περιπτώσεις αφασίας. Έτσι το 1887 ο γερμανός καθηγητής Berlin για να αποδώσει καλύτερα την έννοια αυτής της λειτουργικής ανωμαλίας πρότεινε για πρώτη φορά τη χρησιμοποίηση του όρου «δυσλεξία» αντί του όρου λεξική τύφλωση (Critchley, 1970). Ομοίως, ο Charcot (1887) όρισε την ολοκληρωτική απώλεια της αναγνωστικής ικανότητας ως «αλεξία» ή «δυσλεξία». Ως εκείνη την εποχή η δυσλεξία αντιμετωπιζόταν ως δυσλειτουργία νευρολογικής προελεύσεως οφειλόμενη σε εγκεφαλικό τραύμα, αυτό που σήμερα ονομάζεται επίκτητη δυσλεξία. Όλες οι μελέτες στηρίζονταν σε ευρήματα επί ενηλίκων και ως εκ τούτου οι παρατηρήσεις σχετικά με την μάθηση είναι αποσπασματικές. Για να ανακαλυφθεί η αναπτυξιακή δυσλεξία, που δεν οφείλεται σε απότομη εγκεφαλική βλάβη αλλά εκδηλώνεται κατά την περίοδο ανάπτυξης του παιδιού χρειάστηκε η συμβολή επιστημόνων που έδωσαν βαρύτητα σε μελέτες περιπτώσεων υγιών παιδιών με κλινικά χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα των αφασικών ασθενών. Στις 21 Δεκεμβρίου 1895, ο James Hinshelwood, οφθαλμοχειρούργος από τη Γλασκώβη, εκδίδει ένα άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό «The Lancet» με θέμα την οπτική μνήμη και την λεξική τύφλωση (word blindness). Το άρθρο αυτό ενέπνευσε τον Pringle Morgan, γενικό ιατρό από το Seaford να περιγράψει την περίπτωση ενός αγοριού 14 ετών το οποίο παρόλο που είχε φυσιολογική νοημοσύνη και δεν παρουσίαζε καμία εμφανή ανεπάρκεια, εντούτοις δεν μπορούσε να μάθει να διαβάζει. Στην ορθογραφία επίσης έκανε ορισμένα τυπικά λάθη όπως αναστροφές, συγχύσεις γραμμάτων, λάθη στις καταλήξεις, κ.τ.λ. 11

13 Ο Morgan (1896) συνέδεσε τις δυσκολίες αυτές με διαταραχές στην αντίληψη και στην οπτική μνήμη και τις απέδωσε σε ανεπαρκή ανάπτυξη του εγκεφάλου, γιατί τα συμπτώματα έμοιαζαν με εκείνα ενηλίκων που είχαν βλάβη στην αριστερή γωνιώδη έλικα. Το άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal στις 7 Νοεμβρίου 1896, θεωρείται μία από τις πρώτες αναφορές στην ειδική αναγνωστική δυσκολία που επρόκειτο να γίνει γνωστή ως «σύμφυτη λεξική τύφλωση» -Congenital Word Blindness- και ο ίδιος ο πρώτος επιστήμονας που περιέγραψε δυσκολίες μάθησης που αφορούν το παιδί. Το άρθρο του Morgan σηματοδότησε την αρχή της περιόδου αναγνώρισης της δυσλεξίας, κυρίως από Βρετανούς οφθαλμίατρους, όπως ο Thomas (1905), ο Fisher (1905), ο Stephenson (1907), ο Collins, ο Plate και ο Doyne. Αναφορές περί ασθενών με αναγνωστικά προβλήματα δημοσιεύτηκαν επίσης σε άλλες χώρες από επιστήμονες όπως ο Lechner από την Ολλανδία (1903), o Wernicke από την Αργεντινή (1903), ο Warburg από την Γερμανία (1911), ο Schapringer από τις Η.Π.Α (1906) κ.ά. (Thomson, 1974). Παρόλο που ο Morgan ονομάστηκε ο «πατέρας» της δυσλεξίας, ο επιστήμονας που θεωρείται ιδρυτής και προσέφερε τα περισσότερα στην έρευνα των μαθησιακών δυσκολιών είναι ο Hinselwood, ο οποίος μεταξύ του 1896 και 1911 δημοσίευσε μια σειρά εργασιών και άρθρων στον ιατρικό τύπο παρουσιάζοντας κλινικές περιπτώσεις ασθενών με αναγνωστικά προβλήματα. O Hinselwood με τις μελέτες του προσπάθησε να αποδείξει την πιθανή εγγενή φύση του συνδρόμου και να ανακαλύψει τις βιολογικές του αιτίες. Το 1917 παρουσίασε την δεύτερη μονογραφία του με τίτλο «Σύμφυτη Λεξική Τύφλωση» όπου υποστήριξε ότι οι αναγνωστικές δυσκολίες οφείλονται σε κάποια εξελικτική βλάβη ή αγενεσία, που εμφανίζεται στα πρώτα στάδια ανάπτυξης του εμβρύου, στη γωνιώδη έλικα του επικρατούντος ημισφαιρίου. Η μελέτη αυτή σηματοδότησε την αρχή της δεύτερης περιόδου στην ιστορία της εξελικτικής δυσλεξίας, το πέρασμα δηλαδή από την αναγνώριση και περιγραφή κλινικών περιπτώσεων στην ανάλυση και συστηματική μελέτη του δυσλεξικού συνδρόμου. Κατά την περίοδο αυτή το πρόβλημα της δυσλεξίας επρόκειτο να πάρει τέτοιες διαστάσεις, ώστε να επιφέρει σύγχυση και να αναπτυχθεί ακόμα και εννοιολογική διαμάχη γύρω από αυτό αφού διατυπώθηκε πλήθος νέων θεωριών αναφορικά με τα συμπτώματα και τις αιτίες του (Critchley, 1970). 12

14 Από τις αρχές της καινούργιας περιόδου η συστηματοποίηση της παρατήρησης οδήγησε σε συμπεράσματα, τα οποία χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της δυσλεξίας μέχρι και σήμερα. Έτσι διαπιστώθηκε πως η συχνότητα της δυσλεξίας ήταν μεγαλύτερη στα αγόρια παρά στα κορίτσια και ότι το πρόβλημα μπορεί να ήταν κληρονομικό. Επίσης παρατηρήθηκε ότι μερικά δυσλεξικά παιδιά είχαν δυσκολίες στην ανάγνωση των λέξεων παρόλο που μπορούσαν να αναγνωρίσουν μεμονωμένα γράμματα, ενώ άλλα παιδιά δεν κατάφερναν ούτε αυτό. Σε μερικές περιπτώσεις η αναγνωστική δυσκολία παρουσίαζε μια βελτίωση καθώς το παιδί μεγάλωνε. Ακόμα, ο Hinselwood παρατήρησε ότι μερικά παιδιά δεν μπορούσαν να διαβάσουν σιωπηρά και παρόλο που τα κατάφερναν στην γραφή, αδυνατούσαν να γράψουν καθ υπαγόρευση (Ingram et al., 1970). Βασισμένος στις συστηματικές του παρατηρήσεις ο Hinselwood προχώρησε στην εξήγηση του φαινομένου της δυσλεξίας. Σύμφωνα μ αυτόν, δεν ήταν αποτέλεσμα οργανικής εγκεφαλικής βλάβης, αλλά οφειλόταν σε ελλιπή ανάπτυξη των εγκεφαλικών κέντρων που διευθύνουν την λειτουργία της οπτικής μνήμης των γραμμάτων και των λέξεων, χωρίς όμως να επηρεάζονται η ικανότητα του συλλογισμού και της ακουστικής μνήμης. Οι υποθέσεις και οι ερμηνείες του Hinselwood παρέμειναν αναντίρρητες μέχρι το Τη χρονιά εκείνη και μέχρι το 1948 ο Αμερικανός νευρολόγος Samuel Torrey Orton έφερε νέες εξελίξεις στην μελέτη της δυσλεξίας. Ως διευθυντής της ψυχιατρικής κλινικής του Greene County στην Iowa είχε την ευκαιρία να μελετήσει γλωσσικά προβλήματα σε ασθενείς με νοητική υστέρηση. Αργότερα στο Νευρολογικό Ινστιτούτο της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο της Columbia, οι έρευνές του επικεντρώθηκαν στις μαθησιακές δυσκολίες, μελετώντας περίπου τρεις χιλιάδες παιδιά και ενήλικες με αυτήν την διαταραχή. Ο Orton (1925) παρατήρησε πρώτος ότι τα παιδιά που είχαν ειδική δυσκολία στην ανάγνωση και στην γραφή, στα νοομετρικά τεστ απέδιδαν σε φυσιολογικό επίπεδο. Διακρίνονταν επίσης από ορισμένα χαρακτηριστικά όπως αριστεροχειρία, αμφιδεξιότητα, γενική αδεξιότητα και τάση να αναστρέφουν, να προσθέτουν ή να αφαιρούν γράμματα και λέξεις στην ανάγνωση και τη γραφή. Βασιζόμενος στις παρατηρήσεις του απέρριψε την θεωρία του Hinselwood και υποστήριξε πως όλα αυτά τα φαινόμενα οφείλονταν σε μια φυσιολογικής φύσεως διφορούμενη ημισφαιρική κυριαρχία, αποτέλεσμα μιας εγκεφαλικής βλάβης που ονόμασε «στρεφοσυμβολία» (strephosymbolia). Η ερμηνεία αυτή στηρίχτηκε στην υπόθεση ότι η αντίληψη των γραμμάτων και των λέξεων δημιουργεί μία σειρά προτύπων που εγκαθίστανται στον εγκέφαλο. 13

15 Τα πρότυπα που εγκαθίστανται στο αριστερό ημισφαίριο εγγράφονται με τη θέση που γίνονται αντιληπτά ενώ στο δεξιό ημισφαίριο εγγράφονται κατοπτρικά. Εφόσον στους δεξιόχειρες το κυρίαρχο ημισφαίριο είναι το αριστερό, είναι πιθανό ότι τα γράμματα γίνονται αντιληπτά απ αυτούς με το σωστό τους προσανατολισμό και θέση. Οι αριστερόχειρες ή οι αμφιδέξιοι όμως, στους οποίους το κυρίαρχο ημισφαίριο είναι το δεξί, δυσκολεύονται να εντοπίσουν την σωστά εντυπωμένη λέξη στο αριστερό ημισφαίριο, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν στο δεξί όπου τα γράμματα και οι λέξεις είναι κατοπτρικά εντυπωμένα και τα οποία τελικά, τείνουν να χρησιμοποιούν στο λόγο τους. Παρ όλη την ευλογοφάνειά της, η θεωρία του Orton δεν έγινε ευρύτερα δεκτή σαν εξήγηση της δυσλεξίας, μετέδωσε όμως τον προβληματισμό προς όλες τις κατευθύνσεις. Η Orton Society, που αργότερα μετονομάσθηκε σε Orton Dyslexia Society, ιδρύθηκε λίγο μετά τον θάνατό του το 1948, με σκοπό την προώθηση της μελέτης των λειτουργικών και κοινωνικών προβλημάτων των δυσλεξικών. Συνέβαλε στην διάδοση της γνώσης γύρω από τη δυσλεξία, στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των δυσλεξικών, στην δημιουργία ειδικών εκπαιδευτικών κέντρων κ.τ.λ. Πρόσφατα ονομάσθηκε International Dyslexia Association (IDA), διοργανώνει ετήσια συνέδρια και εκδίδει το επιστημονικό περιοδικό Annals of Dyslexia, πρώην Bulletin of the Orton Society. Ο Alfred Strauss, Γερμανός Νευροψυχίατρος συνέβαλε επίσης σημαντικά στη διάγνωση και αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη και ήπιες εγκεφαλικές βλάβες. Ίδρυσε το 1933 την πρώτη Ιατροπαιδαγωγική υπηρεσία στην Βαρκελώνη και το 1947 το Cove School στο Wisconsin, ένα ημερήσιο κέντρο που έγινε διεθνώς γνωστό για παιδιά με εγκεφαλικές βλάβες. Πρωτοχρησιμοποίησε τον ταυτόσημο με τις μαθησιακές δυσκολίες όρο «ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία». Στις αρχές της δεκαετίας του 1940, οι De Hirsh και Langford ίδρυσαν την πρώτη ειδική μονάδα για μαθησιακές δυσκολίες στο Columbia-Presbyterian Medical Center, στη Νέα Υόρκη. Στην Ελλάδα, ειδική ιστορική μνεία πρέπει να γίνει για το σχολείο που ιδρύθηκε στην Καισαριανή και εξυπηρετούσε άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς είναι το πρώτο στο είδος του, που λειτούργησε στη χώρα μας. Το σχολείο αυτό ιδρύθηκε το 1937 και ονομάστηκε «Πρότυπο Σχολείο Ανωμάλων και Καθυστερημένων Παιδιών». Η ίδρυση και λειτουργία του οφειλόταν στη μεγάλη Ελληνίδα παιδαγωγό Ρόζα Ιμβριώτη ( ). Σήμερα, το σχολείο αυτό ονομάζεται «Πειραματικό Σχολείο» και εξακολουθεί να προσφέρει εκπαίδευση στα άτομα με ειδικές ανάγκες (Αναγνωστόπουλος, 2000). 14

16 Μέχρι το 1930 η μελέτη της δυσλεξίας ήταν σχεδόν αποκλειστικό πεδίο ιατρών, κυρίως οφθαλμίατρων και νευρολόγων. Από τα χρόνια του Orton και μετά το θέμα απασχόλησε συστηματικά και επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων όπως ψυχολόγους, κοινωνιολόγους και εκπαιδευτικούς. Η προσέγγιση αυτή οδήγησε σε μία πληθώρα νέων θεωριών αναφορικά με τα συμπτώματα και τις αιτίες της δυσλεξίας αλλά πυροδότησε και μια θεωρητική διαφωνία, η οποία συναντάται ακόμα και σήμερα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Money (1962), «η ιατρική και η παιδαγωγική πλησίασαν η μία την άλλη με πολύ αργά βήματα για να μελετήσουν μαζί ένα πρόβλημα αμοιβαίου ενδιαφέροντος». Η αργοπορία αυτή οφειλόταν σε μία βασική διαφορά θεώρησης του θέματος. Σε αντίθεση με τα βιολογικά, πιθανώς γενετικά, αίτια της δυσλεξίας που υποστήριζαν οι ιατροί, οι παιδαγωγοί θεωρούσαν τους αρνητικούς εξωτερικούς παράγοντες, όπως την αναποτελεσματικότητα των διδακτικών μεθόδων, ως κύρια αιτία του προβλήματος. Ένας μεγάλος αριθμός ψυχολόγων άρχισε να αναλύει τις δεξιότητες και τις δυσλειτουργίες των δυσλεξικών, όπως ο Cyril Burt, ο πρώτος σχολικός ψυχολόγος στην Μεγάλη Βρετανία (1913), ο Monroe (1937), ο Robison (1947), η Vernon (1957) κ.ά. Οι μελέτες τους παρουσίαζαν την δυσλεξία σαν πολυπαραγοντικό φαινόμενο το οποίο μπορεί να οφείλεται σε πολλές και ποικίλες αιτίες (Thomson, 1974). Οι νέες αυτές θεωρίες των κυριότερων εκπροσώπων της παιδαγωγικής ψυχολογίας είναι και η βασικότερη αιτία για την επιφυλακτική στάση των εκπαιδευτικών απέναντι στις θεωρίες που απέδιδαν την αναγνωστική δυσκολία σε σύμφυτες λειτουργικές ανωμαλίες. Στο Βρετανικό χώρο τουλάχιστον, οι θεωρίες των Burt και Schonell είχαν μεγάλη απήχηση στους εκπαιδευτικούς, υποστηρίζοντας ότι οι μαθησιακές δυσκολίες, και κατ επέκταση οι σχολικές αποτυχίες, οφείλονταν σε ένα πλήθος εξωτερικών κυρίως παραγόντων, όπως διδακτικών, μεθοδολογικών, σχολικής προσαρμογής, κοινωνικό-οικονομικής προέλευσης, κ.ά. Επιπλέον οι δυσκολίες μάθησης συνδέονταν αιτιολογικά με τα ευρύτερα προβλήματα των ατομικών ιδιαιτεροτήτων και της ανάπτυξης της προσωπικότητας. Η επίδραση της θεωρίας του Burt, που έδινε έμφαση στους περιβαλλοντικούς και ψυχογενετικούς παράγοντες, ήταν τόσο μεγάλη που επισκίασε κυριολεκτικά κάθε ενδιαφέρον για το πρόβλημα της «σύμφυτης λεξικής τύφλωσης». Το 1957 η Magdalen Vernon, επίσης υποστήριξε την πολυπαραγοντική προέλευση της δυσλεξίας και προχώρησε σε ομαδοποίηση δυσλεξικών σε υποκατηγορίες με προβλήματα όρασης, προβλήματα ακοής και προβλήματα αφηρημένης σκέψης. 15

17 Η ιδέα της ταξινόμησης των δυσλεξικών σε κατηγορίες γνώρισε μεγάλη απήχηση στη δεκαετία του εξήντα, ειδικά όταν ο διαχωρισμός βασιζόταν σε ακουστικές και οπτικές δυσλειτουργίες (Myklebust & Johnson, 1962; Ingram, Μason & Blackburn, 1970). Οι Silver και Hagin (1960) προσπάθησαν να θέσουν κάποια διαγνωστικά κριτήρια και χρησιμοποίησαν τον όρο «ειδική γλωσσική δυσκολία» (Specific Language Disability). Στην Γαλλία ο Alfred Tomatis (1969) πρότεινε την δική του θεωρία όπου παρουσίαζε την δυσλεξία σαν πρόβλημα αποκλειστικά ακουστικής επεξεργασίας. O Macdonald Critchley (1964), νευρολόγος στο King s College Hospital του Λονδίνου, υποστήριξε ότι η δυσλεξία χαρακτηρίζεται κυρίως από φωνολογικά προβλήματα και πρότεινε τον όρο «Ειδική Εξελικτική Δυσλεξία», ο οποίος χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Έκανε πρώτος την απόπειρα διαφοροποίησης της δυσλεξίας από τα υπόλοιπα αναγνωστικά προβλήματα θεωρώντας την ως ξεχωριστή κατηγορία μαθησιακής δυσκολίας. Άρχισε τότε να παρατηρείται μία ανάκαμψη προς τις απόψεις των πρωτοπόρων νευρολόγων στο πρόβλημα της δυσλεξίας. Σ αυτό συνετέλεσε και η σπουδαία νευροανατομική μελέτη των νευρολόγων Geshwind & Levitsky (1968). Ανακάλυψαν μία ασυμμετρία στην περιοχή planum temporale των κροταφικών λοβών του εγκεφάλου, περιοχή σχετική με την γλώσσα. Στο 65% των φυσιολογικών εγκεφάλων αυτή η περιοχή είναι μεγαλύτερη στο αριστερό ημισφαίριο απ ότι στο δεξί, ενώ μόνο στο 24% είναι παρόμοια σε μέγεθος και στα δύο ημισφαίρια. Αργότερα αυτή η διαπίστωση θα οδηγούσε στη διάσημη θεωρία της σχέσης μεταξύ ασυμμετρίας και δυσλεξίας. Η ανάκαμψη αυτή αντανακλάται επίσης και στο νεότερο βιβλίο της Vernon (1971), στο οποίο σε αντίθεση με την μελέτη του 1957, αφιερώνει ξεχωριστό κεφάλαιο στη δυσλεξία. Σ αυτή την γραμμή ακολούθησαν κι άλλοι ερευνητές, όπως ο μεγάλος Ρώσος νευροψυχολόγος Alexander Luria (1974). Έγινε γνωστός κυρίως για τη θεωρητική και πρακτική εργασία του στα προβλήματα λόγου και αριθμητικής σε σχέση με την εγκεφαλική λειτουργία. Συνέχισε και επέκτεινε το έργο των επίσης γνωστών συμπατριωτών του Pavlov και Vygotsky. Ο Luria πίστευε πως οι ανώτερες φλοιικές λειτουργίες προϋποθέτουν την συντονισμένη και επικεντρωμένη λειτουργία πολλαπλών περιοχών του εγκεφάλου. Στις εργασίες του στηρίχτηκε η ανάπτυξη της Νευρολογικής κλίμακας Luria- Nebraska (Golden, Hammeke & Purisch, 1980). 16

18 Αξίζει να αναφερθεί και ο Naidoo (1972), ο οποίος παρατήρησε ότι οι δυσλεξικοί παρουσίαζαν προβλήματα στην βραχυπρόθεσμη μνήμη, κυρίως αναφορικά με την δυνατότητα αποθήκευσης πληροφοριών. Δύο παρόμοιες έρευνες (Spring & Capps, 1974; Denckla & Ruddel, 1976) έδειξαν ότι οι δυσλεξικοί έχουν ικανοποιητικό λεξιλόγιο αλλά είναι αργοί στην κατονομασία αντικειμένων. Η πληθώρα των μελετών και θεωριών σχετικά με τις μαθησιακές διαταραχές, οδήγησε το 1975 στη σύσταση του National Committee on Learning Disabilities στην Αμερική. Ο οργανισμός αυτός υποστήριξε από την αρχή την ετερογένεια της έννοιας των μαθησιακών δυσκολιών και υπέδειξε την δημιουργία κατηγοριών με σκοπό να μελετηθεί ξεχωριστά η αιτιολογία, η διάγνωση και η θεραπεία της κάθε κατηγορίας. Το 1978 ο T. R. Miles, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Ουαλίας, δημιούργησε τη μέθοδο διδασκαλίας Bangor Dyslexia Teaching System με σκοπό την βοήθεια των πασχόντων από δυσλεξία. Εστίαζε σε περιοχές όπως προσανατολισμός, εκφορά πολυσύλλαβων λέξεων, αριθμητικά προβλήματα, λίστες λέξεων, κ.ά. Η μέθοδος γνώρισε μεγάλη απήχηση και χρησιμοποιήθηκε σε όλη τη Μεγάλη Βρετανία στην δεκαετία του Την ίδια δεκαετία, το 1972, η Marion Welchman ίδρυσε την Βρετανική Εταιρία Δυσλεξίας (British Dyslexia Association, BDA). Αρκετά χρόνια αργότερα, ακολούθησε και η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Δυσλεξίας (European Dyslexia Association, EDA), το Την ίδια εποχή προτάθηκαν και νέες θεωρίες αναφορικά με τη δυσλεξία. Ο Pavlidis (1981) απέδειξε ότι οι αναγνωστικές δυσκολίες που χαρακτηρίζουν την δυσλεξία μπορεί να οφείλονται σε παθολογικές οφθαλμικές κινήσεις (erratic eye movement theory). Ο Thomson (1984) ανέφερε ότι οι δυσλεξικοί παρουσιάζουν προβλήματα στη μνήμη, συγκεκριμένα έχουν μικρότερη αποθηκευτική ικανότητα μνήμης από τους φυσιολογικούς αναγνώστες. Η Maryanne Wolf (1984, 1986) περιέγραψε τη σχέση ανάμεσα στην ανάγνωση και την ταχεία αυτοματοποιημένη κατονομασία (Rapid Automatized Naming) 2 και ανέφερε ότι οι δυσλεξικοί συναντούν δυσκολία στην εύρεση λέξεων γρήγορα και με ακρίβεια. Ο Keith Stanovich (1982) δήλωσε επιπλέον ότι η ακρίβεια και η ταχύτητα αναγνώρισης μεμονωμένων λέξεων καθορίζει την αναγνωστική ικανότητα, η οποία στους δυσλεξικούς είναι μειωμένη λόγω φωνολογικού ελλείμματος. 2 Οι Martha Denckla και Rita Rudel κατασκεύασαν το 1976 μία σειριακή γλωσσική δοκιμασία όπου τα άτομα έπρεπε να κατονομάσουν άμεσα χρώματα, αριθμούς, αντικείμενα και γράμματα χρησιμοποιώντας τους αυτοματοποιημένους μηχανισμούς της μνήμης. Το τεστ ονομάστηκε Rapid Automatized Naming και αποτελεί σταθμισμένη δοκιμασία μέτρησης της ικανότητας αυτής. 17

19 Οι θεωρίες που συνέδεσαν την δυσλεξία με δυσλειτουργίες της μνήμης συνεχίστηκαν κατά το 1990, σε μικρότερο ωστόσο βαθμό απ ότι στις προηγούμενες δεκαετίες. Ο Richard Olson, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Colorado, υποστήριξε ότι οι μειονεξίες των δυσλεξικών έχουν φωνολογική αιτιολογία και πως είναι κληρονομικές (Olson, Forsberg & Wise, 1994). Ο Philip Seymour (1986) πρότεινε την ταξινόμηση των δυσλεξικών σε τρεις κατηγορίες: σημειολογική, φωνολογική και οπτική. Οι περισσότεροι δυσλεξικοί φάνηκε να έχουν προβλήματα στη φωνολογία, πράγμα που τους έκανε ανακριβείς ή αργούς στην ανάγνωση ψευδολέξεων. Άλλες εξελίξεις αφορούν στην δημιουργία ενός μοντέλου ανάγνωσης στον υπολογιστή με χρήση νευρωνικών δικτύων από τους Seidenberg & McClelland (1989). Το μοντέλο αυτό τους επέτρεψε να προσομοιώσουν την ανάγνωση φυσιολογικών ατόμων ή ακόμα και υποκειμένων με αναγνωστικές δυσκολίες διαφόρων τύπων κάνοντας δυνατή την επεξεργασία τους. Στα ευρήματά τους βασίστηκαν πολλές επόμενες έρευνες όπως του Manis, του Plaut και του Pennington. Στο Πανεπιστήμιο του Yale, οι Sally και Bennett Shaywitz και οι συνεργάτες τους μελέτησαν το θέμα της σωστής ταξινόμησης των δυσλεξικών ατόμων (Shaywitz et al., 1999). Ο Bruce Pennington, κλινικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Denver, επιβεβαίωσε πολλές θεωρίες όπως η σπουδαιότητα των φωνολογικών προβλημάτων, και το γεγονός ότι η ανάγνωση συνδέεται περισσότερο με το λόγο παρά με την όραση. Τέλος απέδειξε ότι η αναγνωστική ικανότητα βασίζεται στην αναγνώριση μεμονωμένων λέξεων και στην ικανότητα επεξεργασίας λέξεων μέσα σε κείμενο (Pennington, VanOrden, Smith, Green & Haith, 1990; Pennington, 1999). Συνοψίζοντας, η δυσλεξία στην εποχή μας αποτελεί πεδίο έρευνας πολλών επιστημών, από την παιδαγωγική ως την νευροβιολογία. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι οι απαντήσεις σ αυτό το πολύπλοκο μαθησιακό πρόβλημα βρίσκονται στην σύγκλιση όλων των κλάδων, και μ αυτόν τον στόχο προωθούν την συνεργασία μεταξύ όλων των ερευνών γύρω από τη δυσλεξία. 18

20 1.3. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Οι Μαθησιακές Διαταραχές υπάγονται στο ευρύτερο πλαίσιο των Ειδικών Αναπτυξιακών Διαταραχών, μαζί με τις Διαταραχές Επικοινωνίας και τις Διαταραχές Κινητικών Δεξιοτήτων. Αναφέρονται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες διαγιγνώσκονται συνήθως για πρώτη φορά κατά την παιδική ηλικία και επηρεάζουν τη γενικότερη ψυχολογική ανάπτυξη του ατόμου. Είναι εγγενείς στο άτομο, αποδίδονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να εμφανίζονται καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών δεξιοτήτων. Ειδικότερα η ταξινόμηση που προτείνεται σύμφωνα με το DSM IV (American Psychiatric Association) για τις Μαθησιακές Διαταραχές (πρώην Διαταραχές Σχολικών Δεξιοτήτων), με βάση την επίδοση στις μαθησιακές μεταβλητές είναι η εξής: Διαταραχή της Ανάγνωσης Διαταραχή των Μαθηματικών Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης Μαθησιακή Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς Η πρώτη κατηγορία είναι ευρύτερα γνωστή με τον όρο Δυσλεξία. Τα παιδιά με διαταραχή αυτού του τύπου παρουσιάζουν εξαιρετική δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου και κατά συνέπεια στην ανάγνωση, δυσανάλογη προς την ηλικία και το νοητικό δυναμικό τους (Μαυρομμάτη, 1995). Δυσκολεύονται ή αδυνατούν να ερμηνεύσουν, να ανακαλέσουν και να μετασχηματίσουν τις έννοιες σε σύμβολα με αποτέλεσμα να παραποιούν λέξεις, να κάνουν αναστροφές σε συλλαβές ή γράμματα, να συγχέουν λέξεις όμοιες στην γραφή και προφορά, κ.τ.λ. (Τζουριάδου, 1995). Η δεύτερη κατηγορία ονομάζεται αλλιώς και Δυσαριθμησία. Πρόκειται για μία κατάσταση που επηρεάζει την ικανότητα απόκτησης αριθμητικών δεξιοτήτων. Ο μαθητής με δυσαριθμησία μπορεί να έχει δυσκολία στην κατανόηση απλών αριθμητικών εννοιών, να στερείται της διαισθητικής αντίληψης των αριθμών και να παρουσιάζει προβλήματα στην εκμάθηση αριθμητικών πράξεων (Butterworth, 2003). Παρουσιάζει επίσης μειωμένη ικανότητα στη σειροθέτηση, στην ακολουθία και στην ταξινόμηση. 19

Ανάγνωση. Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων. Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων. Κατανόηση κειμένου

Ανάγνωση. Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων. Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων. Κατανόηση κειμένου Ανάγνωση Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων Γνώση σημασίας λέξεων (λεξιλόγιο πρόσληψης) Κατανόηση κειμένου Οικειότητα με γραπτέςλέξειςκαι

Διαβάστε περισσότερα

ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται

ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται Ο όρος «Μαθησιακές Δυσκολίες» κάνει την εμφάνιση του για πρώτη φορά το 1963 στην βιβλιογραφία της ειδικής αγωγής από τον ψυχολόγο Samuel Kirk (Hammill, 1990). Ο ψυχολόγος Kirk, μπορεί να θεωρηθεί ο πατέρας

Διαβάστε περισσότερα

«Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10»

«Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10» «Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10» Περιεχόμενα Περιεχόμενα...1 Εισαγωγή...1 DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V...2

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1 Δυσαριθμησία Αξιολόγηση Διάγνωση 2 Όροι και Ορισμοί των Μαθηματικών Διαταραχών Έχουν χρησιμοποιηθεί όροι

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή με θέμα: «Μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική ηλικία και εφαρμογή του Τεστ Πρώιμης Ανίχνευσης Δυσλεξίας».

Πτυχιακή με θέμα: «Μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική ηλικία και εφαρμογή του Τεστ Πρώιμης Ανίχνευσης Δυσλεξίας». Πτυχιακή με θέμα: «Μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική ηλικία και εφαρμογή του Τεστ Πρώιμης Ανίχνευσης Δυσλεξίας». Επιβλέπων καθηγητής:κ.χριστοδουλίδης Παύλος Επιμέλεια: Κατσάνου Αλεξάνδρα (Α.Μ:11074) Στόχος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΘΕΜΑ: Αξιολόγηση και Εκπαίδευση των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες. Προσαρμογές αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Ψυχολογία Ενότητα 3 Μαθησιακές Δυσκολίες: Eννοιολογικός Προσδιορισμός, Tαξινόμηση, Aιτιολογία

Σχολική Ψυχολογία Ενότητα 3 Μαθησιακές Δυσκολίες: Eννοιολογικός Προσδιορισμός, Tαξινόμηση, Aιτιολογία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3 Μαθησιακές Δυσκολίες: Eννοιολογικός Προσδιορισμός, Tαξινόμηση, Aιτιολογία Ελευθερία N. Γωνίδα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 8: Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή: Φιλοσοφική Τμήμα: Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Εξελικτικές μαθησιακές θεωρίες Δυσλεξία Η Δυσλεξία δεν είναι κατά βάση μια διαταραχή

Διαβάστε περισσότερα

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Μαθησιακές Δυσκολίες Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1 Θεματικές ενότητες του μαθήματος Θεωρητικό πλαίσιο της διαδικασίας εκμάθησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας.. 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α 1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Φύση και έννοια της αναπηρίας Η συνειδητοποίηση της αναπηρίας.. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο παιδί με αναπηρία Στάσεις της

Διαβάστε περισσότερα

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Tα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν προβλήματα στις βασικές ψυχολογικές διαδικασίες που περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ, ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚHΣ ΗΛΙΚΙΑΣ»

Διαβάστε περισσότερα

29. Βοηθητικό ρόλο στους μαθητές με δυσγραφία κατέχει η χρήση: Α) ηλεκτρονικών υπολογιστών Β) αριθμομηχανών Γ) λογογράφων Δ) κανένα από τα παραπάνω

29. Βοηθητικό ρόλο στους μαθητές με δυσγραφία κατέχει η χρήση: Α) ηλεκτρονικών υπολογιστών Β) αριθμομηχανών Γ) λογογράφων Δ) κανένα από τα παραπάνω ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ Ερωτήσεις 1. Η δυσγραφία μπορεί να χωριστεί στις δύο ακόλουθες κατηγορίες: Α) γενική και μερική Β) γενική και ειδική Γ) αναπτυξιακή και επίκτητη Δ) αναπτυξιακή και μαθησιακή 2. Η αναπτυξιακή

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Προλογικό Σημείωμα 9

Περιεχόμενα. Προλογικό Σημείωμα 9 Περιεχόμενα Προλογικό Σημείωμα 9 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.1. Εισαγωγή 14 1.2 Τα βασικά δεδομένα των Μαθηματικών και οι γνωστικές απαιτήσεις της κατανόησης, απομνημόνευσης και λειτουργικής χρήσης τους 17 1.2.1. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ:

ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: Γενικές Δυσκολίες Μάθησης Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες «Μαθησιακές δυσκολίες αφορούν σε μία ομάδα ανομοιογενών διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με εγγενείς δυσκολίες σε πρόσκτηση

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com

Μαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com Μαθησιακές Δυσκολίες Εκπαιδευτική αξιολόγηση Πηνελόπη Κονιστή ΠΕ 70 Med Ειδικής Αγωγής pkonisti@gmail.com Τι είναι Μαθησιακές Δυσκολίες; Καμπύλη Νοημοσύνης Δείκτης Νοημοσύνης ποσοστό % κατηγορία πάνω από

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας

Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας Η δυσλεξία και η αντιμετώπισή της www.iatronet.gr Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας Το παιδί είναι έξυπνο και γεμάτο ζωντάνια και φαντασία. Όμως, παρ όλα αυτά,

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΣΙΑΚEς ΔΥΣΚΟΛIΕς: ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΧΟΡΗΓΗΣΗ

ΜΑΘΗΣΙΑΚEς ΔΥΣΚΟΛIΕς: ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΕΙ ΗΠΕIΡΟΥ ΣΧΟΛH ΕΠΑΓΓΕΛΜAΤΩΝ ΥΓΕIΑς ΚΑΙ ΠΡOΝΟΙΑς ΤΜHΜΑ: ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕIΑς ΜΑΘΗΣΙΑΚEς ΔΥΣΚΟΛIΕς: ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΘΗΝΑ ΤΕΣΤ ΕΙΣΗΓΗΤHς: ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛIΔΗς ΠΑYΛΟς ΣΠΟΥΔΑΣΤEς: ΜΑΚΑΡΟYΝΑ ΚΑΛΛΙOΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ. Πολυδύναµο Καλλιθέας Φεβρουάριος 2008 Αναστασία Λαµπρινού

ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ. Πολυδύναµο Καλλιθέας Φεβρουάριος 2008 Αναστασία Λαµπρινού ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Πολυδύναµο Καλλιθέας Φεβρουάριος 2008 Αναστασία Λαµπρινού Ειδική αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία συνδέεται µε ελλείµµατα στην έκφραση ή/και στην κατανόηση Ειδική: δυσκολία χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Αίτια - Διάγνωση Μαθησιακές Δυσκολίες

Αίτια - Διάγνωση Μαθησιακές Δυσκολίες Βασίλειος Κωτούλας Σχολικός Σύμβουλος 2ης Εκπ. Περ. ΠΕ Καρδίτσας vaskotoulas@sch.gr http://dipe.kar.sch.gr/grss Αίτια - Διάγνωση Μαθησιακές Δυσκολίες Δομή Εισήγησης Ορισμός - Χαρακτηριστικά Βασικές παραδοχές

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα πτυχιακής Μαθησιακές δυσκολίες και Κακοποίηση παιδιών

Θέμα πτυχιακής Μαθησιακές δυσκολίες και Κακοποίηση παιδιών Θέμα πτυχιακής Μαθησιακές δυσκολίες και Κακοποίηση παιδιών Ορισμός μαθησιακών διαταραχών Η αδυναμία των μαθητών να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός κανονικού σχολείου. Τα μαθησιακά προβλήματα ΔΕΝ οφείλονται

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλεξία και Ξένη Γλώσσα

Δυσλεξία και Ξένη Γλώσσα Δυσλεξία και Ξένη Γλώσσα Βιβέτα Λυμπεράκη Ξένια Κωνσταντινοπούλου Καθηγήτριες αγγλικών ειδικής αγωγής Ποιοί μαθητές αναμένεται να αντιμετωπίσουν δυσκολία στις ξένες γλώσσες Μαθητές που: παρουσιάζουν δυσκολίες

Διαβάστε περισσότερα

=> Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν έναν ανομοιογενή πληθυσμό

=> Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν έναν ανομοιογενή πληθυσμό Μαθησιακές Δυσκολίες ΟΡΙΣΜΟΣ - Παρόλο που ο όρος χρησιμοποιείται εδώ και 40 χρόνια περίπου, δεν υπάρχει συμφωνία πάνω στα αποδεκτά κριτήρια που ορίζουν τις μαθησιακές δυσκολίες είτε στον κλινικό είτε στον

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΕΞΙΑ: Η ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗΝ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΔΥΣΛΕΞΙΑ: Η ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗΝ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΥΣΛΕΞΙΑ: Η ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗΝ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Δυσκολίες στην απόκτηση βασικών γλωσσικών δεξιοτήτων, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό μεταξύ τους: Ανάγνωση Γραφή Ορθογραφημένη γραφή Αριθμητική ή

Διαβάστε περισσότερα

θέραπειν Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ ,

θέραπειν  Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ , θέραπειν Κέντρο Συµβουλευτικών Υπηρεσιών Ψυχικού Το κέντρο συμβουλευτικών υπηρεσιών θέραπειν αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο ειδικών θεραπειών, πρόληψης, διάγνωσης και αποκατάστασης. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους

Διαβάστε περισσότερα

Προσέγγιση των Μαθησιακών Δυσκολιών και Εφαρμογή του Τεστ Αθηνά

Προσέγγιση των Μαθησιακών Δυσκολιών και Εφαρμογή του Τεστ Αθηνά Παρουσίαση Πτυχιακής Εργασίας με θέμα: Προσέγγιση των Μαθησιακών Δυσκολιών και Εφαρμογή του Τεστ Αθηνά Ιωάννινα Νοέμβριος2012 Επόπτης καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Εκπονήτριες: Αρμυριώτη Βασιλική (11071)

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Διδάσκων : Αργύρης Καραπέτσας Καθηγητής Νευροψυχολογίας Νευρογλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1 επίκτητη και ειδική ή εξελικτική δυσλεξία Η δυσλεξία ως πρόβλημα της ανάγνωσης, διακρίνεται σε δύο μεγάλες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ (ΑΔΜΕ) ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ. Σ. Παπαϊωάννου, Α. Μουζάκη Γ. Σιδερίδης & Π. Σίμος

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ (ΑΔΜΕ) ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ. Σ. Παπαϊωάννου, Α. Μουζάκη Γ. Σιδερίδης & Π. Σίμος ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ (ΑΔΜΕ) ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Σ. Παπαϊωάννου, Α. Μουζάκη Γ. Σιδερίδης & Π. Σίμος ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης δραστηριότητας Βασικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Νταβαρούκα Νηπιοβρεφοκομία Δ εξάμηνου Λάρισα

Γεωργία Νταβαρούκα Νηπιοβρεφοκομία Δ εξάμηνου Λάρισα Γεωργία Νταβαρούκα geo_ntav@live.com Νηπιοβρεφοκομία Δ εξάμηνου Λάρισα 1-3-2016 1800 1920: Έρευνες στον τομέα της νευρολογίας ξεκίνησαν στην Ευρώπη. Οι απώλειες στη γλωσσική ικανότητα και ομιλία, αποδόθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Κυριακή, 31 Ιούλιος :53 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 31 Ιούλιος :41

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Κυριακή, 31 Ιούλιος :53 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 31 Ιούλιος :41 Η ένταξη του παιδιού στο σχολείο είναι πολύ σημαντικό γεγονός για όλη την οικογένεια. Η απόκτηση γνώσεων θεωρείται αναγκαία και επιθυμητή για κάθε άνθρωπο... Όλα όμως τα παιδιά δεν απολαμβάνουν και δεν

Διαβάστε περισσότερα

Πότε πρέπει να αρχίζει η λογοθεραπεία στα παιδιά - λόγος και μαθησιακές δυσκολίες

Πότε πρέπει να αρχίζει η λογοθεραπεία στα παιδιά - λόγος και μαθησιακές δυσκολίες Η διάγνωση των διαταραχών λόγου πρέπει να γίνεται έγκαιρα, μόλις οι γονείς αντιληφθούν οτι κάτι ισως δεν πάει καλά και πρέπει να παρουσιάσουν το παιδί τους στον ειδικό. Ο ειδικός θα λάβει μέτρα για την

Διαβάστε περισσότερα

12 Σταθμισμένα διερευνητικά ανιχνευτικά εργαλεία κριτήρια μαθησιακών δυσκολιών

12 Σταθμισμένα διερευνητικά ανιχνευτικά εργαλεία κριτήρια μαθησιακών δυσκολιών 12 Σταθμισμένα διερευνητικά ανιχνευτικά εργαλεία κριτήρια μαθησιακών δυσκολιών Διαδικασίες διαχείρισης περίπτωσης Στάδιο 1 Εντοπισμός Στάδιο 2 Αξιολόγηση Στάδιο 3 Παρέμβαση Στάδιο 4 Υποστήριξη Παρακολούθηση

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Περιεχόμενα 13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 14 Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ περίπου, οι έννοιες της δυσλεξίας και των μαθησιακών δυσκολιών κυριαρχούν στο πεδίο της σχολικής και εκπαιδευτικής ψυχολογίας.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. Σωτηρία Τζιβινίκου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. Σωτηρία Τζιβινίκου ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σωτηρία Τζιβινίκου Αποτελεσματική πρόληψη είναι μια μορφή παρέμβασης. Η Πρόληψη ξεκινά όταν τα προβλήματα δεν είναι παρόντα/εμφανή Η καλή γονεϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία

Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία Ενότητα 10: Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Σουζάνα Παντελιάδου Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

«Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή)

«Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή) «Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή) Τι είναι, τι δεν είναι, τι μπορούμε να κάνουμε για το παιδί Παναγιώτης Σίμος, Ph.D. Επίκτητη vs. Αναπτυξιακή δυσκολία ανάγνωσης Δυσλεξία vs. «φτωχή» αναγνωστική

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή των απεικονιστικών μεθόδων στη διάγνωση μαθησιακών και αναπτυξιακών διαταραχών. Φοιτήτρια: Νούσια Αναστασία

Η συμβολή των απεικονιστικών μεθόδων στη διάγνωση μαθησιακών και αναπτυξιακών διαταραχών. Φοιτήτρια: Νούσια Αναστασία Η συμβολή των απεικονιστικών μεθόδων στη διάγνωση μαθησιακών και αναπτυξιακών διαταραχών Φοιτήτρια: Νούσια Αναστασία Απεικονιστικές μέθοδοι Οι νευροαπεικονιστικές μέθοδοι εμπίπτουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές υσκολίες (Πηγή : http://mariaskokou.wordpress.com ) Μιλώντας για τη δυσλεξία Έχει ϖεράσει ϖάνω αϖό ένας αιώνας αϖό την ϖρώτη ϖεριγραφή ενός ϖεριστατικού δυσλεξίας. O γιατρός W.Pringle Morgan

Διαβάστε περισσότερα

Αθανάσιος Φ. Κατσούλης

Αθανάσιος Φ. Κατσούλης Αθανάσιος Φ. Κατσούλης Doctorate student, Université Paul Valéry - Montpellier III Master in Teaching and Psychological Methodologies in Education, University of L Aquila (Italy) Μ.A in Education (Education

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΛΥΔΙΑ ΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΡΑΤΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΠΑΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΛΥΔΙΑ ΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΡΑΤΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΠΑΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΛΥΔΙΑ ΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΡΑΤΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΠΑΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ Ιστορική αναδρομή Ο πρώτος που αναγνώρισε αυτό το σύνδρομο ήταν ο John Langdon Down, το 1866. Μέχρι τα μέσα του 20 ου αιώνα, η αιτία που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Θέμα- Δημιουργία βάσης δεδομένων: θεωρητικές προσεγγίσεις στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία)

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Θέμα- Δημιουργία βάσης δεδομένων: θεωρητικές προσεγγίσεις στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία) ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα- Δημιουργία βάσης δεδομένων: θεωρητικές προσεγγίσεις στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία) ΥΠΕΥΘΗΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΜΠΑΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ- ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

«Η εκμάθηση ξένης γλώσσας σε παιδιά με δυσλεξία»

«Η εκμάθηση ξένης γλώσσας σε παιδιά με δυσλεξία» Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Τμήμα Λογοθεραπείας ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «Η εκμάθηση ξένης γλώσσας σε παιδιά με δυσλεξία» Σπουδάστρια: Ράπτη Ειρήνη Α.Μ. : 10420 Επόπτης: Χριστοδουλίδης Παύλος Ιωάννινα

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή Αναφορικών Προτάσεων στην Αναπτυξιακή Δυσλεξία

Παραγωγή Αναφορικών Προτάσεων στην Αναπτυξιακή Δυσλεξία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 1203-2014 (4 Ο ΜΑΘΗΜΑ)

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 1203-2014 (4 Ο ΜΑΘΗΜΑ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 6 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 1203-2014 (4 Ο ΜΑΘΗΜΑ) ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Σωτηρία Τζιβινίκου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΡΓΙΛΑ ΕΛΕΝΗ Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διάγνωση: είναι η πολύπλοκη διαδικασία αναγνώρισης και ταυτοποίησης μιας διαταραχής που γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Αναπηρία: όροι και ορισμοί. Η έννοια της διαφορετικότητας

Αναπηρία: όροι και ορισμοί. Η έννοια της διαφορετικότητας Αναπηρία: όροι και ορισμοί Η έννοια της διαφορετικότητας Η Αναπηρία στην Αρχαία Ελλάδα Ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει τον τυφλό ποιητή, ο οποίος συχνά ήταν προσκεκλημένος στο παλάτι και είχε την εύνοια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

«Δυσκολίες μάθησης και αυτορρύθμισης Α! κοίτα ένας σκίουρος»

«Δυσκολίες μάθησης και αυτορρύθμισης Α! κοίτα ένας σκίουρος» «Δυσκολίες μάθησης και αυτορρύθμισης Α! κοίτα ένας σκίουρος» Μπότσας Γεώργιος Σχολικός Σύμβουλος Αυτορρύθμιση και Εκτελεστικές λειτουργίες (σχέση) Εμπλέκουν στοχοκατευθυνόμενες και προσανατολισμένες στο

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία ΙΙ (ΨΧ 05) Γλώσσα (2)

Γνωστική Ψυχολογία ΙΙ (ΨΧ 05) Γλώσσα (2) Γνωστική Ψυχολογία ΙΙ (ΨΧ 05) Γλώσσα (2) Αντίληψη της ομιλίας Απεικόνιση της πρότασης «θα σας διηγηθώ την ιστορία των δύο νέων» κυματομορφή Φασματόγραμμα Συνάρθρωση Οι φθόγγοι αλληλεπικαλύπτονται μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΕΤΗΣΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» ΕΤΟΣ 2015 ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ. www.v-learning.

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΕΤΗΣΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» ΕΤΟΣ 2015 ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ. www.v-learning. ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΕΤΗΣΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» ΕΤΟΣ 2015 info@v-learning.gr www.v-learning.gr Το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης ΙΙ ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ & ΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακές Διαταραχές της Παιδικής Ηλικίας Αγγελίνα Κατριβάνου

Αναπτυξιακές Διαταραχές της Παιδικής Ηλικίας Αγγελίνα Κατριβάνου Αναπτυξιακές Διαταραχές της Παιδικής Ηλικίας Αγγελίνα Κατριβάνου Απαρτιωμένη Διδασκαλία Αναπτυξιακές Διαταραχές της Παιδικής Ηλικίας I. Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές II. III. Ειδικές Αναπτυξιακές Διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΤΕΣΤ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ(DAST) Δριδάκη Αργυρώ Α.Μ.: 10909 Κόλλια Δήμητρα Α.Μ.: 11283

ΤΟ ΤΕΣΤ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ(DAST) Δριδάκη Αργυρώ Α.Μ.: 10909 Κόλλια Δήμητρα Α.Μ.: 11283 ΤΟ ΤΕΣΤ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ(DAST) Δριδάκη Αργυρώ Α.Μ.: 10909 Κόλλια Δήμητρα Α.Μ.: 11283 Αναπτυξιακή Δυσλεξία Παγκόσμια Ομοσπονδία Νευρολογίας το 1968 «μια διαταραχή στα παιδιά τα οποία,

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Ορισμός Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ- ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ

ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ- ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ- ΙΩΑΝΝΙΝΑ, Τμήμα Λογοθεραπείας ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ- ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ Πτυχιακή Εργασία Μαρία Κωστοπούλου Επιβλέπουσα : καθηγήτρια κ. Βικτωρία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα

Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μια διαταραχή που απασχολεί πολλές ειδικότητες όπως ψυχολόγους, παιδοψυχολόγους, λογοθεραπευτές, ειδικούς αγωγούς κ.α.

Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μια διαταραχή που απασχολεί πολλές ειδικότητες όπως ψυχολόγους, παιδοψυχολόγους, λογοθεραπευτές, ειδικούς αγωγούς κ.α. Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μια διαταραχή που απασχολεί πολλές ειδικότητες όπως ψυχολόγους, παιδοψυχολόγους, λογοθεραπευτές, ειδικούς αγωγούς κ.α. Η κάθε ειδικότητα ελέγχει και επεμβαίνει σε διαφορετικό

Διαβάστε περισσότερα

FOUNDERS CLUB. Πλήρες Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για Τελειόφοιτους & Νέους Επαγγελματίες Λογοθεραπευτές

FOUNDERS CLUB. Πλήρες Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για Τελειόφοιτους & Νέους Επαγγελματίες Λογοθεραπευτές FOUNDERS CLUB Πλήρες Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για Τελειόφοιτους & Νέους Επαγγελματίες Λογοθεραπευτές Το Πρόγραμμα Founders Club είναι το πληρέστερο πρόγραμμα ιδιωτικής εκπαίδευσης Λογοθεραπείας που υπάρχει.

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Στεφανία Φούσκα Αν. προϊσταμένη ΚΕΔΔΥ Πειραιά Τρόπος εξέτασης των υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

- Έκπτωση στη χρήση εξoλεκτικών συμπεριφορών πχ βλεμματικής επαφής, εκφραστικότητας προσώπου.

- Έκπτωση στη χρήση εξoλεκτικών συμπεριφορών πχ βλεμματικής επαφής, εκφραστικότητας προσώπου. ΑΥΤΙΣΜΟΣ- ΔΙΑΧΥΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η Διάχυτη Διαταραχή της Ανάπτυξης σύμφωνα με το ICD-10 το σύστημα της Διεθνούς Ταξινόμησης των Νόσων είναι μια διαταραχή που περιλαμβάνει δυσκολίες στην ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες και Προβλήματα Προσαρμογής κατά τη Μετάβαση στη Δευτεροβἀθμια Εκπαίδευση»

«Μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες και Προβλήματα Προσαρμογής κατά τη Μετάβαση στη Δευτεροβἀθμια Εκπαίδευση» «Μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες και Προβλήματα Προσαρμογής κατά τη Μετάβαση στη Δευτεροβἀθμια Εκπαίδευση» Ευδοξία Παναγιωτίδου Ψυχολόγος Α ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Θεσ/νίκης ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΔ Οι Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΔ) είναι

Διαβάστε περισσότερα

13 ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2010 Εργαστήριο

13 ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2010 Εργαστήριο 13 ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2010 Εργαστήριο «Δυσλεξία: Μια λέξη δύσκολη και μόνο να την πεις φαντάσου το μαρτύριο όμως να τη ζεις» Μαρία Χριστοπούλου, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου,

Διαβάστε περισσότερα

Οι διαταραχές του λόγου και τις οµιλίας στην παιδική ηλικία. Αναστασία Λαµπρινού Δεκέµβριος 2001

Οι διαταραχές του λόγου και τις οµιλίας στην παιδική ηλικία. Αναστασία Λαµπρινού Δεκέµβριος 2001 Οι διαταραχές του λόγου και τις οµιλίας στην παιδική ηλικία Αναστασία Λαµπρινού Δεκέµβριος 2001 Γλώσσα- είναι µία ταξινοµική αρχή, ένας κώδικας επικοινωνίας, ένα κοινωνικό φαινόµενο έξω από το άτοµο. Οµιλία-

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Τσιαλαμπάνα Δήμητρα Α.Μ. 11556 Μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Διδακτική Παρέμβαση Βασικοί Ορισμοί Samuel Orton Strauss και Lehtinen (νευροψυχολογική βάση) Bannatyne και Myklebust (ιατροκεντικοί)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΥΣΛΕΞΙΑ. Ράπτη Ειρήνη ΑΜ 10420

Η ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΥΣΛΕΞΙΑ. Ράπτη Ειρήνη ΑΜ 10420 Η ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΥΣΛΕΞΙΑ Ράπτη Ειρήνη ΑΜ 10420 Ορισμός μαθησιακών διαταραχών - δυσλεξίας Οι μαθησιακές δυσκολίες ορίζονται ως ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές των σχολικών ικανοτήτων,

Διαβάστε περισσότερα

των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα

των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα ΣΥΓΓΡΑΦΗ: Παρουσίαση Αποτελεσμάτωνσυζήτηση των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα έρευνας Καμπάς Αντώνης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ. Ευανθία Σούμπαση. Απαρτιωμένη Διδασκαλία

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ. Ευανθία Σούμπαση. Απαρτιωμένη Διδασκαλία Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Ευανθία Σούμπαση Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΠΕΔΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Η επιστήμη που ασχολείται με τον προσδιορισμό της λειτουργικής κατάστασης του εγκεφάλου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣKΟΛΙΕΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣKΟΛΙΕΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣKΟΛΙΕΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Ακαδημαϊκό Έτος 2017-2018 Οδηγός Επιμόρφωσης Προγράμματος Μαθησιακών Δυσκολιών Διάρκεια: 1

Διαβάστε περισσότερα

Αγωγιάτου Χριστίνα, Ψυχολόγος, Α.Π.Θ. Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer

Αγωγιάτου Χριστίνα, Ψυχολόγος, Α.Π.Θ. Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer Αγωγιάτου Χριστίνα, Ψυχολόγος, Α.Π.Θ. Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer Νευροψυχολογία Η νευροψυχολογία είναι η επιστήμη που μελετά τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη σχέση του με τη συμπεριφορά

Διαβάστε περισσότερα

- Καθυστέρηση λόγου (LLI)

- Καθυστέρηση λόγου (LLI) Πολλά άτομα με βαρηκοΐα/κώφωση (Είναι η μερική ή ολική απώλεια των ηχητικών ερεθισμάτων μέσω της ακουστικής οδού. Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως προκύπτει δυσκολία επεξεργασίας και παραγωγής των ήχων συνεπώς

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός της μετάβασης

Ορισμός της μετάβασης Ορισμός της μετάβασης Ορίζεται ως το από έναν σε έναν που εμπεριέχει σύνθετες και διαδοχικές διαδικασίες αλλαγών που επηρεάζουν το συνολικό φάσμα της ατομικής και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ΑΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ «Μαθησιακές Δυσκολίες και Πρώιμη Ανίχνευση: Εφαρμογή του Τεστ πρώιμης ανίχνευσης της δυσλεξίας σε πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 6 Τι είναι Νοημοσύνη; Η ικανότητα του ατόμου να αφομοιώνει νέες πληροφορίες, να επωφελείται από τις εμπειρίες του και να προσαρμόζεται ρμ σε νέες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ βιβλιο_layout 1 24/12/2015 11:50 πμ Page 7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 1. Εισαγωγή... 21 2. Τα αλφάβητα και οι λειτουργίες τους... 24 2.1 Το ελληνικό αλφάβητο: χαρακτήρες και χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ. ΠΕΛΑΓΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Πτυχιούχος Φιλόλογος

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ. ΠΕΛΑΓΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Πτυχιούχος Φιλόλογος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΠΕΛΑΓΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Πτυχιούχος Φιλόλογος ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ:

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της έρευνας

1. Σκοπός της έρευνας Στατιστική ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων πιστοποίησης ελληνομάθειας 1. Σκοπός της έρευνας Ο σκοπός αυτής της έρευνας είναι κυριότατα πρακτικός. Η εξέταση των δεκτικών/αντιληπτικών

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΠΕΚ Θεσσαλονίκης 1 η ενότητα 2 η ενότητα. Σωτηρία Τζιβινίκου Λέκτορας ΠΤΕΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

1 ο ΠΕΚ Θεσσαλονίκης 1 η ενότητα 2 η ενότητα. Σωτηρία Τζιβινίκου Λέκτορας ΠΤΕΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1 ο ΠΕΚ Θεσσαλονίκης 1 η ενότητα 2 η ενότητα Σωτηρία Τζιβινίκου Λέκτορας ΠΤΕΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 18-3-2014 1 η Ενότητα: Ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ατόμων με αναπηρία Ιδιαιτερότητες, αξιολόγηση (αρχική,

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Σ.Ε.Υ.Π ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Σ.Ε.Υ.Π ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Σ.Ε.Υ.Π ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. ΕΙΣΗΓΗΣΗ: κ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

Διαβάστε περισσότερα

ANTIKOIΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ KAI TΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ

ANTIKOIΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ KAI TΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ANTIKOIΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ KAI TΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΙΑΓΩΓΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ: Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο για τις ψυχικές νόσους DSM-IV,το κύριο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚO ΣYΣΤΗΜΑ. Αθανασιάδης Στάθης φυσικοθεραπευτής NDT

ΟΠΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚO ΣYΣΤΗΜΑ. Αθανασιάδης Στάθης φυσικοθεραπευτής NDT ΟΠΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚO ΣYΣΤΗΜΑ Αθανασιάδης Στάθης φυσικοθεραπευτής NDT ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜOΣ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ «κοιτάζουμε με τα μάτια αλλά βλέπουμε με τον εγκέφαλο» 90% των πληροφοριών που φθάνουν στον εγκέφαλο περνούν μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Μορφολογικές κατηγορίες νοητικού λεξικού του SLDT στα ελληνικά και η σχέση τους με την προνοσηρή νοημοσύνη

Μορφολογικές κατηγορίες νοητικού λεξικού του SLDT στα ελληνικά και η σχέση τους με την προνοσηρή νοημοσύνη Μορφολογικές κατηγορίες νοητικού λεξικού του SLDT στα ελληνικά και η σχέση τους με την προνοσηρή νοημοσύνη Ελισάβετ Νεοφυτίδου Ψυχολόγος, ΚΕ.ΣΥ.Ψ.Υ Α.Π.Θ Η αναζήτηση κατάλληλων μεθόδων και εξιδεικευμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ :

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ : ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ : «Μελέτη περίπτωσης παιδιού α) με Δυσλεξία και β) με Αναπτυξιακή Λεκτική Δυσπραξία. Αξιολόγηση μέσω του ερωτηματολογίου του Achenbach και παρέμβαση αντίστοιχα στον τομέα α) της

Διαβάστε περισσότερα

Ειδίκευση: Ειδική Αγωγή. Ύλη εισαγωγικών εξετάσεων για το μάθημα Παιδαγωγική Ψυχολογία

Ειδίκευση: Ειδική Αγωγή. Ύλη εισαγωγικών εξετάσεων για το μάθημα Παιδαγωγική Ψυχολογία Ειδίκευση: Ειδική Αγωγή Ύλη εισαγωγικών εξετάσεων για το μάθημα Παιδαγωγική Ψυχολογία 1. Νοημοσύνη 1.1. Έννοια και ορισμός της νοημοσύνης 1.2. Αρχές και θεωρίες της νοητικής ανάπτυξης του ανθρώπου 1.2.1.

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού

Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού Α εξάμηνο Διδάσκων : Α. Β. Καραπέτσας Ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 1 ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ 2 Μία από τις πρώτες έρευνες που μελετούν και επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα με μουσική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ. Ακολουθούν περιγραφές των Σεμιναρίων που οργανώνονται:

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ. Ακολουθούν περιγραφές των Σεμιναρίων που οργανώνονται: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ «Οικογένεια και Αυτισμός» «Επαγγελματικός Προσανατολισμός» «Μαθησιακές Δυσκολίες: Ανίχνευση, Σχεδιασμός, Παρέμβαση & Αποκατάσταση» «Μαθησιακές Δυσκολίες και Σχολικός Εκφοβισμός» «Εξερευνώντας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Απαρτιωμένη Διδασκαλία Εισαγωγή στην Ψυχιατρική 21 ος αιώνας μεγάλη πρόοδος των συναφών επιστημών: Νευροεπιστήμες, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία Προηγήθηκε περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Ειδική Αγωγή και Μαθησιακές Δυσκολίες Πρόγραμμα Εξειδίκευσης: Ειδική Αγωγή και Μαθησιακές Δυσκολίες Διάρκεια: 1 Έτος (αναλογία σε ώρες 550), Ημέρες & ώρες μαθημάτων:

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΛΟΓΟΥ -ΟΜΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ : ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΛΟΓΟΥ -ΟΜΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ : ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΛΟΓΟΥ -ΟΜΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ : ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ Σπουδάστρια: Αθηνά Κατσαντώνη (9923) Εποπτεύων καθηγητής: κ ος Πέσχος Δημήτριος. Τριμελής

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χριστιάνα Σοφοκλέους, Εναλλακτική Μάθηση

Γράφει: Χριστιάνα Σοφοκλέους, Εναλλακτική Μάθηση Γράφει: Χριστιάνα Σοφοκλέους, Εναλλακτική Μάθηση Είναι γεγονός ότι σήμερα υπάρχει πληθώρα πληροφοριών για τη δυσλεξία: διαγνωστικά κέντρα, μέθοδοι αντιμετώπισης και αποκατάστασης, νομοθετικές ρυθμίσεις,

Διαβάστε περισσότερα

Κρανιδιώτη Μαρία Μεϊμάρογλου Αναστασία

Κρανιδιώτη Μαρία Μεϊμάρογλου Αναστασία Κρανιδιώτη Μαρία Μεϊμάρογλου Αναστασία Οι μαθησιακές δυσκολίες ανήκουν σε μία ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Αίαντος 3, 15235 Βριλήσσια Τηλ. 210-8063665, 6129290, Fax 210-8062113, e-mail: info@ergastirio.eu Site: www.ergastirio.eu Εισαγωγικό Πρόγραμμα σε Βασικές Έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση

710 -Μάθηση - Απόδοση 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 6η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Συμπεριφοράς Παρατήρηση III Η διάλεξη αυτή περιλαμβάνει: Διαδικασία της παρατήρησης & της αξιολόγησης Στόχοι και περιεχόμενο παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα