τηλ.: fax: Website:

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΕΘΝΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Υ..Α.Σ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΜΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΕΙΑΣ Αθήνα Οκτώβριος 2007 ΕΤΟΣ 2010 Αθήνα, ΕΛΛΑΣ Νοέµβριος 2011

2 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΕΘΝΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Υ..Α.Σ Βασ. Σοφίας 11 Αθήνα ΕΛΛΑΣ τηλ.: fax: Website: ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΜΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΕΤΟΣ

3 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ κ. Υφυπουργού Εξωτερικών Οι σύγχρονες προκλήσεις στον τοµέα της αναπτυξιακής βοήθειας απαιτούν νέα αντιµετώπιση. Οι παλαιές συνταγές πρέπει να αντικατασταθούν µε καινούργιες ευκαιρίες που διανοίγονται, µέσω της προσαρµογής διεθνών αρχών στο τοπικό επίπεδο των αναπτυσσοµένων χωρών, ενώ συγχρόνως πρέπει να αντιµετωπισθούν νέα προβλήµατα όπως η κλιµατική αλλαγή. Μέσα στις συνθήκες αυτές είναι θετική η εξέλιξη της συµµετοχής των G20 σε θέµατα διεθνούς ανάπτυξης. Η παροχή αναπτυξιακής βοήθειας αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής µε κύριο ρόλο την κάλυψη αναγκών των αναπτυσσοµένων χωρών. Στη σηµερινή οικονοµική συγκυρία της παγκόσµιας κρίσης, αφενός οι προϋπολογισµοί των δωρητριών χωρών δέχονται ισχυρότατες περιοριστικές πιέσεις, αφετέρου οι ανάγκες για παροχή επείγουσας και αναπτυξιακής βοήθειας στις αναπτυσσόµενες χώρες αυξάνονται γεωµετρικά. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα βρέθηκε µπροστά σε δύσκολες αποφάσεις, όσον αφορά στο ύψος της παρεχόµενης βοήθειας. Έτσι, ενώ έγιναν γενναίες περικοπές πιστώσεων, η Χώρα συνέχισε να παράσχει βοήθεια από το υστέρηµά της, ενώ έθεσε σε κίνηση µηχανισµό βελτίωσης της ποιότητας της βοήθειας, µέσω εκπόνησης σχεδίου νέου νοµοθετικού πλαισίου που θα εκσυγχρονίσει και θα αναπτύξει την αποδοτικότητα της παρεχόµενης βοήθειας. Είναι σήµερα πλέον περισσότερο αναγκαίο παρά ποτέ να παρέχεται η βοήθεια όσο πιο αποτελεσµατικά γίνεται και να εστιάζεται στις πραγµατικές ανάγκες, δηλαδή στην καταπολέµηση της φτώχειας και της πείνας, που αποτελούν από κοινού και τον πρώτο στόχο της χιλιετίας. Η παρούσα Έκθεση παρουσιάζει τις προκλήσεις που αντιµετώπισε η Ελλάδα, αλλά και τα επιτεύγµατά της, στη δύσκολη πορεία της διεθνούς κοινότητας για την καταπολέµηση της φτώχειας και της πείνας. Έχω δε την πεποίθηση ότι µαζί µε την ιστοσελίδα της Υ ΑΣ θα προωθήσει την κατανόηση του έργου που επιτελείται στον τοµέα της διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας και προσβλέπω στην ευρεία υποστήριξη των προσπαθειών. Τέλος, φρονώ ότι παρά τις οικονοµικές δυσκολίες, το πρόγραµµα αναπτυξιακής βοήθειας της Χώρας µας θα συνεχίσει να αποτελεί µια σηµαντική προσφορά εκ µέρους των Ελλήνων στις προσπάθειες για επιβίωση και βελτίωση των συνθηκών ζωής των φτωχών συνανθρώπων µας στον αναπτυσσόµενο κόσµο. Η Ελλάδα εργάζεται σε πολυµερές και σε διµερές επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση, κατανοώντας ότι µένουν ακόµα πολλά τα οποία πρέπει να γίνουν. Αποδέχεται την πρόκληση και είναι πρόθυµη να ανταποκριθεί σε αυτήν. ηµήτριος ΟΛΛΗΣ 3

4 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ κ. Γενικού Γραµµατέα ιεθνών Οικονοµικών Σχέσεων & Αναπτυξιακής Συνεργασίας Το διεθνές περιβάλλον αλλάζει δραστικά. Το εύρος και ο ρυθµός των αλλαγών που αντιµετωπίζει η ανθρωπότητα έκαναν αισθητή την εµφάνισή τους µέσα από µια σειρά γεγονότα των πρόσφατων ετών, όπως η επισιτιστική κρίση, η κρίση των καυσίµων και η χρηµατοοικονοµική κρίση. Η παγκόσµια ύφεση και η κρίση χρέους στην Ευρώπη έχουν ήδη επιφέρει σηµαντικό αντίκτυπο στους αναπτυξιακούς προϋπολογισµούς πολλών δωρητών, θέτοντας έτσι τα υφιστάµενα προγράµµατά τους υπό ασφυκτικές συνθήκες. Αντίστοιχος αρνητικός αντίκτυπος θα συνεχίσει να υφίσταται και στις αναπτυσσόµενες χώρες, µε αποτέλεσµα να δηµιουργηθούν πολλά εµπόδια στην επίτευξη των Στόχων της Χιλιετίας. Πρόσφατες, µάλιστα, µελέτες αναδεικνύουν ότι οι φτωχοί αυτού του κόσµου, κυρίως στις ευπαθείς χώρες (fragile states), υποφέρουν δυσανάλογα από τις σοβούσες κρίσεις. Επιπλέον, η παγκοσµιοποίηση, ενώ έχει προωθήσει σηµαντικότατες ευκαιρίες οικονοµικής µεγέθυνσης στις αναπτυσσόµενες χώρες, µε δυναµική µείωσης της φτώχειας, συγχρόνως εγκυµονεί ως δυναµική τον κίνδυνο να µετατραπεί σε βασικό παράγοντα αναπτυξιακών προκλήσεων, όπως η κλιµατική αλλαγή, οι τιµές των τροφίµων και των καυσίµων. Στο δύσκολο αυτό περιβάλλον, η Χώρα µας κλήθηκε να υποστηρίξει τις διεθνείς δεσµεύσεις της που αφορούν τόσο στο ύψος, όσο και στην ποιότητα της παρεχόµενης αναπτυξιακής βοήθειας. Στο πλαίσιο αυτό, η συνολική ODA (διµερής και πολυµερής) που παρασχέθηκε από την Ελλάδα το έτος 2010 ανήλθε σε 507,72 ολ. ΗΠΑ ή 383,32 ΕΥΡΩ, δηλαδή ποσοστό 0,17% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήµατος. Η πολυµερής ODA ανήλθε σε 295,90 ολ. ΗΠΑ ή 223,40 ΕΥΡΩ, ενώ η διµερής σε 211,82 ολ. ΗΠΑ ή 159,92 ΕΥΡΩ. Σε σχέση µε το προηγούµενο έτος, η συνολική ODA της Ελλάδος µειώθηκε κατά 99,55 ολ. ΗΠΑ, ενώ ο λόγος ODA/ΑΕΕ µειώθηκε αντιστοίχως κατά 0,02% (από 0,19% το έτος 2009 σε 0,17% το 2010). Σύµφωνα µε τα προκαταρκτικά στατιστικά στοιχεία έτους 2010 της DAC/ΟΟΣΑ, η Χώρα µας βρίσκεται στην 21η θέση µεταξύ των 23 µελών της DAC, τόσο ως προς το ύψος της παρασχεθείσας ODA, όσο και ως προς το λόγο ODA/ΑΕΕ (0,17%). Το έτος 2009 η Χώρα µας βρισκόταν αντιστοίχως στην 20η θέση σε αµφότερες τις κατηγορίες. Παρόλα αυτά, θεωρώ ότι οι συνθήκες βαθιάς κρίσης που έχουν διαµορφωθεί αποτελούν µια ευκαιρία για τον επαναπροσδιορισµό της ελληνικής αναπτυξιακής πολιτικής, προκειµένου να αυξηθεί η αποτελεσµατικότητά της, µέσω νέου νοµοθετικού πλαισίου, νέου οργανογράµµατος και νέου µεσοπρόθεσµου (πενταετούς) στρατηγικού σχεδιασµού. Στο νέο αυτό πλαίσιο, η Χώρα µας θα επαναλάβει τη δέσµευσή της, βασιζόµενη στις αρχές της διαφάνειας, της αποτελεσµατικότητας, και της βιωσιµότητας των δράσεών, να αντιµετωπίσει τις δύσκολες προκλήσεις και να συµβάλει στην επίτευξη των Στόχων της Χιλιετίας, σε συνεργασία µε άλλους δωρητές. Κωνσταντίνος Α. ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ 4

5 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ κ. Γενικού ιευθυντού της Υπηρεσίας ιεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας Υ ΑΣ HELLENIC AID Κύριο θέµα για την Υ ΑΣ είναι η εκκαθάριση των ανοικτών προγραµµάτων. Σηµαντικό επίσης γεγονός που πρέπει να καταγραφεί στο 2010, ήταν η έναρξη της διαδικασίας εκπόνησης από την Υ ΑΣ νέου σχεδίου νοµοθετικού πλαισίου για θέµατα αναπτυξιακής συνεργασίας, ώστε σε εύθετο χρόνο να αντικαταστήσει τον ισχύοντα πλην ξεπερασµένο από τις διεθνείς εξελίξεις Νόµο 2731/1999 και να καλύψει τοµείς όπως, η αποτελεσµατικότητα της χορηγούµενης βοήθειας, καθώς και η συνοχή των πολιτικών. Συναφώς, µέσα στο 2010 συντάχθηκε σχέδιο Προεδρικού ιατάγµατος για την βελτίωση της λειτουργίας της Υ ΑΣ, προκειµένου να αντικαταστήσει το αρχικό Π.. 224/2000. Τέλος, εκπονήθηκε σχέδιο Πενταετούς Προγράµµατος Αναπτυξιακής Συνεργασίας που θα αποτελέσει τον οδηγό δράσης της Χώρας στον τοµέα της παροχής επείγουσας και αναπτυξιακής βοήθειας. Θα ακολουθήσει διαβούλευση για τα ανωτέρω κείµενα, τόσο µε την Επιτροπή Αναπτυξιακής Βοήθειας (Development Assistance Committee - DAC) του Οργανισµού Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), όσο και µε τους εµπλεκόµενους ελληνικούς Φορείς σε θέµατα αναπτυξιακής συνεργασίας (Υπουργεία, ΝΠ, ΜΚΟ κ.α.) προκειµένου το τελικό αποτέλεσµα να καλύπτει τόσο τις διεθνείς εξελίξεις, όσο και τις ανάγκες της Χώρας µας. Λόγω των περιορισµένων διαθέσιµων πιστώσεων για την παροχή αναπτυξιακής βοήθειας η Υ ΑΣ δεν προέβη σε προκήρυξη προγραµµάτων προς υλοποίηση σε αναπτυσσόµενες χώρες, αλλά περιορίσθηκε κυρίως στην υλοποίηση των τελικών φάσεων προγραµµάτων προηγουµένων ετών. Υλοποιήθηκαν όµως και νέα προγράµµατα αναπτυξιακής βοήθειας από άλλα Υπουργεία, µε αντικείµενο την συµβολή στην επίτευξη των στόχων της χιλιετίας. Σκοπός της Υ ΑΣ είναι εφόσον η Χώρα δεν δύναται να αυξήσει την παρεχόµενη ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια σε αναπτυσσόµενες χώρες (ποσοτικό σκέλος) να εστιάσει την προσοχή της στην βελτίωση της αποτελεσµατικότητάς της (ποιοτικό σκέλος) µέσω της υιοθέτησης διεθνών κανόνων καλής πρακτικής µε τη βοήθεια και της επιθεώρησης της DAC/ΟΟΣΑ. Θα ήθελα µε την ευκαιρία αυτή να ευχαριστήσω, τα στελέχη της Υ ΑΣ, των Υπουργείων, των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και ιδιαίτερα τους Έλληνες και τις Ελληνίδες που µας στηρίζουν στο δύσκολο αλλά σηµαντικό έργο της αρωγής στους φτωχούς συνανθρώπους µας. Αθανάσιος ΘΕΟ ΩΡΑΚΗΣ 5

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Χαιρετισµός Υφυπουργού Εξωτερικών κ.. όλλη σελ. 3 Χαιρετισµός Γενικού Γραµµατέα ΟΣ & ΑΣ κ. Κ. Παπαδόπουλου σελ. 4 Χαιρετισµός Γενικού ιευθυντού της Υ ΑΣ κ. Α. Θεοδωράκη σελ. 5 Πίνακας Περιεχοµένων σελ. 6 Ευχαριστίες σελ. 8 Πίνακας Συντµήσεων (ελληνικών) σελ. 9 Πίνακας Συντµήσεων (ξενόγλωσσων) σελ. 9 Ισοτιµίες Νοµισµάτων σελ. 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ 1-1 Πλαίσιο Βασικής Αναπτυξιακής Πολιτικής και Νέοι Προσανατολισµοί ράσεις της διεθνούς αναπτυξιακής κοινότητος το Η Ελλάδα στη δίνη της διεθνούς κρίσης Νέο σχέδιο νοµοθετικού πλαισίου Συνοχή πολιτικών για την ανάπτυξη Αποτελεσµατικότητα της βοήθειας Προετοιµασία επιθεώρησης από τη DAC/ΟΟΣΑ σελ. 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΒΑΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ 2-1 Αναπτυξιακή Βοήθεια σελ. 22 Αλβανία Σερβία Αίγυπτος υτική Όχθη & Λωρίδα της Γάζας Τουρκία Συρία Ουκρανία Ιορδανία Αρµενία Γεωργία 2-2 Ελληνικό Σχέδιο Οικονοµικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων σελ Επείγουσα Ανθρωπιστική και Επισιτιστική Βοήθεια σελ Κοινή Γνώµη, Πληροφόρηση και Αναπτυξιακή Εκπαίδευση σελ Τεχνικές Υπηρεσίες σελ. 45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ 3-1 Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια ιεθνείς Ροές σελ Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια της Ελλάδος σελ ιµερής Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια της Ελλάδος σελ Πολυµερής Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια της Ελλάδος σελ Ειδικός Λογαριασµός του Άρθρου 18 παρ. 6 του Ν. 2731/1999 σελ. 51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΙΝΑΚΕΣ - ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 4-1 Πίνακες σελ. 52 6

7 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Συνολικές Ροές Πόρων Αναπτυξιακής Βοήθειας [έτη ] ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Συνολικές Ροές Πόρων Αναπτυξιακής Βοήθειας [έτη ] ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Συνολικές Ροές Πόρων Αναπτυξιακής Βοήθειας [έτη ] ΠΙΝΑΚΑΣ 4 Παρασχεθείσα διµερής Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια (ODA) κατά Χώρα [έτος 2010] ΠΙΝΑΚΑΣ 5 Κατά Τοµέα κατανοµή της ιµερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA) [έτος 2010] ΠΙΝΑΚΑΣ 6 Κατανοµή κατά Τύπο της ιµερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA) [έτος 2010] 4-2 Γραφικές Παραστάσεις σελ. 63 ΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Α Καθαρές δαπάνες ιµερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA) ως ποσοστό του ΑΕΠ [ ] και του ΑΕΕ [ ] (Έτη ) ΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Β Καθαρές δαπάνες ιµερούς και Πολυµερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA) ως ποσοστό του ΑΕΠ [ ] και του ΑΕΕ [ ] (Έτη ) ΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Γ Παρασχεθείσα ιµερής Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια κατά Γεωγραφική Περιφέρεια [έτος 2010] ΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Ποσοστιαία κατανοµή της ιµερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας κατά Είδος [έτος 2010] ΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Ε Ποσοστιαία κατανοµή της ιµερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας κατά Τοµέα [έτος 2010] 4-3 Παραρτήµατα σελ. 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Oργανόγραµµα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Βοήθειας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IΙ Προσωπικό της HELLENIC AID (Ιουν. 2010) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ Χώρες Αποδέκτριες Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV Κατάταξη των Κρατών Μελών της DAC σύµφωνα µε το ύψος της παρασχεθείσας ODA και το λόγο ODA/GNI (έτος 2010) 7

8 Ευχαριστίες Η Υ ΑΣ-3 ιεύθυνση Γεωγραφικής Πολιτικής και Στρατηγικού Σχεδιασµού της Υπηρεσίας ιεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (Υ ΑΣ/HELLENIC AID) του Υπουργείου Εξωτερικών επιµελήθηκε την ύλη και συνέταξε µέρος της Ετήσιας Έκθεσης της Ελληνικής ιµερούς και Πολυµερούς Κρατικής Αναπτυξιακής Συνεργασίας και Βοήθειας Έτους Θερµές ευχαριστίες εκφράζονται προς: τα στελέχη των ιευθύνσεων της Υ ΑΣ που συνεργάσθηκαν για θέµατα της αρµοδιότητός τους (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ [IΙ]), το προσωπικό των ιευθύνσεων Β2, B3, 1, 4, Ε1, του Υπουργείου Εξωτερικών, το προσωπικό της Μόνιµης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στον ΟΟΣΑ, το προσωπικό διαφόρων Φορέων υλοποίησης προγραµµάτων αναπτυξιακής συνεργασίας, όπως Υπουργεία, Νοµικά Πρόσωπα., Πανεπιστήµια, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, για την εποικοδοµητική συνεργασία τους. Ιδιαιτέρως, πρέπει να αναγνωρισθεί η θετική συµβολή: του Γενικού ιευθυντού της Υ ΑΣ, - κ. Αθανασίου Θεοδωράκη της Αναπληρώτριας Γεν. ιευθύντριας της Υ ΑΣ, - κας. ωροθέας Τσιµπουκέλη - ούβου, Πληρεξουσίου Υπουργού Α και των ιευθυντών, της Υ ΑΣ-1 ιεύθυνσης κας. Ε. Γαλαθιανάκη, Πληρεξουσίου Υπουργού Β της Υ ΑΣ-2 ιεύθυνσης κας. Ι. Σιαφλά, Εµπειρογνώµονος - Συµβούλου Α ( ιευθύνουσας) της Υ ΑΣ-3 ιεύθυνσης κας. Μ. ιαµαντοπούλου, Συµβούλου Πρεσβείας Α της Υ ΑΣ-4 ιεύθυνσης κ. Αλεξ. Οικονόµου, Συµβούλου ΟΕΥ Α ( ιευθύνοντος), της Υ ΑΣ-5 ιεύθυνσης κας. Χ. Καρικοπούλου Βλαβιανού, Πληρεξουσίου Υπουργού Α της Υ ΑΣ-6 ιεύθυνσης κας. Τ. Αγγελάτου, Πληρεξουσίου Υπουργού Α για τα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους, καθώς και για την πολύτιµη συµβολή τους κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της Έκθεσης, εις τρόπον ώστε να παραχθεί ένα έργο όσο το δυνατόν πιο πλήρες και που να απηχεί τις θέσεις και απόψεις όλων των εµπλεκοµένων. Η έκδοση της Έκθεσης δεν παύει να συνιστά κοινό εγχείρηµα των Φορέων που εµπλέκονται στην παροχή αναπτυξιακής συνεργασίας στις αναπτυσσόµενες χώρες. Περικλής Ρ. Σιγάλας Εµπειρογνώµων Σύµβουλος Α Αθήνα, Νοέµβριος

9 Πίνακας Συντµήσεων (ελληνικών) ΑΕΕ ΑΕΙ ΑΕΝ ΑΕΠ ΑΤΕΙ ΝΤ ολ ρχ ΕΕ ΕΚΤ ΕΣΟΑΒ ΗΠΑ κ-µ ΛΑΧ ΜΚΟ ΟΗΕ ΟΟΣΑ ΠΓ Μ ΤΕΙ Υ ΑΣ ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΞ ΥΠΕΣ Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδηµα Ανώτατο Εκπαιδευτικό ίδρυµα Ακαδηµία Εµπορικού Ναυτικού Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό ίδρυµα ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ολλάριο ραχµές Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα Ελληνικό Σχέδίο Οικονοµικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων Ηνωµένες Πολιτείες Αµερικής Κράτη Μέλη Λιγότερο Ανεπτυγµένες Χώρες Μη Κυβερνητική Οργάνωση Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης Πρώην Γιουγκοσλαβική ηµοκρατία της Μακεδονίας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Υπηρεσία ιεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας / ΥΠΕΞ Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής Υπουργείο Εξωτερικών Υπουργείο Εσωτερικών Πίνακας Συντµήσεων (ξενόγλωσσων) AAA AOSIS AU CARICOM CERF DAC EADRCC FAO GEF GHG IOC MCCI MCSD MED EUWI Accra Agenda for Action Alliance of Small Island States African Union Caribbean Community Central Emergency Response Fund Development Assistance Committee (of the OECD) Euro-Atlantic Disaster Response Coordination Center Food and Agricultural Organization of the UN Global Environment Fund Greenhouse Gas Indian Ocean Commission Mediterranean Climate Change Initiative Mediteranean Commission on Sustainable Development Mediterranean Component of the EU Water Initiative 9

10 MEDIES MEDWET MEURO MIC MOU OA OCHA ODA OECD PRTs UNEP UNFCCC WFP WΜO Mediterranean Education Initiative for the Environment The Mediterranean Wetlands Initiative Million EURO Monitoring Information Center Memorandum of Understanding Official Aid UN Office for Coordination of Humanitarian Affairs Official Development Assistance Organization for Economic Co-operation and Development Provincial Reconstruction Teams United Nations Environment Programme United Nations Framework Convention on Climate Change World Food Programme World Meteorological Organization Ισοτιµίες Νοµισµάτων Έτος 1996: 1 ολ. ΗΠΑ = 240,712 ρχ. Έτος 1997: 1 ολ. ΗΠΑ = 273,058 ρχ. Έτος 1998: 1 ολ. ΗΠΑ = 295,529 ρχ. Έτος 1999: 1 ολ. ΗΠΑ = 305,6926 ρχ. Έτος 2000: 1 ολ. ΗΠΑ = 365,4544 ρχ. Έτος 2001: 1 ολ. ΗΠΑ = 380,492 ρχ. Έτος 2002: 1 ολ. ΗΠΑ = 1,0611 ΕΥΡΩ Έτος 2003: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,8851 ΕΥΡΩ Έτος 2004: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,8049 ΕΥΡΩ Έτος 2005: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,8046 ΕΥΡΩ Έτος 2006: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,7967 ΕΥΡΩ Έτος 2007: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,7305 ΕΥΡΩ Έτος 2008: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,6933 ΕΥΡΩ Έτος 2009: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,7181 ΕΥΡΩ Έτος 2010: 1 ολ. ΗΠΑ = 0,7550 ΕΥΡΩ 10

11 - 1 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ Π Ρ Ω Τ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ 11

12 1-1 Πλαίσιο Βασικής Αναπτυξιακής Πολιτικής και Νέοι Προσανατολισµοί Σήµερα η ανθρωπότητα αντιµετωπίζει µια σειρά πολύ σηµαντικών προβληµάτωνπροκλήσεων σε ένα πλαίσιο καταιγιστικών εξελίξεων. Καθώς ο κόσµος γίνεται ολοένα και πιο αλληλεξαρτώµενος, τα προβλήµατα διεθνοποιούνται. Η φτώχεια, οι ασθένειες, ο υποσιτισµός, η δυσκολία πρόσβασης σε πόσιµο νερό, η επιδείνωση του περιβάλλοντος, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, οι περιφερειακές συγκρούσεις, η έλλειψη δηµοκρατικών θεσµών, αποτελούν προβλήµατα που αποσταθεροποιούν το διεθνές σύστηµα καθώς έχουν τις ρίζες τους στις λιγότερο ανεπτυγµένες χώρες, αλλά στη συνέχεια επιφέρουν σηµαντικό αρνητικό αντίκτυπο στον αναπτυγµένο κόσµο. Η διεθνής κοινότητα συµφωνεί ότι απαιτείται συντονισµένη, συµπληρωµατική και συλλογική προσπάθεια για την καταπολέµηση της φτώχειας και άλλων σύγχρονων προκλήσεων, αναγνωρίζοντας ότι καµία χώρα δεν δύναται µόνη της να επιφέρει τα επιθυµητά αποτελέσµατα. Αντίθετα, όλες οι χώρες, τόσο οι αναπτυγµένες, όσο και οι αναπτυσσόµενες, είναι υπεύθυνες να διασφαλίσουν αειφόρο ανάπτυξη στους πληθυσµούς τους, καθώς και να προωθήσουν την ευηµερία σε παγκόσµιο επίπεδο ράσεις της διεθνούς αναπτυξιακής κοινότητας το 2010 Σύγκληση διεθνούς διάσκεψης, Μόσχα (Ρωσία) Φεβρουάριος 2010 Το Μάρτιο του 2010 συνεκλήθη διεθνής διάσκεψη στη Μόσχα µε αντικείµενο New Partnerships in Global Development Finance. Συµµετείχαν παλαιοί και νέοι δωρητές αναπτυξιακής βοήθειας, αναπτυσσόµενες χώρες και ιεθνείς Οργανισµοί, οι οποίοι αντάλλαξαν απόψεις για τους τρόπους, τις στρατηγικές και τα κίνητρα πίσω από τη χρηµατοδότηση της ανάπτυξης. Οι συµµετέχοντες σκιαγράφησαν τοµείς στους οποίους δύναται να επιτευχθεί σηµαντική πρόοδος για την ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας και του συντονισµού της βοήθειας. Για παράδειγµα η ανταλλαγή πληροφοριών, όσον αφορά στο ρόλο που παίζει ο κάθε εταίρος, επιτρέπει τη συµπληρωµατική χρηµατοδότηση και αποτρέπει τον ανταγωνισµό και τον κατακερµατισµό της βοήθειας. Σύγκληση σύσκεψης υψηλού επιπέδου, Μπογκοτά (Κολοµβία) - Μάρτιος 2010 Συνεκλήθη σύσκεψη υψηλού επιπέδου στη Μπογκοτά µε αντικείµενο South-South Cooperation and Capacity Development. Συµµετείχαν πάνω από τετρακόσιοι υψηλά ιστάµενοι εκπρόσωποι από περισσότερες από εκατόν πενήντα χώρες, από ιεθνείς και Περιφερειακούς Οργανισµούς, από την κοινωνία των πολιτών, κοινοβουλευτικοί και πανεπιστηµιακοί. Η σύσκεψη προσέφερε µια σηµαντική ευκαιρία για συζήτηση όσον αφορά στον ρόλο των αναπτυσσοµένων χωρών να δοµήσουν την «ηµερήσια διάταξη του Νότου» (Southern agenda) που θα συνεισφέρει σε περισσότερο αποτελεσµατικές συνεργασίες για την ανάπτυξη. Επίσης επιβεβαιώθηκε η σχέση της συνεργασίας του Νότου µε τις αρχές των Paris Declaration και Accra Agenda for Action. Η συνεργασία µεταξύ χωρών του Νότου αφορά στην ανταλλαγή γνώσης και εµπειριών µεταξύ αναπτυσσοµένων χωρών για ένα µεγάλο αριθµό θεµάτων όπως, προϋπολογισµός, υποδοµές, προώθηση περιφερειακού και παγκόσµιου εµπορίου. Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης µια οµάδα εργασίας παρουσίασε εκατόν δέκα περιπτώσεις (case studies) από 12

13 εκατόν τριάντα τρεις αναπτυσσόµενες χώρες, υπογραµµίζοντας τις εµπειρίες από τη συλλογική εργασία για την βελτίωση της αποτελεσµατικότητας της αναπτυξιακής βοήθειας. Τέλος παρουσιάσθηκε το κείµενο Bogota Statement που περιλαµβάνει σειρά εισηγήσεων για τη συνεργασία των χωρών του Νότου σχεδιασµένων για την προώθηση, στο πλαίσιο της αποτελεσµατικότητας της βοήθειας, πιο συµµετοχικών και αποτελεσµατικών συνεργασιών. DAC Senior Level Meeting (SLM), Παρίσι (Γαλλία) - Απρίλιος 2010 Συζητήθηκε ο αναδυόµενος ρόλος της DAC/ΟΟΣΑ στην αντιµετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων χρηµατοδότησης της ανάπτυξης. Υπογραµµίσθηκε ότι η δραστήρια συµµετοχή νέων, αναδυόµενων αναπτυξιακών εταίρων είναι καθοριστικής σηµασίας. Έτσι, η DAC/ΟΟΣΑ θα αντλήσει από τις εµπειρίες των εταίρων αυτών, ενώ θα µοιρασθεί µαζί τους τις δικές της εµπειρίες. Ένα άλλο θέµα που απασχόλησε την SLM ήταν ο συντονισµός για την παροχή αποτελεσµατικότερης βοήθειας στην Αϊτή. Σηµειώνεται ότι στο τέλος Μαρτίου 2010 είχε διεξαχθεί η International Donors Conference Towards a New Future for Haiti η οποία κινητοποίησε σηµαντικά ποσά βοήθειας που ανήλθαν σε περίπου 5,30 δισ. ολ. ΗΠΑ για την ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της χώρας. International Dialogue on Peacebuilding and Statebuilding, Ντίλι (Τιµόρ Λέστε) - Απρίλιος 2010 Κατά τον διεθνή αυτό διάλογο οι εκατό συµµετέχοντες (από σαράντα χώρες, ιεθνείς Οργανισµούς και περιφερειακές αναπτυξιακές Τράπεζες) αντάλλαξαν εµπειρίες για την αντιµετώπιση των συγκρούσεων και εξερεύνησαν µεθόδους ανάπτυξης κρατών που θα έχουν σηµαντικές ικανότητες, θα είναι υπόλογες διεθνώς και θα ανταποκρίνονται στα κελεύσµατα της διεθνούς ανάπτυξης. Οι ευπαθείς (fragile) χώρες µένουν πίσω στις προσπάθειες επίτευξης των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. Οι συµµετέχοντες στο διεθνή διάλογο συµφώνησαν να εργασθούν από κοινού ώστε να επιλύσουν αυτό το πρόβληµα. Εξέδωσαν δε το κείµενο Dili Declaration - A New Vision for Peacebuilding and Statebuilding που αναδεικνύει επτά στόχους (security, justice, inclusive economic development, reconciliation, regional stability and government accountability) ως τα µέσα για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας σε χώρες που επηρεάζονται από συγκρούσεις και σε ευπαθείς χώρες. UN Millennium Development Goals Summit, Νέα Υόρκη (ΗΠΑ) - Σεπτέµβριος 2010, Κύριος σκοπός της συνόδου κορυφής ήταν η επιτάχυνση της προόδου προς την επίτευξη όλων των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας µέχρι το έτος Η σύνοδος εξέτασε διεξοδικά τα επιτεύγµατα, τις καλές πρακτικές και τις εµπειρίες, τα προβλήµατα και τα κενά, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες, που θα οδηγήσουν στις ορθές στρατηγικές για την επίτευξη των στόχων. Η σύνοδος επαναβεβαίωσε ότι είναι δυνατόν να εξευρεθεί κοινός τόπος µεταξύ των κ-µ σε σηµαντικά παγκόσµια θέµατα. Το κείµενο των αποτελεσµάτων της συνόδου αναγνώρισε τους πολλούς δεσµούς µεταξύ των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας και έθεσε έναν αριθµό οριζόντιων θεµάτων παρεµβάσεων που καθοδηγούν την πρόοδο σε όλους τους στόχους και ειδικά την παροχή ευκαιριών σε γυναίκες και κορίτσια και τη βελτίωση της προσβασιµότητας στην ενέργεια. Επίσης, το τελικό κείµενο εισηγείται προς όλους τους δρώντες (κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, ΜΚΟ, θυγατρικούς Οργανισµούς του ΟΗΕ και δωρητές) να επιταχύνουν τη διαδικασία επίτευξης των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας µέχρι το

14 Προετοιµασία για το Fourth High Level Forum on Aid Effectiveness, Μπουζάν (Νοτ. Κορέα) - Νοέµβριος 2011 Ξεκίνησε η προετοιµασία του Fourth High Level Forum on Aid Effectiveness που θα λάβει χώρα στο Μπουζάν της Νοτίου Κορέας το Νοέµβριο του Θα συµµετάσχουν Υπουργοί και εµπειρογνώµονες, όπου θα εξετάσουν τα επιτεύγµατα κατόπιν της Paris Declaration on Aid Effectiveness (2005). Αναµένεται να ορίσουν νέο πλαίσιο για την αναβάθµιση της ποιότητας της βοήθειας. Η αξιολόγηση της προόδου που έχει επιτευχθεί θα βασίζεται στο 2011 Survey on Monitoring the Paris Declaration και στη δεύτερη φάση της ανεξάρτητης Evaluation of the Implementation of the Paris Declaration. Αλλαγή προσώπων Ένας παλιός γνώριµος της Ελλάδος από την εποχή της προ-ενταξιακής διαδικασίας για την απόκτηση status µέλους στη DAC, συνταξιοδοτήθηκε (Απρ. 2010) µετά από τριάντα έτη υπηρεσίας στον ΟΟΣΑ. Πρόκειται για τον /ντή της Development Co-operation Directorate (DCD) κ. Richard Carey, ο οποίος είχε συµµετάσχει ως επικεφαλής των Επιθεωρητών της Ελλάδος στην πρώτη και δεύτερη επιθεώρηση της Χώρας µας. Τον διαδέχθηκε ο κ. Jon Lomøy από τη Νορβηγία. Επίσης, το εκέµβριο του 2010 έληξε η θητεία ( ) του κ. Eckhard Deutscher (Γερµανία) ως προέδρου της DAC και τον Ιανουάριο του εποµένου έτους αντικαταστάθηκε από τον κ. Brian J. Atwood (ΗΠΑ) Η Ελλάδα στη δίνη της διεθνούς κρίσης Υιοθετώντας τις νέες διεθνείς συνθήκες που αναφέρονται σε νέες πολυδιάστατες διπλωµατικές δραστηριότητες, η Ελλάδα υιοθέτησε πέραν της παραδοσιακής «πολιτικής» διπλωµατίας, σύγχρονες µορφές εξωτερικής πολιτικής, όπως την «αναπτυξιακή» διπλωµατία. Κατ αυτή την έννοια η αναπτυξιακή συνεργασία θεωρείται αναπόσπαστο µέρος της εξωτερικής πολιτικής της Χώρας µας και λαµβάνει τη µορφή κοινής δράσης από µεγάλο αριθµό διεθνών δωρητών µε σκοπό τη ριζική αντιµετώπιση σηµαντικών παγκόσµιων προβληµάτων-προκλήσεων και την αποτροπή εγγενών κινδύνων. Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική εξωτερική πολιτική υποστηρίζει την έννοια της πολυµερότητας (multilateralism) και πιστεύει ακράδαντα στην αποτελεσµατικότητα της κοινής δράσης. Οι διεθνώς συµπεφωνηµένοι από το έτος 2000 αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας (ΑΣΧ) αποτελούν κοµβικό σηµείο για την επίτευξη κοινών δράσεων, σε µια παγκόσµια προσπάθεια για εξάλειψη της φτώχειας επίτευξη σταθερότητας και ευηµερίας προς όφελος των λαών όλου του κόσµου. Εν µέσω της διεθνούς κρίσης η Ελλάδα συνέχισε και το 2010 να είναι ενταγµένη σε µηχανισµό στήριξης της οικονοµίας της που υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ( ΝΤ), προκειµένου να αντιµετωπισθούν τα πρωταρχικά αίτια των δηµοσιονοµικών ανισορροπιών και διαρθρωτικών αδυναµιών της και να διασφαλισθεί η βιωσιµότητα των δηµοσίων οικονοµικών και η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της. Παρά τις εξελίξεις αυτές, η Ελλάδα θα συνεχίσει να καταβάλει προσπάθειες για την υλοποίηση των ΑΣΧ που αποτελούν πλαίσιο πολιτικής για την επίτευξη οικονοµικής σταθερότητας και ευηµερίας. Η Χώρα θα συνεχίσει επίσης τις προσπάθειες επίτευξης των ποιοτικών στόχων της αναπτυξιακής βοήθειας για τους οποίους έχει δεσµευθεί διεθνώς στο πλαίσιο της Monterrey Consensus on Financing for Development (2002), της Paris Declaration on Aid Effectiveness (2005), της European Consensus on Development (2005), καθώς και της Accra Agenda for Action (2008). 14

15 Συναφώς, η αναπτυξιακή πολιτική της Χώρας θα συνεχίσει να συνδέει, άµεσα, τον βασικό στόχο της µείωσης της φτώχειας µε τις θεµελιώδεις αρχές της προώθησης της χρηστής διακυβέρνησης, του σεβασµού του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, καθώς και µε την ενεργό συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην διαδικασία της ανάπτυξης. Έµφαση θα δοθεί επίσης στην υγεία και στην εκπαίδευση και στα οριζόντια θέµατα, δηλαδή στην ισότητα των φύλων και στο περιβάλλον. Παρά τη δύσκολη δηµοσιονοµική συγκυρία και κατά το 2010, η Ελλάδα επέδειξε πολυσχιδή αναπτυξιακή δραστηριότητα, σε διµερές επίπεδο, δίνοντας ιδιαίτερη έµφαση στις γεωγραφικές περιοχές των Βαλκανίων, του Ευξείνου Πόντου, αλλά και της Μέσης Ανατολής και της Ασίας. Ειδικότερα, προκειµένου για τις Βαλκανικές χώρες, η Ελλάδα συνέχισε να υλοποιεί το Ελληνικό Σχέδιο Οικονοµικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ), συνολικού προϋπολογισµού 550 ΕΥΡΩ, το οποίο στοχεύει στην πολιτική, οικονοµική και κοινωνική σταθερότητα της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, µέσω του εκσυγχρονισµού των υποδοµών, της προώθησης των παραγωγικών επενδύσεων, της στήριξης των δηµοκρατικών θεσµών και του κράτους δικαίου και του εκσυγχρονισµού της ηµόσιας ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Η διµερής βοήθεια της Χώρας µας διοχετεύθηκε και το 2010 κυρίως στους τοµείς της εκπαίδευσης, της υγείας και των υποδοµών. Τα τελευταία χρόνια, µάλιστα, η Υ ΑΣ/HELLENIC AID χρησιµοποιεί νέα εργαλεία παροχής διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας, όπως για παράδειγµα, το ελληνικό αναπτυξιακό πρόγραµµα στο Αφγανιστάν ( ), το οποίο στηρίζεται κυρίως στην πολυδιµερή και αντιπροσωπευτική συνεργασία µε άλλες δωρήτριες χώρες. Σε πολυµερές επίπεδο, η ελληνική αναπτυξιακή βοήθεια διοχετεύθηκε κυρίως µέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Παγκόσµιας Τράπεζας και του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών Νέο σχέδιο νοµοθετικού πλαισίου Το αρχικό νοµοθετικό πλαίσιο που διέπει την ελληνική αναπτυξιακή συνεργασία Νόµος 2731, ψηφίστηκε από το Κοινοβούλιο τον Ιούλιο του 1999, ενώ το Προεδρικό ιάταγµα υπ αριθµ. 224 µε το οποίο ιδρύθηκε η Υ ΑΣ/HELLENIC AID, το Σεπτέµβριο του Από το έτος 2010 ξεκίνησαν οι διαδικασίες για νοµοθετικές αλλαγές (σύνταξη σχεδίου νόµου και προεδρικού διατάγµατος) που αφορούν, τόσο στο νοµοθετικό πλαίσιο της ελληνικής πολιτικής αναπτυξιακής συνεργασίας, όσο και σε οργανωτικά και διοικητικά θέµατα της Υ ΑΣ/HELLENIC AID. Επίσης, συντάχθηκε και σχέδιο πενταετούς προγράµµατος αναπτυξιακής συνεργασίας , µε βάση τις αρχές της διαφάνειας, της αποτελεσµατικότητας και της βιωσιµότητας. Τα δέκα τέσσερα χρόνια εµπειρίας που προηγήθηκαν ανέδειξαν πολλές ευστοχίες αλλά και αστοχίες του συστήµατος οι οποίες και λαµβάνονται υπόψη για την σύνταξη του νέου νοµοθετικού πλαισίου, µε στόχο την δηµιουργία ενός σύγχρονου και ευέλικτου θεσµικού σχήµατος. Τα τρία αυτά σχέδια κειµένων θα εξετασθούν από κοινού µε τη DAC/ΟΟΣΑ, ώστε να διασφαλισθεί ότι διέπονται από τις βέλτιστες διεθνώς καλές πρακτικές, ενώ θα ακολουθήσει διαβούλευση εντός του Υπουργείου Εξωτερικών, καθώς και µε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς παροχής αναπτυξιακής βοήθειας. Γενικά, οι νέες προτεραιότητες θα εστιάζουν στην ποιότητα της παρεχόµενης αναπτυξιακής βοήθειας, επιδιώκοντας την µέγιστη δυνατή αποτελεσµατικότητά της, προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, διαφάνεια στην διαχείριση των οικονοµικών πόρων και ευρύτερη προβολή της ελληνικής παρουσίας και συνδροµής. Επιπλέον, ο νέος εθνικός αναπτυξιακός µηχανισµός θα δίνει έµφαση στον ουσιαστικό διάλογο όλων των εµπλεκόµενων φορέων, µε σκοπό την χάραξη συνεκτικής πολιτικής σε θέµατα διεθνούς ανάπτυξης. 15

16 Οι κύριες αρχές των νέων νοµοθετικών αλλαγών είναι: Η µετατροπή της ελληνικής αναπτυξιακής συνεργασίας σε ένα πιο αποτελεσµατικό µηχανισµό αναπτυξιακής βοήθειας που θα εδράζεται πάνω σε σαφή πολιτική. Μια διαφανή αναπτυξιακή πολιτική ανοικτή σε διαβούλευση µε την κοινή γνώµη. Ανοικτή συµµετοχή σε όλες τις συνιστώσες της κοινωνίας: δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα, ΜΚΟ, πανεπιστηµιακή κοινότητα. ιαφάνεια στη διαχείριση των χρηµάτων των φορολογουµένων. Βελτιωµένος συντονισµός και συνάφεια της αναπτυξιακής πολιτικής σε σχέση µε άλλες τοµεακές πολιτικές, π.χ. µεταναστευτική, ενεργειακή, περιβαλλοντική, κ.α. Καινοτόµες πηγές χρηµατοδότησης όπως, κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Αναπτυξιακή συνεργασία βασισµένη σε αποτελεσµατική συνεργασία µε αποδέκτριες χώρες που θα εστιάζει στα αιτήµατα και στις ανάγκες των χωρών εταίρων. Στοχοθετηµένα προγράµµατα. Συνεργασία µε χώρες προτεραιότητας και εξειδίκευση σε τοµείς προτεραιότητας. Ευαισθητοποίηση της κοινής γνώµης επί των αρχών και των αποτελεσµάτων του προγράµµατος της Υ ΑΣ/HELLENIC AID. Μεγαλύτερη κινητοποίηση εθελοντών σε προγράµµατα και δράσεις Συνοχή πολιτικών για την ανάπτυξη Για να επιτύχει η διαδικασία µείωσης της φτώχειας απαιτούνται πολιτικές αµοιβαιότητας, δηλαδή αλληλο-υποστηριζόµενες πολιτικές, σε ευρύ φάσµα θεµάτων όπως: οικονοµικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Στην παγκοσµιοποιηµένη οικονοµία γεγονότα σε µία χώρα µπορεί να έχουν αντίκτυπο πέρα από τα σύνορά της, ενώ η παράβλεψη της αναπτυξιακής διαδικασίας µπορεί να υπονοµεύσει την επίτευξη άλλων στόχων. Η πρόοδος προς την επίτευξη ευρείας και αειφόρου ανάπτυξης προϋποθέτει καλύτερη κατανόηση και διαχείριση, από πλευράς χωρών, της πολιτικής οικονοµίας της παγκοσµιοποίησης. Η συνοχή πολιτικών αποτελεί ένα σηµαντικό κοµµάτι αυτής της διαδικασίας. Σε σχέση µε την διεθνή ανάπτυξη, η συνοχή πολιτικών ορίζεται ως: «η εξασφάλιση ότι οι αντικειµενικοί σκοποί και τα αποτελέσµατα της διεθνούς αναπτυξιακής πολιτικής µιας χώρας, δεν θα υπονοµευθούν από άλλες πολιτικές της ίδιας χώρας που έχουν αντίκτυπο στις αναπτυσσόµενες χώρες και ότι αυτές οι άλλες πολιτικές θα στηρίζουν κατά το δυνατόν τους αναπτυξιακούς στόχους». Για την αποτελεσµατική εφαρµογή των στόχων της χιλιετίας, απαιτείται πρωτίστως η ύπαρξη συνοχής µεταξύ των πολιτικών, δηλαδή η συµπληρωµατικότητα των επιδιώξεων της αναπτυξιακής πολιτικής µε τις αποφάσεις που λαµβάνονται σε άλλους τοµείς. Η Ελλάδα, ακολουθώντας τις προβλέψεις της ΕΕ για την συνοχή, δεσµεύεται να βελτιώσει τις απαιτούµενες υπηρεσιακές διαδικασίες, ενώ επικεντρώνει τις προσπάθειές της για περισσότερη συνοχή υπέρ της ανάπτυξης στους τοµείς της µεταναστευτικής πολιτικής, των κλιµατικών αλλαγών και του περιβάλλοντος. Στους ανωτέρω τρεις τοµείς, µάλιστα, η Χώρα µας έχει ήδη σηµειώσει σηµαντική πρόοδο, εισάγοντας τους προβληµατισµούς των αναπτυσσοµένων χωρών στις αντίστοιχες πολιτικές της. Συγκεκριµένα, τα αρµόδια Υπουργεία Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) έχουν κάνει βήµατα για την υιοθέτηση αποφάσεων και οδηγιών του Συµβουλίου της ΕΕ που στοχεύουν στην στήριξη των αναπτυσσοµένων χωρών. Ειδικότερα: 16

17 Μεταναστευτική πολιτική Η γεωγραφική θέση της Ελλάδος στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ επιβάλλει τη διαχείριση ροών µεταναστών, την καταπολέµηση της εµπορίας ανθρώπων και του οργανωµένου εγκλήµατος και συγχρόνως την αποτελεσµατική ενσωµάτωση µεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Υπολογίζεται ότι το 2008 βρίσκονταν στην Ελλάδα περίπου διακόσιες χιλιάδες παράνοµοι µετανάστες. Η Χώρα µας δυσκολεύεται να αντιµετωπίσει τα οξυµένα προβλήµατα και να υλοποιήσει προγράµµατα για την κοινωνική ένταξη των µεταναστών. Η σηµερινή δε δηµοσιονοµική στενότητα δυσχεραίνει ακόµη περισσότερο το έργο αυτό. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα έχει επιτύχει σηµαντική πρόοδο στην προώθηση µιας ισορροπηµένης πολιτικής σε θέµατα ανάπτυξης και µετανάστευσης. Ειδικότερα: Το ΥΠΕΣ έχει υπογράψει διµερείς συµφωνίες για εποχική ή προσωρινή απασχόληση κυρίως µε την Αλβανία (1984) και την Αίγυπτο (1997). Οι δράσεις αυτές προάγουν τη συνεργασία και τη συνοχή σε σχετικά θέµατα, όπως η έκδοση αδειών παραµονής για προσωρινή εργασία στη γεωργία και την αλιεία. Στο πλαίσιο του προγράµµατος «Καλλικράτης» (Ν.3852/2010), οι αρµόδιες Υπηρεσίες ξεκίνησαν τις διαδικασίες για τη δηµιουργία γραφείων εξυπηρέτησης µεταναστών «µιας στάσης» σε όλες τις πρωτεύουσες Νοµών. Η πρωτοβουλία αυτή αναµένεται αφενός να µειώσει το χρόνο που απαιτείται για την έκδοση αδειών παραµονής και αφετέρου να καθιερώσει την άδεια παραµονής σαν µοναδικό έγγραφο, που θα περιλαµβάνει προσωπικά βιοµετρικά στοιχεία σύµφωνα µε τη νοµοθεσία της ΕΕ. Το πρόγραµµα προβλέπει επίσης τη δηµιουργία συµβουλίου ενσωµάτωσης µεταναστών σε κάθε ήµο, µε τη µορφή συµβουλευτικού οργάνου και σκοπό την προώθηση της ένταξης των µεταναστών στις τοπικές κοινωνίες. Τον Αύγουστο του 2010 η Ελλάδα υιοθέτησε ένα τριετές εθνικό σχέδιο δράσης για την µεταρρύθµιση του συστήµατος παροχής ασύλου και τη διαχείριση των µεταναστευτικών ροών. Η νοµοθεσία (Ν.3907/2011) επίσης προβλέπει τη δηµιουργία µιας νέας Υπηρεσίας για θέµατα ασύλου στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, καθώς και Υπηρεσία πρώτης υποδοχής, για την αποτελεσµατικότερη διαχείριση των µεταναστευτικών ροών. Ενσωµατώθηκε στο ελληνικό δίκαιο µε το Ν.3907/2011 η οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου 2008/115/EC περί κοινών κανόνων και διαδικασιών στα κ-µ για την επιστροφή των παράνοµα διαβιούντων υπηκόων τρίτων χωρών. Το Π..114/2010 τροποποίησε τις διαδικασίες παροχής ασύλου, που διέπονται από τις αρχές της αµεροληψίας, και της αποτελεσµατικότητας, σύµφωνα µε τη σχετική νοµοθεσία της ΕΕ. Είναι εµφανή τα αποτελέσµατα από τη συνεργασία µεταξύ της αστυνοµίας και της δικαιοσύνης, τις εκστρατείες ενηµέρωσης της κοινής γνώµης, τις σχέσεις µε ιεθνείς Οργανισµούς και τις χώρες προέλευσης και διακίνησης. Έτσι, οι διώξεις αυξήθηκαν κατά 65% µεταξύ και οι καταδίκες κατά 52%. Το Υπουργείο Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) συµβάλει ουσιαστικά στην κατεύθυνση αυτή και συµµετέχει στην αρµόδια δι-υπουργική επιτροπή για το συντονισµό των θεµάτων µετανάστευσης. Κλιµατικές αλλαγές και περιβάλλον Η Ελλάδα έχει αναλάβει τη δέσµευση να συµβάλει στην καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής. Για το σκοπό αυτό στο τέλος του 2009 ιδρύθηκε το ΥΠΕΚΑ σε αντικατάσταση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων, µε στόχο την προώθηση µεταξύ άλλων της πράσινης ανάπτυξης, της αποδοτικής ενέργειας, των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και του µετριασµού της κλιµατικής αλλαγής στο πλαίσιο της πράσινης οικονοµίας. 17

18 Η Χώρα µας είναι µέλος του UNFCCC και του Kyoto Protocol. Έχοντας ενσωµατώσει στο δίκαιό της ολόκληρη τη σχετική νοµοθεσία της ΕΕ, έχει δεσµευθεί να συγκεντρώνει και να παρέχει στοιχεία όσον αφορά στις εκποµπές GHG (π.χ. µέσω ετήσιων εκθέσεων) και να σχεδιάζει (θέτοντας ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους) και να υλοποιεί συναφή στρατηγικά σχέδια µείωσης των εκποµπών και προσαρµογής στην κλιµατική αλλαγή, καλύπτοντας όλα τα σχετικά θέµατα και τους τοµείς, υιοθετώντας ουσιαστικές πολιτικές και µέτρα για την καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής. Ειδικότερα, η ελληνική πολιτική και το πρόγραµµα για την κλιµατική αλλαγή περιέχονται στο δεύτερο «Εθνικό Πρόγραµµα για την Κλιµατική Αλλαγή» που υιοθετήθηκε το 2002 και αναµορφώθηκε το Το πρόγραµµα δίδει ιδιαίτερη έµφαση στην επίτευξη µείωσης των εκποµπών GHG µέσω: αλλαγής του µίγµατος χρησιµοποιούµενων καυσίµων, ώστε να περιληφθεί µεγαλύτερο ποσοστό φυσικού αερίου και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας και προστασίας του περιβάλλοντος σε όλους τους τοµείς, δοµικών αλλαγών στη γεωργία και στις µεταφορές, µείωσης εκποµπών στη διαχείριση αποβλήτων, χρήσης πηγών βιοποικιλότητας και επέκτασης της έρευνας και της ανάπτυξης για µακροπρόθεσµες ανάγκες. Στο πλαίσιο αυτό η Χώρα µας έχει να επιδείξει επιτυχίες και καλές πρακτικές: Η περιοχή της Μεσογείου είναι πολύ ευαίσθητη στην κλιµατική αλλαγή. Ορισµένες µεσογειακές χώρες έχουν ήδη ξεκινήσει προσπάθειες για να µειώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής και να αυξήσουν την προσαρµοστικότητα των συστηµάτων και των θεσµών τους. Η πλειονότητα των χωρών χρειάζεται βοήθεια στην προσπάθεια προσαρµογής στην κλιµατική αλλαγή. Για την αντιµετώπιση αυτών των προκλήσεων δηµιουργείται το Regional Framework for Climate Change Adaptation υπό την αιγίδα του UNEP/MAP και του Mediterranean Commission on Sustainable Development (MCSD). Η Ελλάδα ως συµβαλλόµενο µέλος στην Barcelona Convention και πρόσφατα µέλος τόσο του Bureau of the Convention και της Steering Committee του MCSD, έχει ήδη εµπλακεί στη διαδικασία αυτή. Άλλο ένα σηµαντικό παράδειγµα συνεργασίας µε τις αναπτυσσόµενες χώρες για την στήριξη των δυνατοτήτων προσαρµογής τους στην κλιµατική αλλαγή αποτελεί το Mediterranean Component of the EU Water Initiative (MED EUWI) µε ηγέτιδα χώρα την Ελλάδα από την ίδρυσή του το Το MED EUWI επιδιώκει να επιφέρει σηµαντική πρόοδο στην εξάλειψη της φτώχειας και στον τοµέα της υγείας, στην αύξηση του προσδόκιµου ζωής και στην αειφόρο οικονοµική ανάπτυξη στη Μεσόγειο και στην Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη, παίζοντας το ρόλο του καταλύτη για την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή. Το MED EUWI κατάφερε να κινητοποιήσει µεµονωµένους δωρητές, καθώς και συλλογικούς από την ΕΕ µέσω της DevCo Service Contracts (2 ΕΥΡΩ για τη χρονική περίοδο ). Τα ποσά αυτά συµπληρώνονται από τη χρηµατοδότηση της Ελλάδος στις horizontal activities του MED EUWI που ανέρχονται σε ΕΥΡΩ ετησίως. Επιπρόσθετα ποσά κατατίθενται ετησίως από ευρύ φάσµα δωρητών, όπως η Παγκόσµια Τράπεζα, το Global Environment Fund (GEF), Αναπτυξιακές Τράπεζες κ.α. Στο πλαίσιο του MED EUWI ιδιαίτερη έµφαση δίδεται στην παροχή βοήθειας στις αναπτυσσόµενες µεσογειακές χώρες για να δοµήσουν τις δυνατότητες προσαρµογής τους στην κλιµατική αλλαγή της περιοχής, όπως για παράδειγµα µέσω εκπόνησης National Adaptation Plans. 18

19 Τον Οκτώβριο του 2010 η Ελλάδα ξεκίνησε το Mediterranean Climate Change Initiative (MCCI) [βλέπε επίσης που συνοδεύεται από διακήρυξη υπογεγραµµένη από δέκα οκτώ µεσογειακές χώρες. Σκοπός του MCCI µεταξύ άλλων είναι να ενισχύσει τη διµερή και πολυµερή περιφερειακή συνεργασία για την ανάπτυξη καινοτόµων προσεγγίσεων για το µετριασµό της κλιµατικής αλλαγής, µέσω της πράσινης ανάπτυξης και της προώθησης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, όπως επίσης και για την προσαρµογή στον αντίκτυπο της κλιµατικής αλλαγής, κυρίως µέσω αποτελεσµατικής και ολοκληρωµένης διαχείρισης του νερού. Επιπλέον, το MCCI σκοπεύει να ενισχύσει τη φωνή των µεσογειακών χωρών στο πλαίσιο των διεθνών διαπραγµατεύσεων του UNFCCC. Το ΥΠΕΞ υπέγραψε τέσσερα Memoranda of Understanding (MOUs) µε την Caribbean Community (CARICOM), την African Union (AU), την Indian Ocean Commission (IOC) και τον World Meteorological Organisation (WMO) µε σκοπό τη χρηµατοδότηση προγραµµάτων για την προσαρµογή (adaptation) και τον µετριασµό (mitigation) της κλιµατικής αλλαγής (οικοδόµηση ικανοτήτων, νέες τεχνολογίες) σε ευάλωτες αναπτυσσόµενες χώρες και ιδιαιτέρως στις Λιγότερο Ανεπτυγµένες Χώρες (ΛΑΧ). Μέσω αυτών των πρωτοβουλιών οι χώρες που συµµετέχουν αναπτύσσουν κοινά πλαίσια και αντικειµενικούς σκοπούς σε θέµατα περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης. Τέλος, σε διµερή βάση το ΥΠΕΚΑ υπέγραψε και κύρωσε πολυάριθµα MOUs καθώς και Agreements µε διάφορες χώρες, όπως η Τουρκία και η Αλβανία, για συνεργασία στους τοµείς του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, µε έµφαση στους τοµείς οικοδόµησης ικανοτήτων και κοινών εµπειριών, καλύπτοντας µεταξύ άλλων την κλιµατική αλλαγή, τη µετανάστευση και την προσαρµογή. Για παράδειγµα, η συνεργασία για την αντιµετώπιση των προκλήσεων της κλιµατικής αλλαγής αναφέρεται στην Joint Declaration µεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας που υπεγράφη το Μάϊο του Παρόµοιες δράσεις συµβάλλουν στην αύξηση της συνοχής µεταξύ, αφενός, των εθνικών στόχων για το περιβάλλον και την κλιµατική αλλαγή και, αφετέρου των στόχων της αναπτυξιακής συνεργασίας Αποτελεσµατικότητα της βοήθειας Καθώς η αποτελεσµατικότητα της βοήθειας αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας, η Χώρα µας υιοθέτησε από πολύ νωρίς (2004) το Hellenic Aid Action Plan for Co-ordination and Harmonization of Development Co-operation Policy το οποίο περιέχει συγκεκριµένες υποχρεώσεις αναφορικά µε τις πέντε αρχές της Paris Declaration. Αντικειµενικός σκοπός του Action Plan είναι να υποστηριχθούν αποφασιστικά οι εντατικές ελληνικές προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων της χιλιετίας και ειδικά της µείωσης της φτώχειας, µέσω της αναβάθµισης της αποτελεσµατικότητας της ελληνικής αναπτυξιακής συνεργασίας και µέσω της περαιτέρω ενίσχυσης της συνεργασίας µε τις χώρες εταίρους. Κατ αυτή την έννοια στις λειτουργικές αρχές της Υ ΑΣ/HELLENIC AID περιλαµβάνονται η προώθηση των συνεργασιών (partnerships), του συντονισµού (coordination), της εναρµόνισης (harmonization), της συνοχής (coherence) και της συµπληρωµατικότητας (complementarity) των τοµεακών πολιτικών. Μέσω της Επιτροπής Οργάνωσης και Συντονισµού των ιεθνών Οικονοµικών Σχέσεων (ΕΟΣ ΟΣ), η Υ ΑΣ/HELLENIC AID έχει καταφέρει να εµπεδώσει, µεταξύ των υλοποιούντων φορέων αναπτυξιακής βοήθειας, την έννοια της αποτελεσµατικότητας της βοήθειας, που απορρέει από την Paris Declaration και την Accra Agenda for Action. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει κάνει προσπάθειες να βελτιώσει την παρεχόµενη αναπτυξιακή της βοήθεια αυξάνοντας την αποτελεσµατικότητά της, συµµετέχοντας σε pooled και trust funds, καθώς και µέσω silent partnerships. Εποµένως η Χώρα µας έχει αποδείξει ότι δύναται να παράσχει έργο σύµφωνα µε της αρχές της ιδιοκτησίας (ownership), της ευθυγράµµισης (alignment) και της εναρµόνισης (harmonization). Μερικά παραδείγµατα: 19

20 το Ελληνικό Σχέδιο Οικονοµικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ) το Mediterranean component of the EU Water Initiative (MED EUWI) τα MOUs µε ιεθνείς Οργανισµούς όπως: - African Union - IOC - AOSIS - CARICOM - WMO και τις συνεργασίες PRTs στο Αφγανιστάν. Ειδικότερα ο ρόλος της Ελλάδος ως ηγέτιδας χώρας στο Mediterranean component of the EU Water Initiative (MED EUWI) φανερώνει τη δυνατότητα της Χώρας µας να στηρίξει µακρόπνοα ολοκληρωµένα προγράµµατα που διαµορφώνουν θεσµικές δυνατότητες, σε συνδυασµό µε διεθνείς καλές πρακτικές, οι οποίες χρησιµοποιούν µικρό προϋπολογισµό µε καταλυτικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη. Η επιτυχία και η διεθνής αναγνώριση του προγράµµατος αυτού είχε ως αποτέλεσµα την καλή παρουσία της Ελλάδος, τόσο στις αποδέκτριες χώρες, όσο και διεθνώς. Επίσης, το ΕΣΟΑΒ αποτελεί ακόµη ένα παράδειγµα που αποδεικνύει ότι η Ελλάδα δύναται να αναλαµβάνει υποχρεώσεις για πολυετή προγράµµατα µε κυβερνήσεις αποδεκτριών χωρών, καθώς και να κάνει χρήση των συστηµάτων των χωρών αυτών Προετοιµασία επιθεώρησης από τη DAC/ΟΟΣΑ Το 2010 ξεκίνησε και η διαδικασία προετοιµασίας της Χώρας µας για την περιοδική επιθεώρησή της από την Επιτροπή Αναπτυξιακής Βοήθειας (Development Assistance Committee DAC) του Οργανισµού Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Κατά το 2011 θα διεξαχθεί η 3η Επιθεώρηση της Ελλάδος, υποχρέωση η οποία προκύπτει από την συµµετοχή της χώρας µας στην DAC/ΟΟΣΑ από το Θα εξετασθεί η ελληνική αναπτυξιακή πολιτική και οι προοπτικές για βελτίωση της παρεχόµενης αναπτυξιακής βοήθειας για την επόµενη πενταετία. Στο πλαίσιο αυτό κλιµάκιο της Υ ΑΣ/HELLENIC AID, µε επικεφαλής τον Γενικό ιευθυντή κ. Α. Θεοδωράκη, επισκέφθηκε τον πρόεδρο της DAC/ΟΟΣΑ κ. Ε. Deutscher το Σεπτέµβριο του 2010 προκειµένου συζητηθούν θέµατα σχέσεων Ελλάδος DAC και καθορισθούν οι λεπτοµέρειες της διαδικασίας της επιθεώρησης. Το χρονοδιάγραµµα Επιθεώρησης της Ελλάδος που συµφωνήθηκε έχει ως εξής: Υποβολή Μνηµονίου στη DAC/ΟΟΣΑ (µέχρι την 1/3/2011) 1 η Επίσκεψη στην Αθήνα κλιµακίου Επιθεωρητών αποτελούµενου από µέλη της Γραµµατείας της DAC (31/1/2011) 2 η Επίσκεψη στην Αθήνα µικτού κλιµακίου Επιθεωρητών αποτελούµενου από µέλη της Γραµµατείας της DAC και εκπροσώπους των δύο επιθεωρητριών χωρών [Βελγίου και Πορτογαλίας] (12-14/4/2011) 3 η Επίσκεψη στην Αθήνα µικτού κλιµακίου Επιθεωρητών αποτελούµενου από µέλη της Γραµµατείας της DAC και εκπροσώπους των δύο επιθεωρητριών χωρών [Βελγίου και Πορτογαλίας] (26-27/9/2011) Σύσκεψη Peer Review στο Παρίσι (8/11/2011). Σηµείωση: Το κεφάλαιο [1-1] συντάχθηκε από την Υ ΑΣ-3 /νση του ΥΠΕΞ. 20