OIKONOMIKO EΛTIO. ΠΡOΣΤΑΣΙΑ ΤOY ΠΕΡΙΒΑΛΛONTOΣ: ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΘΕΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΚΡOΠΡOΘΕΣΜΑ... σελ. 3

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "OIKONOMIKO EΛTIO. ΠΡOΣΤΑΣΙΑ ΤOY ΠΕΡΙΒΑΛΛONTOΣ: ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΘΕΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΚΡOΠΡOΘΕΣΜΑ... σελ. 3"

Transcript

1 OIKONOMIKO EΛTIO ΠΡOΣΤΑΣΙΑ ΤOY ΠΕΡΙΒΑΛΛONTOΣ: ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΘΕΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΚΡOΠΡOΘΕΣΜΑ σελ. 3 ΠΡOΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ Α ΥΝΑΤΩΝ: ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΘΕΙ Η ΚOINΩΝΙΚΗ ΣΥΝOXH σελ. 22 ΠΡOΣΤΑΣΙΑ ΤOY KΑΤΑΝΑΛΩΤΗ: ΓΙΑ ΝΑ ΙΑΣΦΑΛΙΣΘΕΙ Η ΕΥΡΥΘΜΗ ΛΕΙΤOYΡΓΙΑ ΤΗΣ AΓOΡΑΣ σελ. 37 ΒΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ σελ. 55 TPIMHNIAIA EK OΣH / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 / TEYXOΣ 103

2 OIKONOMIKO EΛTIO ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 TEYXOΣ 103 Tο Oικονοµικό ελτίο, πέραν του πληροφοριακού χαρακτήρος του, αποβλέπει στη συµβολή της Alpha Bank σε επίκαιρους οικονοµικούς προβλη- µατισµούς. Tα κείµενά του συντάσσονται κατά κανόνα από τα στελέχη της ιευθύνσεως Oικονοµικών Mελετών της Tραπέζης. Eπιτρέπεται η αναδηµοσίευση µε την παράκληση να αναφέρεται η πηγή και να στέλνονται στον εκδότη τα σχετικά δηµοσιεύµατα. Tριµηνιαία Έκδοση της Alpha Bank A.E. Yπεύθυνος σύµφωνα µε το Nόµο: M. E. Mασουράκης Σταδίου 40, AΘHNAI Eπιµέλεια / Παραγωγή: metadesign for good 2 OIKONOMIKO E TIO

3 ƒo π OY ƒπµ ONTO : π À Ãπ π À ª ƒo ƒo ª ÈÛ ÁˆÁ Σε παγκόσµιο επίπεδο αυξάνονται οι µελέτες και οι προειδοποιήσεις για τις εξαιρετικά δυσµενείς επιπτώσεις από την συντελούµενη κλιµατική αλλαγή. Τα φαινόµενα επιδεινώσεως ή/και καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος φαίνεται να εντείνονται τα τελευταία έτη. Σε παγκόσµιο επίπεδο αυξάνονται οι µελέτες και οι προειδοποιήσεις για τις εξαιρετικά δυσµενείς επιπτώσεις από την συντελούµενη κλιµατική αλλαγή, η οποία, όπως εκτιµάται, έχει ήδη οδηγήσει σε άνοδο της µέσης θερµοκρασίας της Γης κατά 0,76 C από το 1850 µέχρι σήµερα, µε την κανονική µέση θερµοκρασία να κυµαίνεται µέχρι πρόσφατα γύρω στους 15 C. Από πολλές πλευρές υποστηρίζεται ότι ορισµένες δυσµενείς επιπτώσεις αυτής της εξελίξεως σε πολλές περιοχές της Γης είναι ήδη εµφανείς. Εκτιµάται δε, ότι εάν δεν ασκηθεί αποτελεσµατική πολιτική περιορισµού των επιπτώσεων της αλλαγής του κλίµατος σε παγκόσµιο επίπεδο, στην καλύτερη των περιπτώσεων, η αύξηση της θερµοκρασίας του πλανήτη θα κυµανθεί, έως το 2100, από 1,8 C έως 4 C, σε σχέση µε τα επίπεδα του Γενικά, λαµβάνοντας υπόψη το συντηρητικότερο σενάριο, η άνοδος της µέσης θερµοκρασίας εκτιµάται ότι θα υπερβεί τους 2 C. Η αύξηση αυτή, αν πραγµατοποιηθεί, θα είναι τριπλάσια έως εξαπλάσια από την αύξηση της θερµοκρασίας που γνώρισε ο Πλανήτης από την προβιοµηχανική εποχή έως σήµερα. È ÁÚ ÌÌ 1. ÎappleÔÌapple CO2, 2003 (ÂÎ Ù. ÙfiÓÔÈ) Ó ƒˆû πó π appleˆó ÂÚÌ Ó Ó ÓˆÌ.µ Û ÏÂÈÔ πù Ï. ÔÚ ªÂÍÈÎfi ÏÏ πú Ó ÛÙÚ Ï. ÊÚÈÎ πûapple Ó O ÎÚ Ó ÔÏˆÓ Ô. Ú µú ÈÏ πó ÔÓËÛ Ï Ó Ë Ô ÚÎ OÏÏ Ó ÏÁÂÚ ÎÛÙ Ó ª Ï ÈÛ µâóâ Ô Ï Á appleùô Ó. Ú. ÌÈÚ. ÚÁÂÓÙÈÓ Û µ ÏÁÈÔ O ÌappleÂÎÈÛÙ Ó ÎÈÛÙ Ó ƒô Ì Ó ÏÏ 1.509, ,6 865, ,4 586,1 557,5 487,3 456,8 416,7 408,2 382,1 371,7 364,9 331,8 313,1 308,3 302,9 298,9 295,6 246,4 220,4 176,9 164,0 159,5 156,7 144,2 139,9 135,3 127,7 127,1 126,2 123,8 114,4 111,4 110, , , ËÁ : Environmental Indicators, ÓˆÌ Ó ŒıÓË, ÌÊˆÓ Ì ÙËÓ 4Ë ŒÎıÂÛË ÙË È Î ÂÚÓËÙÈÎ appleèùúôapple ÁÈ ÙËÓ ÏÏ Á ÙÔ Ï Ì ÙÔ (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) ÙˆÓ ÓˆÌ ÓˆÓ ıóòó. 3 OIKONOMIKO E TIO

4 Σύµφωνα µε την Πράσινη Βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (COM τελικό), µεταξύ των πλέον ευάλωτων περιοχών της Ευρώπης στις πιο πάνω µεταβολές της θερµοκρασίας συγκαταλέγεται η Νότια Ευρώπη, η Ελλάδα και το σύνολο της λεκάνης της Μεσογείου, όπου η προβλεπόµενη αύξηση της θερµοκρασίας θα είναι +4,0 o C στην περίοδο , σε σύγκριση µε την περίοδο Η εκτεταµένη αναφορά των πιο πάνω εκτιµήσεων από τα µέσα ενηµερώσεως συνοδεύεται συνήθως και από συσχέτισή τους µε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία έτη σε διάφορες περιοχές του Πλανήτη, είτε µε την εµφάνιση µεγάλων περιόδων ανοµβρίας και αυξηµένων θερµοκρασιών, είτε µε την επικράτηση καταστροφικών βροχοπτώσεων και πληµµυρών (όπως, π.χ., στο Ηνωµένο Βασίλειο τον Ιούλιο του 2007). Ένας από τους πιο σηµαντικούς ενοχοποιητικούς παράγοντες για την απειλούµενη κλιµατική αλλαγή θεωρείται η διατάραξη (έξαρση) του φαινοµένου του θερµοκηπίου εξαιτίας της αύξησης των εκποµπών και της συγκεντρώσεως των αερίων του θερµοκηπίου (global greenhouse gasses, ή GHG) καθώς και της έκλυσης άλλων στοιχείων, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC's) που προκαλούνται απο τις ανθρώπινες δραστηριότητες στη σύγχρονη εποχή. Ειδικότερα, αποτέλεσµα της κλιµατικής αλλαγής και της ανόδου της θερµοκρασίας εκτιµάται ότι θα είναι η σταδιακή τήξη των πολικών πάγων και η άνοδος της επιφάνειας της θαλάσσης που θα θέσει σε κίνδυνο πολλές περιοχές και θα προκαλέσει την ανάγκη µεγάλων πληθυσµιακών µετακινήσεων έως το Επίσης, αναφέρονται σηµαντικοί κίνδυνοι, όπως η έλλειψη πόσιµου νερού, η εµφάνιση λιµών λόγω αλλοιώσεων στα τρόφιµα και ουσιαστικές έµµεσες επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων. Τέλος, αναφέρονται ορισµένες βασικές φυσικές και βιολογικές διαδικασίες που προκύπτουν από την αλλαγή του κλίµατος (π.χ., πρόωρη ανθοφορία των δένδρων), ενώ εκτιµάται ότι έως το 2080 περισσότερα από τα µισά είδη φυτών της Ευρώπης ενδέχεται να καταστούν ευάλωτα ή απειλούµενα, µε διατάραξη σηµαντικών οικοσυστηµάτων και του φυσικού περιβάλλοντος που είναι πολύτιµα για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Ένας από τους πιο σηµαντικούς ενοχοποιητικούς παράγοντες για την απειλούµενη κλιµατική αλλαγή θεωρείται η διατάραξη (έξαρση) του φαινοµένου του θερµοκηπίου εξαιτίας της αύξησης των εκποµπών και της συγκεντρώσεως των αερίων του θερµοκηπίου (global greenhouse gasses, ή GHG) καθώς και της έκλυσης άλλων στοιχείων, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC's) που προκαλούνται απο τις ανθρώπινες δραστηριότητες στη σύγχρονη εποχή. Όπως εκτιµάται από το IPCC (2007), οι εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου έχουν αυξηθεί κατά 70% µεταξύ του 1970 και του 2004 και κατά 24% µεταξύ του 1990 και του Ιδιαίτερα µεγάλη ήταν η αύξηση των εκποµπών του διοξειδίου του άνθρακα (CO2), ενώ η µεγαλύτερη αύξηση των εκποµπών GHG στην περίοδο προήλθε από τους τοµείς της ενέργειας (+145%), των µεταφορών (+120%), της βιοµηχανίας (+65%) και από τη µείωση των δασών και τις αλλαγές στις χρήσεις γης (+40%) 2. Γενικά, τα τρία τέταρτα της παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα από τον ανθρώπινο παράγοντα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίµων στην παραγωγή, ενώ το υπόλοιπο µέρος προέρχεται από αλλαγές κυρίως από τον προοδευτικό περιορισµό των δασών. 2 IPCC (2007), Climate Change 2007: Mitigation of Climate Change, Working Group III. 4 OIKONOMIKO E TIO

5 Η παραγωγή αερίων που επιτείνει το φαινόµενο του θερµοκηπίου (GHG) έχει ενταθεί τα τελευταία έτη εκτός των άλλων και από την ένταξη της Κίνας, της Ινδίας και άλλων αναδυόµενων αγορών στην παγκόσµια οικονοµία της ελεύθερης αγοράς µε την τεράστια αύξηση της παραγωγικής τους ικανότητας και τη χρήση µεθόδων παραγωγής που συνεπάγονται ταχεία αύξηση των εκποµπών GHG. Επιπλέον, εντείνεται η ένταξη στο παγκόσµιο παραγωγικό κύκλωµα και των χωρών της Αφρικής, των οποίων το συγκριτικό πλεονέκτηµα έγκειται στην εντονότερη χρήση των φυσικών πόρων και της τεχνολογίας για παραγωγή ενέργειας από άνθρακα και η ανάπτυξή τους θα οδηγήσει στην περαιτέρω µείωση του δασικού πλούτου της ηπείρου. Αυτές οι εξελίξεις οδηγούν σε περαιτέρω επιτάχυνση των εκποµπών GHG. Γενικά, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις µελετών των Ηνωµένων Εθνών, τα τελευταία 50 έτη, όπου βελτιώθηκε εντυπωσιακά η οικονοµική και κοινωνική ευηµερία των λαών, οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν συµβάλει στη µεταβολή των οικοσυστηµάτων παγκοσµίως, ταχύτερα από κάθε άλλη αντίστοιχη περίοδο στην ιστορία, ενώ σηµειώνονται τάσεις εξαντλήσεως των φυσικών πόρων µε µη βιώσιµους ρυθµούς. Οι δυσµενείς περιβαλλοντικές εξελίξεις οφείλονται κατά κύριο λόγο στη δηµογραφική έκρηξη, στην εντατικοποίηση της προσπάθειας για ανάπτυξη και αύξηση της ευηµερίας από ένα συνεχώς αυξανόµενο ποσοστό του πληθυσµού της Γης και στην υπερβολική συγκέντρωση του πληθυσµού στις πόλεις. Σε τελευταία ανάλυση, όµως, οι πιο πάνω δυσµενείς περιβαλλοντικές εξελίξεις οφείλονται κατά κύριο λόγο στους ακόλουθους παράγοντες: α) Στη δηµογραφική έκρηξη, µε τον πληθυσµό της Γης να υπερδιπλασιάζεται τα τελευταία 50 έτη, από 3,02 δις το 1960 στα 6,06 δις το 2000, ενώ προβλέπεται να φθάσει τα 9 δις το β) Στην εντατικοποίηση της προσπάθειας για ανάπτυξη και αύξηση της ευηµερίας από ένα συνεχώς αυξανόµενο ποσοστό του πληθυσµού της Γης µε εντεινόµενη χρήση των παραγωγικών πηγών που προσφέρει ο Πλανήτης στο τεχνολογικό και οργανωτικό περιβάλλον που δηµιουργούν οι ανθρώπινες κοινωνίες. γ) Στην υπερβολική συγκέντρωση του πληθυσµού στις πόλεις, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόµενες οικονοµίες και στη διόγκωση του µεγέθους των πόλεων όχι µόνο λόγω της αυξήσεως του πληθυσµού τους, αλλά και λόγω της προσπάθειας των πολιτών για βελτίωση των όρων διαβιώσεως σε συνεχώς µεγαλύτερες κατοικίες, µε ταχέως αυξανόµενο τον αριθµό των αυτοκινήτων και µε ραγδαία αύξηση της καταναλώσεως ενέργειας για θέρµανση, κλιµατισµό, µετακίνηση, κ.λπ. Η αύξηση των εκποµπών GHG και οι δυσµενείς συνέπειες που προκύπτουν από αυτή είναι αποτέλεσµα των ανωτέρω παραγόντων και εξελίξεων. Σηµειώνεται δε ότι η αύξηση αυτή θα ήταν πολύ µεγαλύτερη αν στις τελευταίες δεκαετίες δεν είχε σηµειωθεί παγκοσµίως ταχεία τεχνολογική πρόοδος και µετατροπή των µεθόδων παραγωγής µε χρήση τεχνολογιών πολύ φιλικότερων προς το περιβάλλον σε σύγκριση µε το παρελθόν, ιδιαίτερα στις αναπτυγµένες κοινωνίες. Για παράδειγµα, η κατανάλωση ενέργειας ανά µονάδα προϊόντος έχει µειωθεί δραστικά τις τελευταίες δεκαετίες σε όλες τις χώρες (αναπτυγµένες και αναπτυσσό- µενες), µε αποτέλεσµα ο υπερ-διπλασιασµός της τιµής του πετρελαίου στη δεκαετία του 2000 να έχει ελάχιστες επιπτώσεις στην παγκόσµια ανάπτυξη, αντίθετα µε ό,τι συνέβη στη δεκαετία του OIKONOMIKO E TIO

6 Είναι αναπόφευκτο ότι πολλές από τις αναπτυσσόµενες χώρες χρησιµοποιούν ακόµη τεχνολογίες εξαιρετικά επιβαρυντικές για το περιβάλλον καθώς αυτές οι τεχνολογίες είναι διαθέσιµες και κατανοητές σε αυτές τις χώρες µέχρι σήµερα. Σε πολλές αναπτυγµένες και αναπτυσσόµενες οικονοµίες δεν τιµολογείται σωστά το κόστος που προκαλείται στο περιβάλλον από την κατανάλωση ενέργειας που παράγεται από ορυκτά καύσιµα, µε αποτέλεσµα αυτά τα καύσιµα να προσφέρονται στους καταναλωτές και στις επιχειρήσεις σε σχετικά χαµηλές τιµές κυρίως λόγω της χαµηλής φορολογίας. Ωστόσο, η κατανάλωση ενέργειας συνεχίζει να αυξάνεται µε υψηλό ρυθµό συµβάλλοντας πράγµατι στην υψηλή αύξηση των εκποµπών GHG για τους ακόλουθους απλούς λόγους: α) Η παγκόσµια ανάπτυξη τα τελευταία έτη ξεπερνά το 5% ετησίως, κυρίως λόγω της δυναµικής αναπτυξιακής πορείας των αναπτυσσόµενων περιοχών του Πλανήτη και ιδιαίτερα των χωρών όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και άλλων αναδυόµενων αγορών µε πληθυσµό άνω των 3 δισεκατοµµυρίων. β) Είναι αναπόφευκτο ότι πολλές από τις αναπτυσσόµενες χώρες χρησιµοποιούν ακόµη τεχνολογίες εξαιρετικά επιβαρυντικές για το περιβάλλον καθώς αυτές οι τεχνολογίες είναι διαθέσιµες και κατανοητές σε αυτές τις χώρες µέχρι σήµερα. Επιπλέον, τα περιβαλλοντικά πρότυπα που επιβάλλουν στις παραγωγικές τους µονάδες αυτές οι χώρες µπορεί να είναι πολύ χαλαρά, γιατί έτσι πιστεύουν ότι εξασφαλίζουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτηµα στην παραγωγή έναντι των επιχειρήσεων στις αναπτυγµένες χώρες. γ) Σε πολλές αναπτυγµένες και αναπτυσσόµενες οικονοµίες δεν τιµολογείται σωστά το κόστος που προκαλείται στο περιβάλλον από την κατανάλωση ενέργειας που παράγεται από ορυκτά καύσιµα, µε αποτέλεσµα αυτά τα καύσιµα να προσφέρονται στους καταναλωτές και στις επιχειρήσεις σε σχετικά χαµηλές τιµές κυρίως λόγω της χαµηλής φορολογίας. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα αποτελούν οι πολύ χαµηλές τιµές της βενζίνης και των άλλων προϊόντων πετρελαίου στις ΗΠΑ, σε πολλές πετρελαιοπαραγωγές χώρες και ακόµη και στην Ελλάδα που συµβάλλουν στη συνεχή αύξηση της καταναλώσεως ενέργειας στις µεταφορές και την οικιακή χρήση. Ειδικότερα, στην Ελλάδα συµβαίνει συχνά να εφαρµόζονται ή να προτείνονται µέτρα κοινωνικής πολιτικής που λειτουργούν εις βάρος του περιβάλλοντος, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Οι πιο πάνω παράγοντες οδηγούν πράγµατι στην κατανάλωση ενέργειας και φυσικών πόρων ταχύτερα από τον ρυθµό της παραγωγής τους και, επίσης, επιβαρύνουν το φυσικό περιβάλλον µε ποσότητες αποβλήτων και ιδιαίτερα GHG που, όπως εκτιµάται, υπερβαίνουν την ικανότητα του περιβάλλοντος να τις απορροφήσει. Η επιδείνωση των προβληµάτων που αφορούν το περιβάλλον, µε επίκεντρο τη διατάραξη του φαινοµένου του θερµοκηπίου και τη διαφαινόµενη κλιµατική αλλαγή, έχει συµβάλει σε µία πρωτοφανή ενεργοποίηση της παγκόσµιας κοινότητας για την αντιµετώπισή τους. Σηµειώνεται ότι η πλειοψηφία του πληθυσµού στις αναπτυγµένες χώρες, όπως, π.χ., τo 65% του πληθυσµού στις ΗΠΑ, θεωρεί την υπερθέρµανση του Πλανήτη (global warming) ως ένα «πολύ ανησυχητικό» ενδεχόµενο. Το γεγονός αυτό ασκεί έντονες πιέσεις στις κυβερνήσεις των χωρών να συµµετάσχουν στην προσπάθεια που έχει αναληφθεί από τη διεθνή κοινότητα για την αποτροπή κατά το δυνατό των διαφαινόµενων δυσµενών κλιµατολογικών εξελίξεων που απειλούν να διαταράξουν την οµαλή διαβίωση και την ευηµερία των πολιτών σε παγκόσµιο επίπεδο. Όµως, ενώ φαίνεται να έχει ήδη διαµορφωθεί ένα σχετικά υψηλό επίπεδο συµφωνίας µεταξύ των χωρών για τη φύση και το µέγεθος της απειλούµενης καταστροφής από την κλιµατική αλλαγή και την υπερθέρµανση, εξακολουθούν ακόµη να υπάρχουν θεµελιώδεις διαφωνίες σχετικά µε τα µέτρα πολιτικής που θα πρέπει να αναληφθούν για την αποτελεσµατική αντιµετώπιση αυτής της απειλής. 6 OIKONOMIKO E TIO

7 Το Πρωτόκολλο του Κυότο και η υπερθέρµανση του Πλανήτη Για τη συγκράτηση των εκποµπών GHG σε παγκόσµιο επίπεδο υιοθετήθηκε το 1997 το Πρωτόκολλο του Κυότο που προέκυψε από τη Σύµβαση-Πλαίσιο για τις κλιµατικές αλλαγές που είχε υπογραφεί στην Παγκόσµια ιάσκεψη του Ρίο, τον Ιούνιο του Ó Î 1. ÀappleÔ Ú ˆÛË ÌÂÈÒÛˆ ÂÎappleÔÌappleÒÓ GHG ÛÙËÓ appleâú Ô Ô , Ó ÓÙÈ ÙÔ 1990 EE-15-8,00% -15-8,0% ÛıÔÓ, ÂÙÙÔÓ, ÈıÔ Ó, ÏÔ Î, ÏÔ ÂÓ -8,00% ÂÚÌ Ó, Ó -21,5% µô ÏÁ Ú, ƒô Ì Ó, Û -8,00% ÛÙÚ -13,0% -7,00% Ó. µ Û ÏÂÈÔ -12,5% Ó, π appleˆó -6,00% µ ÏÁÈÔ -7,0% O ÁÁ Ú, ÔÏˆÓ -6,00% πù Ï -6,5% ÚÔ Ù -5,00% OÏÏ Ó -6,0% ËÏ Ó 0,00% ÏÏ, ºÈÏ Ó 0,0% O ÎÚ Ó, ƒˆû 0,00% Ô Ë 5,0% ÔÚ ËÁ 1,00% πúï Ó 14,0% ÛÙÚ Ï 8,00% πûapple Ó 15,0% πûï Ó 10,00% ÏÏ 25,0% ŸÏ ÔÈ ÒÚ -5,20% ÔÚÙÔÁ Ï 28,0% ËÁ : ÚˆÙfiÎÔÏÏÔ fiùô Αν οι χώρες στις οποίες δεν έχουν επιβληθεί περιορισµοί πραγµατοποιήσουν µεγάλες επενδύσεις που συµβάλλουν στη µείωση των εκποµπών GHG στην περιοχή τους, τότε οι χώρες αυτές µπορούν να πωλήσουν τα ποσά µειώσεως των εκποµπών GHG που έχουν επιτύχει µέσω αυτών των επενδύσεων στις αναπτυγµένες οικονοµίες. Στο πλαίσιο της Συµβάσεως αυτής καθορίσθηκαν συγκεκριµένες δεσµεύσεις ανά χώρα για τον περιορισµό των εκποµπών των 6 αερίων GHG, µε στόχο τη µείωση των εκποµπών σε παγκόσµιο επίπεδο κατά 5,2% την περίοδο σε σχέση µε τα αντίστοιχα επίπεδα το 1990, ή κατά 29% σε σχέση µε το επίπεδο στο οποίο θα είχαν ανέλθει οι εκποµπές στην περίοδο χωρίς την εφαρµογή του Πρωτοκόλλου. Οι υποχρεώσεις περιορισµού των εκποµπών GHG επιβάλλονται στις αναπτυγµένες χώρες, ενώ στις δυναµικά αναπτυσσόµενες οικονοµίες που συµβάλλουν κατά κύριο λόγο στην αύξηση των εκποµπών GHG στην τρέχουσα περίοδο δεν επιβάλλεται κανείς περιορισµός. Αντίθετα, αν οι χώρες στις οποίες δεν έχουν επιβληθεί περιορισµοί πραγµατοποιήσουν µεγάλες επενδύσεις που συµβάλλουν στη µείωση των εκποµπών GHG στην περιοχή τους, τότε οι χώρες αυτές µπορούν να πωλήσουν τα ποσά µειώσεως των εκποµπών GHG που έχουν επιτύχει µέσω αυτών των επενδύσεων στις αναπτυγµένες οικονοµίες. Οι τελευταίες µπορούν να επιτύχουν τα ποσοστά µειώσεως των εκποµπών που τους έχουν επιβληθεί µε εξαγορά αυτών των µειώσεων από τις αναπτυσσόµενες οικονοµίες, ή/και από άλλες χώρες που έχουν επιτύχει µεγαλύτερη µείωση των εκποµπών GHG από ό,τι τους είχε επιβληθεί (το λεγόµενο εµπόριο ρύπων). Οι περιορισµοί που επιβλήθηκαν παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Tο Πρωτόκολλο του Κυότο απέκτησε νοµική ισχύ από τις 16 Φεβρουαρίου 2005, µε την επικύρωσή του από 55 χώρες που εξέπεµπαν το 61% των ρύπων το Σήµερα έχει επικυρωθεί από 169 χώρες, στις οποίες, όµως, δεν συµπεριλαµβάνονται οι ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ δικαιολογούν την απόφασή τους να µην επικυρώσουν το Πρωτόκολλο του Κυότο σηµειώνοντας ότι δεν επιθυµούν να αναλάβουν ποσοτικές δεσµεύσεις για τη µείωση των εκποµπών GHG, ιδιαίτερα όταν αυτό συνεπάγεται, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις τους, σηµαντική αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη της οικονοµίας τους. Πολύ δε περισσότερο, 7 OIKONOMIKO E TIO

8 όταν η αρνητική αυτή επίπτωση είναι δυσανάλογα µεγάλη σε σχέση µε την εκτιµώµενη ωφέλεια από την πλήρη εφαρµογή των ανωτέρω περιορισµών, δηλαδή τη µείωση της µέσης παγκόσµιας θερµοκρασίας το 2050 µόνο κατά 0,06 C. È ÁÚ ÌÌ 2. ÎappleÔÌapple CO2 applefi ÙË ÈÔÌË Ó : fióôè Ó $ 1 ÂÎ Ù. ƒˆû Ó. ÊÚÈÎ ƒô Ì Ó πó Û ÔÏˆÓ ª Ï ÈÛ Ï Ó Ë Ô ÚÎ ºÈÏÈapple Ó ÛÙÚ Ï O ÁÁ Ú. ÔÚ ÃÈÏ Ó ÏÏ µú ÈÏ ªÂÍÈÎfi ÔÚÙÔÁ Ï ÚÁÂÓÙÈÓ ºÈÏ Ó πûapple Ó µ ÏÁÈÔ OÏÏ Ó ÂÚÌ Ó πù Ï HÓ. µ Û ÏÂÈÔ ÛÙÚ π appleˆó Ó ÏÏ Ô Ë 3.077, , , , , , , , ,1 870,6 856,6 851,8 825,6 808,3 721,1 678,6 577,6 562,9 539,0 520,2 503,3 480,3 460,8 457,5 424,0 421,7 364,6 338,1 317,3 303,6 298,8 262,1 207, , ËÁ : Environmental Indicators, ÓˆÌ Ó ŒıÓË, 2007 Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι το Πρωτόκολλο του Κυότο µειονεκτεί κατά το ότι δεν επιβάλλει υποχρεώσεις περιορισµού των εκποµπών GHG σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, καθώς και σε άλλες αναδυόµενες αγορές, που συµβάλλουν κατά κύριο λόγο στην αύξηση των εκποµπών GHG κατά την τρέχουσα περίοδο. Επίσης, οι ΗΠΑ θεωρούν ότι το Πρωτόκολλο του Κυότο µειονεκτεί κατά το ότι δεν επιβάλλει υποχρεώσεις περιορισµού των εκποµπών GHG σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, καθώς και σε άλλες αναδυόµενες αγορές, που συµβάλλουν κατά κύριο λόγο στην αύξηση των εκποµπών GHG κατά την τρέχουσα περίοδο ( ιάγραµµα 2). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εκποµπές GHG στην Κίνα και την Ινδία την περίοδο έχουν αυξηθεί κατά 47% και 55% αντίστοιχα, ενώ στην ΕΕ-15 µειώθηκαν κατά -0,8% και στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 16%. Τέλος, οι ΗΠΑ δεν θεωρούν ότι η δική τους συµβολή στη µείωση των εκπο- µπών GHG σε παγκόσµιο επίπεδο είναι υποδεέστερη άλλων κρατών που έχουν δεχθεί να τους επιβληθούν συγκεκριµένοι ποσοτικοί στόχοι µειώσεως των εκποµπών. Σηµειώνουν ότι την περίοδο η αύξηση των εκπο- µπών CO2 στις ΗΠΑ ήταν µόνο 2,1%, ενώ στην ΕΕ-15 ήταν 4,5%. Αυτό δε συνέβη παρά το ότι την περίοδο αυτή η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ ήταν 9,1% στις ΗΠΑ έναντι 6,5% στην ΕΕ-15. Τέλος, µετά τη µεγάλη αύξηση της τιµής της βενζίνης µε παράλληλη βελτίωση και της ποιότητάς της τα τελευταία έτη στις ΗΠΑ και την επιβράδυνση της αναπτύξεως στην περίοδο σε επίπεδα κάτω του 2,0%, εκτιµάται ότι οι εκποµπές GHG στις ΗΠΑ θα είναι µειωµένες το 2008 συγκριτικά µε το Γενικά, οι στόχοι που έχουν τεθεί από το Πρωτόκολλο του Κυότο κρίνονται σήµερα εντελώς ανεπαρκείς σε σχέση µε την εκτιµώµενη σηµαντική αύξηση της µέσης θερµοκρασίας του Πλανήτη τα επόµενα 100 έτη. Επιπλέον, οι δυνα- 8 OIKONOMIKO E TIO

9 τότητες µειώσεως των εκποµπών GHG παγκοσµίως είναι ελάχιστες, χωρίς να τεθούν ουσιαστικοί περιορισµοί προς αυτή την κατεύθυνση στην Κίνα, την Ινδία, την Τουρκία, τη Βραζιλία και τις λοιπές ταχέως αναπτυσσόµενες οικονο- µίες. Πολλές από τις χώρες αυτές έχουν καταστεί τα τελευταία έτη πόλοι έλξεως ξένων άµεσων επενδύσεων και παγκοσµίου εµβέλειας παραγωγοί διεθνώς εµπορεύσιµων προϊόντων, µε χρήση αµφισβητούµενων πρακτικών υποτι- µήσεως των νοµισµάτων τους (µε συγκέντρωση συναλλαγµατικών διαθεσίµων τρισεκατοµµυρίων δολαρίων) και µειώσεως του κόστους παραγωγής τους, µε αυστηρό έλεγχο των εγχώριων µισθολογικών αµοιβών και µε αποφυγή της επιβολής των αναγκαίων περιορισµών για την προστασία του περιβάλλοντος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την πλευρά της θεωρεί ότι πρέπει να εντείνει τη συµβολή της στην επίτευξη µίας νέας συµφωνίας για τον περιορισµό των εκποµπών GHG σε παγκόσµιο επίπεδο. Έτσι στο Συµβούλιο Κορυφής της ΕΕ-27 τον Ιούνιο 2007 τα κράτη-µέλη συµφώνησαν να µειώσουν τις οικείες εκποµπές αερίων GHG κατά 20% έως το Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την πλευρά της θεωρεί ότι πρέπει να εντείνει τη συµβολή της στην επίτευξη µίας νέας συµφωνίας για τον περιορισµό των εκποµπών GHG σε παγκόσµιο επίπεδο. Έτσι, στο Συµβούλιο Κορυφής της ΕΕ- 27 τον Ιούνιο 2007 τα κράτη-µέλη συµφώνησαν να µειώσουν τις οικείες εκπο- µπές αερίων GHG κατά 20% έως το 2020 και, σε περίπτωση παγκόσµιας συµφωνίας (µε συµµετοχή της Κίνας και της Ινδίας), ο στόχος µπορεί να αυξηθεί σε µείωση των εκποµπών κατά 30%. Επιπλέον, πιέζουν για ανάληψη δεσµεύσεων για µείωση των εκποµπών των σχετικών αερίων κατά 50% έως το Το ερώτηµα είναι ποιο είναι το κόστος σε όρους διαφυγούσης αναπτύξεως που προκύπτει από την ανάληψη αυτών των δεσµεύσεων και αν το κόστος αυτό είναι ουσιαστικά αποδεκτό από την κοινωνία της κάθε χώρας. Όσον αφορά την Ελλάδα, η δαπάνη για καθαρές εισαγωγές πετρελαίου (εισαγωγές εξαγωγές) αυξήθηκε από 3,0 δις το 2001 σε 8,76 δις το 2006 (+192,3%), έναντι αυξήσεως της τιµής του πετρελαίου µόνο κατά 90,3%. Είχα- µε δηλαδή διπλασιασµό της καταναλώσεως πετρελαίου την 5ετία που οφείλεται: α) στο ότι η αύξηση των τιµών των προϊόντων πετρελαίου στην Ελλάδα ήταν κατά πολύ χαµηλότερη από την αύξηση των διεθνών τιµών του πετρελαίου λόγω της σηµαντικής µειώσεως της ειδικής φορολογίας στα προϊόντα πετρελαίου. Η φορολογία αυτή είναι χαµηλότερη στην Ελλάδα από τη µέση φορολογία στις χώρες της ΕΕ-25. β) Στη µεγάλη αύξηση του αριθµού των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα απο 4,54 εκατ. το 2001 στα 5,79 εκατ. σήµερα γ) Στη µεγάλη αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (Η/Ε) στην Ελλάδα αυξάνει µε ρυθµό άνω του 5,5% ετησίως, ένα σηµαντικό µέρος της οποίας παράγεται από πετρέλαιο. Επίσης οι τιµές της Η/Ε δεν αυξήθηκαν σύµφωνα µε την αύξηση του κόστους παραγωγής της, λόγω των αυξήσεων των τιµών του πετρελαίου, µε αποτέλεσµα τη µείωση των κερδών και των επενδύσεων της ΕΗ. δ) Στο γεγονός ότι η Ελλάδα δεν εφαρµόζει την Οδηγία της ΕΕ που προβλέπει µείωση της ενεργειακής καταναλώσεως στα κτήρια, ενώ η θέρµανση και η ψύξη των κτιρίων αντιπροσωπεύει το 40% περίπου της καταναλώσεως ενέργειας. Με αυτά τα δεδοµένα, για κάθε ευρώ του ΑΕΠ η Ελλάδα εκπέµπει CO2 κατά 48% υψηλότερο από το µέσο όρο της ΕΕ-27. Οι εκποµπές ανά κάτοικο στη χώρα µας φθάνουν τους 12,4 τόνους CO2 ετησίως, έναντι 11 τόνων στην ΕΕ- 27. Έτσι, ενώ η Ελλάδα είχε δεσµευθεί για αύξηση των εκποµπών CO2 µέχρι το 2010 όχι µεγαλύτερη του 25% έναντι του 1990, η αύξηση είχε ήδη υπερβεί το 25,4%. Επιπλέον, εκτιµάται ότι, αν δεν ληφθούν τα αναγκαία µέτρα, η αύξη- 9 OIKONOMIKO E TIO

10 ση των εκποµπών µπορεί να φτάσει το 38,4%-40% έως το Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο για την Ελλάδα τη µείωση των εκποµπών CO2 από τις βιοµηχανίες στα 69,1 εκατ. τόνους ετησίως από τα 82,89 εκατ. τόνους που θα εξέπεµπαν χωρίς τη λήψη µέτρων (1990: 59,89 εκατ. τόνους, µέσος όρος : 70 εκατ. τόνους). Επίσης, η Ελλάδα έχει την υποχρέωση να παράγει το 20,1% της Η/Ε από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) µέχρι το 2010, από 1% το Σχετικά µε τα ανωτέρω, σηµειώνονται τα ακόλουθα: α) Η κυριότερη πηγή εκποµπής CO2 στην Ελλάδα είναι η παραγωγή Η/Ε από λιγνίτη, όπου ο λιγνίτης αποτελεί σηµαντική πλουτοπαραγωγική πηγή της χώρας και το βασικό παράγοντα που το κόστος παραγωγής της Η/Ε και η τιµή στην οποία προσφέρεται στον καταναλωτή και στις επιχειρήσεις είναι µεταξύ των χαµηλότερων στην Ευρώπη. Η εγκατάλειψη της παραγωγής Η/Ε από λιγνίτη θα έχει ως συνέπεια την απαξίωση αυτού του σηµαντικού πόρου και τη σηµαντική αύξηση της τιµής της Η/Ε για τον καταναλωτή και τις επιχειρήσεις. Θα είχε επίσης αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη, η οποία ήδη απειλείται από την προϊούσα γήρανση του πληθυσµού. β) Η διαφαινόµενη, άλλωστε, αδυναµία αποτελεσµατικής τιµολογήσεως της Η/Ε στην Ελλάδα, στην οποία να λαµβάνεται υπόψη και το κόστος των αναγκαίων επενδύσεων για µείωση των εκποµπών GHG ακόµη και από τους λιγνιτικούς σταθµούς της ΕΗ, αποτελεί αντικίνητρο στη µείωση των εκποµπών αυτών. γ) Η προσπάθεια αναπτύξεως της παραγωγής Η/Ε από την αιολική ενέργεια έχει αντιµετωπισθεί εχθρικά από τους κατοίκους των περισσότερων περιοχών στις οποίες σχεδιάζεται η εγκατάσταση σταθµών αυτής της µορφής. Εποµένως, η επίτευξη του στόχου για παραγωγή του 20,1% της Η/Ε της χώρας από ΑΠΕ απαιτεί αποτελεσµατική ενηµέρωση των ενδιαφεροµένων και άµεση εφαρµογή του σχετικού χωροταξικού σχεδιασµού. δ) Ενώ η Βουλγαρία προχωρεί αποφασιστικά στην ανανέωση και επέκταση της παραγωγής Η/Ε από ατοµική ενέργεια, µε στόχο να εξάγει Η/Ε σε όλες τις γειτονικές χώρες και στην Ελλάδα µε σηµαντικά οφέλη, στην Ελλάδα αυτή η λύση προφανώς δεν συζητείται. Συµπερασµατικά, η µείωση των εκποµπών CO2 σε αναπτυσσόµενες χώρες όπως η Ελλάδα δεν µπορεί να προτείνεται και να συζητείται χωρίς να λαµβάνεται υπόψη το πραγµατικό κόστος για την κοινωνία και οι αναπτυξιακές επιπτώσεις της κάθε επιλογής. Είναι παραπλανητικό να υποστηρίζεται ότι µπορούµε να έχουµε ταυτόχρονα καί χαµηλές τιµές προϊόντων ενέργειας για τον καταναλωτή καί προστασία του περιβάλλοντος. Αγορά, κρατική παρέµβαση και προστασία του περιβάλλοντος Σύµφωνα µε µία, ευρέως διαδεδοµένη, άποψη, οι πιο πάνω δυσµενείς περιβαλλοντικές εξελίξεις οφείλονται στη λεγόµενη «άγρια ανάπτυξη» της παγκοσµίας οικονοµίας και στη σχετιζόµενη πίεση: α) για ταχεία αύξηση των εισοδηµάτων και του πλούτου και β) για ανταγωνιστικότητα των επιµέρους χωρών, επιχειρήσεων και ατόµων στη σηµερινή παγκοσµιοποιηµένη αγορά. Με αυτή την άποψη οι δυνάµεις της αγοράς και ο ανταγωνισµός ενοχοποιούνται και θεωρούνται ότι οδηγούν την ανθρώπινη κοινωνία προς την ένταση της αναπτυξιακής διαδικα- 10 OIKONOMIKO E TIO

11 σίας που τελικά, όπως υποστηρίζεται, ασκεί αφόρητη πίεση στα οικοσυστήµατα και εξαντλεί τους φυσικούς πόρους του πλανήτη µε µη βιώσιµους ρυθµούς. Η άποψη αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα για τους ακόλουθους λόγους: Πρώτον, φαίνεται να υποβαθµίζει τα τεράστια τεχνολογικά επιτεύγµατα και την αύξηση της ευηµερίας και του επιπέδου διαβιώσεως δισεκατοµµυρίων ανθρώπων τις τελευταίες δεκαετίες, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόµενες οικονοµίες, καθώς και τη συµβολή των δυνάµεων της αγοράς και των ανταγωνιστικών συνθηκών σε αυτή την εξέλιξη. εύτερον, οι υποστηριχτές των απόψεων αυτών φαίνεται να συγχέουν τη ραγδαία αύξηση του πληθυσµού του Πλανήτη και την επιθυµία όλο και περισσότερων χωρών και δισεκατοµµυρίων ανθρώπων σε παγκόσµιο επίπεδο να επιτύχουν υψηλότερα επίπεδα αναπτύξεως και ευηµερίας, όπως σηµειώθηκε στο προηγούµενο κεφάλαιο, µε τις αιτιάσεις περί «αγρίας αναπτύξεως» και περί πιέσεων για ανταγωνιστικότητα. Επίσης, από πολλές πλευρές υιοθετείται η άποψη ότι η τελική επιδίωξη των επί µέρους κρατών και της παγκόσµιας κοινωνίας πρέπει να είναι η εξασφάλιση συνθηκών βιώσιµης (αειφόρου) αναπτύξεως. Αειφόρος ανάπτυξη υπάρχει όταν η οικονοµική και κοινωνική ευηµερία των ανθρώπων στην τρέχουσα περίοδο δεν υποθηκεύει ή ακυρώνει τις προοπτικές και τις δυνατότητες των επόµενων γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες διαβιώσεως. È ÁÚ ÌÌ 3. µ ıìfi ÛÙÔÓ ÔappleÔ Ô Ë ÂappleÈ ˆÍË ÙË ÂÈÊfiÚÔ Ó appleù ͈ Â Ó È appleúôùâú ÈfiÙËÙ (1=Î ıfiïô, 10= applefiï ÙË) Ó ºÈÏ Ó ÛÙÚ ª Ï ÈÛ ÂÚÌ Ó Ô ÚÎ Ô Ë π appleˆó ÛÙÚ Ï OÏÏ Ó. ÔÚ ÃÈÏ Ó Ï Ó Ë µ ÏÁÈÔ πó O ÁÁ Ú ÏÏ Û ºÈÏÈappleapple Ó HÓ. µ Û ÏÂÈÔ ÏÏ Ó µú ÈÏ πûapple Ó ƒˆû ªÂÍÈÎfi ƒô Ì Ó πù Ï ÔÏˆÓ ÔÚÙÔÁ Ï ÚÁÂÓÙÈÓ 3,28 7,94 7,83 7,62 7,15 7,33 7,13 7,08 7,06 7,05 6,75 6,97 6,74 6,72 6,45 6,30 6,20 6,18 6,14 6,14 6,07 5,96 5,80 5,70 5,68 5,25 5,51 4,95 5,14 4,82 4,62 4,42 4,42 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 8,5 9,0 Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάπτυξη των οικονοµιών θα πρέπει να βασίζεται σε ένα οικονοµικό, κοινωνικό-πολιτικό και φυσικό περιβάλλον στο οποίο να διασφαλίζονται: α) οι βασικές αρχές λειτουργίας της δηµοκρατίας, της ισότητας ευκαιριών για όλους, της αλληλεγγύης, του κράτους δικαίου και του σεβασµού των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και β) η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ικανότητας της Γης να ευνοεί όλες της µορφές ζωής, στην τρέχουσα και στις µελλοντικές περιόδους. Η αειφόρος ανάπτυξη θα πρέπει να αποβλέπει στη συνεχή βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και των συνθηκών διαβιώσεώς τους στη Γη, τόσο της παρούσης όσο και των επόµενων γενε- 11 OIKONOMIKO E TIO

12 ών. Είναι, εποµένως, ευρύτερη έννοια και δεν αφορά µόνο το περιβάλλον. Ο βαθµός στον οποίο οι αρχές της αειφόρου αναπτύξεως επιδιώκονται σε διάφορες χώρες παρουσιάζεται στο ιάγραµµα 3. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει την εφαρµογή της αρχής της αειφόρου αναπτύξεως στο πλαίσιο της ελεύθερης λειτουργίας των µηχανισµών της αγοράς. Επιδιώκει την εγκαθίδρυση µίας δυναµικής οικονοµίας και µάλιστα της πιο ανταγωνιστικής οικονοµίας στον κόσµο, η οποία να λειτουργεί σε συνθήκες πλήρους απασχολήσεως, συνδυάζοντας τις επιδιώξεις της Στρατηγικής της Λισαβόνας µε την προστασία του περιβάλλοντος και των καταναλωτών, της υγείας των πολιτών και της εξασφαλίσεως της κοινωνικής συνοχής. Το περιβάλλον θεωρείται ως το κατ εξοχήν δηµόσιο αγαθό και τα φαινόµενα υποβαθµίσεως ή καταστροφής του εξηγούνται από την οικονοµική θεωρία περί δηµοσίων αγαθών και εξωτερικών οικονοµιών. Οι δυσµενείς εξελίξεις στον τοµέα εξηγούνται κατά ένα µέρος από τη συχνή υποτιµολόγηση του υψηλού κόστους των αρνητικών εξωτερικών οικονοµιών που συνεπάγεται η παραγωγική και καταναλωτική διαδικασία. Άλλωστε, το περιβάλλον θεωρείται ως το κατ εξοχήν δηµόσιο αγαθό και τα φαινόµενα υποβαθµίσεως ή καταστροφής του εξηγούνται από την οικονοµική θεωρία περί δηµοσίων αγαθών και εξωτερικών οικονοµιών. Όπως προαναφέρθηκε, οι δυσµενείς εξελίξεις στον τοµέα εξηγούνται κατά ένα µέρος από τη συχνή υποτιµολόγηση του υψηλού κόστους των αρνητικών εξωτερικών οικονο- µιών (µε τη µορφή της επιβαρύνσεως της ποιότητας ή της καταστροφής του περιβάλλοντος) που συνεπάγεται η παραγωγική και καταναλωτική διαδικασία σε επίπεδο επιχειρήσεων, νοικοκυριών και κρατών. Η οικονοµία της αγοράς αδυνατεί να λειτουργήσει αποτελεσµατικά χωρίς θεσµούς και σαφώς προσδιορισµένα δικαιώµατα ιδιοκτησίας. Η αρµοδιότητα σαφούς προσδιορισµού των δικαιωµάτων ιδιοκτησίας στην καθαρή ατµόσφαιρα, τα ύδατα και τα εδάφη ανήκει στο κράτος της κάθε χώρας και κατ επέκταση στην παγκόσµια κοινότητα. Στο πλαίσιο αυτό, στις περισσότερες χώρες του κόσµου το ισχύον νοµοθετικό πλαίσιο επιβάλλει: α) την καθαρότητα των υδάτων και την υγειονοµική αποχέτευση στις πόλεις και τα χωριά, β) τον περιορισµό των εκποµπών καυσαερίων από τα αυτοκίνητα, γ) ανώτατα επιτρεπτά όρια ρυπάνσεως του αέρα και των υδάτων από τις βιοµηχανίες, δ) εκπόνηση περιβαλλοντικών µελετών για κάθε µεγάλο έργο που αναλαµβάνεται µε στόχο την προστασία των πολύτιµων οικοσυστηµάτων, ε) αυστηρές ρυθµίσεις για την αποθήκευση τοξικών χηµικών ή ραδιενεργών ουσιών, στ) αυστηρές προδιαγραφές και οργανωτικές ρυθµίσεις για την οικολογική διαχείριση των απορριµµάτων (µε ανακύκλωση και καύση) και για τη λειτουργία και χωροθέτηση των χώρων υγειονοµικής ταφής των απορριµµάτων, κ.ά. Ειδικότερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκδοθεί πλήθος Οδηγιών και Κανονισµών που αποτελούν ένα ολοκληρωµένο πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος σε όλες τις χώρες µέλη, χωρίς να εµποδίζεται η λειτουργία των αγορών και η αναπτυξιακή διαδικασία. Τέλος, το άρθρο 24, παρ. 1, του ελληνικού Συντάγµατος (1975) ορίζει ότι: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους και δικαίωµα του καθενός». Επίσης, σε πολλές χώρες υπάρχουν σαφώς προσδιορισµένα χωροταξικά σχέδια, σχέδια χρήσεων γης και κτηµατολόγια µε τα οποία προσδιορίζεται τι ανήκει σε ποιόν, τι είναι δάσος και τι δεν είναι, ποιες οικονοµικές δραστηριότητες είναι δυνατόν να πραγµατοποιηθούν σε µία περιοχή και ποιες όχι, ποιες περιοχές είναι στα σχέδια πόλεως και ποιες όχι, πού (και υπό ποιες προϋποθέσεις) δύναται να κτίσει κανείς και πού όχι, κ.ά. Η αποκλειστική αρµοδιότητα του 12 OIKONOMIKO E TIO

13 Η αποτυχία που σηµειώνεται διεθνώς στον τοµέα της προστασίας του περιβάλλοντος αποτελεί σηµαντική αποτυχία του κράτους σε κάθε χώρα και στο πλαίσιο του διεθνούς διακρατικού συντονισµού, η οποία, εκτός των µεγάλων κινδύνων που συνεπάγεται για την ανθρωπότητα και για τις επιµέρους χώρες, θέτει και σηµαντικά εµπόδια στην οµαλή λειτουργία της αγοράς. Το πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος στην Ελλάδα Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο αυστηρά, άκαµπτα και απόλυτα νοµοθετικά πλαίσια για την προστασία του περιβάλλοντος παγκοσµίως, µε κορωνίδα το άρθρο 24 του Συντάγµατος και τη νοµολογία του Ε τµήµατος του Συµβουλίου της Επικρατείας. κράτους στον χωροταξικό σχεδιασµό προβλέπεται από την παρ. 2 του άρθρου 24 του Συντάγµατος, το οποίο ορίζει ότι: «H χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας, η διαµόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόµηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθµιστική αρµοδιότητα και τον έλεγχο του κράτους». Επίσης, «η σύνταξη εθνικού κτηµατολογίου συνιστά υποχρέωση του κράτους». Το χωροταξικό σχέδιο, ο προσδιορισµός των χρήσεων γης, των δασικών περιοχών και το εθνικό κτηµατολόγιο πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς από τους νόµους κάθε χώρας. Εποµένως, η αποτυχία που σηµειώνεται διεθνώς στον τοµέα της προστασίας του περιβάλλοντος αποτελεί σηµαντική αποτυχία του κράτους σε κάθε χώρα και στο πλαίσιο του διεθνούς διακρατικού συντονισµού, η οποία, εκτός των µεγάλων κινδύνων που συνεπάγεται για την ανθρωπότητα και για τις επιµέρους χώρες, θέτει και σηµαντικά εµπόδια στην οµαλή λειτουργία της αγοράς. Η αγορά λειτουργεί πολύ καλύτερα στις χώρες όπου τα δικαιώµατα ιδιοκτησίας στο περιβάλλον είναι σαφώς προσδιορισµένα και οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά είναι υποχρεωµένα να καταβάλουν το κόστος των φυσικών πόρων που χρησιµοποιούν, γνωρίζοντας ότι και οι ανταγωνιστές τους πράττουν το ίδιο. Αντίθετα, η αγορά βρίσκεται στο έλεος της γραφειοκρατίας και των ανεξέλεγκτων διοικητικών, ακόµη και δικαστικών, αποφάσεων, όταν κανείς δε γνωρίζει σε ποιόν ανήκει τι ή όταν η εφαρµογή των νόµων που προσδιορίζουν τα δικαιώµατα ιδιοκτησίας στο περιβάλλον πραγµατοποιείται µε ελαστικό τρόπο και κατά περίπτωση. Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο αυστηρά, άκαµπτα και απόλυτα νοµοθετικά πλαίσια για την προστασία του περιβάλλοντος παγκοσµίως, µε κορωνίδα το άρθρο 24 του Συντάγµατος και τη νοµολογία του Ε τµήµατος του Συµβουλίου της Επικρατείας. Το πλαίσιο όµως αυτό λειτουργεί σε µεγάλο βαθµό ως «θερµοκήπιο» για την ανεξέλεγκτη δράση, την αυθαίρετη δόµηση, την καταπάτηση και τελικά ως πηγή πλουτισµού όλων εκείνων που έχουν τη δυνατότητα και επιλέγουν να εκµεταλλευτούν την περιπλοκότητα του συστήµατος και την «αµηχανία» των κρατικών υπηρεσιών ενόψει της οφθαλµοφανούς αδυναµίας τους να εφαρµόσουν νόµους που ούτως ή άλλως είναι αντικειµενικά µη δυνάµενοι να εφαρµοσθούν. Έτσι, η εµπειρία µέχρι σήµερα έχει δείξει ότι ενώ το ισχύον νοµοθετικό και οργανωτικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα, αποτελεί εµφανώς ισχυρό αντικίνητρο στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονο- µίας, από την άλλη πλευρά όχι µόνο δεν συµβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά πιθανότατα αποτελεί παράγοντα που συντελεί στην παρατηρούµενη εκτεταµένη καταστροφή του. Η ελληνική νοµοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος στηρίζεται στο άρθρο 24 του ισχύοντος Συντάγµατος (1975) όπως αναθεωρήθηκε το Επιπλέον, το νοµοθετικό πλαίσιο που έχει αναπτυχθεί µε βάση το άρθρο αυτό (π.χ., ο Ν. 998/ , ο Ν. 3147/ , ο Ν. 3208/ , κ.ά.) και η εκτεταµένη νοµολογία του Ε Τµήµατος του Συµβουλίου της Επικρατείας 3 Ì ÏÏË ÒÚ ÛÙËÓ -27 ÂÓ ÂÈ Û ÌappleÂÚÈÏ ÂÈ ÙÈ È Ù ÍÂÈ ÁÈ ÙËÓ appleúôûù Û ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓÙÔ ÛÙÔ ÓÙ ÁÌ ÙË. 13 OIKONOMIKO E TIO

14 (ΣτΕ), τείνουν να υιοθετήσουν την αυστηρότερη δυνατή ερµηνεία των διατάξεων του Συντάγµατος, της νοµοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (ΕΕ) και του διεθνούς δικαίου και συνθηκών ( ιάσκεψη Στοκχόλµης, ιάσκεψη Ρίο, Ατζέντα 21, κ.ά.) για τη διαµόρφωση του ισχύοντος νοµοθετικού πλαισίου 4. Η αυστηρότητα της ελληνικής νοµοθεσίας για το φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερα όπως αυτή ερµηνεύεται και εξειδικεύεται από το ΣτΕ, συνάγεται από τις ακόλουθες βασικές αρχές 5 : α) «Η «ανάπτυξη» που βλάπτει το περιβάλλον δεν είναι εκ των προτέρων επιτρεπτή. εν είναι βιώσιµη ανάπτυξη». β) άσος είναι ό,τι ήταν δάσος µε βάση τις αεροφωτογραφίες του 1945, ενώ η οικολογική αξία των δασικών εκτάσεων είναι ίδια είτε αυτές είναι πραγµατικά δάση, είτε είναι εκτάσεις µε εύφλεκτα ξερά χόρτα και λίγα δένδρα. γ) Οποιαδήποτε και αν είναι η οικιστική, τουριστική, αθλητική, γεωργική, βιοµηχανική, ή άλλη οικονοµική και κοινωνική αξία µίας εκτάσεως που έχει χαρακτηρισθεί ως δάσος δεν µπορεί να ξεπεράσει την οικολογική αξία της περιοχής ως δάσους. δ) Ο αιγιαλός και η παραλία (που καθορίζεται σε πλάτος µέχρι και 50 µέτρα από την οριογραµµή του αιγιαλού) είναι χώροι κοινόχρηστοι και ανήκουν κατά κυριότητα στο ηµόσιο, χωρίς να διευκρινίζονται τα δικαιώµατα που απορρέουν από αυτούς του χαρακτηρισµούς. Ειδικότερα: «Η «ανάπτυξη» που βλάπτει το περιβάλλον δεν είναι εκ των προτέρων επιτρεπτή. Από πολλές αποφάσεις του ΣτΕ δεν φαίνεται να προκύπτει ανάγκη ποσοτικοποίησης του µεγέθους της ζηµιάς που προκαλείται στο περιβάλλον από κάποιο αναπτυξιακό έργο ή επένδυση. Το κόστος στην ανάπτυξη, την απασχόληση και στην ευηµερία του τόπου από τη µη κατασκευή κάποιου µεγάλου έργου υποδοµής ή µίας µεγάλης επιχειρηµατικής επενδύσεως, ή από την αδυναµία επεκτάσεως του πολεοδοµικού ιστού µίας πόλεως, φαίνεται να υποβαθµίζεται ουσιαστικά. «Η «ανάπτυξη» που βλάπτει το περιβάλλον δεν είναι εκ των προτέρων επιτρεπτή. Η ζηµιά στο περιβάλλον φαίνεται να προσδιορίζεται αποκλειστικά από το ΣτΕ που παρουσιάζεται ως ο αρµόδιος φορέας για τον σκοπό αυτό (Μ.Η. εκλερής (2000)). Επίσης, από πολλές αποφάσεις του ΣτΕ δεν φαίνεται να προκύπτει ανάγκη ποσοτικοποίησης του µεγέθους της ζηµιάς που προκαλείται στο περιβάλλον από κάποιο αναπτυξιακό έργο ή επένδυση. Έτσι, ένας µεγάλος αριθµός αναπτυξιακών έργων εθνικής εµβέλειας, µεγάλων έργων οικονοµικής και κοινωνικής υποδοµής, σηµαντικών επιχειρηµατικών-τουριστικών µονάδων, οργανωµένων επεκτάσεων οικισµών, επεκτάσεων και αναβαθµίσεων λιµένων, κ.ά., αµφισβητούνται, καθυστερούν ή/και ακυρώνονται από το ΣτΕ που κρίνει αντισυνταγµατικά τα σχετικά προεδρικά διατάγµατα ή επενδυτικά σχέδια, πολλές φορές κατόπιν προσφυγών κατοίκων της περιοχής, περιβαλλοντικών οργανώσεων ή άλλων «θιγοµένων», µε το επιχείρηµα ότι οι επενδύσεις αυτές επιβαρύνουν το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον ή ότι η περιβαλλοντική µελέτη που έχει υποβληθεί δεν πληροί τις ειδικές απαιτήσεις που προβλέπει το Σύνταγµα και οι Νόµοι, ή ότι η επέκταση οικισµών γίνεται χωρίς να υπάρχει οργανωµένο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο, κ.ά. Το κόστος στην ανάπτυξη, την απασχόληση και στην ευηµερία του τόπου από τη µη κατασκευή κάποιου µεγάλου έργου υποδοµής ή µίας µεγάλης επιχειρηµατικής επενδύσεως, ή από την αδυνα- µία επεκτάσεως του πολεοδοµικού ιστού µίας πόλεως, φαίνεται να υποβαθ- µίζεται ουσιαστικά σε αυτές τις κρίσεις, ιδιαίτερα όταν συγκρίνεται µε το διογκωµένο συνήθως κόστος που εκτιµάται ότι θα προκύψει για τις σηµερινές και τις µελλοντικές γενιές από την εκτιµώµενη επιβάρυνση του περιβάλλοντος. 4 ª.. ÂÎÏÂÚ (2000), «Ô Î ÈÔ ÙË µèˆû ÌÔ Ó appleù ͈», Î fiûâè ÓÙ.. ÎÎÔ Ï. 5 È apple Ú ÂÈÁÌ, ÔÈ È Ù ÍÂÈ ÙˆÓ fiìˆó appleô Ù ÓÔ Ó Ó appleôû ÊËÓ ÛÔ Ó Î È Ó ÂÍÂÈ ÈΠÛÔ Ó ÙÔÓ ÔÚÈÛÌfi ÙÔ ÙÈ Â Ó È ÛÔ, Ô Ó ÎÚÈı applefi ÙÔ Ù ˆ ÓÙÈÛ ÓÙ ÁÌ ÙÈÎ. 14 OIKONOMIKO E TIO

15 Ο ορισµός του δάσους είναι ο ευρύτερος δυνατός και συµπεριλαµβάνει: δασικές εκτάσεις µε πολύ µεγάλη οικολογική αξία και µικρή ή ελάχιστη γεωργική, οικιστική ή/και τουριστική αξία, ή υποβαθµισµένες δασικές εκτάσεις µε ελάχιστη σήµερα οικολογική αξία, εκ των οποίων πολλές µπορεί να έχουν πολύ υψηλή γεωργική-κτηνοτροφική, οικιστική, τουριστική ή άλλη αξία. Η ασάφεια του Συντάγµατος και των νόµων σχετικά µε τον προσδιορισµό του τι είναι δάσος, ή του ποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις µίας επενδύσεως θεωρούνται σηµαντικές και ποιες όχι, συνεπάγεται συνήθως µεγάλες διαφορές όσον αφορά την ερµηνεία του Συντάγµατος από τη νοµοθετική και τη δικαστική εξουσία. Ιδιαίτερα στον τοµέα των δασών ισχύουν τα ακόλουθα: άσος είναι ό,τι οι αεροφωτογραφίες του 1945 δείχνουν ότι είναι δάσος. Στο µεταξύ µεγάλες εκτάσεις από αυτές που φαίνονται ως δάση στις αεροφωτογραφίες του 1945, έχουν σήµερα καεί και αποψιλωθεί από κάθε είδους βλάστηση και σε µεγάλο βαθµό έχουν κατακλυσθεί µε αυθαίρετα παντός είδους και έχουν αναπτυχθεί οικισµοί (οργανωµένοι ή άναρχοι) και τουριστικές και άλλες επιχειρηµατικές εγκαταστάσεις. Αυτό συνέβη ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιφέρεια της Αθήνας η οποία είχε λιγότερο από 1 εκατ. κατοίκους το 1945, ενώ σήµερα ξεπερνά τα 3,5 εκατ. κατοίκους. Ο ορισµός του δάσους είναι ο ευρύτερος δυνατός και συµπεριλαµβάνει: δασικές εκτάσεις µε πολύ µεγάλη οικολογική αξία και µικρή ή ελάχιστη γεωργική, οικιστική ή/και τουριστική αξία, ή υποβαθµισµένες δασικές εκτάσεις µε ελάχιστη σήµερα οικολογική αξία, εκ των οποίων πολλές µπορεί να έχουν πολύ υψηλή γεωργική-κτηνοτροφική, οικιστική, τουριστική ή άλλη αξία. Το άρθρο 24 επιτρέπει τη µεταβολή του προορισµού δηµοσίου δάσους µόνο αν συντρέχει ανάγκη άλλης χρήσεως ζωτικής σηµασίας για την εθνική οικονοµία. Όµως, δεν ορίζει ποιες χρήσεις είναι ζωτικής σηµασίας για την εθνική οικονοµία. Έτσι, το ΣτΕ ανέλαβε ουσιαστικά την ευθύνη προσδιορισµού αυτών των χρήσεων. Η µέχρι σήµερα εµπειρία δείχνει ότι το ΣτΕ, ενώ εξετάζει, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, την εγκατάσταση σε δασικές εκτάσεις λατοµείων ή µεταλλείων, δεν φαίνεται να αναγνωρίζει ως χρήσεις ζωτικής σηµασίας για την οικονοµία τις ακόλουθες: α) Την επέκταση του πολεοδοµικού ιστού µιας πόλεως ή κοινότητας που θεωρείται ως εξαιρετικά αναγκαία. β) Την ανέγερση ενός πολυδύναµου κέντρου ιατρικής και επαγγελµατικής αποκαταστάσεως προσώπων µε ειδικές ανάγκες σε µία περιοχή που ανήκει στο κράτος και έχει προσδιορισθεί, µε µελέτες ειδικών, ως η πιο κατάλληλη για το συγκεκριµένο σκοπό. γ) Επενδύσεις πολλών δισεκατοµµυρίων ευρώ σε υψηλού επιπέδου, τουριστικά συγκροτήµατα σε διάφορες περιοχές της χώρας, που απορρίπτονται ή λιµνάζουν για δεκαετίες επειδή κάποιο µέρος των εγκαταστάσεών τους καλύπτει εκτάσεις, που χαρακτηρίζονται ως δασικές ή/και γεωργικές, κ.ά. Γενικά η πιο πάνω ασάφεια του Συντάγµατος και των νόµων σχετικά µε τον προσδιορισµό του τι είναι δάσος, ή του ποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις µίας επενδύσεως θεωρούνται σηµαντικές και ποιες όχι, συνεπάγονται συνήθως µεγάλες διαφορές όσον αφορά την ερµηνεία του Συντάγµατος από τη νοµοθετική και τη δικαστική εξουσία. Έχουν, επίσης, καταστήσει ουσιαστικά αδύνατη µέχρι σήµερα τη σύνταξη συγκεκριµένων δασικών χαρτών που θα προσδιόριζαν µε ακρίβεια τι είναι δάσος, ενώ η σπουδαιότητα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων µίας επενδύσεως κρίνεται µετά από χρονοβόρες διαδικασίες, από απλούς δηµοσίους λειτουργούς ή δικαστικούς. Στην περίπτωση του αιγιαλού και της παραλίας σε θαλάσσιες ακτές, οι οποίες υπερβαίνουν τα χλµ. στην Ελλάδα, ο νόµος ορίζει ότι «παραλία είναι η ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό, καθορίζεται δε σε πλάτος µέχρι και 50 µέτρα από την οριογραµµή του αιγιαλού (δηλαδή από το σηµείο που φθάνει το κύµα της θάλασσας)...». Ο αιγιαλός και η παραλία είναι χώροι κοινόχρηστοι και ανήκουν κατά κυριότητα στο ηµόσιο. Όµως, οι δυνατότητες του ηµοσίου για άσκηση αυτών των δικαιωµάτων και των αρµοδιοτήτων του προς όφελος του κοινωνικού συνόλου είναι εξαιρετικά περιορισµένες. Σε κάθε νοµοθετική ρύθµιση ή ενέργεια διαχειρίσεως περιοχών του αιγιαλού που επιχειρείται, η απειλή της ακυρώσεώς της ως αντισυνταγµατικής είναι άµεση. εν είναι 15 OIKONOMIKO E TIO

16 τυχαίο ότι σηµαντικοί νόµοι που ανακοινώθηκαν από το Υπ. Οικονοµίας και Οικονοµικών για επίλυση του σηµαντικού αυτού προβλήµατος δεν ψηφίσθηκαν ποτέ. Το γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει µέχρι σήµερα σαφής οριοθέτηση και διευκρίνιση των δικαιωµάτων του ηµοσίου όσον αφορά τη διαχείριση και εκµετάλλευση του αιγιαλού και της παραλίας, έχει οδηγήσει σε εκτεταµένες καταπατήσεις και ανεξέλεγκτη επιχειρηµατική εκµετάλλευση των ακτών, µε συνέπεια την αδυναµία εκµεταλλεύσεως ενός σηµαντικού οικονοµικού πλεονεκτήµατος για τη χώρα µας και, ταυτόχρονα, σηµαντική επιβάρυνση του περιβάλλοντος που συνεπάγεται, επίσης, και αδυναµία των πολιτών να απολαύσουν τις υπηρεσίες που προσφέρει αυτός ο ανεκτίµητος πλουτοπαραγωγικός πόρος της χώρας. Η ήδη εκτεταµένη καταπάτηση και άναρχη δόµηση δηµιουργεί αξεπέραστα εµπόδια στην εκλογίκευση της καταστάσεως και την αποτελεσµατική διαχείριση των στοιχείων αυτών προς όφελος της κοινωνίας. Παρά την αυστηρότητα της νοµοθεσίας για το περιβάλλον, γινόµαστε µάρτυρες καθηµερινά µίας ανεξέλεγκτης και ταχείας καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας µας. Σηµειώνεται ότι οι φωτιές που καίνε πραγµατικά δάση και καταστρέφουν σηµαντικά οικοσυστήµατα µε πολύ µεγάλη οικολογική αξία αρχίζουν συνήθως σε δασικές εκτάσεις εξαιρετικά χαµηλής οικολογικής αξίας, στις οποίες αναπτύσσεται κατά κύριο λόγο η εύφλεκτη βιοµάζα από αποξηραµένα χόρτα ή/και από συγκεντρώσεις εύφλεκτων απορριµµάτων. Παρά την αυστηρότητα της νοµοθεσίας για το περιβάλλον, γινόµαστε µάρτυρες καθηµερινά µίας ανεξέλεγκτης και ταχείας καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας µας. Σε γενικές γραµµές παρατηρούνται τα ακόλουθα: Ένα µεγάλο µέρος του δασικού πλούτου της χώρας έχει ήδη καταστραφεί, σχεδόν αποκλειστικά από πυρκαϊές. Ο αριθµός των πυρκαϊών και οι εκτάσεις που κάηκαν κυµάνθηκαν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα στις δεκαετίες του 1980 και του Την περίοδο κάηκαν δασικές εκτάσεις άνω των 2,85 εκατ. στρεµµάτων εκ των οποίων αναδασώθηκαν µόνο 174 χιλ. στρέµµατα (περίπου το 6%). Το τρίµηνο Ιουνίου-Αυγούστου 2007 πάνω από πυρκαϊές στην επικράτεια της χώρας έκαψαν άνω των 2,5 εκατ. στρεµµάτων δασικών και γεωργικών εκτάσεων µε πολλά ανθρώπινα θύµατα. Ειδικότερα, καταστράφηκαν στρέµµατα σπάνιας αξίας δάσους ( στρέµµατα εκλεκτής χλωρίδας) στην Πάρνηθα και αντίστοιχες εκτάσεις και οικίες στην Πεντέλη. Μετά από αυτή την καταστροφή δεν έχουν πλέον αποµείνει άξιες λόγου δασικές εκτάσεις στην Αττική από τις πολλές που υπήρχαν είκοσι έτη πριν. Το βέβαιο είναι ότι η προαναφερθείσα αυστηρότητα της ελληνικής νοµοθεσίας και νοµολογίας δεν έσωσε τα δάση της Αττικής αλλά ούτε και αυτά στην Πελοπόννησο, στην Εύβοια και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Σηµειώνεται ότι οι φωτιές που καίνε πραγµατικά δάση και καταστρέφουν σηµαντικά οικοσυστήµατα µε πολύ µεγάλη οικολογική αξία αρχίζουν συνήθως σε δασικές εκτάσεις εξαιρετικά χαµηλής οικολογικής αξίας, στις οποίες αναπτύσσεται κατά κύριο λόγο η εύφλεκτη βιοµάζα από αποξηρα- µένα χόρτα ή/και από συγκεντρώσεις εύφλεκτων απορριµµάτων. Από εκεί η φωτιά µεταφέρεται και στα πραγµατικά δάση, τις προστατευµένες περιοχές και τα µεγάλης αξίας πολιτιστικά κέντρα που θα έπρεπε να απολαµβάνουν υψηλού επιπέδου προστασίας. Έτσι, η διαφαινόµενη αδυναµία της Πολιτείας να θέσει τις αναγκαίες προτεραιότητες για τα δάση και τις προστατευµένες περιοχές που θέλει πραγµατικά να διαφυλάξει και ταυτόχρονα να αποδώσει σε οργανωµένη γεωργική, οικιστική, τουριστική χρήση τις περιοχές µε ελάχιστη ή µηδενική οικολογική αξία, οδηγεί στη 16 OIKONOMIKO E TIO

17 Η αδυναµία της πολιτείας να διαχειρισθεί και να αξιοποιήσει την τεράστια αξία µεγάλων εκτάσεων που της ανήκουν σε ολόκληρη της ελληνική επικράτεια, δεν της επιτρέπει να αποκτήσει τα µέσα και το ανθρώπινο δυναµικό που είναι αναγκαία για την αποτελεσµατική προστασία των αληθινών δασών. Σηµειώνεται ότι, αν είχε ληφθεί υπόψη η ραγδαία αύξηση του πληθυσµού της ευρύτερης περιφέρειας της Αθήνας, οι ανάγκες για σηµαντική και οργανωµένη επέκταση των οικιστικών περιοχών στην περιφέρεια θα έπρεπε να είχαν προβλεφθεί και ληφθεί υπόψη εγκαίρως. γενική καταστροφή και των δασών µε αναµφισβήτητη οικολογική αξία για τη χώρα και την παγκόσµια κοινωνία. Επιπλέον, αυτή η αδυναµία αναδεικνύει κάθε καλοκαίρι την ανεπάρκεια της οργανωτικής δοµής και των µέσων που είναι διαθέσιµα για την αντιµετώπιση των πολυάριθµων καταστροφικών πυρκαϊών. Η αδυναµία της πολιτείας να διαχειρισθεί και να αξιοποιήσει την τεράστια αξία µεγάλων εκτάσεων που της ανήκουν σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, δεν της επιτρέπει να αποκτήσει τα µέσα και το ανθρώπινο δυναµικό που είναι αναγκαία για την αποτελεσµατική προστασία των αληθινών δασών. Από την άλλη πλευρά, η ανάληψη της συνολικής ευθύνης προστασίας και διαχειρίσεως των δασών από κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργικής Αναπτύξεως (για την πρόληψη) και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (για την κατάσβεση), δηλαδή από υπηρεσίες µε σαφή δηµοσιοϋπαλληλική οργάνωση, λειτουργία και νοοτροπία και ο πλήρης ουσιαστικά αποκλεισµός από αυτή την ευθύνη των άµεσα ενδιαφεροµένων, δηλαδή της τοπικής αυτοδιοικήσεως και των τοπικών κοινωνιών και των ίδιων των ιδιωτών, συνεπάγεται οργανωτικές δοµές που δεν έχουν δυνατότητα να ανταποκριθούν στην ανάγκη για αποτελεσµατική αντιµετώπιση δύσκολων καταστάσεων, όπως οι πυρκαϊές και η γενικότερη προστασία των δασών. Τέλος, ο τρόπος εφαρµογής της ισχύουσας νοµοθεσίας για τα δάση δεν φαίνεται να δίνει κίνητρα στους πολίτες να τα προστατέψουν. Ένα µεγάλο µέρος αγροτικών ή πρώην δασικών κρατικών εκτάσεων, καθώς και ακτών της χώρας, έχουν καταπατηθεί (εφ όσον ανήκαν στο κράτος) ή έχουν κτισθεί παράνοµα (αν «ανήκουν» σε ιδιώτες, πολλές φορές µε αµφισβητούµενους τίτλους), χωρίς ουσιαστική αντίδραση από την Πολιτεία. Από πολλές πλευρές εκτιµάται ότι «υπάρχουν σήµερα ένα εκατοµµύριο αυθαίρετα» (Βουλή των Ελλήνων ). Έτσι, διάφορες αγροτικές ή πρώην δασικές εκτάσεις που αποκλείονται (τις περισσότερες φορές µε αποφάσεις του ΣτΕ) ως τόποι οργανωµένης επεκτάσεως του σχεδίου πόλεως ή ως τόποι εγκαταστάσεως µονάδων µεγάλης σηµασίας για την κοινωνία και την οικονοµία της χώρας, καλύπτονται στη συνέχεια από πλήθος αυθαίρετων κατασκευών. Στην εγκατάστασή τους έχουν συναινέσει, ενεργητικά ή παθητικά, διάφοροι κρατικοί και ιδιωτικοί φορείς και από αυτή τη δραστηριότητα δηµιουργούνται τεράστια εισοδήµατα που αποτελούν σηµαντικό µέρος της παραοικονοµίας που χαρακτηρίζει την οικονοµία της χώρας µας. Σηµειώνεται ότι, αν είχε ληφθεί υπόψη η ραγδαία αύξηση του πληθυσµού της ευρύτερης περιφέρειας της Αθήνας, από 1,38 εκατ. άτοµα το 1951 σε 2,54 εκατ. άτοµα το 1971, σε 3,04 εκατ. άτοµα το 1981 και σε 3,42 εκατ. άτοµα το 2006, οι ανάγκες για σηµαντική και οργανωµένη επέκταση των οικιστικών περιοχών στην περιφέρεια θα έπρεπε να είχαν προβλεφθεί και ληφθεί υπόψη εγκαίρως. Το βέβαιο είναι ότι η Αττική θα µπορούσε σήµερα να έχει ένα σηµαντικό ποσοστό του δασικού της πλούτου εάν, αντί της de facto άναρχης επεκτάσεως του πολεοδοµικού ιστού σε πολλές περιοχές, είχε προβλεφθεί η έγκαιρη οργανωµένη επέκταση αυτού του ιστού σύµφωνα µε τις ανάγκες που υπήρχαν και µάλιστα σύµφωνα µε τις προϋποθέσεις που προβλέπει το Σύνταγµα στην παρ. 3 και 4 του άρθρου 24: «Για να αναγνωρισθεί µία περιοχή ως οικιστική και για να ενεργοποιηθεί πολεοδο- 17 OIKONOMIKO E TIO

18 Η αδυναµία επεκτάσεως των σχεδίων πόλεως έχει οδηγήσει στην υπερβολική οικοδόµηση εντός των πόλεων µε την αυθαίρετη δόµηση να αποτελεί καθεστώς και σε αυτόν τον τοµέα, τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά, ιδιαιτέρως δε στα νησιά, και πάλι χωρίς ουσιαστική αντίδραση από την Πολιτεία. Η υπερ-συγκέντρωση του πληθυσµού στις πόλεις και σε µεγάλο βαθµό εντός των παλαιών ορίων των πόλεων, εξαιτίας της ουσιαστικής αδυναµίας επεκτάσεως των σχεδίων πόλεων έχει οδηγήσει σε δραµατική χειροτέρευση των συνθηκών διαβιώσεως και του περιβάλλοντος εντός των πόλεων. Συµπεράσµατα και προτάσεις πολιτικής µικά, οι ιδιοκτησίες που περιλαµβάνονται σε αυτή συµµετέχουν υποχρεωτικά, χωρίς αποζηµίωση, στη διάθεση των εκτάσεων που είναι απαραίτητες για να δηµιουργηθούν δρόµοι, πλατείες και χώροι για κοινωφελείς γενικά χρήσεις και σκοπούς, καθώς και στις δαπάνες για την εκτέλεση των βασικών κοινόχρηστων πολεοδοµικών έργων, όπως ο νόµος ορίζει. Ο νόµος µπορεί να προβλέπει τη συµµετοχή των ιδιοκτητών περιοχής που χαρακτηρίζεται ως οικιστική στην αξιοποίηση και γενική διαρρύθµισή της, σύµφωνα µε εγκεκριµένο σχέδιο, µε αντιπαροχή ακινήτων ίσης αξίας ή τµηµάτων ιδιοκτησίας κατά όροφο, από τους χώρους που καθορίζονται τελικά ως οικοδοµήσιµοι ή από κτίρια της περιοχής αυτής». Η αδυναµία επεκτάσεως των σχεδίων πόλεως έχει οδηγήσει στην υπερβολική οικοδόµηση εντός των πόλεων µε την αυθαίρετη δόµηση να αποτελεί καθεστώς και σε αυτόν τον τοµέα, τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά, ιδιαιτέρως δε στα νησιά, και πάλι χωρίς ουσιαστική αντίδραση από την Πολιτεία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα των ηµιυπαίθριων χώρων στις πολυκατοικίες, ή των αυθαιρέτων δωµατίων στους ήδη υπάρχοντες οικισµούς των νήσων και γενικά των παραθαλάσσιων τουριστικών περιοχών. Η υπερ-συγκέντρωση του πληθυσµού στις πόλεις και σε µεγάλο βαθµό εντός των παλαιών ορίων των πόλεων, εξαιτίας της ουσιαστικής αδυναµίας επεκτάσεως των σχεδίων πόλεων όπως προαναφέρθηκε, έχει οδηγήσει σε δραµατική χειροτέρευση των συνθηκών διαβιώσεως και του περιβάλλοντος εντός των πόλεων. Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω εξαιτίας της χαµηλής ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρονται από τα µέσα µαζικής µεταφοράς, τα οποία λειτουργούν σε µεγάλο βαθµό ως χαµηλής ποιότητας δηµόσιες υπηρεσίες. Έτσι, η πλειοψηφία των µετακινουµένων χρησιµοποιεί τα ιδιωτικά αυτοκίνητα πράγµα που αποτελεί, επίσης, σηµαντικό παράγοντα επιδεινώσεως του περιβάλλοντος στην πόλη. Ένας άλλος σηµαντικός παράγων που ευνοεί την πρόκληση και επέκταση των πυρκαϊών και ταυτόχρονα αποτελεί πηγή µολύνσεως του περιβάλλοντος, είναι οι παράνοµες χωµατερές. Σύµφωνα µε έκθεση του ΥΠΕΧΩ Ε στην Ελλάδα υπάρχουν ακόµη Χώροι Ανεξέλεγκτης ιαθέσεως Αποβλήτων (ΧΑ Α), εκ των οποίων οι είναι ενεργοί και οι ανενεργοί. Οι 638 από τους ενεργούς ΧΑ Α βρίσκονται σε απόσταση µικρότερη των 100 µέτρων από δασική έκταση. Το ερώτηµα είναι: Πόσες ΧΑ Α θα υπήρχαν σήµερα αν είχαν πραγµατοποιηθεί εγκαίρως και µε οργανωµένο τρόπο η επέκταση του σχεδίου πόλεως και οι αναγκαίοι χώροι υγειονοµικής ταφής των απορριµµάτων (ΧΥΤΑ) και, το κυριότερο, οι αναγκαίες διαδικασίες ανακυκλώσεως των απορριµµάτων; Για την Ελλάδα, ως τουριστική χώρα, το φυσικό περιβάλλον αποτελεί ένα από τα πιο σηµαντικά συγκριτικά πλεονεκτήµατά της κι έχουµε ένα λόγο παραπάνω να το προστατεύουµε και να το διαχειριζόµαστε σωστά. Η ανάπτυξη της χώρας µας είναι συνυφασµένη µε τον δασικό της πλούτο, τα οικοσυστήµατα, τη χλωρίδα και την πανίδα, τις πολυάριθµες ακτές και το πλήθος των νήσων και, βεβαίως, την ανεκτίµητη πολιτιστική της κληρονο- µιά. Η ανάπτυξη της Ελλάδος προϋποθέτει µία εύστοχη πολιτική για την προστασία και την αποτελεσµατική διαχείριση του περιβάλλοντος. 18 OIKONOMIKO E TIO

19 Βέβαια, εκείνο που έχει περισσότερη σηµασία είναι ο σωστός σχεδιασµός και η αποτελεσµατική εφαρµογή της πολιτικής για το περιβάλλον και όχι η θέσπιση άκαµπτων νόµων µε ανέξοδες αιτιάσεις υπέρ της ανάγκης για την προστασία του. Η ανάπτυξη επιβαρύνεται κατά κύριο λόγο από το κλίµα αβεβαιότητας για το τι πραγµατικά ισχύει και από την επιλεκτική, γραφειοκρατική και αντιδηµοκρατική εφαρµογή ασαφών νοµοθετικών ρυθµίσεων. Η προστασία του περιβάλλοντος απαιτεί σηµαντικούς πόρους που προκύπτουν µόνο όταν η χώρα επιτυγχάνει ικανοποιητικούς ρυθµούς αναπτύξεως. Βέβαια, εκείνο που έχει περισσότερη σηµασία είναι ο σωστός σχεδιασµός και η αποτελεσµατική εφαρµογή της πολιτικής για το περιβάλλον και όχι η θέσπιση άκαµπτων νόµων µε ανέξοδες αιτιάσεις υπέρ της ανάγκης για την προστασία του. Για παράδειγµα, η αναπόφευκτη αδυναµία εφαρµογής µίας άκαµπτης και γενικόλογης περιβαλλοντικής νοµοθεσίας και νοµολογίας µπορεί εύκολα να καταλήξει σε πλαίσιο αναπτύξεως αυθαιρέτων και παράνοµων δραστηριοτήτων, µε τις οποίες ορισµένοι νέµονται και καταστρέφουν τον φυσικό πλούτο της χώρας σε βάρος των νοµοταγών πολιτών. Οι τελευταίοι αναµένουν εις µάτην την ισότιµη εφαρµογή των νόµων, ενώ βλέπουν το επιχείρηµα για την προστασία του περιβάλλοντος να εγείρεται ως πρόσχηµα για την ανέγερση σηµαντικών εµποδίων σε κάθε µεγάλη επιχειρηµατική προσπάθεια ή στην ανάπτυξη της οικονοµικής και κοινωνικής υποδοµής της χώρας. Η ανάπτυξη επιβαρύνεται κατά κύριο λόγο από το κλίµα αβεβαιότητας για το τι πραγµατικά ισχύει και από την επιλεκτική, γραφειοκρατική και αντιδηµοκρατική εφαρµογή ασαφών νοµοθετικών ρυθµίσεων. Επίσης, επιβαρύνεται από την ανυπαρξία χωροταξικού σχεδιασµού, κτηµατολογίου και δασολογίου και από την ανεπάρκεια των πολεοδοµικών σχεδιασµών. Οι ελλείψεις αυτές οφείλονται κατά κύριο λόγο στο ισχύον νοµοθετικό πλαίσιο και στον τρόπο ερµηνείας του, που σε µεγάλο βαθµό αγνοεί τη σηµερινή πραγµατικότητα της ελληνικής οικονοµίας και κοινωνίας, καθώς και στην εµφανή αδυναµία των κυβερνήσεων να προσδιορίσουν µε σαφήνεια τα δικαιώµατα ιδιοκτησίας αλλά και τις υποχρεώσεις του κράτους και των ιδιωτών στη γη και στη χρήση των υδάτων και του αέρος. Η αειφόρος ανάπτυξη απαιτεί τη θέσπιση αναπτυξιακών προτεραιοτήτων και τη λήψη σηµαντικών πολιτικών αποφάσεων σε µακροοικονοµικό επίπεδο µε συγκεκριµένους στόχους και µε γνώση των οικονοµικών, οργανωτικών και κοινωνικών απαιτήσεων και επιπτώσεων της κάθε επιλογής. Ειδικότερα, η προστασία του περιβάλλοντος απαιτεί σηµαντικούς πόρους που προκύπτουν µόνο όταν η χώρα επιτυγχάνει ικανοποιητικούς ρυθµούς αναπτύξεως. Αυτό σηµαίνει ότι, τυχόν αναίτιες ή υπερβολικές παρεµβάσεις της νοµοθετικής, δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας στην αναπτυξιακή διαδικασία µε πρόσχηµα την προστασία του περιβάλλοντος, αποβαίνουν συνήθως καταστροφικές για το ίδιο το περιβάλλον. Με βάση τα ανωτέρω, η πολιτική επιλογή σύµφωνα µε την οποία «δάσος είναι ό,τι ήταν δάσος το 1945» δεν είναι ούτε εφικτή ούτε επιθυµητή για τους ακόλουθους λόγους: α) εν µπορεί εξ ορισµού να εφαρµοσθεί. Απαιτεί την κατεδάφιση εκατοντάδων χιλιάδων κατοικιών και τουριστικών επιχειρηµατικών εγκαταστάσεων που ήδη βρίσκονται για δεκαετίες σε περιοχές που ήταν δασικές το 1945, γεγονός που το καθιστά ανέφικτο αν όχι ανεπιθύµητο. Από τη µέχρι σήµερα εµπειρία, τα αυθαίρετα που έχουν κατεδαφισθεί από τις αρµόδιες κρατικές υπηρεσίες είναι ελάχιστα. β) Η αναγκαία πολεοδοµική έκταση των πόλεων της χώρας µας το 1945 ήταν κατά πολύ διαφορετική από την αντίστοιχη σήµερα. Ο πληθυσµός των περισσότερων πόλεων είναι σήµερα πολλαπλάσιος αυτού που ήταν το Επιπλέον, η Ελλάδα δέχεται ήδη 15 εκατ. τουρίστες ετησίως, τους οποίους ευελπιστεί 19 OIKONOMIKO E TIO

20 να αυξήσει σε 20 εκατ. ετησίως στα επόµενα έτη. Τέλος, η Ελλάδα δύναται να αναπτύξει τον τοµέα της «εξοχικής κατοικίας» τόσο για τους εγχώριους όσο και για ξένους κατοίκους. Με αυτά τα δεδοµένα, ο χωροταξικός σχεδιασµός του 1945 δεν µπορεί να σχετίζεται µε το σχεδιασµό του γ) Αποτελεί τον κύριο παράγοντα που η Ελλάδα παραµένει µία χώρα χωρίς θεσπισµένο χωροταξικό σχεδιασµό, χωρίς κτηµατολόγιο και χωρίς δασικούς χάρτες. Σηµαντικά χωροταξικά σχέδια ή σχέδια πόλεως που προτάθηκαν τα τελευταία είκοσι έτη απορρίφθησαν ως αντισυνταγµατικά. Κάθε προσπάθεια προσδιορισµού βιοµηχανικών περιοχών, ΧΥΤΑ και εγκαταστάσεως µεγάλων τουριστικών µονάδων σταµατάει συνήθως µε προσφυγές των κατοίκων τής περιοχής στο ΣτΕ κυρίως µε το επιχείρηµα ότι εγκαθίστανται σε περιοχές που κάποτε ήταν δάσος. Για το κτηµατολόγιο έχουν ήδη δαπανηθεί τεράστια ποσά αλλά σε ένα µεγάλο µέρος της χώρας δεν µπορεί να ολοκληρωθεί αν δεν ξεκαθαρισθούν το δασολόγιο και ο χωροταξικός σχεδιασµός, καθώς και οι ιδιοκτησίες του δηµοσίου και των ιδιωτών. Αντίθετα, η προστασία του περιβάλλοντος και η αειφόρος ανάπτυξη απαιτούν: Ο οριστικός προσδιορισµός των εκτάσεων που χαρακτηρίζονται δασικές και των εκτάσεων που επιτρέπεται η οικιστική ανάπτυξη υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις είναι ο µόνος τρόπος µε τον οποίο οι πολίτες σε κάθε περιοχή θα αποκτήσουν κίνητρο για τη διαφύλαξη του δάσους και όχι για την καταστροφή του. α) Τον προσδιορισµό των εκτάσεων που αποτελούν και θέλουµε να αποτελούν πραγµατικά δάσος. Ο προσδιορισµός αυτός θα πρέπει να γίνει µε επιστηµονικά κριτήρια χρησιµοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία και την εµπειρία και άλλων χωρών. Ορισµένες από τις εκτάσεις που έχουν καεί µπορεί να είναι πολύ πιο κατάλληλες για άλλες χρήσεις, ενώ άλλες εκτάσεις που δεν ήταν προηγουµένως δάση µπορεί να κριθούν κατάλληλες να ενταχθούν στις δασικές εκτάσεις. Γενικά, στόχος θα πρέπει να είναι η ενεργή διαχείριση του πολύτιµου δασικού πλούτου της χώρας για τη διαφύλαξη και την ανάπτυξή του. ιαχείριση σηµαίνει την πραγµατοποίηση όλων των αναγκαίων εργασιών από εξειδικευµένο και επαγγελµατικά καταρτισµένο προσωπικό, για την ικανοποιητική λειτουργία, διαφύλαξη και ανάπτυξη των δασών και των οικοσυστηµάτων που σχετίζονται µε αυτά και, επίσης, για αποτελεσµατική πρόληψη και, αν χρειαστεί, έγκαιρη αντι- µετώπιση των καταστροφών που συνήθως προέρχονται από πυρκαϊές. Ανανέωση των δασών µε αντικατάσταση παλαιών (γερασµένων) δένδρων, καθαρισµός των δασών από ξερά δένδρα, φύλα και εύφλεκτα υλικά, δηµιουργία δασικών δρόµων, επαρκών αντιπυρικών ζωνών και αντιπυρικών φυλακίων, χρήση της νέας τεχνολογίας για την παρακολούθηση και έγκαιρη ενηµέρωση για επικίνδυνες καταστάσεις, ικανοποιητική οικονοµική εκµετάλλευση των δασών για είσπραξη µέρους των αναγκαίων πόρων για την ανάπτυξή τους, κ.ά. Είναι επίσης αναγκαία και η ενίσχυση των αρµοδιοτήτων και της ευθύνης της τοπικής αυτοδιοικήσεως για το σκοπό αυτό. Βασική επιδίωξη θα πρέπει να είναι ο περιορισµός κατά το δυνατό των περιπτώσεων των πυρκαϊών µέσω της αναπτύξεως των αναγκαίων συστη- µάτων προλήψεως, µε ευθύνη όλων των αρµοδίων φορέων και των ιδιωτών. Ο οριστικός προσδιορισµός των εκτάσεων που χαρακτηρίζονται δασικές και των εκτάσεων που επιτρέπεται η οικιστική ανάπτυξη υπό συγκεκρι- µένες προϋποθέσεις είναι ο µόνος τρόπος µε τον οποίο οι πολίτες σε κάθε περιοχή θα αποκτήσουν κίνητρο για τη διαφύλαξη του δάσους και όχι για την καταστροφή του. 20 OIKONOMIKO E TIO

ÈÛ ÁˆÁ. Σε παγκόσµιο επίπεδο. οι µελέτες και οι προειδοποιήσεις για τις εξαιρετικά δυσµενείς επιπτώσεις. από την συντελούµενη κλιµατική αλλαγή.

ÈÛ ÁˆÁ. Σε παγκόσµιο επίπεδο. οι µελέτες και οι προειδοποιήσεις για τις εξαιρετικά δυσµενείς επιπτώσεις. από την συντελούµενη κλιµατική αλλαγή. AP PO 1 09/07-PVER 18-10-07 18:36 Page 3 ƒo π OY ƒπµ ONTO : π À Ãπ π À ª ƒo ƒo ª ÈÛ ÁˆÁ Σε παγκόσµιο επίπεδο αυξάνονται οι µελέτες και οι προειδοποιήσεις για τις εξαιρετικά δυσµενείς επιπτώσεις από την

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικά Προβλήματα Παγκόσμιας κλίμακας Περιφερειακής κλίμακας Τοπικής κλίμακας Αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος ( Θ κατά 2 ⁰C έως 2050) Εξάντληση όζοντος (αλλαγές συγκέντρωσης

Διαβάστε περισσότερα

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή ΜΕΛΙΔΟΝΙ 12/11/18 Δρ Αλέξανδρος Ε. Στεφανάκης Κτηνίατρος Προεδρος ΓΕΩΤΕΕ- ΠΚ Φυσικό Περιβάλλον Ορίζεται το σύνολο των βιοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ) Σειρά Πληροφοριακού και Εκπαιδευτικού Υλικού Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΠΑΤΡΑ, 2016 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΗΛΙΟΣ ΗΛΙΟΣ - Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή

Διαβάστε περισσότερα

CO 2. Προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει η Ελληνική Βιοµηχανία. ρ. Κ. Συµεωνίδης

CO 2. Προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει η Ελληνική Βιοµηχανία. ρ. Κ. Συµεωνίδης ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 Προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει η Ελληνική Βιοµηχανία ρ. Κ. Συµεωνίδης σηµεία κλειδιά Οικουµενικότητα του προβλήµατος Ενιαία και διεθνοποιηµένη

Διαβάστε περισσότερα

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονία Θράκη»

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/6. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/6. Τροπολογία 12.3.2019 B8-0184/6 6 Παράγραφος 1 1. επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την μακρόπνοη στρατηγική «Καθαρός πλανήτης για όλους ένα ευρωπαϊκό, στρατηγικό, μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο που επηρεάζει τις κοινωνίες από περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΩΣ ΤΟ 2050 (WETO-H2)

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΩΣ ΤΟ 2050 (WETO-H2) ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΩΣ ΤΟ 2050 (WETO-H2) ΒΑΣΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ Στο πλαίσιο της µελέτης WETO-H2 εκπονήθηκε σενάριο προβλέψεων και προβολών αναφοράς για το παγκόσµιο σύστηµα ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια προβλήµατα Αιτίες της περιβαλλοντικής καταστροφής Λύσεις Τι γίνεται στην Ελλάδα; Ορισµοί Πρόβληµα: Απώλεια βιοποικιλότητας Περίπου

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής»

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Αθήνα, 15-01-2010 Αριθμ. Πρωτ. 385 Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Εισαγωγή Ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Γ : Αντιμετώπιση

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Γ : Αντιμετώπιση ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Γ : Αντιμετώπιση Οι σημαντικότερες συμφωνίες Τι κάνει η διεθνής κοινότητα για όλα τα προηγούμενα; Οι σημαντικότεροι σταθμοί 1979: Η πρώτη παγκόσμια Διάσκεψη για το κλίμα 1988: Ίδρυση

Διαβάστε περισσότερα

Μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός. υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής

Μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός. υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής Στο αύριο της Ελλάδας: μια καυτή Αθήνα 10-1515 περισσότερες ημέρες καύσωνα 20 περισσότερες νύχτες με θερμοκρασίες άνω των 20 ο C 10% αύξηση των ακραίων 10% αύξηση των ακραίων βροχοπτώσεων Πλαίσιο παρούσα

Διαβάστε περισσότερα

B8-0434/2017 } B8-0435/2017 } B8-0450/2017 } RC1/Τροπ. 50

B8-0434/2017 } B8-0435/2017 } B8-0450/2017 } RC1/Τροπ. 50 B8-0450/2017 } RC1/Τροπ. 50 50 Παράγραφος 3 α (νέα) 3α. υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη πρέπει να κάνει μαζί πολύ περισσότερα για να θέσει τα θεμέλια για μελλοντική γενικευμένη ευημερία θεωρεί ότι η ΕΕ πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι,

Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι, Ομιλία της Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Τίνας Μπιρμπίλη, στο 14 ο Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης Την Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2009 Κυρίες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η στην έκθεσή της με θέμα περιγράφει πώς με την πρόοδο της ανάπτυξης, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για: Κοινωνικο κεντρικούς λόγους (ικανοποίηση ανθρώπινων προσδοκιών και φιλοδοξιών).

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή. Νικόλαος Σ. Μουσιόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ.

Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή. Νικόλαος Σ. Μουσιόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ. Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή Νικόλαος Σ. Μουσιόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ. AUT/LHTEE Εισαγωγή (1/3) Για 1-2 αιώνες, δηλ. ένα ελάχιστο κλάσμα της παγκόσμιας ιστορίας, καίμε μέσα σε ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΚΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ "Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Αναβάθμιση Δημόσιων Χώρων: Καινοτόμες Μέθοδοι και Προοπτικές

ΑΝΟΙΚΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Αναβάθμιση Δημόσιων Χώρων: Καινοτόμες Μέθοδοι και Προοπτικές ΑΝΟΙΚΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ "Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Αναβάθμιση Δημόσιων Χώρων: Καινοτόμες Μέθοδοι και Προοπτικές Στυλιανός Διαμαντίδης, Γενικός Γραμματέας του Δήμου Πειραιά Δήμος Πειραιά Πειραιάς, 20 Μαρτίου

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 18 Φεβρουαρίου 2013 Εισήγηση του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιάννη ΜΑΧΑΙΡΙ Η Θέμα: Ενεργειακή Πολιτική Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Η ενέργεια μοχλός Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης

Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης Τουρισµός Κλιµατική Αλλαγή Επιπτώσεις της Κλιµατικής Αλλαγής στον Τουρισµό Πράσινη Οικονοµία και Τουρισµός ράσεις Προσαρµογής Τουρισµός µ Η Ευρώπη

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής

Στρατηγική αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής Στρατηγική αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής Κείμενο θέσεων και πολιτικής του Ομίλου ΤΙΤΑΝ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Κατά τα τελευταία 100 χρόνια η συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα έχει αυξηθεί κυρίως λόγω της χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση P5_TA-PROV(2003)0486 Φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής για τη φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων στην

Διαβάστε περισσότερα

H ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΝ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

H ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΝ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ H ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΝ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Συγγραφέας: ΑΛΕΦΑΝΤΗ ΑΘΗΝΑ Οι ισχύουσες συνταγματικές ρυθμίσεις αποβλέπουν στην προστασία

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Σειρά Πληροφοριακού και εκπαιδευτικού υλικού Δείκτες Ενεργειακής Έντασης 10 11 - Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή και τη συντήρηση έργων Α.Π.Ε. με έμφαση στις δράσεις

Διαβάστε περισσότερα

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής»

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» «Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» Δρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ecocity Υπεύθυνος της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών & Διαχείρισης του

Διαβάστε περισσότερα

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών [ 1 ] [ 1 ] Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κρεμαστών - Ποταμός Αχελώος - Ταμιευτήρας >> H Περιβαλλοντική Στρατηγική της ΔΕΗ είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑ - ΚΥΠΡΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ»...

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑ - ΚΥΠΡΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ»... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ»...2 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3 «ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ»...3 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 «ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ»...4 ΔΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ...4

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, εκπονήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομο Ενημερωτικό Υλικό Μικρών Εμπορικών Επιχειρήσεων για το Ανθρακικό Αποτύπωμα ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 -1-

Σύντομο Ενημερωτικό Υλικό Μικρών Εμπορικών Επιχειρήσεων για το Ανθρακικό Αποτύπωμα ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 -1- ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Σύντομο Ενημερωτικό Υλικό Μικρών Εμπορικών Επιχειρήσεων για το Ανθρακικό Αποτύπωμα Πως οι μικρές εμπορικές επιχειρήσεις επηρεάζουν το περιβάλλον και πως μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ Επισκόπηση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (ΕΕΠΠ) 2019: Επιλογή βασικών στοιχείων σχετικά µε την κατάσταση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας στην Ευρώπη ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η συµβολή των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στην επίτευξη Ενεργειακού Πολιτισµού

Η συµβολή των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στην επίτευξη Ενεργειακού Πολιτισµού Η συµβολή των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στην επίτευξη Ενεργειακού Πολιτισµού ρ. Ηλίας Κούτσικος, Φυσικός - Γεωφυσικός Πάρεδρος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ιδάσκων Πανεπιστηµίου Αθηνών Ε ι σ α γ ω γ ή...

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή Επάρκεια: Στρατηγική Προσέγγιση στο πλαίσιο της Απελευθερωµένης Αγοράς Ενέργειας

Ενεργειακή Επάρκεια: Στρατηγική Προσέγγιση στο πλαίσιο της Απελευθερωµένης Αγοράς Ενέργειας Ενεργειακή Επάρκεια: Στρατηγική Προσέγγιση στο πλαίσιο της Απελευθερωµένης Αγοράς Ενέργειας «Αειφόρος Ανάπτυξη & Βιοµηχανία Εκδήλωση ΤΕΕ/ΤΚΜ, Θεσσαλονίκη 21 Ιουνίου 2008 Βασικοί στόχοι Βασικοί στόχοι της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Δεύτερη διετής έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Δεύτερη διετής έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.12.2015 COM(2015) 642 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Δεύτερη διετής έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ. Κυρίες και Κύριοι,

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ. Κυρίες και Κύριοι, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Κυρίες και Κύριοι, Το περιβάλλον εκπέµπει σήµα κινδύνου. Η υπερθέρµανση του πλανήτη, η ατµοσφαιρική ρύπανση, η υπερεκµετάλλευση των φυσικών πόρων, οι συνθήκες ζωής στα αστικά

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Οι επιμέρους μελέτες ανέδειξαν τον πλούτο των φυσικών πόρων που διαθέτει η χώρα μας αλλά και τους κινδύνους που απειλούν το φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

Αγγελική Καλλία Δρ. Νομικής, Δικηγόρος Εμπειρογνώμων Ενωσιακού Δικαίου Περιβάλλοντος

Αγγελική Καλλία Δρ. Νομικής, Δικηγόρος Εμπειρογνώμων Ενωσιακού Δικαίου Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής: Διεθνής- Ενωσιακή και Εθνική Νομοθεσία Αγγελική Καλλία Δρ. Νομικής, Δικηγόρος Εμπειρογνώμων Ενωσιακού Δικαίου Περιβάλλοντος Δικηγορικοί Σύλλογοι Ρεθύμν ου και Χαν ίων,

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-1043/8. Τροπολογία. Giovanni La Via, Peter Liese εξ ονόματος της Ομάδας PPE

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-1043/8. Τροπολογία. Giovanni La Via, Peter Liese εξ ονόματος της Ομάδας PPE 4.10.2016 B8-1043/8 8, Jo Leinen, Julie Girling, Gerben-Jan Gerbrandy, Αιτιολογική αναφορά 14 α (νέα) έχοντας υπόψη την εγκύκλιο «Laudato Si», 4.10.2016 B8-1043/9 9, Jo Leinen, Julie Girling, Gerben-Jan

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακή επανάσταση ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΡΙΑ ΒΗΜΑΤΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

ενεργειακή επανάσταση ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΡΙΑ ΒΗΜΑΤΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ενεργειακή επανάσταση 3 ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΡΙΑ ΒΗΜΑΤΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Ενεργειακή Επανάσταση Τεχνική έκθεση που δείχνει τον τρόπο με τον οποίον εξασφαλίζεται ενεργειακή επάρκεια παγκοσμίως

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2777(RSP) Σχέδιο πρότασης ψηφίσματος Jerzy Buzek, εξ ονόματος της επιτροπής ITRE

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2777(RSP) Σχέδιο πρότασης ψηφίσματος Jerzy Buzek, εξ ονόματος της επιτροπής ITRE ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας 2013/2777(RSP) 4.8.2014 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-16 Jerzy Buzek, εξ ονόματος της επιτροπής ITRE σχετικά με τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας

Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας 4η Ενότητα: «Βιοκαύσιμα 2ης Γενιάς» Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Βιοµάζας ΕΛ.Ε.Α.ΒΙΟΜ ΒΙΟΜΑΖΑ Η αδικημένη μορφή ΑΠΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ Με τη συγχρηµατοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ Νέο Πρότυπο Ανάπτυξης Η χώρα ήταν για περίπου 30 χρόνια εγκλωβισµένη σε µια πραγµατικότητα που

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων 1 Η «σύγχρονη» έννοια της ανάπτυξης Στηρίζεται στην βασική παραδοχή της αειφορίας, που επιτάσεις την στενή σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Κουκλέλης Πρόεδρος Δ.Σ.

Κωνσταντίνος Κουκλέλης Πρόεδρος Δ.Σ. «Εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή & Ελληνική Αγορά Ενέργειας από τη σκοπιά της Βιομηχανίας» Κωνσταντίνος Κουκλέλης Πρόεδρος Δ.Σ. 11 Νοεμβρίου 2014 Μανιφέστο της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας Τάσεις στην πολιτική ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 23 04 2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΠΕΡΑΑ «Το

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Π.Ε.Λ. AGROTICA, 2010 Γεωργία και Κλιματική Αλλαγή: O Ρόλος των Λιπασμάτων. Δρ. ΔΗΜ. ΑΝΑΛΟΓΙΔΗΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Π.Ε.Λ. AGROTICA, 2010 Γεωργία και Κλιματική Αλλαγή: O Ρόλος των Λιπασμάτων. Δρ. ΔΗΜ. ΑΝΑΛΟΓΙΔΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Π.Ε.Λ. AGROTICA, 2010 Γεωργία και Κλιματική Αλλαγή: O Ρόλος των Λιπασμάτων Δρ. ΔΗΜ. ΑΝΑΛΟΓΙΔΗΣ 1 ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ OΜΩΣ, Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ (όπως όλες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑ.ΣΟ.Κ 2007

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑ.ΣΟ.Κ 2007 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑ.ΣΟ.Κ 2007 ΑΠΑΝΤΗΣΗ κυρίου Γιώργου Παπανδρέου 1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας. Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος

Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας. Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος Ιούνιος 2014 Αρχή της οικολογίας ως σκέψη Πρώτος οικολόγος Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/26. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/26. Τροπολογία 12.3.2019 B8-0184/26 26 Παράγραφος 5 ιγ (νέα) 5ιγ. υποστηρίζει την επικαιροποίηση της ΕΚΣ της Ένωσης με τον καθορισμό ενός στόχου, για το σύνολο της οικονομίας, για τη μείωση κατά 55% των εγχώριων εκπομπών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ

ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ 1972 - Η Συμφωνία της Στοκχόλμης 1987 - Έκθεση της Επιτροπής Bruntland «Το κοινό μας μέλλον»

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/36. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/36. Τροπολογία 12.3.2019 B8-0184/36 36 Παράγραφος 17 γ (νέα) 17γ. υπενθυμίζει ότι, εφόσον η Ευρώπη καταστεί η πρώτη μεγάλη οικονομία η οποία επιδιώκει την κλιματική ουδετερότητα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα είναι σε

Διαβάστε περισσότερα

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013.

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013. Είναι Πράγματι οι Γερμανοί Φτωχότεροι από τους Έλληνες, in DEEP ANALYSIS Ενέργεια Παγκόσμιες Ενεργειακές Ανάγκες της Περιόδου 2010-2040 του Ιωάννη Γατσίδα και της Θεοδώρας Νικολετοπούλου in DEEP ANALYSIS

Διαβάστε περισσότερα

ηµόσια διαβούλευση για το Σύµφωνο των ηµάρχων

ηµόσια διαβούλευση για το Σύµφωνο των ηµάρχων ηµόσια διαβούλευση για το Σύµφωνο των ηµάρχων Το «Σύµφωνο των ηµάρχων» αποτελεί µία φιλόδοξη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δίνοντας το προβάδισµα σε πρωτοπόρους δήµους της Ευρώπης να αµβλύνουν

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Ανάπτυξη

Περιφερειακή Ανάπτυξη ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιφερειακή Ανάπτυξη Διάλεξη 3: Το Περιφερειακό Πρόβλημα (κεφάλαιο 1, Πολύζος Σεραφείμ) Δρ. Βασιλείου Έφη Τμήμα Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο για 5 ο και 6 ο Προσυνέδριο

Ερωτηματολόγιο για 5 ο και 6 ο Προσυνέδριο Ερωτηματολόγιο για 5 ο και 6 ο Προσυνέδριο Περιφερειακή ανάπτυξη και Αυτοδιοίκηση 1. Ποια από τις παρακάτω θέσεις σας εκφράζει περισσότερο; (1 επιλογή) Το πολιτικό σύστημα έχει νοιαστεί περισσότερο για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ» ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ. Μαµάης Ακαδηµαϊκό έτος 2009-2010 Εαρινό Εξάµηνο Τάσεις εξάπλωσης

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική και δράσεις της ΕΕ για την βιοενέργεια

Στρατηγική και δράσεις της ΕΕ για την βιοενέργεια ιηµερίδα ΤΕΕ/ΤΚΜ «Τα βιοκαύσιµα κι ο αναπτυξιακός τους ρόλος για την βιοµηχανία και τον αγροτικό τοµέα» Θεσσαλονίκη, 3&4 Νοεµβρίου 2006 Στρατηγική και δράσεις της ΕΕ για την βιοενέργεια Λ. Γούτα Επιστηµονική

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η κλιματική αλλαγή? Ποιά είναι τα αέρια του θερμοκηπίου?

Τι είναι η κλιματική αλλαγή? Ποιά είναι τα αέρια του θερμοκηπίου? Ενημερωτικό Υλικό Μικρομεσαίων Εμπορικών Επιχειρήσεων για το Ανθρακικό Αποτύπωμα Πως επηρεάζουν το Περιβάλλον και πως μπορούν να μετρούν το Ανθρακικό τους Αποτύπωμα? Τ ι είναι? Τι είναι η κλιματική αλλαγή?

Διαβάστε περισσότερα

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Μαρτίου 2019 (OR. en) 7672/19 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 15011/18 Θέμα: Ειδική Επιτροπή Γεωργίας / Συμβούλιο AGRI 159 ENV

Διαβάστε περισσότερα

Φαινόµενο του Θερµοκηπίου

Φαινόµενο του Θερµοκηπίου Φαινόµενο του Θερµοκηπίου Αλεξάνδρου Αλέξανδρος, Κυριάκου Λίντα, Παυλίδης Ονήσιλος, Χαραλάµπους Εύη, Χρίστου ρόσος Φαινόµενο του θερµοκηπίου Ανακαλύφθηκε το 1824 από τον Γάλλο µαθηµατικό Fourier J. (1768)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Πράσινο φως για τη σωτηρία των δασών. Παγκόσµιο έτος ασών το 2011 και η Ελλάδα ξεκινά την κύρωση των δασικών χαρτών της.

ΑΣΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Πράσινο φως για τη σωτηρία των δασών. Παγκόσµιο έτος ασών το 2011 και η Ελλάδα ξεκινά την κύρωση των δασικών χαρτών της. ΑΣΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Πράσινο φως για τη σωτηρία των δασών Παγκόσµιο έτος ασών το 2011 και η Ελλάδα ξεκινά την κύρωση των δασικών χαρτών της. Η Πολιτεία αναγνωρίζοντας τη σηµαντική εµπειρία και την τεχνογνωσία

Διαβάστε περισσότερα

Οµιλία Περιφερειάρχη στη Συνάντηση Εργασίας-ΤΕΕ 18-04-13

Οµιλία Περιφερειάρχη στη Συνάντηση Εργασίας-ΤΕΕ 18-04-13 ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΥΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΣΓΟΥΡΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΤΕΕ ΜΕ ΘΕΜΑ «Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΤΩΝ ΗΜΑΡΧΩΝ» Πέµπτη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Η κατάσταση έλλειψης εργασίας, κατά την οποία υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, προσφέρονται λίγες θέσεις εργασίας, ενώ υπάρχουν πάρα πολλοί ενδ9ιαφερόμενοι. Είναι έννοια

Διαβάστε περισσότερα

Green Banking: Στηρίζοντας την Πράσινη Ανάπτυξη. Γιώργος Αντωνιάδης. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών Green Banking ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Πτολεµαϊδα 09-07-2012

Green Banking: Στηρίζοντας την Πράσινη Ανάπτυξη. Γιώργος Αντωνιάδης. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών Green Banking ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Πτολεµαϊδα 09-07-2012 Green Banking: Στηρίζοντας την Πράσινη Ανάπτυξη Γιώργος Αντωνιάδης ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών Green Banking ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Πτολεµαϊδα 09-07-2012 Οικονοµία και Περιβάλλον Η ανάπτυξη της οικονοµίας, µέσα

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτριος Παπαδημούλης, Stefan Eck, Luke Ming Flanagan, Στέλιος Κούλογλου, Κώστας Χρυσόγονος εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL

Δημήτριος Παπαδημούλης, Stefan Eck, Luke Ming Flanagan, Στέλιος Κούλογλου, Κώστας Χρυσόγονος εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL 20.3.2019 A8-0175/96 Τροπολογία 96 Δημήτριος Παπαδημούλης, Stefan Eck, Luke Ming Flanagan, Στέλιος Κούλογλου, Κώστας Χρυσόγονος εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL Έκθεση Bas Eickhout, Sirpa Pietikäinen Θέσπιση

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιβαλλοντική Πολιτική Στην Ελλάδα Μέσα Από Το Άρθρο 24 του Συντάγματος. Εύη Τζινευράκη Δικηγόρος

Η Περιβαλλοντική Πολιτική Στην Ελλάδα Μέσα Από Το Άρθρο 24 του Συντάγματος. Εύη Τζινευράκη Δικηγόρος Η Περιβαλλοντική Πολιτική Στην Ελλάδα Μέσα Από Το Άρθρο 24 του Συντάγματος Εύη Τζινευράκη Δικηγόρος Κεφάλαια Παρουσίασης: Βασικοί Ορισμοί Νομική Φύση του Δικαιώματος στο Περιβάλλον Συνταγματικά Προστατευόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Θεόδουλος Μεσημέρης Ανώτερος Λειτουργός Περιβάλλοντος 8 Ιουνίου Συμφωνία του Παρισιού Πακέτο για το Κλίμα και την Ενέργεια

Δρ. Θεόδουλος Μεσημέρης Ανώτερος Λειτουργός Περιβάλλοντος 8 Ιουνίου Συμφωνία του Παρισιού Πακέτο για το Κλίμα και την Ενέργεια Δρ. Θεόδουλος Μεσημέρης Ανώτερος Λειτουργός Περιβάλλοντος 8 Ιουνίου 2017 Συμφωνία του Παρισιού Πακέτο για το Κλίμα και την Ενέργεια Περιεχόμενα Συμφωνία Παρισιού (state of play) Στόχοι για την Ευρώπη Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Εκτός από το γεγονός ότι όπως και αποδείχθηκε από την προηγούµενη οικονοµική ανάλυση η λειτουργία του ΒΙΟΠΑ Πτολεµαΐδας, αναµένεται να είναι οικονοµικά

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Α.1 Το φαινόµενο του θερµοκηπίου. του (Agriculture and climate, Eurostat).

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Α.1 Το φαινόµενο του θερµοκηπίου. του (Agriculture and climate, Eurostat). Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α.1 Το φαινόµενο του θερµοκηπίου Ένα από τα µεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η ανθρωπότητα και για το οποίο γίνεται προσπάθεια επίλυσης είναι το φαινόµενο του θερµοκηπίου.

Διαβάστε περισσότερα

με θέμα: Οικονομική κρίση και κρίση απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών

με θέμα: Οικονομική κρίση και κρίση απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών Ιπ/βπ/140410 ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΓΕΕ ΣΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΟΤ ΣΕΕ με θέμα: Οικονομική κρίση και κρίση απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών Αθήνα, 16 ΑΠΡΙΛΙΟΤ 2010 2 Κυρίες και Κύριοι, Υίλες και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στο μάθημα «Οικολογία για μηχανικούς» Θέμα: «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου»

Εργασία στο μάθημα «Οικολογία για μηχανικούς» Θέμα: «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου» Εργασία στο μάθημα «Οικολογία για μηχανικούς» Θέμα: «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου» Επιβλέπουσα καθηγήτρια: κ.τρισεύγενη Γιαννακοπούλου Ονοματεπώνυμο: Πάσχος Απόστολος Α.Μ.: 7515 Εξάμηνο: 1 ο Το φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός: Όραμα βιωσιμότητας για την Ε λλάδα τ ου 2050

Μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός: Όραμα βιωσιμότητας για την Ε λλάδα τ ου 2050 Μακροχρόνιος σχεδιασμός: ενεργειακός Όραμα βιωσιμότητας για την Ελλάδα Πλαίσιο Το ενεργειακό μίγμα της χώρας να χαρακτηριστεί ιδανικό απέχει από Οιπολιτικέςγιατηνενέργειαδιαχρονικά απέτυχαν Στόχος WWF

Διαβάστε περισσότερα

Φαινόμενο του Θερμοκηπίου

Φαινόμενο του Θερμοκηπίου Φαινόμενο του Θερμοκηπίου Εργασία των μαθητών :Παράσογλου Χρύσανθος, Παρασχάκη Αλεξάνδρα, Τσαλίκογλου Αντιγόνη, Χίντρι Έγκι 3 ο Γυμνάσιο Καβάλας Σχολικό έτος 2017-2018 Καθηγητής : Χατζηαντωνίου Αλέξανδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9.1 Εισαγωγή Η βιώσιµη ανάπτυξη είναι µία πολυδιάστατη έννοια, η οποία αποτελεί µία εναλλακτική αντίληψη της ανάπτυξης, µε κύριο γνώµονα το καθαρότερο περιβάλλον και επιδρά στην

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Νίκος Βασιλάκος ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Δρ. Νίκος Βασιλάκος ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Δρ. Νίκος Βασιλάκος Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Παραγωγών Ενέργειας από ΑΠΕ (EREF) ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2006 ΤΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΣΕΑΠΕΚ. Γραφεία ΟΕΒ 26 Μαΐου, 2010

Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΣΕΑΠΕΚ. Γραφεία ΟΕΒ 26 Μαΐου, 2010 Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΣΕΑΠΕΚ Γραφεία ΟΕΒ 26 Μαΐου, 2010 Κυρίες και Κύριοι, Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκλησή σας για να απευθύνω

Διαβάστε περισσότερα

Συµπεράσµατα Συνεδρίου «Βιοµηχανία 2020 ΣΒΒΕ Eurobank: Περιφερειακή Ανάπτυξη Καινοτοµία Εξωστρέφεια» ΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

Συµπεράσµατα Συνεδρίου «Βιοµηχανία 2020 ΣΒΒΕ Eurobank: Περιφερειακή Ανάπτυξη Καινοτοµία Εξωστρέφεια» ΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Συµπεράσµατα Συνεδρίου «Βιοµηχανία 2020 ΣΒΒΕ Eurobank: Περιφερειακή Ανάπτυξη Καινοτοµία Εξωστρέφεια» ΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Α. Βασικά ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία για τον κλάδο 1. η σηµασία του κλάδου των δοµικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΕΣ

ΕΠΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΕΠΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΕΣ 30 Απριλίου 2014 Ως γνωστόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την αρμοδιότητα για τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα που αφορούν τον τόπο μας, ενώ η Ευρωβουλή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Εισαγωγή για νέους µηχανικούς. Εισηγητής: Μυλωνάς Σωτήρης Πολ. Μηχανικός, ΜΒΑ

ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Εισαγωγή για νέους µηχανικούς. Εισηγητής: Μυλωνάς Σωτήρης Πολ. Μηχανικός, ΜΒΑ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Εισαγωγή για νέους µηχανικούς Εισηγητής: Πολ. Μηχανικός, ΜΒΑ ΣΤΟΧΟΙ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ - ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ - ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ - ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ -ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 26-27 ΜΑΙΟΥ 2017 Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματική αλλαγή και συνέπειες στον αγροτικό τομέα

Κλιματική αλλαγή και συνέπειες στον αγροτικό τομέα Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Περιφέρεια Κρήτης Ημερίδα: «Κλιματική Αλλαγή και Γεωργία» Ηράκλειο, Παρασκευή 22 Μαρτίου 2019 Κλιματική αλλαγή και συνέπειες στον αγροτικό τομέα Μιχαήλ Σιούτας,

Διαβάστε περισσότερα

Μήλου και προοπτικές ανάπτυξης του. Θόδωρος. Τσετσέρης

Μήλου και προοπτικές ανάπτυξης του. Θόδωρος. Τσετσέρης Το γεωθερμικό πεδίο της Μήλου και προοπτικές ανάπτυξης του 21 Ιουνίου, 2008 Θόδωρος. Τσετσέρης Τι είναι η Γεωθερμία; Η Γεωθερμική ενέργεια δημιουργείται από την αποθηκευμένη θερμότητα στο εσωτερικό της

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική ευθύνη. Μονόδρομος ανάπτυξης

Περιβαλλοντική ευθύνη. Μονόδρομος ανάπτυξης Περιβαλλοντική ευθύνη Μονόδρομος ανάπτυξης 1 Οι βασικοί λόγοι -1 Αιτία ανησυχίας Οικολογικό αποτύπωμα Κλιματική αλλαγή 2 Αιτία ανησυχίας Κάθε εβδομάδα νέα στοιχεία έρχονται στο φως, που συνδέουν χημικά

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας Στρατηγικό όραµα της CITES:

Πίνακας Στρατηγικό όραµα της CITES: Συνδ. 16.3 Στρατηγικό όραµα της CITES: 2008-2020 Η ΣΥΝ ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΓΚΡΙΝΕΙ το Στρατηγικό Όραµα της CITES: 2008-2020, που περιλαµβάνεται στον Πίνακα του παρόντος Ψηφίσµατος. Πίνακας

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση συμπερασμάτων από την 6 η Σύνοδο των Υπουργών για το Περιβάλλον και την Υγεία.

Παρουσίαση συμπερασμάτων από την 6 η Σύνοδο των Υπουργών για το Περιβάλλον και την Υγεία. Παρουσίαση συμπερασμάτων από την 6 η Σύνοδο των Υπουργών για το Περιβάλλον και την Υγεία. Οστράβα 13-15 Ιουνίου 2017 Δημήτριος Κάρναβος Δήμαρχος Καλλιθέας και Αντιπρόεδρος ΕΔΔΥΠΠΥ 1 Στο πλαίσιο της συμμετοχής

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικές του κτιριακού τομέα στην Ελλάδα και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας

Προοπτικές του κτιριακού τομέα στην Ελλάδα και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Προοπτικές του κτιριακού τομέα στην Ελλάδα και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας Εισηγητής: Παύλος Βλάχος Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ. Μέλος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Νέες τεχνολογίες, νέες προκλήσεις. Ηλιοθερµικά συστήµατα για θέρµανση νερού: µια δυναµική αγορά

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Νέες τεχνολογίες, νέες προκλήσεις. Ηλιοθερµικά συστήµατα για θέρµανση νερού: µια δυναµική αγορά Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Νέες τεχνολογίες, νέες προκλήσεις Εδώ και µια εικοσαετία, οι Έλληνες καταναλωτές έχουν εξοικειωθεί µε τους ηλιακούς θερµοσίφωνες για την παραγωγή ζεστού νερού. Απόρροια

Διαβάστε περισσότερα

Νομοθετικές ρυθμίσεις για φωτοβολταϊκά

Νομοθετικές ρυθμίσεις για φωτοβολταϊκά Νομοθετικές ρυθμίσεις για φωτοβολταϊκά Ποιος υποσκάπτει την ανάπτυξη; Δρ. Αλέξανδρος Ζαχαρίου Πρόεδρος Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών 19 Δεκεμβρίου 2012 ΣΕΦ: το πρόσωπο της αγοράς Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΝΑΣΑΚΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΜΑΝΑΣΑΚΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΜΑΝΑΣΑΚΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Νησί που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης. Μόνιμος πληθυσμός (απογρ. 2011) 680.000 κάτοικοι. Ελκυστικός τουριστικός προορισμός

Διαβάστε περισσότερα

EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών 14 Μαϊου 2002 ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2001/0265(COD) ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ/ΕΚΘΕΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, ηµόσιας

Διαβάστε περισσότερα

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO 2011 Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Η σημερινή ημερίδα που συνδιοργανώνουμε με το Περιφερειακό Τμήμα Ηπείρου είναι η 5 η από τις 17 προσυνεδριακές

Διαβάστε περισσότερα

(Σανταµούρης Μ., 2006).

(Σανταµούρης Μ., 2006). Β. ΠΗΓΕΣ ΙΟΞΕΙ ΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO 2 ) Οι πιο σηµαντικές πηγές διοξειδίου προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίµων και την δαπάνη ενέργειας γενικότερα. Οι δύο προεκτάσεις της ανθρώπινης ζωής που είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός. Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος

Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός. Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και περιβαλλοντικοί στόχοι αύξηση συμμετοχής ΑΠΕ στην κατανάλωση ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα