ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ"

Transcript

1 AΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΣΙΤΟΥΡΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2014

2 AΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΣΙΤΟΥΡΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2014

3 Περίληψη Η παρούσα εργασία με τίτλο «Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων στο Νομό Θεσσαλονίκης και προοπτικές», αποτελούμενη από δύο σκέλη, περιλαμβάνει στοιχεία για την κατάσταση που επικρατεί στο Νομό Θεσσαλονίκης σε θέματα διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων καθώς και μεθόδους ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης αποβλήτων. Γίνεται εκτενής παρουσίαση του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων που λειτουργεί για λογαριασμό του Συνδέσμου ΟΤΑ Ν.Θεσσαλονίκης καθώς και της κατάστασης που επικρατεί σε κάθε Δήμο του Νομού ξεχωριστά όσον αφορά την οργάνωσή τους σε θέματα διαχείρισης αλλά και τις εναλλακτικές μεθόδους απόρριψης των αποβλήτων που εφαρμόζονται. Η συστηματική, όμως, διάθεση των Α.Σ.Α. στον Ελλαδικό χώρο στους χώρους υγειονομικής ταφής καθιστά απαραίτητη την εφαρμογή εναλλακτικών μεθόδων διαχείρισης των απορριμμάτων για λόγους περιβαλλοντικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς και κοινωνικούς. Έτσι, παρουσιάζονται όλες οι δημοφιλείς εναλλακτικές μέθοδοι διαχείρισης για τα αστικά στερεά απόβλητα και τα βιοαπόβλητα, καθώς και μέθοδοι προώθησης με κατάλληλες ενέργειες για πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των πολιτών. Abstract The following dissertation with the title Current condition of waste management in the Prefecture of Thessaloniki and Prospects, consisting of two parts, includes information about the management of municipal solid waste and methods of an integrated waste management system in the Prefecture of Thessaloniki. Extensive presentation of the Sanitary Landfill, functioning on behalf of local government units of the Prefecture of Thessaloniki and the current situation of each municipality separately regarding their organization of management and the applied methods of alternative waste disposal are included. The repetitive, however, deposition of solid waste at landfills of Greece requires alternative waste management methods for environmental, economic, cultural and social purposes. Thus, each popular alternative management procedure regarding municipal solid waste and bio-waste are presented, as well as promotional methods with the appropriate actions to increase awareness. i

4 Πρόλογος Στη σημερινή κοινωνία η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα πιο μείζοντα περιβαλλοντικά προβλήματα. Ο λόγος είναι οι μεγάλες διαστάσεις του προβλήματος και η ύπαρξή του σε όλες τις χώρες της υφηλίου. Για το λόγο αυτό, εναλλακτικές μέθοδοι διαχείρισης απορριμμάτων αναπτύσσονται και εξελίσσονται συνεχώς δίνοντας τις απαιτούμενες λύσεις. Στον Ελλαδικό χώρο όμως, σε αντίθεση με τις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες, η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα ζήτημα παραμελημένο που αντιμετωπίζεται σε συντριπτικό ποσοστό με τον λιγότερο ενδεδειγμένο τρόπο. Έτσι, κρίνεται επιτακτική η ανάπτυξη και εφαρμογή εναλλακτικών μεθόδων διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελλάδα για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος, οικονομίας πόρων και χρημάτων, αλλά και κοινωνικούς. Η παρούσα διπλωματική εργασία με υπεύθυνο καθηγητή το Νταρακά Ευθύμιο και μέλη της εξεταστικής επιτροπής τους Θεοδοσίου Νικόλαο και Κατσιφαράκη Κωνσταντίνο, παρουσιάζει την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων στο Νομό Θεσσαλονίκης και της προοπτικές που υπάρχουν σε θέματα εναλλακτικής διαχείρισής τους. Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον υπεύθυνο καθηγητή μου για την πολύτιμη βοήθεια και υποστήριξή του αλλά και για την αψεγάδιαστη συνεργασία μας, καθώς και τους κυρίους Αναγνωστόπουλο Στίλπωνα και Πούλιο Κωνσταντίνο για την παροχή πολύτιμων πληροφοριών. Τέλος, ευχαριστώ τους γονείς μου που με στηρίζουν πάντοτε σε κάθε μου προσπάθεια, αλλά και το σκύλο μου για τις ατελείωτες ώρες συντροφιάς του σε αυτήν την εργασία. ii

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Α.Σ.Α ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΕΩΣ ΤΟ ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟΧΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΑ ΕΩΣ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΤΑΘΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (Σ.Μ.Α.) ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΥΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ (Κ.Δ.Α.Υ.) ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΙΟΥ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ο ΧΥΤΑ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΥΤΑ ΜΑΥΡΟΡΑΧΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΘΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΧΥΤΑ ΜΑΥΡΟΡΑΧΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΕΡΓΟΥ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΥΤΑ - ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΣΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ 69 iii

6 3.4 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟ ΜΕΛΕΤΗ ΧΥΤΑ ΑΝΑΚΎΚΛΩΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΟΦΕΛΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ - ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ή ΟΙΚΙΕΣ ΜΕ ΚΗΠΟ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΔΟΙ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΥΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΟΙΚΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΗΜΟΥ ΒΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΣΠ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΣΠ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΣΠ ΤΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΗΜΟΥ ΒΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΚΟΜΠΟΣΤ / ΧΩΝΕΥΜΑΤΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΟΜΠΟΣΤ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ECOLABEL/DRAFT BIOWASTE DIR ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΠΟΣΤ 131 iv

7 6. ΚΑΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΥΦΗΛΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΑΠΟ ΚΑΥΣΗ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΟ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ (ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΥΣΗ) ΠΥΡΟΛΥΣΗ ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ (ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ ΠΥΡΟΛΥΣΗΣ ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ) ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΘΕ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΥΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΥΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ Π.Ο.Ε. Ο.Τ.Α. & ΤΗΣ GREENPEACE ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ 171 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 176 v

8 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ «Στερεά Απόβλητα (ΣΑ) νοούνται ουσίες ή αντικείμενα που εμφανίζονται κυρίως σε στερεά φυσική κατάσταση, από τις οποίες ο κάτοχος τους θέλει ή υποχρεούται να απαλλαγεί, και δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο επικινδύνων αποβλήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» Ο παραπάνω όρος είναι γενικός και περιλαμβάνει την ετερογενή μάζα των ΣΑ από τις αστικές κοινότητες, όπως επίσης και την πιο ομοιογενή μάζα γεωργικών και βιομηχανικών αποβλήτων, όπως και μπαζών. Συγκεκριμένα στην κατηγορία των ΣΑ περιλαμβάνονται όλα τα απόβλητα με εξαίρεση: i. Απόβλητα σε υγρή φάση χωρίς αξιόλογο ποσοστό αιωρούμενων ρύπων (υγρά απόβλητα). ii. Αέριους ρύπους. Τα ΣΑ ομαδοποιούνται γενικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες: α. Αστικά απόβλητα (απορρίμματα). β. Ειδικά απόβλητα: β1. Επικίνδυνα απόβλητα. β2. Μη επικίνδυνα ειδικά. β3. Ιατρικά απόβλητα. Αναλυτικότερα τα ΣΑ περιλαμβάνουν: - Αστικά απορρίμματα (οικιακά, βιοτεχνικά, εμπορικά, οδοκαθαρισμού κλπ.) - Στερεά ή υδαρή (με αξιόλογο ποσοστό αιωρούμενων ουσιών ) απόβλητα που δε μπορούν να διατεθούν μαζί με τα οικιακά (ορισμένα βιομηχανικά, τοξικά ή αδρανή, και απόβλητα της βιομηχανίας παραγωγής ενέργειας). - Πετρελαιοειδή απόβλητα (προέρχονται από την επεξεργασία του πετρελαίου, διυλιστήρια, χημικά εργοστάσια, ναυπηγεία, κλπ.). 1

9 - Απόβλητα γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. - Απόβλητα ορυχείων και μεταλλείων. - Απόβλητα εκσκαφών (από ξηρά και θάλασσα). Αστικά (δημοτικά) απόβλητα: Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα οικιακά απορρίμματα και όλα εκείνα που προσομοιάζουν με αυτά και παράγονται από τα εμπορικά καταστήματα, τα ιδρύματα και τις βιοτεχνίες. Εξαίρεση αποτελούν τα απόβλητα εκσκαφών και οικοδομικών κατεδαφίσεων, όπως επίσης και τα κατεστραμμένα αυτοκίνητα. Τα οικιακά απορρίμματα αποτελούν ένα ιδιαιτέρως ανομοιογενές συνοθύλευμα υλικών. Η ποιοτική ανάλυση των οικιακών απορριμμάτων αποσκοπεί στο να προσδιορίσει βασικές ποσοστιαίες κατηγορίες υλικών σε αυτά, προκειμένου να προσδιορισθεί πληροφορία απαραίτητη για την κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης, επεξεργασίας και αξιοποίησής τους (ανακύκλωση, ανάκτηση ενέργειας, κ.λπ.). Η πιο δόκιμη κατηγοριοποίηση των απορριμμάτων, όπως προκύπτει από σειρά δειγματοληψιών και αναλύσεων, περιλαμβάνει τις εξής ομάδες (κλάσματα) υλικών: - Ζυμώσιμα. Περιλαμβάνονται τα υπολείμματα κουζίνας και κήπου. - Χαρτί. Περιλαμβάνονται τα πάσης φύσεως χαρτιά και χαρτόνια που προέρχονται κυρίως από έντυπο υλικό και συσκευασίες προϊόντων. - Μέταλλα. Περιλαμβάνεται το σύνολο των μεταλλικών υλικών που απαντώνται στα απορρίμματα. Είναι δόκιμος ένας διαχωρισμός σε σιδηρούχα και μη σιδηρούχα μέταλλα (κυρίως λόγω της μαγνητικής ιδιότητας των πρώτων), με τα τελευταία να έχουν ως κυριότερο αντιπρόσωπο το αλουμίνιο. Σε ορισμένες αναλύσεις έχουν εξετασθεί ως ξεχωριστή υποκατηγορία και οι μπαταρίες λόγω της σχετικά υψηλότερης επικινδυνότητάς τους. - Γυαλί. Η διαχείριση αποβλήτου γυαλιού στη χώρα μας πάσχει κυρίως από την έλλειψη υαλουργιών, κυρίως σε περιοχές μακριά από την Αττική. Είναι δόκιμος ο διαχωρισμός σε λευκό, καφέ και πράσινο γυαλί, όσον αφορά την ανακύκλωση, καθώς η παραγωγή καφέ και λευκού γυαλιού απαιτεί υαλότριμμα μόνο του ίδιου χρώματος. - Πλαστικό. Περιλαμβάνεται το σύνολο των πολυμερών απορριμμάτων. Η κατηγορία αυτή γίνεται διαρκώς μεγαλύτερη κατά τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας ως συνέπεια της αλλαγής των καταναλωτικών συνηθειών (στροφή σε συσκευασμένα προϊόντα, κ.λπ.). Χαρακτηριστικό της κατηγορίας αυτής είναι η 2

10 έντονη ανομοιογένειά της, λόγω των πολλών χρησιμοποιούμενων πολυμερών (π.χ. PVC, PE, PP, PS, PET, ABS, κ.λπ.). - Δέρμα-Ξύλο-Λάστιχο-Ύφασμα. Χαρακτηρίζονται ως λοιπά καύσιμα (ΔΞΛΥ). - Αδρανή. Εδώ περιλαμβάνονται χημικά ανενεργά υλικά που καταλήγουν στα οικιακά απορρίμματα (π.χ. χώματα, πέτρες, κ.λπ.). - Λοιπά. Στο κλάσμα αυτό καταλήγουν τα υλικά εκείνα που δε μπορούν να κατανεμηθούν σε καμία από τις άλλες κατηγορίες. Πηγή: ELHTEE 1.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Α.Σ.Α Οι πηγές προέλευσης των αστικών στερεών αποβλήτων χωρίζονται σε ορισμένες κατηγορίες. Αυτές είναι κυρίως: - Οικιακά απόβλητα - Εμπορικά απόβλητα - Απόβλητα ιδρυμάτων - Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων - Απόβλητα καθαρισμού κοινόχρηστων χώρων - Απόβλητα εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων Κάθε πηγή έχει τις δικές της τυπικές δραστηριότητες ή εγκαταστάσεις όπου παράγονται τα απόβλητά της, καθώς και τον δικό της τύπο αποβλήτων με διαφορετικά συστατικά ο καθένας. Αναλυτικά παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα για κάθε είδος πηγής όσο προαναφέρθηκαν. 3

11 Πίνακας 1.1: Κατηγορίες προέλευσης Α.Σ.Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΗΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Πηγή: Αλεξιάδη (2013) ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΚΟΙΝΟΧΡΗ ΧΩΡΩΝ ΤΥΠΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ή ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ Κατοικίες, Πολυκατοικίες Καταστήματα, Εστιατόρια, Γραφεία, Ξενοδοχεία, Μικρές Βιοτεχνίες, Τυπογραφεία, Συνεργεία, Ελαφρά Βιομηχανία, κτλ. Σχολεία, Νοσοκομεία, Διοικητήρια, κτλ. (δεν περιλαμβάνονται τα Μολυσματικά απόβλητα) Νεές κατασκευές κτιρίων, δρόμων, κτλ. Κατεδαφίσεις Καθαρισμός Οδών, Πάρκων, Παραλίων Χώρων, Χώρων Αναψυχής ΤΥΠΟΙ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Τροφικά Υπολείμματα, Ζυμώσιμα, Χαρτιά, Χαρτόνια, Πλαστικά, Υφάσματα, Δέρματα, Ξύλα, Απόβλητα Κήπων, Γυαλιά, Μέταλλα, Τέφρα, Ογκώδη Αντικείμενα, Επικίνδυνα/ τοξικά οικιακά απόβλητα, Ηλεκτρικά είδη/ συσκευές κτλ. Χαρτιά, Χαρτόνια, Πλαστικά, Ξύλα, Τροφικά υπολείμματα, Γυαλιά, Μέταλλα, Ειδικά Απόβλητα (ηλεκτρικές συσκευές, άλλες συσκευές, επικίνδυνα/τοξικά απόβλητα κτλ.) Χαρτιά, Χαρτόνια, Πλαστικά, Ξύλα, Τροφικά υπολείμματα, Γυαλιά, Μέταλλα, Ειδικά Απόβλητα (ηλεκτρικές συσκευές, άλλες συσκευές, επικίνδυνα/τοξικά απόβλητα κτλ.) Ξύλα, Σκυρόδεμα, τούβλα, Καλώδια, Μέταλλα, Χώμα, Πέτρες, κτλ Σκουπίδια, Ξύλα, Κλαδιά κτλ. 4

12 1.3 ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΕΩΣ ΤΟ 2020 Στον Ελλαδικό χώρο κατά μέσο όρο ο κάθε κάτοικος παράγει έως σήμερα (2014) περίπου 1,39 kg/ημέρα. Υπολογίζεται πως στα επόμενα χρόνια το νούμερο αυτό θα μεγαλώσει έως και σε 1,48 kg/κάτοικο/ημέρα έως το Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις παρακάτω παρατίθεται πίνακας με τις υπολογιζόμενες ποσότητες παραγωγής ΑΣΑ στην Ελλάδα, συναρτήσει και του εκτιμώμενου πληθυσμού της χώρας, έως το έτος 2020 καθώς και η εκτιμώμενη ποιοτική τους σύσταση. Πίνακας 1.2: Συνολική παραγωγή ΑΣΑ στην Ελλάδα έως το 2020 Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2014) Πίνακας 1.3: Αναμενόμενη ποσότητα ΑΣΑ στην Ελλάδα ανά κατηγορία υλικών Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2014) 5

13 1.4 ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει μια ιεραρχία όσον αφορά τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων. Η ιεραρχία αυτή είναι κοινώς αποδεκτή και οφείλει να εφαρμόζεται για τη βέλτιστη αντιμετώπισή τους σε σχέση με το περιβάλλον, ανεξαρτήτως ένταξης μιας χώρας στην Ε.Ε. και φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Εικόνα 1.1: Ιεραρχία της Διαχείρισης των Απορριμμάτων Όπως φαίνεται, προτεραιότητα έχει η πρόληψη και μείωση των παραγόμενων αποβλήτων, στη συνέχεια η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, στη συνέχεια η καύση (ανάκτηση ενέργειας) και τέλος η ασφαλής διάθεση των απορριμμάτων. Κάθε επίπεδο αναλύεται παρακάτω, σύμφωνα με το Νομοθετικό Πλαίσιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων στην Ε.E. Αρχή της πρόληψης ή και μείωσης των παραγόμενων αποβλήτων : Βασικό ζήτημα στην πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων, αποτελεί η εκτίμηση των επιπτώσεων από το στάδιο της εξαγωγής παρθένων πρώτων υλών, της επεξεργασίας, μεταποίησης, μεταφοράς και χρήσης. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν, σε αρκετά παγιωμένη μορφή, μέθοδοι αναλύσεων κύκλου ζωής για τα κάθε είδους προϊόντα, κατασκευές κλπ. Ήδη, όμως, έχουν ληφθεί αποφάσεις που υλοποιούνται είτε μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων (π.χ. LIFE), είτε μέσω θεσμοθέτησης τεχνικών προτύπων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης (CEN). 6

14 Σε ειδικές περιπτώσεις, η πρόληψη μπορεί να γίνεται μέσω περιορισμών ή απαγορεύσεων στη χρήση συγκεκριμένων ουσιών (π.χ. βαρέων μετάλλων), ώστε να προλαμβάνεται σε μεταγενέστερο στάδιο η δημιουργία επικίνδυνων αποβλήτων. Άλλοι τρόποι συνεισφοράς στην πρόληψη, είναι τα προγράμματα οικολογικών ελέγχων με παράλληλη θέσπιση κινήτρων ή και αντικινήτρων σε οικονομικούς φορείς του Δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα (οικολογικό σήμα) και η ενθάρρυνση των καταναλωτών να αγοράσουν προϊόντα που ρυπαίνουν λιγότερο. Αρχή επαναχρησιμοποίησης των υλικών: Με βάση και την ευθύνη του παραγωγού, ο κατασκευαστής οφείλει να εξασφαλίζει τα μέσα, όχι μόνο για να περιορίσει τη δημιουργία αποβλήτων (με συνετή χρήση των φυσικών πόρων, ανανεώσιμων πρώτων υλών ή μη επικίνδυνων υλικών), αλλά και για τη δημιουργία προϊόντων ώστε να διευκολύνεται η επαναχρησιμοποίηση και η ανάκτησή τους. Αρχή ανακύκλωσης και αξιοποίησης των υλικών: Η ανάκτηση από τα απορρίμματα αποτελεί τον πυρήνα κάθε αειφόρου πολιτικής διαχείρισής τους. Αυτό σημαίνει ότι σε περιπτώσεις όπου η δημιουργία τους δεν μπορεί να αποφεύγεται, θα πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται ή να υποβάλλονται σε διαδικασίες ανάκτησης υλικών. Βασική διαδικασία για την ανάκτηση των υλικών, είναι ο διαχωρισμός τους στην πηγή. Αυτό απαιτεί τη συμμετοχή των καταναλωτών και των τελικών χρηστών στην αλυσίδα διαχείρισης και τους καθιστά περισσότερο ευαίσθητους ως προς την ανάγκη μείωσης της παραγωγής αποβλήτων. Σημαντική, επίσης, προϋπόθεση αποτελεί για την οικονομική βιωσιμότητα συστημάτων ανακύκλωσης και η δημιουργία αγορών για τα προϊόντα που θα προκύψουν. Αρχή ανάκτησης ενέργειας: Στις περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η ανάκτηση υλικών - λόγω τεχνικών περιορισμών- θα πρέπει να οδηγούνται τα απόβλητα με σημαντικό θερμικό περιεχόμενο σε μονάδες καύσης, με στόχο την ανάκτηση ενέργειας, ώστε να διατεθεί τελικώς μόνο το κλάσμα που δεν δύναται να αξιοποιηθεί. Αρχή της ασφαλούς διάθεσης: Η απόρριψη στερεών αποβλήτων σε χώρους διάθεσης έχει βαρύτατες επιπτώσεις στο περιβάλλον και θα πρέπει να επιλέγεται ως έσχατη λύση. Χρησιμοποιείται εκτενώς μιας και είναι η οικονομικότερη λύση, αλλά οι πρόσφατες νομοθετικές διατάξεις έχουν ως μεσοπρόθεσμο στόχο να καταλήγουν σε χώρους διάθεσης μόνο τα μη ανακτήσιμα και αδρανή απόβλητα. 7

15 1.5 ΣΤΟΧΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΑ ΕΩΣ ΤΟ 2020 Με την προϋπόθεση πως επιτυγχάνονται οι τιθέμενοι στόχοι για ανάκτηση και ανακύκλωση για το 2020, το γενικό σχέδιο διαχείρισης των παραγόμενων ΑΣΑ φαίνεται στο παρακάτω σχήμα ποσοτικοποιημένα. Διάγραμμα 1.1: Γενικό σχέδιο διαχείρισης των παραγόμενων ΑΣΑ Απ ό,τι φαίνεται όμως από τα παρακάτω στοιχεία, δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν σε καμία περίπτωση οι στόχοι, όχι μόνο διότι τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι εξαιρετικά χαμηλά στην Ελλάδα, αλλά και διότι η δυναμικότητα των ΚΔΑΥ στο σύνολο της χώρας αγγίζει περίπου στο μισό τη συνολική ποσότητα που πρέπει να ανακτάται. Ενδεικτικά αναφέρεται πως στις 31/12/2011 η χώρα μας 8

16 θα έπρεπε να πετύχει αξιοποίηση τουλάχιστον 60% κ.β. του συνόλου των απορριμμάτων συσκευασίας στην οποία περιλαμβάνεται και ανακύκλωση τουλάχιστον 55% κ.β. με ελάχιστα ποσοστά ανακύκλωσης ανά υλικό: 60% κ.β. γυαλί, 60% κ.β. χαρτί & χαρτόνι, 50% κ.β. μέταλλα, 22,5% κ.β. πλαστικά, 15 % κ.β. ξύλο, τη στιγμή που η ανακύκλωση στην Ελλάδα είναι κάτω του 20%. Πίνακας 1.4: Δυναμικότητα Κ.Δ.Α.Υ και ποσότητα που πρέπει να ανακτηθεί Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2014) 9

17 Πίνακας 1.5: Απαιτούμενη δυναμικότητα τελικής διάθεσης το έτος 2020 Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2014) 10

18 1.6 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Η ισχύουσα νομοθεσία για τη διαχείριση των στερεών απορριμμάτων συγκροτείται στην τελευταία Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η οποία ισχύει και σε Ευρωπαϊκό και σε Εθνικό επίπεδο και συνοψίζεται στον παρακάτω πίνακα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει κάποιες βασικές κατευθύνσεις ως προς τη διαχείριση των στερεών απορριμμάτων, αν και από χώρα σε χώρα υπάρχουν ορισμένες διαφοροποιήσεις χωρίς όμως αυτές να αποκλίνουν από το βασικό τους άξονα. Οι λογική τείνει προς τη γνωστή πυραμίδα διαχείρισης αποβλήτων, με πολύ έμφαση στην ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση και με έντονες προσπάθειες αποτροπής από την τελική διάθεση στους ΧΥΤΑ. Ο σχετικός πίνακας παρατίθεται παρακάτω. Πίνακας 1.6: Θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Ε.Ε. Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 11

19 Παρότι όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει σχετικούς νόμους για τη διαχείριση των αποβλήτων και κατευθυντήριες οδούς, υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφοροποιήσεις στα κράτη μέλη ως προς τους τρόπους διαχείρισης. Τα υψηλότερα ποσοστά υγειονομικής ταφής παρατηρούνται στην Ελλάδα, την Πορτογαλία, τη Μεγάλη Βρετανία και την Ιταλία με τα στατιστικά να έχουν αποκλίσεις από έρευνα σε έρευνα έως και 20% για ορισμένους τρόπους διαχείρισης στις παραπάνω χώρες, εκτός από την περίπτωση της Ελλάδας που μένει σε όλες τις έρευνες πάνω από 80% στην υγειονομική ταφή των απορριμμάτων της και με σχεδόν μηδενικά ποσοστά κομποστοποίησης και καύσης. Διάγραμμα 1.2: Συνοπτικό διάγραμμα διαχείρισης Α.Σ.Α. στην Ευρώπη Πίνακας 1.6: Ποσότητες υλικών που υπολογίζεται πως οφείλει να ανακυκλώσει η Ελλάδα το έτος Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2014) 12

20 ΜΕΡΟΣ 1 Ο ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 13

21 2. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σημειώνεται πως όλες οι παρακάτω πληροφορίες προέρχονται από την υποβολή ερωτηματολογίων που κλήθηκαν να συμπληρώσουν οι Δήμοι του Νομού Θεσσαλονίκης σε έρευνα που εκπονήθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος στη: «Διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων στο Νομό Θεσσαλονίκης» 2.1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ Για την καλύτερη δυνατή διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) σχεδόν κάθε Δήμος στο Νομό Θεσσαλονίκης στελεχώνει κατάλληλες υπηρεσίες για τα θέματα καθαριότητας και διαθέτει ανεξάρτητα τμήματα καθαριότητας που συνήθως υπάγονται σε διευθύνσεις, όπως: η διεύθυνση Καθαριότητας και Πρασίνου, η διεύθυνση Περιβάλλοντος / Προστασίας Περιβάλλοντος, η διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και Περιβάλλοντος, η διεύθυνση Τεχνικής Υπηρεσίας, η διεύθυνση Διοικητικών, Οικονομικών και Τεχνικών Υπηρεσιών, όπως αυτές ορίζονται στα Οργανογράμματα που στάλθηκαν από τους Δήμους με τα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται στοιχεία ξεχωριστά για τον κάθε Δήμο όσον αφορά την αρμόδια διεύθυνση καθαριότητας και το τμήμα, το προσωπικό τη δεδομένη χρονική στιγμή του 2010 και άλλου είδους παρατηρήσεις. Να σημειωθεί πως από τους 33 Δήμους που κλήθηκαν να απαντήσουν στα ερωτήματα αυτού του πίνακα για τη διοικητική διάρθρωση, ανταποκρίθηκαν οι 26 και 9 από αυτούς έστειλαν μαζί με το σχετικό ερωτηματολόγιο και αναλυτικά Οργανογράμματα. 14

22 Πίνακας 2.1: Διοικητική διάρθρωση τμημάτων καθαριότητας Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 15

23 Πίνακας 2.1: Διοικητική διάρθρωση τμημάτων καθαριότητας (συνέχεια) Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 16

24 Πίνακας 2.1: Διοικητική διάρθρωση τμημάτων καθαριότητας (συνέχεια) Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 17

25 Ο οργανισμός εσωτερικής υπηρεσίας κάθε Δήμου ορίζει το αντικείμενο και τις αρμοδιότητες των τμημάτων καθαριότητας καθώς και τις αρμοδιότητες των επιμέρους γραφείων των διευθυντών και προϊσταμένων τμημάτων. Όλα αυτά, με την έγκριση του Υπηρεσιακού Συμβουλίου Υπαλλήλων του Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Νομού Θεσσαλονίκης αφού δημοσιευτούν στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ.). Τα κυριότερα γραφεία που συναντώνται για τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων είναι αυτά της Αποκομιδής, του Σαρώματος και την Κίνησης που στους μεγάλους Δήμους όπως σ αυτόν της Θεσσαλονίκης, αποτελούν ξεχωριστά τμήματα που υπόκεινται σε μια ενιαία διεύθυνση καθαριότητας. Τα τμήματα αυτά συγκροτούνται από γραφεία με συγκεκριμένες αρμοδιότητες, όπως είναι το γραφείο σαρώθρων, γραφείο νυχτερινής αποκομιδής, γραφείο ογκωδών και άμεσης επέμβασης, γραφείο πλύσης κάδων - δρόμων αυτοκινήτων, γραφείο απολύμανσης κλπ. Οι αρμοδιότητες των γραφείων αποκομιδής, σαρώματος και κίνησης περιγράφονται παρακάτω: Γραφείο Αποκομιδής - Συντάσσει πρόγραμμα αποκομιδής απορριμμάτων με απορριμματοφόρα οχήματα και πλύσιμο των κάδων. - Μεριμνά για την αποκομιδή των απορριμμάτων των λαϊκών αγορών. - Μεριμνά για τη μεταφορά των ανακυκλώσιμων υλικών. - Καθορίζει, ανάλογα με τις ανάγκες, πρόγραμμα περισυλλογής και απόρριψης ογκωδών αντικειμένων (έπιπλα, υλικά κατεδάφισης) που δεν μεταφέρονται με τα κλειστά απορριμματοφόρα οχήματα. - Μεριμνά για τη στελέχωση των οχημάτων και μηχανημάτων με το κατάλληλο προσωπικό. - Φροντίζει την άμεση αποστολή οχημάτων και λοιπού εξοπλισμού για επισκευή και συντήρηση. Γραφείο Σαρώματος - Συντάσσει πρόγραμμα καθαρισμού οδών, πλατειών, κοινόχρηστων χώρων, λαϊκών αγορών, ρείθρων με χειρωνακτικά μέσα ή μηχανικά σάρωθρα. - Μεριμνά για τον καθαρισμό του Δήμου από αφίσες και γραμμένα συνθήματα. - Φροντίζει την τοποθέτηση, επισκευή, αντικατάσταση κάδων πεζοδρομίων, προαύλιων χώρων σχολείων κ.λπ. - Εισηγείται για την προμήθεια νέου εξοπλισμού (εργαλείων, μηχανημάτων, μικρών κάδων). 18

26 Γραφείο Κίνησης - Είναι υπεύθυνο για την καλή λειτουργία όλων των οχημάτων και μηχανημάτων του Δήμου. - Φροντίζει τη σωστή συντήρηση και επισκευή τους. - Τηρεί βιβλία κίνησης οχημάτων-μηχανημάτων. - Εισηγείται την προμήθεια νέων οχημάτων και μηχανικών μέσων. - Εισηγείται για την ασφάλιση των οχημάτων, του προσωπικού και των εγκαταστάσεων. - Ελέγχει την επαγγελματική επάρκεια των οδηγών και χειριστών. Στο Δήμο Θεσσαλονίκης λειτουργεί επίσης και ένας Σταθμός Μεταφόρτωσης απορριμμάτων (Σ.Μ.Α.) του οποίου οι αρμοδιότητες είναι: - Η διαχείριση του Σ.Μ.Α. του Δήμου και η διακίνηση των στερεών αποβλήτων που συγκεντρώνονται σ αυτόν προς το ΧΥΤΑ. - Η εύρυθμη λειτουργία του μηχανολογικού εξοπλισμού που αφορά στις εγκαταστάσεις, στα ειδικά οχήματα μεταφοράς απορριμματοκιβωτίων (containers) και τα απορριμματοκιβώτια. - Η τήρηση των προδιαγραφών που επιβάλλουν οι άδειες λειτουργίας του Σ.Μ.Α., γεγονός που προϋποθέτει την αγαστή συνεργασία με τους φορείς που το εποπτεύουν (Διεύθυνση Περιβάλλοντος, Διεύθυνση Βιομηχανίας, ΕΥΑΘ, Πυροσβεστική, Πολεοδομία κ.λπ.). Οι μικροί Δήμοι του Νομού Θεσσαλονίκης κάτω των κατοίκων, έχουν αναθέσει τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην υπηρεσίες καθαριότητάς τους των οποίων την ευθύνη λειτουργίας έχουν οι Αντιδήμαρχοι Καθαριότητας. 19

27 Διάγραμμα 2.1: Παραγωγή Α.Σ.Α. για το έτος 2009 (τόνοι) Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Στους 32 Δήμους του Νομού Θεσσαλονίκης υπολογίζεται πως είναι εγκατεστημένοι περίπου κάδοι με ονομαστική χωρητικότητα 45 εκατομμύρια λίτρα. Οι κάδοι ποικίλουν ως προς την χωρητικότητά τους, το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένοι αλλά και τη μέθοδο μεταφοράς τους. Οι κάδοι μπορεί να είναι μεταλλικοί, πλαστικοί, σταθεροί, τροχήλατοι, απορριμματοκιβώτια container. Έτσι, διατίθενται 9 είδη κάδων με διαφορετικές ονομαστικές χωρητικότητες ο καθένας. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται όλα τα είδη κάδων με τις αντίστοιχες χωρητικότητές τους, την ποσότητα με την οποία διατίθενται στους πολίτες και το ποσοστό του συνολικού όγκου που κατέχουν στη συνολική διατιθέμενη χωρητικότητα προσωρινής αποθήκευσης. 20

28 Πίνακας 2.2: Είδη κάδων στο Νομό Θεσσαλονίκης και ποσοτικά στοιχεία Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) Όπως είναι φανερό, οι μισοί κάδοι (σε χωρητικότητα) στο Νομό Θεσσαλονίκης είναι μεταλλικοί ενώ ένας στους τέσσερις κάδους είναι πλαστικός τροχήλατος. Επίσης, φαίνεται πως οι πλειοψηφία των Δήμων (σχεδόν 80%) επιλέγει κάδους μεγάλης χωρητικότητας λίτρων. Αξίζει να σημειωθεί πως το 2013 εγκρίθηκε 21

29 προμήθεια κάδων αποκομιδής από το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για πλαστικούς και 100 μεταλλικούς κάδους. Οι τροχήλατοι κάδοι εξασφαλίζουν καλές συνθήκες υγιεινής και ευκολία για τους υπαλλήλους αποκομιδής. Οι κυλιόμενοι τοποθετούνται σε θέσεις εύκολης πρόσβασης και αδειάζονται με βοηθητικό ειδικό μηχανισμό. Οι δε σταθεροί κάδοι, χρησιμοποιούνται σε περιοχές δόμησης χαμηλής πυκνότητας όπως οι Δήμοι Αγίου Αθανασίου, Απολλωνίας, Καλλινδοίων, Χαλκηδόνας, Ωραιοκάστρου. Το μεγάλο μειονέκτημα των σταθερών κάδων έγγυται στο γεγονός της εκκένωσής τους που πρέπει να γίνεται χειρωνακτικά αλλά και στην πλύση τους που δεν είναι δυνατόν να γίνεται με μηχανικό τρόπο. Στο ιστόγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η κατανομή των κάδων στους Δήμους της Θεσσαλονίκης και το πλήθος αυτών για κάθε είδος περιέκτη ξεχωριστά. Ως «άλλου είδους κάδοι» αναφέρονται οι κάδοι τύπου απορριμματοκιβωτίου (container), οι βυθιζόμενοι κάδοι, καθώς και οι πλαστικοί κάδοι που τοποθετούνται σε ειδική βάση. Διάγραμμα 2.2: Πλήθος κάδων αποθήκευσης Α.Σ.Α. Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 22

30 Όπως φαίνεται στο ιστόγραμμα, η πλειοψηφία των Δήμων χρησιμοποιεί πλαστικούς ή μεταλλικούς τροχήλατους κάδους. Οι Δήμοι που χρησιμοποιούν σταθερούς κάδους είναι 6, του Αγίου Αθανασίου, Απολλωνίας, Καλινδοίων, Σοχού, Χαλκηδόνας, Ωραιοκάστρου ενώ 11 Δήμοι χρησιμοποιούν και άλλου είδους κάδους (Αγίου Γεωργίου, Βασιλικών, Επανομής, Εχεδώρου, Θερμαϊκού, Θέρμης, Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς, Μηχανιώνας, Μίκρας, Πεύκων). Η διαφορετική χρησιμοποίηση κάδων συμβαίνει λόγω της διαφορετικής παραγωγής χωροταξικά, γεγονός που δυσκολεύει την υπόθεση αποκομιδής καθώς πρέπει να χρησιμοποιούνται διαφορετικοί τύποι απορριμματοφόρων για τα διαφορετικά είδη κάδων. Εύκολα διακρίνεται από το ιστόγραμμα πως οι περισσότεροι κάδοι ανήκουν στο Δήμο Θεσσαλονίκης ( περίπου κάδοι) και στο Δήμο Αγίου Αθανασίου (5.200 κάδοι), ακολουθούν Δήμος Λαγκαδά (4.000 κάδοι), Θέρμης (3.300 κάδοι), Καλαμαριάς (3.200 κάδοι) και Ευόσμου (3.100 κάδοι). Ο αριθμός κάδων σε ένα Δήμο δε φανερώνει εύκολα και την ισοδύναμη χωρητικότητα που του αντιστοιχεί. Δήμοι με λιγότερο πληθυσμό ενδέχεται να έχουν περισσότερη χωρητικότητα σε λίτρα ανά κάτοικο από ότι Δήμοι με μεγάλο πληθυσμό, ακόμα κι αν έχουν λιγότερους κάδους. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στους Δήμους Θεσσαλονίκης και Άγιου Αθανάσιου, που ενώ ο πρώτος έχει σχεδόν το διπλάσιο αριθμό κάδων, λόγω του αυξημένου πληθυσμού διαθέτει συντριπτικά λιγότερη χωρητικότητα λίτρων ανά κάτοικο από τον Άγιο Αθανάσιο. Έτσι, όπως φαίνεται και στο επόμενο ιστόγραμμα, σε κάθε κάτοικο του Δήμου Θεσσαλονίκης αντιστοιχούν 20 λίτρα κάδου προσωρινής αποθήκευσης Α.Σ.Α. που πρόκειται για την τέταρτη μικρότερη μεταξύ των Δήμων, μετά το Δήμο Χαλκηδόνας με 13 λίτρα, Τριανδρίας με 17 λίτρα, και Κορώνειας με 19 λίτρα. Η υψηλότερη χωρητικότητα ανά κάτοικο εντοπίζεται στο Δήμο Αγίου Αθανασίου με 300 λίτρα κάδου ανά κάτοικο και ακολουθούν Δήμος Θέρμης με 170 λίτρα, Δήμος Αγίου Γεωργίου με 135 λίτρα και Λαχανά με 110 λίτρα. Επίσης, συμπεραίνεται πως το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης διαθέτει μικρή ποσότητα διαθέσιμων λίτρων στους κατοίκους του λόγω του αυξημένου πληθυσμού του, που κυμαίνεται από 12 έως 33 λίτρα, γεγονός που ενδέχεται να μη μπορεί να διορθωθεί εύκολα είτε λόγω ανεπάρκειας οικονομικών πόρων για αγορά εκ νέου κάδων (θυμίζεται πως το 2013 επενδύθηκαν χρηματικοί πόροι για στο Δήμο Θεσσαλονίκης), είτε λόγω δυσκολιών εύρεσης χώρου απόθεσης. 23

31 Διάγραμμα 2.3: Διαθέσιμος όγκος κάδου σε λίτρα ανά κάτοικο Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) Ενδιαφέρον παρουσιάζεται στην κίνηση των Δήμων Θέρμης, Συκεών και Καλαμαριάς που εγκατέστησαν υπόγειους βυθιζόμενους κάδους. Στη Θέρμη αντικαταστάθηκαν 30 παλιοί μεταλλικοί κάδοι με 9 υπόγειους, ο καθένας με 4 φορές μεγαλύτερη χωρητικότητα από ότι ένας συμβατικός κάδος. Ο πρώτος Δήμος πανελλαδικά που εγκατέστησε υπόγειο κάδο ήταν στην Αττική ο Δήμος Αγίων Αναργύρων ο οποίος κατείχε και δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Το νέο σύστημα συλλογής απορριμμάτων συνίσταται στην τοποθέτηση πλαστικών κυλινδρικών κάδων ύψους 3 μέτρων, που είναι θαμμένοι μέσα στο έδαφος κατά 1,80 μέτρα και εξέχουν μόλις κατά 1,25 μέτρα από την επιφάνεια του εδάφους. Οι βυθισμένοι κάδοι διακρίνονται για πολλά πλεονεκτήματα, γι αυτό άλλωστε και η χρήση τους εφαρμόζεται ευρέως σε χώρες του εξωτερικού αλλά και σε ορισμένους Δήμους της Ελλάδας εδώ και περίπου 15 χρόνια. Ορισμένα από τα πλεονεκτήματα είναι η βελτίωση της καθαριότητας λόγω της έλλειψης οσμών (η θερμοκρασία στο χώμα είναι ιδιαίτερα χαμηλή), η μη έκθεση των απορριμμάτων στις καιρικές συνθήκες, στα αδέσποτα σκυλιά και τις γάτες. Επίσης, μειώνεται ο αναγκαίος αριθμός αποκομιδών αφού ο υπόγειος κάδος έχει 4 φορές μεγαλύτερη χωρητικότητα αλλά και οι δαπάνες του Δήμου καθώς εξοικονομούνται χρήματα από τα καύσιμα, από τους εργαζόμενους στην υπηρεσία καθαριότητας και τη συντήρηση των απορριμματοφόρων. 24

32 Εικόνα 2.1: Υπόγειος κάδος στην καλαμαριά ΣΤΑΘΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (Σ.Μ.Α.) Πρόκειται για χώρους στους οποίους μεταφέρουν τα απορριμματοφόρα το περιεχόμενό τους προκειμένου να μεταφορτωθούν εκ νέου σε ειδικά αυτοκίνητα μεταφοράς απορριμματοκιβωτίων (container) τα οποία έχουν πολλαπλάσιο ωφέλιμο. Οι σταθμοί αυτοί συνήθως βρίσκονται σε κεντροβαρικά σημεία ως προς τις πηγές δημιουργίας απορριμμάτων προκειμένου να διανύουν τα απορριμματοφόρα την ελάχιστη δυνατή απόσταση για να ξεφορτώσουν το απόθεμά τους και να επιστρέψουν στην αποκομιδή. Στους σταθμούς αυτούς συνήθως υπάρχει και σύστημα συμπίεσης των Α.Σ.Α. για την επίτευξη της ελαχιστοποίησης τους όγκου τους ώστε να καταλαμβάνουν τον λιγότερο δυνατό χώρο στους ΧΥΤΑ. Η κατασκευή τέτοιων σταθμών εξαρτάται από πολλά οικονομοτεχνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια και αποτελεί υποχρέωση των ΦοΣΔΑ μέσω ΠΕΣΔΑ. Η κατασκευή ενός σταθμού μεταφόρτωσης εξετάζεται με βάση τους παρακάτω παράγοντες: Μείωση του κόστους Συλλογής Μεταφοράς του εξυπηρετούμενου πληθυσμού Απόσταση μεταξύ κέντρου βάρους συλλογής και τελικού προορισμού (Μονάδα Επεξεργασίας ΧΥΤΑ). Απόσταση μεταξύ ΣΜΑ και τελικού προορισμού (Μονάδα Επεξεργασίας ΧΥΤΑ). Ιδιαίτερη γεωμορφολογία της περιοχής εξυπηρέτησης και του οδικού δικτύου πρόσβασης. Αποσυμφόρηση οδικού δικτύου ειδικά κατά την τουριστική περίοδο. Ελάχιστη αναμενόμενη δυναμικότητα ΣΜΑ. 25

33 Ενδεικτικά αναφέρεται πως ένας Σ.Μ.Α. δυναμικότητας 600 τόνων/ημέρα καταργεί 130 δρομολόγια απορριμματοφόρων και προσθέτει περίπου 35 νέα δρομολόγια με containers. Το άμεσο αποτέλεσμα από τη μείωση των δρομολογίων είναι φυσικά οικονομικής φύσεως από την ελάττωση των καυσίμων, της συντήρησης των απορριμματοφόρων αλλά και καλύτερη αξιοποίηση του προσωπικού συλλογής. Επιπρόσθετα, λόγω της μειωμένης κίνησης των απορριμματοφόρων ελαττώνονται οι οχλήσεις, οι οσμές, η σκόνη, η διαρροή υγρών και οι αέριοι ρύποι στην ατμόσφαιρα. Στο Νομό Θεσσαλονίκης ένας στους τέσσερις Δήμους εξυπηρετείται από σταθμό μεταφόρτωσης απορριμμάτων, συγκεκριμένα οι Δήμοι Απολλωνίας, Εχεδώρου, Θεσσαλονίκης, Καλλινδοίων, Κορώνειας, Μενεμένης, Μηχανιώνας και Χαλάστρας, παρ ολ αυτά οι Δήμοι αυτοί αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% του πληθυσμού του Νομού (αφού ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποτελεί σε πληθυσμό το 40% του Νομού). Στο Νομό Θεσσαλονίκης λειτουργούν, ή πρόκειται να λειτουργήσουν οι εξής Σ.Μ.Α.: - Σ.Μ.Α. Δήμου Θεσσαλονίκης: Δυναμικότητα 900 τόνοι/ημέρα, 3 πρέσες συμπίεσης, 65 containers των 10 τόνων. Η παραγωγή Α.Σ.Α. στο Δήμο Θεσσαλονίκης υπολογίζεται σε 500 τόνοι/ημέρα. - Σ.Μ.Α. Δήμου Εχεδώρου: Υπάρχει ειδικά διαμορφωμένος χώρος εφοδιασμένος με χοάνη και ειδικά οχήματα και container που χρησιμοποιείται ως σταθμός μεταφόρτωσης για τα στερεά απόβλητα των Δήμων Εχεδώρου, Μενεμένης και Χαλάστρας. - Σ.Μ.Α. Δήμου Μηχανιώνας: Υπάρχει διαμορφωμένος χώρος με χοάνη και ειδικά οχήματα και container που χρησιμοποιείται ως σταθμός μεταφόρτωσης για τα στερεά απόβλητα του ομώνυμου Δήμου. - Σ.Μ.Α. Δήμου Νέας Απολλωνίας: Πρόκειται να κατασκευαστεί Σ.Μ.Α. που θα εξυπηρετεί τους Δήμους Απολλωνίας, Καλλινδοίων και Κορώνειας.Μέχρι την οριστική κατασκευή του οι παραπάνω Δήμοι εναποθέτουν προσωρινά τα απόβλητά τους σε συγκεκριμένο χώρο που βρίσκεται στο Δ. Απολλωνίας και είναι εφοδιασμένος με ειδικό container, χωρίς αδειοδότηση. - Σ.Μ.Α. Βορειοδυτικού τομέα Θεσσαλονίκης: Ο σταθμός καθυστερεί να παραδοθεί με νέα παράταση περίπου ενός εξαμήνου που δόθηκε τον Οκτώβριο του 2014, εξαιτίας της βραχώδους έκτασης που δυσκολεύει σημαντικά ταη συνέχιση των εργασιών. Ο σταθμός θα εξυπηρετεί 13 Δήμους του ΒΔ πολεοδομικού συγκροτήματος του Νομού Θεσσαλονίκης (Αγίου Παύλου, Αμπελοκήπων, Κορδελιού, Ευόσμου, Μενεμένης, Νεαπόλεως, Πολίχνης, 26

34 Σταυρούπολης, Συκεών, Τριανδρίας, Εχεδώρου, Ωραιοκάστρου, Ευκαρπίας και το 60% των απορριμμάτων του Δήμου Θεσσαλονίκης). Η δυναμικότητά του θα ανέρχεται σε τόνους/ημέρα. Στο ΧΥΤΑ Μαυροράχης καθημερινά φτάνουν 220 απορριμματοφόρα. Υπολογίζεται πως με τη λειτουργία των νέων Σ.Μ.Α. θα πηγαίνουν λιγότερα από 40 μόνο μέσω containers και πως θα αναδιαμορφωθεί το πρόγραμμα λειτουργίας του Σ.Μ.Α. Δήμου Θεσσαλονίκης ώστε να λαμβάνει τα απορρίμματα και της ανατολικής πλευράς του Νομού. Από στοιχεία των συμπληρωμένων ερωτηματολογίων προκύπτει πως όλα τα απορριμματοφόρα των Δήμων διανύουν στο σύνολο ,5 χιλιόμετρα καθημερινά, όπου ως απόσταση λαμβάνεται αυτή από τα μέσα προσωρινής αποθήκευσης (κάδους) έως το ΧΥΤΑ Μαυροράχης. Διάγραμμα 2.4: Διανυόμενα χιλιόμετρα απορριμματοφόρων για κάθε Δήμο Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) Όπως φαίνεται και στην παραπάνω εικόνα, το 20% των δρομολογίων των απορριμματοφόρων οφείλεται στο Δήμο Θεσσαλονίκης (3.400 χιλιόμετρα καθημερινά) γεγονός που δικαιολογείται και από τον αυξημένο πληθυσμό του Δήμου σε σχέση με τους υπόλοιπους του Νομού αλλά και από την έκτασή του. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Θεσσαλονίκης, εάν δεν υπήρχε ο σταθμός 27

35 μεταφόρτωσης του Δήμου, τα χιλιόμετρα καθημερινά θα ανέρχονταν σε 4.250, δηλαδή κάθε χρόνο. Οι Δήμοι που διανύουν τα περισσότερα χιλιόμετρα καθημερινά μετά το Δήμο Θεσσαλονίκης, είναι ο Δήμος Καλαμαριάς, Θερμαϊκού και Εχεδώρου (περίπου χιλιόμετρα). Τα αυξημένα χιλιόμετρα του Δήμου Καλαμαριάς και Θερμαϊκού κυρίως οφείλονται στον αυξημένο πληθυσμό αλλά και στη σημαντική χιλιομετρική απόσταση από τον ΧΥΤΑ, ενώ για το Δήμο Εχεδώρου οφείλεται στην πολύ μεγάλη παραγωγή Α.Σ.Α. ανά κάτοικο (675 κιλά/κάτοικο/έτος). Πολύ λίγα χιλιόμετρα (από 100 έως 200) διανύουν τα απορριμματοφόρα των Δήμων Απολλωνίας, Κορώνειας, Καλινδοίων, Τριανδρίας, Χαλάστρας, Χαλκηδόνας και Ωραιοκάστρου, αριθμοί που ο εκάστοτε αντιστοιχεί σχεδόν στο 5% των χιλιομέτρων που διανύονται στο Δήμο Θεσσαλονίκης και στο 25% περίπου των υπόλοιπων Δήμων. Τα απορριμματοφόρα των υπόλοιπων Δήμων διανύουν περίπου 500 χμ καθημερινά. 28

36 2.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Το Δεκέμβριο του 2001, βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις που, είτε διαθέτουν συσκευασμένα προϊόντα στην ελληνική αγορά, είτε κατασκευάζουν διάφορες συσκευασίες ίδρυσαν την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (Ε.Ε.Α.Α. Α.Ε.) στο μετοχικό κεφάλαιο της οποίας συμμετέχουν με ποσοστό 65% οι Υπόχρεοι Διαχειριστές (μέσω της εταιρείας «ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΑΕ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ») και με 35% οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (μέσω της ΚΕΔΚΕ). Η Ε.Ε.Α.Α. ανέπτυξε και υλοποιεί το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης - «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ» (Σ.Σ.Ε.I.-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ) το οποίο εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2003 από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., με την Υπουργική Απόφαση / Τον Μάρτιο του 2009 το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. επικύρωσε την ανανέωση της λειτουργίας του συστήματος και για δεύτερη εξαετία, δηλαδή για την περίοδο με την υπ αριθμόν / Υπουργική Απόφαση. Εντός του 2009 αδειοδοτήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ (πλέον ΥΠΕΚΑ) νέο Σ.Σ.Ε.Δ. για τα απόβλητα συσκευασίας με την επωνυμία «ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ». Το 2004 εκδόθηκε η Οδηγία 2004/12/ΕΚ, η οποία ενσωματώθηκε στο εθνικό μας δίκαιο με την Κ.Υ.Α. 9268/469/07 (ΦΕΚ 286/τ.Β/ ) και η οποία έθεσε νέους στόχους για την ανακύκλωση των συσκευασιών μέχρι το τέλος του 2011 και συγκεκριμένα: Αξιοποίηση τουλάχιστον του 60% κατά βάρος των αποβλήτων συσκευασίας. Ανακύκλωση τουλάχιστον του 55 80% κατά βάρος των αποβλήτων συσκευασίας. Ανακύκλωση τουλάχιστον: 60% κατά βάρος για το γυαλί 60% κατά βάρος για το χαρτί και το χαρτόνι 50% κατά βάρος για τα μέταλλα 15% κατά βάρος για το ξύλο 22,5% κατά βάρος για τα πλαστικά. Στο Νομό Θεσσαλονίκης οι δράσεις ανακύκλωσης πραγματοποιούνται μέσω των Ο.Τ.Α., που συνεργάζονται με την Ε.Ε.Α.Α. είτε μέσω του συνδέσμου ΟΤΑ, είτε με απευθείας συνεργασία μαζί της. 29

37 Πίνακας 2.3: Δήμοι συνεργαζόμενοι με Ε.Ε.Α.Α. και Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 30

38 2.2.2 ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΥΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Ως προς τα μέσα αποθήκευσης, υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα στους Δήμους που αναπτύσσουν ανακύκλωση απευθείας με το Σ.Σ.Ε.Δ. της Ε.Ε.Α.Α. και τους Δήμους που αναπτύσσουν ανακύκλωση με την Ε.Ε.Α.Α. μέσω συνεργασίας με τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. Στην 1 η περίπτωση, οι Δήμοι διαθέτουν έναν κάδο ανακύκλωσης για όλα τα υλικά, τον μπλε πλαστικό κάδο χωρητικότητας, ως επί το πλείστον, λίτρων. Εικόνα 2.2: Μπλε κάδος ανακύκλωσης Οι Δήμοι σε αυτήν την περίπτωση είναι υποχρεωμένοι να αντικαταστήσουν όλους τους κάδους ανακύκλωσης με τους συγκεκριμένους. Στο Νομό Θεσσαλονίκης ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία έντεκα Δήμοι και διαθέτουν συνολικά μπλε κάδους ανακύκλωσης των λίτρων που αντιστοιχούν σε κατοίκους, δηλαδή η αναλογία είναι 12,6 λίτρα ανά κάτοικο. 31

39 Διάγραμμα 2.5: Χωρητικότητα κάδου ανακύκλωσης ανά κάτοικο στους Δήμους Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) Αξιοσημείωτο είναι πως ο Δήμος Θέρμης διαθέτει τα περισσότερα διαθέσιμα λίτρα ανά κάτοικο προς ανακύκλωση, σε συνδυασμό με τις πολύ συχνές εκκενώσεις των κάδων που δηλώθηκαν 5 με 6 φορές τη βδομάδα. Στη 2 η περίπτωση, οι κάδοι που διατίθενται ποικίλουν ως προς το μέγεθος, το χρώμα αλλά και το ανακυκλώσιμο υλικό. Το παρακάτω σχήμα φανερώνει πως χρησιμοποιούνται 21 διαφορετικά είδη κάδων για περισσότερους από 15 Δήμους του Νομού. 32

40 Διάγραμμα 2.6 : Είδη κάδων στους Δήμους που αναπτύσσουν ανακύκλωση με την Ε.Ε.Α.Α. μέσω συνεργασίας με τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 33

41 Τέλος, παρατίθεται διάγραμμα με το διαθέσιμο όγκο κάδου προσωρινής αποθήκευσης υλικών ανακύκλωσης ανά κάτοικο, στους Δήμους του Νομού Θεσσαλονίκης που αναπτύσσουν δράση ανακύκλωσης σε συνεργασία με τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. Διάγραμμα 2.7: Χωρητικότητα κάδου ανά κάτοικο (λίτρα) Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως ο Δήμος Θεσσαλονίκης διαθέτει κάδους ανακύκλωσης από τους που διαθέτουν οι 15 Δήμοι που συνεργάζονται με τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ., ποσοστό που αγγίζει το 55%, με μέσο όρο λίτρων κάδου ανακύκλωσης που αντιστοιχεί σε κάθε δημότη της Θεσσαλονίκης να είναι σχεδόν 5 λίτρα, τη στιγμή που σε άλλους δήμους ο αριθμός αγγίζει τα 0,40 λίτρα ανά κάτοικο. Σημαντική διαφοροποίηση στους Δήμους που συνεργάζονται με τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. και με αυτούς που συνεργάζονται απευθείας με την Ε.Ε.Α.Α. διαπιστώνεται και ως προς την αποκομιδή των ανακυκλώσιμων υλικών. Πιο συγκεκριμένα, οι 9 από τους 11 Δήμους που συνεργάζονται απευθείας με την Ε.Ε.Α.Α. (Δήμοι Επανομής, Θερμαϊκού, Θέρμης, Καλαμαριάς, Καλλιθέας, Λαγκαδά, Μηχανιώνας, Πεύκων και Πυλαίας) πραγματοποιούν την αποκομιδή σχεδόν καθημερινά. Χαρακτηριστικό είναι πως από τους Δήμους που πραγματοποιούν αποκομιδή καθημερινά μόνο ένας συνεργάζεται με τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. και πως από αυτούς που πραγματοποιούν αποκομιδή μια φορά τη βδομάδα, μόνο ένας δε συνεργάζεται με τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. 34

42 Πίνακας 2.4: Συχνότητα αποκομιδής κάδων ανακύκλωσης στους Δήμους Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 35

43 2.2.3 ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ (Κ.Δ.Α.Υ.) Στο Νομό Θεσσαλονίκης λειτουργούν σήμερα τέσσερα Κ.Δ.Α.Υ. (Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών) και ένα με σχεδιασμό και ευθύνη ΣΟΤΑΝΘ (Συνδέσμου ΟΤΑ Ν. Θεσσαλονίκης) καλύπτει κυρίως περιοχές ΟΤΑ που δεν έχουν επιλέξει να συνεργαστούν απευθείας με το Σύστημα. Παρακάτω δίνονται στοιχεία ξεχωριστά για το καθένα ξεχωριστά, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Ε.Ε.Α.Α. ΚΔΑΥ Νομού Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη: Κ.Δ.Α.Υ. Καλλιθέας Βρίσκεται στην παλαιά Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης - Νεοχωρούδας και στην Ε.Ο. Θεσσαλονίκης-Χαλκηδόνας. Οι εταιρίες είναι η Μακεδονική Ανακύκλωση Α.Ε.Β.Ε. και η TRIAS ECO. Στοιχεία (2012)* Πληθυσμός (31/12/2012) Αριθμός Κάδων Αριθμός Οχημάτων 10 Ανάκτηση - σύνολο έτους (τόνοι) Θεσσαλονίκη: Κ.Δ.Α.Υ. Σίνδου Στοιχεία (2012) * Πληθυσμός (31/12/2012) Αριθμός Κάδων Αριθμός Οχημάτων 13 Ανάκτηση - σύνολο έτους (τόνοι) Θεσσαλονίκη: Κ.Δ.Α.Υ Ιωνίας Στοιχεία (2012)* Πληθυσμός (31/12/2012) Αριθμός Κάδων Αριθμός Οχημάτων 10 Ανάκτηση - σύνολο έτους (τόνοι)

44 Θεσσαλονίκη: Κ.Δ.Α.Υ. Ταγαράδων (ΣΟΤΑΜΘ) Το έργο λειτουργεί με σχεδιασμό και ευθύνη ΣΟΤΑΝΘ (Συνδέσμου ΟΤΑ Ν. Θεσσαλονίκης) καλύπτει κυρίως περιοχές ΟΤΑ που δεν έχουν επιλέξει να συνεργαστούν απευθείας με το Σύστημα. Η δυναμικότητά του είναι περίπου τόνοι μηνιαίως. Θεσσαλονίκη: Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης Χρηματοδοτήθηκε και ανήκει στην Ε.Ε.Α.Α., ανήκει στο Δήμο Θέρμης και βρίσκεται πίσω από το Στρατόπεδο ΣΕΔΕΣ. Εξυπηρετεί 11 Δήμους της Ανατολικής Θεσσαλονίκης (Δήμοι Καλαμαριάς, Πυλαίας, Πανοράματος, Θέρμης, Χορτιάτη, Πεύκων, Θερμαϊκού, Μηχανιώνας, Βασιλικών, Μίκρας, Επανομής). Έχει δυναμικότητα τόνους ετησίως και η εργολάβος εταιρία είναι η «ΑΦΟΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Α.Β.Ε.Ε.» Στοιχεία (2012)* Πληθυσμός (31/12/2012) Αριθμός Κάδων Αριθμός Οχημάτων 16 Ανάκτηση - σύνολο έτους (τόνοι) Στα κέντρα διαλογής η διαδικασία που ακολουθείται είναι αρχικά η προδιαλογή μέσω χειροδιαλογής ώστε να αφαιρεθούν τα ογκώδη αντικείμενα και μετά πραγματοποιείται η κύρια διαλογή επίσης μέσω χειροδιαλογής όπου αρχικά απομακρύνονται τυχόν υπολείμματα και σιδηρά υλικά και στη συνέχεια δεματοποιούνται τα υλικά και αποθηκεύονται ως ξεχωριστά δέματα. 37

45 Εικόνα 2.3: Χειροδιαλογή στο επάνω τμήμα, πρέσα και δέματα στο κάτω τμήμα. Εικόνα 2.4: Δεματοποιημένα υλικά 38

46 Εικόνα 2.5: Δεματοποιημένα υιλικά Εικόνα 2.6: Ζύγιση οχημάτων κατά την είσοδο 39

47 Εικόνα 2.7 Πηγή: Αναγνωστόπουλος Εικόνα 2.8 Πηγή: Αναγνωστόπουλος 40

48 Εικόνα 2.9 Πηγή: Αναγνωστόπουλος Εικόνα 2.10 Πηγή: Αναγνωστόπουλος 41

49 Εικόνα 2.11 : Χειροδιαλογή Πηγή: Αναγνωστόπουλος Εικόνα 2.12 Πηγή: Αναγνωστόπουλος 42

50 2.2.4 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Σύμφωνα με τα παρακάτω στοιχεία που προκύπτουν από την προαναφερθείσα έρευνα μέσω ερωτηματολογίων που συμπλήρωσαν οι Δήμοι του Νομού Θεσσαλονίκης, ο πιο διαδεδομένος τρόπος ενημέρωσης των πολιτών είναι η διανομή φυλλαδίων και εντύπων που αγγίζει το 34% στην προτίμηση των Δήμων, ενώ ακολουθούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μέσω ραδιοφώνου ή εφημερίδων με ποσοστό 20% και η ενημέρωση στα σχολεία με ποσοστό 16%. Οι Δήμοι που έχουν συνάψει απευθείας συνεργασία με την Ε.Ε.Α.Α. προτίμησαν τη διανομή της μπλε τσάντας με ποσοστό 12%. Ορισμένοι Δήμοι δεν ανέφεραν στοιχεία για τους τρόπους ενημέρωσης που ακολουθούν. Διάγραμμα 2.8: Προτιμήσεις Δήμων στην ενημέρωση των πολιτών για την ανακύκλωση Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 43

51 2.2.5 ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΙΟΥ Τα παρακάτω στοιχεία για τα ποσοστά ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας δίνονται από τον Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. (σύμφωνα με το Κ.Δ.Α.Υ. Ταγαράδων) και από την Ε.Ε.Α.Α. (σύμφωνα με το Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης). Στον επόμενο πίνακα παρατίθενται ποσοτικά στοιχεία ανακυκλώσιμων και αξιοποιήσιμων υλικών που εισέρχονται στο Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης για το έτος 2008, ενώ ακολουθεί σχήμα στο οποίο απεικονίζεται η ποσοστιαία σύνθεση των ανακτώμενων υλικών στο Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης που φανερώνει πως οι χάρτινες συσκευασίες αποτελούν τα πιο διαδεδομένα είδη που ανακτώνται σε ποσοστό έως και 82%. Πίνακας 2.5: Ποσότητες εισερχόμενων και αξιοποιήσιμων υλικών στο ΚΔΑΥ Θέρμης το έτος 2008 Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 44

52 Διάγραμμα 2.9: Ποιοτική σύσταση εισερχόμενων υλικών στο ΚΔΑΥ Θέρμης Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) Σύμφωνα με στοιχεία που προέκυψαν από τους πίνακες, υπολογίστηκε πως το 2008 συγκεντρώθηκαν στους 18 Ο.Τ.Α. περίπου τόνοι υλικών. Παρ ολ αυτά τα στοιχεία δε μπορούν να κριθούν ιδιαίτερα αξιόπιστα καθώς διαπιστώνεται απόκλιση της τάξης του 17% με τα επίσημα στοιχεία του Σ.ΟΤΑ.Ν.Θ. και της Ε.Ε.Α.Α., συνεπώς ενδέχεται ορισμένα στοιχεία να είναι υπερεκτιμημένα στους πίνακες. Ο πίνακας παρατίθεται παρακάτω: 45

53 Πίνακας 2.6: Ανακτώμενα υλικά συσκευασίας στο Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) Πίνακας 2.6: Ανακτώμενα υλικά συσκευασίας στο Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης (συνέχεια) 46

54 Επίσης, παρατίθεται και σχετικός κατάλογος με τις ποσότητες υλικού που ανακυκλώθηκε το 2008 ανά κάτοικο ανά έτος σε κιλά: Πίνακας 2.7: Υλικά ανακύκλωσης σε ανά κάτοικο στους Δήμους Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 47

55 2.3 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ Τα σημαντικότερα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Άλλων Προϊόντων σήμερα στον Ελλαδικό χώρο είναι: Ecoelastika A.E., εναλλακτική διαχείριση μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων. Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε., εναλλακτική διαχείριση Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού. AΦΗΣ Α.Ε., εναλλακτική διαχείριση χρησιμοποιημένων φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών (μικρές μπαταρίες). ΣΥ.ΔΕ.ΣΥΣ., εναλλακτική διαχείριση μεταχειρισμένων συσσωρευτών μολύβδου-οξέως και νικελίου-καδμίου. Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδος (Ε.Δ.Ο.Ε), εναλλακτική διαχείριση Οχημάτων Τέλους Κύκλου Ζωής (οχημάτων προς απόσυρση). Ελληνική Τεχνολογία Περιβάλλοντος (EΛ.ΤΕ.ΠΕ.), εναλλακτική διαχείριση μεταχειρισμένων λιπαντικών και συσκευασιών μεταχειρισμένων λιπαντικών. Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών Ορυκτελαίων «Κέντρο Εναλλακτικής Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Α.Ε. με τον διακριτικό τίτλο ΚΕΠΕΔ ΑΕ». Τέλος, στο παρακάτω σχήμα παρουσιάζεται για κάθε είδος ειδικών αποβλήτων ο αριθμός των Δήμων που έχουν συνάψει σχετικό συμβόλαιο διαχείρισης αυτών. Διάγραμμα 2.10: Δήμοι που έχουν συνάψει συμβόλαιο διαχείρισης ειδικών αποβλήτων και κατηγορίες αυτών Πηγή: Γιαννόπουλος κ.α. (2010) 48

56 Συσκευασίες Tetra pak Εικόνα 2.13: Συσκευασίες Tetrapak, Πηγή: Ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο είδος συσκευασίας γάλακτος, φρουτοχυμών και φρουτοποτών είναι αυτό που χρησιμοποιεί η εταιρία Tetrapak, το οποίο και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την ανακυκλωτική του πλευρά. Το συγκεκριμένο είδος συσκευασίας παρουσίαζε μέχρι πρόσφατα ιδιαίτερες δυσκολίες ανακύκλωσής του, καθώς αποτελείται όχι μόνο από χαρτί (75%) αλλά και από αλουμίνιο (20%) και άλλα πολυμερή (5%). Εικόνα 2.14:Τα φύλλα της συσκευασίας Tetrapak, Πηγή: 49

57 Η ανακύκλωση των συσκευασιών Tetrapak πραγματοποιήθηκε σε κατάλληλα εξοπλισμένο εργοστάσιο εταιρίας στη Βαρκελώνη. Υπάρχουν διάφοροι τύποι μύλων που ενδιαφέρονται να ανακυκλώσουν εκτός από το χαρτί, τα μείγματα πολυμερών και αλουμινίου και με αυτούς η εταιρία Tetrapak μοιράζεται πληροφορίες παρακολουθώντας τη δραστηριότητά τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέχρι πριν λίγα χρόνια που η ανακύκλωσή τους θεωρούνταν ανέφικτη, η αποδοτικότερη μέθοδος διαχείρισής τους ήταν η συμπίεση και κατόπιν αυτού η μετατροπή τους σε άλλου είδους υλικά όπως για παράδειγμα τούβλα για τις στέγες που συνέβαινε στην Αμερική. Στην Τουρκία δύο μύλοι εφάρμοσαν κατάλληλη τεχνολογία για τη μετατροπή τους σε πέλετ που ουσιαστικά είναι πρώτη ύλη για άλλα προϊόντα. Στο μύλο της Βαρκελώνης οι συσκευασίες Tetrapak ανακυκλώνονται με τη μέθοδο της πυρόλυσης. Η ανακύκλωση επιτυγχάνεται με τον εξής τρόπο: Στο πρώτο στάδιο ανακύκλωσης διαχωρίζονται οι ίνες από τα υπόλοιπα υλικά, δηλαδή από το πολυαιθυλένιο και το αλουμίνιο. Αρχικά, καθαρίζονται οι συσκευασίες από τα υπόλοιπα σκουπίδια, όπως σακούλες και πετραδάκια και στη συνέχεια οι συσκευασίες τοποθετούνται στον πολτοποιητή (έναν μεγάλο κάδο με νερό) και στροβιλίζονται για 15 με 20 λεπτά. Έτσι, διαχωρίζονται οι ίνες μέσω της τριβής και το χαρτί διαλύεται πιο γρήγορα. Τα μη χάρτινα στοιχεία επιπλέουν ή βουλιάζουν και μ αυτόν τον τρόπο διαχωρίζονται. Ο πολτός που δημιουργείται προορίζεται για προϊόντα χαρτιού. Εικόνα 2.15: Πολτοποίηση χάρτινων στοιχείων Πηγή: atemalacase/guatemala.html 50

58 Τα στοιχεία αλουμινίου και πολυαιθυλενίου καθαρίζονται και τοποθετούνται σε ένα μεγάλο κυλινδρικό σωλήνα άνευ παρουσία αέρα όπου πραγματοποιείται η πυρόλυση. Στους 400 βαθμούς κελσίου, το πλαστικό διασπάται και αεριοποιείται. Το αέριο αυτό χρησιμοποιείται για να καλύψει το 10% των αναγκών του μύλου σε ενέργεια, καθώς είναι παρόμοιο με το φυσικό αέριο. Το αλουμίνιο πλέον είναι σε θέση να πουληθεί ως πρώτη ύλη. Ουσιαστικά το πολυαιθυλένιο μετατρέπεται σε ενέργεια και το αλουμίνιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή άλλων υλικών. Οι ίνες που προκύπτουν από τις χάρτινες συσκευασίες τροφίμων χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή νέων χάρτινων προϊόντων, όχι όμως σε συσκευασίες τροφίμων. Επίσης, παρά τη διεργασία της πυρόλυσης, δεν εκλύονται βλαβερές ουσίες στο περιβάλλον καθώς το πολυαιθυλένιο και το πολυπροπυλένιο δεν καίγονται αλλά διασπώνται, όμως έτσι κι αλλιώς σε κάθε περίπτωση δεν περιέχουν χλώριο. Εικόνα 2.16: Ανακύκλωση συσκευασιών Tetra-pak Πηγή: alacase/guatemala.html Αξίζει να αναφερθεί πως το αλουμίνιο μετατρεπόμενο σε ράβδους τους ενός κιλού η καθεμιά, μπορεί να φτιάξει 100 συσκευασίες χυμού, ενώ το ενδιαφέρον για αγορά ολοένα και αυξάνεται από εργοστάσια και βιομηχανίες καθώς ο τόνος αγγίζει τα 70 51

59 ευρώ, για ένα υλικό το οποίο μέχρι πρόσφατα δε μπορούσε καν να διαχωριστεί και κατέληγε στους ΧΥΤΑ. Στο εν λόγω εργοστάσιο της Βαρκελώνης περνούν καθημερινά 5 εκατ. συσκευασίες προερχόμενες από Πορτογαλία, Γαλλία, Γερμανία και Ελλάδα. Η εταιρία Tetrapak ανακύκλωσε το 2009 σχεδόν 27 δισ. συσκευασίες και κάθε χρόνο η ανακύκλωση αυξάνεται κατά περίπου 1 δις. (Σινιώρη, Παπάζογλου) 52

60 3. ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τα στοιχεία του παρόντος κεφαλαίου καθώς και όλα τα αριθμητικά δεδομένα προέρχονται από τη Μ.Π.Ε. του ΧΥΤΑ Μαυροράχης 3.1 Ο ΧΥΤΑ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Βρίσκεται στην περιοχή Κλέφτικα Ερυθρά, Καμέλη, του Δημοτικού Διαμερίσματος Μαυροράχης, του Δήμου Λαχανά. Η λειτουργία του ξεκίνησε στις 26 Νοεμβρίου του Η έκτασή του ανέρχεται σε ,38 m 2, η λεκάνη απόθεσης των απορριμμάτων είναι m 2 με διάρκεια ζωής 30 χρόνια και εξυπηρετεί το σύνολο του Νομού Θεσσαλονίκης ( κάτοικοι, 1800 τόνοι οικιακών απορριμμάτων ημερησίως). Εικόνα 3.1: ΧΥΤΑ Μαυροράχης, Πηγή: Google Earth 53

61 3.1.1 ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ «ΧΩΡΟΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (Χ.Υ.Τ.Α.) ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΚΛΕΦΤΙΚΑ ΕΡΥΘΡΑ ΚΑΜΕΛΗ (ΜΑΥΡΟΡΑΧΗ), ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ». ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΟΥ Το έργο αφορά στον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, που έχει κατασκευαστεί σε οικόπεδο έκτασης 757 στρεμμάτων περίπου, στη θέση Κλέφτικα Ερυθρά Καμέλη (Μαυροράχη), της Δημοτικής Ενότητας Λαχανά, του Δήμου Λαγκαδά Ν.Θεσσαλονίκης. Από τα 757 διαθέσιμα στρέμματα, τα 377 αντιστοιχούν στη συνολική λεκάνη του ΧΥΤΑ, η οποία περιλαμβάνει τέσσερις επιμέρους κυψέλες (Α1, Α2, Α3 & Α4), εκ των οποίων οι δύο (Α1 & Α2) έχουν ήδη κατασκευαστεί και λειτουργούν από το 2008, ενώ για τις άλλες δύο κυψέλες έχουν γίνει μόνο οι χωματουργικές εργασίες διαμόρφωσης και στην παρούσα φάση κατασκευάζονται τα έργα στεγανοποίησης αποστράγγισης. Στις ενεργές κυψέλες του ΧΥΤΑ, καταλήγουν, από την αρχή λειτουργίας του, τα σύμμεικτα ΑΣΑ του Νομού Θεσσαλονίκης, και ειδικότερα όσα απομένουν μετά από την εφαρμογή συστήματος Διαλογής στην Πηγή. Ελλείψει άλλου χώρου διάθεσης και έργων επεξεργασίας απορριμμάτων στην περιοχή του Νομού, ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ θα συνεχίσει να δέχεται ανεπεξέργαστα απορρίμματα από όλους τους ΟΤΑ του Νομού Θεσσαλονίκης, στοιχείο που δεν προβλεπόταν στον αρχικό σχεδιασμό του έργου. Με δεδομένο λοιπόν ότι η ποσότητα των στερεών αποβλήτων που οδηγείται τελικά στον ΧΥΤΑ είναι σαφώς μεγαλύτερη από την ποσότητα που είχε ληφθεί κατά το σχεδιασμό του, προέκυψε η ανάγκη για ορθολογικότερο και πιο ευέλικτο σχέδιο πλήρωσης της λεκάνης εναπόθεσης απορριμμάτων του ΧΥΤΑ, στόχος που μπορεί να επιτευχθεί με την τροποποίηση του αρχικού προγράμματος ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του χώρου. Η συνολική ωφέλιμη χωρητικότητα που επιτυγχάνεται με την προτεινόμενη τροποποίηση, είναι m 3, έναντι των m 3 που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο πλήρωσης του χώρου. Επιπλέον, με αφορμή πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή του ΧΥΤΑ, που είχαν ως αποτέλεσμα την αδυναμία πλήρους αποστράγγισης της λεκάνης από τα στραγγίσματα, προβλέπεται, στο πλαίσιο της παρούσας, το σύστημα συλλογής στραγγισμάτων να ενισχυθεί και να θωρακιστεί πλήρως με την κατασκευή μεγάλης λιμνοδεξαμενής προσωρινής αποθήκευσης στραγγισμάτων (lagoon). 54

62 Πίνακας 3.1: Συνοπτική Περιγραφή Έργου Πηγή: Enviroplan A.E. (2013) 55

63 3.1.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ Ο Νομός Θεσσαλονίκης, που αποτελεί την εξυπηρετούμενη από το έργο περιοχή, υπάγεται διοικητικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Σύμφωνα με τη μέχρι πρότινος ισχύουσα διοικητική διαίρεση (Πρόγραμμα Ι. Καποδίστρια Ν. 2539/97), στο Νομό Θεσσαλονίκης υπήρχαν 43 Δήμοι και 2 Κοινότητες, που ύστερα από την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης (Ν. 3852/10), συνενώθηκαν σε συνολικά 14 Δήμους, ως εξής: 1. Δήμος Θεσσαλονίκης με έδρα τη Θεσσαλονίκη αποτελούμενος από τους δήμους α. Θεσσαλονίκης και β. Τριανδρίας, οι οποίοι καταργούνται. 2. Δήμος Κορδελιού Ευόσμου με έδρα τον Εύοσμο αποτελούμενος από τους δήμους α. Ελευθερίου Κορδελιού και β. Ευόσμου, οι οποίοι καταργούνται. 3. Δήμος Νεάπολης Συκεών με έδρα τις Συκιές αποτελούμενος από τους δήμους α. Συκεών, β. Αγίου Παύλου, γ. Νεαπόλεως και δ. Πευκών, οι οποίοι καταργούνται. 4. Δήμος Παύλου Μελά με έδρα τη Σταυρούπολη αποτελούμενος από τους δήμους α. Σταυρουπόλεως, β. Πολίχνης και γ. Ευκαρπίας, οι οποίοι καταργούνται. 5. Δήμος Αμπελοκήπων Μενεμένης με έδρα τους Αμπελοκήπους αποτελούμενος από τους δήμους α. Αμπελοκήπων και β. Μενεμένης, οι οποίοι καταργούνται. 6. Δήμος Πυλαίας Χορτιάτη με έδρα το Πανόραμα και ιστορική έδρα το Χορτιάτη αποτελούμενος από τους δήμους α. Πανοράματος, β. Πυλαίας και γ. Χορτιάτη, οι οποίοι καταργούνται. 7. Δήμος Χαλκηδόνος με έδρα τα Κουφάλια και ιστορική έδρα τη Γέφυρα αποτελούμενος από τους δήμους α. Χαλκηδόνος, β. Αγίου Αθανασίου και γ. Κουφαλίων, οι οποίοι καταργούνται. 8. Δήμος Δέλτα με έδρα τη Σίνδο αποτελούμενος από τους δήμους α. Εχεδώρου, β. Αξιού και γ. Χαλάστρας, οι οποίοι καταργούνται. 9. Δήμος Ωραιοκάστρου με έδρα το Ωραιόκαστρο αποτελούμενος από τους δήμους α. Ωραιοκάστρου, β. Μυγδονίας και γ. Καλλιθέας, οι οποίοι καταργούνται. 56

64 10. Δήμος Λαγκαδά με έδρα τον Λαγκαδά και ιστορική έδρα τον Λαχανά αποτελούμενος από τους δήμους α. Λαγκαδά, β. Λαχανά, γ. Ασσήρου, δ. Σοχού, ε. Καλλινδοίων, στ. Κορώνειας και ζ. Βερτίσκου, οι οποίοι καταργούνται. 11. Δήμος Θερμαϊκού με έδρα την Περαία αποτελούμενος από τους δήμους α. Θερμαϊκού, β. Επανομής και γ. Μηχανιώνας, οι οποίοι καταργούνται. 12. Δήμος Θέρμης με έδρα τη Θέρμη αποτελούμενος από τους δήμους α. Θέρμης, β. Μίκρας και γ. Βασιλικών, οι οποίοι καταργούνται. 13. Δήμος Βόλβης με έδρα το Σταυρό αποτελούμενος από τους δήμους α. Αγίου Γεωργίου, β. Μαδύτου, γ. Αρεθούσας, δ. Απολλωνίας, ε. Ρεντίνας και στ. Εγνατίας, οι οποίοι καταργούνται. 14. Δήμος Καλαμαριάς με έδρα την Καλαμαριά, στον οποίο δεν επέρχεται καμία μεταβολή. 3.2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΥΤΑ ΜΑΥΡΟΡΑΧΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΘΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ Ο εξεταζόμενος χώρος υγειονομικής ταφής απορριμμάτων βρίσκεται στη θέση Κλέφτικα Ερυθρά Καμέλη (Μαυροράχη), της Δημοτικής Ενότητας Λαχανά, του Δήμου Λαγκαδά, σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 757 στρεμμάτων περίπου. Στην συνέχεια παρατίθενται συνοπτικά τα ειδικά χαρακτηριστικά της μελετώμενης θέσης: Η οδική πρόσβαση στο έργο γίνεται από την παλαιά Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης Σερρών και ακολούθως από την οδό που κατασκευάστηκε για τις ανάγκες τελικής πρόσβασης στο γήπεδο του ΧΥΤΑ. Πλησιέστερος στην θέση οικισμός είναι η Μαυροράχη, η οποία βρίσκεται προς τα Α ΒΑ σε ευθεία απόσταση 1,8χλμ. Η μελετώμενη θέση δεν εμπίπτει σε περιοχή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ωστόσο, σε απόσταση 1650μ. νοτιοδυτικά του χώρου, βρίσκεται Περιοχή Ειδικής 57

65 Προστασίας αρχαιολογικών χώρων (ΠΕΠ 1.2), που έχει καθοριστεί, βάσει του εγκεκριμένου ΣΧΟΟΑΠ της Δημοτικής Ενότητας Ασσήρου (ΦΕΚ 627/ΑΑΠ/ ), για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου «Άσσηρος Β ή Κουτσολίτης». Ακόμη, σύμφωνα με το εν λόγω ΣΧΟΟΑΠ, η θέση του ΧΥΤΑ απέχει 620μ. περίπου από Περιοχή Γεωργικής Γης η οποία βρίσκεται εντός της Γ Ζώνης προστασίας του Εθνικού Πάρκου (ΠΕΠΔ 1.1). Η εν λόγω περιοχή εκτείνεται νοτιοδυτικά του χώρου. Επίσης, στα βορειοδυτικά της θέσης, έχουν καθοριστεί δύο περιοχές τουρισμού αναψυχής στα 1300μ. και στα 1850μ., ενώ προς στα δυτικά και σε απόσταση 4250μ. βρίσκεται το πλησιέστερο ΒΙ.ΠΑ. Σε ευθεία απόσταση 4,7χλμ., στα βορειοδυτικά του ΧΥΤΑ, εντοπίζεται περιοχή επιφανειακής εξόρυξης, ενώ στα νότια και σε ευθεία απόσταση 2,3χλμ., βρίσκεται η πλησιέστερη στρατιωτική εγκατάσταση. Η θέση του ΧΥΤΑ βρίσκεται εντός της Γ Περιφερειακής Ζώνης του «Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Λιμνών Βόλβης Κορώνειας και των Μακεδονικών Τεμπών» (υγρότοπος Ramsar). Σύμφωνα με την ΚΥΑ θεσμοθέτησης του Εθνικού Πάρκου, ο ΧΥΤΑ αποτελεί επιτρεπόμενο έργο δραστηριότητα, στην περιοχή που έχει κατασκευαστεί. Νότια της θέσης του ΧΥΤΑ και σε ευθεία απόσταση 720μ. περίπου, εντοπίζεται η πλησιέστερη περιοχή που έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura. Πρόκειται για την περιοχή με ονομασία «Λίμνες Κορώνειας Βόλβης, Στενά Ρεντίνας και ευρύτερη περιοχή», με κωδικό GR , η οποία αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ZEΠ). Νοτιοανατολικά της θέσης και σε ευθεία απόσταση 3,9χλμ. περίπου εντοπίζεται το πλησιέστερο καταφύγιο άγριας ζωής, με την ονομασία «Εξάλοφος Πολύδενδρο Χρυσαυγή», σύμφωνα με το ΦΕΚ 914/Β/82. ις που έχουν καθοριστεί στο εγκεκριμένο ΣΧΟΟΑΠ της δημοτικής ενότητας Ασσήρου, η μελετώμενη θέση απέχει περί τα 300μ. από Ζώνη Ρεμάτων Χειμάρρων [Περιοχή Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) 2.1]. τον χείμαρρο Μπογδάνο, ο οποίος έχει τελικό αποδέκτη τη λίμνη Κορώνεια. δυτικό όριο με την Περιροδοπική Ζώνη. Η γενική τοποθέτηση των πετρωμάτων είναι ΒΔ ΝΑ, παράλληλα στην επώθηση της Σερβομακεδονικής (SM) επί της Περιροδοπικής (CRB), η οποία εμφανίζεται ΝΑ της περιοχής μελέτης, ανατολικά της Ασσήρου. Ο γρανίτης που απαντάται στο βορειότερο τμήμα της περιοχής μελέτης είναι 58

66 αδρόκοκκος, ανοικτού χρώματος με μετρίου έως μεγάλου μεγέθους κρυστάλλους. Είναι γρανίτης «τύπου Αρναίας» με σημαντική συμμετοχή αστρίων. Οι γνεύσιοι που ανήκουν στην σειρά Βερτίσκου και αποτελούνται από πετρογραφικές εναλλαγές διαφόρων ομοειδών πετρωμάτων (διμαρμαρυγιακοί γνεύσιοι, διμαρμαρυγιακοί σχιστόλιθοι, μαρμαρυγιακοί γνεύσιοι, μαρμαρυγιακοί σχιστόλιθοι τυπικοί γνεύσιοι αμφιβολίτες.) Οι πηγματίτες, ως φλέβες που διατρέχουν τόσο τη μάζα του γρανίτη όσο και των γνευσίων. ανήκουν στην κατηγορία των αδιαπέρατων πετρωμάτων. εγάλα ρήγματα. Τα κύρια ρήγματα είναι δύο: Ρήγμα παράταξης ΝΔ ΒΑ στο δυτικό μέρος της περιοχής του έργου. Το ρήγμα αυτό βρίσκεται έξω από την περιοχή του έργου ωστόσο το ανατολικότερο άκρο του παρατηρείται στο δυτικό όριο της περιοχής, όπου και διαχωρίζει το γρανίτη από τον γνεύσιο με κλίση προς τα ΝΑ. Στη θέση αυτή υπάρχει μία ζώνη διάρρηξης πάχους 2 3m και θρυμματισμένο υλικό προέλευσης κυρίως γρανιτικής. Η συνέχεια του προς τα ΒΑ στη μάζα του γρανίτη δεν είναι εμφανής. Αντίθετα η ΝΔ συνέχεια του εκτός της περιοχής μελέτης είναι ορατή. Ρήγμα παράταξης ΔΒΑ ΑΝΑ στο ανατολικό μέρος της περιοχής του έργου. ικινδυνότητας Ελλάδας η περιοχή μελέτης ανήκει σε ζώνη μέσης σεισμικής επικινδυνότητας (ΙΙ). της λεκάνης Μυγδονίας (υδατικό διαμέρισμα 10) και ανήκει στην υδρογεωλογική ενότητα της Κορώνειας (υπολεκάνη Λαγκαδά). Η περιοχή του έργου αποστραγγίζεται από τον χείμαρρο Μπογδάνο, ο οποίος έχει τελικό αποδέκτη τη λίμνη Κορώνεια. πάρχουν υδρευτικές ή αρδευτικές γεωτρήσεις. Η πλησιέστερη δημοτική γεώτρηση είναι του οικισμού της Μαυροράχης, σε απόσταση 1200μ. βόρεια του βορειότερου άκρου του χώρου. 59

67 Εικόνες 3.2 και 3.3: Θέση του έργου σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη, Πηγή: Google Earth 60

68 3.2.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η θέση του έργου, βρίσκεται εντός της Γ Περιφερειακής Ζώνης του «Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Λιμνών Βόλβης Κορώνειας και των Μακεδονικών Τεμπών» (υγρότοπος Ramsar). Σύμφωνα με το Άρθρο 3, εδάφιο 6 «Περιοχή Γ», παράγραφο 2(γ) της σχετικής ΚΥΑ χαρακτηρισμού και οριοθέτησης του Εθνικού Πάρκου, ο ΧΥΤΑ αποτελεί επιτρεπόμενο έργο δραστηριότητα, στην περιοχή που έχει κατασκευαστεί. Νότια της θέσης του ΧΥΤΑ και σε ευθεία απόσταση 720μ. περίπου, εντοπίζεται η πλησιέστερη περιοχή που έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura. Πρόκειται για την περιοχή με ονομασία «Λίμνες Κορώνειας Βόλβης, Στενά Ρεντίνας και ευρύτερη περιοχή», με κωδικό GR , η οποία αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ZEΠ). Νοτιοανατολικά της θέσης και σε ευθεία απόσταση 3,9χλμ. περίπου εντοπίζεται το πλησιέστερο καταφύγιο άγριας ζωής, με την ονομασία «Εξάλοφος Πολύδενδρο Χρυσαυγή», σύμφωνα με το ΦΕΚ 914/Β/82. Σύμφωνα με τις χρήσεις που έχουν καθοριστεί στο εγκεκριμένο ΣΧΟΟΑΠ της δημοτικής ενότητας Ασσήρου, η μελετώμενη θέση απέχει περί τα 300μ. από Ζώνη Ρεμάτων Χειμάρρων [Περιοχή Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) 2.1]. Η ευρύτερη περιοχή του έργου αποστραγγίζεται από τον χείμαρρο Μπογδάνο, ο οποίος έχει τελικό αποδέκτη τη λίμνη Κορώνεια ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΕΡΓΟΥ Η συνολική λεκάνη απόθεσης του υπό μελέτη ΧΥΤΑ καταλαμβάνει οριζοντιογραφική επιφάνεια 377 στρεμμάτων περίπου και αποτελείται από τέσσερις επιμέρους κυψέλες, εκ των οποίων οι δύο, Α1 & Α2, έχουν κατασκευαστεί και τεθεί σε λειτουργία από τον Ιούνιο του 2008, ενώ για τις άλλες δύο κυψέλες, Α3 & Α4, έχουν γίνει οι χωματουργικές εργασίες διαμόρφωσης και στην παρούσα φάση κατασκευάζονται τα έργα στεγανοποίησης αποστράγγισης. Για τη σωστή λειτουργία χώρου και την εξασφάλιση της απόλυτης προστασίας του περιβάλλοντος ο ΧΥΤΑ περιλαμβάνει τα ακόλουθα βασικά έργα: Έργα στεγανοποίησης πυθμένα και πρανών Έργα διαχείρισης στραγγισμάτων Έργα διαχείρισης του παραγόμενου βιοαερίου 61

69 Έργα διευθέτησης ομβρίων Επιπλέον, για την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία του χώρου έχουν κατασκευαστεί μία σειρά από έργα υποδομής, όπως φαίνονται και στο σχετικό σχέδιο γενικής διάταξης που συνοδεύει την παρούσα μελέτη, τα οποία παρουσιάζονται συνοπτικά ακολούθως: Πύλη εισόδου Ζυγιστήρια Φυλάκιο εισόδου Χώρος δειγματοληψίας Κτίριο διοίκησης και προσωπικού Κτίριο πλυντηρίου μηχανημάτων Συνεργείο μηχανημάτων Αποθήκη καυσίμων Δύο μονάδες άντλησης και καύσης βιοαερίου Συστήματα έκπλυσης τροχών Δεξαμενή ύδρευσης πυρόσβεσης Ζυγιστήριο Φυλάκιο εξόδου Πύλη εξόδου Μονάδα επεξεργασίας στραγγισμάτων (ΜΕΣ) Περίφραξη Αντιπυρική ζώνη Περιμετρική δενδροφύτευση Εσωτερική οδοποιία που εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλες τις επιμέρους εγκαταστάσεις του έργου. 62

70 Όλα τα παραπάνω φαίνονται στην επόμενη εικόνα μέσα στο χώρο του έργου του ΧΥΤΑ, καθώς και τα έργα Α φάσης που πραγματοποιήθηκαν (Α1, Α2, Α3, Α4). Εικόνα 3.4: Εποπτική φωτογραφία και επεξήγηση, Πηγή: Enviroplan A.E. (2013) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ Οι βασικές τροποποιήσεις στη λειτουργία του εν λόγω ΧΥΤΑ, είναι: Τροποποίηση του προγράμματος ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του ΧΥΤΑ: Από τη μέχρι σήμερα λειτουργία του έργου πρόεκυψε η ανάγκη τροποποίησης του αρχικού προγράμματος ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του ΧΥΤΑ, για τους εξής λόγους: η ποσότητα ΑΣΑ που διατίθεται στον ΧΥΤΑ είναι μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη δεδομένου ότι ο χώρος προοριζόταν για την εξυπηρέτηση του συνόλου του Νομού Θεσσαλονίκης μόνο για τα δύο πρώτα έτη λειτουργίας του, μέχρι την υλοποίηση των λοιπών έργων διάθεσης που προέβλεπε ο ΠΕΣΔΑ για τον Νομό. Δεδομένου ότι δεν έχει κατασκευαστεί άλλο έργο τελικής διάθεσης στο Νομό 63

71 Θεσσαλονίκης, ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ θα εξακολουθήσει να δέχεται απορρίμματα από ολόκληρο το Νομό, με άμεση επίπτωση στη διάρκεια ζωής του και το ρυθμό διατιθέμενων απορριμμάτων στο χώρο. Η πλήρωση της λεκάνης με απορρίμματα μπορεί να επιτευχθεί με καλύτερο λειτουργικά τρόπο έτσι ώστε να ολοκληρώνεται η λειτουργία κάθε κυψέλης ανεξάρτητα από την κατασκευή της επόμενης. Η παραγωγή των στραγγισμάτων από τις εν ενεργεία εκτάσεις της λεκάνης κάθε φορά (ενεργές Κυψέλες) μπορεί να μειωθεί περισσότερο από όσο προέβλεπε η αρχική μελέτη πλήρωσης του χώρου. Με βάση τα ανωτέρω, προτείνεται ο τρόπος εκμετάλλευσης του ΧΥΤΑ να ακολουθεί την πλήρη καθ ύψος εκμετάλλευση κάθε Κυψέλης, μεγιστοποιώντας έτσι τη διάρκεια ζωής της και διατηρώντας την ανεξαρτησία λειτουργίας της και την υδραυλική απομόνωσή της από τις άλλες Κυψέλες. Η συνολική ωφέλιμη χωρητικότητα που επιτυγχάνεται με το προτεινόμενο πρόγραμμα ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του ΧΥΤΑ, είναι m 3, έναντι των m 3 που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο πλήρωσης του χώρου. Κατασκευή λιμνοδεξαμενής προσωρινής αποθήκευσης στραγγισμάτων (lagoon), συνολικής χωρητικότητας m3: Με αφορμή πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή, που είχαν ως αποτέλεσμα την αδυναμία πλήρους αποστράγγισης της λεκάνης από τα στραγγίσματα, προβλέπεται το σύστημα συλλογής στραγγισμάτων του ΧΥΤΑ, να ενισχυθεί και να θωρακιστεί πλήρως με την κατασκευή μεγάλης λιμνοδεξαμενής προσωρινής αποθήκευσης στραγγισμάτων (lagoon). Η λιμνοδεξαμενή θα επενδυθεί εσωτερικά με γεωλογικό φραγμό (άργιλο) και μεμβράνη πολυαιθυλενίου HDPE κατάλληλου πάχους. Από το lagoon τα στραγγίσματα θα οδηγούνται με αντλίες στη δεξαμενή εξισορρόπησης της ΜΕΣ για περαιτέρω επεξεργασία. Διάθεση επεξεργασμένων σε αποδέκτη: Τα στραγγίσματα μετά την επεξεργασία τους στην ΜΕΣ του ΧΥΤΑ θα διατίθενται σε εγκεκριμένο αποδέκτη (χείμαρρο Μπογδάνο). 64

72 3.3 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΧΥΤΑ ΜΑΥΡΟΡΑΧΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΕΡΓΟΥ Σύμφωνα με τον εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ Κεντρικής Μακεδονίας, ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ προβλεπόταν για να εξυπηρετεί το ΒΔ Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης, τη Δυτική Επαρχία Θεσσαλονίκης και το σύνολο της Επαρχίας Λαγκαδά, ήτοι τις διαχειριστικές ενότητες 1η, 3η, 4η, 5 η & 6η του Νομού Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, επειδή ήταν ο μοναδικός ΧΥΤΑ, του οποίου η κατασκευή είχε δρομολογηθεί, προβλέφθηκε στο σχεδιασμό του, η εξυπηρέτηση όλων των ΟΤΑ του Νομού, για δύο έτη. Επίσης, η πρόβλεψη του ΠΕΣΔΑ ήταν η μετατροπή του, σε χώρο υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), μετά την κατασκευή της μονάδας επεξεργασίας ΒΔ Θεσσαλονίκης. Όμως στην περιοχή του Νομού δεν έχει ακόμα κατασκευαστεί κανένα άλλο από τα, προβλεπόμενα στον ΠΕΣΔΑ, έργα ΔΣΑ (ΧΥΤΑ 2ης ΔΕ και ΜΕΑ). Ως εκ τούτου ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ, ο οποίος από την αρχή λειτουργίας του (Ιούνιος 2008) δέχεται στις ενεργές κυψέλες του (Α1 & Α2) τα μη επικίνδυνα αστικά στερεά απόβλητα ολόκληρου του Νομού, θα συνεχίσει να τον εξυπηρετεί, ελλείψει άλλου χώρου διάθεσης, με αποτέλεσμα η ποσότητα των στερεών αποβλήτων που θα καταλήγει σε αυτόν να είναι σαφώς μεγαλύτερη από την ποσότητα που είχε ληφθεί κατά το αρχικό σχεδιασμό του. Λαμβάνοντας υπόψη όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω προκύπτει η ανάγκη για ορθολογικότερο και πιο ευέλικτο σχέδιο πλήρωσης της λεκάνης εναπόθεσης απορριμμάτων του ΧΥΤΑ, στόχος που μπορεί να επιτευχθεί με την τροποποίηση του αρχικού προγράμματος ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του χώρου. Επιπλέον, με αφορμή πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή που είχαν ως αποτέλεσμα την αδυναμία πλήρους αποστράγγισης της λεκάνης από τα στραγγίσματα, προβλέπεται το σύστημα συλλογής στραγγισμάτων να ενισχυθεί και να θωρακιστεί πλήρως με την κατασκευή μεγάλης λιμνοδεξαμενής προσωρινής αποθήκευσης στραγγισμάτων (lagoon). 65

73 3.3.2 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΥΤΑ - ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Ο χώρος υγειονομικής ταφής απορριμμάτων στη θέση Κλέφτικα Ερυθρά Καμέλη (Μαυροράχη) αποτελεί έργο που εντάσσεται στον γενικότερο σχεδιασμό για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΠΕΣΔΑ εγκριτική απόφαση με Α.Π. 639/ , Ορθή επανάληψη: ), και του Νομού Θεσσαλονίκης ειδικότερα. Σύμφωνα με τον εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ, ο Νομός Θεσσαλονίκης αποτελείται από έξι (6) διαχειριστικές ενότητες, για τις οποίες προβλέπονται τα ακόλουθα έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων: Πίνακας 3.2: Διαχειριστικές και Δημοτικές εξυπηρετούμενες ενότητες Πηγή: Enviroplan A.E. (2013) Ουσιαστικά ο Νομός Θεσσαλονίκης χωρίζεται σε δύο ευρύτερες γεωγραφικές ενότητες, την ΝΑ ενότητα που αποτελείται από τη 2η ΔΕ και την ΒΔ ενότητα η οποία περιλαμβάνει τις υπόλοιπες πέντε διαχειριστικές ενότητες του Νομού. Σύμφωνα με τον ΠΕΣΔΑ ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ έχει προβλεφθεί για να εξυπηρετεί την ΒΔ γεωγραφική ενότητα, ήτοι τις διαχειριστικές ενότητες 1η, 3η, 4η, 5η & 6η. Δεδομένου όμως ότι δεν έχει ακόμα κατασκευαστεί ο ΧΥΤΑ που προβλεπόταν για τη 2η ΔΕ, ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ εξυπηρετεί το σύνολο των ΟΤΑ του Νομού. Με βάση τα ανωτέρω, ως εξυπηρετούμενος πληθυσμός του εξεταζόμενου ΧΥΤΑ, λαμβάνεται o 66

74 συνολικός πληθυσμός του Νομού Θεσσαλονίκης, ο οποίος, σύμφωνα με την απογραφή της ΕΛ.ΣΤΑΤ του 2011, ανέρχεται σε άτομα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι μέχρι και το έτος 2012, βάσει των ζυγολογίων του ΧΥΤΑ, ο χώρος δεχόταν απορρίμματα και από δήμους που δεν ανήκουν στο Νομό Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, από τα ζυγολόγια του έτους 2013 προκύπτει ότι ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ δεν εξυπηρετεί πλέον άλλους δήμους πέραν των δήμων του Νομού ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται, βάσει των ζυγολογίων του ΧΥΤΑ, οι ποσότητες απορριμμάτων που έχουν διατεθεί στον χώρο, από την αρχή λειτουργίας του έως το τέλος του 2013 (περίοδος 18/06/ /12/2013). Τα στοιχεία δίδονται ανά μήνα και έτος: Πίνακας 3.3: Προσκομισμένες ποσότητες απορριμμάτων στο ΧΥΤΑ έως το 2013 Πηγή: Enviroplan A.E. (2013) 67

75 Σύμφωνα επομένως με τα ζυγολόγια του ΧΥΤΑ Μαυροράχης, συνολικά τόνοι απορριμμάτων έχουν διατεθεί μέχρι σήμερα στον υπό μελέτη χώρο, οι οποίοι έχουν συμπιεστεί σε τελικό όγκο m 3, λαμβάνοντας ένα συντελεστή συμπίεσης 0,8 t/m 3. Συνυπολογίζοντας το υλικό ημερήσιας επικάλυψης, το οποίο ανέρχεται σε ποσοστό 12% του όγκου των διατιθέμενων αποβλήτων, έχουν καταληφθεί στη λεκάνη του ΧΥΤΑ, και συγκεκριμένα στις κυψέλες Α1 και Α2, συνολικά m 3. Να σημειωθεί ότι ποσοστό 0,75% των αποβλήτων που έχουν οδηγηθεί μέχρι τέλος του 2013 στον εξεταζόμενο χώρο, ήτοι τόνοι, αντιστοιχούν σε Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά (ΕΑΑΜ), που έχουν υποστεί αποστείρωση. Αναλυτικά στοιχεία για τις διατιθέμενες ποσότητες αποστειρωμένων ΕΑΑΜ, στο ΧΥΤΑ, ανά έτος, παρουσιάζονται ακολούθως: 2008: 440 τόνοι, 2009: τόνοι, 2010: τόνοι, 2011: τόνοι, 2012: τόνοι, 2013: τόνοι ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΣΑ Σύμφωνα με τη Μελέτη Εφαρμογής του έργου, η ποιοτική σύσταση των ΑΣΑ που οδηγούνται για τελική διάθεση στον υπό μελέτη ΧΥΤΑ είναι η ακόλουθη: Εικόνα 3.5: Ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α. στο ΧΥΤΑ Μαυροράχης Πηγή: Enviroplan A.E. (2013) 68

76 3.3.5 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ Υπάρχει μελλοντική πρόβλεψη για ενεργειακή αξιοποίηση του βιοαερίου, στον εξεταζόμενο ΧΥΤΑ, για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Με βάση τις αναμενόμενες ποσότητες βιοαερίου, η έναρξη λειτουργίας του συστήματος μπορεί να γίνει άμεσα και να είναι οικονομικά βιώσιμο. Θα μπορεί να επιτευχθεί οικονομία κλίμακας, ενώ η παραγόμενη ποσότητα βιοαερίου θα είναι ικανή για να λειτουργήσει επαρκώς μια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής. Επιπρόσθετα, όσο νωρίτερα αρχίσει να αξιοποιείται το συλλεγόμενο βιοαέριο, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η συνολική μείωση εκπομπών CH 4, CO 2 και SO 2. Ωστόσο, πριν την τελική επιλογή και εγκατάσταση οποιασδήποτε μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, θα πρέπει να γίνουν συστηματικές μετρήσεις πεδίου σε ότι αφορά τις παραγόμενες και ανακτώμενες ποσότητες βιοαερίου. Με βάση τις μετρήσεις αυτές θα οριστικοποιηθεί ο σχεδιασμός του συστήματος ενεργειακής αξιοποίησης, τουλάχιστον ως προς την αρχική μορφή και δυναμικότητά του. Επίσης, θα είναι εφικτό να προβλεφθεί με μεγαλύτερη ασφάλεια το προφίλ παραγωγής βιοαερίου συναρτήσει του χρόνου. Έτσι θα μπορέσει να τεκμηριωθεί πληρέστερα η διαφαινόμενη δυνατότητα σταδιακής αύξησης της συνολικής ισχύος του συστήματος. Με την κατασκευή της μονάδας ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαερίου, ο πυρσός που βρίσκεται στο δυτικό μέρος του ΧΥΤΑ θα ενσωματωθεί ως by pass στο σύστημα αξιοποίησης (για περιπτώσεις υπερφόρτωσης του δικτύου, πιθανές βλάβες ή χαμηλή περιεκτικότητα σε μεθάνιο), ενώ ο πυρσός που βρίσκεται στο ανατολικό μέρος του ΧΥΤΑ θα χρησιμοποιείται για την καύση του συλλεγόμενου βιοαερίου από το οριζόντιο δίκτυο συλλογής των κυψελών Α1 και Α3. Σε περίπτωση που δεν τεθεί σε λειτουργία το σύστημα ενεργειακής αξιοποίησης, που θα απορροφήσει το παραγόμενο βιοαέριο, θα πρέπει να εγκατασταθούν δύο επιπλέον μονάδες καύσης δυναμικότητας 2000m3/hr, ώστε να διασφαλιστεί η ελεγχόμενη συλλογή και διάθεση σε όλο το χρονικό ορίζοντα αναμενόμενης παραγωγής βιοαερίου. Οι πυρσοί θα περιλαμβάνουν διατάξεις αφύγρανσης, ανάσχεσης φλόγας, ελέγχου παροχών, δειγματοληψίας αερίου, ρύθμισης φλόγας και αυτοματισμούς λειτουργίας. Ο ηλεκτρικός κινητήρας θα είναι αντιεκρηκτικού τύπου και όλες οι σωληνώσεις θα είναι γαλβανισμένες. 69

77 3.4 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟ ΜΕΛΕΤΗ ΧΥΤΑ ΜΕΛΕΤΗ ΧΥΤΑ Σύμφωνα με το αρχικά προτεινόμενο πρόγραμμα εκμετάλλευσης, η λειτουργία του ΧΥΤΑ, όσον αφορά την ανάπτυξη του απορριμματικού αναγλύφου, περιλάμβανε δύο (2) κύριες φάσεις (Α & Β) κάθε μία από τις οποίες με τη σειρά της διαχωριζόταν από τέσσερις (4) υποφάσεις (Α1, Α2, Α3, Α4 & Β1, Β2, Β3, Β4). Η ανάπτυξη του ΧΥΤΑ προτεινόταν να γίνει καθ ύψος, σε δύο επίπεδα, αντίστοιχα των δύο φάσεων λειτουργίας του. Ως εκ τούτου, βάσει του αρχικού σχεδιασμού εκμετάλλευσης του ΧΥΤΑ, προτεινόταν η Α Φάση, να αποτελεί το πρώτο επίπεδο πλήρωσης της λεκάνης απόθεσης των απορριμμάτων, ενώ το τελικό ανάγλυφο της Α φάσης, που θα προέκυπτε από τη συναρμογή των υποφάσεων Α1,Α2,Α3,Α4 θα αποτελούσε τον πυθμένα της Β φάσης Β1, Β2, Β3, Β4 δηλαδή του δευτέρου επιπέδου πλήρωσης της λεκάνης απόθεσης. Επίσης, για την υποδοχή των απορριμμάτων της Β Φάσης ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε την κατασκευή συστήματος στεγανοποίησης, ίδιας φιλοσοφίας με της Α Φάσης, με μόνη διαφορά ότι η στεγανοποίηση της Β Φάσης θα τοποθετούνταν επάνω στη στρώση προσωρινής κάλυψης της Α Φάσης, αφού επάνω από την προσωρινή αυτή κάλυψη είχε τοποθετηθεί στρώση εξομάλυνσης από εδαφικό υλικό. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, στην παρούσα φάση έχουν ήδη κατασκευαστεί και τεθεί σε λειτουργία οι κυψέλες Α1 & Α2 της Α Φάσης. Από τη μέχρι σήμερα λειτουργία του έργου πρόεκυψε η ανάγκη τροποποίησης του αρχικού προγράμματος ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του ΧΥΤΑ που περιγράφηκε ανωτέρω για τους κάτωθι λόγους: - η ποσότητα ΑΣΑ που διατίθεται στον ΧΥΤΑ είναι μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη δεδομένου ότι ο χώρος προοριζόταν για την εξυπηρέτηση του συνόλου του Νομού Θεσσαλονίκης μόνο για τα δύο πρώτα έτη λειτουργίας του, μέχρι την υλοποίηση των λοιπών έργων διάθεσης που προέβλεπε ο ΠΕΣΔΑ για τον Νομό. Δεδομένου ότι δεν έχει κατασκευαστεί άλλο έργο τελικής διάθεσης στο Νομό Θεσσαλονίκης, ο υπό μελέτη ΧΥΤΑ θα εξακολουθήσει να δέχεται απορρίμματα από ολόκληρο το Νομό, με άμεση επίπτωση στη διάρκεια ζωής του και το ρυθμό διατιθέμενων απορριμμάτων στο χώρο. - Η πλήρωση της λεκάνης με απορρίμματα μπορεί να επιτευχθεί με καλύτερο λειτουργικά τρόπο έτσι ώστε να ολοκληρώνεται η λειτουργία κάθε κυψέλης ανεξάρτητα από την κατασκευή της επόμενης. 70

78 - Η παραγωγή των στραγγισμάτων από τις εν ενεργεία εκτάσεις της λεκάνης κάθε φορά (ενεργές Κυψέλες) μπορεί να μειωθεί περισσότερο από όσο προέβλεπε η αρχική μελέτη πλήρωσης του χώρου. Με βάση τα παραπάνω, προτείνεται ο τρόπος εκμετάλλευσης του ΧΥΤΑ να ακολουθεί την πλήρη καθ ύψος εκμετάλλευση κάθε Κυψέλης, μεγιστοποιώντας έτσι τη διάρκεια ζωής της και διατηρώντας την ανεξαρτησία λειτουργίας της και την υδραυλική απομόνωσή της από τις άλλες Κυψέλες. Τη δεδομένη χρονική στιγμή οι Κυψέλες Α1 και Α2 έχουν ήδη πληρωθεί κατά σημαντικό βαθμό και υπάρχει ήδη ενεργό μέτωπο εργασίας, έτσι, ο προτεινόμενος τρόπος εκμετάλλευσης υποθέτει την ταυτόχρονη λειτουργία των Κυψελών Α1 και Α2 και το ταυτόχρονο πέρας λειτουργίας τους για να ξεκινήσει η λειτουργία της Κυψέλης Α3. Πριν την έναρξη λειτουργία της Κυψέλης Α3 θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή και στεγανοποίηση του διαχωριστικού αναχώματος Α3 Α4, το οποίο θα εξασφαλίσει τη υδραυλική απομόνωση της Κυψέλης Α3 από την κυψέλη Α4, ενώ ταυτόχρονα, θα διευκολύνει την παροχέτευση των ομβρίων από τις ανάντη περιοχές διαμέσου του πλακοσκεπούς οχετού που είναι ήδη κατασκευασμένος κάτω από το διαχωριστικό ανάχωμα Α1 Α2. Η Κυψέλη Α3 μπορεί να διαχωριστεί σε επιμέρους υποκυψέλες, όπως φαίνεται στα σχέδια της μελέτης, για λειτουργικούς λόγους, που δεν αφορούν την δυναμικότητα της ΜΕΣ, αλλά την ελαχιστοποίηση των παραγόμενων στραγγισμάτων. Επιπλέον, βασική προϋπόθεση για τη μείωση της παραγωγής στραγγισμάτων αποτελεί η προσωρινή σφράγιση των απορριμματικών πρανών των Κυψελών, αμέσως μετά το πέρας λειτουργία τους. Έτσι, με το πέρας λειτουργίας των Κυψελών Α1 και Α2, δημιουργείται ένα βόρειο προσωρινό μέτωπο πρανούς, το οποίο και θα πρέπει να σφραγιστεί προσωρινά, ενώ θα ξεκινήσει η λειτουργία της Κυψέλης Α3. Με την πλήρωση της Κυψέλης Α3 δημιουργούνται τελικά πρανή βόρεια, ανατολικά και νότια, συναρμόζοντας στο προσωρινό πρανές της Κυψέλης Α1, ενώ από δυτικά δημιουργείται προσωρινό απορριμματικό πρανές, το οποίο θα πρέπει να σφραγιστεί προσωρινά για την αποφυγή δημιουργίας στραγγισμάτων κατά τη λειτουργία της Κυψέλης Α4 από την περιοχή αυτή. Επόμενο στάδιο πλήρωσης είναι η πλήρωση της Κυψέλης Α4 με τρόπο ώστε από βόρεια, δυτικά και νότια να δημιουργούνται τελικά πρανή, ενώ από ανατολικά με μέτωπο στο διαχωριστικό ανάχωμα Α3 Α4 δημιουργούνται προσωρινά πρανή. Το ανάγλυφο που δημιουργείται με αυτό τον τρόπο έχει 3 διακριτές περιοχές (Κυψέλες Α1 Α2, Κυψέλη Α3, Κυψέλη Α4), ενώ ο χώρος ανάμεσα στις Κυψέλες προβλέπεται να γεμίσει στο τελευταίο στάδιο πλήρωσης. 71

79 Η τελική επιτυγχανόμενη χωρητικότητα της λεκάνης, με το ως άνω περιγραφόμενο σχέδιο πλήρωσης, είναι m 3 αντί των m 3 που προέβλεπε το αρχικό πρόγραμμα ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του χώρου. Με βάση τα ανωτέρω και δεδομένου ότι μέχρι σήμερα έχουν καταληφθεί στη λεκάνη του ΧΥΤΑ, (και συγκεκριμένα στις κυψέλες Α1 και Α2), συνολικά m 3, η εναπομένουσα χωρητικότητα της λεκάνης εναπόθεσης αυξάνει από m 3 σε m 3. Β) ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ Οι υπολογισμοί οι οποίοι έγιναν στην παρούσα μελέτη, και δίδονται συγκεντρωτικά στην ακόλουθη παράγραφο, στηρίχθηκαν στο προαναφερόμενο μοντέλο «πολλαπλών φάσεων». Για την εκτίμηση της προς διάθεσης ποσότητας απορριμμάτων στο εξεταζόμενο χώρο υγειονομικής ταφής, εξετάστηκαν δυο σενάρια: 1ο Σενάριο: Γίνεται η υπόθεση ότι δεν θα υλοποιηθεί κανένα έργο επεξεργασίας απορριμμάτων στην περιοχή του Νομού Θεσσαλονίκης και ο υπό μελέτη χώρος διάθεσης θα συνεχίσει να δέχεται τα σύμμεικτα ΑΣΑ όλων των ΟΤΑ του Νομού και ειδικά όσα απομένουν μετά από την εφαρμογή συστήματος Διαλογής στην Πηγή καθώς και το υπόλειμμα των ΚΔΑΥ που εξυπηρετούν τον Νομό. Συγκεκριμένα, το σενάριο αυτό βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές: σότητας απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ, ελήφθησαν υπόψη τα ζυγολόγια από την έναρξη λειτουργίας του χώρου (06/2008) έως και το έτος οι από το έτος 2014 και έπειτα) ελήφθη σταθερή η εισερχόμενη ποσότητα αποβλήτων στο ΧΥΤΑ και ίση με την αντίστοιχη ποσότητα που διατέθηκε στο χώρο το έτος 2013 ( τόνοι/έτος) m 3, η οποία με βάση τους προαναφερόμενους συντελεστές συμπίεσης και υλικού επικάλυψης αντιστοιχεί σε τόνους απορριμμάτων. Με βάση τα ανωτέρω, η λεκάνη του ΧΥΤΑ θα καλύψει τις ανάγκες τελικής διάθεσης Σ.Α. της περιοχής μελέτης για επιπλέον 20 έτη τουλάχιστον ( ), με μέση ετήσια δυναμικότητα t/έτος. 72

80 Αναλυτικά οι ποσότητες απορριμμάτων που οδηγούνται ετησίως, προς Υγειονομική Ταφή, στον υπό μελέτη χώρο καθώς και η διαχρονική εξέλιξη του απορριμματικού αναγλύφου, παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί: 73

81 Πίνακας 3.4: Διάρκεια ζωής έργου για το 1 ο σενάριο λειτουργίας Πηγή: Enviroplan A.E. (2013) 74

82 2ο Σενάριο: Γίνεται η υπόθεση ότι από τα έργα επεξεργασίας που προβλέπει ο ΠΕΣΔΑ για τον Νομό Θεσσαλονίκης, θα υλοποιηθεί Μονάδα/ες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) δυναμικότητας t/έτος, με έτος έναρξης λειτουργίας το Συγκεκριμένα, το σενάριο αυτό βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές: ποσότητας απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ, ελήφθησαν υπόψη τα ζυγολόγια από την έναρξη λειτουργίας του χώρου (06/2008) έως και το έτος σταθερή η εισερχόμενη ποσότητα αποβλήτων στο ΧΥΤΑ και ίση με την αντίστοιχη ποσότητα που διατέθηκε στο χώρο το έτος 2013 (ήτοι τόνοι/έτος). ος 2018 θεωρήθηκε ότι θα τεθεί σε λειτουργία ΜΕΑ δυναμικότητας t/έτος. Το παραγόμενο υπόλειμμα από τη μονάδα επεξεργασίας, το οποίο εκτιμάται σε 35% της εισερχόμενης, στη ΜΕΑ, ποσότητας αποβλήτων (ήτοι t/έτος), θα καταλήγει για υγειονομική ταφή στον υπό μελέτη χώρο. α οδηγείται από το 2018 και για τα επόμενα έτη στο ΧΥΤΑ, ανέρχεται σε t/έτος. στής συμπίεσης των διατιθέμενων απορριμμάτων 0,8 t/m3 και συντελεστής υλικού επικάλυψης 12%. κότητα λεκάνης ΧΥΤΑ, m 3, η οποία με βάση τους προαναφερόμενους συντελεστές συμπίεσης και υλικού επικάλυψης αντιστοιχεί σε τόνους απορριμμάτων. Με βάση τα ανωτέρω, η λεκάνη του ΧΥΤΑ θα καλύψει τις ανάγκες τελικής διάθεσης Σ.Α. της περιοχής μελέτης για περίπου 27 έτη ακόμα ( ), με μέση ετήσια δυναμικότητα, από το 2014 έως και το 2017, t/έτος και από το 2018 έως και το 2040, t/έτος. Αναλυτικά οι ποσότητες απορριμμάτων που οδηγούνται ετησίως, προς Υγειονομική Ταφή, στον υπό μελέτη χώρο καθώς και η διαχρονική εξέλιξη του απορριμματικού αναγλύφου παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί: 75

83 Πίνακας 3.5: Διάρκεια ζωής έργου για το 2 ο σενάριο λειτουργίας Πηγή: Enviroplan A.E. (2013) 76

84 ΜΕΡΟΣ 2 Ο ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α. ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 77

85 4. Ανακύκλωση 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανακύκλωση, ως μέθοδος διαχείρισης απορριμμάτων, προηγείται κάθε άλλης διεργασίας στην ιεραρχία, σύμφωνα και με το σχήμα που παρουσιάστηκε στο 1 ο κεφάλαιο. Ως διεργασία είναι γνωστή στο κοινό και η μόνη εναλλακτική μέθοδος διαχείρισης απορριμμάτων που εφαρμόζεται στον Ελλαδικό χώρο, σε σχέση με την υγειονομική ταφή. Όπως και η κομποστοποίηση, που θα αναλυθεί στο επόμενο κεφάλαιο, παρουσιάζει μόνο θετικές επιδράσεις και αποτελέσματα, σε αντίθεση με την θερμική επεξεργασία που ως μέθοδος είναι αμφιλεγόμενη. Αποτελεί μια διεργασία γνωστή στην Ελλάδα και δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, εξάλλου έχει αναλυθεί ήδη σε προηγούμενο κεφάλαιο αναλυτικά η οργάνωση και λειτουργία της στη Θεσσαλονίκη. Παρ ολ αυτά, αν και η εφαρμογή αυτής της μεθόδου είναι φαινομενικά απλή, καθώς η μοναδική ενέργεια που οφείλει να κάνει ο πολίτης είναι ο διαχωρισμός των ανακυκλώσιμων αποβλήτων από τα μη ανακυκλώσιμα και η απόρριψή τους στα κατάλληλα μέσα προσωρινής αποθήκευσης (κάδους), για να είναι αποτελεσματική η προσπάθεια ανακύκλωσης θα πρέπει να είναι γνωστά τα υλικά που μπορούν να ανακυκλωθούν, ώστε να μην εκτρέπονται στους ΧΥΤΑ αλλά και να διευκολύνεται η διαδικασία στα Κ.Δ.Α.Υ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Με την εξεταζόμενη μορφή (ανακύκλωση προϊόντων συσκευασίας), η ανακύκλωση αφορά τα υλικά: χαρτί, γυαλί, μέταλλα και πλαστικά, όμως στο μέλλον η έννοιά της πρόκειται να επεκταθεί ενσωματώνοντας και άλλα υλικά (ηλεκτρικές συσκευές, μπαταρίες, αυτοκίνητα, ελαστικά αυτοκινήτων, έλαια οικιακής ή/και βιομηχανικής χρήσης κ.ά.). Καθοριστικοί παράγοντες για ένα σύστημα ανακύκλωσης είναι το σύστημα διαλογής, η διάθεση στην αγορά ανακυκλωμένων προϊόντων και η οργανωτική, οικονομική και θεσμική στήριξη. Παρακάτω γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση των βασικών υλικών των προϊόντων που μπορούν και οφείλουν να ανακυκλωθούν. Πηγή: ELHTEE 78

86 Χαρτί Το υλικό αυτό είναι κατάλληλο προς ανακύκλωση για πραγωγή χαρτοπολτού και νέων προιόντων χάρτου, με την προυπόθεση πως δεν είναι έντονα ρυπασμένο και βρεγμένο. Κατά τη σχετική διεργασία, το χαρτί αναμειγνύεται με νερό σχηματίζοντας το χαρτοπολτό. Ο υδροπολτοποιητής (hydropulper) διαχωρίζει τις ίνες του χαρτιού, οι οποίες μαζί με το νερό συνθέτουν το μίγμα από το οποίο απομακρύνονται στη συνέχεια τα μέταλλα και οι διάφορες προσμίξεις. Στο μίγμα προσθέτονται χημικά για απομελάνωση, λόγω δε του ότι παραμένει αρκετό μελάνι σε αυτό, το τελικό προϊόν έχει χρώμα φαιό. Ο καθαρός πολτός μπορεί να μετατραπεί σε 100% προϊόν ανακυκλωμένου χαρτιού, ενώ μπορεί και να αναμιχθεί με ξυλοπολτό ή παρθένες ίνες για την παραγωγή χαρτιού και χαρτονιού που εν μέρει αποτελούνται από ανακυκλωμένες ίνες. Το τσαλακωμένο χαρτί δε συμφέρει να ανακυκλωθεί διότι καταλαμβάνει πολύ όγκο, ενώ δεν πρέπει να ανακυκλώνονται χαρτιά ρυπασμένα, πλαστικοποιημένα ή κυρωμένα, αλλά και χαρτοπετσέτες και χαρτιά υγείας ρυπασμένα. Γυαλί Η ανακύκλωση του γυαλιού δε συμφέρει τόσο πολύ στο τελικό προϊόν, όσο στην εξοικονόμηση ενέργειας από την παραγωγή εκ νέου του προϊόντος από τις βιομηχανίες. Τα τελικά προϊόντα της ανακύκλωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε υαλοβάμβακες, fiberglass και σήματα στους δρόμους. Το γυαλί υποδιαιρείται σε κατηγορίες, σε λευκό, πράσινο και καφέ. Γυαλί καφέ χρώματος χρησιμοποιείται για μπουκάλια μπύρας και φαρμάκων, τα οποία είναι χημικά ευαίσθητα στο φως, ενώ γυαλί πράσινου χρώματος χρησιμοποιείται για μπουκάλια κρασιών και αναψυκτικών, αποτελώντας την πιο ασύμφορη οικονομικά μορφή γυαλιού. Δεν πρέπει στους μπλε κάδους να απορρίπτονται υλικά κεραμικά, πορσελάνες, μέταλλα, ενισχυμένο γυαλί και γυαλί από τζάμια με στόκους. Σιδηρούχα μέταλλα Τα σιδερένια κουτιά αποτελούνται από χάλυβα με λεπτή εσωτερική επικάλυψη κασσιτέρου (tincans) για να αποφεύγεται το σκούριασμά του και για να προστατεύεται το περιεχόμενο του κουτιού. Ο κασσίτερος είναι υλικό μεγάλης αξίας, πολλαπλάσιας αυτής του χάλυβα, και αντιπροσωπεύει το 0,5-1% του συνολικού βάρους του κουτιού. Χαρακτηριστικά προϊόντα της κατηγορίας αυτής είναι τα υλικά συσκευασίας κονσερβών, γάλακτος κ.λπ. 79

87 Αλουμίνιο Είναι από τα πιο εμπορεύσιμα προϊόντα που φτάνουν στην ανακύκλωση. Το σημαντικό κέρδος εδώ από την ανακύκλωση, όπως και στο γυαλί, δεν είναι στην πρώτη ύλη αλλά στην εξοικονόμηση ενέργειας. Ένας τόνος αλουμινίου που παράγεται από βωξίτη απαιτεί κατανάλωση ενέργειας 51,000 KWh. Ένας τόνος από ανακυκλωμένο αλουμίνιο απαιτεί μόνο 2,000 KWh. Επιτυγχάνεται δηλαδή 95% εξοικονόμηση ενέργειας. Κατά την ανακύκλωσή τους, τα κουτιά αλουμινίου πρέπει να διαχωρίζονται από τα σιδηρούχα και τα διμεταλλικά (μαγνητικός διαχωρισμός). Τα κουτιά του αλουμινίου μπορούν να ανακυκλωθούν άπειρες φορές. Πλαστικά Η ανακύκλωση πλαστικών είναι γενικά δύσκολη και πολλές φορές οικονομικά ασύμφορη. Από περιβαλλοντική άποψη είναι σημαντική γιατί πολλά πλαστικά που περιέχουν χλώριο (π.χ. πολυβινυλοχλωρίδιο) όταν καίγονται παράγουν πολύ τοξικές ενώσεις (διοξίνες και φουράνες) και γιατί τα πιο πολλά πλαστικά διασπώνται δύσκολα (οπότε και δεν αποτελούν επιθυμητό υλικό κομποστοποίησης). Tα πιο διαδεδομένα είδη προς ανακύκλωση είναι: PVC - Πολυβινυλοχλωρίδιο HDPE - Πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας LDPE - Πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας PET Πολυαιθυλένιο τερερφθαλάτη PP - Πολυπροπυλένιο PS Πολυστυρένιο Οι προσπάθειες για ανάκτηση πλαστικού έχουν εστιασθεί στα είδη που ανακυκλώνονται ευκολότερα (PET και HDPE). Από ΡΕΤ (Polyethylene terepthalate) είναι κατασκευασμένες οι φιάλες που περιέχουν ανθρακούχα αναψυκτικά λοιπά μπουκάλια αναψυκτικών, ενώ από HDPE (High density polyethelane) είναι τα κουτιά γάλακτος, αναψυκτικών και εμφιαλωμένου νερού. 80

88 Μετά τη συνοπτική παρουσίαση των κυρίαρχων πέντε υλικών που ανακυκλώνονται (χαρτί, γυαλί, σιδηρούχα μέταλλα, πλαστικό και αλουμίνιο), παρακάτω παρατίθεται σχετικός πίνακας με συγκεκριμένα προϊόντα της καθημερινότητας που μπορούν ή όχι να ανακυκλωθούν και συχνά αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού του ευσυνείδητου πολίτη που ανακυκλώνει τα απορρίμματά του. Πίνακας 4.1: Υλικά που μπορούν ή όχι να ανακυκλωθούν Α Αλουμινόχαρτο ΝΑΙ Αλουμινένια ταψάκια φαγητού ΝΑΙ Β Βαζάκια τροφίμων ΝΑΙ Βιβλία ΝΑΙ Βιντεοκασέτες ΌΧΙ Βούρτσες πλαστικές ΌΧΙ Γ Γάντια ΌΧΙ Γυαλόχαρτο ΌΧΙ Δ Δερμάτινα αντικείμενα ΌΧΙ Δισκάκια CD/DVD ΌΧΙ Ε Ενέσεις - ιατρικά απόβλητα ΌΧΙ Έντυπα (διοικητικών κέντρων, υπηρεσιών κτλ) ΝΑΙ Εφημερίδες ΝΑΙ Η Ηλεκτρικά είδη οικιακής χρήσης (πιστολάκια κτλ) ΌΧΙ Ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές ΌΧΙ Κ Καλαμάκια (εξωτερική συσκευασία) ΝΑΙ Κεσεδάκια από γιαούρτι ΝΑΙ Κεσεδάκια από βούτυρο ΝΑΙ Κλαδιά ΌΧΙ Κούκλες - παιχνίδια ΌΧΙ Κουτάκι μπύρας ΝΑΙ Κουτάκια/μπουκάλια από αναψυκτικά (αλουμινένια, ΝΑΙ πλαστικά) Κουτιά από δημητριακά ΝΑΙ Κουτιά από μπισκότα ΝΑΙ Κουτιά από μπογιές άδεια ΝΑΙ Κουτιά/μπουκάλια από απορρυπαντικά ΝΑΙ Κουτιά/μπουκάλια από λάδι ΝΑΙ 81

89 Κράνος αναβάτη ΌΧΙ Λ Λαδιού δοχεία από μηχανές ΌΧΙ Λάμπες/λαμπτήρες ΌΧΙ Μ Μαχαίρια ΌΧΙ Μαχαιροπίρουνα Πλαστικά ΌΧΙ Μελάνια (toner,inject, απόβλητα τυπογραφείων) ΌΧΙ Μπάλες (Μπόουλινγκ, ποδοσφαίρου κτλ) ΌΧΙ Μπαταρίες ΌΧΙ Μπουκάλια από αλκοολούχα ποτά (πλαστικά/ ΝΑΙ γυάλινα) Μπουκάλια από είδη καθαρισμού (πλαστικά/ ΝΑΙ γυάλινα) Μπουκάλια κρασιού (γυάλινα, τετραπακ) ΝΑΙ Μπουκάλια από νερό (πλαστικά/ γυάλινα) ΝΑΙ Μπουκάλια από σαμπουάν (πλαστικά/ γυάλινα) ΝΑΙ Μπουκάλια/κουτιά από γάλα (γυάλινο, τετραπάκ, ΝΑΙ πλαστικό) Ξ Ξύλινα αντικείμενα ΌΧΙ Ξυραφάκια ΌΧΙ Ο Οδοντόβουρτσες ΌΧΙ Οικοδομικά υλικά ΌΧΙ Π Παιχνίδια ΌΧΙ Πάνες μιας χρήσης ΌΧΙ Παπούτσια ΌΧΙ Παραϊατρικά προϊόντα νοσοκομείων ΌΧΙ Περιτυλίγματος χαρτί ΝΑΙ Περιοδικά ΝΑΙ Πίτσα κουτί ΝΑΙ Πλαστικά έπιπλα (καρέκλες-τραπέζια) ΌΧΙ Πλαστικά ταψάκια φρούτων (π.χ. από φράουλες) ΝΑΙ Πλαστικές γλάστρες ΌΧΙ Πλαστικές θήκες CD/DVD ΝΑΙ Ποτήρια/πιάτα Πλαστικά ΝΑΙ Προφυλακτήρες Αυτοκινήτων ΌΧΙ Προφυλακτικά ΌΧΙ 82

90 Ρ Ρολόγια και Αξεσουάρ ΌΧΙ Ρούχα/ενδύματα ΌΧΙ Σακούλες (πλαστικές, χάρτινες) ΝΑΙ Σ Σελοτέιπ ΌΧΙ Στρώματα ΌΧΙ Στυλό ΌΧΙ Συσκευασίες τροφίμων ΝΑΙ Σωληνάκια από οδοντόκρεμας ΝΑΙ Συσκευασίες από Βιντεοκασέτες /CD/DVD ΝΑΙ Τ Τενεκέδες (π.χ. από λάδι) ΝΑΙ Τηλεκάρτες ΌΧΙ Τσίγκινο κουτί από φέτα ΝΑΙ Υ Υπολείμματα τροφών ΌΧΙ Υφάσματα ΌΧΙ Φ Φάστ Φούντ Χαρτί ΝΑΙ Φελιζόλ ΌΧΙ Φίλμ φωτογραφίας ΌΧΙ Φυτά ΌΧΙ Φωτοβολίδες/Πυροτεχνήματα ΌΧΙ Φωτογραφίες ΌΧΙ Χ Χαρτί κουζίνας (μη χρησιμοποιημένο) ΌΧΙ Χαρτί μικρότερο από Α4 ΌΧΙ Χαρτί υγείας (μη χρησιμοποιημένο) ΌΧΙ Χαρτοκιβώτια συσκευασιών (π.χ. τηλεοράσεις, ΝΑΙ ψυγεία) Χόρτα ΌΧΙ Χώμα ΌΧΙ Πηγή: Αναγνωστόπουλος Σημειώνεται πως στο μπλε κάδο μπαίνουν όλες οι συσκευασίες, δηλαδή: αλουμινένιες, λευκοσιδηρές, πλαστικές, γυάλινες και χάρτινες. Επιπρόσθετα, οι συσκευασίες οφείλουν να αδειάζουν εντελώς από τα υπολείμματα και να πλένονται πρόχειρα, τα χαρτοκιβώτια πρέπει να διπλώνονται ώστε να μην καταλαμβάνουν πολύ χώρο, τα υλικά συσκευασίας δεν πρέπει να απορρίπτονται μέσα σε δεμένες σακούλες στους μπλε κάδους, οφείλουν να απορρίπτονται χύμα. 83

91 4.3 ΟΦΕΛΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Τα οφέλη της ανακύκλωσης είναι πολλά περισσότερα από τα προφανή και επεκτείνονται σε διάφορους τομείς. Δε συμβάλλει μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος, κατ επέκταση και τη βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και οικονομικά και κοινωνικά. Σε πολλές περιπτώσεις δεν πρόκειται μόνο για τη δημιουργία ευμενών συνθηκών, αλλά αποφυγή δυσμενών. Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα πλεονεκτήματα από την εφαρμογή της, όπως τονίζει ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, αλλά και συνθήκες που διαιωνίζονται σε περιπτώσεις που αυτή δεν εφαρμόζεται. Οικονομικά: Τα οφέλη αναφέρονται κυρίως στη αξία των υλικών που ανακτώνται αλλά και στην εξοικονόμηση ενέργειας από τη δημιουργία εκ νέου καινούριου υλικού από την αρχή. Από το παρακάτω διάγραμμα είναι φανερό πως στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο κύκλος εργασιών από 32,5 δις ευρώ το 2004, διπλασιάστηκε σε 60,5 δις ευρώ στα τέλη του 2008, για να επανέλθει στα 37,2 δις ευρώ το 2009 με την οικονομική κρίση, μέγεθος που συνεχίζει να είναι υψηλό. Μάλιστα, στα νούμερα αυτά δεν περιλαμβάνονται δραστηριότητες που συνδέονται με την ανακύκλωση των πιο σημαντικών υλικών, ούτε όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά. Διάγραμμα 4.1: Συνολικός κύκλος εργασιών ανακύκλωσης βασικών ανακυκλώσιμων υλικών στην Ε.Ε. το 2004 & σε δις & τρέχουσες τιμές Πηγή: ( 84

92 Η αξία των εξαγωγών παρουσιάζει αυξητική τάση και μάλιστα για ορισμένα υλικά όπως το χαρτί, το αλουμίνιο και ο χαλκός, η αξία των εξαγωγών είναι υψηλότερη τα τελευταία χρόνια σε σχέση με την περίοδο προ κρίσης. Μεγαλύτερη είναι η επίδραση στις εξαγωγές των δευτερογενών μετάλλων όπου η άνοδος των διεθνών τιμών είχε ως αποτέλεσμα μέχρι και τον πενταπλασιασμό της αξίας των εξαγωγών τους μέσα σε μια δεκαετία ( ). Η ανακύκλωση αποτελεί βασικό μοχλό για την επίτευξη των στρατηγικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέλει αποδοτικότερη αξιοποίηση των φυσικών της πόρων. Σύμφωνα με τη Eurostat, η ανακύκλωση καλύπτει την κατανάλωση χαρτιού και χαρτονιού κατά 41%, του σιδήρου και χάλυβα κατά 42%, του αλουμινίου κατά 10%, του γυαλιού κατά 14% και του πλαστικού κατά 2% (στοιχεία του 2006). Επίσης, άξια αναφοράς είναι η ανάκτηση σπάνιων μετάλλων που είναι απαραίτητα για νέες τεχνολογίες όπως για παράδειγμα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μέταλλα όπως το ίνδιο που χρησιμοποιείται στα φωτοβολταϊκά και στις επίπεδες οθόνες, το γερμάνιο που χρησιμοποιείται στις οπτικές ίνες, το γάλλιο για κυκλώματα κ.α., εισάγονται στην Ε.Ε. και οι ανάγκες της βιομηχανίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πληροφορικής αυξάνονται ραγδαία. Τέλος, η ανακύκλωση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού καθιστά την ευρωπαϊκή βιομηχανία ανταγωνιστικότερη στις νέες τεχνολογίες καθώς τα απόβλητα αυτά αντιπροσωπεύουν ένα ρεύμα υψηλής αξίας, λόγω των σπάνιων μετάλλων που περιέχουν, όπου εκτιμάται ότι η αξία από τη διαχείρισή τους θα φτάσει τα 5,6δις μέχρι το Περιβαλλοντικά: Η ανεξέλεγκτη απόρριψη αποβλήτων συχνά εγκυμονεί κινδύνους μη αντιληπτούς, όπως η απόρριψη μπαταριών και ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες όπως μόλυβδο, υδράργυρο, κάδμιο κλπ που η διάχυσή τους στο περιβάλλον έχει επιπτώσεις στο έδαφος, το νερό, τους οργανισμούς, ακόμη και στον άνθρωπο. Το πλαστικό χρειάζεται 500 έως χρόνια για να αποδομηθεί και η παρουσία του μπορεί να προκαλέσει ακόμη και το θάνατο σε υδρόβιους και άλλους οργανισμούς. Ενδεικτικά αναφέρεται πως θαλασσοπούλια πεθαίνουν κάθε χρόνο από το πλαστικό, 267 είδη θαλάσσιων οργανισμών απειλούνται από την κατάποση πλαστικών, το 98% των θαλασσοπουλιών της Ευρώπης έχει 35 κομμάτια πλαστικού στο στομάχι του, ενώ ψάρια πεθαίνουν στη Μεσόγειο εξαιτίας των πλαστικών και άλλων μικροαντικειμένων που καταλήγουν στη θάλασσα. Όσον αφορά το χαρτί ως υλικό, η ανακύκλωσή του βοηθά στη διατήρηση των δασών καθώς ενδεικτικά αναφέρεται πως κιλά κορμών δέντρων παράγουν 1000 κιλά χαρτιού, 85

93 τη στιγμή που κιλά ανακυκλωμένου χαρτιού εξοικονομούν κιλά πετρέλαιο. Για το γυαλί, κιλά ανακυκλωμένου γυαλιού εξοικονομούν περίπου 12 κιλά πετρέλαιο, ενώ με η ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζεται για να γίνει 1 κουτί από αλουμίνιο είναι ισάξια με τη λειτουργία ενός ραδιοφώνου για 4 ώρες, μιας λάμπας 60/Watt για 5 ώρες, ενός ψυγείου για 4 ώρες. Όπως επίσης είναι εύκολα αντιληπτό, η διαχείριση των αποβλήτων συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή. Τα απόβλητα που καταλήγουν στους ΧΥΤΑ κατά την αποσύνθεσή τους εκπέμπουν μεθάνιο που αποτελεί αέριο 25 φορές ισχυρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ακόμη, χρησιμοποιείται πολύ λιγότερη ενέργεια για την επεξεργασία ανακυκλωμένου υλικού σε σχέση με την ενέργεια που σπαταλάται για τη δημιουργία του ίδιου υλικού από την αρχή καθώς επίσης συνεισφέρει στην εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας που συνήθως προέρχονται από μη ανανεώσιμες πηγές όπως το πετρέλαιο και διάφορα μεταλλεύματα. Σύμφωνα με έρευνα της Ökopol, υπολογίζεται πως η εξοικονόμηση αερίων του θερμοκηπίου από την τρέχουσα ανακύκλωση των Α.Σ.Α. στην Ευρωπαϊκή Ένωση φτάνει τα 160 εκ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα, που αντιστοιχεί στην συνολική ποσότητα που παράγουν ολόκληρη η Ελλάδα και η Φιλανδία μαζί. Στις ΗΠΑ, η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας (EPA) έχει υπολογίσει ότι η απόρριψη 100 τόνων χαρτιού γραφείου παράγει 62 τόνους CO2 ενώ η ανακύκλωση 50 τόνων από το ίδιο χαρτί έχει το αντίστροφο αποτέλεσμα και απορροφά 3 τόνους CO2. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται στην ανάλυση του κύκλου ζωής όπου η ανακύκλωση γλυτώνει την κοπή δέντρων που με τη σειρά τους συγκομίζουν διοξείδιο του άνθρακα. Παρακάτω παρουσιάζονται δύο σενάρια για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Διάγραμμα 4.2 : Σενάρια απόρριψης ή ανακύκλωσης χαρτιού γραφείου Πηγή: ( 86

94 Κοινωνικά: Η ανακύκλωση δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας κατά τη διαδικασία της συλλογής, διαλογής, επεξεργασίας, αποσυναρμολόγησης κλπ που απασχολούν περισσότερους εργαζόμενους από ότι η ταφή των αποβλήτων. Ανάλογα με το υλικό και τη χώρα, υπολογίζεται ότι η ανακύκλωση της ίδιας ποσότητας αποβλήτων δημιουργεί 6 έως 10 φορές περισσότερες θέσεις εργασίας από ότι η ταφή ή το κάψιμο. Υπολογίζεται πως στην Ευρώπη, οι εργαζόμενοι στην ανακύκλωση αυξήθηκαν από το 2000, σε το 2008, αύξηση πάνω από 10% ετησίως. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως η ανακύκλωση προσφέρει σήμερα θέσεις εργασίας. Ένα άμεσο και σημαντικό όφελος που έχει και οικονομικές απολήξεις είναι αποτροπή ρεύματος αποβλήτων στους ΧΥΤΑ. Στην Ελλάδα που η υγειονομική ταφή φτάνει σχεδόν το 85%, είναι οικονομικό αλλά και κοινωνικό το πρόβλημα δημιουργίας νέων ΧΥΤΑ, τη στιγμή που η ανακύκλωση αυξάνει το χρόνο ζωής τους. 4.4 ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ - ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Η ανταποδοτική ανακύκλωση πρόκειται για ένα είδος ανακύκλωσης με πρόσθετα κίνητρα άμεσου οφέλους. Εκτός δηλαδή από τα παραπάνω πλεονεκτήματά της, προσφέρει στον πολίτη ή την εταιρία που ανακυκλώνει κάποιο υλικό, άμεσο συμφέρον, είτε με την απόδοση χρηματικού αντιτίμου, είτε με την παροχή ψυχικής ικανοποίησης με διάφορους τρόπους. Έχουν εφαρμοστεί διάφορα συστήματα τέτοιου είδους, παρακάτω αναφέρονται τέσσερα από αυτά, τρία στην Ελλάδα και ένα στην Κων/πολη, όπως αναφέρονται στην ιστοσελίδα - Ανταποδοτική ανακύκλωση σε γνωστές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στη Βόρειο Ελλάδα. Πρόκειται για ενέργεια που πραγματοποίησε ιδιωτική εταιρία ανακύκλωσης αποδίδοντας χρηματικό αντίτιμο στα συνεργαζόμενα σούπερ μάρκετ που αποθήκευαν τα ανακυκλώσιμα υλικά τους και τα παραχωρούσαν στην εν λόγω εταιρία. Ενδεικτικά αναφέρεται πως γνωστή αλυσίδα σούπερ μάρκετ της Βορείου Ελλάδος, αποφάσισε να συνεργαστεί το 2011 δοκιμαστικά και είχε κέρδος περίπου ευρώ σε μία χρονιά. Σήμερα, τέτοιες συνεργασίες πραγματοποιούν πλέον αρκετά σούπερ μάρκετ και σχετικές εταιρίες. - Η μέθοδος της ανταποδοτικής ανακύκλωσης εφαρμόστηκε ένα διάστημα στη Θεσσαλονίκη και για τους πολίτες. Στην πλατεία Αριστοτέλους 87

95 εγκαταστάθηκαν τα λεγόμενα «σπιτάκια της ανακύκλωσης», όπου ο πολίτης μπορούσε να απορρίψει σε κατάλληλα διαμορφωμένα μηχανήματα τις ανακυκλώσιμες συσκευασίες του με αυτόματη δωρεά της αξίας του χρηματικού αντιτίμου υπέρ κάποιου κοινωνικού σκοπού, μέσω της εφαρμογής του Συστήματος Συγκέντρωσης Κοινωνικού Κεφαλαίου. - Κινητή μονάδα με φωτοβολταϊκό στις παραλίες της Αττικής. Πρόκειται για μια ενέργεια που ξεκίνησε μέσα στο καλοκαίρι του 2014 με τη λειτουργία του Κινητού Ολοκληρωμένου Κέντρου Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης με φωτοβολταϊκό σύστημα. Η επιβράβευση του πολίτη γινόταν με δωρεάν αγορές στα συμβεβλημένα καταστήματα ή με δωρεά του αντίστοιχου ποσού στην ΑΠΟΣΤΟΛΗ (τον φιλανθρωπικό οργανισμό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών). Εικόνα 4.1 : Κέντρο Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης με φωτοβολταϊκό σύστημα Πηγή - Μηχανή ανακύκλωσης στην Κωνσταντινούπολη ταΐζει αδέσποτα ζώα. Πρόσφατα στην Κωνσταντινούπολη εμφανίστηκε μια εκπληκτική συσκευή που προστατεύει το περιβάλλον και τα ζώα που έχουν ανάγκη την ίδια στιγμή. Πρόκειται για ένα σύστημα ανακύκλωσης πλαστικών μπουκαλιών που λειτουργεί ως εξής: κάθε φορά που κάποιος ανακυκλώνει ένα πλαστικό μπουκάλι ρίχοντάς τον στην ειδική υποδοχή πέφτει τροφή για κατοικίδια σε ένα δοχείο στο κάτω μέρος του μηχανήματος για να τραφούν τα αδέσποτα σκυλιά 88

96 της τουρκικής μεγαλούπολης, ενώ το νερό του μπουκαλιού ποτίζει τα αδέσποτα. Εικόνα 4.2 : Μηχανή ανακύκλωσης που ταΐζει αδέσποτα ζώα Πηγή: Εικόνα 4.3: Παιδιά ρίχνουν τα μπουκάλια που μάζεψαν για να ταΐσουν τα αδέσποτα Πηγή: 89

97 5. ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ 5.1 ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πρόβλημα της διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) οξύνεται συνεχώς σε παγκόσμιο επίπεδο και οι έως τώρα πρακτικές διαχείρισης, που εφαρμόζονται ποικίλουν από την ανεξέλεγκτη απόρριψη, μέχρι το συνδυασμό διαφόρων μεθόδων και τεχνολογιών όπως η υγειονομική ταφή, η καύση, η ανακύκλωση, η πυρόλυση κ.α. Η σχετική νομοθεσία, όσον αφορά τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γίνεται όλο και πιο αυστηρή, θέτοντας ως προτεραιότητα την Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων, η οποία αφορά στο σχεδιασμό και υλοποίηση ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων, στοχεύοντας στην αειφορία και στην αποτελεσματική διαχείριση και εξοικονόμηση φυσικών πόρων και ενέργειας. Βασικές συνιστώσες του πλαισίου αυτού, είναι η μείωση της ποσότητας των παραγόμενων στερεών απορριμμάτων και η ανακύκλωση/επαναχρησιμοποίηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ποσότητας υλικών. Κι αυτό γιατί υπάρχει ανάγκη αφενός μεν εξοικονόμησης χώρου για την ταφή των στερεών απορριμμάτων και αφ ετέρου δε εξοικονόμησης χρήσιμων υλικών (αλουμίνιο κ.ά. μέταλλα, πλαστικά, οργανική ύλη, κ.λπ.) και ενέργειας. Η ανάκτηση του οργανικού κλάσματος (ζυμώσιμα) των ΑΣΑ προβάλλει ως αναγκαιότητα, δεδομένου ότι αποτελεί ένα σημαντικό ποσοστό, συχνά 40% ή και παραπάνω του συνολικού όγκου των απορριμμάτων. Ένας από τους τρόπους ανάκτησης είναι η κομποστοποίηση (αερόβια, βιολογική, ελεγχόμενη διεργασία μερικής αποδόμησης των οργανικών υλικών από μικροοργανισμούς), η οποία επιτυγχάνει μείωση του όγκου και της μάζας των υλικών που χρησιμοποιούνται, δίνοντας ένα τελικό προϊόν γνωστό ως κόμποστ με ιδιότητες όπως ο χούμος του εδάφους, το οποίο ανάλογα με την ποιότητά του μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό υλικό και ως υπόστρωμα για την καλλιέργεια φυτών. Άλλες εφαρμογές είναι η χρήση του ως βιόφιλτρο και ως ηχομονωτικό υλικό. (Μυλωνάκη 2010) 90

98 5.1.2 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η κομποστοποίηση δεν αποτελεί καινούργια μέθοδο διαχείρισης οργανικών υπολειμμάτων και αποβλήτων: ξεκίνησε πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια, στις, από τότε, πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ινδίας και της Κίνας, προκειμένου να περιοριστούν διάφορες μεταδοτικές ασθένειες του ανθρώπου, μέσω ελεγχόμενης αξιοποίησης των αποβλήτων του και ταυτόχρονα να διατηρηθεί η γονιμότητα των εδαφών, με τη χρήση του κόμποστ, για να παραχθούν τα αναγκαία αγροτικά προϊόντα για τη διατροφή των μεγάλων πληθυσμών αυτών των περιοχών. Στα μέσα του 20ου αιώνα, που άρχισε να οξύνεται το πρόβλημα των αστικών απορριμμάτων στα μεγάλα αστικά κέντρα των ανεπτυγμένων χωρών, δημιουργήθηκαν μεγάλες βιομηχανικές μονάδες στη Βόρεια Αμερική και Ευρώπη για την κομποστοποίηση των αστικών απορριμμάτων. Μια από αυτές εγκαταστάθηκε και στη Θεσσαλονίκη, το Το κόμποστ όμως που παρήγαγαν αυτές οι μονάδες ήταν πολύ κακής ποιότητας. Περιείχε μεγάλες ποσότητες προσμίξεων (γυαλιά, μέταλλα, πλαστικά) και ταυτόχρονα η περιεκτικότητα του σε βαριά μέταλλα ήταν μεγάλη. Αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να μη μπορεί να διατεθεί για γεωργική χρήση και πολλές από αυτές τις μονάδες έκλεισαν. Μεταξύ αυτών και η μονάδα της Θεσσαλονίκης. Στις δεκαετίες του 1970 και 1980 που ακολούθησαν, βελτιώθηκε σημαντικά η τεχνολογία της κομποστοποίησης των απορριμμάτων και το κόμποστ που παρήγετο ήταν καλύτερης ποιότητας, χωρίς όμως και πάλι να μπορεί εύκολα να διατεθεί στη γεωργία. Από το τέλος της δεκαετίας του 1980 διεφάνη, ότι η βελτίωση της ποιότητας του κόμποστ θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με τη λεγόμενη «διαλογή των απορριμμάτων στην πηγή», δηλαδή το διαχωρισμό του οργανικού κλάσματος από τα υπόλοιπα απορρίμματα. Την ίδια περίοδο, αρχίζει να επικρατεί η άποψη ότι η λύση γενικά του προβλήματος των απορριμμάτων περνά μέσα από τη λεγόμενη ολοκληρωμένη διαχείρισή τους και μπαίνουν οι βάσεις για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΣΑ. Η καθιέρωση αυτής της πολιτικής οδήγησε στη θεσμοθέτηση της ανακύκλωσης των συσκευασιών, με ευθύνη των βιομηχανιών παραγωγής των διάφορων προϊόντων και στην Οδηγία 99/31. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή θα πρέπει σταδιακά κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε. να μειώσει την ποσότητα των οργανικών που οδηγούνται στους ΧΥΤ στο 35% της ποσότητας που παρήγετο το Η κομποστοποίηση του οργανικού κλάσματος των ΑΣΑ ή μέρους αυτού, συνεπώς, συμβάλει στην εφαρμογή της Οδηγίας 99/31 για την υποχρεωτική 91

99 μείωση των οργανικών στους ΧΥΤ, ενώ το παραγόμενο compost θα συμβάλει στην προστασία των εδαφών από την εντεινόμενη διάβρωση τους, στον περιορισμό της ερημοποίησης που ήδη απειλεί τη νότιο Ευρώπη. Ειδικότερα, το προϊόν της κομποστοποίησης λέγεται και βελτιωτικό εδάφους ή εδαφοβελτιωτικό και πρέπει να είναι απαλλαγμένο από ογκώδη αντικείμενα, πλαστικά, γυαλί, βαρέα μέταλλα, παθογόνους μικροοργανισμούς, κ.ά. Το κόμποστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε καλλιέργειες (όπως αμπελουργία, ανθοκομία, δενδροκομία κ.λπ.) βελτιώνοντας την παραγωγή, καθώς εμπλουτίζει το έδαφος με θρεπτικές ουσίες, αυξάνει το πορώδες του, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες αερισμού και κατακρατεί την υγρασία. Σε πρόταση Οδηγίας της ΕΕ για την κομποστοποίηση, ή αλλιώς για τη βιολογική επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων, προβλέπεται ότι κομπόστ μπορούν να ονομαστούν μόνο τα προϊόντα που παράχθηκαν από διαδικασία κομποστοποίησης (αερόβια διαδικασία) του διαχωρισμένου στην πηγή οργανικού κλάσματος των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) και πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές ποιότητας. Το κόμποστ θεωρείται ένας παροχέας από καλά σταθεροποιημένη οργανική ύλη (οργανική ουσία) με βελτιωτικές ιδιότητες προς το έδαφος εξαιτίας της δυνατότητας που προσφέρει στη δημιουργία (formation) χούμους, το οποίο υποβοηθά τα χαρακτηριστικά του εδάφους (ικανότητα κατακράτησης νερού, περιορισμός διαβρωσιμότητας, κ.ά.). Κάθε έδαφος χρειάζεται τη σωστή περιεκτικότητα σε οργανική ύλη, έτσι ώστε να είναι παραγωγικό σε συνάρτηση με τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες. Έχει προταθεί ότι ένα επίπεδο περιεκτικότητας ορφανικής ουσίας στο έδαφος της τάξης του 2.5-3% απαιτείται κατ ελάχιστον, ώστε να είναι παραγωγικό με σκοπό τη γεωργική / αγροτική εκμετάλλευση. Κατά συνέπεια, το κόμποστ αποτελεί πηγή ενός φυσικού πόρου ανεκτίμητης αξίας, της οργανικής ουσίας. Η οργανική ουσία σχετίζεται όχι μόνο με τη γονιμότητα των εδαφών, αλλά και με τη γενικότερη ποιότητα και «υγεία» τους. Συγχρόνως όμως, δεν είναι δυνατό να υφίσταται γεωργική παραγωγή, ικανή να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες της υφηλίου, χωρίς να υποβαθμίζει την ποιότητα των εδαφών, άρα και την ικανότητα τους να παραμείνουν γόνιμα (αειφορία). Η μόνη δυνατή δράση ανάκτησης / διατήρησης / προστασίας των εδαφών αυτών είναι η εξωγενής προσθήκη οργανικών εδαφοβελτιωτικών. Ουσιαστικά, η οργανική ουσία είναι και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένας ιδιαίτερης σημασίας φυσικός πόρος, πρωτεύουσας σημασίας και αλληλένδετος με αυτό του νερού, για την Αειφόρο Ανάπτυξη μιας περιοχής. Από την άλλη, η διάθεση των ζυμώσιμων του οργανικού κλάσματος των ΑΣΑ σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) ή Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) επιφέρει ως αποτέλεσμα να αποτελούν οι χώροι αυτοί μια 92

100 από τις σημαντικότερες πηγές μεθανίου. Το μεθάνιο το οποίο έχει πολλαπλάσια δράση σε ότι αφορά το φαινόμενο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα, παράγεται από την αναερόβια αποδόμηση της οργανικής ουσίας που θάβεται στους χώρους αυτούς. Η μη αξιοποίηση της οργανικής ουσίας που περιέχεται στο οργανικό κλάσμα των ΑΣΑ έχει επομένως ένα διπλό μειονέκτημα, από τη μια στερεί από τα εδάφη την οργανική ουσία που τους ανήκει και η εντατική γεωργική εκμετάλλευση τους έχει αφαιρέσει και από την άλλη τροφοδοτεί τον πλανήτη με ένα αέριο που προκαλεί σοβαρά προβλήματα σε ότι αφορά τις κλιματολογικές αλλαγές. Όλα αυτά βέβαια και κάτω από τη συνεχιζόμενη πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υλοποίηση των δεσμεύσεων που αφορούν την ολοκληρωμένη διαχείριση των ΑΣΑ (Οδηγία 99/31/ΕΚ, Εθνική Νομοθεσία ΚΥΑ / 2727 και από το 2010 η Οδηγία 2008/98/ΕΚ). (Φλεμεντάκη) Στον Ελλαδικό χώρο δραστηριοποιούνται 5 ΕΜΑΚ (Εργοστάσια Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης): -Άνω Λιοσίων -Χανίων -Ηρακλείου -Κεφαλονιάς -Καλαμάτας Εικόνα 5.1: ΕΜΑΚ Χανίων: Δυναμικότητα τον/έτος Πηγή: 93

101 Εικόνα 5.2: ΕΜΑΚ Άνω Λιοσίων: Δυναμικότητα τον/έτος Πηγή: ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Με τον όρο βιοαπόβλητα ή βιολογικά απόβλητα (ΒΑ) εννοούνται όλα τα σχετικά υλικά που καθορίζονται στον κατάλογο αποβλήτων της Ε.Ε. σχετικά με «Δημοτικά Απόβλητα», όπως αναφέρεται στην απόφαση της Επιτροπής αριθ. 2000/532/ΕΚ και τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις 2001/118/ΕΚ και την απόφαση 2001/573/ΕΚ του Συμβουλίου. Παρακάτω περιγράφονται τα υλικά που χαρακτηρίζονται ως βιοαπόβλητα και η προέλευση αυτών. - Απόβλητα κουζίνας &χώρων εστίασης (food waste), με Κωδικό ΕΚΑ και προέλευση οικίες, εστιατόρια, καντίνες, μπαρ, καφετέριες, νοσοκομεία & σχολικές καντίνες κλπ - Απόβλητα από δημόσιες αγορές (market waste), με Κωδικό ΕΚΑ και προέλευση μόνο τα βιοαποδομήσιμα υλικά που αντιστοιχούν στους κωδικούς &

102 - Απόβλητα κήπων και πάρκων, με Κωδικό ΕΚΑ και προέλευση ιδιωτικούς κήπους & δημόσια πάρκα ή εκτάσεις πρασίνου - Απόβλητα ξύλου, με Κωδικό ΕΚΑ και προέλευση υλικά που δεν εμπεριέχουν επικίνδυνες ουσίες, όχι έπιπλα και ογκώδη οικιακά απόβλητα Σύμφωνα με την Οδηγία 98/2008 για τα απόβλητα και την Πράσινη Βίβλο ( COM ), τα βιοαπόβλητα ή βιολογικά απόβλητα (ΒΑ) αποτελούν υποσύνολο των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων(βαα) και ορίζονται ως: Τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων και πάρκων, τα απόβλητα τροφών μαγειρείων και νοικοκυριών, εστιατορίων, μονάδων εστίασης και καταστημάτων λιανικής πώλησης και παρεμφερή απόβλητα εγκαταστάσεων επεξεργασίας τροφίμων. (Στον ορισμό δεν περιλαμβάνονται τα δασικά ή γεωργικά κατάλοιπα, η κοπριά, η ιλύς επεξεργασίας λυμάτων ή άλλα βιοαποδομήσιμα απόβλητα όπως οι φυσικές ίνες, το χαρτί ή το κατεργασμένο ξύλο. Εξαιρούνται επίσης τα παραπροϊόντα του τομέα παραγωγής τροφίμων που δεν μετατρέπονται ποτέ σε απόβλητα) ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής ένωσης για τα απόβλητα, οι στόχοι ανακύκλωσης αυτών αγγίζει το 47% για τα 3 εκατομμύρια τόνους που παράγονται από τα κράτη μέλη, τη στιγμή που περίπου η μισή από την ποσότητα αυτή ανακυκλώνεται. Βέβαια, για τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής ένωσης, όπως και για την Ελλάδα, η πραγματοποίηση των στόχων αυτών αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Έτσι, επιβεβαιώνεται πως οι στόχοι που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή ένωση είναι πολύ σημαντικοί για την προώθηση της ανακύκλωσης αποβλήτων. Ο Νόμος 4042 (ΦΕΚ Α 24/ ) Ποινική προστασία του περιβάλλοντος Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων», ο οποίος κινείται προς την ίδια κατεύθυνση με την Οδηγία 2008/98/Ε και την Οδηγία 2008/99/ΕΚ, προωθεί: α) τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων με τελικό αποτέλεσμα την κομποστοποίηση ή τη ζύμωση αυτών β) την επεξεργασία των βιοαποβλήτων σε επίπεδο με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος γ) τη χρήση περιβαλλοντικών ασφαλών υλικών που παράγονται από τα βιοαπόβλητα 95

103 Πίνακας 5.1: Συγκριτική παρουσίαση εθνικού και ευρωπαικού θεσμικού πλαισίου σχετικά με τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) 96

104 5.2.3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Σύμφωνα με τον ορισμό των βιοαποβλήτων, αυτά περιλαμβάνουν απόβλητα τροφών, τροφίμων, κήπων και παρεμφερή απόβλητα τα οποία προκύπτουν από: Οικίες, Εμπορικές δραστηριότητες και υπηρεσίες, Εγκαταστάσεις παραγωγής και επεξεργασίας τροφίμων και αναλύονται παρακάτω σύμφωνα με τον οδηγό βιοαποβλήτων (ΕΠΠΕΡΑΑ 2012). ΟΙΚΙΑΚΑ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ Τα οικιακά βιοαπόβλητα αποτελούν το οργανικό κλάσμα των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων τα οποία δημιουργούνται στις οικίες, ή και σε δημόσιους χώρους, και διακρίνονται σε: - Απόβλητα τροφών Το ρεύμα αυτό περιλαμβάνει τρόφιμα που απορρίπτονται γιατί δε χρησιμοποιήθηκαν καθόλου ή χρησιμοποιήθηκαν εν μέρει κατά την παρασκευή γευμάτων εντός των οικιών. Επίσης περιλαμβάνει τις ποσότητες φρέσκων φρούτων και λαχανικών που απορρίφθηκαν. - Απόβλητα κήπων πρασίνου, τα οποία είναι τα πράσινα απόβλητα από τους κήπους των οικιών και δημόσιων χώρων και εν γένει των υπολειμμάτων βλάστησης από τη συντήρηση χώρων πρασίνου του τοπίου. Περιλαμβάνουν μοσχεύματα δέντρων, κλαδιά, χόρτα, φύλλα, κλαδέματα, παλιά φυτά, λουλούδια κλπ ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ Τα απόβλητα που προέρχονται από επιχειρήσεις που χρησιμοποιούνται κυρίως για εμπορικούς ή επαγγελματικούς σκοπούς, δραστηριοποιούνται ως κέντρα διασκέδασης, αναψυχής και εστίασης. Η κατηγορία αυτή εμπεριέχει τα βιοαπόβλητα που προέρχονται από αθλητικές δραστηριότητες, υπηρεσίες αναψυχής, τις υπηρεσίες δημοσίου ή ιδιωτικού χαρακτήρα, οργανισμούς κοινής ωφέλειας και εκπαιδευτικά ιδρύματα. 97

105 Ομαδοποίηση αποβλήτων από εμπορικές δραστηριότητες & υπηρεσίες: Επιχειρήσεις λιανικής & χονδρικής: Super Markets, αγορές τροφίμων Διάφορες εμπορικές επιχειρήσεις: Επιχειρήσεις σε δρόμους & εμπορικά κέντρα Εστίασης Διασκέδασης: Ξενοδοχεία, Εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης Εκπαίδευση: Σχολεία, Πανεπιστήμια Γραφεία & Υπηρεσίες: Δημόσιου και ιδιωτικού τομέα Υγεία και Κοινωνική Μέριμνα: Νοσοκομεία, ιατρικά κέντρα, κέντρα περίθαλψης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Βιοαπόβλητα βιομηχανιών νοούνται τα βιοαπόβλητα που προέρχονται από τις βιομηχανίες τροφίμων και ποτών. Στο εν λόγω ορισμό δεν συμπεριλαμβάνονται τα δασικά ή γεωργικά κατάλοιπα, η κοπριά, η ιλύς επεξεργασίας αστικών λυμάτων καθώς και άλλα βιοαποδομήσιμα όπως οι φυσικές ίνες, το χαρτί ή το κατεργασμένο ξύλο. Επιπλέον και με βάση τον ορισμό για τα βιοαπόβλητα, εξαιρούνται τα παραπροϊόντα της παραγωγής τροφίμων που δεν μετατρέπονται ποτέ σε απόβλητα. Τα βιοαπόβλητα βιομηχανιών χωρίζονται στις εξής κατηγορίες: - Εγκαταστάσεις επεξεργασίας Φρούτων & Λαχανικών - Εγκαταστάσεις επεξεργασίας Κρέατος & Αλιευμάτων - Λοιπές εγκαταστάσεις επεξεργασίας Τροφίμων Τα βιοαπόβλητα των παραπάνω εγκαταστάσεων χωρίζονται σε αυτά που προέρχονται από την παραγωγική διαδικασία και διατίθενται προς ταφή χωρίς επεξεργασία και σε αυτά που είναι αστικού τύπου. (ΕΠΠΕΡΑΑ 2012) 98

106 Διάγραμμα 5.1: Κατηγοριοποίηση βιοαποβλήτων 99

107 5.2.4 ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις για την ποσότητα και την ποιότητα των βιοαποβλήτων έως το 2030 για τις τρεις κατηγορίες που προαναφέρθηκαν: Οικίες, Βιομηχανίες, Εμπορικές δραστηριότητες και υπηρεσίες Πίνακας 5.2: Εκτιμήσεις ποσότητας και ποιότητας βιοαποβλήτων έως το 2030 στην Ελλάδα Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) 100

108 Πίνακας 5.3: Σύσταση (%) των Α.Σ.Α. ανά περιφέρεια για το έτος 2011 στην Ελλάδα Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) Πίνακας 5.4: Εκτίμηση ποσότητας βιοαποβλήων ανά περιφέρεια (τον./έτος) Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) 101

109 5.2.5 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΑΙ Ο.Τ.Α. Στον Ελλαδικό χώρο βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετά προγράμματα οικιακής κομποστοποίησης τα οποία όμως δεν είναι εφικτό να χαρακτηριστούν ως προς το έτος δημιουργίας τους, ορισμένα έχουν αφετηρία το 2007 στην Αττική, το 2009 στην Κρήτη, την Ξάνθη και Ανατολική Περιφέρεια Μακεδονίας Θράκης και αυξάνονται σταδιακά μέχρι σήμερα. Στην περιοχή της Αττικής εφαρμόζονται από τους ΟΤΑ (ή πρόκειται να εφαρμοστούν στο άμεσο μέλλον) προγράμματα οικιακής κομποστοποίησης στα περισσότερα δημοτικά διαμερίσματά της. Στην Μακεδονία και τη Θράκη οι περιοχές αυτές είναι κυρίως η Αλεξανδρούπολη, Δράμα, Ξάνθη, Σαμοθράκη, Ελευθερούπολη, Καβάλα και στην περιοχή των Φιλίππων. Για την υπόλοιπη Ελλάδα αναφέρονται ενδεικτικά οι περιοχές Πρέβεζα, Καρδίτσα, Λάρισα, Πάτρα, Λαμία, Θήβα, Καλαμάτα, Κόρινθος, Πάρος, Σφακιά, Χερσόνησος (Κρήτη). Συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη δραστηριότητα παρατηρείται στον ΟΤΑ της Θέρμης. Παρακάτω αναφέρονται οι εκτιμώμενες ποσότητες ανακτώμενων βιοαποβλήτων στις διάφορες περιφέρειες της Ελλάδας από προγράμματα οικιακής κομποστοποίησης για το 2011 σε τόνους. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΜΘ: 2299 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Κ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ: 155 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ: 193 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ: 1718 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: 1667 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: 795 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ: 994 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ν.ΑΙΓΑΙΟΥ: 148 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ: 206 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ:

110 Εικόνα 5.3: Διάδοση προγραμμάτων ΔσΠ & επεξεργασίας βιοαποβλήτων στην Ε.Ε. (2009) Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) 103

111 5.2.6 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τρόποι διαχείρισης των βιοαποβλήτων: 1. Επεξεργασία των βιοαποβλήτων στην πηγή 2. Επεξεργασία των βιοαποβλήτων σε κεντρικά συστήματα διαχείρισης Η επεξεργασία των βιοαποβλήτων στην πηγή πραγματοποιείται σε τρεις περιπτώσεις. Πρώτη περίπτωση είναι αυτή της οικιακής κομποστοποίησης που αποτελεί ένα πολύ καλό τρόπο μείωσης των αποβλήτων. Πραγματοποιώντας οικιακή κομποστοποίηση ο πολίτης βοηθά στη μείωση των ποσοτήτων αποκομιδής αστικών αποβλήτων από τα απορριμματοφόρα και συνεπώς των ποσοτήτων από καταλήγουν στους ΧΥΤΑ, γεγονός που συμβαδίζει με τις κατευθύνσεις της οδηγίας 98/2008 περί συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης και της οδηγίας 1999/31/ΕΚ περί ΧΥΤΑ. Δεύτερη περίπτωση είναι αυτή της Δημοτικής ή κοινοτικής κομποστοποίησης και αφορά μαζική δραστηριότητα πολιτών μιας γειτονιάς, ενός δήμου ή ενός συγκροτήματος κατοικιών που μαζεύουν τα βιοαπόβλητά τους σε ειδικά διαμορφωμένους κάδους συλλογής ή ακόμα και σε σωρούς, που στη συνέχεια συλλέγονται από τα απορριμματοφόρα σε κεντρικές εγκαταστάσεις κομποστοποίησης με σκοπό την παραγωγή εδαφοβελτιωτικού υψηλής ποιότητας. Εναλλακτικά, η κομποστοποίηση μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε ειδικούς μηχανικούς κομποστοποιητές. Τρίτη και τελευταία περίπτωση επεξεργασίας των βιοαποβλήτων στην πηγή αφορά τα συστήματα Διαλογής στην Πηγή. Ο όρος αυτός αναφέρεται στη διαδικασία διαχωρισμού των απορριμμάτων σε επιμέρους υλικά ή ομογενείς κατηγορίες συστατικών ώστε να ανακτηθούν χρήσιμα υλικά πριν αυτά αναμειχθούν με τα υπόλοιπα απορρίμματα που θα τα καταστήσουν αδύνατα προς ανάκτηση. Η διαλογή στην πηγή αναφέρεται κυρίως στο διαχωρισμό των αποβλήτων τροφών και τροφίμων και των αποβλήτων κήπου όπου στη συνέχεια θα αποκομιστούν από αρμόδια υπηρεσία του εκάστοτε δήμου. Όσον αφορά την επεξεργασία των βιοαποβλήτων σε κεντρικά συστήματα διαχείρισης, υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που ποικίλουν ανάλογα με τις επιδόσεις τους. Παρά τις πολλές μεθόδους διαχείρισης που αναπτύσσονται σ αυτόν τον τομέα, η Ευρωπαϊκή ένωση ορίζει την κομποστοποίηση και την αναερόβια χώνευση ως τις περιβαλλοντικά και οικονομικά καταλληλότερες τεχνολογίες για την 104

112 επεξεργασία των βιοαποβλήτων που δεν είναι εφικτή η πρόληψη της δημιουργίας τους. Προκειμένου να είναι αποτελεσματική μια μέθοδος επεξεργασίας, οφείλει να παράγει υψηλής ποιότητας τελικό υλικό ώστε να εξασφαλίζεται η πώλησή του στην αγορά, ώστε να έχει νόημα η όλη διαδικασία αλλά και να υπάρχουν έσοδα για την οικονομική υποστήριξη του προγράμματος. Είναι 5 οι βασικές μέθοδοι επεξεργασίας και διάθεσης των βιοαποβλήτων και είναι οι εξής: - Αερόβια επεξεργασία (κομποστοποίηση): Ανοιχτού και κλειστού τύπου, κετνικά συστήματα και οικιακή κομποστοποίηση - Αναερόβια χώνευση: Προ-επεξεργασία και μετά-επεξεργασία του οργανικού φορτίου - Αποτέφρωση: Με ή χωρίς ενεργειακή / θερμική ανάκτηση, αποτελεσματικότητα της διεργασίας - Αεριοποίηση: Βασισμένη σε απόβλητα κήπου - Υγειονομική ταφή (Χ.Υ.Τ.): Με ή χωρίς ανάκτηση βιοαερίου, νόμιμη ή παράνομη διάθεση Η κάθε μέθοδος αναλύεται σύντομα και συνοπτικά παρακάτω, σύμφωνα με τον οδηγό βιοαποβλήτων (ΕΠΠΕΡΑΑ 2012): - ΑΕΡΟΒΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ (ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ) Η Αερόβια επεξεργασία (Κομποστοποίηση) αποτελεί μία από τις κύριες μεθόδους επεξεργασίας των βιοαποβλήτων. Οι τεχνολογίες κομποστοποίησης μπορούν να καταταχθούν σε δύο κύριες κατηγορίες, τις τεχνολογίες ανοιχτού τύπου και τις τεχνολογίες κλειστού τύπου. Οι τεχνολογίες ανοιχτού τύπου παρουσιάζουν διαφυγές μεθανίου σε μεγάλες ποσότητες, το οποίο χαρακτηρίζεται ως αέριο του θερμοκηπίου, ενώ οι τεχνολογίες κλειστού τύπου καθιστούν εφικτή τη συλλογή του μεθανίου για καύση. Το προκύπτον προϊόν μπορεί να είναι ώριμο (σταθερό) ή ανώριμο (φρέσκο) κομπόστ, ανάλογα με τη διάρκεια της διεργασίας. Σε αντίθεση με το φρέσκο κομπόστ, το ώριμο κομπόστ δεν είναι πλέον «ενεργό» και δεν παράγει μεγάλες ποσότητες CO 2 ή μεθανίου. 105

113 Σημειώνεται, ότι και οι δύο τύποι κομποστοποίησης παρουσιάζουν χρήσιμες εφαρμογές στη γεωργία, ενώ πρόβλημα με συσσώρευση βαρέων μετάλλων από εφαρμογές στη γεωργία μπορεί να προκύψει μόνο υπό προϋποθέσεις. Τα βαρέα μέταλλα που μπορεί να εντοπιστούν στο κομπόστ, είναι πιθανό να προέρχονται από το έδαφος που αναπτύχθηκε η βιομάζα, με το περιεχόμενο να ποικίλει ανάλογα με την τοποθεσία. Για την περίπτωση της κομποστοποίησης, είναι πολύ σημαντικό τα προς επεξεργασία βιοαπόβλητα, να προέρχονται από διαλογή στην πηγή, προκειμένου το παραγόμενο κομπόστ να είναι υψηλής ποιότητας. Κύριοι στόχοι στο πλάνο διαχείρισης ενός συστήματος κομποστοποίησης στερεών οργανικών αποβλήτων είναι η μείωση του βάρους και του όγκου των αρχικών υλικών, ο έλεγχος της θερμοκρασίας και της υγρασίας, η εξουδετέρωση των παθογόνων μικροοργανισμών, η ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών οχλήσεων (π.χ. εκπομπές αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, οσμές και αιωρούμενα σωματίδια). Οι τρόποι διαχείρισης και κατά συνέπεια η επιλογή του συστήματος κομποστοποίησης διαμορφώνονται ανάλογα με τις επιδιωκόμενες χρήσεις του τελικού προϊόντος. - ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ (ΧΩΝΕΥΣΗ) Η Αναερόβια χώνευση (ΑΧ) αποτελεί εξίσου σημαντική μέθοδο επεξεργασίας των βιοαποβλήτων με την προαναφερθείσα αερόβια επεξεργασία. Βασικός της στόχος είναι η παραγωγή μεθανίου, με σκοπό την καύση του για παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας ή η εκμετάλλευσή του για παραγωγή αερίου σύνθεσης. Η ΑΧ παρουσιάζεται ως ιδιαίτερα κατάλληλη μέθοδος για οργανική ύλη με υψηλά ποσοστά υγρασίας, όπως τα απόβλητα τροφών. Βασικό προϊόν της ΑΧ αποτελεί ένα χωνευμένο υπόλειμμα (λύμα), το οποίο μπορεί και συχνά εναποτίθεται ως κομπόστ, εάν διαπιστωθεί ότι τα περιεχόμενα βαρέα μέταλλα καλύπτουν τις απαιτήσεις του κομπόστ. Σε αντίθετη περίπτωση και εφόσον δεν επεξεργαστεί περαιτέρω για βελτίωση της ποιότητάς του, το υπόλειμμα αυτό πρέπει να αποτεφρωθεί ή να οδηγηθεί για ταφή. Ρεύμα εισόδου για την ΑΧ μπορούν να αποτελέσουν τόσο βιοαπόβλητα που έχουν προέλθει από διαλογή στην πηγή όσο και βιοαπόβλητα που προέρχονται από σύμμικτη συλλογή ΑΣΑ. Ωστόσο, τα βιοαπόβλητα που προέρχονται από σύμμικτη συλλογή έχουν το μειονέκτημα ότι εμφανίζουν χαμηλότερη ποιότητα εξαιτίας του γεγονότος ότι έχουν «μολυνθεί» από άλλα οικιακά απορρίμματα. 106

114 - ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ Ανάλογα με τον τύπο και την αποδοτικότητα, η αποτέφρωση των βιοαποβλήτων μπορεί να αποδώσει ηλεκτρισμό και/ή θερμότητα, οι οποίες θα αποτρέψουν την παραγωγή ενέργειας από φυσικές πηγές. Η αποτέφρωση οδηγεί στην παραγωγή OC 2, καυσαερίων και ενός επικίνδυνου υπολείμματος, το οποίο χρειάζεται να αδρανοποιηθεί ή να οδηγηθεί για ταφή σε Χ.Υ.Τ.Ε.Α.. Η αποτέφρωση πραγματοποιείται συνήθως σε αποτεφρωτήρια για σύμμικτα οικιακά απορρίμματα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί και αποτέφρωση πράσινων αποβλήτων κήπου σε λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, ως ένα επιπλέον μικρό κλάσμα ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Για αποτέφρωση με ενεργειακή ανάκτηση δεν είναι απαραίτητο τα βιοαπόβλητα να προέρχονται από διαλογή στην πηγή. - ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΣΗ Η αεριοποίηση των βιοαποβλήτων αποτελεί θερμική μέθοδο επεξεργασίας και έχει ως σκοπό την παραγωγή ενέργειας καθώς και την παραγωγή αερίου σύνθεσης, μέσω της παραγωγής CO. Τα ξηρότερα υλικά, όπως το ξυλώδες μέρος των αποβλήτων κήπου, εμφανίζονται ως τα πιο κατάλληλα για αυτού του είδους την επεξεργασία. Ανάλογα με την ποιότητά της, η εναπομένουσα τέφρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα ή σε αντίθετη περίπτωση, και ανάλογα με το φορτίο της, να οδηγηθεί για υγειονομική ταφή σε κατάλληλο χώρο. - ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ Η υγειονομική ταφή των βιοαποβλήτων οδηγεί στην εκπομπή CO 2 και μεθανίου. Το μεθάνιο μπορεί να συλλέγεται και να καίγεται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Εάν όμως τα βιοαπόβλητα συλλέγονται μαζί με άλλα οικιακά απορρίμματα και κατόπιν οδηγούνται για υγειονομική ταφή, τότε θα έρθουν σε επαφή με άλλες (τοξικές) ουσίες όπως τα βαρέα μέταλλα, με το συχνά όξινο και υγεό περιβάλλον των βιοαποβλήτων να βοηθά την απελευθέρωση αυτών των ουσιών στο στράγγισμα. Ωστόσο, ακόμη και στην περίπτωση που τα βιοαπόβλητα έχουν προέλθει από διαλογή στην πηγή μπορεί να περιέχουν βαρέα μέταλλα, τα οποία μπορεί να προέρχονται από το έδαφος μέσω της διατροφικής αλυσίδας. 107

115 5.3 ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Εισαγωγικά Οι εφαρμογές συστημάτων διαχείρισης των βιοαποβλήτων χωρίζεται σε τρεις επιμέρους κατηγορίες: τα συστήματα οικιακής κομποστοποίησης, τα συστήματα διαλογής στην πηγή και την επεξεργασία των βιοαποβλήτων σε κεντρικά συστήματα διαχείρισης. Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν εκτενώς οι τρεις αυτές εφαρμογές. Εικόνα 5.4: Απεικόνιση της διαχείρισης των βιοαποβλήτων Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) ΟΙΚΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Κομποστοποίηση είναι η φυσική διαδικασία κατά την οποία τα απόβλητα τροφών και τροφίμων και τα απόβλητα κήπου μετατρέπονται σε ένα πλούσιο οργανικό μίγμα που λειτουργεί ως εδαφοβελτιωτικό (κομπόστ). Πρόκειται για μια εύκολη μέθοδο επεξεργασίας κατάλληλη να χρησιμοποιηθεί από όλες τις κοινωνικές ομάδες ανεξαρτήτου κοινωνικοοικονομικών και 108

116 γεωγραφικών δεδομένων. Στις αγροτικές και ημιαστικές περιοχές η δημιουργία κομπόστ είναι μια εύκολη υπόθεση καθώς δεν απαιτεί απαραίτητα την ύπαρξη ειδικών κάδων καθώς η διεργασία πραγματοποιείται ακόμα και σε λάκκους ή σωρούς, ενώ παράλληλα δεν υπάρχει το πρόβλημα της εύρεσης χώρου για τη διεργασία αυτή. Αντίθετα, στις αστικές περιοχές που οι δυνατότητες είναι πιο περιορισμένες λόγω έλλειψης χώρου, η οικιακή κομποστοποίηση πραγματοποιείται κατόπιν διανομής κάδων κομποστοποίησης συνήθως από τις τοπικές αρχές ή σε πιο σπάνιες περιπτώσεις απευθείας από το αγοραστικό κοινό, δηλαδή πολίτες ή σχετικές οργανώσεις ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Τα οφέλη χωρίζονται σε κοινωνικά, περιβαλλοντικά αλλά και οικονομικά. Κοινωνικά. - Δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στην κοινότητα στη διαχείριση των Α.Σ.Α. - Ενίσχυση του κοινωνικού αισθήματος για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού - Συμβολή στην επιστημονική εκπαίδευση Η οικιακή κομποστοποίηση αποτελεί έναν εύκολο τρόπο για τα παιδιά να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση. Επίσης, είναι ένα πρώιμο στάδιο μύησης στα θέματα λιπασματοποίησης για όσους δεν έχουν εμπειρία στον τομέα αυτό. Τέλος, η χρήση αυτής της μεθόδου βοηθά στην αύξηση της δημοτικότητας του κομπόστ μέσω της οικιακής κομποστοποίησης και κατ επέκταση βοηθά στη δημιουργία αγοραστικού κοινού. Περιβαλλοντικά οφέλη - Άμεσο πλεονέκτημα της διαχείρισης των βιοαποβλήτων είναι η μείωση φόρτου στους υγειονομικούς χώρους ταφής αποβλήτων άρα και την παράταση του τέλους ζωής τους. Ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη που ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης δέχεται περίπου το 80% των απορριμμάτων, αποτελεί πολύ σημαντικό κίνητρο περιβαλλοντικής συνείδησης - Το οικιακής προέλευσης κομπόστ αποτελεί προϊόν υψηλότερου επιπέδου από αυτό που παράγεται στις κεντρικές μονάδες επεξεργασίας Α.Σ.Α. καθώς δεν υπάρχουν τόσες προσμίξεις - Το κομπόστ ωφελεί με πάρα πολλούς τρόπους το έδαφος. Κάποιοι από αυτούς είναι η βελτίωση της υγείας του, της δομής και γονιμότητά του. Ακόμη, αυξάνοντας την ικανότητα συγκράτησης νερού βοηθά στην αποθήκευση περισσότερων 109

117 θρεπτικών συστατικών ώστε να καλύπτονται οι απαιτήσεις με λιγότερη χρήση λιπάσματος. - Η ενσωμάτωση σάπιων φύλλων στο κομπόστ συμβάλλει ως βιολογική μέθοδος στην απομάκρυνση ζιζανίων, συνεπώς μειώνεται η ανάγκη χρήσης ζιζανιοκτόνων για φυτοπροστασία. Οικονομικά οφέλη Τα οικονομικά οφέλη διαχωρίζονται σε αυτά που αφορούν τους ΟΤΑ και αυτά που αφορούν τους πολίτες. Όσον αφορά τους ΟΤΑ, όπως προαναφέρθηκε, με τη διαχείριση των βιοαποβλήτων εκτρέπεται σημαντικό ποσοστό των αποβλήτων από τους ΟΤΑ άρα και από τους ΧΥΤΑ με αποτέλεσμα να παρατείνεται ο χρόνος ζωής των τελευταίων, συνεπώς εξοικονομούνται χρήματα για τη δημιουργία νέων ΧΥΤΑ. Επίσης, χρήματα εξοικονομούνται και από τη μειωμένη ανάγκη αποκομιδής και προσωρινής αποθήκευσης των αποβλήτων. Τα παραπάνω πλεονεκτήματα αφορούν έμμεσα και τους πολίτες καθώς οι χρηματικοί πόροι για κάθε δραστηριότητα ουσιαστικά προέρχονται από τους ίδιους τους πολίτες. Ένα άμεσο πλεονέκτημα της οικιακής κομποστοποίησης για τους πολίτες είναι η παύση αγοράς λιπάσματος για τα φυτά και τον κήπο του νοικοκυριού. (Νηστικάκη). Η οικιακή κομποστοποίηση είναι δυνατόν να επιτευχθεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους, τη θερμή, ψυχρή και υψηλού περιεχομένου κομποστοποίηση. Οι τρεις μέθοδοι αναλύονται εκτενώς παρακάτω, σύμφωνα με τον οδηγό βιοαποβλήτων (ΕΠΠΕΡΑΑ 2012): - ΘΕΡΜΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ (ΤΑΧΕΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ) Αφορά στην τοποθέτηση μιας μεγάλης ποσότητας μίγματος οργανικών υλικών σε κάδο κομποστοποίησης, σε μια παρτίδα (τροφοδοσία τύπου batch). Στην περίπτωση αυτή η μάζα των υλικών προς κομποστοποίηση αποκτά υψηλές θερμοκρασίες σε διάστημα λίγων ημερών. Με τη μέθοδο αυτή είναι δυνατόν να παραχθεί κομπόστ σε διάστημα μικρότερο των 12 εβδομάδων, εφόσον πραγματοποιείται επαρκής αερισμός και όγκος του προς κομποστοποίηση μίγματος είναι ικανοποιητικός. Η εν λόγω μέθοδος είναι κατάλληλη για την περίπτωση κατοικιών που θέλουν να προσθέσουν πολύ κομπόστ στο χώμα, ή που παράγουν μεγάλες ποσότητες οργανικών απορριμμάτων. Αυτή η μέθοδος χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο και ενέργεια σε σχέση με τις άλλες μεθόδους κομποστοποίησης, αλλά λαμβάνεται τελικό προϊόν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σε αυτή την περίπτωση, η διαδικασία 110

118 κομποστοποίησης απαιτεί στενή παρακολούθηση ώστε να είναι εγγυημένες οι καλύτερες δυνατές συνθήκες κάθε στιγμή. Επιπλέον, απαιτείται περισσότερος χρόνος για συγκέντρωση και αποθήκευση οργανικών υλικών. Όλα τα οργανικά υλικά θρυμματίζονται πριν προστεθούν στο σωρό. Για αυτό το σκοπό μπορούν να χρησιμοποιηθούν μηχανικοί θρυμματιστές, ή άλλα μηχανικά μέσα. Ο έλεγχος της θερμοκρασίας του σωρού που σε αυτή την περίπτωση σημειώνει τιμές της τάξης των 60 ο C πραγματοποιείται με θερμόμετρο. Οι υψηλές θερμοκρασίες στον σωρό συμβάλλουν στην καταστροφή των παθογόνων μικροοργανισμών. Ωστόσο για θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 60 ο C μπορούν να σκοτώσουν και κάποιους μικροοργανισμούς που επιτελούν την κομποστοποίηση. Σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται ανακάτωμα του σωρού ή με προσθήκη ογκωδών καφετιών υλικών προκειμένου να μειωθεί η θερμοκρασία. - ΨΥΧΡΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ (ΑΡΓΗ ΜΕΘΟΔΟΣ) Στις περισσότερες περιπτώσεις κάδων οικιακής κομποστοποίησης η αύξηση της θερμοκρασίας δεν είναι ιδιαίτερα αισθητή χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν εξελίσσεται η διαδικασία της βιοσταθεροποίησης του οργανικού μίγματος. Αυτό οφείλεται στο ότι η προσθήκη των οργανικών υλικών στον κάδο πραγματοποιείται σταδιακά (συνεχής τροφοδοσία) με αποτέλεσμα η ποσότητα των οργανικών στον κάδο να μην είναι ποτέ επαρκής για την ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών. Με τη μέθοδο αυτή είναι δυνατόν να παραχθεί κομπόστ σε διάστημα 6-12 μηνών. Το υλικό που προκύπτει είναι καλής ποιότητας ωστόσο μπορεί να περιέχει μερικά μη επαρκώς αποσυντιθέμενα υλικά, όπως κλαδιά, ή υπολείμματα κελυφών. Αυτά τα κομμάτια μπορούν να απομακρυνθούν από τη μάζα του κομπόστ με κοσκίνισμα και να επανατοποθετηθούν μέσα στον κάδο οικιακής κομποστοποίησης με σκοπό την περαιτέρω βιολογική τους διάσπαση. Η αργή μέθοδος συνίσταται στην περίπτωση που δεν υπάρχει σταθερή παραγωγή οργανικών. Απαιτεί λιγότερο χρόνο παρακολούθησης σε σχέση με την ταχεία μέθοδο αλλά μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκειμένου να παραχθεί το κομπόστ. Με αυτή τη μέθοδο, δε χρειάζεται χρόνος για τον έλεγχο της σωστής ανάμιξης και της υγρασίας. Αν ο σκοπός είναι η ανακύκλωση και η μείωση των απορριμμάτων στην πηγή, η αργή μέθοδος συμβάλλει στην ανακύκλωση των οργανικών υλικών και απαιτεί ελάχιστο χρόνο παρακολούθησης από τη μεριά των νοικοκυριών. 111

119 Σε αυτή τη μέθοδο τα οργανικά υλικά κουζίνας, πρέπει να τοποθετούνται στον πυρήνα του σωρού. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η δημιουργία οσμών και η προσέλκυση εντόμων και ζώων. - ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΥΨΗΛΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (ΣΕ ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ) Αυτή η μέθοδος είναι παρόμοια με την «ψυχρή» κομποστοποίηση, αλλά είναι πιο συνήθης για νοικοκυριά χωρίς πολλά απόβλητα κήπων, εκτός από κομμένο γρασίδι. Η μέθοδος αναφέρεται στη χρήση υλικών από χαρτόνι και χαρτί (υλικά συσκευασίας, εφημερίδες, περιοδικά κλπ.) που αποτελούν την κύρια πηγή «καφέ» υλικών στον κάδο κομποστοποίησης. Είναι ένας καλός τρόπος για να απαλλαγούμε από χαμηλής ποιότητας απόβλητα χαρτιού που είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν και να επιτευχθεί η σωστή ισορροπία των «καφέ» υλικών με τα «πράσινα» υλικά. Τα «πράσινα» υλικά προέρχονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τα απορρίμματα της κουζίνας και / ή κομμένο γρασίδι. Εάν χρησιμοποιείται μόνο κομμένο γρασίδι και φύλλα χαρτιού και χαρτόνι, τότε λαμβάνεται ένα καθαρό, χωρίς ζιζάνια λίπασμα μέσα σε λίγους μήνες. Η μέθοδος αυτή έχει αναπτυχθεί στο Κέντρο Εναλλακτικών Τεχνολογιών της Ουαλίας (CAT) με πολύ καλά αποτελέσματα. Στο παρελθόν η τακτική της προσθήκης χαρτιών με μελάνι δεν ήταν ενδεικτική προκειμένου να αποφευχθεί επιμόλυνση του με επικίνδυνα υλικά. Ωστόσο το CAT έχει δηλώσει ότι το γεγονός αυτό δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα καθώς στις εκτυπώσεις χρησιμοποιούνται πλέον μελάνια σόγιας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Η ΟΙΚΙΕΣ ΜΕ ΚΗΠΟ Οι τεχνικές που διακρίνονται για τις αγροτικές περιοχές είναι 4: Κομποστοποίηση σε σωρούς, Επιφανειακή Κομποστοποίηση, Κομποστοποίηση σε κουτιά, Υπόγεια κομποστοποίηση. Η κάθε τεχνική διαφέρει ως προς τον τρόπο τοποθέτησης ων υλικών, το είδος του προς κομποστοποίηση οργανικού υλικού, το είδος της βασικής ομάδας αποδομητών κτλ. Οι τεχνικές παρουσιάζονται παρακάτω σύμφωνα με τον οδηγό βιοαποβλήτων (ΕΠΠΕΡΑΑ 2012): - ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΣΩΡΟΥΣ 112

120 Κατά τη μέθοδο αυτή, το υλικό που προορίζεται για το χώνευμα συγκεντρώνεται σε σωρούς με ελάχιστες διαστάσεις του ενός κυβικού μέτρου, ώστε να εξασφαλίζεται η ελάχιστη δυνατή, μάζα υλικού και να αναπτυχθεί στο εσωτερικό του η απαραίτητη θερμοκρασία των βαθμών Κελσίου. Σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται τακτική ανάδευση του σωρού για να υπάρξει επαρκής αερισμός και διαβροχή ώστε το προς κομποστοποίηση μίγμα να διατηρεί την κατάλληλη υγρασία. Η μέθοδος αυτή απαιτεί τακτική εργασία από την μεριά του πολίτη και ενδείκνυται κυρίως για αγροτικές περιοχές που έχουν μεγάλες αυλές και πολλά υπολείμματα κήπου. Σε σωρούς όπου προστίθενται και υπολείμματα κουζίνας συχνά γίνεται κάλυψη του σωρού με φύλλα πλαστικού έτσι ώστε να αποφευχθεί η προσέλκυση τρωκτικών και ζώων στο σωρό. Η εν λόγω μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί συνδυαστικά με τη χρήση κάδων οικιακής κομποστοποίησης. Στην κομποστοποίηση σε σωρούς δεν απαιτεί καμία τεχνική υποδομή, αφού τα οργανικά απορρίμματα αποθέτονται και ανά τακτά διαστήματα αναποδογυρίζονται. - ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Η επιφανειακή κομποστοποίηση είναι η διαδικασία εκείνη κατά την οποία το χώνευμα των φυτικών υλικών γίνεται στην επιφάνεια του εδάφους. Η επιφανειακή κομποστοποίηση είναι πιο απλή και δεν απαιτεί τη δημιουργία σωρού κατά τη διάρκεια της χώνευσης. Δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να μιμείται αυτό που συμβαίνει στη φύση, όπου το έδαφος καλύπτεται από τα φύλλα των φυτών και τη νεκρή βλάστηση, η οποία σταδιακά χωνεύεται και μετατρέπεται σε οργανική ουσία. Η διεργασία αυτή δεν απαιτεί την ιδιαίτερη συμμετοχή των πολιτών και ενδείκνυται για την περίπτωση αγροτικών περιοχών και για την κομποστοποίηση υπολειμμάτων κήπων (δεν ενδείκνυται για την κομποστοποίηση υπολειμμάτων κουζίνας). - ΥΠΟΓΕΙΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Η υπόγεια κομποστοποίηση έχει λιγότερες δαπάνες και φροντίδες. Πρόκειται για μια μέθοδο κατά την οποία η χώνευση των υλικών γίνεται σε λάκκους. Η υπόγεια κομποστοποίηση συνιστάται για τη γρήγορη βελτίωση των φτωχών εδαφών κήπων. Σε αυτή την περίπτωση ανοίγονται λάκκοι βάθους τουλάχιστον 30 cm όπου τοποθετούνται τα υλικά προς αποδόμηση και στη συνέχεια γίνεται κάλυψη με εδαφικό υλικό. Απαιτούνται λίγοι μήνες ώστε το σαπισμένο υλικό να ενσωματωθεί στο έδαφος και να είναι δυνατή η φύτευση σε αυτό το σημείο. Η εν λόγω μέθοδος μπορεί να παίξει 113

121 υποστηρικτικό ρόλο στην οικιακή κομποστοποίηση με κάδους όταν τα παραγόμενα βιοαπόβλητα είναι πολλά και δεν επαρκεί μόνο ο οικιακός κομποστοποιητής. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η οικία να διαθέτει μεγάλο κήπο. - ΚΟΥΤΙΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Σε αυτήν την περίπτωση τα οργανικά απορρίμματα τοποθετούνται σε μια ιδιόχειρη κατασκευή, συνήθως ξύλινη, πλαστική, ή από σύρμα πάνω στο έδαφος. Η εν λόγω μέθοδος δε κοστίζει ακριβά. Σε αυτή την περίπτωση ο σωρός του υλικού εντός του «κουτιού» αποδομείται αργά και δύναται να προσελκύσει τρωκτικά και γενικά μικρά ζωάκια. Συνίσταται κυρίως για υπολείμματα κήπων ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΔΟΙ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Για αστικές περιοχές υπάρχουν 4 είδη κάδων, καθένας από τους οποίους εξυπηρετεί τις διαφορετικές ανάγκες του χρήστη όσον αφορά το διαθέσιμο χώρο και χρόνο του. Τα 4 αυτά είδη κάδων αναλύονται παρακάτω: 1. Μπαλκονιού: Αυτό το είδος κάδου συναντάται συνήθως σε κυκλικό σχήμα με δίσκους για να αποφεύγονται οι δυσάρεστες οσμές. Γίνεται χρήση γαιοσκωλήκων που βοηθούν στη δημιουργία του κομπόστ. Κοστολογούνται από 70 ευρώ (18 λίτρων) έως 120 ευρώ (70 λίτρων). Ο απαιτούμενος χρόνος ωρίμανσης είναι 4-6 βδομάδες με καταλληλότερα υλικά τα φύλλα από τους κήπους και τα υπολείμματα φρούτων και λαχανικών. Η χρήση τους απευθύνεται κυρίως σε κατοίκους διαμερισμάτων αστικών περιοχών καθώς 114

122 μπορούν να τοποθετηθούν στο μπαλκόνι πολυκατοικιών, στις πυλωτές ή τις εισόδους ακομή και σε άλλους εξωτερικούς χώρους με την προυπόθεση σκιάς. 2. Κουζίνας: Αυτού του τύπου οι κάδοι χρησιμοποιούνται ως προκομποστοποιητές δηλαδή κομποστοποιούν τα υπολείμματα που δεν επιτρέπεται να τοποθετηθούν σε άλλους κάδους κομποστοποίησης, καθώς μετά από τη διεργασία στον κάδο αυτό, το προϊόν μπορεί να τοποθετηθεί στα άλλα είδη κάδων όπως μπαλκονιού. Λειτουργούν με βάση την αναερόβια χώνευση. Η τιμή τους κυμαίνεται στα ευρώ για κάδους 18 λίτρων με απαιτούμενο χρόνο ωρίμανσης περίπου 2 βδομάδες. Ιδανικοί για οικίες πολυκατοικιών αφού τοποθετούνται στην κουζίνα. Καταλληλότερα υλικά για κομποστοποίηση είναι το κρέας, ψάρι, εσπεριδοειδή, τυρί, αποφάγια κτλ 3. Κήπου: Τέτοιου τύπου κάδοι πρέπει να τοποθετούνται στο χώμα πάνω σε επίπεδες επιφάνειες καθώς αλληλεπιδρούν με το έδαφος. Διατίθενται στην αγορά με διαφορετικές χωρητικότητες άρα και τιμές, ενδεικτικά 65 ευρώ των 340 λίτρων, 120 ευρώ των 640 λίτρων, 220 ευρώ των 660 λίτρων. Ο απαιτούμενος χρόνος ωρίμανσης κυμαίνεται από 4 έως 6 βδομάδες. Η χρήση τους πραγματοποιείται είτε σε ατομικό επίπεδο στους κήπους είτε πιο συλλογικά σε πάρκα, πλατείες και πολυκατοικίες. Καταλληλότερα υλικά για τους κάδους αυτούς είναι τα φύλλα και τα υπολείμματα φρούτων και λαχανικών. 115

123 4. Για όλους τους χώρους: Πρόκειται για κάδους που διατίθενται στην αγορά σε διάφορα μεγέθη που καλύπτουν από μια οικογένεια έως ολόκληρη κοινότητα. Λειτουργούν με μικροοργανισμούς που επιταχύνουν τις αερόβιες ζυμώσεις. Το κόστος τους ποικίλει ανάλογα με τη χωρητικότητά τους, από 480 ευρώ για κάδους 125 λίτρων και 650 ευρώ για κάδους 270 λίτρων έως 1500 ευρώ για κάδους 400 λίτρων. Ποικίλει επίσης και ο χρόνος ωρίμανσης που είναι από 3 έως 6 βδομάδες ανάλογα με τον κατασκευαστή. Δεν έχουν περιορισμό στα υλικά καθώς κομποστοποιούν όλα τα βιοαπόβλητα μιας οικίας (φυτικής ή ζωικής προέλευσης) και η χρήση τους όπως προαναφέρθηκε είναι ατομική αλλά και συλλογική. (ΕΠΠΕΡΑΑ 2012) 116

124 ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΥΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΟΙΚΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ 117

125 Πίνακας 5.5: Κατηγοριοποίηση υλικών ανά παραγόμενο ρεύμα αποβλήτων και καταλληλότητα τους για οικιακή κομποστοποίηση ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΟΥΖΙΝΑΣ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΗΠΟΥ ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΝΙ Υπολείμματα λαχανικών & φρούτων Φύλλα τσαγιού, υπολείμματα καφέ, τσόφλια αυγών Μαγειρεμένο φαγητό, κρέας, γαλακτοκομικά προιόντα, ψάρι, κόκκαλα & αρτοσκευάσματα Κομμένο γρασίδι Ξυλώδη υπολείμματα κήπων διαμέτρου > 5 mm Χώμα Άλλα οργανικά υπολείμματα κήπων π.χ. φυτά, λουλούδια, φύλλα Κομποστοποιήσιμα μη ανακυκλώσιμα: χαρτιά κουζίνας, χαρτοπέτσετες, χάρτινες αυγοθήκες, λαδωμένα χαρτιά Ανακυκλώσιμα: εφημερίδες & περιοδικά, χαρτιά γραφείου, χάρτινες σακούλες, γυαλιστερό χαρτί, φάκελοι, γυαλιστερό χαρτόνι π.χ. πακέτα δημητριακών Μη κομποστοποιήσιμα, μη ανακυκλώσιμα υλικά: πλαστικοποιημένο χαρτί και χαρτόνι, χαρτί περιτυλίγματος, κερωμένο χαρτί & χαρτόνι ΑΛΛΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ Άχυρα, ροκανίδια, πριονίδια, φτερά ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΗΜΟΥ ΒΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα οικιακής κομποστοποίησης οφείλει να είναι καλά σχεδιασμένο προκειμένου να εξασφαλιστεί η οικονομική του βιωσιμότητα. Για την επίτευξη του στόχου αυτού προτείνονται τα ακόλουθα βήματα. Βήμα 1 ο : Εντοπισμός διαθέσιμων ποσοτήτων από την οικιακή κομποστοποίηση. Υπολογίζεται πως περίπου το 40% των αστικών αποβλήτων προέρχεται μόνο από οικίες. Βέβαια, επειδή δεν είναι όλα τα υλικά κατάλληλα για κομποστοποίηση, υπολογίζεται πως το 20% επί του συνόλου των αστικών αποβλήτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν. 118

126 Βήμα 2 ο : Καθορισμός στόχων επίτευξης. Πρόκειται για τους στόχους που θα πρέπει να τεθούν στην εκάστοτε περιφέρεια και κατ επέκταση σε κάθε περιοχή εφαρμογής του προγράμματος. Βήμα 3 ο : Κατάλληλες ομάδες και περιοχές εφαρμογής. Η οικιακή κομποστοποίηση επιτυγχάνεται καλύτερα στις μονοκατοικίες παρά σε διαμερίσματα, επίσης σε κατοικίες με 2 άτομα διότι υπάρχει μεγαλύτερη ανταπόκριση καθώς τις περισσότερες φορές πρόκειται για συνταξιούχους ή επαγγελματίες (έχει παρατηρηθεί πως σε οικίες με 3 ή 4 άτομα η συμμετοχή σε οικιακή κομποστοποίηση είναι αρκετά χαμηλή). Τέλος, σε οικίες με κήπο όπου οι κάτοικοι ενδιαφέρονται για την κηπουρική. Βήμα 4 ο : Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πολιτών. Οι πολίτες πρέπει να ενημερωθούν για τα οφέλη της οικιακής κομποστοποίησης, να ενημερωθούν για τη σωστή εφαρμογή του προγράμματος και να τους παραχθούν οι απαραίτητες πληροφορίες για την εκκίνησή του. Βήμα 5 ο : Διανομή κατάλληλου εξοπλισμού. Πρόκειται για επιδότηση για την απόκτηση κάδων αλλά και την παροχή κατάλληλων πληροφοριών για τη δημιουργία κάδου από τον ίδιο το χρήστη. Βήμα 6 ο : Παρακολούθηση του προγράμματος, κυρίως μετά το πρώτο εξάμηνο εφαρμογής ώστε να διαπιστωθεί εάν γίνεται ορθή εφαρμογή ΚΟΣΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Το κόστος για την εφαρμογή του προγράμματος εστιάζεται στην απόκτηση των κάδων, την ενημέρωση των πολιτών και τη μεταφορά. Παρακάτω γίνεται ένας ενδεικτικός υπολογισμός για μια περιοχή κατοίκων με περίοδο εφαρμογής 5 χρόνια. Γίνονται οι εξής παραδοχές: - Κομποστοποιούμενη ποσότητα = 0,2 kg/κάτ/ημέρα και 3 kg/τ.μ. αποβλήτων κήπου. - Εξοικονόμηση 25 ευρώ/τόνο από την μείωση ποσοτήτων διάθεσης. - Κόστος ευρώ/χρόνο για συνολικά 4 άτομα ορισμένους ως υπεύθυνους ενημέρωσης. - Κόστος εγχειριδίων και φυλλαδίων 3 ευρώ/οικογένεια. - 50% κάλυψη εξοπλισμού των νοικοκυριών που συμμετέχουν με πλαστικό κομποστοποιητή 100% κάλυψη κόστους κάδων από το Δήμο 119

127 - 50% παροχή κάδων σε οικογένειες, με υπόθεση πως το υπόλοιπο 50% διαθέτει ήδη. - Το κόστος για τις εκστρατείες ενημέρωσης & ευαισθητοποίησης κυμαίνονται από 1 έως 5 ευρώ/κάτοικο. Έτσι, διαμορφώνεται ο παρακάτω πίνακας: Πίνακας 5.6: Κόστος εφαρμογής προγράμματος οικιακής κομποστοποίησης Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΣΠ Με τον όρο Διαλογή στην Πηγή νοείται ένα πρωτογενές σύστημα διαχωρισμού και συλλογής ομάδων των αποβλήτων από τα συνθετικά υλικά απορριμμάτων στο χώρο παραγωγής τους, δηλαδή την πηγή. Τα ανακτηθέντα υλικά μπορούν είτε να αξιοποιηθούν απευθείας, είτε να αποτελέσουν πρώτη ύλη για τη δημιουργία άλλων υλικών. Τα προγράμματα μπορούν να έχουν είτε εποχιακή είτε συστηματική διάρκεια. Τα περιοδικά προγράμματα αφορούν συγκεκριμένες εποχές του χρόνου και συνήθως συγκεκριμένα υλικά ανάλογα με την κάθε εποχή, σε αντίθεση με τα συστηματικά προγράμματα που λειτουργούν καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οι κατηγορίες των υλικών για διαλογή στην πηγή είναι οι παρακάτω, σύμφωνα με την Athens Biowaste: - Βιολογικά απόβλητα ή βιοαπόβλητα συμπεριλαμβανομένων των πράσινων απορριμμάτων και των τροφικών απορριμμάτων. - Απόβλητα χάρτου και χαρτονιού, είτε έντυπου είτε συσκευασίας - Ξυλώδη απόβλητα, είτε συσκευασιών είτε άλλων αντικειμένων 120

128 - Απόβλητα διαφόρων τύπων πλαστικού, συσκευασιών αλλά και πολυμερών και συνθετικών υλικών από πλαστικό. - Απόβλητα υφασμάτων - Απόβλητα σιδηρούχων μετάλλων - Απόβλητα μη σιδηρούχων μετάλλων που στην πλειονότητά τους αφορούν συσκευασίες αλουμινίου - Απόβλητα γυαλιού, είτε συσκευασιών όπως φιάλες, είτε σε μη συσκευασίες όπως θραύσματα υαλοπινάκων κτλ - Απόβλητα αδρανών υλικών, κυρίως χώματα, θραύσματα δομικών και κεραμικών υλικών και αντικειμένων - Ειδικά ρεύματα αποβλήτων ενταγμένα στο ρεύμα των ΑΣΑ όπως: o Μεταχειρισμένα ελαστικά επίσωτρα οχημάτων, o Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, o Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους ή εξαρτήματα τέτοιων οχημάτων, o Μπαταρίες και συσσωρευτές, o Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού o Αδρανή απόβλητα από κατασκευές, εκσκαφές και κατεδαφίσεις, o Μη επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα (υλικά παρόμοια με τα ανωτέρω) o Νοσοκομειακά απόβλητα που χαρακτηρίζονται ως μη επικίνδυνα (υλικά παρόμοια με τα ανωτέρω) 121

129 ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΣΠ Τα οφέλη από τη ΔσΠ των βιοαποβλήτων ποικίλουν και αφορούν τόσο στα αποτελέσματα στην ίδια την διαλογή στην πηγή όσο και στον θετικό επηρεασμό σε άλλες διαδικασίες όπως την ανακύκλωση και τη συμπεριφορά των ίδιων των πολιτών και σύμφωνα με την ΕΠΠΕΡΑΑ είναι τα εξής: - Επίτευξη υψηλών στόχων ανακύκλωσης, καθώς αποτελούν σημαντικό ποσοστό των βιοαποβλήτων - Επίτευξη σημαντικού ποσοστού εκτροπής των Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ) από τον ΧΥΤ, καθώς τα βιοαπόβλητα αποτελούν το μεγαλύτερο και «δυσκολότερο» ρεύμα των ΒΑΑ - Αναδιοργάνωση του συνολικού συστήματος συλλογής αποβλήτων έτσι ώστε να ανακυκλώνονται / αξιοποιούνται πολλαπλά ρεύματα χωρίς σημαντική επιβάρυνση του κόστους - Διευκόλυνση της αξιοποίησης των υπόλοιπων αποβλήτων αφού η ΔσΠ των βιοαποβλήτων «απομακρύνει» τα οργανικά υλικά που χαρακτηρίζονται από υψηλή υγρασία και χαμηλή θερμιδική αξία, από τα υπόλοιπα Α.Σ.Α. - Παραγωγή κομπόστ υψηλής ποιότητας, με χαμηλή συγκέντρωση βαρέων μετάλλων και αδρανών προσμείξεων (πλαστικά, γυαλί), το οποίο πληροί αυστηρές προδιαγραφές και κερδίζει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αξιοποίησή του (δυνατή η απόδοση Ευρωπαϊκού Οικολογικού Σήματος Ecolabel). - Αποτελεσματική επιστροφή της οργανικής ουσίας και των θρεπτικών συστατικών στο έδαφος, με πολλαπλά οφέλη (βελτίωση της δομής του εδάφους, της υδατο-ικανότητάς του, της παραγωγικότητας, καταπολέμηση της ερμοποίησης, μερική υποκατάσταση λιπασμάτων, μείωση των φυτοφαρμάκων, ενίσχυση της αποθήκης άνθρακα του εδάφους και συνεπώς συνεισφορά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής). - Ενημέρωση ευαισθητοποίηση των πολιτών για θέματα διαχείρισης αποβλήτων που συνεισφέρει στην αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς και στη μακροπρόθεσμη μείωση των αποβλήτων. 122

130 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΣΠ ΤΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΗΜΟΥ ΒΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Το σύστημα διαλογής στην πηγή πρόκειται ουσιαστικά για το διαχωρισμό των αποβλήτων τροφών και τροφίμων και των αποβλήτων των κήπων από τα υπόλοιπα απόβλητα. Για την επίτευξη του στόχου αυτού προτείνονται τα ακόλουθα βήματα. Βήμα 1 ο : Προσδιορισμός ποσοτήτων παραγωγής από την πηγή τους, δηλαδή τις οικίες, τις εμπορικές δραστηριότητες & υπηρεσίες και τις εγκαταστάσεις παραγωγής & επεξεργασίας τροφίμων. Βήμα 2 ο : Υπολογισμός διαθέσιμης ποσότητας βιοαποβλήτων προς διαχείριση. Η παραπάνω ορίζεται ως «η μέγιστη ποσότητα βιοαποβλήτων η οποία είναι προσβάσιμη και διαθέσιμη προς διαχείριση από ένα συγκεκριμένο τομέα παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τους πρακτικούς όσο και κανονιστικούς περιορισμούς που θα πρέπει να εφαρμοστούν, τα διαθέσιμα στοιχεία καθώς και τις επιταγές της αγοράς. Υπολογίζεται πως το μεγαλύτερο ποσοστό των οικιών βιοαποβλήτων μπορεί να υποστεί επεξεργασία και είναι διαθέσιμο προς συλλογή. Όσον αφορά τα βιοαπόβλητα εμπορικών δραστηριοτήτων και υπηρεσιών υπολογίζεται πως το συντριπτικό ποσοστό αυτών, έως και το 100% σε πολλές περιπτώσεις, είναι διαθέσιμο προς διαχείριση. Τέλος, πρέπει να γίνει υπολογισμός και για τα βιοαπόβλητα των βιομηχανιών. Στις βιομηχανίες τροφίμων ως «διαθέσιμα» νοούνται οι ποσότητες βιοαποβλήτων που είναι διαθέσιμες επί εδάφους και δεν οδηγούνται προς άλλη χρήση και σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΚΑ 2009 πρόκειται για το 44% του συνόλου των βιοαποβλήτων παραγωγικής διαδικασίας. Για τα αστικού τύπου βιοαπόβλητα της βιομηχανίας τροφίμων σχεδόν όλη η ποσότητα είναι διαθέσιμη. Γενικότερα για τις βιομηχανίες τροφίμων εκτιμάται πως το 58,3 % είναι διαθέσιμη ποσότητα προς διαχείριση. Βήμα 3 ο : Καθορισμός στόχων επίτευξης. Πρόκειται για τους στόχους που θα πρέπει να τεθούν στην εκάστοτε περιφέρεια και κατ επέκταση σε κάθε περιοχή εφαρμογής του προγράμματος. Βήμα 4 ο : Κατάλληλες ομάδες και περιοχές εφαρμογής. Όπως ήδη έχει αναφερθεί αυτό το σύστημα αφορά οικίες (οι οποίες μπορούν να διαχωρίζουν τα απόβλητά τους), εμπορικές δραστηριότητες και υπηρεσίες (όπως γραφεία, ξενοδοχεία, υπεραγορές, λαϊκές αγορές, εστιατόρια, οργανισμούς κτλ) και βιομηχανικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας και παραγωγής τροφίμων (κρέατος & αλιευμάτων, φρούτων & λαχανικών, λοιπών τροφίμων). Όσον αφορά τις οικίες, διακρίνονται δυο βασικά συστήματα διαλογής στην πηγή, αυτά είναι: 123

131 - Η συλλογή πόρτα πόρτα - Η συλλογή σε χωριστούς κάδους τοποθετημένους κοντά στα νοικοκυριά και τις πολυκατοικίες. Επίσης, ένας άλλος διαχωρισμός αφορά τον τρόπο αποθήκευσης, εάν δηλαδή: - Τα βιοαπόβλητα τροφών και τροφίμων αποθηκεύονται στον ίδιο κάδο με τα απόβλητα κήπου και πρασίνου ή - Τα απόβλητα τροφών και τροφίμων αποθηκεύονται στους κάδους ξεχωριστά από τα απόβλητα κήπου και πρασίνου. Τα τελευταία συλλέγονται από αρμόδιους φορείς του Δήμου ή είναι υποχρέωση του πολίτη να τα μεταφέρει σε ειδικούς κάδους συγκέντρωσης. Στις εμπορικές δραστηριότητες και επιχειρήσεις δίνεται η δυνατότητα ομαδοποίησης σε επιμέρους κατηγορίες. Έτσι: - Σε επιχειρήσεις λιανικής και χονδρικής (super markets, αγορές τροφίμων) πρέπει να υπάρχει κάδος για κάθε επιχείρηση ξεχωριστά, δίπλα στον κάδο της ανακύκλωσης. - Σε διάφορες εμπορικές επιχειρήσεις (σε δρόμους και εμπορικά κέντρα) πρέπει να τοποθετούνται κάδοι ανά ομάδα καταστημάτων ή σε κεντρικά σημεία. - Σε καταστήματα διασκέδασης και εστίασης ( ξενοδοχεία, εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης) οφείλεται να υπάρχουν μεγάλη κάδοι ανά επιχείρηση. - Η εκπαίδευση (σχολεία πανεπιστήμια) είναι άκρως σημαντικός τομέας. Στα σχολεία πρέπει να τοποθετηθούν μικροί κάδοι κοντά στα κυλικεία και στις αυλές ενώ στα πανεπιστήμια εκτός από τα κυλικεία και σε κεντρικά σημεία. - Σε γραφεία και υπηρεσίες δημοσίου και ιδιωτικού τομέα διευκολύνει η τοποθέτηση κάδου στην κουζίνα αλλά και σε κάθε γραφείο ξεχωριστά. - Σε νοσοκομεία, ιατρικά κέντρα & κέντρα περίθαλψης βοηθά η τοποθέτηση κάδου στα κυλικεία και μεγάλων κάδων στους εξωτερικούς χώρους των εστιατορίων. Όσον αφορά τις βιομηχανίες τροφίμων δεν υπάρχει σαφή εικόνα για τις παραγόμενες ποσότητες, συχνά εκτιμάται πως οι ποσότητες είναι αρκετά μεγαλύτερες από τις εκτιμώμενες. Συνεπώς για τον ορθό προγραμματισμό σε αυτόν τον τομέα πρέπει να γίνει εκτενής έρευνα. Βήμα 5 ο : Επιλογή κατάλληλου εξοπλισμού συλλογής. Κάθε οικογένεια ή φορέας πρέπει να είναι εξοπλισμένος με τον κατάλληλο κάδο συλλογής και αποθήκευσης. Για παράδειγμα, όταν πρόκειται για συλλογή και αποβλήτων κήπου τότε ο κάδος υπολογίζεται να φτάνει σε χωρητικότητα 140 με 240 λίτρα, ενώ για αποκλειστικά βιοαπόβλητα τροφών και τροφίμων 23 με 25 λίτρα. 124

132 Για οικίες: κάδοι 6-10 λίτρων για την κουζίνα με διαφανείς σακούλες ως μόνωση μέσα στον κάδο, κάδοι λίτρων σε περιοχές μονοκατοικιών και κήπους, τροχήλατοι κάδοι λίτρων για διαμερίσματα και πολυώροφα κτίρια Για επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ίδιοι κάδοι με των νοικοκυριών για μικρές ποσότητες τροφών % τροφίμων. Σε διαφορετική περίπτωση τροχήλατοι κάδοι λίτρων, για σούπερ μάρκετ κάδοι έως και 600 λίτρων με την ίδια πλαισίωση μεμβράνης. Πίνακας 5.7: Τιμές για εργαλεία συλλογής αποβλήτων τροφών Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) Βήμα 6 ο : Επιλογή οχημάτων συλλογής. Στο βήμα αυτό η επιλογή γίνεται ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε περίπτωσης και της χρηματικής διάθεσης. Υπάρχουν οχήματα με μηχανισμό συμπίεσης και άλλα ανοιχτά χωρίς μηχανισμό. Ένα όχημα με μηχανισμό 23 κυβικών κοστίζει περίπου ευρώ με απόσβεση ευρώ ανά έτος και λειτουργικό κόστος 22 ευρώ / ώρα. Ένα όχημα 5 κυβικών ανοιχτό χωρίς μηχανισμό κοστίζει περίπου ευρώ με απόσβεση ευρώ ανά έτος και λειτουργικό κόστος 9 ευρώ / ώρα. Βήμα 7 ο : Συχνότητα συλλογής. Η αποκομιδή όσων αφορά τα απόβλητα τροφών και τροφίμων πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 2-3 φορές τη βδομάδα και 4 φορές τους θερμούς μήνες καθώς ο ρυθμός ζύμωσης είναι γρήγορος. Αντιθέτως, τα απόβλητα κήπου και πρασίνου μπορούν να συλλέγονται σε πιο αραιά διαστήματα. 125

133 Βήμα 8 ο : Ενημέρωση & ευαισθητοποίηση πολιτών. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την επίτευξη αυτού του στόχου με δραστηριότητες μαζικής εκπαίδευσης (άρθρα εφημερίδων, ομιλίες, ανακοινώσεις δημοσίων υπηρεσιών), διαλέξεις ειδικών επιστημόνων σε σχολεία και πανεπιστήμια, δημιουργία σχετικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο, ενημέρωση με φυλλάδια, με επισκέψεις από σπίτι σε σπίτι, με τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά σποτ, συνεργασία με κοινωνικούς φορείς αλλά και με τη θέσπιση τηλεφωνικής γραμμής για την εξυπηρέτηση των πολιτών ανά πάσα στιγμή για οποιοδήποτε σχετικό θέμα. Βήμα 9 ο : Παρακολούθηση του προγράμματος, κυρίως μετά το πρώτο εξάμηνο εφαρμογής ώστε να διαπιστωθεί εάν γίνεται ορθή εφαρμογή. (ΕΠΠΕΡΑΑ 2012) ΚΟΣΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ Η εφαρμογή ενός προγράμματος διαλογής στην πηγή είναι δαπανηρή σε οικονομικό επίπεδο. Περιλαμβάνει το κόστος αρχικής επένδυσης (εξοπλισμός, οχήματα, κάδοι), το επιπλέον προσωπικό, τη διαφήμιση, τη συντήρηση και τα έξοδα παρακολούθησης του προγράμματος. Πίνακας 5.8: Εκτιμήσεις κόστους για την υλοποίηση συστημάτων ΔσΠ αποβλήτων τροφών & τροφίμων Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) Η διαλογή στην πηγή μπορεί να είναι ένα πρόγραμμα δαπανηρό όμως σε βάθος χρόνου εξοικονομεί χρήματα. Σημαντική είναι η εκτροπή ποσοτήτων από τους ΧΥΤΑ και κατ επέκταση η αποφυγή σχετικών προστίμων. Επίσης, παρόλο που το πρόσθετο κόστος ανέρχεται έως και σε 15 ευρώ ανά τόνο, μειώνεται και η ανάγκη αποκομιδής των μεικτών αποβλήτων που οδεύουν στους ΧΥΤΑ άρα εξοικονομούνται χρήματα και από τις μεταφορές. 126

134 5.4 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΚΟΜΠΟΣΤ / ΧΩΝΕΥΜΑΤΟΣ Η Ευρωπαϊκή ένωση, έχοντας υπόψιν τις επιπτώσεις που ενδέχεται να προκληθούν στην υγεία μέσω της χρήσης γεωργικών προϊόντων προερχόμενα από αερόβιας ή αναερόβιας χώνευσης διαδικασία, πραγματοποίησε σχετικές μελέτες για το ορισμό του χωνεύματος και του κομπόστ, τον αποχαρακτηρισμό του, κατηγοριοποίηση χρήσεων του και τα κριτήρια ποιότητας όπως αναλύονται παρακάτω. Κομπόστ: πρόκειται για το στερεό υλικό το οποίο προέκυψε από τη διαδικασία της κομποστοποίησης, αποστειρώθηκε και σταθεροποιήθηκε. Ως κομποστοποίηση ορίζεται η διαδικασία αποσύνθεσης των βιοδιασπάσιμων υλικών υπό ελεγχόμενες συνθήκες, ως επί των πλείστων αερόβιες, που επιτρέπουν τη δράση θερμόφιλων βακτηρίων σε κατάλληλες θερμοκρασίες που αναπτύσσονται εξαιτίας των εξώθερμων βιολογικών αντιδράσεων Χώνευμα: Ορίζεται ως το ημιστερεό ή υγρό προϊόν της αναερόβιας χώνευσης βιοδιασπάσιμων υλικών. Πρόκειται είτε για ενιαίο (υγεό και στερεό) είτε για διαχωρισμένο σε υγρή & ινώδη ή ημιστερεά φάση υλικό. Η Αναερόβια χώνευση είναι μια διεργασία ελεγχόμενης αποδόμησης υπό κυρίως αναερόβιες συνθήκες σε θερμοκρασίες κατάλληλες για την ανάπτυξη μεσόφιλων ή θερμόφιλων βακτηρίων. Το 2011 στις 2 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση για τον ορισμό των κριτηρίων αποχαρακτηρισμού του κομπόστ και προϊόντος αναερόβιας χώνευσης στη Σεβίλλη. Σύμφωνα με το άρθρο 6 της οδηγίας 2008/98/EC, συμπεράθηκε πως η αερόβια κομποστοποίηση και η αναερόβια χώνευση αποτελούν διεργασίες ανάκτησης. Τα προϊόντα αυτών των διεργασιών πληρούν τις προϋποθέσεις της εν λόγω οδηγίας ώστε να μη θεωρούνται απόβλητα. Επιπρόσθετα, κατόπιν εκτενούς εξέτασης της κοινοτικής οδηγίας 2008/98/EC η Τεχνική Ομάδα Εργασίας κατέληξε πως ένα υλικό παύει να αποτελεί απόβλητο όταν υποστεί διεργασία ανάκτησης, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης, και πληροί συγκεκριμένα κριτήρια σύμφωνα με τις παρακάτω προϋποθέσεις όπως ορίστηκαν: - Το υλικό ή αντικείμενο έχει συγκεκριμένη και ευρέως διαδεδομένη χρήση - Να υπάρχει ανεπτυγμένη αγορά ή/και ζήτηση για το συγκεκριμένο υλικό ή αντικείμενο 127

135 - Το υλικό ή αντικείμενο να πληροί τις τεχνικές προδιαγραφές για τις χρήσεις για τις οποίες προορίζεται και ικανοποιεί τα πρότυπα που ορίζονται από τη νομοθεσία για τα αντίστοιχα προϊόντα - Η χρήση του υλικού ή αντικειμένου δε θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία - Το κομπόστ χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό εδάφους, οργανικό λίπασμα και ως συστατικό μέσων καλλιέργειας ενώ το προϊόν της αναερόβιας χώνευσης χρησιμοποιείται κυρίως ως οργανικό λίπασμα 5.5 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΟΜΠΟΣΤ Υπάρχουν τρεις κατηγορίες διεργασιών παραγωγής, η κάθε μία είναι συνδυασμός της θερμοκρασίας και του συνολικού χρόνου διεργασίας και είναι οι εξής: Διεργασία στους 65 βαθμούς κελσίου για χρόνο παραμονής 5 ημερών Διεργασία στους 60 βαθμούς κελσίου για χρόνο παραμονής 7 ημερών Διεργασία στους 55 βαθμούς κελσίου για χρόνο παραμονής 14 ημερών 128

136 Πίνακας 5.9: Προτεινόμενα κριτήρια ποιότητας Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατηγοριοποίησε το κομπόστ σε τρεις επιμέρους κατηγορίες, όπως αυτές αναλύονται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 5.10: Κατηγοριοποίηση των χρήσεων του κομπόστ Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) 129

137 5.5.2 ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ Ecolabel/Draft Biowaste Dir Στον παρακάτω πίνακα γίνεται μια σύγκριση των απαιτήσεων ποιότητας της ΚΥΑ με τις αποφάσεις για το Ecolabel και το σχέδιο οδηγίας για τα βιοαπόβλητα. Πίνακας 5.11: Κριτήρια ποιότητας σε επίπεδο Ε.Ε. και εθνική νομοθεσία *πλαστικό, γυαλί, μέταλλο Πηγή: ΕΠΠΕΡΑΑ (2012) 130

138 5.6 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΠΟΣΤ Το κομπόστ αποτελεί υλικό με ευεργετικές ιδιότητες για το έδαφος και κατ επέκταση για τη γεωργία. Για τη χρησιμοποίησή του όμως στη γεωργία οφείλουν να εξετάζονται ορισμένοι παράγοντες ώστε να εξασφαλίζεται για τις διάφορες κατηγορίες του η αντίστοιχη ποιότητα. Τέτοιοι παράγοντες είναι: - Ποσότητα εφαρμογής - Περιεκτικότητα σε θρεπτικά, ιχνοστοιχεία, βαρέα μέταλλα, επιβλαβείς οργανικές ενώσεις, παθογόνα - Επίπεδο ωρίμανσης κομπόστ (φρέσκο ή ώριμο) - Χρονική περίοδος εφαρμογής - Συχνότητα εφαρμογής - Βάθος ενσωμάτωσης στο έδαφος - Τύπος εδάφους Η νομοθεσία ορίζει σε πάρα πολλές περιπτώσεις, όπως παρουσιάστηκε προηγουμένως, τα πλαίσια μέσα στα οποία χρησιμοποιείται κάθε είδος κομπόστ. Στη συνέχεια παρατίθενται ορισμένες ενδεικτικές χρήσης του κομπόστ: - Φυτά μεγάλης καλλιέργειας με υψηλές απαιτήσεις σε χουμικά συστατικά προκειμένου να ισοσταθμιστούν τα χουμικά συστατικά στα καλλιεργούμενα εδάφη - Σιτηρά - Λειβαδικές εκτάσεις (το κομπόστ οφείλει να είναι απαλλαγμένο από ξένα σώματα ώστε να μην προκληθούν προβλήματα σε ζώα που θα βοσκίσουν στην περιοχή) - Δενδρώδεις καλλιέργειες, μηλοειδή, εσπεριδοειδή, συκιές κτλ - Αμπέλια - Θερμοκηπιακές καλλιέργειες - Δασικά φυτώρια - Ανθοκομικές καλλιέργειες - Διαμόρφωση περιβάλλοντος και επιφανειών πρασίνου σε αστικές περιοχές, πάρκα, αθλητικά πεδία, αποτροπή φαινομένων διάβρωσης σε επικλινείς επιφάνειες, συγκράτηση πρανών, χλοηφορία σε ταράτσες, σε θαμνοσυστάδες σε δρόμους, αντικατάσταση μητρικού εδάφους για την αποκατάσταση λατομείων και ΧΑΔΑ/ΧΥΤΑ 131

139 - Αναδασώσεις - Ως υλικό βιοφίλτρου για την απορρόφηση δυσάρεστων οσμών από βιομηχανικές εγκαταστάσεις με δύσοσμα απαέρια, εξαερισμών σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων, κομποστοποίησης, μαζικής διατήρησης ζώων - Ως υλικό ηχομόνωσης για την προστασία από θορύβους σε αυτοκινητοδρόμους κοντά σε αστικές περιοχές. (Λαζαρίδης) 132

140 6. ΚΑΥΣΗ 6.1 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Η θερμική επεξεργασία αποτελεί τη μοναδική ευρέως διαδεδομένη μέθοδο διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων που είναι για πολλούς λόγους αμφιλεγόμενη. Οι απόψεις διίστανται όσων αφορά τόσο την οικονομική αποτίμηση της μεθόδου όσο και τις περιβαλλοντικές της επιπτώσεις. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρείται μια συνεχής αύξηση των αποβλήτων που καταλήγουν στις ΕΚΑΣΑ (εγκαταστάσεις καύσης αστικών στερεών αποβλήτων) και κυρίως στα βόρεια και αναπτυγμένα κράτη. Το μέγεθος των ΕΚΑΣΑ μέσα στην Ευρώπη ποικίλει, εξαρτώμενο άμεσα από την οικονομική κατάσταση της εκάστοτε χώρας Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΥΦΗΛΙΟ Σύμφωνα με στοιχεία για το έτος 2003, η μέση χωρητικότητα ΕΚΑΣΑ σε 1000 τόνους/έτος ήταν για Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ισπανία, Σουηδία και Ελβετία από 100 έως 200, ενώ ξεχώριζαν μόνο η Γερμανία με 257, η Ολλανδία με 488, η Πορτογαλία με 390 και το Ηνωμένο Βασίλειο με 246. Με μέση χωρητικότητα συνολικά τους 193. Ακολουθούν χάρτες, διαγράμματα και πίνακες που περιγράφουν συνοπτικά και σύντομα την επικρατούσα κατάσταση στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. 133

141 Εικόνα 6.1: Χάρτης της Ευρώπης, ΑΣΑ που καίγονται σε κιλά ανά κάτοικο και έτος το 2008, Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) Εικόνα 6.2: Χάρτης της Ευρώπης, Αριθμός ΕΚΑΣΑ, ανά χώρα και ποσότητες των ΑΣΑ που κάηκαν το 2008, Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 134

142 6.1.2 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΑΠΟ ΚΑΥΣΗ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΟ 2004 Πίνακας 6.1: Ενέργεια που πουλήθηκε από καύση από χώρες της Ευρώπης Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 135

143 6.1.3 ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Παρακάτω παρατίθενται στοιχεία μέσω διαγραμμάτων σε μορφή ράβδων και πίτας για την εξέλιξη της καύσης σε διάφορες χώρες και τους τρόπους διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων. ΑΥΣΤΡΙΑ Διάγραμμα 6.1: Εξέλιξη της καύσης στην Αυστρία και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 136

144 ΓΑΛΛΙΑ Διάγραμμα 6.2: Εξέλιξη της καύσης στη Γαλλία και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 137

145 Πίνακας 6.2: Παραγωγή ενέργειας από την καύση ΑΣΑ στη Γαλλία το 2002 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) Διάγραμμα 6.3: Τρόποι διαχείρισης τέφρας το 2002 από ΕΚΑΣΑ στη Γαλλία Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 138

146 ΓΕΡΜΑΝΙΑ Διάγραμμα 6.4: Εξέλιξη της καύσης στη Γερμανία και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 139

147 Πίνακας 6.3: Ιστορική εξέλιξη ΕΚΑΣΑ στη Γερμανία Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) Διάγραμμα 6.5: Χρήση των υπολειμμάτων της καύσης στη Γερμανία Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) ΔΑΝΙΑ 140

148 Διάγραμμα 6.6: Εξέλιξη της καύσης στη Δανία και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 141

149 ΕΛΒΕΤΙΑ Διάγραμμα 6.7: Εξέλιξη της καύσης στην Ελβετία και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 142

150 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ Διάγραμμα 6.8: Εξέλιξη της καύσης στο Ην. Βασίλειο και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 143

151 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Διάγραμμα 6.9: Εξέλιξη της καύσης στην Πορτογαλία και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 144

152 ΣΟΥΗΔΙΑ Διάγραμμα 6.10: Εξέλιξη της καύσης στη Σουηδία και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 145

153 ΕΛΛΑΔΑ Διάγραμμα 6.11: Εξέλιξη της καύσης στην Ελλάδα και τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ το 2009 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) ΗΠΑ Διάγραμμα 6.12: Τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ στις ΗΠΑ το 2007 & Εξέλιξη παραγωγής και καύσης των ΑΣΑ Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) 146

154 ΚΙΝΑ Διάγραμμα 6.13: Τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ στην Κίνα το 2006 Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) Πίνακας 6.4: Τρόποι διαχείρισης ΑΣΑ στη Σιγκαπούρη την τελευταία δεκαετία Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) ΙΑΠΩΝΙΑ Η Ιαπωνία αποτελεί το μεγαλύτερο χρήστη της τεχνολογίας καύσης των ΑΣΑ. Είναι αξιοσημείωτο πως το 2007 παρήχθησαν περίπου 53 εκατ. τόνοι, από αυτούς 40 εκατ. κάηκαν (75%), 7 εκατ. κατέληξαν στους ΧΥΤΑ (13,5%) και 6 εκατ. ανακυκλώθηκαν (11,5%). 147

155 6.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Οι βασικές μέθοδοι θερμικής επεξεργασίας, με βάση τις απαιτήσεις τους σε αέρα, είναι οι εξής: - Μαζική καύση - Αποτέφρωση (πλήρης καύση) - Πυρόλυση - Αεριοποίηση ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ (ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΥΣΗ) Πρόκειται για την ταχεία μετατροπή της χημικής ενέργειας σε θερμική, μέσω της οξείδωσης της οργανικής ύλης των αστικών στερεών αποβλήτων, υπό συνθήκες περίσσειας οξυγόνου, σε διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Τα ανόργανα συστατικά των απορριμμάτων παραμένουν στο παραγόμενο στερεό υπόλειμμα. Η καύση των ΑΣΑ αφορά τη θερμική καταστροφή κατάλληλων προς καύση αποβλήτων σε ειδικούς χώρους με σκοπό την εκμετάλλευση της εκλυόμενης ενέργειας θερμότητας. Στόχος της αποτέφρωσης είναι η μείωση του όγκου και βάρους των αποβλήτων και κατ επέκταση της επικινδυνότητάς τους με την καταστροφή των βλαβερών ουσιών που ενδέχεται να απελευθερωθούν κατά τη διάρκεια της καύσης. Επιπρόσθετα, δίνεται η δυνατότητα ανάκτησης ενέργειας, που είναι το άμεσο κέρδος σε συνδυασμό με την παραγωγή θερμότητας, αλλά και μεταλλικών & χημικών ουσιών από τα απόβλητα. (Κατσανεβάκης κ.α. 2010) Σχήμα 6.1: Κατάληξη ενός τόνου αποριμμάτων μετά την αποτέφρωση 148

156 Πίνακας 6.5: Στοιχεία τεχνολογιών καύσης Πηγή: Λεονταράκης (2013) ΠΥΡΟΛΥΣΗ Πρόκειται για αποδόμηση οργανικών ουσιών των αστικών στερεών αποβλήτων απουσία οξυγόνου. Τα προϊόντα πυρόλυσης είναι στερεά, υγρά και αέρια και η σύσταση τους εξαρτάται από τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της μονάδας, όπως τη θερμοκρασία και τον χρόνο παραμονής των απορριμμάτων στον πυρολυτικό θάλαμο. Η πυρόλυση αποτελεί μια σχετικά νέα θερμική διεργασία, η οποία αν και αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, άρχισε να εφαρμόζεται στην επεξεργασία ΑΣΑ τα τελευταία χρόνια. Γενικά, δεν αποτελεί μια ιδιαίτερα διαδεδομένη μέθοδο θερμικής επεξεργασίας ΑΣΑ, τουλάχιστον στην Ευρώπη, λόγω της μειωμένης ενεργειακής απόδοσης και οικονομικής βιωσιμότητάς της. Η πυρόλυση εκπροσωπεί την θερμική αποσύνθεση των οργανικών συστατικών των απορριμμάτων, απουσία οξυγόνου (ή ελάχιστων ποσοτήτων) και άλλων παραγόντων πρόκλησης αεριοποίησης, όπως CO 2 κ.α. (Κατσανεβάκης κ.α. 2010) 149

157 Σχήμα 6.2: Διεργασία πυρόλυσης ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΣΗ Πρόκειται για τη μερική οξείδωση (με αέρα ή οξυγόνο) της οργανικής ύλης των αστικών στερεών αποβλήτων, η οποία μετατρέπεται σε μείγμα αερίων όπως μονοξείδιο του άνθρακα, υδρογόνο και μεθάνιο. Σε όλα τα στάδια αυτής της διαδικασίας παράγονται αέρια, στερεό υπόλειμμα και θερμική ενέργεια, η οποία απαιτείται για την πραγματοποίηση αλυσιδωτών αντιδράσεων. Είναι μια ενδόθερμη θερμική διεργασία κατά την οποία τα στερεά απορρίμματα μετατρέπονται σε καύσιμο αέριο. Το καύσιμο προϊόν της διεργασίας αεριοποίησης ονομάζεται αέριο σύνθεσης. (Κατσανεβάκης κ.α. 2010) 150

158 Σχήμα 6.3: Διεργασία αεριοποίησης ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ (ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ ΠΥΡΟΛΥΣΗΣ ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ) ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΘΕ ΜΕΘΟΔΟΥ Παρακάτω παρατίθενται τα πλεονεκτήματα της κάθε μεθόδου θερμικής επεξεργασίας. (Κατσανεβάκης 2010) Αποτέφρωση Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της αποτέφρωσης είναι τα εξής: - Δε χρειάζεται προεπεξεργασία των αστικών στερεών αποβλήτων πριν τη διεργασία - Ο όγκος και το βάρος των απορριμμάτων μειώνονται σημαντικά - Αμελητέα επίδραση της εποχικής διακύμανσης - Με η χρήση συστημάτων συμπαραγωγής, η παραγόμενη θερμότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τοπικές χρήσεις - Ανάκτηση μετάλλων από την τέφρα (περίπου 3% κατά βάρος) - Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, η μέθοδος αποδεικνύεται οικονομικά βιωσιμότερη Αντίθετα, τα μειονεκτήματα της μεθόδου είναι: - Υψηλό κόστος κατασκευής και απορρύπανσης των απαερίων 151

159 - Ανάγκη για εύρεση χώρου διάθεσης ιπτάμενης τέφρας (επικίνδυνο παράγωγο) - Κίνδυνος αστοχίας των συστημάτων απαερίων - Αποτελεί αντικίνητρο για όλες τις μεθόδους πρόληψης & ανακύκλωσης - Το κόστος αυξάνεται όσο μικρότερης κλίμακας εγκατάσταση σχεδιάζεται αλλά και μέσω των προδιαγραφών ασφαλείας - Αντιδράσεις της τοπικής κοινότητας ενδέχεται να επιφέρουν σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου αλλά και την επιβράδυνση της λειτουργίας του Πυρόλυση Πλεονεκτήματα πυρόλυσης: - Περισσότερο ευέλικτη τεχνολογία σε μεταβολές όγκου ροής εισερχόμενων ΑΣΑ - Μειωμένες εκπομπές αέριων ρύπων σε σχέση με την αποτέφρωση - Το μέγεθος των εγκαταστάσεων πυρόλυσης είναι μικρότερο σε σχέση με αυτό αντίστοιχων μονάδων αποτέφρωσης - Διεργασία πιο αποδεκτή στο κοινό, με αποτέλεσμα μικρότερες πιθανότητες αντιδράσεων Μειονεκτήματα πυρόλυσης: - Αποτελεί καινούρια τεχνολογία μη δοκιμασμένη επαρκώς - Απαιτείται προεπεξεργασία των αστικών στερεών αποβλήτων, συνεπώς αυξάνεται και το λειτουργικό κόστος - Τα υπολείμματα της διεργασίας της πυρόλυσης δεν είναι αξιοποιήσιμα, συνεπώς δημιουργείται η ανάγκη για τελική διάθεση - Η βιωσιμότητα της μονάδας εξαρτάται αποκλειστικά από την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας - Αποτελεί αντικίνητρο για όλες τις μεθόδους πρόληψης & ανακύκλωσης Αεριοποίηση Τα πλεονεκτήματα της αεριοποίησης είναι τα παρακάτω: - Αποτελεί διεργασία με χαμηλές εκπομπές αέριων ρύπων - Σε αντίθεση με την πυρόλυση, δε δημιουργούνται προβλήματα μεταφοράς της παραγόμενης θερμότητας - Σε σχέση με τις άλλες δύο διεργασίες διατηρεί χαμηλό επίπεδο θορύβου και οσμών 152

160 - Το μέγεθος των εγκαταστάσεων αεριοποίησης είναι μικρότερο σε σχέση με αυτό αντίστοιχων μονάδων αποτέφρωσης - Διεργασία πιο αποδεκτή στο κοινό, με αποτέλεσμα μικρότερες πιθανότητες αντιδράσεων Τέλος, τα μειονεκτήματα γι αυτή τη διεργασία είναι: - Αποτελεί καινούρια τεχνολογία μη δοκιμασμένη επαρκώς - Απαιτείται προεπεξεργασία των αστικών στερεών αποβλήτων, συνεπώς αυξάνεται και το λειτουργικό κόστος - Τα υπολείμματα της διεργασίας της αεριοποίησης δεν είναι αξιοποιήσιμα, συνεπώς δημιουργείται η ανάγκη για τελική διάθεση - Το παραγόμενο αέριο συχνά έχει χαμηλή θερμογόνο δύναμη - Η βιωσιμότητα της μονάδας εξαρτάται αποκλειστικά από την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας - Αποτελεί αντικίνητρο για όλες τις μεθόδους πρόληψης & ανακύκλωσης Τυπικές συνθήκες και προϊόντα για την καύση, την πυρόλυση και την αεριοποίηση των ΑΣΑ (2006) Πίνακας 6.6 :Στοιχεία των τριών τεχνικών θερμικής επεξεργασίας Πηγή: Μουγκογιάννης (2011) Γενικότερα ο ενεργειακός βαθμός απόδοσης των μονάδων αποτέφρωσης είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των άλλων μονάδων στην περίπτωση ανάκτησης ενέργειας από τη θερμική επεξεργασία των στερεών αποβλήτων. Μεγαλύτερο είναι και το εύρος δυναμικότητας των μονάδων αποτέφρωσης από αυτά της πυρόλυσης και αεριοποίησης. 153

161 Στον πίνακα που ακολουθεί αποτυπώνεται ποιοτικά η περιβαλλοντική αποτίμηση-σύγκριση των μεθόδων. Πίνακας 6.7: Επιπτώσεις από κάθε μέθοδο θερμικής επεξεργασίας Πηγή: Αθανασιάδη (2011) 154

162 Τέλος, ακολουθεί πίνακας τεχνικής σύγκρισης των μεθόδων. Πίνακας 6.8: Τεχνική σύγκριση μεθόδων θερμικής επεξεργασίας Πηγή: Αθανασιάδη (2011) ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Οι μονάδες θερμικής επεξεργασίας παρουσιάζουν μεγάλο κόστος κατασκευής αλλά και λειτουργίας. Το κόστος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το είδος της εφαρμοζόμενης τεχνολογίας (η πυρόλυση αποτελεί ακριβότερη διεργασία από την αποτέφρωση), τη δυναμικότητα και το βαθμό απόδοσης της μονάδας, τη σύσταση των παραγόμενων αποβλήτων, τη δυνατότητα πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται καθώς και την τιμή πώλησής της. 155

163 Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στην Ελλάδα, τα gate fees για την καύση των ΑΣΑ θα κυμαίνονται για μια μονάδα ετήσιας δυναμικότητας τόνων στα 70 /tn ΑΣΑ και για ετήσιας δυναμικότητας τόνων στα 60 /tn ΑΣΑ. [ τα gate fees αντιπροσωπεύουν τη μονάδα (συνήθως ανά τόνο) πληρωμής από την τοπική αρχή στον πάροχο υπηρεσιών διαχείρισης των ΑΣΑ ]. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται τα gate fees σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Πίνακας 6.9: Gate Fees για χώρες της Ευρώπης Πηγή: Αθανασιάδη (2011) Στα μέσα στης δεκαετίας στου 90 στην Ολλανδία, ένας αποτεφρωτής δυναμικότητας τόνων ημερησίως στοίχισε περί τα 500 εκ. δολάρια. Πιο πρόσφατα στοιχεία του 1999, αναφέρουν στην Ιαπωνία κόστος αποτεφρωτών 658 εκ. & 808 εκ. δολάρια για 200 & 400 τόνους καύσης ημερησίως. Το λειτουργικό κόστος είναι επίσης υψηλό, όμως διαφέρει από χώρα σε χώρα και κυμαίνεται από 21 έως 332 ευρώ ανά τόνο στο οποίο πρέπει να προστεθεί και το κόστος απόθεσης των επικίνδυνων παραγώγων που κυμαίνεται από 8 έως 363 ευρώ ανά τόνο. Παρ ολ αυτά, το Μάιο το 2006 παρουσιάστηκαν στη Βιέννη εκθέσεις που φέρουν την αξιοποίηση των αστικών στερεών αποβλήτων, είτε για ηλεκτρική, είτε για θερμική ενέργεια να φέρει παραπλήσιο κόστος με αυτό της υγειονομικής τους ταφής. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα ενδεχόμενα κόστη σε μια υποθετική μονάδα στην Ελλάδα, βασιζόμενα σε υποθέσεις. (Ψωμάς 2005) 156

164 Πίνακας 6.10: Ενδεχόμενα κόστη υποθετικών μονάδων στην Ελλάδα Πηγή: Αθανασιάδη (2011) Ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης κόστισε περίπου 35 εκατ. Ευρώ με λειτουργικό κόστος από 5 έως 20 ευρώ ανά τόνο. Παρακάτω παρατίθεται σχετικός πίνακας με το συγκριτικό κόστος καύσης απορριμμάτων σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες. Πίνακας 6.11: Κόστη καύσης και διαχείρισης τεφρών σε χώρες της Ευρώπης Πηγή: Λεονταράκης (2013) Να σημειωθεί πως με βάση ορισμένους υπολογισμούς, τα έσοδα για το έτος 2020 για την Ελλάδα σε περίπτωση λειτουργίας μονάδας καύσης υπολογίζονται στα 9,7 εκατ. Ευρώ. 157

165 6.3 ΕΝΑΝΤΙΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΥΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ Επιπτώσεις στον άνθρωπο Η καύση ή αλλιώς θερμική επεξεργασία των αποβλήτων, αποτελεί διαδικασία μετατροπής της χημικής σύνθεσης του υλικού και μεταβολής της τοξικότητάς του, δεν πρόκειται για καταστροφή ύλης. Ακόμα και σε περίπτωση τέλειας καύσης, θα εξακολουθούσε να υπάρχει το πρόβλημα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αέριο που ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Κατά τη διάρκεια της καύσης, τα αέρια υποπροϊόντα οδεύονται προς την καμινάδα, ψύχονται και ορισμένα άτομα επανασυνδέονται και σχηματίζουν ενώσεις μερικές φόρες πιο τοξικές από τις ουσίες που καίγονται. Εκτός από τις αέριες εκπομπές, παράγονται και στερεά τοξικά απόβλητα (στη σκουριά και τέφρα) αλλά και υγρά. Είναι γεγονός πως μειώνεται σημαντικά το βάρος και ο όγκος των απορριμμάτων. Συχνά γίνεται λόγος για μείωση έως και 90%, παρ ολ αυτά φαίνεται το ποσοστό αυτό να αγγίζει το 45% εάν συνυπολογιστεί η τέφρα που απομένει. Επίσης, υπολογίζεται πως το βάρος των αποβλήτων καταλήγει να είναι το 1/3 του αρχικού, χωρίς όμως να υπολογίζονται οι αέριες εκπομπές. Κατά την καύση εκλύονται: Α) Διοξίνες Β) Τοξικά βαρέα μέταλλα, όπως: - Υδράργυρος, - Μόλυβδος (Προκαλεί νευρολογικές διαταραχές, ζημίες στους πνεύμονες και τα νεφρά, και μαθησιακά προβλήματα στα μικρά παιδιά), - Κάδμιο (Προκαλεί ζημίες στα νεφρά, διαταραχές στους πνεύμονες, ενώ οι υψηλές δόσεις καταστρέφουν τελείως τους πνεύμονες και μπορεί να επιφέρουν ακόμη και το θάνατο), - Αρσενικό (Καταστρέφει πολλούς ιστούς περιλαμβανομένων των νεύρων, του στομάχου, των εντέρων και του δέρματος, προκαλεί μειωμένη παραγωγή ερυθρών και λευκών αιμοσφαιρίων και καρδιακή αρρυθμία), - Χρώμιο (Καταστρέφει το ρινικό σύστημα, τους πνεύμονες και το στομάχι), - Βηρύλλιο (Προκαλεί χρόνια προβλήματα στους πνεύμονες) 158

166 Γ) Διάφορα επιβλαβή μικροσωματίδια για την υγεία Δ) Τέφρες Επιπτώσεις στο περιβάλλον Υπολογίζεται πως για κάθε τόνο καιόμενου υλικού παράγονται 557 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, ποσότητα που καταλήγει σε αέρια μορφή στην ατμόσφαιρα και επιδρά σημαντικά στην αλλαγή του κλίματος μέσω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν πως δεν παρατηρούνται σημαντικές αέριες εκπομπές κατά τη διάρκεια της πυρόλυσης και της αεριοποίησης καθώς οι επιβλαβείς ουσίες συγκρατούνται στην τέφρα, ενώ το βασικό αέριο που παράγεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο. Αντιθέτως, κατά την καύση εκλύονται μεγαλύτερο ποσοστό αέριων ρύπων που οξύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ενώ επιβαρύνεται σημαντικά και το περιβάλλον με βαρέα μέταλλα και διοξίνες. Υποστηρίζεται πως η υγειονομική ταφή απορριμμάτων συμβάλλει επίσης σημαντικά στην έκλυση αέριων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ενώ για ισοστάθμιση των αρνητικών τέτοιας μονάδας αναφέρεται η εκμετάλλευση από την παραγωγή ενέργειας. Παρά τα ενδεχόμενα πλεονεκτήματα της καύσης σε σχέση με την υγειονομική ταφή, η πρόληψη της μείωσης στην πηγή, η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση υπερέχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό ως μέθοδος διαχείρισης απορριμμάτων. (Ψωμάς 2005) ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΥΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ Η σύγκριση της ανακύκλωσης ή υγειονομικής ταφής και της καύσης μπορεί να γίνει εύκολα με την παράθεση πινάκων σύγκρισης, όπως αυτές δημοσιοποίησε η Greenpeace. Αρχικά, σύγκριση σε ενεργειακό επίπεδο για κάθε υλικό ξεχωριστά της ανακύκλωσης και της καύσης: 159

167 Πίνακας 6.12: Ενεργειακή σύγκριση καύσης - ανακύκλωσης Πηγή: Ψωμάς (2005) Στη συνέχεια, σύγκριση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της υγειονομικής ταφής και της καύσης. Πίνακας 6.13: σύγκριση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου υγειονομικής ταφής και καύσης Πηγή: Ψωμάς (2005) 160

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ Ν.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ Ν.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ Ν.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ HOTEL ACROPOL Αθήνα - 25 Ιουνίου 2008 ΟΜΙΛΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΟΥΡΝΑΣ Πρόεδρος του Συνδέσμου Ο.Τ.Α. Μείζονος Θεσσαλονίκης ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Ο.Τ.Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Ομάδα Εργασίας Σταύρος Γιαννόπουλος, Αγρονόμος και Τοπογράφος Μηχανικός, Πολιτικός Μηχανικός, Καθηγητής ΑΠΘ Ειρήνη Δημούδη, Πολιτικός Μηχανικός,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Διαχείρηση στερεών αποβλήτων

ΜΑΘΗΜΑ: Διαχείρηση στερεών αποβλήτων ΜΑΘΗΜΑ: Διαχείρηση στερεών αποβλήτων ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Καθηγητής Σεραφείμ Σαββίδης ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα Πτυχιακή Εργασία : πόλη των Σερρών

Θέμα Πτυχιακή Εργασία : πόλη των Σερρών Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σερρών Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Γεωπληροφορική και Τοπογραφία Θέμα Πτυχιακή Εργασία : Διαχείριση Αστικών Απορριμμάτων στην πόλη των Σερρών Επιμέλεια: Γκότσικα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ενότητα 4: Στερεά απόβλητα (Μέρος 1 ο ) Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Κατανόηση των ορισμών στερεά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ

ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ 1 Η Ελλάδα βρίσκεται σε οριακή καμπή στο ζήτημα των απορριμμάτων. Με βάση τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, το μέλλον προδιαγράφεται ζοφερό και δύσκολο.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΩΣ ΠΟΡΟΙ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΩΣ ΠΟΡΟΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΩΣ ΠΟΡΟΙ Αγγελική Καλλία Αντωνίου Δρ. Νομικής, Δικηγόρος, ankallia@auth.gr 2 δισ. τόνοι αποβλήτων /χρόνο παράγονται στην

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 2012

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 2012 ΔΗΜΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 212 Το 212 ο Δήμος Ελευσίνας συνέχισε την οργάνωση της

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑ Α ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική και Εργαλεία Διαχείρισης στερεών αποβλήτων

Πολιτική και Εργαλεία Διαχείρισης στερεών αποβλήτων Πολιτική και Εργαλεία Διαχείρισης στερεών αποβλήτων Σωκράτης Φάμελλος, Χημικός Μηχανικός MSc, Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ/ΤΚΜ Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Προημερίδα HELECO 2011 22/03/2010 Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑ Α ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

Λαρισαίων στην πορεία προς µια Κοινωνία. Ανακύκλωσης ΗΜΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Ιωακειµίδου Ξένια Αντιδήµαρχος Καθαριότητας

Λαρισαίων στην πορεία προς µια Κοινωνία. Ανακύκλωσης ΗΜΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Ιωακειµίδου Ξένια Αντιδήµαρχος Καθαριότητας Η συµβολή του ήµου Λαρισαίων στην πορεία προς µια Κοινωνία Ανακύκλωσης ΗΜΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ιωακειµίδου Ξένια Αντιδήµαρχος Καθαριότητας 1 Ο ήµος Λαρισαίων µετά τον Καλλικράτη

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τους Ο.Τ.Α. του νομού Θεσσαλονίκης

Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τους Ο.Τ.Α. του νομού Θεσσαλονίκης Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τους Ο.Τ.Α. του νομού Θεσσαλονίκης Σ. Γιαννόπουλος 1, Κ. Πλάκας 2 και Ε. Δημούδη 3 1 Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Απορριμμάτων

Διαχείριση Απορριμμάτων Διαχείριση Απορριμμάτων Βιβλιογραφικές πηγές Περιβαλλοντική Τεχνολογία, 2008, Α. Ανδρεαδάκης κ.α., Κεφάλαιο 7, Εκδόσεις Συμμετρία (κατά κύριο λόγο) Introduction to Environmental Engineering and Science,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΒΒΑΣ ΧΙΟΝΙΔΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΣΑΒΒΑΣ ΧΙΟΝΙΔΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΧΙΟΝΙΔΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Στερεά απόβλητα είναι τα υλικά από τα οποία ο κάτοχος τους θέλει ή είναι υποχρεωμένος να απαλλαγεί σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Δύο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 2013

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 2013 ΔΗΜΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 213 Το 213 ο Δήμος Ελευσίνας συνέχισε την οργάνωση της

Διαβάστε περισσότερα

Δεν μας αξίζει! Αλλάζουμε. Αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα! τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Δεν μας αξίζει! Αλλάζουμε. Αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα! τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Δεν μας αξίζει! Αλλάζουμε τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων Αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα! ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 8selido.indd 2 12/1/10 8:38 AM Η κατάσταση σήμερα Στην Περιφέρειά μας

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης Μαμάη 3, 10440, Αθήνα, Τηλ: 210-82.24.481 www.ecorec.gr Κλεισόβης 9, 10677 Αθήνα, Τηλ: 210-38.40.774-5 www.greenpeace.gr Μαμάη 3, 10440 Αθήνα Τηλ: 210 8228795 www.medsos.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Σπύρος Κωνσταντόπουλος Πολιτικός Μηχανικός Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Ιωαννιτών Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Περίγραμμα Παρουσίασης Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;»

Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;» Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;» Λέξεις κλειδιά: Απορρίμματα, ανακύκλωση, ρύπανση, υγεία, προστασία περιβάλλοντος, ΧΥΤΥ, ΧΑΔΑ Εισαγωγή Απόβλητα ένα επίκαιρο ζήτημα, που αποτελεί διαχρονικά

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση για τη Διαβούλευση

Παρουσίαση για τη Διαβούλευση Παρουσίαση για τη Διαβούλευση Νομικό Πλαίσιο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Τοπικό (Δημοτικό) Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΑΔΑ) Διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

Η Ανακύκλωση Αποβλήτων στην Ελλάδα.

Η Ανακύκλωση Αποβλήτων στην Ελλάδα. Η Ανακύκλωση Αποβλήτων στην Ελλάδα. Δρα Αδαμάντιου Δ. Σκορδίλη Γεν. Δ/ντή Ε.Ο.ΑΝ. ΕΛ.ΙΝ.Υ.ΑΕ. ΑΘΗΝΑ 2012 Παραγωγή Αποβλήτων στην ΕΕ Οικιακά 241 εκατ τον. Βιομηχανικά 427» Κατασκευές 510» Ενέργεια - Δραστ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ. Ειρήνη Βασιλάκη. αρχιτέκτων μηχανικός χωροτάκτης Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ. Ειρήνη Βασιλάκη. αρχιτέκτων μηχανικός χωροτάκτης Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ 2008/98/ ΕΚ "ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ" Ειρήνη Βασιλάκη αρχιτέκτων μηχανικός χωροτάκτης Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Οδηγία

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση στην Ελλάδα Νομοθεσία και Προγράμματα

Ανακύκλωση στην Ελλάδα Νομοθεσία και Προγράμματα Ανακύκλωση στην Ελλάδα Νομοθεσία και Προγράμματα Αδαμάντιου Σκορδίλη Πρόεδρος ΕΠΕΔ-Προιστάμενος Προιστάμενος ΓΕΔΣΑΠ Εκτίμηση Παραγωγής Απορ/μάτων στην Ελλάδα 6.000 5.000 4.000 tn x 10 3 3.000 2.000 1.000

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΤΠΚ Δωδεκανήσου Ο.Π για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων Ν. Ρόδου

Πρόταση ΤΠΚ Δωδεκανήσου Ο.Π για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων Ν. Ρόδου Πρόταση ΤΠΚ Δωδεκανήσου Ο.Π για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων Ν. Ρόδου 1. Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ) Με τον όρο Αστικά Στερεά Απόβλητα εννοούμε τα οικιακά απόβλητα και όσα λόγω της φύσης ή σύνθεσης,

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση Αποβλήτων Συσκευασίας. Ηεικόνασήμερα.

Ανακύκλωση Αποβλήτων Συσκευασίας. Ηεικόνασήμερα. Ανακύκλωση Αποβλήτων Συσκευασίας. Ηεικόνασήμερα. Σεπτέμβριος 2008 Ιστορικό Αύγουστος 2001: Ψήφιση του Νόμου 2939/01 Φεβρ. 2003: Έγκριση του Συστήματος Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης «ΣΣΕΔ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Ιωάννης Μαχαίρας ΥΠΕΧΩΔΕ Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων 3η Πανελλήνια Σύνοδος ΦΟΔΣΑ. Χανιά, 2-4 Ιουλίου 2009 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΗΣ Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα Προστατεύει από τα Απόβλητα Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ ενισχύει την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αποβλήτων βελτιώνει την Ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατ. Μακεδονίας Θράκης ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ Α.Ε. Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο / Fax

Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατ. Μακεδονίας Θράκης ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ Α.Ε. Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο / Fax Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατ. Μακεδονίας Θράκης ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ Α.Ε. Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο / Fax : ΠΡΟΣ: Κομοτηνή 11-02-2008 Αριθ. Πρωτ.: 97 Θέμα : Σύμβαση συνεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΡΟΔΟΥ. Ολοκληρωμένη διαχείριση Αποβλήτων Βήματα στην Κατεύθυνση της Αειφορίας. Εισηγητής : Χατζηδιάκος Φώτης Δήμαρχος Ρόδου.

ΔΗΜΟΣ ΡΟΔΟΥ. Ολοκληρωμένη διαχείριση Αποβλήτων Βήματα στην Κατεύθυνση της Αειφορίας. Εισηγητής : Χατζηδιάκος Φώτης Δήμαρχος Ρόδου. ΔΗΜΟΣ ΡΟΔΟΥ Εισηγητής : Χατζηδιάκος Φώτης Δήμαρχος Ρόδου Ολοκληρωμένη διαχείριση Αποβλήτων Στρατηγική μας ήταν η εκπόνηση και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού διαχείρισης των αποβλήτων του Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018

Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018 Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018 Περίληψη Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο τουριστικός τομέας παράγει 35 εκατ.

Διαβάστε περισσότερα

Το Ε. Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ και η διαχείριση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων στην προγραμματική περίοδο

Το Ε. Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ και η διαχείριση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων στην προγραμματική περίοδο Το Ε. Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ και η διαχείριση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων στην προγραμματική περίοδο 2014-2020. ΑΣΤΙΚΑ ΒΙΟΑΠΟΔΟΜΗΣΙΜΑ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ Εισηγητής : Βασίλης Στοϊλόπουλος Λάρισα, 11-6-2015 Εθνικά σχέδια διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΑ (ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ) ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 2011

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΑ (ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ) ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 2011 Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΑ (ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ) ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 211 Το 211 ο Δήμος Ελευσίνας συνέχισε την οργάνωση της διαλογής στην πηγή και διαχειρίστηκε με πρότυπο και σύννομο τρόπο το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων Τοπικό σχέδιο Δήμου Θεσσαλονίκης

Στρατηγική ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων Τοπικό σχέδιο Δήμου Θεσσαλονίκης Στρατηγική ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων Τοπικό σχέδιο Δήμου Θεσσαλονίκης Αθανάσιος Παππάς Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος & Καθαριότητας 1 ο Αναπτυξιακό Συνέδριο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων της Αττικής (Νεο ΠΕΣΔΑ)

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων της Αττικής (Νεο ΠΕΣΔΑ) Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων της Αττικής (Νεο ΠΕΣΔΑ) Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής Αφροδίτη Μπιζά, Αντιπρόεδρος Ε ΣΝΑ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΣΔΑ Το Περιφερειακό Σχέδιο διαχείρισης Αποβλήτων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 2014

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 2014 ΔΗΜΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.) ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΤΟ 214 Το 214 ο Δήμος Ελευσίνας συνέχισε την οργάνωση της

Διαβάστε περισσότερα

Διάθεση αστικών αποβλήτων αποβλήτων στην στην ΕΕ % 30 XYT XY A Αποτέφρ φ ωση Ανακύ κ κλω κ ση λω & Κομποστ.

Διάθεση αστικών αποβλήτων αποβλήτων στην στην ΕΕ % 30 XYT XY A Αποτέφρ φ ωση Ανακύ κ κλω κ ση λω & Κομποστ. Η Aνακύκλωση Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα. Παρόν και προοπτικές Αδαμάντιου Δ. Σκορδίλη Δρ ος Χημικού Μηχανικού Προσυνεδριακή Εκδήλωση HELECO Πάτρα 2010 Παραγωγή Αποβλήτων στην ΕΕ Οικιακά 241 εκατ τον.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΣ Α

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΣ Α ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΣ Α Αρφανάκου Αναστασία ΥΠΕΚΑ Γραφείο Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων Θεσμικό Πλαίσιο για την Ανακύκλωση Νόμος 4042/ 2012 (ενσωμάτωση

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτική διαχείριση στερεών απορριμμάτων. Αδαμάντιος Σκορδίλης Δρ Χημικός Μηχανικός

Εναλλακτική διαχείριση στερεών απορριμμάτων. Αδαμάντιος Σκορδίλης Δρ Χημικός Μηχανικός 1 Εναλλακτική διαχείριση στερεών απορριμμάτων Αδαμάντιος Σκορδίλης Δρ Χημικός Μηχανικός Η διαχείριση των στερεών απορριμμάτων αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα, δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό, αλλά πολιτικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ - Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ - Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ - Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Σε ότι έχει να κάνει με τις γενικότερες επί του θέματος της εναλλακτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ. Α.Α.Ε. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ν. Πλαστήρα 6, 69100, Κομοτηνή

ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ. Α.Α.Ε. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ν. Πλαστήρα 6, 69100, Κομοτηνή Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και Ανακύκλωση στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης (ΠΑΜΘ) Δημήτρης Δερματάς Γενικός Διευθυντής ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ. Α.Α.Ε. ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ. Α.Α.Ε. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ «PAY AS YOU THROW» ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ. Νατάσσα Νηστικάκη Ειδικός Σύμβουλος Δημάρχου Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, MBA, PhD

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ «PAY AS YOU THROW» ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ. Νατάσσα Νηστικάκη Ειδικός Σύμβουλος Δημάρχου Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, MBA, PhD ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ «PAY AS YOU THROW» ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ Νατάσσα Νηστικάκη Ειδικός Σύμβουλος Δημάρχου Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, MBA, PhD Οκτώβριος 2013 Σύστημα «Πληρώνω Όσο Πετάω» To «Pay As You Throw»

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΟΙΜΙΟ Η Στρατηγική της Περιφέρειας Πελοποννήσου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στοχεύει αφενός στην υλοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Εφαρμογή του ΠΕΣΔΑΚ στην Π.Ε. Λασιθίου Εφαρμογή του ΠΕ.Σ.Δ.Α. ΚΡΗΤΗΣ Γιώργος Μανασάκης Σκοπός ενός σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων Η Ανάλυση και η αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Σ χ ε δ ι α σ μ o ς. Α π ο κ ο μ ι δ h. Μ ε τ α φ o ρ τ ω σ η. Μ ε τ α φ ο ρ a. Α ν α κ y κ λ ω σ η. Κ α θ α ρ ι σ μ o ς. Ε π ε ξ ε ρ γ α σ i α

Σ χ ε δ ι α σ μ o ς. Α π ο κ ο μ ι δ h. Μ ε τ α φ o ρ τ ω σ η. Μ ε τ α φ ο ρ a. Α ν α κ y κ λ ω σ η. Κ α θ α ρ ι σ μ o ς. Ε π ε ξ ε ρ γ α σ i α Σ χ ε δ ι α σ μ o ς Α π ο κ ο μ ι δ h Μ ε τ α φ o ρ τ ω σ η Μ ε τ α φ ο ρ a Α ν α κ y κ λ ω σ η Κ α θ α ρ ι σ μ o ς Ε π ε ξ ε ρ γ α σ i α Π λ y σ η κ a δ ω ν Ολυμπιακοί Αγώνες Αθήνα 2004 Χάρη στη μακρόχρονη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΗΜΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΥΧΟΝ ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΑΠΟ ΕΟΑΝ

ΣΧΕΔΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΗΜΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΥΧΟΝ ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΑΠΟ ΕΟΑΝ ΣΧΕΔΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΗΜΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΥΧΟΝ ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΑΠΟ ΕΟΑΝ Αθήνα, 25 Μαρτίου 2014 1. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διάθεση αστικών αποβλήτων αποβλήτων στην στην ΕΕ % 30 XYT XY A Αποτέφρ φ ωση Ανακύ κ κλω κ ση λω & Κομποστ.

Διάθεση αστικών αποβλήτων αποβλήτων στην στην ΕΕ % 30 XYT XY A Αποτέφρ φ ωση Ανακύ κ κλω κ ση λω & Κομποστ. Η Aνακύκλωση ύ λ Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα. Παρόν και προοπτικές Αδαμάντιου Δ. Σκορδίλη Δρ ος Χημικού Μηχανικού Ecotec 2010 Παραγωγή Αποβλήτων στην ΕΕ Οικιακά 241 εκατ τον. Βιομηχανικά 427» Κατασκευές

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Κάτια Λαζαρίδη Πρόεδρος ΔΣ ΕΟΑΝ Αναπλ. Καθηγήτρια, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Κάτια Λαζαρίδη Πρόεδρος ΔΣ ΕΟΑΝ Αναπλ. Καθηγήτρια, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Κάτια Λαζαρίδη Πρόεδρος ΔΣ ΕΟΑΝ Αναπλ. Καθηγήτρια, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Εισήγηση στην Ημερίδα της Π.Ε.Δ. Κεντρικής Μακεδονίας: Ανακύκλωση συσκευασιών

Διαβάστε περισσότερα

Η εναλλακτική διαχείριση αποβλητών συσκευασιών στην Ελλάδα Πρακτικές και νέες εξελίξεις

Η εναλλακτική διαχείριση αποβλητών συσκευασιών στην Ελλάδα Πρακτικές και νέες εξελίξεις Η εναλλακτική διαχείριση αποβλητών συσκευασιών στην Ελλάδα Πρακτικές και νέες εξελίξεις Αργυρώ Ρεμούνδου ΕΟΑΝ Διεύθυνση Εναλλακτικής Διαχείρισης Τμήμα ΣΕΔ 15.02.2019 Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ)

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος του ΕΟΑΝ στην ανακύκλωση Εμπειρίες και προοπτικές

Ο ρόλος του ΕΟΑΝ στην ανακύκλωση Εμπειρίες και προοπτικές Ο ρόλος του ΕΟΑΝ στην ανακύκλωση Εμπειρίες και προοπτικές Ρ. Χαριτοπούλου, Δρ.-Μηχ. Διευθύντρια Εναλλακτικής Διαχείρισης ΕΟΑΝ - HRA Βασικές Αρχές Εναλλακτικής Διαχείρισης Η αρχή της ιεράρχησης των δράσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΟΡΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΦΟΔΣΑ) ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ: ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ENERGYWASTE: Ενεργειακή αξιοποίηση μη ανακυκλώσιμου κλάσματος ΑΣΑ. Κωνσταντίνος Πούλιος

ENERGYWASTE: Ενεργειακή αξιοποίηση μη ανακυκλώσιμου κλάσματος ΑΣΑ. Κωνσταντίνος Πούλιος ENERGYWASTE: Ενεργειακή αξιοποίηση μη ανακυκλώσιμου κλάσματος ΑΣΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Β. Δραστηριότητες μεταφοράς και επεξεργασίας (κομποστοποίησης - διαλογής - διαχωρισμού) αστικών αποβλήτων σε επίπεδο Δήμου / λοιπών Δήμων

Β. Δραστηριότητες μεταφοράς και επεξεργασίας (κομποστοποίησης - διαλογής - διαχωρισμού) αστικών αποβλήτων σε επίπεδο Δήμου / λοιπών Δήμων 0.3 Σύνοψη Πρότασης Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης (ΤΣΔ) Αποβλήτων Δήμου Λευκάδας Α. Δραστηριότητες πρόληψης και διαλογής στην πηγή Λαμβάνουν χώρα σε επίπεδο Δήμου και μέσω αυτών επιδιώκεται η εκτροπή του

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση Αποβλήτων Συσκευασίας. Οι δραστηριότητες του ΣΣΕΔ-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ.

Αξιοποίηση Αποβλήτων Συσκευασίας. Οι δραστηριότητες του ΣΣΕΔ-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ. Αξιοποίηση Αποβλήτων Συσκευασίας. Οι δραστηριότητες του ΣΣΕΔ-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ. ΧΑΝΙΑ 3/7/2009 Συνοπτική παρουσίαση ΕΕΑΑ Ιστορικό Αύγ. 2001: Ψήφιση του Νόμου 2939/01 Φεβρ. 2003: από το ΥΠΕΧΩΔΕ Έγκριση του ΣΣΕΔ

Διαβάστε περισσότερα

Η ανακύκλωση στο Δήμο Αθηναίων. Παρόν και Προοπτικές.

Η ανακύκλωση στο Δήμο Αθηναίων. Παρόν και Προοπτικές. Η ανακύκλωση στο Δήμο Αθηναίων. Παρόν και Προοπτικές. Οι συχνές φυσικές καταστροφές που οφείλονται στις κλιματικές αλλαγές έχουν καταστήσει κατανοητό σε όλους ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι μείζονoς

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Κυρκίτσος Φίλιππος, Δρ. Περιβαλλοντολόγος Πρόεδρος Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης Ημερίδα «Πράσινο Επιχειρείν και Τοπική Αυτοδιοίκηση»

Διαβάστε περισσότερα

Δρ Αδαμάντιος Σκορδίλης XANIA 2009

Δρ Αδαμάντιος Σκορδίλης XANIA 2009 Η Ανακύκλωση των Απορριμμάτων Δρ Αδαμάντιος Σκορδίλης XANIA 2009 Ν 2939 Βασικό στοιχείο του Νόμου είναι η Συμμετοχή των Χρηστών και Καταναλωτών στην Αλυσίδα διαχείρισης των Αποβλήτων. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων

Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε. Despina Kallidromitou Managing Director 27, Monemvasias str. 151 25 MAROUSI, ATHENS -GREECE T: +30 210 6898622, F: +30 210 6842420 email: kallidromitou@epsilon.gr Σύμβαση: τελος 2012 Ανάδοχο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ. Μαρία Δημητρίου Δ τάξη

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ. Μαρία Δημητρίου Δ τάξη ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ Μαρία Δημητρίου Δ τάξη Τι είναι η ανακύκλωση; Τι είναι ανακύκλωση Τι είναι ανακύκλωση Ανακύκλωση; Είναι η διαδικασία μέσα από την οποία επιτυγχάνεται η εκ νέου χρήση των υλικών συσκευασίας

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση των Απορριμμάτων και βιώσιμη Ανάπτυξη

Διαχείριση των Απορριμμάτων και βιώσιμη Ανάπτυξη Διαχείριση των Απορριμμάτων και βιώσιμη Ανάπτυξη Δρα Αδαμάντιου Δ. Σκορδίλη Γεν. Δ/ντή Ε.Ο.ΑΝ. ΕΔΕΣΣΑ 2013 Πολιτική πρώτων υλών Ιδια πολιτική σημαινει το 2050 140 δισ.τόνοι δηλ 3πλάσιο του 2000 45% του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ «PAY AS YOU THROW» ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ. Ζαχαρίας Εμμ. Δοξαστάκης Δήμαρχος Χερσονήσου

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ «PAY AS YOU THROW» ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ. Ζαχαρίας Εμμ. Δοξαστάκης Δήμαρχος Χερσονήσου ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ «PAY AS YOU THROW» ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ Ζαχαρίας Εμμ. Δοξαστάκης Δήμαρχος Χερσονήσου Σεπτέμβριος 2013 Ο Δήμος βρίσκεται στο βορειο- ανατολικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου.

Διαβάστε περισσότερα

Η Εναλλακτική Διαχείριση Συσκευασιών και Αλλων Προϊόντων

Η Εναλλακτική Διαχείριση Συσκευασιών και Αλλων Προϊόντων Η Εναλλακτική Διαχείριση Συσκευασιών και Αλλων Προϊόντων Δρ Αδαμάντιος Σκορδίλης Πρόεδρος ΕΠΕΔ και Προϊστάμενος ΓΕΔΣΑΠ Αθήνα 2008 Υφιστάμενο Θεσμικό Πλαίσιο Ν.. 2939/01 ΚΥΑ 29407/02 ΚΥΑ 50910/03 Βασικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά και οικολογικά λύση Τ Ε Τ Α Ρ Τ Η 12-10-2011 στις 7.00 μ.μ. στην αίθουσα της ΠΟΕ-ΟΤΑ, Καρόλου 24, πλ. Μεταξουργείου

Διαβάστε περισσότερα

Στην πόλη μας Σχ.έτος:

Στην πόλη μας Σχ.έτος: Στην πόλη μας Σχ.έτος:2015-2016 Υπεύθυνοι καθηγητές: Πετσούκη Άννα Παλιάτσου Ουρανία Πριόβολος Θεοφάνης 1 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ Ως απορρίμματα ή απόβλητα ορίζονται υπολείμματα τροφών και αντικείμενα τα οποία έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Κινητοποιώντας τον πολίτη: δράσεις αναβάθμισης της διαχείρισης αποβλήτων στο Δ. Αγίου Δημητρίου

Κινητοποιώντας τον πολίτη: δράσεις αναβάθμισης της διαχείρισης αποβλήτων στο Δ. Αγίου Δημητρίου Κινητοποιώντας τον πολίτη: δράσεις αναβάθμισης της διαχείρισης αποβλήτων στο Δ. Αγίου Δημητρίου Αικατερίνη Ασημακοπούλου Αντιδήμαρχος Προστασίας Περιβάλλοντος & Ποιότητας Ζωής Ο Δήμος Αγίου Δημητρίου Έκταση

Διαβάστε περισσότερα

Βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων: Μία ολοκληρωμένη αποκεντρωμένη προσέγγιση

Βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων: Μία ολοκληρωμένη αποκεντρωμένη προσέγγιση ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων: Μία ολοκληρωμένη αποκεντρωμένη προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Προκλήσεις και Πρακτικές στη Διαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.)

Προκλήσεις και Πρακτικές στη Διαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.) Προκλήσεις και Πρακτικές στη Διαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.) Φράγκος Προκοπάς Πολιτικός Μηχανικός Διευθυντής Ομοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου (Ο.Σ.Ε.Ο.Κ.)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΤΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

ΑΤΤΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Αθήνα, Δευτέρα 26 Ιανουαρίου 2010 ΑΤΤΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΟΙΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ Σήμερα, που η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείρισης Αποβλήτων Δήμου Χίου

Διαχείρισης Αποβλήτων Δήμου Χίου Τοπικό Σχέδιο Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων Δήμου Χίου ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αντώνιος Μήλιας, Χημικός Μηχανικός, Γεν. Γραμματέας Δ. Χίου Δημήτριος Τσούχλης, Περιβαλλοντολόγος, Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Κρίσιμα σημεία στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων προς την κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας

Κρίσιμα σημεία στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων προς την κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας Κρίσιμα σημεία στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων προς την κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας Δρ. Σταυρούλα Τσιτσιφλή, Μ.Ε. Περιβάλλοντος ΤΕΕ ΠΤΚΔΘ, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΕ.Σ.Δ.Α. ΚΡΗΤΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΕ.Σ.Δ.Α. ΚΡΗΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΕ.Σ.Δ.Α. ΚΡΗΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Ε.Σ.Δ.Α.Κ. Εισηγητής: Στυλιανίδης Νικόλαος Πολιτικός Μηχ. ΕΜΠ, ΜSc MBA Προϊστάμενος Τ.Υ. ΕΣΔΑΚ ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΟΡΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΦΟΔΣΑ) ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΧΡΗΜ/ΣΗ: «ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ από το πρακτικό της 10 ης /2015 τακτικής συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του Δήμου Προσοτσάνης

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ από το πρακτικό της 10 ης /2015 τακτικής συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του Δήμου Προσοτσάνης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΔΡΑΜΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ από το πρακτικό της 10 ης /2015 τακτικής συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του Δήμου Προσοτσάνης Στην Προσοτσάνη

Διαβάστε περισσότερα

Έχουμε μπει σε μια νέα εποχή που η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί από τις μεγαλύτερες προκλήσεις παγκοσμίως.

Έχουμε μπει σε μια νέα εποχή που η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί από τις μεγαλύτερες προκλήσεις παγκοσμίως. 3 Η ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΦΟΔΣΑ Έχουμε μπει σε μια νέα εποχή που η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί από τις μεγαλύτερες προκλήσεις παγκοσμίως. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η διασφάλιση ενεργειακής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΣΤΟΧΟI: ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΘΗΤΩΝ ΜΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΗΛ.ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΗΛ.ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΗΛ.ΣΥΣΚΕΥΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.7.2014 COM(2014) 397 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της Πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα,

Διαβάστε περισσότερα

Βιώσιμες πρακτικές ολοκληρωμένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων

Βιώσιμες πρακτικές ολοκληρωμένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων Βιώσιμες πρακτικές ολοκληρωμένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων ΕΠ.ΑΝ.Α. Α.Ε. Επεξεργασία Ανάκτηση Αποβλήτων Α.Ε. Α.Ε. Corporate Waste & Recycling Conference, Conference, 26.06.2012, Αμφιθέατρο ΟΤΕ Academy,

Διαβάστε περισσότερα

Κάτια Λαζαρίδη. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Γενική Γραμματέας ΕΕΔΣΑ klasaridi@hua.gr

Κάτια Λαζαρίδη. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Γενική Γραμματέας ΕΕΔΣΑ klasaridi@hua.gr Βιοαποδομήσιμα απόβλητα: Μηχανική Βιολογική Επεξεργασία & Διαλογή στην Πηγή, δύο συμπληρωματικές προσεγγίσεις Κάτια Λαζαρίδη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Γενική Γραμματέας ΕΕΔΣΑ klasaridi@hua.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1. ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ.: Ρεύμα αποβλήτου Νομοθεσία ΕΣΔΑ Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απόβλητα (ΚΥΑ 29407/3508/2002) Βιοαπόβλητα (απόβλητα τροφών, εστιατορείων, κήπων, πάρκων)

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπιμότητα της θερμικής επεξεργασίας στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα. Νικόλαος Μουσιόπουλος

Σκοπιμότητα της θερμικής επεξεργασίας στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα. Νικόλαος Μουσιόπουλος Σκοπιμότητα της θερμικής επεξεργασίας στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα Νικόλαος Μουσιόπουλος Το τέλος πύλης ΧΥΤΑ ως παράγοντας προώθησης της θερμικής επεξεργασίας Ενεργειακή αξιοποίηση Διαχείριση ΑΣΑ στην

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟΙ ΣΕ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ - ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ. Κυρκίτσος Φίλιππος Δρ. Περιβαλλοντολόγος

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟΙ ΣΕ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ - ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ. Κυρκίτσος Φίλιππος Δρ. Περιβαλλοντολόγος ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟΙ ΣΕ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ - ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Κυρκίτσος Φίλιππος Δρ. Περιβαλλοντολόγος Πρόεδρος Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης (ΟΕΑ) Εκδήλωση ΤΕΕ Ξενοδοχείο ELECTRA PALACE

Διαβάστε περισσότερα

Λάρισα - Αίτηση για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας 2016

Λάρισα - Αίτηση για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας 2016 7. Παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων 7A. Παρουσίαση κατάστασης H διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων στο Δήμο Λαρισαίων εντάσσεται και συμβαδίζει με την γενικότερη στρατηγική που προβλέπεται στον

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ. 3 η Άσκηση - Εισαγωγή. Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ. 3 η Άσκηση - Εισαγωγή. Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π. ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 3 η Άσκηση - Εισαγωγή Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος

Διαβάστε περισσότερα

LIFE ENV/GR/ Δεκεμβρίου 2015

LIFE ENV/GR/ Δεκεμβρίου 2015 30 Δεκεμβρίου 2015 ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Το πρόγραμμα LIFE είναι το χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον, συμβάλλοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΥΞΗΘΕΙ Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΥΞΗΘΕΙ Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΥΞΗΘΕΙ Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΥΡΚΙΤΣΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΔΡ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ GREEN DOT HILTON PARK

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Αγαπητοί/ες κύριοι/ες,

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Αγαπητοί/ες κύριοι/ες, Αγαπητοί/ες κύριοι/ες, ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Η Ελλάδα, στα πλαίσια της ορθολογικής εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων με σκοπό την τελική τους διάθεση με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και ακολουθώντας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΟΡΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΦΟΔΣΑ) ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ: ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΩΡΙΜΑΝΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορική Αποβλήτων, τεχνική- Εμπορική Εργοληπτική Εταιρεία Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Και Εν Γένει Απορριμμάτων, Εξοπλισμός Ανακύκλωσης.

Μεταφορική Αποβλήτων, τεχνική- Εμπορική Εργοληπτική Εταιρεία Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Και Εν Γένει Απορριμμάτων, Εξοπλισμός Ανακύκλωσης. Μεταφορική Αποβλήτων, τεχνική- Εμπορική Εργοληπτική Εταιρεία Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Και Εν Γένει Απορριμμάτων, Εξοπλισμός Ανακύκλωσης. Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. Πατρών Άγιος Στέφανος,Τ.Κ.25200. ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ:

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτική Διαχείριση A.H.H.E. Δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας 2014

Εναλλακτική Διαχείριση A.H.H.E. Δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας 2014 Εναλλακτική Διαχείριση A.H.H.E. Δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας 2014 Δουζίνας Άκης Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού Το χρονικό δημιουργίας του συλλογικού συστήματός

Διαβάστε περισσότερα

Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων. Ιωάννης Μαχαίρας ΥΠΕΚΑ Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Αθήνα, 10 Φεβρουαρίου 2014

Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων. Ιωάννης Μαχαίρας ΥΠΕΚΑ Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Αθήνα, 10 Φεβρουαρίου 2014 Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων Ιωάννης Μαχαίρας ΥΠΕΚΑ Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Αθήνα, 10 Φεβρουαρίου 2014 Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων ΝΟΜΟΣ 4042/2012

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΔΡΑΝΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΑΕ ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ ΑΝΑΒΕ ΑΕ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΔΡΑΝΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΑΕ ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ ΑΝΑΒΕ ΑΕ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ Ετήσια Έκθεση 2012 ΜΑΙΟΣ 2013 1 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Ειδικός και αποκλειστικός σκοπός της εταιρείας (και υπό

Διαβάστε περισσότερα

Η ανακύκλωση στις νέες συνθήκες. Απολογισμός. Στόχοι. Προβλήματα.

Η ανακύκλωση στις νέες συνθήκες. Απολογισμός. Στόχοι. Προβλήματα. Η ανακύκλωση στις νέες συνθήκες. Απολογισμός. Στόχοι. Προβλήματα. Βασικές Αρχές Εναλλακτικής Διαχείρισης Η αρχή της ιεράρχησης των δράσεων και εργασιών διαχείρισης των αποβλήτων Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ. Α.Α.Ε. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗ: ΜΕΛΕΤΕΣ ΩΡΙΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΜΕΑ) ΚΑΙ ΧΩΡΟΥ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε χρόνο οι Ευρωπαίοι παράγουν 25 εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων Το 2015 ανακυκλώθηκε κατά μέσο όρο το 45% των απορριμμάτων πλαστικών

Κάθε χρόνο οι Ευρωπαίοι παράγουν 25 εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων Το 2015 ανακυκλώθηκε κατά μέσο όρο το 45% των απορριμμάτων πλαστικών Κάθε χρόνο οι Ευρωπαίοι παράγουν 25 εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων Το 2015 ανακυκλώθηκε κατά μέσο όρο το 45% των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών στην ΕΕ Το 2010 μέσο Ευρωπαίος χρησιμοποίησε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ. Maria Loizidou

ΣΧΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ. Maria Loizidou ΣΧΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Maria Loizidou mloiz@chemeng.ntua.gr 1 Διαχείριση στερεών Αστικών Απορριμάτων Ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης αστικών αποβλήτων, περιλαμβάνει την εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων Ευάγγελος Καπετάνιος «Ο

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ»

«ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ» «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ» Εισηγήτρια: Άννα Μίχου Γενική Διευθύντρια Ανατολική Α.Ε Εισαγωγή Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων (αστικών και βιομηχανικών) αποτελεί ένα σύνθετο και κρίσιμο πρόβλημα για

Διαβάστε περισσότερα

Παντελής Παντελάρας Χημικός Μηχανικός Μέλος ΜΕΠΑΑ ΤΕΕ

Παντελής Παντελάρας Χημικός Μηχανικός Μέλος ΜΕΠΑΑ ΤΕΕ Παντελής Παντελάρας Χημικός Μηχανικός Μέλος ΜΕΠΑΑ ΤΕΕ Η συνέπεια της ανάπτυξης σε μιά παγκόσμια οικονομία, είναι η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής και της κατανάλωσης. Αποτέλεσμα : υπερβολική αύξηση

Διαβάστε περισσότερα