ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΡΗΜΙΑΝΙΩΤΗ ΑΓΓΕΛΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ ΘΕΜΑ :

Transcript

1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ ΚΡΗΜΙΑΝΙΩΤΗ ΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΜΑ : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Σίνδος,

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά για τα απορρίμματα Κατηγορίες αστικών στερεών αποβλήτων Ποιοτική ανάλυση των στερεών απορριμμάτων ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Η έννοια της διαχείρισης Μέθοδοι διαχείρισης απορριμμάτων Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Αρχές Διαχείρισης Στερεών Απορριμμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο Μέθοδοι Διαχείρισης Στερεών Απορριμμάτων των ευρωπαϊκών κρατών. 19 Συνοπτική παρουσίαση των Μεθόδων Διαχείρισης μη επικίνδυνων αποβλήτων.. 21 Μέθοδοι Διαχείρισης των επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων Στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την βιώσιμη ανάπτυξη των χωρών-μελών Στοιχεία Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για την διαχείριση των αποβλήτων. 26 Γενικές ευρωπαϊκές απαιτήσεις για τα στερεά απόβλητα 26 Γενικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα επικίνδυνα απόβλητα Νομοθετικά στοιχεία της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ περί Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ελλάδα Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία για τα ελληνικά στερεά απόβλητα Κυριότεροι Μέθοδοι Διαχείρισης που εφαρμόζονται στην Ελλάδα.. 32 Η επικρατούσα ελληνική κατάσταση. 32 Η διαχείριση των αστικών στερεών απορριμμάτων 33 Η διαχείριση των στερεών τοξικών κι επικίνδυνων αποβλήτων Η διαχείριση των στερεών νοσοκομειακών απορριμμάτων. 35 Γενικά ζητήματα περί υγειονομικής ταφής στην Ελλάδα Οικονομικά στοιχεία της διαχείρισης στερεών αποβλήτων Εθνικός και περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης στερεών αποβλήτων Στοιχεία του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης που αφορούν την Ελλάδα ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΝΟΜΟΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ) Θέση Γεωγραφία του νομού Χαλκιδικής ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΧΑΛ/ΔΙΚΗ.. 42 Εισαγωγή Ρόλος των ΦΟΔΣΑ Περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) ΦΟΔΣΑ 1ης διαχειριστικής ενότητας (Δήμος Κασσάνδρας - Παλλήνης). 50 Γενικές Πληροφορίες ΧΥΤΑ 1ης διαχειριστικής ενότητας (ΧΥΤΑ Κασσάνδρας) Δήμος Κασσάνδρας (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία). 51 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων.. 53 Ανακύκλωση 54 Δήμος Παλλήνης (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία)

3 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων. 56 Ανακύκλωση ΦΟΔΣΑ 2ης διαχειριστικής ενότητας (Δήμοι Ανθεμούντα Καλλικράτειας Μουδανίων Τρίγλιας).. 58 Γενικές Πληροφορίες 58 ΧΥΤΑ 2ης διαχειριστικής ενότητας (ΧΥΤΑ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ) Δήμος Ανθεμούντα (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία) Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων. 60 Ανακύκλωση 60 Δήμος Καλλικράτειας (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία). 60 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Ανακύκλωση.. 63 Δήμος Μουδανίων (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία) 64 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 65 Ανακύκλωση.. 67 Δήμος Τρίγλιας (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία). 67 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 68 Ανακύκλωση ΦΟΔΣΑ 3ης διαχειριστικής ενότητας (Δήμος Πολυγύρου Ζερβοχωρίων) 70 Γενικές Πληροφορίες. 70 ΧΥΤΑ 3ης διαχειριστικής ενότητας (ΧΥΤΑ Πολυγύρου). 70 Δήμος Ζερβοχωρίων (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία). 71 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 72 Ανακύκλωση Δήμος Πολυγύρου (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία) 72 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 73 Ανακύκλωση ΦΟΔΣΑ 4ης διαχειριστικής ενότητας (Δήμοι Αρναίας Παναγίας Σταγίρων-Ακάνθου). 75 Γενικές Πληροφορίες ΧΥΤΑ 4ης διαχειριστικής ενότητας (ΧΥΤΑ Ανατολικής Χαλκιδικής) 75 Δήμος Αρναίας (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία). 75 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 76 Ανακύκλωση Δήμος Σταγίρων Ακάνθου (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία). 77 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 79 Ανακύκλωση.. 79 Δήμος Παναγίας (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία) 80 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 81 Ανακύκλωση ΦΟΔΣΑ 5ης διαχειριστικής ενότητας (Δήμοι Σιθωνίας - Τορώνης - Ορμύλιας). 82 Γενικές Πληροφορίες 82 ΧΥΤΑ 5ης διαχειριστικής ενότητας (ΧΥΤΑ Σιθωνίας). 82 Δήμος Σιθωνίας (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία). 83 2

4 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων 85 Ανακύκλωση 85 Δήμος Τορώνης (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία).. 86 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Ανακύκλωση. 88 Δήμος Ορμύλιας (Περιγραφή Στατιστικά στοιχεία).. 88 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων.. 89 Ανακύκλωση 89 7 ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Παραγόμενες ποσότητες ΑΣΑ στους δήμους του Νομού Χαλκιδικής με βάση τα ζυγολόγια από τους ΧΥΤΑ Με βάση τα δρομολόγια των απορριμματοφόρων Ποσότητες ΑΣΑ 98 Ημερήσια κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ με βάση τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ με ΚΒ Δήμων (στο ετήσιο βάρος απορριμμάτων) Άδειες Συσκευασίες υφιστάμενη κατάσταση ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ, ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ Κατηγορίες αποβλήτων από κατασκευές κατεδαφίσεις Αξιοποίηση αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις Ποσοτικά στοιχεία αδρανών αποβλήτων από ΕΚΚ στην Ελλάδα Υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση ΑΕΚΚ Ν. Χαλκιδικής Υπολογισμός αποβλήτων κατασκευών, κατεδαφίσεων και εκσκαφών Υπολογισμός ΑΕΚΚ ανά δήμο Δήμος Παλλήνης Δήμος Σιθωνίας. 120 Δήμος Σταγίρων Ακάνθου Υπόλοιποι δήμοι νομού Χαλκιδικής ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ (ΑΗΗΕ) Εισαγωγή και ορισμός Μέση σύσταση Πλαίσιο διαχείρισης Ποσότητες ΑΗΗΕ στο νομό Χαλκιδικής ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Δήμος Σταγίρων Ακάνθου Δήμος Σιθωνίας Δήμος Παλλήνης Συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΣΕΔ). 137 Γενικά Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (Ε.Ε.Α.Α. Α.Ε.). 138 Τρόποι συνεργασίας με υπόχρεους διαχειριστές Τρόποι συνεργασίας με ΟΤΑ

5 Ανταποδωτική ανακύκλωση Α.Ε Συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού 141 Γενικά Τρόποι συνεργασίας με υπόχρεους παραγωγούς Τρόποι συνεργασίας με ΟΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Νομοθετικό πλαίσιο διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα Εισαγωγή 143 Ιστορικό Κενά θεσμικού πλαισίου Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΣΤΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενικά για τα απορρίμματα Ως απορρίμματα ή απόβλητα ορίζονται υπολείμματα τροφών και αντικείμενα τα οποία έχουν παύσει να εξυπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο έχουν κατασκευαστεί. Τα απορρίμματα διακρίνονται σε στερεά απόβλητα και υγρά απόβλητα (ή λύματα). Ως Στερεά Απόβλητα νοούνται οι ουσίες ή τα αντικείμενα που εμφανίζονται κυρίως σε στερεή κατάσταση, από τις οποίες ο κάτοχος τους θέλει ή υποχρεούται να απαλλαγεί, και δε συμπεριλαμβάνονται στο κατάλογο επικινδύνων αποβλήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως προκύπτει από το παραπάνω ορισμό, τα στερεά απόβλητα μπορεί να είναι υλικά που βρίσκονται σε στερεή ή ημιστερεή μορφή και τα οποία κάτω από ορισμένες συνθήκες, δεν προσδίδουν αρκετή αξία ή χρησιμότητα στον κάτοχό τους, ώστε να συνεχίσει αυτός να υφίσταται τη δαπάνη, τη μέριμνα ή το βάρος της διατήρησής τους. Για να χαρακτηριστεί μια ουσία ως απόβλητο λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω: Οι ιδιότητες που έχει, Οι οικονομικές συνθήκες που ισχύουν τη περίοδο που μελετάται εκείνη (διότι η αξία των υλικών μεταβάλλεται ανάλογα με το χώρο αλλά και το χρόνο) Το κόστος που προκύπτει από την απόρριψή της, Η ισχύουσα νομοθεσία (περιλαμβάνει το πρόστιμο πλημμελούς και παράνομης απόρριψης) Τα αστικά στερεά απόβλητα περιλαμβάνουν την ετερογενή μάζα των στερεών αποβλήτων από τις αστικές περιοχές, καθώς επίσης και την ομοιογενή μάζα γεωργικών και βιομηχανικών αποβλήτων, αλλά και των μπαζών. Δηλαδή, πρόκειται για τα στερεά απόβλητα που παράγονται από τα νοικοκυριά, τα εμπορικά καταστήματα, των καθαρισμών οδών και των άλλων δημόσιων χώρων, αλλά και εκείνα που παράγονται από πάσης φύσεως επιχειρήσεις και μπορούν από τη φύση τους να εξομοιωθούν με τα στερεά απόβλητα των νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, στη κατηγορία των αστικών στερεών αποβλήτων περιλαμβάνονται όλα τα απόβλητα, εκτός από αυτά που βρίσκονται σε υγρή φάση, χωρίς να έχουν αξιόλογο ποσοστό αιωρούμενων ρύπων (δηλαδή υγρών αποβλήτων) και αερίων ρύπων. Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι καθετί που συμπεριλαμβάνεται στα αστικά στερεά απόβλητα είναι θέμα σύμβασης που συνάπτει η εκάστοτε χώρα. Δηλαδή μέχρι τώρα, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ακολουθούσαν τους ίδιους ορισμούς για τους εθνικούς καταλόγους τους. Για το λόγο αυτό, κρίθηκε σκόπιμο να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο αναφοράς για όλα τα κράτη μέλη, ώστε να γίνονται συγκρίσεις και έγκυρες προβλέψεις της υπάρχουσας κατάστασης που επικρατεί στην εκάστοτε χώρα. 5

7 Πίνακας 1.1 : Γενική διάκριση των στερεών αποβλήτων Τυπικές δραστηριότητες ή εγκαταστάσεις Χαρακτηρισμός πηγής αποβλήτων Τύποι και συστατικά αποβλήτων Οικιακά απόβλητα Εμπορικά απόβλητα Απόβλητα Ιδρυμάτων Απόβλητα Κατασκευών και κατεδαφίσεων Απόβλητα Καθαρισμού Κοινόχρηστων Χώρων Απόβλητα Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Αποβλήτων Κατοικίες, Πολυκατοικίες Καταστήματα, Εστιατόρια, Γραφεία, Ξενοδοχεία, Μικρές Βιοτεχνίες, Τυπογραφεία, Βιομηχανία, κτλ Σχολεία, Νοσοκομεία, Διοικητήρια, κτλ. (δεν περιλαμβάνονται τα μολυσματικά απόβλητα) Νέες κατασκευές Καθαρισμός Οδών, Πάρκων, Παραλίων Χώρων, Χώρων Καύσης Αποβλήτων, Βιολογικοί Καθαρισμοί Τροφικά Υπολείμματα, Χαρτιά, Χαρτόνια, Πλαστικά, Υφάσματα, Δέρματα, Ξύλα, Απόβλητα κήπων, Γυαλιά, Μέταλλα, Τέφρα, Ογκώδη Αντικείμενα, Επικίνδυνα / Τοξικά οικιακά απόβλητα, Ηλεκτρικά είδη / Συσκευές Χαρτιά, Χαρτόνια, Πλαστικά, Ξύλα, Τροφικά υπολείμματα, Γυαλιά, Μέταλλα, Ειδικά Απόβλητα (ηλεκτρικές συσκευές, άλλες συσκευές, επικίνδυνα / τοξικά απόβλητα Χαρτιά, Χαρτόνια, Πλαστικά, Ξύλα, Τροφικά υπολείμματα, Γυαλιά, Μέταλλα, Ειδικά Απόβλητα (ηλεκτρ. συσκευές, Επικίνδυνα / τοξικά απόβλητα, Ξύλα, Σκυρόδεμα, Τούβλα, Καλώδιο, Μέταλλα, Χρώμα Σκουπίδια, Ξύλα, Κλαδιά, κτλ. Τέφρα, Ιλύς (λυματολάσπη) 1.2 Κατηγορίες αστικών στερεών αποβλήτων Τα αστικά στερεά απόβλητα μπορούν να καταταχθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Αστικά απόβλητα : στη κατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα οικιακά απορρίμματα. Επίσης, όλα εκείνα που μοιάζουν περίπου στη σύσταση και στη μορφολογία με τα απόβλητα που παράγονται από διάφορα εμπορικά καταστήματα, ιδρύματα, βιοτεχνίες και εργασίες οδοκαθαρισμού. Πρέπει να σημειωθεί ότι εδώ δεν ανήκουν τα απόβλητα των εκσκαφών, των οικοδομικών κατεδαφίσεων, καθώς και τα κατεστραμμένα αυτοκίνητα. Πιο αναλυτικά, μια περισσότερο δοκιμή κατηγοριοποίηση των απορριμμάτων περιλαμβάνει τις εξής ομάδες (κλάσματα) υλικών: 1. Ζυμώσιμα : αυτή η ομάδα περιλαμβάνει τα υπολείμματα της κουζίνας και του κήπου. 6

8 2. Χαρτί : περιλαμβάνονται όλα τα είδη χαρτιών και χαρτονιών που προέρχονται κυρίως από συσκευασμένα προϊόντα και έντυπο υλικό. 3. Μέταλλα : περιλαμβάνονται όλα τα μεταλλικά υλικά που καταλήγουν στο κάδο των απορριμμάτων. Διαχωρίζονται στα σιδηρούχα, τα οποία έχουν μαγνητικές ικανότητες και στα μη σιδηρούχα μέταλλα, όπου κύριος αντιπρόσωπός τους είναι το αλουμίνιο. 4. Γυαλί : όσον αφορά την ανακύκλωση, διαχωρίζεται σε λευκό, καφέ και πράσινο γυαλί. Σημειώνεται ότι η παραγωγή καφέ και λευκού γυαλιού, απαιτεί υαλότριμμα μόνο του ίδιου χρώματος. 5. Πλαστικό : χαρακτηριστικό αυτής της ομάδας αποτελεί η έντονη ανομοιογένεια που τη διακατέχει, εξαιτίας των πολλών χρησιμοποιούμενων πολυμερών (π.χ. PVC, PET, ABS).Τα τελευταία χρόνια φαίνεται να διευρύνεται συνεχώς η κατηγορία αυτή, αφού οι καταναλωτές προτιμούν να αγοράζουν συσκευασμένα προϊόντα. 6. Δέρμα Ξύλο Λάστιχο Ύφασμα : η ομάδα αυτή χαρακτηρίζεται ως λοιπά καύσιμα. 7. Αδρανή : στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται τα χημικά ανενεργά υλικά που καταλήγουν στα οικιακά απορρίμματα (π.χ. χώματα, πέτρες) και τα ακίνδυνα απόβλητα που δεν υφίστανται σχεδόν καμία φυσική, χημική ή βιολογική μετατροπή. Τα αδρανή απόβλητα δε διαλύονται, δε συμμετέχουν σε άλλες φυσικές ή χημικές αντιδράσεις, δε βιοδιασπώνται και τέλος, δεν επιδρούν δυσμενώς στη ρύπανση του περιβάλλοντος αλλά και στην υγεία του ανθρώπου. 8. Λοιπά : στο κλάσμα αυτό καταλήγουν εκείνα τα απορρίμματα που δε μπορούν να κατανεμηθούν σε καμιά από τις παραπάνω κατηγορίες. Ειδικά Απόβλητα : 1. Επικίνδυνα απόβλητα : με τον όρο αυτό νοείται κάθε στερεό απόβλητο ή οποιοσδήποτε συνδυασμός αυτών, που λόγω της ποιότητας, της συγκέντρωσης των συστατικών τους ή και των φυσικών, χημικών ή μεταδοτικών χαρακτηριστικών που έχουν, μπορούν να δημιουργήσουν προβληματικές καταστάσεις. Ορισμένα από τα προβλήματα που προκαλούν, είναι οι ασθένειες που μπορούν να οδηγήσουν μέχρι και στο θάνατο και η ανεπανόρθωτη μόλυνση του περιβάλλοντος, η οποία μπορεί να καταστρέψει τη χλωρίδα και τη πανίδα. Προέρχονται από βιομηχανίες όπως βυρσοδεψία, μονάδες επιφανειακής επεξεργασίας μετάλλων, κλωστοϋφαντουργία, φινιριστήρια και μονάδες παραγωγής γεωργικών φαρμάκων. Στη κατηγορία αυτή, εντάσσονται και τα πολυχλωριωμένα (ΡCΒ's), τα οποία χρησιμοποιούνται ακόμη σε μεγάλο βαθμό στους μετασχηματιστές της ΔΕΗ. Επίσης, επικίνδυνα απόβλητα παράγονται και από τα ναυπηγεία. Τα τοξικά και επικίνδυνα απόβλητα που παράγονται στην Ελλάδα ετησίως, ανέρχονται σε τόνους. Ωστόσο, στις ποσότητες αυτές δε συμπεριλαμβάνονται τα απόβλητα που χρησιμοποιούνται για το μπάζωμα των δρόμων ή ως πρόσθετα υλικά σε τσιμέντα. 2. Μη επικίνδυνα απόβλητα : στην ομάδα αυτή ανήκουν όλα τα ειδικά απόβλητα που δεν είναι επικίνδυνα για το περιβάλλον και τον άνθρωπο. 3. Ιατρικά απόβλητα : περιλαμβάνονται τα απόβλητα όλων των φαρμακευτικών βιομηχανιών καθώς και εκείνα που προέρχονται από τη περίθαλψη των ασθενών εντός της οικίας τους. Γενικότερα, περιλαμβάνονται τα απόβλητα ανατομικής, 7

9 παθολογικής, μολυσματικής και επικίνδυνης φύσεως αλλά και τα μη επικίνδυνα απόβλητα που διακρίνονται στις εξής υποκατηγορίες: Νοσοκομειακά απόβλητα : διακρίνονται σε τρεις βασικές υποομάδες ανάλογα με τη προέλευση τους: οικιακού τύπου : θεωρούνται τα απόβλητα των νοσοκομείων που προέρχονται από τα μαγειρεία, τα εστιατόρια, τις καφετέριες, τα γύψινα εκμαγεία και τα απορρίμματα γραφείων. Ειδικά : χαρακτηρίζονται τα στερεά απόβλητα που περιέχουν τόσο τοξικές όσο και ραδιενεργές ουσίες, για αυτό το λόγο κρίνεται αναγκαίο να εισαχθούν στο νομαρχιακό σχεδιασμό διαχείρισης στερεών αποβλήτων, ώστε να ακολουθούν τη προβλεπόμενη πορεία διαχείρισης μαζί με τα άλλα επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα. Μολυσματικά : χαρακτηρίζονται εκείνα τα οποία είναι λοιμογόνα ή δυνητικά λοιμογόνα, όπως για παράδειγμα τα προϊόντα χειρουργείων, τα προϊόντα των μικροβιολογικών και αιματολογικών εργαστηρίων και εκείνα που προκύπτουν από την εξυπηρέτηση των ασθενών. Λοιπά ιατρικά και φαρμακευτικά απόβλητα. 4. Ειδικά - βιομηχανικά στερεά απόβλητα : στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται οι εξής επιμέρους κατηγορίες : Αδρανή απόβλητα κατασκευαστικών δραστηριοτήτων : προέρχονται από ανεγέρσεις οικοδομών, κατεδαφίσεις και εκσκαφές. Τα απόβλητα που παράγονται από αυτές τις δραστηριότητες, είναι κατά κύριο λόγο αδρανή και ογκώδη, όπως το χώμα, η άμμος, το χαλίκι, το σκυρόδεμα, οι πέτρες και τα τούβλα, αλλά ακόμη και υλικά όπως το ξύλο, τα μέταλλα, το γυαλί, τα πλαστικά, το χαρτί και το ύφασμα. Τα απόβλητα αυτά διαφέρουν ανάλογα με το τύπο της κατασκευής και τη τοποθεσία. Στερεά απόβλητα οχημάτων : στη κατηγορία αυτή εντάσσονται τα ελαστικά επίσωτρα, οι μεταχειρισμένοι καταλύτες αλλά και τα οχήματα που δε χρησιμοποιούνται πλέον. Τα ελαστικά επίσωτρα συσσωρεύονται συνήθως στα βουλκανιζατέρ και έχουν υψηλή θερμογόνο δύναμη, επειδή αποτελούνται κυρίως από λάστιχο. Η διαχείριση των ελαστικών αποτελεί ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα στην Ελλάδα επειδή έχουν μεγάλο όγκο αλλά και επειδή είναι επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία. Αυτοκίνητα : η μέση ηλικία κατά μέσο όρο των καταλυτικών επιβατικών αυτοκινήτων εκτιμάται περίπου στα 4,5 έτη ενώ για τα συμβατικά στα 13,2 έτη. Καταλύτες : έχουν συνήθως όριο ζωής τα χιλιόμετρα. Πέρα από το όριο αυτό, θεωρούνται τοξικοί και επικίνδυνοι για τη δημόσια υγεία και χρειάζονται ειδική μεταχείριση. Περιέχουν όμως πολύτιμα μέταλλα, όπως η πλατίνα, τα οποία μπορούν να επανεργοποιηθούν με διάφορες μεθόδους. Ιλείς : κατά την επεξεργασία καθαρισμού που υφίστανται τα απόβλητα, παράγονται ταυτόχρονα και ορισμένα παραπροϊόντα, όπως για παράδειγμα, τα σχαρίσματα, η άμμος, τα ξαφρίσματα και η λάσπη. Από τα παραπροϊόντα αυτά, το σημαντικότερο είναι η λάσπη (ιλύς), η οποία είναι ουσιαστικά ένα παχύρρευστο υγρό, που περιέχει σαράντα περίπου φορές περισσότερες στερεές ουσίες, από ό,τι τα αστικά λύματα και έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία. Στερεά βιομηχανικά απόβλητα : πρόκειται για τα πάσης φύσεως στερεά απόβλητα που παράγονται από τις βιομηχανικές δραστηριότητες. Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται ένας σημαντικός αριθμός βιομηχανικών μονάδων από τη παραγωγική διαδικασία που παράγει ακίνδυνα στερεά απόβλητα. 8

10 1.3 Ποιοτική ανάλυση των στερεών απορριμμάτων Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των στερεών αστικών απορριμμάτων, μπορούν να διαχωριστούν σε τέσσερις κατηγορίες : Φυσικά χαρακτηριστικά : πρόκειται για τη φυσική σύσταση κατά βάρος κάποιων ευδιάκριτων υλικών, όπως το χαρτί, το γυαλί, το πλαστικό, τα μέταλλα, τα ζυμώσιμα και λοιπά συστατικά, που εκφράζεται σε ποσοστιαίες μονάδες, το ειδικό βάρος τους, το μέγεθος- κατανομή των μεγεθών και τέλος, τη διαπερατότητά τους. Χημικά χαρακτηριστικά : προκύπτουν αναλογικά με τη χημική σύσταση των απορριμμάτων. Τα απόβλητα συνήθως αποτελούνται από υγρασία, περιέχουν πτητικά και ανόργανα συστατικά, καθώς και μικρά ποσοστά χημικών στοιχείων. Στα χημικά χαρακτηριστικά, ανήκει και η θερμογόνος δύναμη των απορριμμάτων καθώς και η περιεκτικότητα που έχουν σε επικίνδυνα συστατικά. Μικροβιολογικά χαρακτηριστικά : ορίζονται από το ποσοστό των μολυσματικών αποβλήτων που βρίσκονται στην συνολική παραγόμενη ποσότητα απορριμμάτων. Βιολογικά χαρακτηριστικά : χαρακτηριστικό του οργανικού κλάσματος των στερεών απορριμμάτων, αποτελεί η δυνατότητα που έχουν να μετασχηματίζονται μέσω βιολογικών διεργασιών, σε αέρια, αδρανή οργανικά και αέρια στερεά συστατικά. Από τις διαδικασίες σήψης των οργανικών συστατικών και ιδιαίτερα των υπολειμμάτων των τροφών, είναι δυνατό να εκλύονται οσμές και να προσελκύονται διάφορα έντομα. 9

11 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ 2.1 Η Έννοια της Διαχείρισης Με τον όρο «διαχείριση απορριμμάτων» νοείται η συλλογή, η μεταφορά, η μεταφόρτωση, η προσωρινή αποθήκευση, η αξιοποίηση και η διάθεση των αποβλήτων. Στα παραπάνω συμπεριλαμβάνεται η εποπτεία των εργασιών αυτών, αλλά και η μετέπειτα φροντίδα των χώρων διάθεσης. Η έννοια της διαχείρισης των απορριμμάτων φαίνεται πως εξελίσσεται διαχρονικά. Από παλιά συσχετιζόταν η δημόσια υγεία με τις ανεπαρκείς μεθόδους διαχείρισης, οι οποίες ευθύνονταν για τις επιδημίες και τις πάσης φύσεως ασθένειες. Άρα είναι φανερό, πως ο πρώτος ιστορικά στόχος της διαχείρισης αφορούσε αποκλειστικά τη προστασία της δημόσιας υγείας. Στη δεκαετία του 1970 και έπειτα, άρχισε να αναπτύσσεται έντονη ευαισθητοποίηση για θέματα του περιβάλλοντος αλλά και για προβλήματα που παρουσιάζονταν σε αυτό, οπότε ο αρχικός στόχος εμπλουτίστηκε με τη προστασία του αέρα, του νερού, του εδάφους, καθώς και την αποτροπή δυσμενών επιπτώσεων. Επικράτησε διεθνώς η άποψη, ότι τα απορρίμματα αποτελούν άχρηστα προϊόντα που πρέπει όμως να διαχειρίζονται με κατάλληλες μεθόδους, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία της δημόσιας υγείας αλλά και του περιβάλλοντος. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, η πολιτεία με εκπρόσωπο τη τοπική αυτοδιοίκηση επιφορτίσθηκε με τη διαχείριση των αποβλήτων, επιμερίζοντας στους πολίτες τις ανάλογες δαπάνες. Στη δεκαετία του 1990 σε πολλές χώρες της Ευρώπης, προβλήθηκε με επιτακτικό ύφος η έννοια της διαχείρισης, τονίζοντας περισσότερο τη μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων, αλλά και την αξιοποίησή τους. Επίσης εκείνη τη περίοδο, παρουσιάζονται νέες αντιλήψεις σχετικά με την ευθύνη αλλά και το τρόπο οργάνωσης της διαχείρισης των απορριμμάτων. Οι παραγωγοί των αποβλήτων έχουν την ευθύνη της διαχείρισής τους, πράγμα που σημαίνει ότι περιορίζεται αισθητά η ευθύνη αλλά και ο ρόλος της πολιτείας. Έτσι, η αντιμετώπιση του προβλήματος των αποβλήτων, αρχίζει να παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις. Είναι φανερό πως τα έργα Διαχείρισης των Στερών Αποβλήτων, καλούνται να καλύψουν τις ανάγκες που δημιουργεί συνεχώς το κοινωνικό σύνολο. Τα τελευταία χρόνια, η αντιρρυπαντική τεχνολογία και οι περισσότερες τεχνολογίες που αφορούν τη διαχείριση, έχουν σημειώσει σημαντική ανάπτυξη. Η διαχείριση των απορριμμάτων θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα θέματα του περιβάλλοντος, που προκαλεί τεράστιο ενδιαφέρον διεθνώς. Η αυξανόμενη συνειδητοποίηση των κυβερνήσεων και των πολιτών για τα προβλήματα του περιβάλλοντος, αποτέλεσε το έναυσμα για αναζήτηση νέων τεχνικών και λύσεων που αφορούν μελλοντικά συστήματα σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων. Έτσι για την επιτυχή διαχείριση τους, καθορίζονται και διεξάγονται σε εθνικό επίπεδο ειδικές τεχνικές προδιαγραφές και δραστηριότητες, με σκοπό να ελαττωθούν τα 10

12 παραγόμενα απόβλητα, να προωθηθεί η προσπάθεια για ανακύκλωση και να διεξαχθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης των πολιτών. Τα τελευταία χρόνια, οι χώρες που χαρακτηρίζονται από έντονη βιομηχανική δραστηριότητα, έχουν λάβει νομοθετικές πρωτοβουλίες, με σκοπό αφενός να ενθαρρύνουν τους πολίτες να ελαττώσουν τη παραγωγή των απορριμμάτων και αφετέρου να προωθήσουν την επαναχρησιμοποίηση αλλά και την ανακύκλωση των συστατικών τους. Για να είναι αποτελεσματική και κοινωνικά δίκαιη η διαχείριση των αστικών στερεών απορριμμάτων, είναι απαραίτητο να υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με τις ποσότητες και τους ρυθμούς παραγωγής των αποβλήτων, τα φυσικοχημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν και τέλος, τη ποσότητα παραγωγής τους που αλλάζει ανάλογα με την εποχή και το τόπο. Ωστόσο, η διαχείριση των απορριμμάτων αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα σε πολλές περιοχές. Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται στους υπάρχοντες ΧΥΤΑ, οι οποίοι δέχονται απορρίμματα με ραγδαίους ρυθμούς και στις Μονάδες Θερμικής Επεξεργασίας (ΜΘΕ), που χρησιμοποιούνται στο όριο της δυναμικότητάς τους, ή πιθανόν αντιμετωπίζουν προβλήματα στη τροφοδοσία και στην αποδοχή. 2.2 Μέθοδοι διαχείρισης απορριμμάτων Προσωρινή αποθήκευση Η προσωρινή αποθήκευση αποτελεί το πρώτο στάδιο στη διαχείριση των αποβλήτων. Περιλαμβάνει το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στη παραγωγή των απορριμμάτων και τη τοποθέτησή τους σε συγκεκριμένο και κατάλληλο χώρο, μέχρι το χρονικό διάστημα της αποκομιδή τους. Πιο αναλυτικά, η προσωρινή αποθήκευση διαχωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες: 1) της προσωρινής αποθήκευσης που πραγματοποιείται μέσα στο σπίτι και 2) της προσωρινής αποθήκευσης που συντελείται στο σημείο συλλογής. Για να υπάρξει ταύτιση των δύο υποκατηγοριών, πρέπει να υπάρχει μόνιμος χώρος προσωρινής αποθήκευσης, ώστε να διευκολυνθούν σε μεγάλο βαθμό πολλά θέματα που αφορούν τη διαχείριση των απορριμμάτων (π.χ. να τοποθετηθούν κάδοι ανακύκλωσης σε συνοικίες). Προβλήματα που συνήθως εμφανίζονται στο στάδιο αυτό, είναι η ανάπτυξη εντόμων και τρωκτικών, η δημιουργία δυσάρεστων οσμών και η διασπορά των απορριμμάτων από τον αέρα ή από περιπλανούμενα αδέσποτα ζώα. Τα παραπάνω προβλήματα κρίνεται αναγκαίο να επιλυθούν, ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και κάποιοι παράγοντες που αφορούν την επιλογή ενός κατάλληλου συστήματος προσωρινής αποθήκευσης, όπως το απαιτούμενο κόστος επένδυσης και τη διευκόλυνση του έργου της συλλογής. Κατά καιρούς, έχουν χρησιμοποιηθεί για τη προσωρινή αποθήκευση των απορριμμάτων, μεταλλικά ή πλαστικά δοχεία μικρού μεγέθους, χάρτινες ή πλαστικές σακούλες των super market, μεγάλοι μεταλλικοί ή πλαστικοί κάδοι, έχοντας ή όχι συμπίεση. Σήμερα, επικρατεί και εφαρμόζεται κυρίως η μέθοδος των κάδων. Οι κάδοι απορριμμάτων μπορούν ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες : 11

13 1. συρόμενοι κάδοι : σύρονται στο σταθμό μεταφόρτωσης ή στο χώρο επεξεργασίας/διάθεσης και αφού εκκενωθούν, οδηγούνται στην αρχική τους θέση. Θεωρούνται ιδανικοί για περιοχές, οι οποίες χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα από υψηλή παραγωγή απορριμμάτων. Μάλιστα, χρησιμοποιούνται συχνά σε συνδυασμό με τη σταθερή πρέσα, ώστε να επιτευχθεί μέγιστη συμπίεση των απορριμμάτων. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι συρόμενων κάδων που χρησιμοποιούνται σήμερα, είναι οι εξής : Container- πρέσα με χωρητικότητα m 3 Η εκκένωση συντελείται με αντίθετη κίνηση του εμβόλου. Container ορθογωνικής ανοικτής διατομής με χωρητικότητα 40 m3- Το άδειασμα γίνεται με ανατροπή. Container τραπεζοειδούς διατομής τύπου σκάφης με χωρητικότητα 10 m3- Χρησιμοποιείται κυρίως για μπάζα και άλλα αντικείμενα μεγάλου όγκου. Οι συρόμενοι κάδοι διαθέτουν μεγάλη ευελιξία ως προς τα μεγέθη και τα είδη τους. Στα σημαντικά πλεονεκτήματά τους, συγκαταλέγονται η μείωση του χρόνου διαχείρισης και προσωπικού αποκομιδής, το οποίο απαρτίζεται από έναν οδηγό απορριμματοφόρου και δύο βοηθούς συλλέκτες. Ωστόσο, το χειρωνακτικό τους γέμισμα καθώς και ο μικρός βαθμός πλήρωσης του κάδου, αποτελούν τα βασικότερα μειονεκτήματα αυτής της κατηγορίας των κάδων. Σήμερα, παρατηρείται το φαινόμενο να μη χρησιμοποιούνται οι συρόμενοι κάδοι στην Ελλάδα, παρόλο που σε αραιοκατοικημένες ή αγροτικές περιοχές, η χρήση τους σε συνδυασμό με την αραιότερη συχνότητα συλλογής, αποδεικνύεται συμφέρουσα λύση, λόγω του ότι δεν απαιτείται μεγάλος αριθμός κάδων και αρχικό κόστος επένδυσης. 2. στάσιμοι κάδοι : παραμένουν στη θέση τους, και μετακινούνται από το πεζοδρόμιο μέχρι το απορριμματοφόρο, από εργάτες του δήμου. Χρησιμοποιούνται για όλα τα είδη απορριμμάτων που υπάρχουν και διαχωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες : κυλιόμενοι κάδοι: συναντώνται συχνά στο στάδιο της προσωρινής αποθήκευσης και χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τη μηχανική συλλογή. Κατασκευάζονται συνήθως από επιψευδαργυρωμένο χάλυβα ή πλαστικό και τα μεγέθη τους κυμαίνονται από 20 έως λίτρα. Συνήθως, στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται οι κάδοι των 800 και λίτρων. Οι κυλιόμενοι κάδοι αδειάζονται με τη βοήθεια ενός ειδικού μηχανισμού και τοποθετούνται σε προκαθορισμένες θέσεις, έτσι ώστε τα απορριμματοφόρα να έχουν εύκολη πρόσβαση. Εξασφαλίζουν καλές συνθήκες υγιεινής, διευκολύνουν το έργο του προσωπικού αποκομιδής και μειώνουν αισθητά το χρόνο που απαιτείται για τη συλλογή των απορριμμάτων. Ωστόσο, έχουν υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης και πολλές φορές δεν είναι εφικτή η ύπαρξη κατάλληλων χώρων για τη τοποθέτηση τους, που να εξασφαλίζει καλή πρόσβαση στα απορριμματοφόρα. Τέλος, απαιτείται πρόσθετος εξοπλισμός, όπως το σύστημα ανύψωσης κάδων στα απορριμματοφόρα και το πλυντήριο κάδων. σταθεροί κάδοι: χρησιμοποιούνται σε αστικές περιοχές, οι οποίες έχουν χαμηλή πυκνότητα δόμησης ή σε περιοχές όπου δεν είναι εφικτή η διέλευση των απορριμματοφόρων. Οι κάδοι αδειάζονται με χειρωνακτικό τρόπο και είναι αδύνατη η μηχανική πλύση. 12

14 Εκτός από τα είδη των κάδων που αναφέρθηκαν, πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και πιο σύνθετες κατασκευές, οι οποίες μπορούν να επεξεργάζονται και να αποθηκεύουν τα απορρίμματα που δέχονται, ταυτόχρονα. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε πολυώροφα κτίρια, ξενοδοχεία και νοσοκομεία, δηλαδή σε κτίρια που παράγουν μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων, τις οποίες καλούνται να αποθηκεύσουν σε μικρό χρονικό διάστημα και με όσο το δυνατό μεγαλύτερη οικονομία χώρου. Εικόνα 2.1: Κάδοι απορριμμάτων χωρητικότητας: Α) 1100L και Β) 1700L Εικόνα 2.2: Κάδοι ανακύκλωσης Συλλογή Με τον όρο συλλογή νοείται η διαδικασία που περιλαμβάνει τη συγκέντρωση των αποβλήτων, το διαχωρισμό τους σε υλικά σύμφωνα πάντα με τις φυσικές και χημικές ιδιότητές τους και τέλος, την ανάμειξή τους ώστε να μπορέσουν να μεταφερθούν. Το 13

15 στάδιο αυτό αρχίζει από τη στιγμή που συλλέγονται τα απορρίμματα στους κάδους που αποθηκεύονται προσωρινά και τελειώνει όταν εισέρχονται στους ειδικούς χώρους επεξεργασίας και διάθεσής τους. Η διαδικασία της συλλογής των απορριμμάτων, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα στάδια της διαχείρισης των απορριμμάτων, για πολλούς λόγους. Αφενός, απορροφά ένα υψηλό ποσοστό κόστους που αγγίζει το 70-85% του συνολικού κόστους που απαιτεί η διαχείριση και αφετέρου επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στους κατοίκους. Η οργάνωση ενός συστήματος συλλογής, απαιτεί την εξέταση κάποιων παραμέτρων, όπως : την επιλογή των κατάλληλων σημείων συλλογής το καθορισμό της συχνότητας συλλογής των απορριμμάτων από τους κάδους το καθορισμό των δρομολογίων συλλογής των απορριμματοφόρων την επιλογή του μηχανολογικού εξοπλισμού και προσωπικού που απαιτείται για τη συλλογή Ο καθορισμός των σημείων της συλλογής επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το κόστος της, το είδος αλλά και τη ποσότητα του εξοπλισμού που απαιτείται για αυτήν. Ωστόσο, υπάρχουν δυνατότητες επιλογής σε κάποια σημεία, οι οποίες είναι : η συλλογή από προκαθορισμένα κεντρικά σημεία, κυρίως κοντά σε οδικές αρτηρίες η συλλογή από ένα ή περισσότερα σημεία κάθε οικοδομικού τετραγώνου η συλλογή από πόρτα σε πόρτα Στις αστικές περιοχές, η υπηρεσία καθαριότητας του δήμου συλλέγει τα απορρίμματα περίπου τρεις φορές την εβδομάδα, ενώ στις μη αστικές περιοχές περιστασιακά ή και καθόλου. Για λόγους υγείας αλλά και αισθητικής, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, η συχνότητα συλλογής δε πρέπει να είναι μικρότερη από μία ή δύο μέρες, ενώ για τις αγροτικές περιοχές, υπάρχουν τα περιθώρια η συλλογή να γίνεται μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Η συλλογή ογκωδών οικιακών αντικειμένων, δημιουργεί προβλήματα σε πολλές περιοχές. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, υπάρχουν τρεις εναλλακτικές μέθοδοι που δύναται να εφαρμοστούν : τα ογκώδη αντικείμενα να συλλέγονται μαζί με τα υπόλοιπα απορρίμματα, μέσω απορριμματοφόρων που διαθέτουν πρέσα. Για να είναι κάτι τέτοιο εφικτό, χρειάζονται κατάλληλα απορριμματοφόρα που να μπορούν να δεχτούν τα αντικείμενα αυτά. να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ξεχωριστή συλλογή των ογκωδών αντικειμένων από σημεία που είναι προκαθορισμένα και γνωστά από τους πολίτες. οι πολίτες να καλούν τηλεφωνικά την υπηρεσία καθαριότητας ή να μεταφέρουν το ογκώδες αντικείμενο έξω από το σπίτι τους, ώστε τα πληρώματα συλλογής απορριμμάτων να ειδοποιήσουν την υπηρεσία καθαριότητας. Τέλος, παρατηρείται ότι οι διαδικασίες συλλογής χρησιμοποιούνται και για τα υπολείμματα της αποτέφρωσης ή μηχανικής διαλογής, που δε μπορούν να αξιοποιηθούν περαιτέρω και κρίνεται αναγκαίο να μεταφερθούν από τις διάφορες εγκαταστάσεις που προκύπτουν ως υπόλοιπο, σε χώρους απόθεσης. Οι χώροι αυτοί ανάλογα με τη τοξικότητα των υλικών που δέχονται, μπορεί να είναι οι συνηθισμένες χωματερές ή χωματερές ειδικών αποβλήτων. 14

16 Το σύστημα Pay As You Throw (Ρ.Α.Υ.Τ.) Πρόκειται για το καινοτόμο πρόγραμμα μεταβλητής κοστολόγησης, που αφορά την ορθολογική κοστολόγηση της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων και χρησιμοποιείται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα, οι δημότες καλούνται να πληρώσουν τις υπηρεσίες συλλογής και μεταφοράς, ανάλογα με τη ποσότητα απορριμμάτων που παράγουν. Στόχος του συστήματος αυτού, είναι να μειώσει αισθητά το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων, αυξάνοντας παράλληλα την αποδοτικότητά της. Επίσης, θεωρείται δικαιότερο σύστημα χρέωσης των πολιτών, το οποίο δίνει τη δυνατότητα να μειωθεί η παραγωγή των οικιακών απορριμμάτων, αφού δε θα συμφέρει οικονομικά τους πολίτες να παράγουν μεγάλες ποσότητες αποβλήτων. Για να πετύχει η εφαρμογή του Ρ.Α.Υ.Τ. πρέπει να υπάρχουν οργάνωση στην υπηρεσία καθαριότητας και δυναμικά προγράμματα ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Τέλος τα προγράμματα Ρ.Α.Υ.Τ., βασίζονται στη τεχνολογία, την έρευνα και τη πληροφόρηση. Χρειάζονται λοιπόν κυρίως, τα ακόλουθα : κατάλληλο εξοπλισμό, ώστε να αναγνωρίζουν και να ζυγίζουν τα απορρίμματα κατάλληλα συστήματα μηχανογράφησης που θα μπορούν να καταγράφουν τη παραγωγή των απορριμμάτων κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό της υπηρεσίας καθαριότητας στη νέα τεχνολογία Εικόνα 2.3: Παραδείγματα κάδων PAYT 15

17 Μεταφορά Η μεταφορά περιλαμβάνει το σύνολο των εργασιών μετακίνησης των αποβλήτων από τα μέσα συλλογής που βρίσκονται, στους χώρους διάθεσης, αξιοποίησης ή μεταφόρτωσης. Συνεπώς, τα απορριμματοφόρα που έχουν αναλάβει το έργο αυτό, μπορούν να έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, όπως, χωρητικότητα, μηχανισμό ανύψωσης των κάδων και μηχανισμό συμπίεσης. Έτσι, διαχωρίζονται στα απορριμματοφόρα κλειστού τύπου και ανοικτού τύπου. Τα κλειστού τύπου σύγχρονα οχήματα που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή των απορριμμάτων, έχουν εφοδιαστεί με ένα σύστημα συμπίεσης των απορριμμάτων και ανύψωσης των κάδων. Αντίθετα, τα ανοικτού τύπου απορριμματοφόρα χρησιμοποιούνται μόνο για τη συλλογή ογκωδών αντικειμένων, που δε δύναται να συλλεχθούν στα κλειστά απορριμματοφόρα. Τα κλειστά απορριμματοφόρα αυτοκίνητα διαθέτουν επίσης ένα σύστημα αλέσεως και έναν ανυψωτικό μηχανισμό για τους κάδους και χρησιμοποιούνται ευρέως. Αντιθέτως, τα ανοικτά απορριμματοφόρα χρησιμοποιούνται σε ένα μικρό ποσοστό. Τέλος, στις μη αστικές περιοχές χρησιμοποιούνται άλλα μεταφορικά μέσα όπως τρίκυκλα, τρακτέρ με ρυμούλκα κ.α. Σε όλη την Ελλάδα παρουσιάζονται προβλήματα κατά τη συλλογή και μεταφορά των οικιακών απορριμμάτων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αντιαισθητικές και ανθυγιεινές καταστάσεις στα πεζοδρόμια και στους δρόμους. Αιτία του φαινομένου αυτού, φαίνεται να είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει προβλήματα οργάνωσης, τα οποία σχετίζονται πολλές φορές με την έλλειψη χώρων προσωρινής αποθήκευσης των απορριμμάτων στις αστικές περιοχές. Α. 16

18 Β. Εικόνα 2.4: Κλειστά απορριμματοφόρα τύπου: Α)μύλου, Β)πρέσσας Μεταφόρτωση Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τις εργασίες μετακίνησης των απορριμμάτων από τα μέσα συλλογής, συνήθως σε ένα σταθμό μεταφόρτωσης. Πιο συγκεκριμένα, όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία της συλλογής, τα απορρίμματα μεταφέρονται στο τελικό χώρο επεξεργασίας /διάθεσης ή σε σταθμούς μεταφόρτωσης. Οι σταθμοί μεταφόρτωσης είναι στεγασμένοι ή ανοιχτοί χώροι, όπου τα απορρίμματα μεταφέρουν εκεί, τα πάσης φύσεως απόβλητα. Στη συνέχεια, τα απορρίμματα μετά από τη διαδικασία συμπίεσης, ή χωρίς αυτήν, μεταφέρονται μέσω ειδικών αυτοκινήτων μεταφοράς (τα οποία διαθέτουν μεγάλη χωρητικότητα) στους χώρους επεξεργασίας/ διάθεσης. Οι σταθμοί μεταφόρτωσης έχουν εξοπλιστεί με ειδικό σύστημα συμπίεσης των απορριμμάτων, ώστε να μειώνουν δραστικά τον όγκο τους. Συνεπώς, υπάρχει η δυνατότητα να μειωθεί η απαιτουμένη έκταση που προορίζεται για τη τελική διάθεση. Επίσης στο βαθμό που είναι κατάλληλα εξοπλισμένοι, μπορεί να γίνει μερική διαλογή των υλικών, κυρίως των μετάλλων. Η τροφοδοσία του σταθμού μεταφόρτωσης, γίνεται μέσω του τοπικού ή περιφερειακού δικτύου διακίνησης. Ωστόσο, μπορούν να συνδυαστούν ταυτόχρονα και τα δύο, ανάλογα με το αν ο σταθμός βρίσκεται μέσα στα όρια του Οργανικού Τοπικής Αυτοδιοίκησης που εξυπηρετεί. Ο διαχωρισμός των σταθμών, αποσκοπεί στο να εξεταστούν και να βελτιωθούν τα συστήματα περιφερειακής κλίμακας, χωρίς να καθορίζονται λεπτομερώς τα δρομολόγια αποκομιδής εντός των κατοικημένων περιοχών, η χωροθέτηση των κάδων και η οργάνωση προγραμμάτων διαχείρισης. 17

19 Η υιοθέτηση των σταθμών προϋποθέτει την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης τεχνικοοικονομικής μελέτης, ώστε να εκτιμηθούν μαζί οι πάγιες δαπάνες κατασκευής, το κόστος λειτουργίας τους, διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες και οικονομικά πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τις ελάχιστες διαδρομές των απορριμματοφόρων. Στην Ελλάδα, δεν εφαρμόζεται ευρέως το σύστημα των σταθμών μεταφόρτωσης, παρά μόνο στις μεγάλες πόλεις. Πιο συγκεκριμένα, λειτουργούν δύο σταθμοί μεταφόρτωσης στην Αθήνα και δύο στην Θεσσαλονίκη, ενώ ένας ακόμα βρίσκεται υπό κατασκευή στην Αττική. Αξιοποίηση Με τον όρο Αξιοποίηση νοείται κάθε είδους εργασία ανακύκλωσης ή /και ανάκτησης υλικών ή ενέργειας από τα οικιακά απόβλητα. Πιο συγκεκριμένα, η έννοια της αξιοποίησης περιλαμβάνει την ανάκτηση αλλά και επαναχρησιμοποίηση υλικών και ενέργειας, ενώ παράλληλα συμπεριλαμβάνεται η κομποστοποίηση του οργανικού κλάσματος, με σκοπό να παραχθεί εδαφοβελτιωτικό. 18

20 3. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ 3.1. Αρχές Διαχείρισης Στερεών Απορριμμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την αειφόρο και φιλική για το περιβάλλον διαχείριση των απορριμμάτων, με σκοπό να διασφαλιστεί η προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Για να γίνει κάτι τέτοιο εφικτό, θεσπίζονται τέσσερις βασικές γενικές αρχές σχετικά με το τομέα διαχείρισης των αποβλήτων, οι οποίες είναι: 1. Η αρχή της πρόληψης: η παραγωγή των στερών αποβλήτων θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί όσο το δυνατό γίνεται περισσότερο. 2. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», θα αφορά όσους ρυπαίνουν το περιβάλλον με οποιονδήποτε τρόπο και θα επιβάλλονται πρόστιμα χρηματικής ή ποινικής φύσεως. 3. Η αρχή της προφύλαξης: θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα που θα αφορούν τη προφύλαξη του περιβάλλοντος, από τη ρύπανση που προκαλούν τα απόβλητα 4. Η αρχή της γειτνίασης: η διάθεση και διαχείριση των αποβλήτων θα πρέπει να γίνεται κοντά στο τόπο παραγωγής τους Η ιεράρχηση των αρχών διαχείρισης των αποβλήτων που θεσπίζεται στην ευρωπαϊκή οδηγία 75/442/ΕΟΚ είναι η ακόλουθη: πρόληψη, ανακύκλωση, ανάκτηση ενέργειας και ασφαλής διάθεση των αποβλήτων. Τα οικιακά απόβλητα ανακυκλώνονται κατά μέσο όρο σε ποσοστό 26% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως το ποσοστό ανακύκλωσης παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις από τη μία χώρα στην άλλη. Όσον αφορά τα επικίνδυνα απόβλητα, το μέσο ποσοστό ανακύκλωσης κυμαίνεται σε ποσοστό γύρω 27%, σημειώνοντας αυξητική τάση. Το ίδιο συμβαίνει και με την ανακύκλωση αποβλήτων συσκευασίας. Το μέσο ποσοστό αποτέφρωσης των οικιακών αποβλήτων είναι 23%. Ωστόσο, σε σχέση με την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, η αποτέφρωση χρησιμοποιείται λιγότερο. Η υγειονομική ταφή των οικιακών αποβλήτων αποτελεί την επιλογή πολλών κρατώνμελών σε ποσοστό 45%. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό παρουσιάζει φθίνουσες τάσεις. Όσον αφορά το μέσο ποσοστό υγειονομικής ταφής για τα επικίνδυνα απόβλητα κυμαίνεται γύρω στο 22% περίπου. Η ιεράρχηση των αρχών διαχείρισης για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, δε τηρείται επαρκώς και η καύση αποτελεί τη βέλτιστη επιλογή για τη διαχείρισή τους. Παρόλο που το μέσο ποσοστό συλλογής των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων αυξήθηκε, το 20% των ορυκτελαίων εξακολουθούν να καίγονται ή να απορρίπτονται παράνομα. Πρέπει να αναφερθεί ότι την περίοδο προόδευσε, όχι όμως ικανοποιητικά, η εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας. Τονίζεται ότι πρέπει να δοθεί περισσότερη βαρύτητα στην εφαρμογή της ιεράρχησης των αρχών διαχείρισης των αποβλήτων που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση 3.2. Μέθοδοι Διαχείρισης Στερεών Απορριμμάτων των ευρωπαϊκών κρατών Στοιχεία προηγούμενων ετών, δείχνουν ότι από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχαν καθιερώσει ορισμένες μεθόδους διαχείρισης στερεών αποβλήτων, θέλοντας να διασφαλίσουν τη δημόσια υγεία, αλλά και να αποτρέψουν ταυτόχρονα τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Έγιναν πολλές προσπάθειες, στα πλαίσια της ασφαλούς διάθεσης ενός δυνητικά επικίνδυνου υλικού, πρωτίστως με την υγειονομική ταφή και έπειτα με την καύση, χωρίς όμως ανάκτηση ενέργειας. Ουσιαστικά, πρόκειται για την επιλογή ενός εναλλακτικού 19

21 σχήματος διαχείρισης της γενικής υγειονομικής ταφής ή για παραλλαγή του σχήματος αυτού. Στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, παρόμοιες προσπάθειες ξεκίνησαν πρόσφατα και συνεχίζονται ή ξεκινούν τώρα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, προβλήθηκε ιδιαίτερα μια καινοτόμου λογική διαχείρισης, η οποία εναρμονιζόταν με τη βιώσιμη ανάπτυξη και έδινε προτεραιότητα στη μείωση της παραγωγής των αποβλήτων και στη θεώρησή τους, ως αξιοποιήσιμο υλικό. Ωστόσο, η κάθε χώρα-μέλος ανταποκρίθηκε διαφορετικά σε αυτές τις νέες αντιλήψεις. Σε χώρες που βρίσκονταν υπό την επιρροή οικολογικών κινημάτων, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, υιοθετήθηκε η νέα διαχειριστική λογική με εντονότερο ρυθμό. Το νέο καθεστώς, ενθάρρυνε τις μεθόδους που αντιμετώπιζαν τα στερεά απόβλητα ως αξιοποιήσιμη ύλη και πρόβαλλε μια συγκεκριμένη ιεράρχηση, δίνοντας προτεραιότητα στην ανάκτηση υλικών παρά στην ανάκτηση ενέργειας. Ωστόσο, χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, έδειξαν μια ιδιαίτερη δυσπιστία ως προς την νέα διαχειριστική λογική, που ίσως οφείλεται στις συνθήκες της επικράτειάς τους. Από τα παραπάνω συμπεραίνεται, ότι οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πιθανόν να μη μπορέσουν ακόμα και σήμερα να χαράξουν μια ενιαία στρατηγική για το μέλλον, επειδή οι απόψεις τους βασίζονται σε διαφορετικές επιλογές, οι οποίες παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω: η επιλογή της αυτονομίας: πρόκειται για την αυτόνομη ανά χώρα στρατηγική, που προβάλλει το δικαίωμα των πολιτών της εκάστοτε χώρας, να εφαρμόσει τη πολιτική διαχείρισης που ταιριάζει με τις εθνικές της συνθήκες. Ωστόσο, κρίνεται αναγκαία η έστω και ελάχιστη εναρμόνισή της με την Ευρωπαϊκή Ένωση που πρέπει να ακολουθήσει για θέματα αντιρρύπανσης του περιβάλλοντος. Όσον αφορά το θέμα των αποβλήτων, υπάρχει μια ιδιαιτερότητα που έγκειται στη λανθασμένη θεώρηση του μεγαλύτερου μέρους των αποβλήτων ως αξιοποιήσιμο υλικό, με συνέπεια να διακινούνται ελεύθερα ως δευτερογενή προϊόντα. Αυτό μπορεί να δυναμιτίσει το σενάριο των αυτόνομων στρατηγικών που εφαρμόζει η κάθε χώρα, ιδιαίτερα αν οι χώρες επιλέξουν στρατηγικές με ιδιαίτερα υψηλό κόστος, όπως η μέγιστη ανάκτηση υλικών και διάθεση του υπολοίπου με ταφή. η επιλογή της ισχυρής εναρμόνισης και σύγκλισης προς μια ενιαία πολιτική: μεγάλο μέρος των αστικών στερεών απορριμμάτων είναι αξιοποιήσιμο υλικό και μπορεί να θεωρηθεί ως πρώτη ύλη ή ως δευτερογενές προϊόν. Το γεγονός αυτό, θέτει ως βασική προϋπόθεση την εφαρμογή μιας ενιαίας ευρωπαϊκής διαχειριστικής πολιτικής, προς την οποία θα συγκλίνουν όλα τα κράτη-μέλη, εφόσον εναρμονίσουν τις επιμέρους διαχειριστικές πολιτικές που ακολουθούν. Αναμένεται όμως να υπάρξουν αντιρρήσεις από χώρες που ακολουθούν τις λιγότερο προωθημένες επιλογές διαχείρισης, αλλά και από χώρες που εξαναγκάζονται να ακολουθήσουν μια προωθημένη δαπανηρή διαχειριστική πολιτική, την οποία έχουν επιλέξει. Επίσης, είναι δύσκολο να εξασφαλιστεί ότι τα μέτρα που θα συνοδεύσουν την ενιαία διαχειριστική επιλογή, θα εφαρμόζονται όπως πρέπει να εφαρμοστούν, ιδιαίτερα όταν κυριαρχούν υποψίες ότι η αδυναμία αυτή, μπορεί να έχει μακροχρόνια διάσταση. Η αυθαίρετη ερμηνεία της νομοθεσίας που μπορεί να παρατηρηθεί για ορισμένες χώρες ή το ενδεχόμενο να παραβιαστεί, δημιουργεί έντονους προβληματισμούς και φοβίες, με την έννοια της πιθανής αναζήτησης πιο οικονομικών λύσεων, που ενδεχομένως θα έχουν και σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις για το περιβάλλον. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες που έχουν γίνει στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και από δεδομένα της Eurostat, προκύπτει ότι η υγειονομική ταφή και η καύση προτιμούνται σήμερα περισσότερο ως τεχνικές διαχείρισης των απορριμμάτων. Ωστόσο, οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποχρεούνται να μειώσουν τη παραγόμενη 20

22 ποσότητα του βιοαποδομήσιμου οργανικού κλάσματος που περιέχεται στα στερεά απόβλητα. Αυτό γίνεται για να οδηγούνται στους χώρους υγειονομικής ταφής, με σκοπό να αυξηθεί η ανάκτηση υλικών και ενέργειας. Για το λόγο αυτό, όσον αφορά το σχήμα διαχείρισης των στερεών αποβλήτων για τις επόμενες δεκαετίες, προβλέπεται ότι θα μειωθεί το ποσοστό εφαρμογής της υγειονομικής ταφής, θα αυξηθεί το ποσοστό εφαρμογής των συστημάτων ανακύκλωσης των υλικών και κομποστοποίησης και τέλος, θα εφαρμοστούν τεχνικές καύσης με παράλληλη ανάκτηση ενέργειας. Το ίδιο θα ισχύσει και για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Πίνακας 3.1:Ποσοστό αστικών αποβλήτων που διατίθενται για ταφή Συνοπτική παρουσίαση των Μεθόδων Διαχείρισης μη επικίνδυνων αποβλήτων Παραδοσιακά, για τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων ευθύνεται η τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ οι δαπάνες συλλογής, μεταφοράς και διάθεσής τους, καλύπτονται από τα δημοτικά τέλη. Η εφαρμογή προγραμμάτων ανακύκλωσης απαιτεί κάποια χαρακτηριστικά όπως εξειδίκευση, οργάνωση και διευρυμένες αρμοδιότητες, που δυστυχώς δεν χαρακτηρίζουν τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης. Επίσης, η οικονομική βιωσιμότητα των προγραμμάτων ανακύκλωσης προϋποθέτει κάποια οικονομική ενίσχυση, η οποία μπορεί να προέλθει από: τέλη που επιβάλλονται κατά την εφαρμογή μεθόδων διαχείρισης που δε χρησιμοποιούνται συνεισφορές της βιομηχανίας, ώστε να χαρακτηριστούν τα προϊόντα τους ως οικολογικά φόρους συσκευασίας Οι διαφορετικές προσεγγίσεις και οι προτεραιότητες που θέτουν οι εκάστοτε χώρες στο τομέα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, δε δημιουργούν πρόβλημα, εφόσον τηρούνται οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Όσον αφορά τις υπόλοιπες μεθόδους διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, διαμορφώνεται παρακάτω και αναλυτικά, η κατάσταση που επικρατεί σε ορισμένες χώρες, όπου τουλάχιστον υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία: 21

23 Στην Γερμανία πραγματοποιείται διαλογή και αποτέφρωση των απορριμμάτων έως και 20%. Επίσης, επιτρέπεται η αποθήκευση σε ΧΥΤΑ, αφού η πλήρης απαγόρευση θα ισχύσει από το έτος 2005 για την Γερμανία αλλά και την Σουηδία επίσης. Όσον αφορά τον τομέα διαχείρισης της ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας, τον έχει αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας, ενώ ένας ενδιάμεσος ιδιωτικός οργανισμός (Duales System Deutschland - DSD) συντονίζει το όλο πρόγραμμα, για λογαριασμό της βιομηχανίας, των πωλητών και των ιδιωτικών εταιρειών διαχείρισης των απορριμμάτων. Επίσης, η Γερμανία επιλέγει άλλες μεθόδους αξιοποίησης, όπως για παράδειγμα, την καύση με ανάκτηση ενέργειας, ώστε να εξαλειφθεί πλήρως μελλοντικά η υγειονομική ταφή και να προωθηθεί σημαντικά η ανακύκλωση των υλικών. Η αναφερθείσα επιλογή, σε συνδυασμό με ισχυρά οικονομικά κίνητρα που δεν ενθαρρύνουν την εφαρμογή άλλων μεθόδων, έχει ως αποτέλεσμα την εφαρμογή ενός δαπανηρού συστήματος ανακύκλωσης, που είναι όμως αποδεκτό από το κοινωνικό σύνολο. Όσον αφορά την εδαφική διάθεση, υπάρχει αρνητική στάση που ενισχύεται με σχετική νομοθεσία, η οποία αποτρέπει την εφαρμογή της μεθόδου αυτής μετά το Ουσιαστικά, πρόκειται για τη προώθηση του εναλλακτικού σχήματος της μέγιστης ανάκτησης υλικών και διάθεσης του υπολοίπου με ταφή, όπου τελικός στόχος του είναι να ελαχιστοποιηθεί η παραγωγή απορριμμάτων, εφόσον η κοινωνία έχει συνειδητοποιήσει σε μεγαλύτερο βαθμό, την αναγκαιότητα μιας αειφόρου πολιτικής για τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος. Είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί επίσης, ότι η πόλη Schleswig-Holstein, εφαρμόζει επιτυχώς από το έτος 1995, ένα πρόγραμμα που σχετίζεται με τη συλλογή, επισκευή, πώληση αλλά και ανακύκλωση παλιών μεταχειρισμένων επίπλων. Το πρόγραμμα αυτό οφείλει την επιτυχία του, στο γεγονός ότι καλύπτει τις ανάγκες του πολίτη, δημιουργεί σπουδαία επενδυτικά κίνητρα και μειώνει εν μέρει την ανεργία με τις θέσεις εργασίας που προσφέρει. Στόχος του προγράμματος είναι με τις επιδοτήσεις του προϋπολογισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης, να δοθεί το κίνητρο δημιουργίας μίας αλυσίδας επιχειρήσεων που να διαχειρίζεται τα υλικά από ανακύκλωση, με σκοπό τη τελική τους διάθεση στην αγορά, σε ανταγωνιστικές τιμές. Συνεπώς, θα δημιουργηθούν περισσότερες ανάγκες διακίνησης ανακυκλωμένων υλικών με χαμηλό κόστος ακόμα και σε είδη ένδυσης, διατροφής και μετακίνησης. Στην Γαλλία χρησιμοποιείται η διαλογή απορριμμάτων, χωρίς την αποτέφρωσή τους έως και 20%. Η αποθήκευση σε ΧΥΤΑ επιτρέπεται, ενώ δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία όσον αφορά την επιβολή φορολογίας για την αποφυγή παραγωγής απορριμμάτων. Επίσης, ακολουθείται το σύστημα με έναν ιδιωτικό οργανισμό (ΕCΟ-Amballage), ο οποίος συντονίζει τη βιομηχανία, τους πωλητές και τη τοπική αυτοδιοίκηση. Δηλαδή, με τη θεώρησή της ως προς τις εναλλακτικές μεθόδους αξιοποίησης των αστικών στερεών αποβλήτων, αλλά και με την ελαστικότητα που δείχνει ως προς την μέθοδο της υγειονομικής ταφής, έχει οδηγηθεί σε ένα περιορισμένο πρόγραμμα ανακύκλωσης, που συνεισφέρει εν μέρει στο συνολικό πρόβλημα που αφορά την διαχείριση των αποβλήτων. Όσον αφορά την εδαφική διάθεση, η Γαλλία ανταποκρίνεται με πιο προσεκτικά βήματα. Αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα της αξιοποίησης των απορριμμάτων αλλά και του περιορισμού της υγειονομικής ταφής, χωρίς όμως να εντάσσεται απόλυτα σε ένα συγκεκριμένο σχήμα εναλλακτικής διαχείρισης. Η προσέγγιση αυτή, αντικατοπτρίζει έντονα την απροθυμία της χώρας να εφαρμόσει ένα ιδιαίτερα δαπανηρό σύστημα, το οποίο δε θα επιτρέπει την επιλογή εφαρμόσιμων λύσεων χωρίς υπερβολικό κόστος, προσαρμοσμένων στις συνθήκες που επικρατούν στη χώρα. 22

24 Η Γερμανία και η Γαλλία, που ακολουθούν τις επιλογές των εναλλακτικών σχημάτων α)της μέγιστης ανάκτησης υλικών και της διάθεση του υπολοίπου με ταφή και β)την επιλεκτική ανάκτηση υλικών, καύση με ανάκτηση ενέργειας και ταφή τέφρας αντίστοιχα, γειτονεύουν. Εξαιτίας του υψηλού κόστους του σχήματος που έχει επιλέξει η Γερμανία, δημιουργείται ισχυρό κίνητρο για τους διαχειριστές των στερεών αποβλήτων της, να τα στείλουν στη γειτονική Γαλλία, όπου εφαρμόζονται οικονομικότερες λύσεις, όπως η καύση. Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι να απαγορευθούν οι μεταφορές των αστικών στερεών αποβλήτων και να ενισχυθεί η εθνική αυτάρκεια. Ωστόσο, για να γίνει κάτι τέτοιο εφικτό, πρέπει τα αστικά στερεά απόβλητα να θεωρηθεί ότι δεν αποτελούν καν προϊόντα, οπότε θα πρέπει να θεωρηθούν άχρηστο υλικό ή να γίνει μια εξαίρεση στην ελεύθερη ευρωπαϊκή αγορά με τη δικαιολογία ότι δίνεται προτεραιότητα σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα προσπαθεί να ακολουθήσει το γαλλικό πρότυπο, επειδή τέτοια συστήματα διαχείρισης κατανέμουν δίκαια τις δαπάνες χειρισμού των αποβλήτων από τις συσκευασίες. Ο οργανισμός συγκεντρώνει χρήματα από τις βιομηχανίες και τα διαθέτει στις ιδιωτικές εταιρείες για ανάκτηση. Στην συνέχεια, οι βιομηχανίες μετακυλύουν το κόστος στις αγοραίες τιμές των προϊόντων και έτσι η δαπάνη πληρώνεται μόνο από τους χρήστες των συσκευασιών και όχι από το σύνολο του πληθυσμού, όπως θα συνέβαινε σε αντίθετη περίπτωση που η κάλυψη γινόταν με δημόσιο φόρο. Στην Ιταλία γίνεται διαλογή των απορριμμάτων, επιτρέπεται η αποθήκευση σε χωματερές και τέλος, δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες αν επιβάλλονται φόροι για αποφυγή παραγωγής απορριμμάτων. Παρατηρείται δηλαδή, ότι βρίσκεται στην ίδια κατάσταση με την Ελλάδα. Φαίνεται καθαρά, ότι η Ελλάδα και η Ιταλία δείχνουν μια ιδιαίτερη δυσπιστία ως προς την νέα διαχειριστική λογική, λόγω των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών που επικρατούν, οι οποίες δε τις αφήνουν να προβληματιστούν πάνω στο θέμα, αφού αναδεικνύονται άλλα πιο κρίσιμα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Τα βήματα που κάνουν οι χώρες αυτές, έγκεινται στα παραδείγματα που παίρνουν από άλλες αλλά και από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Στην Αυστρία πραγματώνεται η διαδικασία της διαλογής των απορριμμάτων, και παρόλο που δε γίνεται αποτέφρωση απορριμμάτων έως και 20% και δεν επιτρέπεται η αποθήκευση σε χωματερές, οι πολίτες πληρώνουν φόρο. Επίσης, επιβάλλονται φόροι και για την αποφυγή παραγωγής των απορριμμάτων. Κρίνεται αναγκαίο να ειπωθεί, ότι ο δήμος της Βιέννης έθεσε σε εφαρμογή την ίδρυση και λειτουργία του Ειδικού Κέντρου επισκευής και παροχής υπηρεσιών, αποκλειστικά από τα «ηλεκτρονικά» απόβλητα και αυτή η πρωτοβουλία του γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα κέντρο εκπαίδευσης, στο οποίο οι εκπαιδευόμενοι αποσυναρμολογούν παλιές ή χαλασμένες ηλεκτρικές συσκευές παντός τύπου και στην συνέχεια τις επισκευάζουν ή τις ανακυκλώνουν. Η κίνηση αποσκοπεί στη διάθεση του υλικού με καλύτερες τιμές στην αγορά, στη μείωση της ανεργίας, αφού θα απασχολείται αρκετός αριθμός ανέργων και τέλος στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και χρημάτων. Στο Βέλγιο παρατηρείται η χρήση της διαλογής των απορριμμάτων, επιτρέπεται η αποθήκευση σε χωματερές και τέλος, επιβάλλονται φόροι για αποφυγή παραγωγής απορριμμάτων. Η κυβέρνηση του Βελγίου εκπόνησε το 2002 ένα φιλόδοξο και επιδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση πρόγραμμα, το οποίο αποσκοπούσε στην ανάπτυξη επενδύσεων στο τομέα διαχείρισης των στερεών απορριμμάτων. 23

25 Το πρόγραμμα ενδιέφερε άμεσα τους επενδυτές, αφού η επιχορήγηση κάλυπτε αφενός το 70% του κόστους που αφορά τη πρόληψη παραγωγής των απορριμμάτων και αφετέρου το 50% του κόστους που αφορά τη διαχείρισή τους. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έδινε μεγάλο όφελος στους επιχειρηματίες και στο περιβάλλον, αφού υπολογίστηκε ότι το Μάιο του 2003, ανακυκλώθηκαν περίπου δώδεκα χιλιάδες χάρτινες σακούλες, τέσσερις χιλιάδες κουτιά μπισκότων, ενώ δέκα χιλιάδες κονσέρβες πολτοποιήθηκαν και έτσι δε κατέληξαν όλα αυτά, σε ανεξέλεγκτες χωματερές. Στην Δανία γίνεται διαλογή των απορριμμάτων και αποτέφρωσή τους έως και 20%. Επίσης, επιτρέπεται η αποθήκευση των αποβλήτων σε χωματερές και επιβάλλονται φόροι για αποφυγή της παραγωγής των απορριμμάτων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι ορισμένοι δήμοι σε περίπτωση που κάποιοι πολίτες χρησιμοποιούν κάδους πολτοποίησης απορριμμάτων, επιβάλλουν μικρότερη φορολογία. Στην Πορτογαλία χρησιμοποιείται η διαλογή απορριμμάτων, ωστόσο δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία αν γίνεται αποτέφρωση των απορριμμάτων έως και 20%. Τέλος, δεν επιτρέπεται η αποθήκευση σε χωματερές, αλλά και δεν επιβάλλονται φόροι για να αποφευχθεί η αύξηση της παραγωγής των απορριμμάτων. Στην Σουηδία γίνεται διαλογή και αποτέφρωση των απορριμμάτων έως και 20%, ενώ επιτρέπεται η αποθήκευση σε ΧΥΤΑ αφού η πλήρης απαγόρευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα ισχύσει από το έτος Τέλος, επιβάλλονται φόροι για να αποφευχθεί όσο το δυνατόν γίνεται η παραγωγή των απορριμμάτων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνει χώρα η διαλογή των απορριμμάτων και επιτρέπεται η αποθήκευση των απορριμμάτων σε χωματερές, ενώ δεν επιβάλλονται φόροι για την αποφυγή παραγωγής των στερεών απορριμμάτων. Συμπερασματικά, παρατηρείται ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες που αναφέρθηκαν, χρησιμοποιούν τη διαλογή ως μέθοδο διαχείρισης, ενώ οι περισσότερες επιτρέπουν την αποθήκευση των απορριμμάτων τους σε χωματερές. Παρατηρείται επίσης, ότι λίγες χώρες πραγματοποιούν αποτέφρωση των απορριμμάτων τους έως και 20%, ενώ λιγότερες επιβάλλουν φορολογία, για να αποφευχθεί η αυξημένη παραγωγή στερεών αποβλήτων. Μέθοδοι Διαχείρισης των επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων Τα τοξικά απόβλητα θεωρούνται μια ιδιαίτερα επικίνδυνη κατηγορία των απορριμμάτων. Οι μέθοδοι διαχείρισης που εφαρμόζονται κυρίως για αυτή τη κατηγορία αποβλήτων, είναι η θερμική επεξεργασία, η ανάκτηση των υλικών και η υγειονομική ταφή. Ωστόσο, μελλοντικά ενδέχεται να μη χρησιμοποιείται η υγειονομική ταφή ως κύρια μέθοδος διαχείρισης. Με την εφαρμογή κατάλληλων μεθόδων, τείνει να αυξηθεί η χρήση των συστημάτων ανάκτησης υλικών αλλά και των τεχνικών καύσης που ανακτούν ενέργεια, ενώ θα βελτιωθούν οι εφαρμογές και άλλων τεχνικών θερμικής επεξεργασίας για τα στερεά επικίνδυνα απόβλητα. Είναι γνωστό ότι η διακίνηση των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων έχει δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό συμβαίνει διότι, σχεδόν όλες οι βιομηχανικές χώρες τα εξάγουν σε Τριτοκοσμικές Χώρες, με σκοπό να τα εναποθέσουν, να τα θάψουν ή να τα κάψουν εκεί, κλονίζοντας τη περιβαλλοντική ισορροπία. Σύμφωνα με μελέτες, οι φτωχές χώρες της Ασίας και της Αφρικής, δελεάζονται με τα ποσά που τους προσφέρουν οι διεθνώς ανεπτυγμένες χώρες, με αντάλλαγμα να δεχθούν την εναπόθεση των απορριμμάτων των δεύτερων. Πληροφοριακά, από το έτος 1986 μέχρι 24

26 και το έτος 1992, έφτασαν στα τριτοκοσμικά εδάφη πάνω από 5,5 εκατομμύρια τόνους τοξικών αποβλήτων από τη Δυτική και Βόρειο Ευρώπη. Συνεπώς, άρχισε να δημιουργείται μια αλληλεξάρτηση ανάμεσα στις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες, όταν η ήδη υπάρχουσα αυστηρή νομοθεσία, γινόταν όλο και πιο αυστηρή, σχετικά με την παραγωγή και διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί το κόστος διάθεσής τους και να μεγαλώσουν οι ευθύνες των παραγωγών τους, ώστε να προτιμούν να τα εξάγουν σε χώρες, που ο πληθυσμός τους έχει άγνοια για την ύπαρξη και τις επιπτώσεις που έχει η διάθεσή τους στο περιβάλλον. Ωστόσο, όταν έγιναν αντιληπτές οι συνέπειες του προβλήματος, αυξήθηκε ο αριθμός των χωρών που απαγόρευσαν την εισαγωγή τοξικών αποβλήτων στην επικράτειά τους. Οι χώρες που προέβησαν σε αυτήν την ενέργεια σύμφωνα με στοιχεία της μελέτης είναι η Αλβανία, η Κύπρος, η Μάλτα, το Μονακό, το Μαρόκο και η Συρία. Στην Ευρώπη παρατηρείται επίσης έντονα και το φαινόμενο, αρκετές βιομηχανίες να καταφεύγουν σε εξειδικευμένους οίκους, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της επεξεργασίας των επικίνδυνων απορριμμάτων. Αυτό συμβαίνει διότι η νομοθεσία περί επικίνδυνων αποβλήτων, έχει γίνει αυστηρότερη και συναντάνε δυσκολίες στην έκδοση άδειας για την επεξεργασία τους. Λόγω έλλειψης απαιτούμενων ειδικών εγκαταστάσεων σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και σε μικρότερο βαθμό η Ισπανία, κυριαρχεί ακόμα και σήμερα η ανεξέλεγκτη απόρριψη. Η Ελλάδα έχει υπολογίσει ότι δαπανά ένα σημαντικό ποσό για τη μεταφορά ειδικών και τοξικών αποβλήτων, κυρίως από PCB, προκειμένου να τα διαθέσει σε άλλες χώρες. Για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος, στη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο της Βραζιλίας το 1992, προτάθηκε να απαγορευτεί αμετάκλητα η εξαγωγή των τοξικών αποβλήτων, στις χώρες που δε μπορούν να τα επεξεργαστούν τεχνολογικά. Αντίθετα, προτάθηκε να ισχύσει νομοθεσία, η οποία να υποχρεώνει την επεξεργασία και ανακύκλωσή τους στις χώρες όπου παράγονται και να υπάρξει αποτελεσματική αστυνόμευση, ώστε να αποτραπεί τυχόν παράνομη διακίνησή τους. 3.3 Στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την βιώσιμη ανάπτυξη των χωρών-μελών Εδώ και δύο δεκαετίες περίπου, γίνονται προσπάθειες μείωσης της παραγωγής των απορριμμάτων και βελτίωσης των μεθόδων διαχείρισης. Παρόλο που στο τομέα της ανακύκλωσης δεν υπάρχουν αποθαρρυντικά αποτελέσματα, εξακολουθεί να υπάρχει το πρόβλημα της αυξανόμενης παραγωγής των απορριμμάτων. Για τον λόγο αυτό, στα πλαίσια της κοινοτικής πολιτικής έχουν καθοριστεί πέντε σημαντικοί στόχοι, οι οποίοι παρατίθενται παρακάτω: Να προωθηθούν φιλικές για το περιβάλλον τεχνολογίες και διαδικασίες που δημιουργούν λιγότερα απορρίμματα. Να προωθηθεί η επανεπεξεργασία, η ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση των απορριμμάτων ως πρώτες ύλες. Να βελτιωθεί η διάθεση των αποβλήτων με την επιβολή αυστηρών νομοθεσιών σε θέματα του περιβάλλοντος. Να θεσπιστούν αυστηρότερες διατάξεις ιδίως για τη μεταφορά των επικίνδυνων ουσιών. Να εξυγιανθούν οι μολυσμένες εκτάσεις. Οι στόχοι αυτοί θα μπορέσουν να επιτευχθούν, αν γίνει διάθεση των αποβλήτων στη πλησιέστερη δυνατή εγκατάσταση του τόπου παραγωγής τους. Ωστόσο, προβλήματα 25

27 παρουσιάζονται επίσης και στη ποιότητα των στοιχείων που αφορούν τη φύση των απόβλητων, τα οποία παρουσιάζονται συνεκτικά παρακάτω: τα οικιακά και τα αστικά απόβλητα θεωρούνται ισοδύναμα, παρόλο που τα αστικά απόβλητα δύναται να περιλαμβάνουν απόβλητα του εμπορίου, της βιομηχανίας και άλλων προελεύσεων. τα κράτη μέλη δεν εννοούν το ίδιο πράγμα λέγοντας «άλλη επεξεργασία» και δε διακρίνουν σαφώς την αποτέφρωση με ή χωρίς ανάκτηση ενέργειας. οι ποσότητες των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων που παράγονται, δεν υπολογίζονται το ίδιο σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. οι διαθέσιμες πληροφορίες που υπάρχουν για τα «λοιπά απόβλητα» και που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των παραγόμενων αποβλήτων είναι ανεπαρκείς. Για να αντιμετωπιστεί εν μέρει το πρόβλημα των απορριμμάτων, η Ευρωπαϊκή Ένωση προτείνει τις εξής μεθόδους κατάταξης για τα απόβλητα: 1) Οι τρεις κατηγορίες των αποβλήτων (επικίνδυνα, μη επικίνδυνα και αδρανή) θα πρέπει να διατίθενται σε ξεχωριστούς και κατάλληλους χώρους υγειονομικής ταφής. 2) Τα οικιακά απορρίμματα θα πρέπει να καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής μη επικίνδυνων αποβλήτων, με σκοπό να μειωθούν σταδιακά πρώτα στο 75%, ύστερα στο 50% και τέλος, στο 35%. 3) Οι χώροι υγειονομικής ταφής πρέπει να αποτελούν την έσχατη λύση και να πληρούν κάποιες συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αφορούν κυρίως τη προστασία του περιβάλλοντος Στοιχεία Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για τη διαχείριση των αποβλήτων Γενικές Ευρωπαϊκές απαιτήσεις για τα στερεά απόβλητα Όσον αφορά την εξάλειψη των αποβλήτων, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε τη Κοινοτική Οδηγία 75/442/ΕΟΚ στις 15/7/1975 και η οποία τροποποιήθηκε για τελευταία φορά με την Οδηγία 96/59/ΕΚ του Συμβουλίου της , με στόχο να περιοριστεί η παραγωγή των αποβλήτων. Το περιεχόμενο αυτής της οδηγίας που αναφέρεται στα αστικά στερεά απόβλητα, περιγράφεται παρακάτω: τα μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν για αντικείμενα, τα οποία δεν είναι χρήσιμα στο κάτοχό τους και θέλει ή είναι υποχρεωμένος να απαλλαγεί βάσει των εθνικών διατάξεων όλων των χωρών μελών. οι χώρες μέλη οφείλουν να ενθαρρύνουν τη πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων, να τα ανακυκλώνουν και να τα μεταποιούν, προκειμένου να είναι επαναχρησιμοποιήσιμα. για την επίτευξη των μέτρων προβλέπεται συνεργασία μεταξύ των χωρών μελών, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο δίκτυο εγκαταστάσεων για τη διάθεση των απορριμμάτων, με σκοπό η Κοινότητα να είναι αυτάρκης ως προς τη διάθεση και η κάθε χώρα χωριστά να τείνει προς το στόχο αυτό. κάθε κάτοχος αποβλήτων πρέπει να τα διαθέτει δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα αποκομιδής, ή να τα διαθέτει σε επιχείρηση τελικής διάθεσης ή τέλος να εξασφαλίζει ο ίδιος τη τελική διάθεση, τηρώντας πάντα τις διατάξεις των μέτρων. οι επιχειρήσεις ή εγκαταστάσεις που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία και αποθήκευση των στερεών αποβλήτων για λογαριασμό τρίτων, πρέπει να πάρουν άδεια από τον αρμόδιο φορέα, στις γενικές και τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να ακολουθήσουν, όσον αφορά το τύπο και τη ποσότητα των απορριμμάτων που πρόκειται να επεξεργαστούν. 26

28 τα κέντρα αξιοποίησης και οι επιχειρήσεις που διαθέτουν τα δικά τους απόβλητα, έχουν την υποχρέωση να κατέχουν ειδική άδεια. ο κάτοχος που παραδίδει τα στερεά απόβλητά του σε φορέα ή επιχείρηση αποκομιδής, επιβαρύνεται με δαπάνη σύμφωνα με την ευρωπαϊκή αρχή Ο ρυπαίνων πληρώνει. Επίσης, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, πρέπει να υπάρχει μια ομοιόμορφη διαδικασία για την αποδοχή των στερεών αποβλήτων στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων. Πιο αναλυτικά είναι απαραίτητο: τα απόβλητα πρέπει να επεξεργάζονται πριν διατεθούν στο χώρο ταφής σύμφωνα με τα κριτήρια της οδηγίας, τα επικίνδυνα απόβλητα πρέπει να διατίθενται σε ειδικό χώρο ταφής για επικίνδυνα απόβλητα. τα αστικά και μη επικίνδυνα απόβλητα πρέπει να συγκεντρώνονται σε χώρους ταφής μη επικίνδυνων αποβλήτων. οι χώροι ταφής για αδρανή απόβλητα πρέπει να προορίζονται αποκλειστικά και μόνο για αδρανή απόβλητα. Γενικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα επικίνδυνα απόβλητα Όσον αφορά τα επικίνδυνα απόβλητα, η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνει ένα κοινό ορισμό για αυτά και εισάγει συγκεκριμένους κανόνες διαχείρισής τους. Πιο συγκεκριμένα, παρατίθεται ένας κατάλογος που περιέχει όλα τα είδη των τοξικών και επικίνδυνων ουσιών. Έτσι, η κάθε χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής ένωσης, φροντίζει να αποθηκεύονται και να επεξεργάζονται τα απόβλητα αυτά, μόνο σε ειδικές και εγκεκριμένες εγκαταστάσεις. Επίσης, η νομοθεσία προβλέπει την υποχρέωση των χωρών να δημιουργήσουν αλλά και να επιβάλουν συγκεκριμένους όρους για την αποτέφρωση των επικίνδυνων αποβλήτων, καθώς και να χορηγήσουν άδειες για αποτέφρωση, μόνο στη περίπτωση που πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις, σύμφωνα πάντα με το νόμο. Αναλυτικότερα, κατά το έτος 2000, εισήχθηκαν μέτρα με στόχο να εμποδιστούν και να μειωθούν οι επιπτώσεις που δημιουργεί η αποτέφρωση των επικίνδυνων αποβλήτων στο περιβάλλον αλλά και τη δημόσια υγεία. Για να είναι εφικτό όμως κάτι τέτοιο, θεσπίστηκαν αυστηροί νόμοι που αφορούν τη λειτουργία των εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αποβλήτων και προσδιορίστηκαν τα όρια εκπομπών. Η πολιτική αποτέφρωσης που λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση εκτός των άλλων, περιλαμβάνει τους τσιμεντοκλιβάνους καθώς και τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Νομοθετικά στοιχεία της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ περί Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων Στις περισσότερες πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εναπόθεση των απορριμμάτων σε χωματερές έχει ξεπεράσει τα όρια. Τα περιθώρια στενεύουν σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, επειδή υπάρχει έντονος κίνδυνος μόλυνσης των υδάτων και του εδάφους. Επίσης, οι ντόπιοι κάτοικοι συνεχώς διαμαρτύρονται με τη κατάσταση των ελεύθερων χωματερών. Τα κράτη-μέλη έκριναν αναγκαίο να συντάξουν μια νομοθεσία, η οποία θα περιλάμβανε κάποιες υποχρεωτικές υποδείξεις, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στο τομέα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα σημαντικά στοιχεία της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων. Κρίνεται αναγκαίο να ενθαρρύνεται η πρόληψη, η ανακύκλωση και η ανάκτηση των απορριμμάτων, με σκοπό να διαφυλαχτούν οι φυσικοί πόροι και να αποφευχθεί η επιζήμια χρήση του εδάφους. 27

29 Απαιτείται η λήψη κατάλληλων μέτρων ώστε να αποτραπεί η εγκατάλειψη, η απόρριψη και η ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων. Για αυτό το λόγο, θα πρέπει να γίνονται έλεγχοι στις ουσίες που περιέχουν τα απορρίμματα στους χώρους υγειονομικής ταφής. Οι χώρες-μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόζουν τις αρχές γειτνίασης και της αυτάρκειας που αφορούν τη διάθεση των αποβλήτων τους σε κοινοτικό αλλά και εθνικό επίπεδο. Οι χώρες-μέλη δύνανται για να εφαρμοστούν οι σκοποί της παρούσας οδηγίας, να διατηρούν ή να συντάσσουν εθνικούς καταλόγους αποβλήτων, σύμφωνα με τους οποίους γίνονται δεκτά ή όχι, στους χώρους υγειονομικής ταφής. Όταν η αρμόδια αρχή κρίνει ότι ένας χώρος υγειονομικής ταφής δε δημιουργεί κινδύνους για το περιβάλλον, εκτός από μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, το κόστος που συμπεριλαμβάνεται στη τιμή χρέωσης του φορέα εκμετάλλευσης, μπορεί να περιοριστεί τη χρονική αυτή περίοδο. Τα κράτη-μέλη πρέπει να καθορίσουν μία εθνική στρατηγική, προκείμενου να μειώσουν τις ποσότητες των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων, που προορίζονται για διάθεση σε χώρους υγειονομικής ταφής. Ο χώρος ταφής μπορεί να θεωρείται οριστικά κλειστός, μόνο όταν η αρμόδια αρχή τον έχει επιθεωρήσει επιτόπου, έχει αξιολογήσει σχολαστικά όλες τις εκθέσεις που έχει υποβάλλει ο φορέας και εφόσον η πρώτη του έχει κοινοποιήσει την έγκριση παύσης της λειτουργίας του. Όταν παύσει η λειτουργία του χώρου ταφής, ο φορέας εκμετάλλευσής του είναι υπεύθυνος για τη συντήρηση, τη παρακολούθηση και τον έλεγχό του για όσο χρόνο κρίνει η αρμόδια αρχή, λαμβάνοντας υπόψη το χρονικό διάστημα που μπορεί ο χώρος μπορεί να ενέχει κινδύνους. Για τη τοποθεσία του χώρου ταφής, πρέπει να ληφθούν υπόψη η απόσταση του χώρου από κατοικημένες περιοχές και χώρους αναψυχής, τα επιφανειακά ύδατα και τις γεωργικές και αστικές περιοχές. Επίσης, λαμβάνονται υπόψη η ύπαρξη υπογείων ή παράκτιων υδάτων στην περιοχή, οι υδρογεωλογικές συνθήκες της, ο κίνδυνος πλημμύρων, καθιζήσεων, κατολισθήσεων ή χιονοστιβάδων, καθώς και η προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του χώρου. Ο χώρος ταφής θα εγκρίνεται μόνο εάν πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις, ώστε να μη δημιουργείται σοβαρός κίνδυνος για το περιβάλλον. Για να γίνουν αποδεκτά τα απόβλητα σε χώρο ταφής, πρέπει να βρίσκονται σε καταλόγους αποδεκτών /μη αποδεκτών αποβλήτων, ανάλογα με τη φύση και τη προέλευση που έχουν. Για να γίνονται δεκτά σε ένα συγκεκριμένο χώρο ταφής, πρέπει να εμπεριέχονται στον εθνικό κατάλογο ή να ανταποκρίνονται στα κριτήρια που απαιτούνται για να εγγραφούν στο κατάλογο. Τα κριτήρια αποδοχής των αποβλήτων σε μια συγκεκριμένη κατηγορία χώρων ταφής σχετίζονται με τη προστασία των συστημάτων του περιβάλλοντος, του περιβάλλοντος χώρου αλλά και τη προστασία των διεργασιών σταθεροποίησης των απορριμμάτων μέσα στο χώρο ταφής. Όσον αφορά τη χορήγηση των αδειών εκμετάλλευσης του χώρου ταφής, η αίτηση άδειας πρέπει να περιέχει τις εξής πληροφορίες: τα στοιχεία της ταυτότητας του αιτούντος αλλά και του φορέα εκμετάλλευσης την περιγραφή των τύπων αλλά και της συνολικής ποσότητας των αποβλήτων που πρόκειται να αποτεθούν στους χώρους ταφής τη χωρητικότητα και τη περιγραφή του χώρου ταφής τις προτεινόμενες μεθόδους πρόληψης ή καταπολέμησης της ρύπανσης 28

30 το σχέδιο παρακολούθησης, ελέγχου, διαδικασίας παύσης της λειτουργίας αλλά και μετέπειτα φροντίδας του χώρου, καθώς και τη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. τις χρηματικές εγγυήσεις που παρέχει ο αιτών. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι υφιστάμενοι Χώροι Υγειονομικής Ταφής θα συνεχίσουν να λειτουργούν, μόνον εφόσον τεθούν σε εφαρμογή το ταχύτερο δυνατό οι διατάξεις της οδηγίας. Συνεπώς, ανά τριετία τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλλουν στην Επιτροπή, σχετική έκθεση με την εφαρμογή της οδηγίας, όπου η Επιτροπή στη συνέχεια, οφείλει να την δημοσιεύει Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ελλάδα Ένας από τους βασικούς στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι να ενισχυθούν σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο τα κράτη μέλη, έτσι ώστε αν υπάρχουν, να μειωθούν οι διαφορές μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης που παρουσιάζουν. Για το λόγο αυτό άλλωστε, η Κοινότητα συγκρότησε το Ταμείο Συνοχής, το οποίο έχει συμπληρωματική δράση με τα Διαρθρωτικά Ταμεία, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και με άλλα χρηματοδοτικά μέσα. Στόχος του Ταμείου Συνοχής, είναι να ενισχύσει οικονομικά τα περιβαλλοντικά σχέδια και τα δημόσια έργα υποδομής των μεταφορών των κρατών-μελών, καθώς και να υποβοηθήσει τα λιγότερο εύπορα κράτη-μέλη, ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν. Έτσι, οι χώρες που έχουν επιλεγεί για τη προσφερόμενη οικονομική βοήθεια, τη περίοδο είναι η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ισπανία και τέλος, η Πορτογαλία. Πιο συγκεκριμένα, κατά την περίοδο το συνολικό ποσό χρηματοδότησης των έργων των κρατών-μελών ανήλθε σε 15,15 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ δόθηκαν στην Ελλάδα, για αναπτυξιακούς σκοπούς. Για την περίοδο , δόθηκαν στην Ελλάδα περίπου 3,1 δισεκατομμύρια ευρώ (σε τιμές 1999) από το ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής. Κρίνεται αναγκαίο να αναφερθεί, ότι οι παρεμβάσεις του Ταμείου Συνοχής λειτουργούν προσθετικά με τις αντίστοιχες παρεμβάσεις των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, που γίνονται στα πλαίσια του ενιαίου Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον Στη περίπτωση της Ελλάδας, το Ταμείο Συνοχής ενίσχυσε οικονομικά τους τομείς του περιβάλλοντος που σχετίζονται με την ύδρευση με πόσιμο νερό, την αποχέτευση και το καθαρισμό λυμάτων και τέλος, τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τη διαχείριση των στερών αποβλήτων, η εθνική πολιτική σε συνδυασμό με την αντίστοιχη κοινοτική πολιτική για θέματα περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης, βασίζεται στην: Πρόληψη /μείωση παραγωγής και επικινδυνότητας των αποβλήτων στη πηγή Μεγαλύτερη δυνατή επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση ή ανάκτηση υλικών και ενέργειας που προκύπτει από τα απόβλητα Εγγύτητα των χώρων διαχείρισης των αποβλήτων με τη πηγή παραγωγής τους Αποκατάσταση/εξυγίανση των χώρων που έχουν ρυπανθεί, με σκοπό να επανενταχθούν στο περιβάλλον Χρήση βιώσιμων οικονομικά και τεχνικά τεχνολογιών διαχείρισης, που μπορούν να προστατέψουν το περιβάλλον Η Ευρωπαϊκή Ένωση πιστεύει ότι η Ελλάδα πρέπει να θέσει τον καταναλωτή ενώπιον των ευθυνών του, καθιστώντας τον έτσι ενεργό πολίτη σε θέματα διαχείρισης των 29

31 αποβλήτων που παράγει, δίνοντας του παράλληλα τη δυνατότητα να διαμορφώσει περιβαλλοντική συνείδηση. Οι δεσμευτικές προθεσμίες που αφορούν τα απόβλητα συσκευασιών και τη μη αποδοχή των βιοαποδομήσιμων υλικών στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, καθιστούν αναγκαία τη διαμόρφωση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης σε Περιφερειακό επίπεδο. Το πρόβλημα μετατοπίζεται από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στη Περιφέρεια αλλά και τη Κεντρική Κυβέρνηση, με σκοπό να επιδιωχθεί: Πρόληψη ή Μείωση στην πηγή Επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών Ελαχιστοποίηση της ταφής Η Ευρωπαϊκή Ένωση πιστεύει ότι η Ελλάδα, πρέπει να περιέχει στο σύστημα διαχείρισής της τα ακόλουθα, ώστε να μπορέσει να πετύχει περιβαλλοντική βιωσιμότητα: ο πολίτης πρέπει να χρεώνεται ανάλογα με τη ποσότητα αποβλήτων που παράγει. η περιβαλλοντική εκπαίδευση αλλά και η γενική ενημέρωση των πολιτών πρέπει να θεσμοθετηθεί σε όλα τα επίπεδα. χρήση του συστήματος deposit refound για προϊόντα πρέπει να παρέχονται κίνητρα για να προτιμούνται οι "καθαρές" τεχνολογίες, αλλά και να μεταφέρονται οι ρυπογόνες δραστηριότητες εκτός των κατοικημένων περιοχών. πρέπει να ενθαρρυνθεί η χρήση των συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης με διαλογή στη πηγή, ανάκτηση υλικών /ενέργειας, κομποστοποίηση και θερμική επεξεργασία. Εικόνα 3.1: Ιεραρχία δυνατοτήτων διαχείρισης απορριμμάτων 30

32 4. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 4.1. Ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία για τα ελληνικά στερεά απόβλητα Κάθε χρόνο στην Ελλάδα, παράγονται περίπου τρία εκατομμύρια τόνοι οικιακών απορριμμάτων. Σύμφωνα με επιτόπιες έρευνες και μελέτες, η σύνθεση των απορριμμάτων αυτών είναι ανομοιογενής και περιγράφεται αναλυτικά παρακάτω: Πίνακας 4.1: Μέση σύνθεση οικιακών στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα Μέση Σύνθεση Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα Κατηγορία υλικού Τροφικά υπολείμματα 59,8 47 Χαρτί 19,5 20 Πλαστικά 7 8,5 Γυαλί 2,6 4,5 Μέταλλα 3,8 4,5 Άλλα- Λοιπά 7,3 15,5 Επίσης, πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με υποδείξεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ), στην Ελλάδα παράγονται 280 χιλιάδες τόνοι τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων τον χρόνο. Στη συγκεκριμένη ποσότητα, δε περιλαμβάνονται τα απόβλητα που χρήζουν ειδική διαχείριση, όπως για παράδειγμα, η ιπτάμενη τέφρα από τη καύση του λιγνίτη και τα αστικά στερεά απόβλητα. Από τη ποσότητα των επικίνδυνων αποβλήτων που αναφέρθηκε, οι δεκαπέντε χιλιάδες τόνοι αφορούν τα μολυσματικά νοσοκομειακά απόβλητα που παράγονται ετησίως στην ελληνική επικράτεια. Τα απόβλητα αυτά, αποτελούν μια σημαντική υποκατηγορία των στερεών απορριμμάτων και απασχολούν κατά καιρούς έντονα την επικαιρότητα. αφού δημιουργούνται προβλήματα με το ποιοτικό βάρος και τη διαχείρισή τους. Είναι λογικό, το θέμα των στερεών αποβλήτων να αφορά ολόκληρη τη κοινωνία, γιατί χωρίς τη κατάλληλη διαχείρισή τους, μπορούν να επέλθουν ανεπανόρθωτες συνέπειες στο περιβάλλον και στην υγεία. Ιδιαίτερα, τα τοξικά απόβλητα που καταλήγουν σε ανεξέλεγκτες χωματερές, πολύ πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά τους πάσης φύσεως υδάτινους πόρους και να προκληθεί ατμοσφαιρική ρύπανση, από την ανεξέλεγκτη καύση τους. Ωστόσο, παρατηρείται τα απόβλητα αυτά να καταλήγουν αναγκαστικά στους συνήθεις κάδους, αφού δε δίνεται άλλη επιλογή στους πολίτες. Παρόλο που υπάρχει νομοθετική ρύθμιση για τα ιατρικά και οδοντιατρικά απόβλητα, παρατηρείται το ίδιο φαινόμενο διάθεσής τους. Ακόμα και αν υπάρχουν νόμοι που υποδεικνύουν και επιβάλλουν τη σωστή διαχείριση όλων των αποβλήτων, λίγοι είναι αυτοί που τους γνωρίζουν και τους εφαρμόζουν, αφού δεν επιβάλλονται κυρώσεις. Το ζήτημα δεν είναι να εστιαστεί η προσοχή μόνο στην εφαρμογή κάποιων απλών και γνωστών κανόνων, ούτε στη βραχυπρόθεσμη προστασία της ανθρώπινης υγείας. Το 31

33 σημαντικότερο είναι η διασφάλιση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, η οποία συνδέεται άμεσα με τη υγεία της παρούσας αλλά και των επόμενων γενιών Κυριότεροι Μέθοδοι Διαχείρισης που εφαρμόζονται στην Ελλάδα Η επικρατούσα ελληνική κατάσταση Σύμφωνα με έγκυρα στοιχεία που αφορούν τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, η ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση δε χρησιμοποιεί τα κατάλληλα προγράμματα συλλογής μεταφοράς, με αποτέλεσμα να σπαταλούνται καύσιμα, χρήματα αλλά και ανθρώπινες εργατικές ώρες. Πολλές φορές δημιουργούνται επίσης, αντιαισθητικές και ανθυγιεινές καταστάσεις σε δημόσιους χώρους της χώρας, οι οποίες οφείλονται κατά βάση, στα οργανωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η τοπική αυτοδιοίκηση και στην έλλειψη κατάλληλων χώρων προσωρινής αποθήκευσης των απορριμμάτων. Όσον αφορά τις τεχνολογίες αξιοποίησης των απορριμμάτων, οι οποίες χρησιμοποιούνται για να μετατρέψουν τα απορρίμματα σε νέα δευτερεύοντα προϊόντα ή για ανάκτηση ενέργειας, τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται αρκετά προβλήματα στις εγκαταστάσεις, παρόλο που σημειώνεται ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας. Τα προβλήματα αυτά, δύνανται να σχετίζονται με την εισαγωγή και λειτουργία νέων διαδικασιών και τον ετερογενή χαρακτήρα που παρουσιάζουν. Στη παρούσα χρονική περίοδο, διεξάγονται κάποιες δραστηριότητες με σκοπό να προωθηθεί η ελάττωση των παραγόμενων αποβλήτων αλλά και η αύξηση της ανακύκλωσης. Πραγματοποιούνται επίσης προγράμματα για να μειωθεί το βάρος και ο όγκος των υλικών συσκευασίας, ενώ γίνονται επίσης εκστρατείες για να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες για θέματα περιβάλλοντος. Παρόλο αυτές τις προσπάθειες, η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρόσθετα προβλήματα σε θέματα διαχείρισης αποβλήτων ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, από το τουρισμό. Αυτό οφείλεται κυρίως επειδή παρουσιάζονται χωρικές και εποχιακές διακυμάνσεις στη ποσότητα και στη σύσταση των παραγομένων απορριμμάτων. Το πρόβλημα εντείνεται στα ελληνικά νησιά, τα οποία έχουν επί τω πλείστων ασβεστολιθικά και άρα ακατάλληλα εδάφη για υγειονομική ταφή, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να δοθεί μια λύση με μακροπρόθεσμο χαρακτήρα. Όσον αφορά τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων, ένα ακόμα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι οι πολλές καταδίκες ή εκκρεμείς υποθέσεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, λόγω της μη συμμόρφωσής της με τις Κοινοτικές Οδηγίες. Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη για το τομέα της διάθεσης των βιομηχανικών τοξικών αποβλήτων, όπου δε πραγματοποιούνται καθόλου έλεγχοι. Συγκεκριμένα, επιβλήθηκε πρόστιμο στην Ελλάδα το έτος 2000, εξαιτίας μίας παράνομης χωματερής που βρισκόταν στη Κρήτη. Στη εν λόγω χωματερή, απορρίπτονταν οικιακά απόβλητα μαζί με χρησιμοποιημένες μπαταρίες, έλαια και άλλα είδη βιομηχανικών αποβλήτων. Μετά από πολλές προειδοποιήσεις και δύο παραπομπές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, η Ελλάδα τιμωρήθηκε με πρόστιμο που αναλογούσε στο ποσό των ευρώ την ημέρα, μέχρι να κλείσει η χωματερή. Ουσιαστικά ήταν η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πήρε πρόστιμο στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας. Έτσι, το 2001 έκλεισε η συγκεκριμένη χωματερή και υιοθετήθηκε ένα οργανωμένο σχέδιο για τη διαχείριση των αποβλήτων στη περιοχή των Χανίων, με αποτέλεσμα να πάψει να τιμωρείται με το πρόστιμο που της επέβαλλε η Ευρωπαϊκή Ένωση. 32

34 Για να επιτευχθεί ασφαλής και επιτυχής διαχείριση σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, καθορίστηκαν κάποιες τεχνικές προδιαγραφές, καθώς και ένα σύστημα έκδοσης αδειών για τη συλλογή και μεταφορά των στερεών αποβλήτων. Τέλος, διαμορφώθηκε μια πολύ σημαντική νομοθεσία που αποτρέπει την αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προέρχεται από εργοστάσια καύσης αποβλήτων. Η Ελλάδα ακολουθεί την ευρωπαϊκή νομοθεσία και έχει στόχο να εντάξει στον εθνικό σχεδιασμό της κάποιες ειδικές δράσεις, οι οποίες αφορούν τα στερεά απόβλητα και αναφέρονται αναλυτικά παρακάτω: ανάπτυξη ολοκληρωμένου εθνικού προγράμματος για την ασφαλή διαχείριση των αποβλήτων πλήρης αποκατάσταση των ανενεργών χωματερών δημιουργία νέων χώρων υγειονομικής ταφής και κατασκευή μονάδων λιπασματοποίησης εφαρμογή πρωτότυπων τεχνικών για τη συλλογή, επεξεργασία αλλά και διάθεση των αποβλήτων δημιουργία εγκαταστάσεων για διάθεση και επεξεργασία αγροτικών και επικίνδυνων προϊόντων Πρέπει όμως να αναφερθεί, ότι δε μπορεί να μεταφέρει απευθείας τη τεχνογνωσία και την ακριβή εφαρμογή της τεχνολογίας του εξωτερικού, διότι η σύνθεση των απορριμμάτων, οι κλιματολογικές συνθήκες και η οικονομική ανάπτυξή της, δεν είναι παρόμοιες. Κάθε χώρα δοκιμάζει και εφαρμόζει μια νέα τεχνολογία, βάσει των δικών της δεδομένων. Για το λόγο αυτό, πρέπει η Ελλάδα πριν εφαρμόσει τις τεχνολογίες του εξωτερικού, να δει κατά πόσον μπορεί να ανταποκρίνεται στα ελληνικά δεδομένα. Η διαχείριση των αστικών στερεών απορριμμάτων Στην Ελλάδα, η διαχείριση και διάθεση των στερεών οικιακών απορριμμάτων, θεωρείται μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, επειδή γίνεται με τη μέθοδο της ανεξέλεγκτης απόρριψης, εκτός από κάποιες οργανωμένες χωματερές ή περιπτώσεις που γίνεται υγειονομική ταφή. Συνήθως παρατηρείται το φαινόμενο, να χρησιμοποιείται ευρέως η εναπόθεση των στερεών αποβλήτων σε ακατάλληλους χώρους, όπου δεν εφαρμόζονται οι κατάλληλες προδιαγραφές, για τη προστασία του περιβάλλοντος. Μέχρι σήμερα παρατηρείται, ότι πρακτικά ο τομέας διαχείρισης των απορριμμάτων ενδιαφέρεται μόνο για την απομάκρυνση των αποβλήτων από τις πόλεις και όχι για το γεγονός ότι σε πολλούς χώρους απόρριψης, τα απόβλητα καίγονται συχνά επί τόπου, χωρίς να ελέγχεται η σύστασή τους. Η διαχείριση των στερεών τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων Καθημερινά παράγονται μεγάλες ποσότητες τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων στο πλανήτη, με κάθε είδους μορφή. Επομένως, πολλές περιοχές αντιμετωπίζουν ουσιαστικά πρόβλημα επιβίωσης και προσπαθούν να βρουν κάποιο τρόπο διαχείρισης αυτών των αποβλήτων, που να μη δημιουργήσει προβλήματα στο παρόν ή στο απώτερο μέλλον. Οι παραγωγικές δραστηριότητες, από τις οποίες προκύπτουν τοξικά και επικίνδυνα απόβλητα στην Ελλάδα εξαρτάται από: βιομηχανικές δραστηριότητες από τις οποίες προκύπτουν τοξικά και επικίνδυνα απόβλητα το είδος των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων την εκτιμώμενη παραγωγή τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων 33

35 την ιεράρχηση των τρόπων διάθεσης/ τοξικό επικίνδυνο απόβλητο Πρέπει να αναφερθεί, ότι η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα και στο τομέα διάθεσης των βιομηχανικών και τοξικών αποβλήτων. Αυτό συμβαίνει, διότι δεν γίνονται συστηματικοί έλεγχοι κατά τη διαδικασία της διαχείρισής τους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και στο τουρισμό. Έτσι συχνά, παρατηρείται το φαινόμενο τα ειδικά απόβλητα να καταλήγουν μαζί με τα συνήθη απορρίμματα στις χωματερές ή να χρησιμοποιούνται για εδαφικά έργα, σε ορυχεία και μεταλλεία. Έχουν αναφερθεί επίσης περιπτώσεις, κατά τις οποίες τοξικά απόβλητα φαίνεται να καταλήγουν στη θάλασσα ή να χρησιμοποιούνται ως αδρανή για μπαζώματα δρόμων και ως πρόσθετα υλικά σε τσιμέντα. Η ελληνική νομοθεσία εναρμονίζεται με τις Κοινοτικές Οδηγίες στη περίπτωση των τοξικών ουσιών, όσον αφορά τη διαχείριση, τη διακίνηση και τη διάθεσή τους. Πιο αναλυτικά, για τη διακίνηση των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων, εκτός από τις ισχύουσες ελληνικές διατάξεις, ισχύει ειδική Κοινοτική Οδηγία, η οποία απαγορεύει ρητά να εξαχθούν τέτοιου είδους απόβλητα σε άλλες χώρες, παρά μόνο αν προορίζονται για ανακύκλωση. Επίσης, απαγορεύεται η διαχείριση των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων που θέτει σε άμεσο ή έμμεσο κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και είναι επιζήμια για το περιβάλλον. Η βασική φιλοσοφία των κοινοτικών οδηγιών και πιο ειδικά της ελληνικής νομοθεσίας, αποτελείται από το υψηλό κόστος διάθεσης των απορριμμάτων αλλά και τη στροφή της βιομηχανίας στην ελαχιστοποίηση των τοξικών αποβλήτων, με σκοπό την ανακύκλωση. Για την Ελλάδα, οι πρακτικές που εφαρμόζονται για τη διαχείριση των επικινδύνων βιομηχανικών αποβλήτων παρουσιάζονται στον Πίνακα 4.2. Πίνακας 4.2: Πρακτικές διαχείρισης των επικινδύνων αποβλήτων στην Ελλάδα Πρακτική Ποσοστιαία κατανομή (%) Προσωρινή αποθήκευση 76,1 Μεταφορά στο εξωτερικό 0,1 Αξιοποίηση (π.χ. τσιμεντοβιομηχανία) 22,7 Σταθεροποίηση/ επεξεργασία 1,1 Όσον αφορά τη διάθεσή τους, υπάρχουν προδιαγραφές να δημιουργηθούν ειδικές κατηγορίες, ώστε να ενταχθούν για τη καλύτερη αξιοποίησή τους, ενώ ταυτόχρονα αναμένεται να εκδοθεί Κοινοτική Οδηγία που αφορά τις μονάδες αποτέφρωσής τους. Τέλος, οι κανονισμοί που σχετίζονται με τη συσκευασία, σήμανση και τα μέτρα προστασίας είναι παρόμοιοι με αυτούς που ισχύουν για τις τοξικές ουσίες. Τονίζεται ότι οι χωματερές των τοξικών αποβλήτων, πρέπει να αποτελούν τη τελευταία επιλογή μεθόδου διάθεσης, διότι όσο και αν έχουν εξελιχθεί τεχνικά η φθορά της στεγανοποίησής τους, είναι αναπόφευκτη στο χρόνο. Όσες χώρες εφήρμοσαν την ταφή των τοξικών ουσιών, ένιωσαν τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην υγεία των κατοίκων τους αλλά και στο περιβάλλον. Πολλοί ωστόσο πιστεύουν ότι μέχρι να εφαρμοστούν κάποιες εναλλακτικές λύσεις διαχείρισης, τα απόβλητα αυτά μπορούν να διατίθενται προσωρινά σε χώρους ταφής. Αγνοείται όμως το γεγονός, ότι για να κατασκευαστεί μία χωματερή τοξικών αποβλήτων, χρειάζονται περίπου τρία έως πέντε χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν άλλες επιλογές. 34

36 Η διαχείριση των στερεών νοσοκομειακών απορριμμάτων Σύμφωνα με έρευνες, στην Ελλάδα παράγονται περίπου δεκαπέντε χιλιάδες τόνοι στερεών μολυσματικών νοσοκομειακών αποβλήτων ετησίως. Παρόλο που το 40% των ελληνικών νοσοκομείων διαθέτει ειδικούς κλιβάνους αποτέφρωσης, οι περισσότεροι βρίσκονται εκτός λειτουργίας, επειδή δεν υπάρχουν συγκεκριμένες διατάξεις επεξεργασίας των απαερίων. Συνοπτικά, η κατάσταση είναι πραγματικά τραγική, αφού τα περισσότερα νοσοκομεία της χώρας και ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται στην επαρχία, χρησιμοποιούν κλιβάνους αποτέφρωσης παλαιάς τεχνολογίας, οι οποίοι θεωρούνται επικίνδυνοι. Η κατάσταση δεν είναι καλή και σε επίπεδο ενδονοσοκομειακής διαχείρισης, αφού ελάχιστες μονάδες διαθέτουν οργανωμένο και λειτουργικό σύστημα συλλογής και προσωρινής αποθήκευσης των απορριμμάτων τους. Φαίνεται ότι, εκτός από την επείγουσα ανάγκη κατασκευής μονάδων αποστείρωσης και αποτέφρωσης, πρέπει να γίνει προσεκτικός και πλήρης σχεδιασμός των συστημάτων ενδονοσοκομειακής διαχείρισης, τα οποία να στελεχώνονται με κατάλληλα επιστημονικό προσωπικό. Γενικά ζητήματα περί υγειονομικής ταφής στην Ελλάδα Για να λάβει χώρα η υγειονομική ταφή, απαιτείται ο εντοπισμός κατάλληλων περιοχών που θα βρίσκονται σε οικονομικά αποδεκτές αποστάσεις, από τις αστικές περιοχές. Στην Ελλάδα παρατηρείται συχνά το φαινόμενο σύγχυσης μεταξύ της «υγειονομικής ταφής» και της «ανεξέλεγκτης απόθεσης». Η σύγχυση αυτή εντείνει τις αντιδράσεις, αφού ο όρος «υγειονομική ταφή» χρησιμοποιείται για να περιγράψει όλους τους τύπους χώρων απόθεσης αστικών απορριμμάτων. Στον τομέα της Διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) χαρακτηριστικό είναι ότι το 83% των παραγόμενων αποβλήτων συλλέγεται κανονικά ενώ το υπόλοιπο 17%, που αντιστοιχεί σε απομονωμένες ορεινές & νησιωτικές περιοχές, συλλέγεται και διατίθεται πλημμελώς. Κατά την τελευταία δεκαετία δόθηκε έμφαση στην κατασκευή υποδομών μεταφοράς και τελικής διάθεσης αστικών στερεών αποβλήτων και ειδικότερα στην κατασκευή Χώρων Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων. Στην παρούσα φάση είναι σε λειτουργία 44 ΧΥΤΑ ενώ είναι υπό υλοποίηση (αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί εντός του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης) 45 μεγάλοι, 8 μικροί ΧΥΤΑ και 14, επεκτάσεις υφισταμένων ΧΥΤΑ. Η κατανομή των υποδομών αυτών ανά περιφέρεια, καθώς και οι προτεινόμενοι προς υλοποίηση ΧΥΤΑ για την ολοκλήρωση των απαιτούμενων υποδομών διάθεσης αποβλήτων (σύμφωνα με τους ΠΕΣΔΑ) παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Στο παράρτημα IV δίνονται αναλυτικά στοιχεία για την υφιστάμενη κατάσταση και τις ανάγκες υποδομών διαχείρισης στερεών αποβλήτων. 35

37 Οι περισσότεροι ΧΥΤΑ άλλωστε, κατασκευάστηκαν για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες μεγαλουπόλεων, ωστόσο λειτουργούν και ΧΥΤΑ με πολύ μικρότερη δυναμικότητα από τους πρώτους. Όσον αφορά τον έλεγχο και τη παρακολούθηση των έργων που λαμβάνουν χώρα σε χώρους ταφής, ελάχιστοι είναι οι χώροι αυτοί που παραδίδουν τις εκθέσεις παρακολούθησης στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε κάθε χρόνο. Πρέπει να αναφερθεί, ότι η Οδηγία 99/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων είναι πολύ σημαντική για την Ελλάδα, αφού διασφαλίζεται η προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία 1999/31/ΕΚ βασίζεται στις γνωστές αρχές διαχείρισης των στερεών αποβλήτων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και περιλαμβάνει τις εξής απαιτήσεις: ελεγχόμενες διεργασίες βιοαποδόμησης αλλά και στις εκπομπές των ρύπων στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων. μόνιμη λειτουργική ικανότητα του συστήματος πολλαπλών φραγμών μόνωσης του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων. τα απόβλητα πρέπει να προεπεξεργαστούν, αφενός για να μειωθεί το βιοαποδομήσιμο κλάσμα και αφετέρου να απομακρυνθεί το ευδιάλυτο ρυπαντικό φορτίο. πρέπει να λαμβάνονται αυστηρά κριτήρια αποδοχής αποβλήτων στους ΧΥΤΑ, έτσι ώστε όταν θα φθάσει το στάδιο της μετέπειτα φροντίδας των χώρων αυτών, να υπάρχουν λιγότερες απαιτήσεις και μικρότερο κόστος για την αποκατάστασή τους. απαιτείται η εφαρμογή συστημάτων πολλαπλών φραγμών καθώς και η λήψη κατάλληλων μέτρων που αφορούν την ελεγχόμενη διαχείριση του βιοαερίου αλλά και των στραγγισμάτων. Παρόλο που τέτοιοι χώροι είναι χρήσιμοι για τη διαχείριση των στερεών απορριμμάτων, έχουν αναφερθεί πολλά προβλήματα στην οργάνωση και λειτουργίας 36

38 τους. Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι χώροι λειτουργούν με βάση την εμπειρία, έχοντας ανύπαρκτους κανονισμούς λειτουργίας και αναλυτικό σχέδιο πλήρωσης του χώρου και σταδιακής ανάπτυξης των δικτύων. Ακόμα και στη φάση της μετέπειτα φροντίδας του χώρου, η έλλειψη των παραπάνω, δημιουργεί μεγαλύτερες απαιτήσεις για την αποκατάστασή του, από ό,τι θα χρειαζόταν σε κανονικές συνθήκες. Επίσης, λόγω της έλλειψης ειδικών μετρήσεων στα παραγόμενα απόβλητα, δε μπορεί να προβλεφθεί η διάρκεια ζωής του χώρου ταφής. Για να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω προβλήματα, πρέπει να εφαρμόζεται πιστά από τις αρμόδιες υπηρεσίες το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη παρακολούθηση των χώρων αυτών. Αν ωστόσο διαπιστωθεί κάποια αδυναμία ανταπόκρισης των υπηρεσιών, θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά το ενδεχόμενο αλλαγής του θεσμικού πλαισίου. Τέλος, δε πρέπει να θεωρηθεί λιγότερο σοβαρό το θέμα της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων, αφού τίποτα δε μπορεί να διασφαλιστεί, αν δε μπορεί η νέα γενιά τεχνικών να στελεχώσει επιτυχώς τους φορείς διαχείρισης, τα επόμενα χρόνια. 4.3 Οικονομικά στοιχεία της διαχείρισης στερεών αποβλήτων Είναι γνωστό ότι, η διαχείριση των τοξικών και επικινδύνων απορριμμάτων έχει μεγαλύτερο κόστος, από ό,τι η διαχείριση των μη επικίνδυνων απορριμμάτων. Επίσης, παρουσιάζονται έντονες διακυμάνσεις στο κόστος μεταφοράς και διάθεσης, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα από το τρόπο και τα τέλη διάθεσης που ακολουθεί η κάθε χώρα για τα απορρίμματά της, καθώς και από την απόσταση που διανύει για να τα μεταφέρει. Από έρευνες που έχουν γίνει, προκύπτει ότι το κόστος διάθεσης κυμαίνεται από έως δραχμές / τόνο (σε τιμές 1995), ανάλογα με τη φύση των απορριμμάτων, αλλά και το τρόπο διάθεσης. Οι δαπάνες διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς, που μπορεί να κυμαίνονται γύρω στο 17.5% το χρόνο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται ότι δαπανά περισσότερα χρήματα στην αποτέφρωση, έπειτα στην υγειονομική ταφή και τέλος στη φυσικοχημική επεξεργασία. Όσον αφορά τα έσοδα από τις υπηρεσίες καθαριότητας, προκύπτουν από τα τέλη καθαριότητας, τους έμμεσους ή άμεσους φόρους που επιβάλλονται από το κράτος και από κρατική χρηματοδότηση ή δανειοδότηση. Στην Ελλάδα, τα τέλη καθαριότητας υπολογίζονται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της επιφανείας του ακινήτου και αναγράφονται στο λογαριασμό της ΔΕΗ όπου και εισπράττονται μέσω του ιδίου λογαριασμού. Το παρόν σύστημα χρέωσης με βάση την επιφάνεια της οικίας, δεν ενισχύει την ισότιμη και δίκαιη αντιμετώπιση των παραγωγών των απορριμμάτων. Επίσης, με τη τακτική αυτή, δεν υπάρχει κίνητρο για να μειωθεί η παραγωγή των απορριμμάτων και συχνά δε καλύπτονται οι δαπάνες των υπηρεσιών καθαριότητας. Τέλος, το επιπλέον κόστος που θα προκύψει από τη συμμετοχή του ιδιωτικού κεφαλαίου για τη λειτουργία των χώρων υγειονομικής ταφής, αναμένεται να το χρεωθούν οι πολίτες, έτσι ώστε να μπορέσει να καλυφθεί μέσω των ανταποδοτικών τελών καθαριότητας. Συνεπώς, το αποτέλεσμα πιθανόν θα είναι οι ιδιώτες να έχουν την αποκλειστική ευθύνη και τον έλεγχο των χώρων υγειονομικής ταφής 4.4 Εθνικός και περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης στερεών αποβλήτων Η έλλειψη δημοσιοποίησης αλλά και πραγμάτωσης ενός Εθνικού Σχεδιασμού στην Ελλάδα, δημιούργησε πολλά προβλήματα στις πολιτικές διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Επίσης, ανάγκασε την χώρα να εμπλακεί με δικαστικές υποθέσεις, αφού το 37

39 Συμβούλιο της Επικρατείας έχει τονίσει τις αποφάσεις του, σχετικά με την απουσία του εθνικού σχεδιασμού. Μέχρι σήμερα, εφαρμοζόταν ένας Εθνικός Σχεδιασμός που χαρακτηριζόταν από πάρα πολλές αδυναμίες. Πιο συγκεκριμένα, οι αδυναμίες αυτές περιγράφονται αναλυτικά παρακάτω: Παρουσιάζονται αμφισβητούμενα στοιχεία, επειδή δεν υπάρχουν βάσεις δεδομένων και αξιόπιστα στατιστικά δεδομένα. Η τάση της διοίκησης να προσεγγίζει αισιόδοξα τα θέματα, συχνά ωραιοποιεί τη κατάσταση, με αποτέλεσμα να υποτιμούνται οι συνέπειες της ανεξέλεγκτης διαχείρισης επικίνδυνων ή τοξικών ουσιών και της ανεξέλεγκτης καύσης των απορριμμάτων. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τη πραγματική σύνθεση αλλά και ποιοτική ανάλυση των απορριμμάτων και των αλλαγών που συντελούνται. Παρόλο που τίθενται κάποιοι στόχοι για την ανάκτηση υλικών, απουσιάζουν οι μηχανισμοί, τα εργαλεία, τα κίνητρα αλλά και τα αντικίνητρα που θα βοηθήσουν την υλοποίηση των στόχων. Δε δίνεται η έμφαση που πρέπει στα συστήματα διαλογής στην πηγή. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δημιουργήθηκε η Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Στερεών Απορριμμάτων (Ε.Ε.Δ.Σ.Α.) το Πρόκειται για έναν επιστημονικό και μη κερδοσκοπικό οργανισμό, στον οποίο συμμετέχουν 180 φυσικά πρόσωπα και 30 φορείς. Τα μέλη του οργανισμού αυτού, καλύπτουν τον τομέα της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων και στοχεύουν στην ανάπτυξη αλλά και διάδοση των επιστημονικών μεθόδων και συστημάτων της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του, κρίνει σκόπιμο να ανταλλάσσει απόψεις και εμπειρίες, καθώς και να ενημερώνει επιστημονικά τα μέλη του αλλά και το κοινωνικό σύνολο, μέσω της διοργάνωσης σεμιναρίων, ίδρυσης βιβλιοθηκών και αρχείων και έκδοσης πληροφοριακών περιοδικών και βιβλίων. Πρέπει να αναφερθεί ότι η συνεργασία του με τη βιομηχανία ή /και τους αρμόδιους φορείς που ασχολούνται με την ανάπτυξη και βελτίωση των νέων τεχνολογιών διαχείρισης στερεών αποβλήτων σε διεθνές επίπεδο, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική. 4.5 Στοιχεία του Τρίτου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης που αφορούν την Ελλάδα Η επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, αποφάσισε τη μερική έγκριση του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Περιβάλλον ", με σκοπό να γίνουν σημαντικές κοινοτικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις άμεσα, σε κάποιες ελληνικές περιφέρειες που έχουν ανάγκη για ανάπτυξη. Το πρόγραμμα αυτό λαμβάνει χώρα από έως Σύμφωνα με την εγκύκλιο για το πλαίσιο εφαρμογής και τις διαδικασίες υλοποίησης των έργων περιβάλλοντος του Ταμείου Συνοχής , από τους διαθέσιμους πόρους του, πρόκειται να δοθεί στην Ελλάδα το ποσό των 3,1 δισεκατομμυρίων ευρώ (σε τιμές 1999) ισάξια για το περιβάλλον και τις μεταφορές. Οι παρεμβάσεις του Ταμείου Συνοχής συμπληρώνουν τις αντίστοιχες παρεμβάσεις του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον καθώς και των επί μέρους Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Πιο συγκεκριμένα, το Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης θα διαθέσει για δράσεις επί περιβαλλοντικών θεμάτων, περίπου 449,2 εκατομμύρια ευρώ στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ". Το εν λόγω πρόγραμμα, συγχρηματοδοτείται επίσης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), με το ποσό των 321 εκατομμυρίων ευρώ, ώστε να εξισορροπηθούν οι ανισότητες που υπάρχουν στην ανάπτυξη και στο βιοτικό επίπεδο των διαφόρων περιφερειών. 38

40 Κρίνεται αναγκαίο να ειπωθεί, ότι το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον (ΕΠΠΕΡ), δίνει ιδιαίτερα προτεραιότητα σε δράσεις που αφορούν έργα, τα οποία ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα του ΥΠΕΧΩΔΕ και είναι υψίστης εθνικής περιβαλλοντικής σημασίας για τη ποιότητα ζωής των Ελλήνων. Αγγίζει κρίσιμα περιβαλλοντικά θέματα, όπως τη διαχείριση των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων και τη παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ποιότητας στα μεγάλα αστικά κέντρα, που απαιτούν ιδιαίτερη τεχνογνωσία, η οποία είναι ανύπαρκτη σε περιφερειακό επίπεδο. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με το άρθρο 18 του κανονισμού 1260/1999, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα περιλαμβάνει: τους άξονες προτεραιότητας του προγράμματος (υδατικό περιβάλλον, στερεά απόβλητα, προστασία των τοπίων και του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ατμοσφαιρικό περιβάλλον και ηχορύπανση, περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, χωροταξία πολεοδομία αναπλάσεις, διαχείριση προστατευόμενων περιοχών, έργα περιβάλλοντος με συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα κτλ.) τους ποσοτικοποιημένους ειδικούς στόχους των αξόνων προτεραιότητας την αξιολόγηση των αναμενόμενων επιπτώσεων τους που έχει γίνει εκ των προτέρων τη συνεκτικότητα που έχουν ως προς τις οικονομικές, κοινωνικές και περιφερειακές πολιτικές που ακολουθεί η Ελλάδα τη συνοπτική περιγραφή των μέτρων και των συμπεριλαμβανομένων αναγκαίων πληροφοριακών στοιχείων, προκειμένου να επαληθευτεί η συμμόρφωση προς τα καθεστώτα ενισχύσεων το ενδεικτικό σχέδιο χρηματοδότησης για κάθε άξονα προτεραιότητας ετησίως, τα συνολικά κονδύλια συμμετοχής των διαφόρων Ταμείων και το ποσό των δημοσίων χρηματοδοτήσεων αλλά και των ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων του κράτους-μέλους. τις διατάξεις που αφορούν την εφαρμογή του επιχειρησιακού προγράμματος που υποδεικνύουν το τρόπο διαχείρισής τους, τις συνολικές επιχορηγήσεις, τη περιγραφή των συστημάτων αξιολόγησης και πολλών άλλων ειδικών μέτρων του ελέγχουν τις διαδικασίες των παραπάνω. Το Ταμείο Συνοχής αναμένεται να καλύψει τις ανάγκες διαχείρισης των αστικών λυμάτων και στερεών αποβλήτων. Ειδικότερα για τα στερεά απόβλητα, το συνολικό σχέδιο δράσης που θα ακολουθηθεί, βασίζεται στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του ΥΠΕΧΩΔΕ, που έχει κατατεθεί και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημαντικές μελέτες βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης ή εκπόνησής τους, ενώ παρακάτω, αναφέρονται οι τομείς παρέμβασης καθώς και το αναμενόμενο κόστος για την υλοποίησή τους: Υδατικό Περιβάλλον: κόστος 22,2 εκατομμυρίων ευρώ. Στερεά Απόβλητα: κόστος: 27,5 εκατομμυρίων ευρώ. Προστασία τοπίων και θαλασσίου περιβάλλοντος: κόστος 26,8 εκατομμυρίων ευρώ Ατμοσφαιρικό περιβάλλον και θόρυβος: κόστος 32,4 εκατομμυρίων ευρώ. Θεσμοί, περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση: κόστος 26,6 εκατομμυρίων ευρώ. Χωροταξία - Πολεοδομία και αναπλάσεις: κόστος 96,8 εκατομμυρίων ευρώ Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών: κόστος 206,9 εκατομμυρίων ευρώ. Όσον αφορά την ιδιωτική χρηματοδότηση των περιβαλλοντικών υποδομών, στους τομείς επεξεργασίας λυμάτων, στη διαχείριση στερεών αποβλήτων και τέλος στην αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ηχορύπανσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε την αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει". Αυτό γίνεται με στόχο, να αυξηθούν οι περιβαλλοντικοί πόροι και να αναπτυχθεί συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ώστε να καλυφθούν οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες του περιβάλλοντος. 39

41 5 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ (Ν.ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ) 5.1 ΘΕΣΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Η Χαλκιδική (Νομός Χαλκιδικής και Άγιο Όρος) γειτνιάζει βόρεια και βορειοδυτικά με το Νομό Θεσσαλονίκης, δυτικά βρέχεται από το Θερμαϊκό Κόλπο, νότια από το Αιγαίο πέλαγος (Θερμαϊκός, Τορωναίος και Σιγγιτικός Κόλπος), ανατολικά οριοθετείται από το Άγιο Όρος και τον Κόλπο του Ορφανού (Στρυμονικός). Αποτελεί το 15,25% της εκτάσεως της περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας στην οποία ανήκει διοικητικά, και καταλαμβάνει το Νότιο τμήμα της Χαλκιδικής χερσονήσου με τις δύο χερσονήσους της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας. Από την τρίτη χερσόνησο, του Αγίου Όρους, στο Νομό Χαλκιδικής ανήκει μόνο το βορειότερο τμήμα, η υπόλοιπη χερσόνησος αποτελεί την αυτοδιοικούμενη περιοχή του Αγίου Όρους. Είναι κατά το πλείστο ημιορεινό ορεινή και γεωγραφικά κατακερματισμένη περιοχή, με μεγάλο μήκος ακτών, εκτεταμένες δασικές εκτάσεις (το μισό περίπου της έκτασης της) και με ήπιο σχετικά κλίμα. Ο Νομός Χαλκιδικής περιλαμβάνει τον ορεινό όγκο του βουνού Χολομώντα (1.165 μ.) που βρίσκεται στο κέντρο του Νομού, βορειο-δυτικά αυτού είναι το βουνό Ανδριανός (1.009μ.) που αποτελεί προέκταση του Χορτιάτη της Θεσσαλονίκης και ανατολικά το Στρατονικό και το Καστέλι μεταξύ των οποίων διέρχεται η οδός που οδηγεί από Θεσσαλονίκη προς Πολύγυρο, Αρναία, Στρατώνι και Ιερισσό. Νοτιότερα η χερσόνησος της Σιθωνίας εμφανίζει τον χαμηλό όγκο του Ιτάμου (753 μ.) Τα πεδινά τμήματα του Νομού εντοπίζονται, βασικά, στα παράλια της χερσονήσου της Κασσάνδρας προς τον Κόλπο της Κασσάνδρας, βόρεια της Νέας Ποτίδαιας μέχρι τα όρια του Νομού Θεσσαλονίκης, την περιοχή Γερακινής Ορμύλιας και τέλος στην περιοχή Ιερισσού Νέας Ρόδας και Ουρανούπολης. 40

42 Το υπόλοιπο τμήμα του Νομού περιλαμβάνει λοφώδεις κατά το πλείστον εκτάσεις (ημιορεινή περιοχή) και καλύπτεται από αραιή και πυκνή δασική και θαμνώδη βλάστηση, η οποία έχει υποστεί αλλεπάλληλες καταστροφές από πυρκαγιές που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια. Οι ορεινοί όγκοι καλύπτονται με πυκνά δάση από δρυ, οξιά και αείφυλλα πλατύφυλλα. Το ανάγλυφο του εδάφους σε συνδυασμό με τη βλάστηση και την παρουσία ιδιαίτερα ελκυστικών ακρογιαλιών διαμορφώνουν υπέροχο φυσικό τοπίο. Ενδιαφέρουσες διαδρομές, εναλλαγές χρωμάτων και τοπία χωρίς ίχνος μονοτονίας σ ένα καθαρό και ήρεμο περιβάλλον με έντονα τα στοιχεία του αγροτικού χώρου, αλλά και του πλούτου των σύγχρονων εξυπηρετήσεων, αποτελούν ισχυρά κίνητρα που ωθούν τον επισκέπτη στην όσο το δυνατό μεγαλύτερη παράταση της παραμονής του σ αυτό τον προνομιούχο χώρο. Η γειτνίαση της περιοχής με τη θάλασσα και η παρουσία κοντά σ αυτή λοφωδών εκτάσεων πέραν της αρμονικής εναλλαγής του τοπίου, αποτελούν αξιοπρόσεκτο στοιχείο ενδιαφέροντος σε χώρο με έντονη ηλιοφάνεια και ευχάριστο καλοκαίρι. Μάλιστα, καθώς οι τρεις χερσόνησοι εισχωρούν βαθιά στο Αιγαίο, κάνουν τη Χαλκιδική να έχει μήκος ακτών περίπου 610 χλμ. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης και οι γεωργικές εκτάσεις, κυρίως όπου υπάρχουν φυτείες ελιάς, με την αρμονική εναλλαγή του χρυσοπράσινου φυλλώματος των δένδρων, με το έντονο πράσινο ορισμένων δασικών ειδών και το γαλάζιο του ουρανού, αλλά και τις πλούσιες εναλλαγές του χρώματος της θάλασσας από το ανοικτό γαλάζιο μέχρι το εντυπωσιακό βαθύ μπλε. 41

43 6 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ Εισαγωγή Ρόλος των ΦΟΔΣΑ Οι ΦοΔΣΑ ή ΦΟΣΔΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων) είναι οι αρμόδιοι φορείς της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, οι οποίοι σύμφωνα με το ΦΕΚ (83/Β / ) στο οποίο αναφέρονται ειδικότερα ζητήματα και θέματα που αφορούν την λειτουργία, την άσκηση των δραστηριοτήτων και άσκηση τιμολογιακής πολιτικής, εξειδικεύουν και υλοποιούν τους στόχους και τις δράσεις των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων για την προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, επεξεργασία, αξιοποίηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων. Ειδικότερα, υλοποιούν τις υποχρεώσεις που ρητά αναφέρονται στο άρθρο 7 παρ.2 και στα άρθρα 8,9,10 και 12 της ΚΥΑ Η.Π.50910/2727/2003(ΦΕΚ Β 1909/ ) σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που απορρέουν από την ΚΥΑ Η.Π.29407/3508/2002(ΦΕΚ Β 1572/ )και την ΚΥΑ Η.Π /2727/2003. Οι ΦΟΔΣΑ μπορούν να εκτελούν και εργασίες συλλογής και μεταφοράς των στερεών αποβλήτων για λογαριασμό ΟΤΑ της Διαχειριστικής Ενότητας ευθύνης τους εφόσον γίνει σχετική προς τούτο ανάθεση. Για τον σκοπό αυτό μπορεί να συναφθεί και Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ του ΦΟΔΣΑ, ο οποίος συμβάλλεται ως μοναδικός αντισυμβαλλόμενος και του αντίστοιχου ΟΤΑ. Επιπλέον οι ΦΟΔΣΑ μπορούν να αναθέτουν και επιμέρους υπηρεσίες διαχείρισης των αποβλήτων και λοιπές υπηρεσίες λειτουργίας σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Οι ΦΟΔΣΑ δύνανται να έχουν τη νομική μορφή του Συνδέσμου ή της Ανώνυμης Εταιρείας ΟΤΑ και να έχουν την απαιτούμενη στελέχωση και την υλικοτεχνική υποδομή ώστε να παρέχουν με αποτελεσματικότητα τις υπηρεσίες διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Επιπλέον σημειώνεται ότι υπάρχει άτυπο Δίκτυο Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων το οποίο δημιουργήθηκε το 2007 με έδρα την Θήβα και αναμένεται σύντομα η επισημοποίηση της Νομικής του Υπόστασης. Συμμετέχουν σε αυτό 35 φορείς διαχείρισης από όλη την Ελλάδα και κάθε χρόνο πραγματοποιούνται συναντήσεις των εκπροσώπων όλων των φορέων που μετέχουν σε αυτό με αντικείμενο την καταγραφή, προώθηση και επίλυση θεμάτων, την μεταφορά τεχνογνωσίας και την παρουσίαση νέων τεχνολογιών στην διαχείριση των στερεών αποβλήτων καθώς και την παρουσίαση καλών πρακτικών. Το τελευταίο συνέδριο έγινε τον Ιούλιο του 2009 στα Χανιά. Οι ΦΟΔΣΑ στον νομό Χαλκιδικής είναι πέντε, όπως αποτυπώνονται στον χάρτη που ακολουθεί: 42

44 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.1: ΦΟΔΣΑ Νομού Χαλκιδικής ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΦΟΔΣΑ ΔΗΜΟΙ ΠΑΛΛΗΝΗΣ 1ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ 2ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ 3ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 4ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 5ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ ΑΡΝΑΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΑΓΕΙΡΩΝ- ΑΚΑΝΘΟΥ ΟΡΜΥΛΙΑΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ ΤΟΡΩΝΗΣ 43

45 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΠΕΣΔΑ) Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας εγκρίθηκε με την με Α.Π. 639/ Απόφαση του Γενικού Γραμματέα και αποτελεί την εξειδίκευση στο χώρο της Κεντρικής Μακεδονίας των γενικών κατευθύνσεων που περιλαμβάνονται στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και περιγράφονται στο Παράρτημα II του άρθρου 17 της ΚΥΑ Η.Π /2727/2003 (ΦΕΚ 1909Α/ ) «Μέτρα και όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης». Αποτυπώνει το επίπεδο και τον χαρακτήρα των σημερινών επεξεργασιών και συναινέσεων και αποτελεί πλαίσιο πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων και όχι απλό κατάλογο έργων. Με τους στόχους που θέτει καθώς και τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησής τους αποβλέπει στη διαμόρφωση Οργανωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων οι οποίες θα καλύπτουν το σύνολο της Περιφέρειας. Ο εγκεκριμένος ΠΕΣΔΑ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι εναρμονισμένος με τις Κοινοτικές Οδηγίες 94/62/ΕΚ και 99/31/ΕΚ και το ισχύον Εθνικό Δίκαιο, σχετικά με τη διαχείριση στερεών αποβλήτων σε επίπεδο Χώρας, όπως αναλυτικά αναφέρεται στο εισαγωγικό κείμενο της Απόφασης έγκρισής του, όπου παρατίθενται αναλυτικά οι Νόμοι και οι ΚΥΑ που λήφθηκαν υπόψη κατά την σύνταξή του. Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι δομημένος με βάση διακριτούς και αλληλοσυμπληρούμενους άξονες δράσης: ΑΞΟΝΕΣ ΔΡΑΣΗΣ ΠΕΣΔΑ ΠΚΜ 1 Ασφαλής τελική διάθεση στερεών αποβλήτων 2 Διακοπή λειτουργίας και αποκατάσταση ΧΑΔΑ 3 Έμφαση στην επίτευξη ποιοτικών και ποσοτικών στόχων για την μείωση των αποβλήτων προς τελική διάθεση και την επεξεργασία του οργανικού κλάσματος 4 Εκπλήρωση ειδικών όρων έργων Ταμείου Συνοχής 5 Βελτίωση λειτουργίας Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΣΔΑ) 6 Διαμόρφωση προτάσεων για τη διαχείριση ειδικών ρευμάτων 7 Ενημέρωση - ευαισθητοποίηση και ενεργή συμμετοχή των πολιτών 8 Διοικητικές πρωτοβουλίες για την υποστήριξη και προώθηση των αναγκαίων Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η παρακολούθηση υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ πραγματοποιείται μέσω της Δ/νσης ΠΕΧK ΠΚΜ. Ο Γενικός Γραμματέας της ΠΚΜ σε τακτικές συσκέψεις με την Δ/νση ΠΕΧK ΠΚΜ, την ΕΔΑ ΠΚΜ και τους αρμόδιους Φορείς Υλοποίησης των έργων διαχείρισης απορριμμάτων (ΣΟΤΑΜΘ, Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, ΦοΔΣΑ κλπ) ενημερώνεται για 44

46 την πορεία υλοποίησης των έργων και δίνει τις απαραίτητες κατευθύνσεις για την ορθή και έγκαιρη υλοποίηση του ΠΕΣΔΑ. Με την 430/ απόφαση του Γενικού Γραμματέα της ΠΚΜ συστάθηκε «Ομάδα Συντονισμού» με αντικείμενο την παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης των έργων αποκατάστασης των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) και τον συντονισμό των ενεργειών όλων των εμπλεκόμενων Φορέων (Δ/νση ΠΕΧK, ΕΥΔ ΠΕΠ ΠΚΜ, ΤΥΔΚ, Δ/νση Πολιτικής Προστασίας, γραφείο προγράμματος ΘΗΣΕΑΣ, Φορείς Διαχείρισης κλπ) για την άμεση και έγκαιρη ολοκλήρωση όλων των απαιτούμενων δράσεων για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την αποφυγή επιβολής προστίμου για τους εναπομείναντες σε λειτουργία ΧΑΔΑ. Παράλληλα η «Ομάδα Συντονισμού» παρακολουθεί και την συνολική πορεία υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ. Στον εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας προβλέπεται η σύσταση ενός Φορέα Διαχείρισης (ΦοΔΣΑ) ανά Νομό της ΠΚΜ, στην κατεύθυνση της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (DG-ENVI) για την ανάγκη ύπαρξης ενός ενιαίου και ισχυρού ΦοΔΣΑ σε επίπεδο Περιφέρειας. Στην κατεύθυνση αυτή, πραγματοποιήθηκαν με πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα ΠΚΜ συσκέψεις σε κάθε νομό με την συμμετοχή όλων των δημάρχων και υπηρεσιακών παραγόντων, όπου παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν τα οφέλη και οι προοπτικές που προκύπτουν από την σύσταση ενιαίων ΦοΔΣΑ ανά Νομό. Μετά την έκδοση του άρθρου 30 «περί στερεών αποβλήτων» του Ν.3536/2007, στο οποίο αναφέρεται η σύσταση ΦοΔΣΑ ανά διαχειριστική ενότητα και περιλαμβάνεται η εξειδίκευση για τον τρόπο οργάνωσής τους, η πρωτοβουλία καρποφόρησε μόνο για 4 από τους 7 Νομούς της ΠΚΜ, ενώ για 2 ΦοΔΣΑ εφαρμόστηκε η διαδικασία αναγκαστικής σύστασης Συνδέσμου με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της ΠΚΜ. Συνολικά έχουν συσταθεί 14 ΦοΔΣΑ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας(ΠΚΜ) οι οποίοι αφορούν στο σύνολο των Διαχειριστικών Ενοτήτων της Περιφέρειας. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.2: ΦοΔΣΑ Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ANA ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΠΚΜ Νομός Πλήθος Φο.Δ.Σ.Α. Ημαθίας 1 Θεσσαλονίκης 1 Κιλκίς 1 Πέλλας 3 Πιερίας 2 Σερρών 1 Χαλκιδικής 5 ΣΥΝΟΛΟ 14 Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 45

47 Σύμφωνα λοιπόν με τον εγκεκριμένο Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων(ΠΕΣΔΑ) προβλέπεται η εξυπηρέτηση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας από συνολικά 15 Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) και 19 Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων ( ΣΜΑ). 46

48 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.3: ΧΥΤΑ και ΣΜΑ Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Πηγή:Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) Σχετικά με την πορεία υλοποίησης έργων τελικής διάθεσης (ΧΥΤΑ-ΣΜΑ), μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί έργα κατασκευής 9 ΧΥΤΑ, εκ των οποίων 7 λειτουργούν και 2 (στον νομό Χαλκιδικής) τέθηκαν σε λειτουργία από τον Ιούνιο του ΠΙΝΑΚΑΣ 6.4: ΧΥΤΑ σε λειτουργία Νομός ΧΥΤΑ Κατάσταση Θεσσαλονίκης Μαυροράχης λειτουργία Περιοχή που εκτελείται Σύνολο Νομού Κιλκίς Κιλκίς λειτουργία Σύνολο Νομού Πέλλας Πιερίας Χαλκιδικής Νομός ΧΥΤΑ ΣΜΑ Ημαθίας 1 2 Θεσσαλονίκης 2 7 Κιλκίς 1 1 Πέλλας 3 Πιερίας 2 2 Σερρών 1 2 Χαλκιδικής 5 3 ΣΥΝΟΛΟ Αλμωπίας λειτουργία 1η Δ.Ε. Έδεσσας λειτουργία 2η Δ.Ε. Κατερίνης λειτουργία 1η Δ.Ε. Λιτοχώρου λειτουργία 2η Δ.Ε. Κασσάνδρας λειτουργία 1η Δ.Ε. Πολυγύρου λειτουργεί από Ιούνιο του η Δ.Ε. Ανθεμούντα λειτουργεί από Ιούνιο του η Δ.Ε. Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Οι υφιστάμενοι Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), είναι πέντε (5) : Ο ΣΜΑ Καλοχωρίου (Θεσσαλονίκης), Ο ΣΜΑ Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης) Ο ΣΜΑ Μηχανιώνας (Ν, Θεσσαλονίκης) Ο ΣΜΑ Νικήτης (Ν. Χαλκιδικής) (δεν λειτουργεί ακόμη) Ο ΣΜΑ Ιερισσού (Ν. Χαλκιδικής) 47

49 Ενώ οι υπό υλοποίηση ΣΜΑ που είναι ενταγμένοι και χρηματοδοτούνται μέσω του Ταμείου Συνοχής II, είναι τρεις (3): Ο ΣΜΑ Αιγινίου (Ν. Πιερίας), Δύο (2) ΣΜΑ Ν. Σερρών (Νιγρίτας & Ν. Ζίχνης), Τα υπολειπόμενα έργα στην ΠΚΜ για την πλήρη υλοποίηση του εγκεκριμένου ΠΕΣΔΑ αφορούν στην κατασκευή 3 ΧΥΤΑ και 11 ΣΜΑ. Οι ΧΥΤΑ προς υλοποίηση, οι οποίοι προτείνονται από το εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ είναι τρεις (3): ΧΥΤΑ 2ης Δ.Ε. Ν. Θεσσαλονίκης. ΧΥΤΑ 4ης Δ.Ε. Αν. Χαλκιδικής. ΧΥΤΑ 5ης Σιθωνίας Ν. Χαλκιδικής Παράλληλα πρόκειται να υλοποιηθούν τα παρακάτω έργα ΧΥΤΑ Επέκταση ΧΥΤΑ 1ης Δ.Ε. Χαλκιδικής (ΧΥΤΑ Κασσάνδρας) Επέκταση ΧΥΤΑ δήμου Σερρών Σχετικά με τους Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων(ΣΜΑ) που προτείνονται στο εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ είναι έντεκα (11) και δεν είναι ενταγμένοι σε χρηματοδοτικά προγράμματα, συγκεκριμένα: Δύο (2) ΣΜΑ Ν. Ημαθίας (Ανθεμίων & Αλεξάνδρειας) Τέσσερις (4) ΣΜΑ στο Ν. Θεσσαλονίκης Ο ΣΜΑ Πέτρας, Ν. Πιερίας Τρεις (3) ΣΜΑ (Παλλήνης, Ν. Μουδανιών, Ν. Καλλικράτειας) στον Ν. Χαλκιδικής Ο ΣΜΑ1ηςΔ.Ε.Ν.Κιλκίς Σύμφωνα με το εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ ο σχεδιασμός θέτει ως αρχικό στόχο για το έτος 2010 την επεξεργασία τόνων Αστικών Στερεών Αποβλήτων πριν την τελική διάθεση, αυξανόμενο σε τόνους το 2013 και σε το Η επίτευξη των παραπάνω στόχων θα γίνει με την εφαρμογή προγραμμάτων Διαλογής στην Πηγή Υλικών συσκευασίας, την λειτουργία Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ.) και Κεντρικών Μονάδων Επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων. Προβλέπεται η εξυπηρέτηση της ΠΚΜ από συνολικά 4 Μονάδες Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας (Μ.Μ.Β.Ε.) και 8 Κ.Δ.Α.Υ. 48

50 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.5: ΜΜΒΕ & ΚΔΑΥ Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Νομός Μ.Μ.Β.Ε. Δυναμικότητα ΜΜΒΕ (τόνοι/έτος) Κ.Δ.Α.Υ. Ημαθίας 1 50,000 1 Θεσσαλονίκης 2 300,000 3 Κιλκίς 1 Πέλλας 1 Πιερίας 1 Σερρών 1 90,000 1 Χαλκιδικής ΣΥΝΟΛΟ 4 440,000 8 Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Η εφαρμογή προγραμμάτων Διαλογής στην Πηγή υλοποιείται σε 6 από τους 7 νομούς της Π.Κ.Μ. και η εξυπηρέτηση γίνεται μέσω τριών λειτουργούντων ΚΔΑΥ. Οι ΦοΔΣΑ του Ν. Χαλκιδικής βρίσκονται σε συνεννόηση με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) για συνολική αντιμετώπιση του Νομού μέσω της δημιουργίας ενός κεντροβαρικού ΚΔΑΥ. Οι υφιστάμενες μονάδες επεξεργασίας - Κέντρα Ανακύκλωσης Υλικών (ΚΔΑΥ) είναι τέσσερις (4): Κ.Δ.Α.Υ. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.6: ΚΔΑΥ & δυναμικότητα ΜΜΒΕ Δυναμικότητα ΜΜΒΕ (τόνοι Νομός /έτος) Ταγαράδων Θεσσαλονίκης Θέρμης Θεσσαλονίκης Νεοχωρούδας (ιδιωτικό) Κιλκίς, Πέλλας Κατερίνης Πιερίας, Ημαθίας, Σερρών ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Σύμφωνα με το εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ προβλέπεται η ολοκλήρωση της διαδικασίας παύσης λειτουργίας και αποκατάστασης των ΧΑΔΑ, ενώ παραμένει σε λειτουργία ένας ΧΑΔΑ ανά ΟΤΑ μέχρι την ολοκλήρωση του δικτύου ΧΥΤΑ -ΣΜΑ σύμφωνα με τον εγκεκριμένο σχεδιασμό. 49

51 6.1 ΦΟΣΔΑ 1ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Γενικές πληροφορίες Ο Φορέας Διαχείρισης της πρώτης διαχειριστικής ενότητας στην οποία περιλαμβάνονται οι Δήμοι Κασσάνδρας και Παλλήνης είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία «Διαδημοτική Επιχείρηση Διαχείρισης Απορριμμάτων Κασσάνδρας-Παλλήνης» με διακριτικό τίτλο «Δ.Ε.Δ.Α.Κ.Α.Π». Η σύστασή της δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με αριθμ. ΦΕΚ Β 373/ και έδρα της επιχείρησης είναι ο Δήμος Κασσάνδρας. Η επιχείρηση διοικείται από επταμελές διοικητικό συμβούλιο (Πρόεδρος, αντιπρόεδρος και μέλη) που τα μέλη ορίζονται μαζί με τους αναπληρωτές από τα διοικητικά συμβούλια. Τα τέσσερα μέλη του συμβουλίου ορίζονται από τον Δήμο Κασσάνδρας και τα υπόλοιπα τρία μέλη από τον δήμο Παλλήνης. Σκοπός της επιχείρησης είναι η διαχείριση και λειτουργία του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων(ΧΥΤΑ), η διαχείριση και λειτουργία του συστήματος συλλογής και μεταφοράς απορριμμάτων η λειτουργία του προγράμματος ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων και η κατασκευή νέου ΧΥΤΑ και των τυχόν αναγκαίων σταθμών μεταφόρτωσης. ΧΥΤΑ 1ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ (ΧΥΤΑ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ) Όπως προαναφέρθηκε, ο Φορέας διαχειρίζεται τον ΧΥΤΑ Κασσάνδρας ο οποίος βρίσκεται στην θέση Παλιόκαστρο στο ΔΔ Κασσανδρείας, έχει έκταση 10στρ. εξυπηρετεί την χειμερινή περίοδο, κατοίκους (πραγματικός πληθυσμός των δήμων από την 50

52 απογραφή του 2001) ενώ την τουριστική περίοδο, κατοίκους (εκτίμηση των δήμων) και λειτουργεί με την σημερινή του μορφή από το 2003 οπότε και ολοκληρώθηκε η πρώτη επέκτασή του. Στον Περιφερειακό Σχεδιασμό προβλέπεται επέκταση του ΧΥΤΑ η οποία έχει χωροθετηθεί σε γειτονικό τεμάχιο έκτασης 21 στρεμμάτων. Στην παρούσα φάση έχει ολοκληρωθεί η σύνταξη της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και η προμελέτη. Υπάρχει η έγκριση από την Δ/νση ΠΕΧK της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας και αναμένεται η έγκριση από την Υπηρεσία Δημοσίων Έργων. Το εκτιμώμενο κόστος ανέρχεται σε και η δημοπράτησή του εκτιμάται μέσα στο ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ Ο Δήμος Κασσάνδρας καταλαμβάνει, γεωγραφικά, το πρώτο μισό της χερσονήσου της Κασσάνδρας όπως εισέρχεσαι σ αυτή σε συνέχεια της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης Μουδανιών. Βρέχεται δυτικά από το Θερμαϊκό κόλπο και ανατολικά από τον Τορωναίο κόλπο. Βόρεια συνορεύει με τον Δ. Μουδανιών (ΔΔ Νέας Ποτίδαιας) και Νότια με το Δ. Παλλήνης. Ο Δήμος Κασσάνδρας αποτελείται από οκτώ Δημοτικά Διαμερίσματα. Πρόκειται για τα Δημοτικά Διαμερίσματα Κασσανδρείας, Αφύτου, Καλάνδρας, Καλλιθέας, Κασσανδρινού, Κρυοπηγής, Νέας Φώκιας και Φούρκας. Ο Δήμος Κασσάνδρας συνολικά καταλαμβάνει έκταση 207,3 τετρ. χλμ., μια έκταση που αντιστοιχεί στο 7,08% της συνολικής έκτασης του Νομού. Αντίστοιχα τα Δημοτικά Διαμερίσματα καταλαμβάνουν : ΔΔ Κασσανδρείας 29,62 %, ΔΔ Αφύτου 11,54 %, ΔΔ Καλάνδρας 8,15 %, ΔΔ Καλλιθέας 1,83, ΔΔ Κασσανδρινού 17,81, ΔΔ Κρυοπηγής 6,03, ΔΔ Νέας Φώκιας 15,77 και ΔΔ Φούρκας 9,26% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 72.8% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 24,4% από δάση, ενώ οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται σε 4.9 τετρ. χλμ. ή στο 2.4% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Όπως προκύπτει από τη γεωγραφική θέση του Δήμου, ολόκληρος ο Δήμος και όλα τα Δ. Δ. συνδέονται άμεσα με τη θάλασσα, όπως είναι αναμενόμενο λόγω του γεγονότος ότι ο Δήμος ουσιαστικά βρίσκεται σε μία χερσόνησο και βρέχεται δυτικά από το Θερμαϊκό κόλπο και ανατολικά από τον Τορωναίο κόλπο Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Κασσάνδρας αποτελείται συνολικά από οκτώ (8) Δημοτικά Διαμερίσματα και 24 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Κασσάνδρας, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Κασσάνδρας φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί: 51

53 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.7: Πληθυσμός Δήμου Κασσάνδρας ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Κασσανδρεία 2801 Ελάνη 30 ΔΔΚασσανδρείας Σάνη 66 Σίβηρη 267 Φυλακαί Ξενοφώντος 2 ΔΔΑφύτου Άφυτος 1231 Καλάνδρα 665 ΔΔΚαλάνδρας Μπουλαμάτσια 9 Ποσείδι 76 ΔΔΚαλλιθέας Καλλιθέα 779 Σωλήνα 18 Κασσανδρινόν 296 ΔΔΚασσανδρινού Καλούτσικος 37 Μόλαι Καλύβαι 134 Κρυοπηγή 518 ΔΔΚρυοπηγής ΔΔΝέας Φωκαίας ΔΔΦούρκας Εύδος 24 Κασσάνδρα Παλλάς 22 Λευκή Περιστέρα 30 Νέα Φώκαια 1721 Πύργος Σανή 27 Φυλακαί Καρακάλλου 12 Φυλακαί Κασσάνδρας 301 Φούρκα 530 Σκάλα Φούρκας 673 ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ 2001 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται φτάνοντας μέχρι και τις , σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου. 52

54 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Αποκομιδή και μεταφορά σκουπιδιών από το Δήμο Ενοικιαζόμενα απορριμματοφόρα. Ο αριθμός τους εξαρτάται από την εποχή. Ακολουθεί παράρτημα με πλήθος απορριμματοφόρων και εποχή tn/έτος απορρίμματα στο Χ.Υ.Τ.Α. από Δ. Κασσάνδρας. Μέχρι το 2008 η αποκομιδή γινόταν από εργολάβο. Από το 2009 γίνεται από τον Δήμο. Το βάρος των απορριμμάτων αυξάνει ελάχιστα κάθε έτος, περίπου 2%. Πρακτικά σταθεροποιημένο. Περίπου το 35% του βάρους των σκουπιδιών αποτελείται από συσκευασίες όλων των ειδών, πλαστικό γυαλί αλουμίνιο σίδερο και χαρτί. Το 25% των δημοτικών τελών πάει υπέρ Χ.Υ.Τ.Α. για να πετύχουν βιωσιμότητα. Τεράστιο όγκο αποτελούν τα οργανικά απορρίμματα από κήπους σπιτιών, παρτέρια Δήμων και αστικά κλαδέματα. Περίπου 10 τόνοι την μέρα για 280 μέρες το έτος. Τα κλαδέματα θάβονται σε τεράστια γούβα από αμμοληψία μαζί με τα μπάζα που μαζεύει ο Δήμος και εργολάβοι χωματουργικών. Σημειωτέο πως εκτός των 10 τόνων πολλά ακόμα κλαδέματα και από το Δήμο καίγονται επιτόπου για να γλιτώσουν τη μεταφορά. Κάδοι (1.200 (1.100 lt), 100 (750 lt) 1700 (240lt) Το καλοκαίρι αποκομιδή 7 μέρες την εβδομάδα, το χειμώνα 4 μέρες Σε κάθε απορριμματοφόρο αντιστοιχούν ένας οδηγός και δύο εργάτες, ενώ απαιτείται και ένα επιπλέον πλήρωμα (οδηγός και εργάτες) για τα ρεπό. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.8: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό, συχνότητα αποκομιδής & βάρος απορριμμάτων Δήμου Κασσάνδρας 1/11-15/3 4 16/3-30/4 5 1/5-31/5 6 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΑ 1/6-30/6 7 1/7-31/8 10 1/9-20/9 7 21/9-15/ /10-31/ lt 1200 ΚΑΔΟΙ 750lt lt 1700 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Χειμώνα 15 Καλοκαίρι 33 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ Χειμώνα 4 ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ(σε εβδομαδιαία βάση) Καλοκαίρι 7 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (το καλοκαίρι Χειμώνα κατ' εκτίμηση) Καλοκαίρι ΒΑΡΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ανά Χειμερινή περίοδος 20tn ημέρα) Θερινή περίοδος 65,5tn Πηγή: Ερωτηματολόγιο δήμου 53

55 ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ: ΖΥΓΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑ ΜΗΝΑ ΕΤΟΥΣ 2008(ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ) ΜΗΝΑΣ Δ.ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 454,79 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 464,82 ΜΑΡΤΙΟΣ 657,4 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 882,96 ΜΑΙΟΣ 1125,65 ΙΟΥΝΙΟΣ 1727,76 ΙΟΥΛΙΟΣ 2740,64 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2886,88 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1348,54 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 837,81 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 513,76 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 509,19 ΣΥΝΟΛΟ ΕΤΟΥΣ 14150,2 Πηγή: ΧΥΤΑ Κασσάνδρας Ανακύκλωση Ανακύκλωση εφαρμόζεται μόνο σε ηλεκτρικές συσκευές, λάμπες και μπαταρίες. Από τις απορριπτόμενες ηλεκτρικές συσκευές μόνο το 20% περίπου καταλήγει από το Δήμο στον πιστοποιημένο φορέα Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε., εξαιτίας των μεγάλων αποστάσεων και των γυρολόγων που καραδοκούν και παίρνουν τις ηλεκτρικές συσκευές πριν προλάβει ο Δήμος. Η Αντιδήμαρχος πρότεινε την συνένωση των οργανικών αποβλήτων με τη λυματολάσπη των 4 μεγάλων βιολογικών που λειτουργούν στο Δήμο για παραγωγή κομπόστ και εμπλουτισμό αυτού. Μόνο για τις ανάγκες του Δήμου (κολώνες και κτίρια), απορρίπτονται περίπου 40 λάμπες την ημέρα. Η ΕΕΑΑ δεν δέχτηκε να συνεργαστεί πριν κάποια χρόνια, γιατί δεν τους συνέφερε οικονομοτεχνικά βάση αποστάσεων και ποσοτήτων ανακυκλώσιμων υλικών. Οι πολίτες έχουν ευαισθητοποιηθεί αρκετά, μερικώς λόγω της προέλευσης των τουριστών και παραθεριστών από το ΠΣ Θεσσαλονίκης όπου εφαρμόζεται ανακύκλωση συσκευασιών. Προσπάθεια ανακύκλωσης Χαρτιού από κάποιον ιδιώτη απότυχε εξαιτίας της τιμής πώλησης του χαρτιού για τόνους χαρτιού. Οι κάδοι που είχαν αποκτηθεί από τον ιδιώτη πωλήθηκαν μισοτιμής στο Δήμο Παλλήνης ο οποίος τους χρησιμοποιεί για κοινά σκουπίδια μπερδεύοντας τον κόσμο που ξέρει ότι οι μπλε κάδοι είναι για συσκευασίες και έτσι δημιουργείται σύγχυση που αναιρεί και την διαπαιδαγώγηση των πολιτών όσον αφορά τον διαχωρισμό των κάδων. 54

56 ΔΗΜΟΣ ΠΑΛΛΗΝΗΣ Ο Δήμος Παλλήνης καταλαμβάνει, γεωγραφικά, το δεύτερο μισό της χερσονήσου της Κασσάνδρας, φτάνοντας μέχρι το Ακρωτήριο Παλιούρι. Βρέχεται Νότια και Νοτιοδυτικά από το Θερμαϊκό κόλπο και Βορειοανατολικά από τον Τορωναίο κόλπο. Δυτικά συνορεύει με τον Δ. Κασσάνδρας. Ο Δήμος Παλλήνης αποτελείται από έξι Δημοτικά Διαμερίσματα. Πρόκειται για τα Δημοτικά Διαμερίσματα Χανιώτης, Αγίας Παρασκευής, Νέας Σκιώνης, Παλιουρίου, Πευκοχωρίου και Πολύχρονου. Ο Δήμος Παλλήνης συνολικά καταλαμβάνει έκταση 128,8 τετρ. χλμ., μια έκταση που αντιστοιχεί στο 4,4% της συνολικής έκτασης του Νομού. Αντίστοιχα τα Δημοτικά Διαμερίσματα καταλαμβάνουν : ΔΔ Χανιώτης 8,15 %, ΔΔ Αγίας Παρασκευής 21,80 %, ΔΔ Νέας Σκιώνης 17,35 %, ΔΔ Παλιουρίου 24,00, ΔΔ Πευκοχωρίου 15,40, και ΔΔ Πολύχρονου 13,3% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 49.61% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 0,9% από βοσκότοπους, κατά 35.24% από δάση, κατά 0.3% από ενώ οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται σε 0.7 τετρ. χλμ. ή στο 0.55% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Όπως προκύπτει από τη γεωγραφική θέση του Δήμου, ολόκληρος ο Δήμος και όλα τα Δ. Δ. συνδέονται άμεσα με τη θάλασσα, όπως είναι αναμενόμενο λόγω του γεγονότος ότι ο Δήμος ουσιαστικά βρίσκεται σε μία χερσόνησο και βρέχεται δυτικά από το Θερμαϊκό κόλπο και ανατολικά από τον Τορωναίο κόλπο. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Παλλήνης αποτελείται συνολικά από έξι (6) Δημοτικά Διαμερίσματα και 12 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Παλλήνης, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Κασσάνδρας φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.9: Πληθυσμός Δήμου Παλλήνης ΔΗΜΟΣ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΔΔΧανιώτη Χανιώτης 968 ΔΔΑγίας Αγία Παρασκευή 361 Παρασκευής Λουτρά 88 ΔΔΝέας Σκιώνης Νέα Σκιώνη 889 Φράμα 21 Παλιούριον 788 ΔΔΠαλιουρίου Άγιος Νικόλαος 21 Ξυνά 17 Πευκοχώριον 1655 ΔΔΠευκοχωρίου Λεύκες 13 Πανόραμα 0 ΔΔΠολυχρόνου Πολύχρονον 1063 ΣΥΝΟΛΟ 5884 Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ

57 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται φτάνοντας μέχρι και τις , σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου. Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Αποκομιδή και μεταφορά σκουπιδιών από τη Δημοτική Επιχείρηση. Τρία απορριμματοφόρα το χειμώνα και εφτά το καλοκαίρι 22 άτομα προσωπικό το χειμώνα και 110 το καλοκαίρι tn/έτος απορρίμματα στο Χ.Υ.Τ.Α. από Δ. Παλλήνης. Μεγάλες οι αποστάσεις εντός του Δήμου και πολύ κίνηση το καλοκαίρι, δυσχεραίνουν την αποκομιδή. Το βάρος των απορριμάτων αυξάνει ελάχιστα κάθε έτος, περίπου 2%. Πρακτικά σταθεροποιημένο. Περίπου το 35% του βάρους των σκουπιδιών αποτελείται από συσκευασίες όλων των ειδών, πλαστικό γυαλί αλουμίνιο σίδερο και χαρτί. Το καλοκαίρι γίνεται αποκομιδή 7 μέρες την εβδομάδα, ενώ το χειμώνα 4 μέρες. Ανακύκλωση ΠΙΝΑΚΑΣ 6.10: Ζυγολόγια ανά μήνα 2008 ΔΗΜΟΣ ΠΑΛΛΗΝΗΣ: ΖΥΓΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑ ΜΗΝΑ ΕΤΟΥΣ 2008(ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ) ΜΗΝΑΣ Δ.ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 222,39 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 228,75 ΜΑΡΤΙΟΣ 377,79 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 551,24 ΜΑΙΟΣ 809,47 ΙΟΥΝΙΟΣ 1374,98 ΙΟΥΛΙΟΣ 2045,23 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2265,03 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1114,21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 516,96 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 282,32 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 278,98 ΣΥΝΟΛΟ ΕΤΟΥΣ ,35 Πηγή ΧΥΤΑ Κασσάνδρας Ανακύκλωση εφαρμόζεται μόνο σε ηλεκτρικές συσκευές, λάμπες και μπαταρίες. Από ηλεκτρικές συσκευές μόνο το 20% περίπου καταλήγει από το Δήμο στον πιστοποιημένο φορές Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. εξαιτίας των μεγάλων αποστάσεων και των γυρολόγων που καραδοκούν και παίρνουν τις ηλεκτρικές συσκευές πριν προλάβει ο Δήμος. 56

58 Οι πολίτες έχουν ευαισθητοποιηθεί αρκετά, μερικώς λόγω της προέλευσης των τουριστών και παραθεριστών από το ΠΣ Θεσσαλονίκης όπου εφαρμόζεται ανακύκλωση συσκευασιών. Προσπάθεια ανακύκλωσης Χαρτιού από τον ιδιώτη Κτενίδη απότυχε εξαιτίας της τιμής πώλησης του χαρτιού για τόνους χαρτιού. Οι κάδοι που είχαν αποκτηθεί από Κτενίδη πωλήθηκαν μισοτιμής στο Δήμο Παλλήνης ο οποίος τους χρησιμοποιεί για κοινά σκουπίδια μπερδεύοντας τον κόσμο που ξέρει ότι οι μπλε κάδοι είναι για συσκευασίες και έτσι δημιουργείται σύγχυση που αναιρεί και την διαπαιδαγώγηση των πολιτών όσον αφορά τον διαχωρισμό των κάδων. 57

59 6.2 ΦΟΣΔΑ 2ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Γενικές Πληροφορίες Ο Φορέας Διαχείρισης της δεύτερης διαχειριστικής ενότητας στην οποία περιλαμβάνονται οι δήμοι Ανθεμούντα, Καλλικράτειας, Μουδανιών και Τρίγλιας είναι διαδημοτική επιχείρηση με την επωνυμία «Διαδημοτική Επιχείρηση Διαχείρισης Αποβλήτων» με διακριτικό τίτλο «ΔΕΔΑ 2Ης Δ.Ε. νομού Χαλκιδικής». Η σύστασή της δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με αριθμ. ΦΕΚ Β 1035/ και στην τροποποίηση της συστατικής πράξης που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Β 2697/ Σκοπός του φορέα είναι η διαχείριση και η λειτουργία του ΧΥΤΑ της ενότητας, η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τους εμπλεκόμενους δήμους καθώς επίσης και μια σειρά άλλων αρμοδιοτήτων μεταξύ των οποίων είναι η εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών, η υλοποίηση προγραμμάτων ανακύκλωσης, η υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης ευαισθητοποίησης πολιτών σχετικά με την διαχείριση στερεών αποβλήτων καθώς και η εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η Διαδημοτική επιχείρηση διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο (Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος, Γενικός Γραμματέας, Ταμίας και 3 μέλη). ΧΥΤΑ 2ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ (ΧΥΤΑ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ) Ο Φορέας της 2Ης Δ.Ε. διαχειρίζεται τον ΧΥΤΑ Ανθεμούντα ο οποίος βρίσκεται στην θέση «Ανατολικά από τις Συκιές» του ΔΔ Γαλάτιστας (10km, νοτιοδυτικά της Γαλάτιστας) και έχει έκταση 110 στρ. (επιφάνεια ενεργού ΧΥΤΑ). Όλη η έκταση που καταλαμβάνει ο ΧΥΤΑ με τα συνοδευτικά έργα είναι περίπου 139στρ. Ο ΧΥΤΑ 58

60 λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2009 και ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός την χειμερινή περίοδο είναι κάτοικοι (πραγματικός πληθυσμός των δήμων από την απογραφή του 2001) ενώ την θερινή περίοδο κάτοικοι(εκτίμηση δήμων ).Η ετήσια απόθεση απορριμμάτων σύμφωνα με την μελέτη εφαρμογής του έργου είναι τόνοι οικιακών απορριμμάτων και χρονική διάρκεια λειτουργίας του υπολογίζεται στα 27 έτη περίπου. ΔΗΜΟΣ ΑΜΘΕΜΟΥΝΤΑ Ο Δήμος Ανθεμούντα βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά του νομού και συνορεύει βόρεια και δυτικά με τον νομό Θεσσαλονίκης, νότια με τους δήμους Μουδανιών και Τρίγλιας και ανατολικά με τον δήμο Πολυγύρου. Ο Δήμος αποτελείται από τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα, από τα οποία η Γαλάτιστα έχει την μεγαλύτερη έκταση στρ.και έχει αναπτυγμένο σε μεγάλο ποσοστό τον πρωτογενή τομέα στον μεγάλο κάμπο που απλώνεται στην περιοχή. Ακολουθεί σε έκταση ο Βάβδος με στρ.όπου σχεδόν όλες οι εκτάσεις του είναι ορεινές και με την κτηνοτροφία να αποτελεί αρκετά δυναμικό κλάδο ενώ παλαιότερα η οικονομία στηριζόταν στην εκμετάλλευση των πλούσιων κοιτασμάτων λευκόλιθου. Το δημ. διαμ/σμα του Γαλαρινού είναι πολύ μικρότερο απ τα προηγούμενα και καταλαμβάνει έκταση στρ. Εδώ παρατηρούνται ενθαρρυντικά βήματα βιομηχανικής και βιοτεχνικής δραστηριότητας κυρίως από επενδυτές της συμπρωτεύουσας που έρχονται να επενδύσουν στην περιοχή. Τέλος το δημ. διαμ/σμα των Δουμπιών καταλαμβάνει στρ. και είναι γνωστό για τις ονομαστές πηγές με το ομώνυμο μεταλλικό νερό των οποίων η εκμετάλλευση συνέβαλλε αποφασιστικά στην αναζωογόνηση του τόπου. Η συνολική έκταση του δήμου είναι στρ. το μεγαλύτερο ποσοστό (55,1%) καλύπτεται από δάση τα οποία βρίσκονται κυρίως στο ΔΔ του Βάβδου, ενώ οι καλλιεργούμενες εκτάσεις είναι λιγότερες(34,4%) και εντοπίζονται κυρίως στον κάμπο της Γαλάτιστας. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Όπως φαίνεται από τον πίνακα που ακολουθεί ο πληθυσμός του δήμου την χειμερινή περίοδο είναι 4540 (απογραφή ΕΣΥΕ 2001) και σύμφωνα με εκτίμηση την θερινή περίοδο αυξάνεται περίπου 10%. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.11: Πληθυσμός Δήμου Ανθεμούντα ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΓΑΛΑΤΙΣΤΑ 2662 ΑΓΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ 101 ΚΙΟΥΡΚΤΣΟΓΛΟΥ 152 ΓΑΛΑΤΙΣΤΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ 45 ΦΑΡΜΑΚΟΛΥΤΡΙΑΣ ΠΡΙΝΟΧΩΡΙΟ 14 ΒΑΒΔΟΣ ΒΑΒΔΟΣ 680 ΓΑΛΑΡΙΝΟΣ ΓΑΛΑΡΙΝΟΣ 299 ΔΟΥΜΠΙΑ ΔΟΥΜΠΙΑ 587 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΥ 4540 Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ

61 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Για την συλλογή και την μεταφορά των απορριμμάτων υπεύθυνη ήτανε η Δημοτική Επιχείρηση Οικονομικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης του Δήμου Ανθεμούντα (Δ.Ε.Ο.Π.Α.Δ.Α.) ενώ από το 2010 έχει αναλάβει ο Δήμος ΠΙΝΑΚΑΣ 6.12: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό, συχνότητα αποκομιδής, βάρος απορριμμάτων Δήμου Ανθεμούντα. 2(ένας μύλος ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΑ και μία πρέσα) ΚΑΔΟΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ(σε εβδομαδιαία βάση) ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (το καλοκαίρι κατ' εκτίμηση) ΒΑΡΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ανά ημέρα) lt lt lt 200 Χειμώνα 5 Καλοκαίρι 5 Χειμώνα 6 Καλοκαίρι 6 Χειμώνα Καλοκαίρι Χειμερινή περίοδος 4tn Θερινή περίοδος Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου 6,5tn Η ποσότητα των απορριμμάτων δεν αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα διότι οι κάτοικοι δεν είναι πολλοί, σε σχέση με άλλους δήμους που έχουν τουρισμό, παρ όλα αυτά όμως ένα μεγάλο μέρος από αυτά που οδηγούνται στον ΧΥΤΑ θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν. Επίσης σύμφωνα με την δημοτική αρχή, η απόσταση του ΔΔ Δουμπιών από τον ΧΥΤΑ (44 ΧΛΜ) είναι μεγάλη. Ανακύκλωση Στον Δήμο δεν εφαρμόζεται ανακύκλωση ακόμη. Υπάρχει όμως κινητοποίηση για ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών και λαμπτήρων. Επιπλέον υπάρχει ενδιαφέρον και για ανακύκλωση συσκευασιών. Η εφαρμογή συστημάτων ανακύκλωσης σύμφωνα με τις δημοτικές αρχές είναι αναγκαίο να εφαρμοστεί όχι για κάποιο οικονομικό όφελος αλλά για την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Δήμος Καλλικράτειας Ο Δήμος Καλλικράτειας βρίσκεται στην δυτική παραλιακή ζώνη του Θερμαϊκού κόλπου, είναι όμορος με τον δήμο Τρίγλιας και με τον νομό Θεσσαλονίκης. Στον Δήμο το χρονικό διάστημα , στην παραλιακή ζώνη του δήμου που περιλαμβάνει τους οικισμούς Ηράκλεια, Σωζόπολη και το ΔΔ της Ν.Καλλικράτειας, σημειώθηκε τεράστια 60

62 οικιστική ανάπτυξη με πολλές παραθεριστικές κατοικίες οι οποίες πήραν εξ αρχής αυθαίρετο χαρακτήρα καθώς η προσφερόμενη πολεοδομημένη γη στην περιοχή ήταν εξαιρετικά λίγη και ενδεχομένως ακριβή για τους υποψήφιους παραθεριστές. Επιπλέον εξαιτίας της γειτνίασης με το Πολεοδομικό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης αποτελεί πόλο έλξης για την εγκατάσταση βιομηχανικών και βιοτεχνικών καταστημάτων. Στο ΔΔ Λακκώματος υπάρχει Βιομηχανική Περιοχή όπου βρίσκονται εγκαταστημένες πολλές κυρίως μεταποιητικές μονάδες τροφίμων. Ο Δήμος αποτελείται από εννέα οικισμούς, από τους οποίους οι τρεις βρίσκονται στην παραλιακή ζώνη και καταλαμβάνουν την μεγαλύτερη έκταση του Δήμου. Η έκταση του δήμου είναι (σύμφωνα με την απογραφή του 1991). Την μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνει το ΔΔ των Σιλάτων με στρ. Ακολουθεί η Ν. Καλλικράτεια με στρ. και το Λάκκωμα με στρ. Την μικρότερη έκταση καταλαμβάνει το ΔΔ Αγ. Παύλου με στρ.. Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής χαρακτηρίζεται από το χαμηλό και ομαλό υψομετρικό ανάγλυφο και τους μαλακούς λόφους που ανυψώνονται σταδιακά από την ακτή προς τα ενδότερα. Όπως φαίνεται και από τον παρακάτω πίνακα, ο Δήμος χαρακτηρίζεται από το μεγάλο ποσοστό των καλλιεργούμενων εκτάσεων (94,8%) και την έλλειψη σημαντικών δασικών εκτάσεων (2,8%). Το αξιόλογο παραθαλάσσιο μέτωπο η ομοιομορφία του (πεδινού) τοπίου χωρίς χαρακτηριστικές εξάρσεις και σημεία με αξιόλογη θέα, σε αντίθεση με το χαρακτηριστικό φυσικό περιβάλλον των νότιων ακτών της Χαλκιδικής, καθώς επίσης και οι χαμηλές σχετικά τιμές λόγω της κατάτμησης της γεωργικής γης, συνετέλεσαν στην συγκέντρωση στη περιοχή μεγάλου αριθμού παραθεριστών χαμηλών έως μεσαίων εισοδημάτων. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο πληθυσμός του δήμου όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα είναι περίπου κάτοικοι οι οποίοι όμως την τουριστική περίοδο σύμφωνα με την τοπική αυτοδιοίκηση φτάνουν τις και τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού φθάνουν και τις ΠΙΝΑΚΑΣ 6.13: Πληθυσμός Δήμου Καλλικράτειας ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΝΕΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ ΝΕΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ 6204 ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ 599 ΝΕΑ ΗΡΑΚΛΕΙΑ 698 ΛΑΚΚΩΜΑ ΛΑΚΚΩΜΑ 1311 ΝΕΑ ΓΩΝΙΑ ΝΕΑ ΓΩΝΙΑ 454 ΝΕΟΧΩΡΑΚΙ 26 Ν.ΣΙΛΛΑΤΑ 808 ΝΕΑ ΣΙΛΛΑΤΑ ΡΟΔΟΚΗΠΟΣ 48 ΣΩΖΟΠΟΛΗ 733 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΥ Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή

63 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου στον δήμο Καλλικράτειας η αποκομιδή των απορριμμάτων έχει ανατεθεί (με προγραμματική σύμβαση)από το 2003 στην Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης και Προστασίας Περιβάλλοντος Καλλικράτειας (ΔΕΑΠΠΕΚ) και από το 2010 θα γίνεται από τον δήμο. Τα απορρίμματα καταλήγουν από τον Ιούνιο του 2009(έναρξη λειτουργίας ΧΥΤΑ) στον ΧΥΤΑ της 2ης Διαχειριστικής Ενότητας (Ανθεμούντα). Μέχρι τότε τα απορρίμματα οδηγούνταν στον ΧΥΤΑ Ταγαράδων. Σχετικά με τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την αποκομιδή των απορριμμάτων φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.14: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό, συχνότητα αποκομιδής, βάρος απορριμμάτων Δήμου Καλλικράτειας ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΑ ΚΑΔΟΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ(σε εβδομαδιαία βάση) ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (το καλοκαίρι κατ' εκτίμηση) ΒΑΡΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ανά ημέρα) ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (Οκτώβριος- Μάρτιος) ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (Απρίλιος- Σεπτέμβριος) 2Χ 16 κ.μ. 5Χ 16κ.μ. 3Χ 22κ.μ. 3Χ 2 κ.μ. 1 επικαθήμενο με πρέσα 57 κ.μ Άλλο 35 Κοντεινερ Χειμώνα 60 Καλοκαίρι 86 Χειμώνα Καλοκαίρι Καθημερινά από Ν.. Καλλικράτεια και ΒΙΠΕ Λακκώματος 3 φορές (Λάκκωμα, Γωνιά, Σίλατα, Ηράκλεια,Αγ.Παύλος,Ροδόκηπος,Σωζόπολη) 1 φορά από οικισμούς Καθημερινά από Ν.. Καλλικράτεια και ΒΙΠΕ Λακκώματος 3 φορές (Λάκκωμα, Γωνιά, Σίλατα,Ηράκλεια, Αγ.Παύλoς,Ροδόκηπος,Σωζόπολη) 2 φορές από οικισμούς Χειμώνα Καλοκαίρι Χειμώνα (Οκτώβριο- Μάρτιο) κιλά Καλοκαίρι (Απρίλιο- Σεπτέμβριο) κιλά Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου 62

64 Όπως προκύπτει και από τον παραπάνω πίνακα ειδικά για την θερινή περίοδο ο όγκος των απορριμμάτων είναι πολύ μεγάλος εξαιτίας των παραθεριστών επισκεπτών, αυτό δημιουργεί επιπλέον το πρόβλημα της μεταφοράς στον ΧΥΤΑ που είναι σχετικά μακριά και πρέπει να γίνονται πολλά δρομολόγια από τα απορριμματοφόρα. Σύμφωνα με τον περιφερειακό σχεδιασμό η προοπτική να κατασκευαστεί σταθμός μεταφόρτωσης στην Ν. Καλλικράτεια. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους διαχείρισης απορριμμάτων στον δήμο, υπάρχει επιπλέον το πρόβλημα με την διαχείριση των οικοδομικών υλικών(μπάζα), κλαδιών, χόρτων, παλιών επίπλων και συσκευών, εξαιτίας του μεγάλου όγκου τους. Επίσης από την λειτουργία των επιχειρήσεων στην ΒΙΠΕ του Λακκώματος παράγονται απόβλητα όπως υλικά συσκευασίας, υπολείμματα ξυλείας, απόβλητα από τα οινοποιεία, από τις μονάδες επεξεργασίας κρεάτων, ψαριών φρούτων, καθώς επίσης και νοσοκομειακά απόβλητα τα οποία δεν γίνονται αποδεκτά στον ΧΥΤΑ Ανθεμούντα. Ανακύκλωση Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων είναι επιτακτική η ανάγκη εφαρμογής της ανακύκλωσης. Ο Δήμος την περίοδο Νοέμβριος 1999-Νοέμβριος 2002 συμμετείχε στο πρόγραμμα ανακύκλωσης «Πράσινη δραχμή» της ΑΝΕΤΧΑ Α.Ε. σε συνεργασία με την Νομαρχία την ΤΕΔΚ και την συμμετοχή μαθητών δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επίσης εφαρμόζεται ανακύκλωση για: Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Υπάρχει σύμβαση με την εταιρεία «Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε.» από το Η εταιρεία έχει δώσει στον δήμο οχτώ κάδους οι οποίοι έχουν τοποθετηθεί στα σχολεία του δήμου, ένα κοντέινερ έξω από το δημαρχείο και δύο κάδους για λαμπτήρες, ένα για τους ευθύγραμμους λαμπτήρες κι έναν για τους λοιπούς. Ανακύκλωση μπαταριών κάθε τύπου. Υπάρχει σύμβαση με την «ΑΦΗΣ Α.Ε.» Ανακύκλωση αποβλήτων λιπαντικών ελαίων για τα οχήματα του δήμου. Υπάρχει σύμβαση με την εταιρεία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Α.Ε» με τον διακριτικό τίτλο. «ΕΛ.ΤΕ.ΠΕ. ΑΕ». Ανακύκλωση μεταχειρισμένων ελαστικών για τα οχήματα του δήμου. Υπάρχει σύμβαση με την εταιρεία «ECOELASTICA». Άμεσα θα ενημερωθούν και οι πολίτες εκτός από τους επαγγελματίες που (βουλκανιζατέρ) ώστε να συμμετέχουν και αυτοί στην ανακύκλωση ελαστικών. Σημειώνεται ότι ποσοτικά στοιχεία δεν ήταν δυνατό να συλλεχθούν διότι δεν υπάρχουν. Ο Δήμος μέσω του Φορέα Διαχείρισης Απορριμμάτων έχει ξεκινήσει διαδικασίες για την εφαρμογή ανακύκλωσης συσκευασιών μέσω της ΕΕΑΑ. Α.Ε. αλλά με τον ΚΔΑΥ Θέρμης ως χώρος παραλαβής των ανακυκλώσιμων υλικών. Από την εφαρμογή των προγραμμάτων ανακύκλωσης προκύπτουν κάποια βασικά προβλήματα όπως: η έλλειψη προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των μαθητών που θα ευαισθητοποιούσαν και θα κινητοποιούσαν τα παιδιά να αποκτήσουν πλήρη περιβαλλοντική συνείδηση την οποία θα μπορούν να μεταφέρουν και στους μεγαλύτερους. Έλλειψη προγραμμάτων ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης των πολιτών αλλά και των επιχειρηματιών ώστε οι μεν να απαιτήσουν να εφαρμόζονται συστήματα ανακύκλωσης και οι δε να εφαρμόσουν σωστά συστήματα διαχείρισης των αποβλήτων των επιχειρήσεών τους. 63

65 Τα αναφερθέντα προβλήματα αποτελούν τροχοπέδη στην εφαρμογή της ανακύκλωσης για όλα τα ρεύματα και πρέπει να ξεπεραστούν σε συνεργασία με τις δημοτικές αλλά και τις κρατικές υπηρεσίες, διότι η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί μείζον θέμα για την ποιότητα ζωής, την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων. Δήμος Μουδανίων Ο Δήμος Μουδανιών βρίσκεται στις δυτικές ακτές του Ν. Χαλκιδικής στο Θερμαϊκό κόλπο, νοτιοδυτικά του Πολυγύρου και νοτιοανατολικά του Π.Σ. Θεσσαλονίκης, είναι ένας από τους δυναμικότερους και ταχύτερα αναπτυσσόμενους δήμους του Ν. Χαλκιδικής στην δυτική παραλιακή ζώνη του νομού πάνω στο Θερμαϊκό κόλπο. Είναι το κομβικό σημείο του Νομού Χαλκιδικής όσον αφορά τη δίοδο των επισκεπτών προς την Κασσάνδρα και τη Σιθωνία. Σε επίπεδο νομού Χαλκιδικής η θέση του δήμου και ιδιαίτερα του ΔΔ των Νέων Μουδανιών είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς κατέχει εξέχουσα θέση στο δίκτυο οικισμών του νομού και ιδιαίτερα σε τομείς όπως η παροχή υπηρεσιών. Ο πρωτογενής τομέας είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος στο Δήμο. Αν και παραδοσιακά ο Δήμος Μουδανιών αποτελούσε περιοχή με ανεπτυγμένο πρωτογενή τομέα, η αλματώδης τουριστική ανάπτυξη προκάλεσε σταδιακή ελάττωση της γεωργικής γης. Ωστόσο στα διαμερίσματα στους ενδοχώρας στα οποία δεν έχει διαχυθεί ακόμα η τουριστική ανάπτυξη σε μεγάλο βαθμό διατηρούν την παραδοσιακή ενασχόληση με τη γεωργία η οποία συμβάλλει σημαντικά στο εισόδημα της περιοχής. Ο Δήμος αποτελείται από εννέα δημοτικά διαμερίσματα, από τα οποία τα τέσσερα βρίσκονται στην παραλιακή ζώνη και τα υπόλοιπα στην ενδοχώρα. Η έκταση του δήμου είναι στρ. (σύμφωνα με την απογραφή του 1991). Την μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνει το ΔΔ Σημάντρων με στρ. Ακολουθούν η Πορταριά με στρ. και ο Αγ. Μάμας με στρ. Την μικρότερη έκταση καταλαμβάνει το ΔΔ Ζωγράφου με 5.600στρ. Σχετικά με το είδος των εκτάσεων, το μεγαλύτερο ποσοστό της έκτασης του δήμου καταλαμβάνουν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις (92,4%). Το μεγάλο ποσοστό των καλλιεργούμενων εκτάσεων οφείλεται στο γεγονός ότι στα δημοτικά διαμερίσματα της ενδοχώρας που αποτελούν το 54% της συνολικής έκτασης του δήμου η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργική δραστηριότητα. Εν τούτοις και στον δήμο Μουδανιών, οι εκτάσεις της παραδοσιακής γεωργίας υποχωρούν στο άμεσο παραλιακό μέτωπο, προς όφελος του τουρισμού, της παραθεριστικής κατοικίας και γενικότερα της αναψυχής. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο πληθυσμός του δήμου όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα είναι περίπου κάτοικοι οι οποίοι όμως την τουριστική περίοδο σύμφωνα με την τοπική αυτοδιοίκηση φτάνουν τις και τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού φθάνουν και τις

66 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.15: Πληθυσμός Δήμου Μουδανιών ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΝΕΑ ΜΟΥΔΑΝΙΑ Νεα Μουδανιά 6475 ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ Αγ. Μάμας 1030 Παπά Αλώνι 43 Πόρτες 304 ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑΣ Αγ.Παντελεήμονας 442 ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Διονυσίου 503 Μουριές 94 Παραλία Διονυσίου 736 ΖΩΓΡΑΦΟΥ Ζωγράφου 389 ΝΕΑ ΠΟΤΙΔΑΙΑ Ν. Ποτίδαια 1588 ΠΟΡΤΑΡΙΑ Πορταριά 1405 ΣΗΜΑΝΤΡΑ Σήμαντρα 2503 ΝΕΑ ΦΛΟΓΗΤΑ Ν. Φλογητά 1520 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΥ Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή 2001 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου στον δήμο Μουδανιών η αποκομιδή των απορριμμάτων γίνεται από τον δήμο με απορριμματοφόρα του Δήμου. Τα απορρίμματα καταλήγουν στον ΧΥΤΑ Ανθεμούντα (από τον Ιούνιο που ξεκίνησε να λειτουργεί ο ΧΥΤΑ). Σχετικά με τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την αποκομιδή των απορριμμάτων φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. 65

67 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.16: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό, συχνότητα αποκομιδής, βάρος απορριμμάτων Δήμου Μουδανιών 4 ΜΥΛΟΙ (4,5τόνων) 4 ΠΡΕΣΕΣ (7,5 τόνων, η μία πρέσα ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΑ ενοικιαζόμενη) 2 ΦΟΡΤΗΓΑ ΑΝΟΙΧΤΑ(ΜΠΑΖΑ, ΚΛΑΔΙΑ) ΑΛΥΣΙΔΑΚΙ +20 ΚΑΔΟΙ ΑΝΟΙΧΤΟΙ (ΚΛΑΔΙΑ+ΜΠΑΖΑ) lt 3500 ΚΑΔΟΙ 750lt lt (14 Χειμώνα ΟΔΗΓΟΙ,22ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ,4 ΛΟΙΠΟΙ) ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ(σε εβδομαδιαία βάση) ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (το καλοκαίρι κατ' εκτίμηση) ΒΑΡΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ανά ημέρα) ημέρα) Καλοκαίρι Χειμώνα Καλοκαίρι 90(40+50ΕΠΟΧΙΑΚΟΙ ΓΙΑ ΚΑΛΥΨΗ ΑΝΑΓΚΩΝ) ΣΤΑ ΔΔ,3-4 ΦΟΡΕΣ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ, ΕΝΩ ΣΤΑ ΜΟΥΔΑΝΙΑ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ) ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ(ΑΠΟ ΠΑΡΑΛΙΑΚΑ ΠΡΩΙ ΑΠΟΓΕΥΜΑ) Χειμώνα Καλοκαίρι Χειμερινή περίοδος 15,3tn Θερινή περίοδος Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου Μουδανιών. 73,2tn Από τον πίνακα προκύπτει ότι το εργατικό δυναμικό που ασχολείται με την αποκομιδή των απορριμμάτων διπλασιάζεται το καλοκαίρι, όπως η συχνότητα αποκομιδής την τουριστική περίοδο, όπου από τις παραλιακές περιοχές γίνεται και δύο φορές την μέρα. Όπως φαίνεται και από τον παραπάνω πίνακα η ποσότητα των απορριμμάτων είναι σχεδόν πενταπλάσια την τουριστική περίοδο και αυτό αποτελεί ένα τεράστιο πρόβλημα στην διαχείρισή τους. Επιπλέον, όλα τα απορρίμματα εκτός από τα μπάζα που οδηγούνται στον παλιό ΧΑΔΑ για την αποκατάστασή του, οδηγούνται στον ΧΥΤΑ Ανθεμούντα ο οποίος βρίσκεται αρκετά μακριά και ειδικά την τουριστική περίοδο δημιουργείται πρόβλημα στην μεταφορά τους διότι πρέπει να γίνονται πολλά δρομολόγια των απορριμματοφόρων με αποτέλεσμα να αυξάνεται συνολικά το κόστος διαχείρισής τους. Στον Περιφερειακό Σχεδιασμό υπάρχει προγραμματισμός κατασκευής Σταθμού Μεταφόρτωσης στα Ν Μουδανιά για την αντιμετώπιση του παραπάνω προβλήματος της μεταφοράς 66

68 Ανακύκλωση Το είχε γίνει μία προσπάθεια ανακύκλωσης συσκευασιών από ιδιωτική εταιρεία. Συγκεκριμένα είχαν τοποθετηθεί μπλε κάδοι όμως σύμφωνα με μαρτυρίες της εταιρείας τόσο η έλλειψη ευαισθητοποίησης των πολιτών όσο και οι μειωμένες τιμές πώλησης ειδικά του χαρτιού οδήγησαν στον τερματισμό της προσπάθειας και στην απόσυρση των κάδων. Στην παρούσα φάση η μόνη ανακύκλωση που εφαρμόζεται είναι αυτή για τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα του δημαρχείου έξω από το οποίο υπάρχει ένα κοντέινερ το οποίο δεν γεμίζει συχνά. Επιπλέον έχει ξεκινήσει ένας κύκλος συζητήσεων του Φορέα Διαχείρισης των απορριμμάτων της 2 ης Δ.Ε. στην οποία ανήκει και ο συγκεκριμένος Δήμος, με την Ε.Ε.Α.Α. και το Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης για την εγκατάσταση κάδων ανακύκλωσης συσκευασιών στον δήμο. Γενικότερα σύμφωνα πάντα με στοιχεία από την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου η ανακύκλωση πρέπει να εφαρμοστεί για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των δημοτών, όμως θα πρέπει να εξασφαλιστούν οικονομικοί πόροι για να εφαρμοστεί διότι απαιτείται τόσο εξοπλισμός όσο και εργατικό δυναμικό. ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ Ο Δήμος Τρίγλιας καταλαμβάνει τμήμα της δυτικής ακτής του Ν. Χαλκιδικής και περιστοιχίζεται στην παραλιακή ζώνη από τους Δήμους Καλλικράτειας και Μουδανιών. Ο Δήμος είναι όμορος με τον Δήμο Βασιλικών του Ν. Θεσσαλονίκης και τον Δήμο Ανθεμούντα στην ενδοχώρα του Νομού Χαλκιδικής. Το μέγιστο πλάτος στην ενδοχώρα είναι περίπου 14 χλμ., ενώ το παραλιακό του μέτωπο περιορίζεται στα 5 χλμ. το οποίο θεωρείται μικρό σε σχέση με την έκτασή του κι έτσι δέχεται σε μικρότερο βαθμό τις έντονες πιέσεις της οικιστικής ανάπτυξης αυθαίρετης παραθεριστικής κατοικίας που χαρακτηρίζουν το σύνολο της δυτικής ακτής της Χαλκιδικής και κυρίως τους όμορους Δήμους Καλλικράτειας και Μουδανιών. Παρ όλα αυτά όμως η πρόσβαση στη θάλασσα σε συνδυασμό με την εγγύτητα στο μητροπολιτικό κέντρο της Θεσσαλονίκης έχει δημιουργήσει πολλές παραλιακές οικιστικές περιοχές που περιλαμβάνουν ζώνες παραθεριστικής ή δευτερεύουσας κατοικίας. Ο Δήμος αποτελείται από έξι δημοτικά διαμερίσματα από τα οποία τα δύο βρίσκονται στην παραλιακή ζώνη και τα υπόλοιπα στην ενδοχώρα. Η έκταση του δήμου είναι στρ. (σύμφωνα με την απογραφή του 1991). Την μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνει το ΔΔ Ν.Τρίγλιας με στρ. Ακολουθούν η Ν. Τένεδος με στρ., η Κρήνη με στρ. τα Ελαιοχώρια με στρ.,τα Ν.Πλάγια με στρ. και τέλος τα Πετράλωνα με 9.400στρ.. Το μεγαλύτερο ποσοστό της έκτασης του δήμου καταλαμβάνουν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις (87,2%) και ακολουθούν τα δάση με 10,4%.Το μεγάλο ποσοστό των καλλιεργούμενων εκτάσεων αποδεικνύει και το γεγονός ότι η οικονομία του δήμου στηρίζεται κυρίως στον πρωτογενή τομέα(γεωργία-κτηνοτροφία). Εν τούτοις οι εκτάσεις της παραδοσιακής γεωργίας υποχωρούν στο άμεσο παραλιακό μέτωπο, προς όφελος του τουρισμού, της παραθεριστικής κατοικίας και γενικότερα της αναψυχής. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο πληθυσμός του δήμου όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα είναι περίπου κάτοικοι οι οποίοι όμως την τουριστική περίοδο σύμφωνα με την τοπική αυτοδιοίκηση φτάνουν τις , οι περισσότεροι από τους οποίους συγκεντρώνονται στις παραθεριστικές τους κατοικίες στα Ν.Πλάγια και λιγότερο στην Ν. Τρίγλια. 67

69 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.17: Πληθυσμός Δήμου Τρίγλιας Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή 2001 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου στον δήμο Τρίγλιας η αποκομιδή των απορριμμάτων γίνεται από τον δήμο με απορριμματοφόρα του Δήμου ή από εργολάβο με τον οποίο γίνονται εποχιακές συμβάσεις. Τα απορρίμματα καταλήγουν όλα στον ΧΥΤΑ Ανθεμούντα ο οποίος λειτουργεί από τον Ιούνιο του Σχετικά με τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την αποκομιδή των απορριμμάτων φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.18: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό, συχνότητα αποκομιδής, βάρος απορριμμάτων Δήμου Τρίγλιας ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΑ 4 ΤΩΝ 16ΚΥΒ.ΜΕΤΡΩΝ lt 600 ΚΑΔΟΙ 660 lt lt 240lt 800 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Χειμώνα 2 οδηγοί και 4 εργάτες καθαριότητας Καλοκαίρι 4 οδηγοί και 8 εργάτες καθαριότητας Χειμώνα 3 φορές Καθημερινά από ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ Ν.Πλάγια και παραλία ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ(σε Καλοκαίρι Τρίγλιας, εβδομαδιαία βάση) 4 φορές τα υπόλοιπα δημ. διαμ/τα ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (το Χειμώνα καλοκαίρι κατ' εκτίμηση) Καλοκαίρι

70 Από τον πίνακα προκύπτει ότι το εργατικό δυναμικό που ασχολείται με την αποκομιδή των απορριμμάτων διπλασιάζεται το καλοκαίρι, ενώ η συχνότητα αποκομιδής την τουριστική περίοδο, γίνεται καθημερινά από το ΔΔ Ν.Πλαγίων και την παραλία της Ν.Τρίγλιας όπου συγκεντρώνονται σχεδόν όλοι οι παραθεριστές. Η εκτίμηση των κατοίκων την τουριστική περίοδο σύμφωνα με τους τοπικούς άρχοντες ανέρχεται στις δηλαδή είναι περίπου 2,5 φορές περισσότεροι από την χειμερινή περίοδο. Η διαχείριση των απορριμμάτων και ειδικότερα των ογκωδών απορριμμάτων όπως τα κλαδιά, τα παλιά έπιπλα αποτελεί ένα πρόβλημα, όπως επίσης και γενικότερα ο μεγάλος όγκος των απορριμμάτων, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ειδικών. Από τα στοιχεία του ΧΥΤΑ Ανθεμούντα και από τον υπολογισμό των απορριμμάτων που αναλύεται στο παρακάτω κεφάλαιο, η ποσότητα των απορριμμάτων ανέρχεται σε 17,9 τόνους την μέρα την θερινή περίοδο, ενώ την χειμερινή 9,5 τόνους την μέρα. Παρατηρείται λοιπόν ότι το καλοκαίρι τα απορρίμματα σχεδόν διπλασιάζονται. Ανακύκλωση Στην παρούσα φάση δεν εφαρμόζεται ανακύκλωση στον δήμο, όμως υπάρχει κινητοποίηση προς αυτή την κατεύθυνση διότι θεωρείται πως η ανακύκλωση είναι μονόδρομος για την μείωση του όγκου των απορριμμάτων, την μείωση του λειτουργικού κόστους του ΧΥΤΑ, την παράταση λειτουργίας του καθώς επίσης και για την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Συγκεκριμένα έχει ξεκινήσει ένας κύκλος συζητήσεων με την Ε.Ε.Α.Α. και το Κ.Δ.Α.Υ. Θέρμης για την εγκατάσταση κάδων ανακύκλωσης συσκευασιών στον δήμο. Επίσης έχει γίνει ήδη σύμβαση με την εταιρεία Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε για την ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Για τον σκοπό αυτό ο Δήμος εφοδιάστηκε πρόσφατα με 15 κάδους των 240λίτρων και δύο κάδους για λαμπτήρες. Σχετικά με την ανακύκλωση των υλικών κατεδάφισης οι εργολάβοι συνήθως τα κατευθύνουν σε ιδιωτικές εταιρείες που υπάρχουν εκτός νομού, ενώ τα υλικά που προέρχονται από ανακαινίσεις και γκρεμίσματα μικρότερου όγκου κατευθύνονται στον ανενεργό ΧΑΔΑ για αποκατάσταση(επίστρωση). Η ανακύκλωση οργανικών υλικών δεν απασχολεί τον δήμο διότι πρόκειται σύντομα να εγκατασταθεί στο ΧΥΤΑ σπαστήρας όπου θα τεμαχίζονται τα κλαδιά και τα ογκώδη απορρίμματα. 69

71 6.3 ΦΟΣΔΑ 3ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Γενικές πληροφορίες Ο Φορέας Διαχείρισης της τρίτης διαχειριστικής ενότητας στην οποία περιλαμβάνονται οι δήμοι Πολυγύρου και Ζερβοχωρίων είναι διαδημοτική επιχείρηση με την επωνυμία «ΔΕΣΥΣΤΕΡ» και έδρα τον Πολύγυρο. Η σύστασή της δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με αριθμ. ΦΕΚ Β 942/ Σκοπός του φορέα είναι η διαχείριση και η λειτουργία του ΧΥΤΑ της ενότητας, η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τους εμπλεκόμενους δήμους καθώς επίσης και μια σειρά άλλων αρμοδιοτήτων μεταξύ των οποίων είναι η εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών προγραμμάτων - πρωτοβουλιών. Επιπλέον ο φορέας είναι αρμόδιος για την εύρυθμη και περιβαλλοντικά ασφαλή λειτουργία του ΧΥΤΑ. Η Διαδημοτική επιχείρηση διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο πέντε μέλη του οποίου προέρχονται από τον δήμο Πολυγύρου και δύο από τον δήμο Ζερβοχωρίων. (Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος, Γενικός Γραμματέας, Ταμίας και 3 μέλη). Ο συγκεκριμένος φορέας είναι μέλος του Δικτύου των Φορέων Διαχείρισης που αναφέρεται παραπάνω. ΧΥΤΑ 3ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ (ΧΥΤΑ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ) Ο Φορέας της 3Ης Δ.Ε. διαχειρίζεται τον ΧΥΤΑ Πολυγύρου ο οποίος βρίσκεται στην θέση «Καστρί» του ΔΔ Πολυγύρου(3km βορειοδυτικά του Πολυγύρου) και έχει έκταση 26,9 στρ.(επιφάνεια ενεργού ΧΥΤΑ). Περίπου 90στρ. είναι όλη η έκταση που καταλαμβάνει ο ΧΥΤΑ μαζί με τα συνοδευτικά έργα. Ο ΧΥΤΑ λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2009 και ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός είναι την χειμερινή περίοδο κάτοικοι (πραγματικός πληθυσμός των δήμων από την απογραφή του 2001), ενώ την θερινή 70

72 περίοδο κάτοικοι (εκτίμηση δήμων). Η ετήσια απόθεση απορριμμάτων σύμφωνα με την μελέτη εφαρμογής του έργου είναι τόνοι οικιακών απορριμμάτων και χρονική διάρκεια λειτουργίας του υπολογίζεται στα 21 έτη περίπου. ΔΗΜΟΣ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ Ο Δήμος Ζερβοχωρίων καταλαμβάνει, γεωγραφικά, μέρος της βόρειας συνοριογραμμής με το νομό Θεσσαλονίκης. Νότια και δυτικά συνορεύει με το Δήμο Πολυγύρου, ενώ ανατολικά γειτονεύει με το Δήμο Αρναίας. Ο Δήμος Ζερβοχωρίων αποτελείται από πέντε Δημοτικά Διαμερίσματα. Πρόκειται για τα Δημοτικά Διαμερίσματα Παλαιόχωρας, Γεροπλατάνου, Κρήμνης, Μαραθούσας και Ριζών. Ο Δήμος Ζερβοχωρίων συνολικά καταλαμβάνει έκταση 139,00 τετρ. χλμ., μια έκταση που αντιστοιχεί στο 4,75% της συνολικής έκτασης του Νομού. Αντίστοιχα τα Δημοτικά Διαμερίσματα καταλαμβάνουν : ΔΔ Παλαιόχωρας 35,8 %, ΔΔ Γεροπλατάνου 9,69 %, ΔΔ Κρήμνης 7,13 %, ΔΔ Μαραθούσας 31,94 και ΔΔ Ριζών 15,44% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 63.5% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 4,7% από βοσκότοπους, κατά 30.64% από δάση ενώ οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται σε 1 τετρ. χλμ. ή στο 0.71% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Κασσάνδρας αποτελείται συνολικά από πέντε (8) Δημοτικά Διαμερίσματα και 6 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Κασσάνδρας, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Ζερβοχωρίων φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.19: Πληθυσμός Δήμου Ζερβοχωρίων Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ

73 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός αυξάνεται ελαφρά φτάνοντας στους χιλιάδες κατοίκους, σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου. Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Η αποκομιδή και μεταφορά των αποβλήτων στο ΧΥΤΑ Πολυγύρου γίνεται από τον Δήμο Ένα ιδιόκτητο απορριμματοφόρο. Η ποσότητα των παραγόμενων αστικών αποβλήτων είναι κατά μέσο όρο περίπου 2,5 τόνοι περίπου ανά μέρα, τόσο την χειμερινή όσο και την θερινή περίοδο. Περίπου το 35% του βάρους των αποβλήτων αποτελείται από συσκευασίες όλων των ειδών, πλαστικό γυαλί αλουμίνιο σίδερο και χαρτί. Το 15% των απορριμμάτων αποτελείται από μπάζα. Τα οργανικά από κήπους σπιτιών, παρτέρια Δήμων και αστικά κλαδέματα αποτελούν περίπου το 30% των απορριμμάτων. Κάδοι 150 (30 (1.100 lt), 50 (750 lt) 70 (240lt) Το καλοκαίρι η αποκομιδή γίνεται 2 μέρες την εβδομάδα, το χειμώνα επίσης 2μέρες. Ανακύκλωση Δεν εφαρμόζεται ανακύκλωση στο Δ. Ζερβοχωρίων ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ Ο Δήμος Πολυγύρου καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού Χαλκιδικής. Συνορεύει βόρεια με τον νομό Θεσσαλονίκης, τον δήμο Ζερβοχωρίων και Αρναίας, Νότια συνορεύει με τον δήμο Ορμύλιας, δυτικά με δήμο Ανθεμούντα και Μουδανιών και ανατολικά με δήμο Παναγίας και Σιθωνίας. Το ανάγλυφό του είναι πλούσιο αφού συνδυάζει πεδινά, ημιορεινά και ορεινά εδάφη. Το ανάπτυγμα των ακτών του δεν είναι εκτεταμένο ενώ διασχίζεται στο εσωτερικό του από την οροσειρά του Χολομώντα. Ο Πολύγυρος είναι η πρωτεύουσα του δήμου αλλά και του νομού και είναι το κέντρο με τις περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες. Έτσι ο τριτογενής τομέας είναι ο πιο ανεπτυγμένος με ποσοστό περίπου 50% ενώ ακολουθεί η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας με 22,5%. Ο Δήμος αποτελείται από επτά δημοτικά διαμερίσματα από τα οποία η Γερακινή και οι Καλύβες είναι παραλιακοί οικισμοί ενώ οι υπόλοιποι βρίσκονται στην ενδοχώρα. Οι εκτάσεις του δήμου χαρακτηρίζονται από έντονη ποικίλη μορφολογία. Το κεντρικό και ανατολικό τμήμα χαρακτηρίζεται καταλαμβάνεται από τον ορεινό όγκο του Χολομώντα με μεγάλα υψόμετρα και δευτερεύοντα υψώματα. Ο Δήμος χαρακτηρίζεται από το μεγάλο ποσοστό των δασικών εκτάσεων (55,6%) που καταλαμβάνουν την μισή και πλέον έκταση του δήμου. Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις καταλαμβάνουν το 30,8% της συνολικής έκτασης και βρίσκονται προς την νότια πλευρά του δήμου όπου εκεί οι εξάρσεις του εδάφους εξομαλύνονται. Ο Δήμος γενικά διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους οι οποίοι σε συνδυασμό με την παραλιακή ζώνη αποτελούν πόλο έλξης των τουριστών αλλά και την βάση της τουριστικής ανάπτυξης και συγκεκριμένα του εναλλακτικού τουρισμού. 72

74 Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο πληθυσμός του δήμου και ειδικότερα των δημ. διαμ/των όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα είναι κάτοικοι οι οποίοι όμως την τουριστική περίοδο σύμφωνα με την τοπική αυτοδιοίκηση φτάνουν τις ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 6.20: Πληθυσμός Δήμου Πολυγύρου ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Πολύγυρος 5040 Καλύβες 1136 Πατελιδάς 56 ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ Άγιος Πρόδρομος 452 ΒΡΑΣΤΑΜΑ Βράσταμα 793 Κελί 110 Πλανά 245 ΟΛΥΝΘΟΣ Όλυνθος 1131 ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ Διασταύρωση Παλαιοκάστρου 327 Παλαιόκαστρο 24 ΣΑΝΑ Σανά 337 ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ Ταξιάρχης 1070 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΥ Πηγή:ΕΣΥΕ, Απογραφή 2001 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου στον δήμο Πολυγύρου την αποκομιδή των απορριμμάτων αναλαμβάνει ο Δήμος με δικά του οχήματα. Τα απορρίμματα καταλήγουν από τον Ιούνιο του 2009 (έναρξη λειτουργίας ΧΥΤΑ) στον ΧΥΤΑ της 3ης Διαχειριστικής Ενότητας (Πολυγύρου). Σχετικά με τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την αποκομιδή των απορριμμάτων φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί: 73

75 ΠΙΝΑΚΑΣ6.21: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό, συχνότητα αποκομιδής, βάρος απορριμμάτων Δήμου Πολυγύρου Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου Πολυγύρου Ο πληθυσμός την τουριστική περίοδο σύμφωνα με εκτίμηση των δημοτικών αρχών φτάνει τις και συγκεντρώνονται κυρίως στους παραλιακούς οικισμούς αλλά και στο ΔΔ Πολυγύρου, ενώ παράλληλα αυξάνεται όπως είναι φυσικό και ο όγκος των απορριμμάτων. Τα απορρίμματα οδηγούνται στον ΧΥΤΑ χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ανακύκλωση Στον Δήμο Πολυγύρου εφαρμόζεται ανακύκλωση συσκευασιών. Υπάρχει σύμβαση με τον ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης ο οποίος έχει διαθέσει 24 κάδους ανακύκλωσης χαρτιού και άλλους τόσους για ανακύκλωση συσκευασιών οι οποίοι βρίσκονται μόνο στο ΔΔ Πολυγύρου (υπάρχουν ποσοτικά στοιχεία σε επόμενο κεφάλαιο). Επίσης, ο Δήμος Πολυγύρου ξεκινάει πρόγραμμα ανακύκλωσης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Οι παλιές ηλεκτρικές συσκευές συγκεντρώνονται σε ειδικό κοντέινερ, που βρίσκεται στο ΧΥΤΑ, ενώ οι δημότες, κάθε πρωί από Δευτέρα έως Παρασκευή, μπορούν να εναποθέτουν τις παλιές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές τους στο σημείο συλλογής, στο Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Πολυγύρου. Ο Δήμος μπορεί να παραλαμβάνει τέτοιου είδους συσκευές από κάθε σημείο της πόλης κατόπιν συνεννόησης στα τηλέφωνα και

76 6.4 ΦΟΣΔΑ 4ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Γενικές πληροφορίες Ο Φορέας Διαχείρισης της τέταρτης διαχειριστικής ενότητας στην οποία περιλαμβάνονται οι δήμοι Αρναίας, Παναγίας, Σταγείρων -Ακάνθου συστάθηκε με το υπ αριθμ. ΦΕΚ Β 655/ ως Σύνδεσμος μεταξύ των προαναφερόμενων δήμων. Έδρα του Φορέα ορίστηκε η Αρναία. Σκοπός του συνδέσμου είναι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων καθώς και η λειτουργία και διαχείριση του ΧΥΤΑ της 4ης Δ.Ε. Το διοικητικό συμβούλιο του συνδέσμου είναι πενταμελές(πρόεδρος, Αντιπρόεδρος και τα τρία μέλη). ΧΥΤΑ 4ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ (ΧΥΤΑ ΑΝ. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ) Ο συγκεκριμένος ΧΥΤΑ έχει χωροθετηθεί στην θέση «Κόνιαρι 1» ή «Βαλοκέρατο» του δήμου Αρναίας, η έκταση του κυρίως χώρου ταφής είναι 50 στρ. ενώ η συνολική έκταση που θα περιλαμβάνει και συνοδευτικά έργα είναι 334 στρ. Η διάρκεια λειτουργίας έχει ορισθεί σε 36 χρόνια με χωρητικότητα κ.μ απορριμμάτων και ετήσια δυναμικότητα τόνους. Το κόστος λειτουργίας έχει υπολογισθεί σε /έτος. Ο προϋπολογισμός του έργου είναι και στην παρούσα φάση έχει εγκριθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ενώ αναμένεται η έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων. Η δημοπράτηση έχει γίνει στις αρχές του ΔΗΜΟΣ ΑΡΝΑΙΑΣ Ο Δήμος Αρναίας καταλαμβάνει το Βορειοανατολικό τμήμα του Νομού Χαλκιδικής, και αποτελείται από πέντε Δημοτικά Διαμερίσματα: την Αρναία που είναι η έδρα του Δήμου, το Παλαιοχώρι (σε απόσταση 5 χλμ. από την έδρα του Δήμου), το Νεοχώρι (8 75

77 χλμ.), τη Βαρβάρα (20 χλμ.) και το Στανό (9 χλμ.). Ο Δήμος Αρναίας απέχει από τη Θεσσαλονίκη περίπου 70χλμ. και αποτελεί τόπο διέλευσης προς τη γενέτειρα του μεγάλου φιλοσόφου της αρχαιότητας Αριστοτέλη και προς το Άγιον Όρος. Η περιοχή του Δήμου Αρναίας χαρακτηρίζεται ως ορεινή αλλά διαθέτει το πλεονέκτημα της εύκολης και γρήγορης πρόσβασης στη θάλασσα. Η ορεινή Χαλκιδική είναι λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου ελκυστική, ιστορική, φιλόξενη και ενδιαφέρουσα περιοχή. Το φυσικό τοπίο, από μόνο του, είναι πόλος έλξης για κάθε επισκέπτη, καθώς διαθέτει πυκνά και βαθύσκιωτα δάση οξιάς και βελανιδιάς, εντυπωσιακούς καταρράκτες, όμορφες περιπατητικές διαδρομές και θέσεις με απεριόριστη θέα. Ο Δήμος Αρναίας συνολικά καταλαμβάνει έκταση 288,6 χιλιάδες στρέμματα, μια έκταση που αντιστοιχεί στο 9,9% της συνολικής έκτασης του Νομού. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 23,1% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 3% από βοσκότοπους, κατά 72,76% από δάση, ενώ δεν υπάρχουν εκτάσεις που καλύπτονται από νερά και τέλος οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται μόλις στο 0,14% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Αρναίας αποτελείται συνολικά από πέντε (5) Δημοτικά Διαμερίσματα και 8 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Αρναίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Αρναίας φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.22: Πληθυσμιακά στοιχεία Δήμου Αρναίας Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ 2001 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός παρουσιάζει μία αύξηση της τάξης του 10% σε καθημερινή βάση, σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου. Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Από στοιχεία που μας έδωσε ο Δήμος Αρναίας σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων, διαπιστώνεται ότι η συλλογή και η διάθεσή τους, γίνεται από τον Δήμο. Η απόθεσή τους γίνεται σε ΧΑΔΑ ο οποίος μέχρι τέλος του χρόνου μπορεί να δέχεται νόμιμα τα απορρίμματα. 76

78 Σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό που διαθέτει ο Δήμος για τη διαχείριση των απορριμμάτων, καθώς και το εργατικό δυναμικό που απασχολείται για το σκοπό αυτό, καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ 2.23: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό, Δήμου Αρναίας Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου Αρναίας Ο εξοπλισμός αποτελείται από 2 απορριμματοφόρα, μία πρέσα και ένα μύλο χωρητικότητας 8 και 10 κυβικών μέτρων αντίστοιχα. Το εργατικό δυναμικό απαρτίζεται από 2 οδηγούς και 4 εργάτες, ενώ η συχνότητα αποκομιδής είναι δύο φορές ανά εβδομάδα. Το ετήσιο βάρος των απορριμμάτων του Δήμου, εκτιμάται σε 2.612,5 τόνους. Ανακύκλωση Ο Δήμος Αρναίας αναμένεται να ξεκινήσει πιλοτικά την ανακύκλωση μόνο στο ΔΔ Αρναίας για χαρτί, γυαλί, αλουμίνιο και μέταλλο, χωρίς να συνάψει κάποια σύμβαση. Προμηθεύτηκε 100 μπλε κάδους: 80 κάδους χωρητικότητας 240 λίτρων και 20 κάδους χωρητικότητας 660 λίτρων. Τα ανακυκλώσιμα υλικά θα μεταφέρονται στον Σταθμό Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων Ιερισσού και από εκεί στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Θέρμης. Επιπλέον, όσον αφορά τα απόβλητα κατασκευών κατεδαφίσεων, σχεδιάζεται να συλλέγονται σε ειδικούς κάδους και θα προωθούνται σε Μονάδα Επεξεργασίας Ασφάλτου που πρόκειται να λειτουργήσει προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για οδοποιία αγροτικών δρόμων. Τέλος, για τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα, έχουν συνάψει σύμβαση με ιδιώτη ο οποίος τα συλλέγει. ΔΗΜΟΣ ΣΤΑΓΙΡΩΝ ΑΚΑΝΘΟΥ Ο Δήμος Σταγίρων-Ακάνθου, εντοπίζεται στο βορειοανατολικό τμήμα του Νομού Χαλκιδικής, στην προ του Άθω περιοχή. Προς βορρά συνορεύει με το Δήμο Αρναίας, νότια με το Άγιο Όρος και το Σιγγιτικό κόλπο, δυτικά με το Δήμο Παναγίας και Αρναίας και ανατολικά με το Στρυμονικό κόλπο. Το φυσικό ανάγλυφο του Δήμου χαρακτηρίζεται από ορεινή-πεδινή μορφολογία. Ξεκινώντας από τις ορεινές και δασώδεις περιοχές στα βόρεια του Δήμου, όπου δεσπόζει το όρος Στρατονικό, καταλήγει στις ανοιχτές θάλασσες και τις καθαρές αμμουδιές του Σιγγιτικού και του Στρυμονικού κόλπου. Το οικιστικό δίκτυο του Δήμου παρουσιάζει ποικιλία χαρακτηριστικών με παραθαλάσσιες και ορεινές κοινότητες, ενώ περιλαμβάνει και το μοναδικό νησί του Νομού Χαλκιδικής, την Αμμουλιανή. Η γειτνίαση του Δήμου με το Άγιο Όρος διαμορφώνει σημαντικά τη φυσιογνωμία του Δήμου, καθώς τον καθιστά τη φυσική είσοδο προς τη μοναστική πολιτεία. 77

79 Ο Δήμος Σταγίρων - Ακάνθου συνολικά καταλαμβάνει έκταση 254 χιλιάδες στρέμματα, μια έκταση που αντιστοιχεί στο 8,68% της συνολικής έκτασης του Νομού. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 21,73% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 0,75% από βοσκότοπους, κατά 75,75% από δάση, ενώ δεν υπάρχουν εκτάσεις που καλύπτονται από νερά και οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται στο 0,55% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Σταγίρων - Ακάνθου αποτελείται συνολικά από οκτώ (8) Δημοτικά Διαμερίσματα και 19 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Σταγίρων - Ακάνθου, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.24: Πληθυσμιακά στοιχεία Δήμου Σταγίρων Ακάνθου ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΙΕΡΙΣΣΟΥ ΑΜΜΟΥΛΙΑΝΗΣ ΝΕΩΝ ΡΟΔΩΝ ΟΙΚΙΣΜΟΣ 78 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Ιερισσός 3046 Γαβράδια 36 Κουμίτσα 0 Λιμάνι 7 Ξηροπόταμον 29 Αμμουλιαμή(Νησίς) 542 Δρένια (νησίς) 0 Λιμάνι 5 Τρυπητή 17 Νέα Ρόδα 1148 Μετόχι Αγίου Παύλου 8 Σκάλα 0 ΟΛΥΜΠΙΑΔΟΣ Ολυμπιάς 649 ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΛΗΣ Ουρανόπολις 960 ΣΤΑΓΙΡΩΝ Στάγιρα 372 ΣΤΡΑΤΟΝΙΚΗΣ Στρατονίκη 750 Ελευθερόνησος(νησίς) 0 Κρυονέρι 38 ΣΤΡΑΤΩΝΙΟΥ Στρατώνιον 1174 ΣΥΝΟΛΟ 8781 Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ 2001 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός παρουσιάζει μία αύξηση φτάνοντας τις , σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου.

80 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Από στοιχεία που μας έδωσε ο Δήμος Σταγίρων - Ακάνθου σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων, διαπιστώνεται ότι η συλλογή και η διάθεσή τους, γίνεται από τον Δήμο. Δεν υπάρχουν κοινόχρηστοι κάδοι, παρά μόνο στα ΔΔ Σταγίρων και Στρατονίκης. Κάθε σπίτι έχει το δικό του κάδο χωρητικότητας 220 λίτρων. Σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό που διαθέτει ο Δήμος για τη διαχείριση των απορριμμάτων, καθώς και το εργατικό δυναμικό που απασχολείται για το σκοπό αυτό, καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ 6.25: Εξοπλισμός & εργατικό δυναμικό Δήμου Σταγίρων Ακάνθου ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 5 πρέσες των 16 m3 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΑ 1 πρέσα των 8 m3 1 πρέσα των 22 m3 90 τμχ χωρητικότητας lt 840 τμχ χωρητικότητας 120 lt ΚΑΔΟΙ 1595 τμχ χωρητικότητας 240 lt 80 τμχ χωρητικότητας 60 lt 33 τμχ χωρητικότητας lt ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ 12 άτομα 24 άτομα Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου Σταγίρων - Ακάνθου Το εργατικό δυναμικό απαρτίζεται από 12 άτομα το χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι προστίθενται ακόμη 12 άτομα με συμβάσεις 8μηνης απασχόλησης. Η συχνότητα αποκομιδής το χειμώνα είναι 2 3 φορές την εβδομάδα, ενώ το καλοκαίρι η αποκομιδή γίνεται κάθε μέρα ή και δύο φορές την ημέρα, εκτός από τα ΔΔ Σταγίρων και Στρατωνίου, τα οποία έχουν κοινόχρηστους κάδους, όπου η αποκομιδή γίνεται 3 4 φορές την εβδομάδα. Από τον Περιφερειακό Σχεδιασμό, προβλέπεται η απόθεση των απορριμμάτων του Δήμου Σταγίρων Ακάνθου να γίνεται στον ΧΥΤΑ Πολυγύρου, καθώς η κατασκευή του ΧΥΤΑ Αρναίας βρίσκεται στο στάδιο της έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων. Ωστόσο αυτό δεν έγινε δεκτό από τον Πολύγυρο. Έτσι, τα απορρίμματα προσωρινά μεταφέρονται στον ΧΥΤΑ Μαυροράχης με τον οποίο έχει γίνει σύμβαση 90 ημερών για την καλοκαιρινή περίοδο και ανανεώθηκε. Το κόστος μεταφοράς και ταφής σε αυτή την περίπτωση ανέρχεται στα 50 ανά τόνο απορριμμάτων. Το βάρος των απορριμμάτων του Δήμου, εκτιμάται σε 5743,2τόνους ετησίως. Ανακύκλωση Σε ό,τι αφορά τις συσκευασίες, ο Δήμος Σταγίρων - Ακάνθου έχει συνάψει σύμβαση με την ΕΕΑΑ, η οποία ωστόσο δεν έχει ουσιαστική συμβολή στην όλη διαδικασία, αφού δεν προμήθευσε τον Δήμο με κάδους, ούτε και έχει αναλάβει τη μεταφορά των ανακυκλώσιμων προϊόντων. Η ανακύκλωση γίνεται μόνο σε κάποια μεγάλα ξενοδοχεία και εστιατόρια της περιοχής, τα οποία χρησιμοποιούν κάδους του Δήμου, ο οποίος με τη 79

81 σειρά του μεταφέρει τα ανακυκλώσιμα προϊόντα στο ΚΔΑΥ Θέρμης. Τα κόστος φτάνει τα 50 τον τόνο. Σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού ηλεκτρονικού εξοπλισμού, υπάρχει σύμβαση μεταξύ του Δήμου και της Ανακύκλωσης Συσκευών Α.Ε., η οποία προμήθευσε τον Δήμο με ειδικά container για τη συλλογή των ανακυκλώσιμων προϊόντων, Kστόσο, σημαντικό πρόβλημα στο ρεύμα αυτό αποτελούν οι γυρολόγοι, οι οποίοι κλέβουν τα υλικά προς όφελός τους. ΔΗΜΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ Ο Δήμος Παναγίας συνορεύει δυτικά με το Δήμο Πολυγύρου και λίγο με το Δήμο Σιθωνίας, ανατολικά με το Δήμο Σταγείρων Ακάνθου, Βόρεια με το Δήμο Αρναίας και Νότια βρέχεται από τον κόλπο του Αγίου Όρους ή Συγγιτικό. Ο Δήμος Παναγίας αποτελείται από τρία Δημοτικά Διαμερίσματα. Πρόκειται για τα Δημοτικά Διαμερίσματα Μεγάλης Παναγίας, Γοματίου και Πυργαδικίων. Ο Δήμος Παναγίας συνολικά καταλαμβάνει έκταση τετρ. χλμ., μια έκταση που αντιστοιχεί στο 7,01% της συνολικής έκτασης του Νομού. Αντίστοιχα τα Δημοτικά Διαμερίσματα καταλαμβάνουν : ΔΔ Μεγάλης Παναγίας 53,69 %, ΔΔ Γοματίου 36,88 % και ΔΔ Πυργαδικίων 9,42% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 27.22% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 0.97% από βοσκότοπους, κατά 71.6% από δάση, ενώ οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται σε 0.3 τετρ. χλμ. ή στο 0,14% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Παναγίας αποτελείται συνολικά από τρία (3) Δημοτικά Διαμερίσματα και 7 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Παναγίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Παναγίας φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.26: Πληθυσμός Δήμου Παναγίας Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ

82 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός διπλασιάζεται φτάνοντας περίπου στις 7.000, σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου, κάτι που οφείλεται κυρίως σε παραθεριστικές κατοικίες. Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Η αποκομιδή και μεταφορά των αποβλήτων γίνεται από το Δήμο. Υπάρχουν δύο ιδιόκτητα απορριμματοφόρα 4,7 tn/μέρα την θερινή περίοδο και 3 tn/μέρα την χειμερινή περίοδο σε χωματερή της Παναγίας. Περίπου το 30% του βάρους των σκουπιδιών αποτελείται από συσκευασίες όλων των ειδών, πλαστικό γυαλί αλουμίνιο σίδερο και χαρτί. Κάδοι 910 (60 (1.200 lt), 50 (600 lt) 800 (300lt) Το καλοκαίρι αποκομιδή 7 μέρες την εβδομάδα, το χειμώνα 4 μέρες. Σε κάθε απορριμματοφόρο αντιστοιχεί ένας οδηγός και ένας εργάτης. Ανακύκλωση Δεν εφαρμόζεται ανακύκλωση. Υπάρχει ενδιαφέρον για ηλεκτρικές συσκευές και συσκευασίες. 81

83 6.5 ΦΟΣΔΑ 5ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Γενικές πληροφορίες Ο Φορέας Διαχείρισης της πέμπτης διαχειριστικής ενότητας στην οποία περιλαμβάνονται οι δήμοι Σιθωνίας Τορώνης και Ορμύλιας συστάθηκε με το υπ αριθμ. ΦΕΚ Β 655/ ως Σύνδεσμος μεταξύ των προαναφερόμενων δήμων. Έδρα του Φορέα ορίστηκε ο Ν.Μαρμαράς. Σκοπός του συνδέσμου είναι η εφαρμογή ολοκληρωμένου προγράμματος της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων των τριών δήμων που θα περιλαμβάνει όλες τις φάσεις της διαχείρισης καθώς και την διαχείριση και λειτουργία του ΧΥΤΑ της 5ης Δ.Ε. Το διοικητικό συμβούλιο του συνδέσμου είναι πενταμελές(πρόεδρος, Αντιπρόεδρος και τα τρία μέλη). ΧΥΤΑ 5ΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ (ΧΥΤΑ ΣΙΘΩΝΙΑΣ) Σχετικά με τον συγκεκριμένο ΧΥΤΑ έχει ολοκληρωθεί η σύνταξη της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης και αναμένεται η έγκριση από την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΧKΔΕ. Στην προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων η πρόταση για την χωροθέτηση είναι ανάμεσα στα ΔΔ Ν.Μαρμαρά και Συκιάς με ετήσια δυναμικότητα περίπου τόνους και διάρκεια λειτουργίας 15 ως 17 έτη. Παράλληλα έχει προχωρήσει και η σύνταξη της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και η προμελέτη του έργου. 82

84 ΔΗΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ Ο Δήμος Σιθωνίας καταλαμβάνει κεντρικό τμήμα της ομώνυμης μεσαίας χερσονήσου της Χαλκιδικής, συνορεύοντας προς νότο και ανατολικά με το Δήμο Τορώνης, ενώ προς βορρά και από δυτικά προς τα ανατολικά συνορεύει με τους Δήμους Ορμύλιας, Πολυγύρου και Παναγιάς. Ο Δήμος αποτελείται από τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα εκ των οποίων τα τρία βρίσκονται στη χερσόνησο της Σιθωνίας, ενώ το τέταρτο βρίσκεται στο «ηπειρωτικό» τμήμα της Χαλκιδικής, που και αυτή με τη σειρά της δεν παύει να αποτελεί κατά κάποιο τρόπο χερσόνησο. Πρόκειται για τα Δημοτικά Διαμερίσματα (από Ν. προς Β.) του Ν. Μαρμαρά, Νικήτης, Αγ. Νικολάου και Μεταγγιτσίου αντίστοιχα. Ο Δήμος Σιθωνίας συνολικά καταλαμβάνει έκταση 323,5 χιλιάδες στρέμματα, μια έκταση που αντιστοιχεί στο 11,07% της συνολικής έκτασης του Νομού. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 32,46% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 1,02% από βοσκότοπους, κατά 65,04% από δάση, ενώ οι εκτάσεις που καλύπτονται από νερά καταλαμβάνουν μόλις 0,28% και ουσιαστικά είναι χωρίς ιδιαίτερη σημασία, ενώ οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται σε 1000 στρέμματα ή στο 0,31% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Όπως προκύπτει από τη γεωγραφική θέση του Δήμου, ολόκληρος ο Δήμος και όλα τα ΔΔ συνδέονται άμεσα με τη θάλασσα, όπως είναι αναμενόμενο λόγω του γεγονότος ότι ο Δήμος ουσιαστικά βρίσκεται σε μία χερσόνησο και βρέχεται ανατολικά από τον Σιγγιτικό κόλπο ή κόλπο του Αγίου Όρους και δυτικά από τον κόλπο της Κασσάνδρας ή Τορωναίο κόλπο. Η θέση αυτή συνεπάγεται μια εκτεταμένη ακτογραμμή σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα με εξαίρεση αυτό του Μεταγγιτσίου, ενώ το ανάγλυφό της δημιουργεί τις κλίσεις που παρουσιάζουν οι ορεινοί όγκοι καθώς αυτοί απολήγουν στην θάλασσα. Οι ίδιοι ορεινοί όγκοι δημιουργούν ιδιαίτερα στο καθ αυτό τμήμα της χερσονήσου περισσότερους όρμους, οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί από τα συστήματα απορροής και στους οποίους συνδυάζονται βιότοποι ή περιοχές όπου υπήρχαν παλαιότερα περισσότερο εκτεταμένοι βιότοποι από ότι σήμερα, καλλιεργούμενες περιοχές και κατά τα τελευταία χρόνια περιοχές οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης. Σε άμεση γειτνίαση με τις ανατολικές ακτές του Δήμου και στην περιοχή του ΔΔ Αγ. Νικολάου βρίσκεται η νήσος Διάπορος και ορισμένα μικρότερα νησιά (Περιστέρα), ενώ μικρότερα νησιά απαντώνται και σε άλλες περιοχές του Δήμου. Το ανάγλυφο του Δήμου χαρακτηρίζεται στο «ηπειρωτικό» του τμήμα από τις απολήξεις προς νοτιοανατολικά του κεντρικού ορεινού όγκου του Νομού, του Χολομώντα, ενώ, στην καθ αυτή χερσόνησο της Σιθωνίας, το ανάγλυφο διαμορφώνεται από το όρος Σιθωνία ή Ίταμος. Μεταξύ των απολήξεων των δύο ορεινών συστημάτων δημιουργείται ένα σχετικά ομαλό «άνοιγμα» στο ύψος της Νικήτης προς τον όρμο Παναγιάς και προς Αγ. Νικόλαο απ όπου διέρχεται και η οδική σύνδεση. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Σιθωνίας αποτελείται συνολικά από τέσσερα (4) Δημοτικά Διαμερίσματα και 28 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Σιθωνίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Σιθωνίας παρατίθενται στον Πίνακα που ακολουθεί. 83

85 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.27: Πληθυσμιακά στοιχεία Δήμου Σιθωνίας Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ 2001 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται φτάνοντας μέχρι και τις , σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου. 84

86 Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Από στοιχεία που μας έδωσε ο Δήμος Σιθωνίας σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων, διαπιστώνεται ότι όσον αφορά τη συλλογή τους, κατά το τρέχον έτος 2009, γίνεται από τον Δήμο σε συνδυασμό με ενοικίαση απορριμματοφόρου πλάγιας φόρτωσης. Το 2008 είχε γίνει ανάθεση σε εργολάβο, ενώ το 2007 τη συλλογή απορριμμάτων είχε αναλάβει και πάλι ο Δήμος. Σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό που διαθέτει ο Δήμος για τη διαχείριση των απορριμμάτων, καθώς και το εργατικό δυναμικό που απασχολείται για το σκοπό αυτό, καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ 6.28: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό Δήμου Σιθωνίας Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου Σιθωνίας Διαπιστώνεται ότι, όσον αφορά το εργατικό δυναμικό, το καλοκαίρι διπλασιάζεται και από 12 άτομα που απασχολούνται το χειμώνα, γίνονται 25. Πιο αναλυτικά, τους μήνες Ιανουάριο Μάιο και Οκτώβριο Δεκέμβριο, απασχολούνται 4 οδηγοί και 8 συνοδοί. Τους υπόλοιπους μήνες, Ιούνιο Σεπτέμβριο, οι οδηγοί είναι 8 και οι συνοδοί 17. Το βάρος των απορριμμάτων του Δήμου, εκτιμάται σε τόνους ετησίως, οι οποίοι κατανέμονται σε 18,5 τόνους την μέρα την χειμερινή περίοδο και 50,9 τόνους ανά μέρα την θερινή περίοδο. Η συχνότητα αποκομιδής των απορριμμάτων εξαρτάται από την εποχή. Έτσι, το καλοκαίρι γίνεται καθημερινή αποκομιδή, ενώ το χειμώνα η αποκομιδή γίνεται 4 φορές την εβδομάδα σε σημεία του Δήμου με μειωμένο μόνιμο πληθυσμό, και 6 φορές την εβδομάδα στα κεντρικά σημεία. Η απόθεση των απορριμμάτων, που αποτελεί και το μεγαλύτερο πρόβλημα του Δήμου, συνεχίζει να γίνεται στον Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) με κίνδυνο την επιβολή αυστηρών προστίμων, αφού ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) που προβλέπεται, βρίσκεται ακόμη σε φάση αδειοδότησης. Επίσης, δεν έχει γίνει ακόμη παραλαβή του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ). Για να αντιμετωπιστεί προσωρινά το πρόβλημα της απόθεσης των απορριμμάτων, ο Δήμος Σιθωνίας σκοπεύει να συνάψει σύμβαση με τον ΧΥΤΑ Μαυροράχης στη Θεσσαλονίκη. Η λύση αυτή ωστόσο, θα επιβαρύνει τον προϋπολογισμό του Δήμου, αφού το κόστος μεταφοράς και ταφής είναι πολύ μεγάλο. Ανακύκλωση Σε ό,τι αφορά την ανακύκλωση, ο Δήμος Σιθωνίας δεν εφαρμόζει ακόμη κάποιο σύστημα ανακύκλωσης. Ωστόσο, έχει κάνει αίτηση στην ΕΕΑΑ και στην Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. με σκοπό να ξεκινήσει άμεσα η εφαρμογή των συστημάτων. Επίσης, 85

87 σκοπεύει να μοιράσει κάδους κομποστοποίησης στα σπίτια εκτός οικισμού για τα οργανικά. ΔΗΜΟΣ ΤΟΡΩΝΗΣ Ο Δήμος Τορώνης καταλαμβάνει το νοτιοανατολικό άκρο της μεσαίας χερσονήσου της Χαλκιδικής, Σιθωνίας, συνορεύοντας με το Δήμο Σιθωνίας. Αποτελείται από δύο δημοτικά διαμερίσματα. Πρόκειται για τα ΔΔ της Συκιάς και της Σάρτης αντίστοιχα. Ο Δήμος Τορώνης συνολικά καταλαμβάνει έκταση 195χιλιάδες στρέμματα, μια έκταση που αντιστοιχεί στο 6,67% της συνολικής έκτασης του Νομού. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 11,54% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 6,1% από βοσκότοπους, κατά 76,71% από δάση, ενώ οι εκτάσεις που καλύπτονται από νερά καταλαμβάνουν μόλις το 0,36%. και ουσιαστικά είναι χωρίς ιδιαίτερη σημασία, ενώ οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται μόλις σε 400 στρέμματα και στο 0,2% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Όπως προκύπτει από τη γεωγραφική θέση του Δήμου, ολόκληρος ο Δήμος και όλα τα ΔΔ συνδέονται άμεσα με τη θάλασσα, όπως είναι αναμενόμενο λόγω του γεγονότος ότι ο Δήμος ουσιαστικά βρίσκεται σε μία χερσόνησο και βρέχεται ανατολικά από τον Σιγγιτικό κόλπο ή κόλπο του Αγίου Όρους και δυτικά από τον κόλπο της Κασσάνδρας ή Τορωναίο κόλπο. Η θέση αυτή συνεπάγεται μια εκτεταμένη ακτογραμμή. Το συνολικό μήκος του θαλασσίου μετώπου του Δήμου είναι 60 km. Γενικά, ο Δήμος Τορώνης είναι τόπος αξιόλογου φυσικού κάλλους με σπάνιες φυσικές ομορφιές τόσο σε επίπεδο τοπίου όσο και σε επίπεδο ακτών. Κυριαρχούν οι λοφώδεις πευκόφυτες εκτάσεις και η εναλλαγή δασικών εκτάσεων με οριακά γεωργικά εδάφη με θέα μέχρι τη θάλασσα. Λόγω της ιδιόμορφης γεωμορφολογίας της περιοχής (λοφώδης διαμόρφωση με εξάρσεις που απολήγουν σε περιορισμένες κοιλάδες στον παραλιακό χώρο) καθώς και της εκτεταμένης ζώνης των ακρωτηρίων, το μεγαλύτερο τμήμα καλύπτεται από δάση δασικές εκτάσεις (δημόσια, μοναστηριακά ή ιδιωτικά), η διατήρηση των οποίων φυσικά κρίνεται επιβεβλημένη. Μέρος της ορεινής περιοχής, καθώς και όλο το βόρειο τμήμα του είναι ενταγμένο στο δίκτυο προστασίας της φύσης «Natura 2000» (οδηγία 92/43/ΕΟΚ) με τον κωδικό GR Όρος Ίταμος - Σιθωνία. Η σπουδαιότητά του έγκειται στο γεγονός του συνδυασμού ορεινού και παραλιακού τοπίου, της ποικιλότητας της βλάστησης και της χλωρίδας, της διατροφής των αρπακτικών πουλιών, καθώς και στην σύνθεση των δασών των κωνοφόρων. Στην ίδια προστατευόμενη περιοχή εντάσσονται η παραλιακή ζώνη Αρμενιστή Πλατανιτσίου και η θαλάσσια περιοχή Σάρτης Συκιάς, λόγω της σημαντικότητας των οικοσυστημάτων που εντοπίζονται εντός αυτών. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Τορώνης αποτελείται συνολικά από δύο (2) ΔΔ και 10 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Τορώνης, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Τορώνης φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. 86

88 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.28: Πληθυσμιακά στοιχεία Δήμου Τορώνης Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ 2001 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται φτάνοντας μέχρι και τις , σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου. Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Από στοιχεία που μας έδωσε ο Δήμος Τορώνης σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων, διαπιστώνεται ότι όσον αφορά τη συλλογή τους, κατά το τρέχον έτος 2009, γίνεται από τον Δήμο, ο οποίος συνεργάζεται με την εταιρία ΒΙΟΚΑΔΟ ΑΕΒΕ για την προμήθεια κάδων. Σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό που διαθέτει ο Δήμος για τη διαχείριση των απορριμμάτων, καθώς και το εργατικό δυναμικό που απασχολείται για το σκοπό αυτό, καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ 6.29: Εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό Δήμου Τορώνης Πηγή: Ερωτηματολόγιο Δήμου Τορώνης Κατά τη χειμερινή περίοδο, χρησιμοποιούνται 2 απορριμματοφόρα, τα οποία μεταφέρουν 7,65 τόνους ανά μέρα. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο, εκτός από τα 2 απορριμματοφόρα των 13 τόνων, χρησιμοποιούνται ακόμη 2 χωρητικότητας 6,5 τόνων το 87

89 καθένα και 1 μικρό χωρητικότητας 3 τόνων, τα οποία μεταφέρουν συνολικά 30,8 τόνους την μέρα. Η αποκομιδή το καλοκαίρι γίνεται 7 ημέρες την εβδομάδα. Διαπιστώνεται ότι, όσον αφορά το εργατικό δυναμικό, το καλοκαίρι τριπλασιάζεται και από 10 άτομα που απασχολούνται το χειμώνα, γίνονται 30. Το βάρος των απορριμμάτων του Δήμου, εκτιμάται σε τόνους ετησίως, οι οποίοι κατανέμονται σε περίπου τόνους την θερινή περίοδο και 1935 τόνους την θερινή περίοδο. Η απόθεση των απορριμμάτων, γίνεται στον Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ). Μετά την απόθεση γίνεται ταφή των απορριμμάτων. Ανακύκλωση Σε ό,τι αφορά την ανακύκλωση, ο Δήμος Τορώνης δεν εφαρμόζει ακόμη κάποιο σύστημα ανακύκλωσης. Ωστόσο, έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον. ΔΗΜΟΣ ΟΡΜΥΛΙΑΣ Ο Δήμος Ορμύλιας βρίσκεται στο μυχό του Τορωναίου κόλπου, ανάμεσα στα δύο πρώτα πόδια της Χαλκιδικής (Κασσάνδρα, Σιθωνία) και αποτελείται από το ΔΔ Ορμύλιας, με εύφορη γεωργική γη γύρω από τον ποταμό Χαβρία και από το ΔΔ Μεταμόρφωσης. Ο Δήμος Ορμύλιας συνολικά καταλαμβάνει έκταση 87,6 χιλιάδες στρέμματα, μια έκταση που αντιστοιχεί στο 3% της συνολικής έκτασης του Νομού. Συνολικά η έκταση του Δήμου καλύπτεται κατά 52,6% από καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, κατά 1,3% από βοσκότοπους, κατά 42,7% από δάση, ενώ οι εκτάσεις που καλύπτονται από νερά καταλαμβάνουν το 2,5%, και οι εκτάσεις των οικισμών, όπως αυτοί ορίζονται από την ΕΣΥΕ, ανέρχονται μόλις στο 0,9% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Στατιστικά στοιχεία Πληθυσμός Ο Δήμος Ορμύλιας αποτελείται συνολικά από δύο (2) ΔΔ και 10 οικισμούς. Το σύνολο του πληθυσμού του Δήμου Τορώνης, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους. Αναλυτικά τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Ορμύλιας φαίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 6.30: Πληθυσμιακά στοιχεία Δήμου Ορμύλιας ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Ορμύλια 3272 ΟΡΜΥΛΙΑΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ Βατοπέδιον 236 Ευαγγελισμός της Θεοτόκου 124 Νέα Σερμύλη 43 Νησί 31 Όσιος Αρσένιος 14 Παραλία Βατοπεδίου 40 Ψακούδια 273 Μεταμόρφωσις 692 Μετόχι 20 ΣΥΝΟΛΟ 4745 Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ

90 Ωστόσο κατά τους Καλοκαιρινούς μήνες, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται φτάνοντας μέχρι και τις , σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου. Υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης απορριμμάτων Από στοιχεία που μας έδωσε ο Δήμος Ορμύλιας σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων, διαπιστώνεται ότι όσον αφορά τη συλλογή τους, κατά το τρέχον έτος 2009, γίνεται αποκλειστικά από τον Δήμο κατά τη χειμερινή περίοδο, ενώ κατά τη θερινή περίοδο συμπληρωματικά του Δήμου, γίνεται και συλλογή τα Σαββατοκύριακα από ιδιώτη. Σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό που διαθέτει ο Δήμος για τη διαχείριση των απορριμμάτων, καθώς και το εργατικό δυναμικό που απασχολείται για το σκοπό αυτό, καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ 6.31: Εξοπλισμός & εργατικό δυναμικό Δήμου Ορμύλιας Πηγή: ερωτηματολόγιο Δήμου Ορμύλιας Κατά τη χειμερινή περίοδο, χρησιμοποιούνται 2 απορριμματοφόρα, χωρητικότητας 16 και 12 τόνων αντίστοιχα, τα οποία συλλέγουν τα απορρίμματα 3 φορές την εβδομάδα. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο, προστίθεται ακόμη ένα απορριμματοφόρο χωρητικότητας16 τόνων. Η αποκομιδή το καλοκαίρι γίνεται 6 ημέρες την εβδομάδα. Παρατηρείται ότι το εργατικό δυναμικό, το καλοκαίρι αυξάνεται και από 6 άτομα που απασχολούνται το Χειμώνα, γίνονται 9. Το βάρος των απορριμμάτων του Δήμου, εκτιμάται σε τόνους ετησίως, οι οποίοι κατανέμονται σε τόνους την χειμερινή περίοδο και την θερινή περίοδο. Η απόθεση των απορριμμάτων, γίνεται στον Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) του Δήμου. Ανακύκλωση Σε ό,τι αφορά την ανακύκλωση, ο Δήμος Ορμύλιας έχει συνάψει εδώ και ένα χρόνο σύμβαση με την Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε.. Στα πλαίσια της προσπάθειας αυτής έχει τοποθετηθεί έξω από το Δημαρχείο, container της Ανακύκλωσης Συσκευών Α.Ε.. Η ποσότητα ηλεκτρικού, ηλεκτρονικού εξοπλισμού που ανακυκλώθηκε μέσα σε αυτό το διάστημα δεν μπορεί να εκτιμηθεί λόγω των γυρολόγων που αφαιρούν τα ανακυκλώσιμα μέσα από το container. 89

91 7 ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 7.1 ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΣΑ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΤΟΥ Ν. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΖΥΓΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΥΤΑ Όπως προαναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, οι ΧΥΤΑ που λειτουργούν σήμερα στο Νομό είναι τρεις (3) και βρίσκονται στους Δήμους Πολυγύρου, Κασσάνδρας και Ανθεμούντα. Οι δύο από αυτούς (Πολυγύρου και Ανθεμούντα) ξεκίνησαν τη λειτουργία τους τον Ιούνιο του 2009 Στον πίνακα που ακολουθεί καταγράφονται οι ετήσιες ποσότητες, όπως μας τα παρείχαν οι σχετικοί Φο.Δ.Σ.Α., και αφορούν τους Δήμους Καλλικράτειας, Κασσάνδρας και Παλλήνης. Τα στοιχεία προκύπτουν με βάση τα ζυγολόγια για την χρονική περίοδο ενός έτους. Να σημειωθεί ότι τα νούμερα με την γκρι σκίαση δεν είναι ενδεικτικά διότι μεσολάβησε μία μεταβατική περίοδος για την κανονική λειτουργία των προαναφερόμενων ΧΥΤΑ. Τα στοιχεία για τον ΧΥΤΑ Κασσάνδρας αφορούν το έτος 2008, για τον Δήμο Καλλικράτειας αφορούν τους μήνες Οκτώβριο 2008 έως Σεπτέμβριο 2009, ενώ για τους υπόλοιπους Δήμους του ΧΥΤΑ Ανθεμούντα καθώς και για τον ΧΥΤΑ Πολυγύρου τα στοιχεία αφορούν μόνο το ΠΙΝΑΚΑΣ 7.1: Βάρος απορριμμάτων σε τόνους ανά Δήμο Πηγή: Δήμοι και ΧΥΤΑ Δήμος Παλλήνης Όσον αφορά τον δήμο Παλλήνης, από τα ζυγολόγια προκύπτει το συνολικό ετήσιο βάρος ΑΣΑ για το 2008 που είναι κιλά ή 10,067 τόνοι. 90

92 Δήμος Καλλικράτειας Για τον δήμο Καλλικράτειας όπως φαίνεται και από τον πίνακα 1 είναι κιλά ή περίπου τόνοι. Συμπεράσματα από τη παραπάνω καταγραφή: Την θερινή περίοδο Μάιος-Σεπτέμβριος παράγεται το 69,47% των ΑΣΑ στον δήμο Κασσάνδρας, το 75,58% στον δήμο Παλλήνης και το 67,55% στον δήμο Καλλικράτειας για την περίοδο Απρίλιος-Σεπτέμβριος. Τον Αύγουστο παράγονται, όπως είναι αναμενόμενο, οι μεγαλύτερες ποσότητες απορριμμάτων (Δήμος Καλλικράτειας:16,53%, Δήμος Παλλήνης:22,5% και Δήμος Κασσάνδρας:20,4%) Τους χειμερινούς μήνες Νοέμβριος-Φεβρουάριος η ποσοστιαία κατανομή της ετήσιας παραγόμενης ποσότητας παραμένει περίπου σταθερή και κυμαίνεται: για τον δήμο Κασσάνδρας περίπου στο 3,5% ανά μήνα, για τον δήμο Παλλήνης περίπου στο 2,5% ανά μήνα, και για τον δήμο Καλλικράτειας περίπου 4,5% (εκτός Φεβρουαρίου) Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία του ΧΥΤΑ Κασσάνδρας (εξυπηρετεί τους Δήμους Κασσάνδρας και Παλλήνης) για τον οποίο έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα για το 2008 προκύπτει το παρακάτω διάγραμμα στο οποίο διακρίνεται έντονα το χαρακτηριστικό της εποχικότητας. Παρατηρούμε ότι κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής σεζόν (Μάιος Σεπτέμβριος) εμφανίζεται μια κατακόρυφη αύξηση του βάρους των απορριμμάτων και στους δύο Δήμους, η οποία οφείλεται στην μεγάλη αύξηση του εξυπηρετούμενου πληθυσμού: ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.1: Τόνοι απορριμμάτων σε ΧΥΤΑ του Νομού για το ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΩΝ Εξαιτίας της έλλειψης στοιχείων (με βάση τα ζυγολόγια των ΧΥΤΑ) για ένα πλήρες έτος επιλέχθηκε να γίνει ο προσδιορισμός των ποσοτήτων των Α.Σ.Α. με βάση τα δρομολόγια των απορριμματοφόρων. Τα σχετικά στοιχεία μας τα παρείχαν οι υπεύθυνοι καθαριότητας (κυρίως οι Αντιδήμαρχοι Καθαριότητας) του κάθε Δήμου του νομού, είτε κατά την επίσκεψη της ομάδας μελέτης, είτε με τηλεφωνική επαφή για τη συμπλήρωση του σχετικού ερωτηματολογίου. 91

93 Ο προσδιορισμός των ποσοτήτων των Α.Σ.Α. με βάση τα δρομολόγια των απορριμματοφόρων, ήταν αρκετά δύσκολος καθώς λαμβάνονται υπόψη παράγοντες οι οποίοι δεν είναι πάντα σταθεροί, όπως π.χ. η πληρότητα των απορριμματοφόρων κάθε δρομολογίου, το βάρος των απορριμμάτων το οποίο μεταβάλλεται ανάλογα με το ειδικό βάρος των αποβλήτων κλπ. Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό του βάρους των ΑΣΑ αυτών των δήμων ελήφθησαν όπως προαναφέρθηκε από τα στοιχεία του ερωτηματολογίου (βλ. Παράρτημα) καθώς και από την Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία με τίτλο «Κόστος διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων της 4ης Διαχειριστικής Ενότητας Ν. Χαλκιδικής - Ανάπτυξη Σεναρίων Διαχείρισης». Με βάση τον όγκο των απορριμματοφόρων, τον βαθμό πληρότητας των οχημάτων και την μέση πυκνότητα των αποβλήτων, η οποία σύμφωνα με την βιβλιογραφία είναι 370kgr/m3, προσδιορίστηκε το συνολικό βάρος των αποβλήτων. Με αυτόν τον γνώμονα, ακολουθεί ο προσδιορισμός των ποσοτήτων των ΑΣΑ ξεχωριστά για κάθε Δήμο του Νομού Χαλκιδικής. (παραδοχή : 1m3 απορριμμάτων ζυγίζει 400 κιλά). Δήμος Σταγίρων Ακάνθου Στον Δήμο Σταγίρων - Ακάνθου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία ζυγολογίων μόνο για τους μήνες Ιούλιο Οκτώβριο. Για το λόγο αυτό, θεωρήθηκε σκόπιμο για τον ακριβέστερο προσδιορισμό των ποσοτήτων ΑΣΑ να χρησιμοποιηθούν τα παρακάτω στοιχεία από την προαναφερθείσα Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία από τα οποία προκύπτει ο ετήσιος όγκος τους. ΠΙΝΑΚΑΣ 7.2: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Σταγίρων Ακάνθου Πηγή: Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία με τίτλο «Κόστος διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων της 4ης Διαχειριστικής Ενότητας Ν. Χαλκιδικής - Ανάπτυξη Σεναρίων Διαχείρισης» Συνεπώς, το ετήσιο βάρος των απορριμμάτων είναι κιλά ή 5.742,32 τόνοι. 92

94 Δήμος Σιθωνίας ΠΙΝΑΚΑΣ 7.3: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Σιθωνίας Πηγή: Δήμος Σιθωνίας Θεωρώντας ότι 1m3 απορριμμάτων ζυγίζει 400kg, το ετήσιο βάρος των απορριμμάτων είναι κιλά ή περίπου τόνοι απορριμμάτων. Δήμος Τρίγλιας ΠΙΝΑΚΑΣ 7.4: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Τρίγλιας Πηγή: Δήμος Τρίγλιας Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = κιλά ή περίπου τόνοι 93

95 Δήμος Αρναίας ΠΙΝΑΚΑΣ 7.5: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Αρναίας Πηγή: Δήμος Αρναίας Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = κιλά ή 2.613,5 περίπου τόνοι. Δήμος Ανθεμούντα ΠΙΝΑΚΑΣ 7.6: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Ανθεμούντα Πηγή: Δήμος Ανθεμούντα Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = κιλά ή 1.659,5 τόνοι. 94

96 Δήμος Παναγίας ΠΙΝΑΚΑΣ 7.7: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Παναγίας Πηγή: Δήμος Παναγίας Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = κιλά ή περίπου τόνοι. Δήμος Ορμύλιας ΠΙΝΑΚΑΣ 7.8: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Ορμύλιας Πηγή: Δήμος Ορμύλιας Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = κιλά περίπου τόνοι. 95

97 Δήμος Τορώνης ΠΙΝΑΚΑΣ 7.9: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Τορώνης Πηγή: Δήμος Τορώνης Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = κιλά ή περίπου τόνοι. Δήμος Πολυγύρου ΠΙΝΑΚΑΣ 7.10: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Πολυγύρου Πηγή: Δήμος Πολυγύρου Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = ή 7.017,5 περίπου τόνοι. 96

98 Δήμος Ζερβοχωρίων ΠΙΝΑΚΑΣ 7.11: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Ζερβοχωρίων Πηγή: Δήμος Ζερβοχωρίων Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = κιλά ή 958 περίπου τόνοι. Δήμος Μουδανιών ΠΙΝΑΚΑΣ 7.12: Ετήσιο βάρος απορριμμάτων Δήμου Μουδανιών Πηγή: Δήμος Μουδανιών Συνολικό ετήσιο βάρος απορριμμάτων = ή περίπου τόνοι. 97

99 7.3 Ποσότητες ΑΣΑ (Συγκεντρωτικά στοιχεία νομού) Συγκεντρωτικά, και με βάση τους υπολογισμούς της μελέτης (ζυγολογία από ΧΥΤΑ όπου υπάρχουν και με βάση τα δρομολόγια των απορριμματοφόρων), οι ετήσιες παραγόμενες ποσότητες ΑΣΑ για όλους τους Δήμους του Νομού Χαλκιδικής παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 7.13: Βάρος απορριμμάτων σε κιλά ανά Δήμο Πηγή: Δήμοι Νομού Χαλκιδικής 98

100 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.2: Κατανομή απορριμμάτων ανά Δήμο Συμπεράσματα Το μεγαλύτερο ετήσιο βάρος απορριμμάτων εμφανίζεται στον δήμο Κασσάνδρας με περίπου τόνους και ακολουθούν οι δήμοι Μουδανιών, Σιθωνίας, Καλλικράτειας, Παλλήνης με ετήσια βάρη από έως περίπου τόνους. Οι συγκεκριμένοι δήμοι είναι κατεξοχήν τουριστικοί και σε αυτούς παράγεται το 63,16% του ετήσιου βάρους των απορριμμάτων του νομού. Παράλληλα σημειώνεται ότι στους παραπάνω δήμους συγκεντρώνεται το 67,2% του μέσου τουριστικού πληθυσμού του νομού και το 65,06% του ισοδύναμου πληθυσμού του νομού (Πίνακας 6.14), γεγονός που επαληθεύει σε μεγάλο βαθμό τη μεθοδολογία υπολογισμού και τις παραγόμενες ποσότητες των ΑΣΑ στο Νομό. Στους δήμους Μουδανιών και Παλλήνης την θερινή περίοδο παράγεται το 71,5-75,5% των απορριμμάτων. Στους δήμους Κασσάνδρας, Τορώνης και Ορμύλιας τα αντίστοιχα ποσοστά κυμαίνονται από 64-69,5%. Στους υπόλοιπους δήμους το ποσοστό των απορριμμάτων την θερινή περίοδο είναι πάνω από το 50%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στον νομό είναι 60,45%. Σημειώνεται επίσης ότι το ποσοστό στους δήμους Παναγίας Ζερβοχωρίων, Ανθεμούντα και Αρναίας οι οποίοι δεν είναι τουριστικοί ή έχουν πολύ μικρή τουριστική περίοδο κυμαίνεται μεταξύ 21,85% και 27,39%. Με βάση τον παρακάτω Πίνακα 6.14, για όλο το έτος, το βάρος των απορριμμάτων ανά άτομο την μέρα επί του ισοδύναμου πληθυσμού με βάση το ετήσιο βάρος των απορριμμάτων, κυμαίνεται από 1,03-1,56 κιλά, για τους δήμους Καλλικράτειας, Τρίγλιας, Μουδανιών Πολυγύρου, Κασσάνδρας, Σιθωνίας, Τορώνης, Ορμύλιας, Σταγείρων Ακάνθου, ενώ για τους υπόλοιπους 5 δήμους το βάρος κυμαίνεται από 0,72-0,98 κιλά ανά άτομο και μέρα. Για την τουριστική περίοδο το βάρος των απορριμμάτων ανά άτομο και μέρα με βάση το βάρος των απορριμμάτων την τουριστική περίοδο, επί του μέσου πληθυσμού τουριστικής περιόδου στους δήμους Τορώνης, Μουδανιών και Ορμύλιας είναι 1,17, 1,35 και 1,64 κιλά αντίστοιχα, ενώ στους υπόλοιπους δήμους κυμαίνεται από 0,55-0,99 κιλά. 99

101 Για την χειμερινή περίοδο η μέση μοναδιαία παραγωγή απορριμμάτων επί του πραγματικού πληθυσμού, κυμαίνεται από 0,78-1,61 κιλά ανά άτομο την μέρα, ενώ στους δήμους Καλλικράτειας, Κασσάνδρας, Παλλήνης, Σιθωνίας και Τορώνης η παραγωγή είναι αυξημένη και κυμαίνεται από 1,8-2,08 κιλά την μέρα διότι σε αυτούς τους δήμους : υπάρχει η κατασκευαστική δραστηριότητα η οποία παρατηρείται τους χειμερινούς μήνες και στον πραγματικό πληθυσμό δεν έχουν υπολογισθεί οι επισκέπτες των Σαββατοκύριακων, των αργιών και των γιορτών. Όσον αφορά τους τρεις Δήμους που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, τα συμπεράσματα είναι τα εξής: παράγεται περίπου το 29% της συνολικής ετήσιας ποσότητας ΑΣΑ στον νομό. Το βάρος των απορριμμάτων της θερινής περιόδου σε σχέση με το συνολικό ετήσιο του δήμου, για τους Δήμους Παλλήνης, Σιθωνίας, Σταγίρων Ακάνθου, είναι 75,58%, 59,22% και 50,85% αντίστοιχα. Η μέση μοναδιαία παραγωγή αποβλήτων ανά άτομο την μέρα με βάση την ετήσια παραγόμενη και τον ισοδύναμο πληθυσμό κυμαίνεται από 0,98-1,04 κιλά. Η μέση μοναδιαία παραγωγή αποβλήτων ανά άτομο την μέρα την θερινή περίοδο με βάση τον μέσο πληθυσμό τουριστικής περιόδου κυμαίνεται από 0,85-0,93 κιλά. Η ημερήσια παραγωγή απορριμμάτων την θερινή περίοδο είναι περίπου 50 τόνοι στην Παλλήνη και την Σιθωνία ενώ περίπου οι μισοί παράγονται στον δήμο Σταγίρων Ακάνθου. ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α. Σε αυτό το στάδιο, επιλέχθηκε να γίνει η αναγωγή των παραπάνω στοιχείων (ετήσιες παραγόμενες ποσότητες ΑΣΑ) με τρόπο ώστε να προκύψει η ημερήσια κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ (κατά βάρος). Κρίσιμο σημείο για τον υπολογισμό της αποτελεί ο καθορισμός του μεγέθους του εξυπηρετούμενου πληθυσμού. Ο υπολογισμός του εξυπηρετούμενου πληθυσμού για την χειμερινή περίοδο ήταν εύκολος, καθώς η απογραφή της ΕΣΥΕ (πραγματικός πληθυσμός απογραφής 2001) δίνει πληρέστατα στοιχεία ακόμη και σε επίπεδο ΔΔ. Αντίθετα, ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός για την θερινή περίοδο ήταν πολύ πιο δύσκολο να υπολογιστεί, καθώς μέχρι σήμερα δεν είχε γίνει καμία προσπάθεια για να εκτιμηθεί, είτε από την ΕΣΥΕ είτε με βάση τις υφιστάμενες μελέτες και την βιβλιογραφία. Ο πίνακας που ακολουθεί αποτυπώνει συγκεντρωτικά την ημερήσια κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ (κατά βάρος) για όλους τους Δήμους του Νομού τόσο για την χειμερινή όσο και για την θερινή περίοδο. Ακολουθεί η επεξήγηση των μεγεθών του πίνακα, καθώς και ο τρόπος υπολογισμού τους. 100

102 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.14: Εποχικότητα και κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ ανά Δήμο Πηγή: Επεξεργασία Στοιχείων ΑΝΕΤΧΑ 101

103 Εξήγηση παραμέτρων παραπάνω πίνακα: Ο χειμερινός πληθυσμός είναι ο πραγματικός πληθυσμός από την απογραφή της ΕΣΥΕ 2001 Ο μέσος πληθυσμός τουριστικής περιόδου είναι ο μέσος όρος του πληθυσμού ανά μήνα τουριστικής περιόδου συν τον πραγματικό πληθυσμό. Λαμβάνει υπόψη την πληρότητα των κλινών ανά μήνα, όπως προκύπτει από στοιχεία της ΕΣΥΕ, και θεωρεί ότι είναι ίδια με αυτή της β κατοικίας. Για τον υπολογισμό του χρησιμοποιείται το μέγεθος του μέγιστου πληθυσμού τουριστικής περιόδου που αναλύεται παρακάτω. Ο ισοδύναμος πληθυσμός είναι συνδυασμός του χειμερινού και του θερινού πληθυσμού και σύμφωνα με την βιβλιογραφία ορίζεται ως εξής: Ισοδύναμος πληθυσμός={(μέσος πληθυσμός τουριστικής περιόδου Χ ημέρες τουριστικής περιόδου)+(πληθυσμός χειμερινής περιόδου Χ ημέρες χειμερινής περιόδου)}/365. Σημειώνεται ότι στον μέσο πληθυσμό τουριστικής περιόδου έχει προστεθεί και ο πραγματικός πληθυσμός. Το ετήσιο βάρος των απορριμμάτων υπολογίστηκε για τον κάθε δήμο όπως αναλύθηκε παραπάνω τόσο για τους δήμους που έχουν ΧΥΤΑ όσο και για αυτούς που δεν έχουν. Για την τουριστική περίοδο ελήφθησαν υπόψη οι μαρτυρίες των αντιδημάρχων που ορίζουν τα δρομολόγια των απορριμματοφόρων. Δεδομένης της απότομης αύξησης του εξυπηρετούμενου πληθυσμού κατά την περίοδο της τουριστικής αιχμής, θεωρήθηκε απαραίτητο να υπολογιστεί επίσης ο μέγιστος όγκος απορριμμάτων που μπορεί να παραχθεί ανά ημέρα αιχμής. Για να γίνει αυτό θα έπρεπε να υπολογιστεί ο μέγιστος πληθυσμός τουριστικής περιόδου, ο οποίος οδηγεί και στον υπολογισμό του μέσου πληθυσμού τουριστικής περιόδου, όπως προαναφέρθηκε. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο υπολογίστηκε ο μέγιστος πληθυσμός της τουριστικής περιόδου (με πληρότητα 100% σε όλες τις τουριστικές ανωδομές) ο οποίος περιλαμβάνει τον πληθυσμό της β κατοικίας (εξοχικής) + τον πληθυσμό των υπόλοιπων καταλυμάτων (κλίνες ξενοδοχείων, camping, ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων και δωματίων). Σημειώνεται ότι για τον υπολογισμό του πληθυσμού της β κατοικίας (εξοχικής) πολλαπλασιάστηκαν ο αριθμός των β κατοικιών με το 2,8 που είναι ο μέσος όρος των μελών ανά κατοικία (νοικοκυριό) που προκύπτει από τον πίνακα της ΕΣΥΕ της απογραφής του 2001, αναλογία που επιβεβαιώθηκε και από την ίδια της ΕΣΥΕ από τηλεφωνική επικοινωνία. Οι νέες κατοικίες προέκυψαν από τον αριθμό των εκδοθέντων οικοδομικών αδειών την περίοδο στον νομό, με βάση δυο παραδοχές: ότι η ποσοστιαία κατανομή των νέων κατοικιών ανά ΔΔ είναι αντίστοιχη αυτής των οικοδομικών αδειών, και με την παραδοχή ότι κάθε νέα οικοδομή διαθέτει κατά μέσο όρο 2,46 κατοικίες, όπως προκύπτει από τη μελέτη των ιστορικών στοιχείων και επιβεβαιώθηκε και από την ίδια της ΕΣΥΕ από τηλεφωνική επικοινωνία. 102

104 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.15: Υπολογισμός Μέγιστου Θερινού Πληθυσμού (εκτός μονίμων κατοίκων) 103

105 7.4 ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΣΑ Η ποιοτική σύσταση των απορριμμάτων είναι μία δυναμική παράμετρος η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες μεταξύ των οποίων ο χρόνος και ο τόπος. Αυτό συμβαίνει επειδή υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες που ξεκινούν από τις καταναλωτικές και διατροφικές συνήθειες των κατοίκων μιας περιοχής, τις χρησιμοποιούμενες συσκευασίες και γενικά το σύνολο των δραστηριοτήτων τους. Επί παραδείγματι, η σύσταση θα είναι διαφορετική σε μια αγροτική ή σε μία τουριστική περιοχή και άλλη θα είναι σε μια αστική ή σε μια εμπορική. Στην Ελλάδα υπάρχουν λίγες σχετικά μετρήσεις και γενικά ελλιπή δεδομένα για τον ακριβή προσδιορισμό της σύστασης των απορριμμάτων. Για τις ανάγκες της μελέτης και με σκοπό τον όσο πιο δυνατόν ρεαλιστικό προσδιορισμό της ποιοτικής σύστασης των ΑΣΑ στο Νομό Χαλκιδικής, έγινε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας και των πραγματοποιηθέντων μέχρι σήμερα μελετών για την ποιοτική σύσταση των ΑΣΑ σε διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας. Για τους σκοπούς της μελέτης, ο υπολογισμός της ποιοτικής σύστασης των ΑΣΑ στο Νομό Χαλκιδικής γίνεται με δύο τρόπους. 1ος τρόπος Λαμβάνοντας υπόψη την ποιοτική σύσταση που αναφέρεται στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης (μη επικίνδυνων) στερεών αποβλήτων (Παράρτημα ΙΙ: Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης (μη επικίνδυνων) στερεών αποβλήτων, άρθρο 17, ΚΥΑ 50910/2727/2003). 2ος τρόπος Λαμβάνοντας υπόψη προϋπάρχοντα μοντέλα και μετρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελληνική Επικράτεια για τον προσδιορισμό της ποιοτικής σύστασης στα πλαίσια ερευνητικών προγραμμάτων και αντιστοίχιση τους με επιμέρους Δήμους του Νομού Χαλκιδικής. Τα συγκεκριμένα μοντέλα στα οποία έχει γίνει προσομοίωση με τους δήμους της Χαλκιδικής θα ονομάζονται στο εξής στην συγκεκριμένη μελέτη, «μοντέλα προσομοίωσης». 7.5 Ποιοτική Σύσταση ΑΣΑ με βάση τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Σύμφωνα λοιπόν με τον Εθνικό Σχεδιασμό η ποιοτική σύσταση των απορριμμάτων φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. Στον ίδιο πίνακα αναγράφονται και τα αντίστοιχα ποσοστά από τον εγκεκριμένο Περιφερειακό Σχεδιασμό της Κεντρική Μακεδονίας, τα οποία προήλθαν από τους αντίστοιχους Νομαρχιακούς Σχεδιασμούς που προηγήθηκαν του Περιφερειακού. 104

106 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.16: Ποιοτική σύσταση απορριμμάτων Πηγή:Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Σημειώνεται ότι στην ίδια ΚΥΑ (50910/2727/2003) στα συνολικά παραγόμενα αστικά απόβλητα τα υλικά συσκευασίας αποτελούν περίπου το 20% κατά βάρος. Αν ληφθούν υπόψη τα ποσοστά του Νομαρχιακού Σχεδιασμού οι ποσότητες των απορριμμάτων στην Χαλκιδική ανά κατηγορία φαίνονται στους πίνακες που ακολουθούν. ΠΙΝΑΚΑΣ 7.17: Συνολικές ετήσιες ποσότητες (τόνοι) κατηγοριών απορριμμάτων με βάση τον Νομαρχιακό Σχεδιασμό ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα Υλικά Συσκευασίας Καλλικράτειας 4969,5 2028,37 862,06 456,38 456, , ,37 Τρίγλιας 2215,27 904,19 384,28 203,44 203,44 610,33 904,19 Μουδανίων 6318, , ,09 580,28 580, , ,04 Ανθεμούντα 813,2 331,92 141,07 74,68 74,68 224,05 331,92 Πολύγυρος 3438, ,52 596,5 315,79 315,79 947, ,52 Ζερβοχωρίων 469,57 191,66 81,46 43,12 43,12 129,37 191,66 Κασσάνδρα 6933,6 2830, ,77 636,76 636, , ,04 Παλλήνης ,47 855,72 453,03 453, , ,47 Παναγίας 591,45 241,41 102,6 54,32 54,32 162,95 241,41 Σιθωνίας 5307, ,21 920,64 487,4 487,4 1462, ,21 Τορώνης 2638, ,99 457,72 242,32 242,32 726, ,99 Ορμύλιας 2342,59 956,16 406,37 215,14 215,14 645,41 956,16 Αρναίας 1280,12 522,5 222,06 117,56 117,56 352,68 522,5 Σταγίρων - Ακάνθου 2813, ,46 488,1 258,4 258,4 775, ,46 ΣΥΝΟΛΑ 45065, , , , , , ,94 Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 105

107 Από τον παραπάνω πίνακα, διαπιστώνεται ότι σε όλους τους Δήμους, τα οργανικά απορρίμματα υπερτερούν κατά πολύ έναντι των άλλων κατηγοριών απορριμμάτων. Επίσης, υπολογίζεται ότι σχεδόν το 29% του συνόλου των απορριμμάτων, αλλά και κάθε ομάδας χωριστά, του Νομού, παράγεται στους τρεις Δήμους που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα. Πιο αναλυτικά, ο Δήμος Παλλήνης κατέχει το 11% των απορριμμάτων, ο Δήμος Σιθωνίας το 12% και ο Δήμος Σταγίρων Ακάνθου το 6,25%. ΠΙΝΑΚΑΣ 7.18: Ημερήσιες ποσότητες (κιλά) κατηγοριών απορριμμάτων χειμερινής περιόδου με βάση τον Νομαρχιακό Σχεδιασμό ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα Υλικά Συσκευασίας Καλλικράτειας 9606, , ,43 882,23 882, , ,01 Τρίγλιας 4639, ,76 804,85 426,1 426,1 1278, ,76 Μουδανίων 7528, ,8 1305,94 691,38 691, , ,8 Ανθεμούντα 2009,17 820,07 348,56 184,52 184,52 553,55 820,07 Πολύγυρος 7963, , ,4 731,33 731, , ,34 Ζερβοχωρίων 1278,1 521,67 221,71 117,38 117,38 352,13 521,67 Κασσάνδρα 9847, , ,2 904,34 904, , ,28 Παλλήνης 5602, ,91 971,94 514,56 514, , ,91 Παναγίας 1495,94 610,59 259,5 137,38 137,38 412,15 610,59 Σιθωνίας 9056, , ,71 831, , ,47 Τορώνης 3748, ,93 650,22 344,23 344, ,7 1529,93 Ορμύλιας 3312, ,03 574,61 304,21 304,21 912, ,93 Αρναίας 3392, ,64 588,47 311,54 311,54 934, ,64 Σταγίρων - Ακάνθου 5621, ,63 975,22 516,29 516, , ,63 ΣΥΝΟΛΑ 75102, , , ,2 6897, , ,03 Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 106

108 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.19: Ημερήσιες ποσότητες (κιλά) κατηγοριών απορριμμάτων θερινής περιόδου με βάση τον Νομαρχιακό Σχεδιασμό ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα Υλικά Συσκευασίας Καλλικράτειας 19360, , , , , , ,33 Τρίγλιας 8780, ,2 806,4 806,4 2419, Μουδανίων Ανθεμούντα ,71 546,43 289,29 289,29 867, ,71 Πολύγυρος 12185,6 4973, , , , , ,71 Ζερβοχωρίων 1312,11 535,56 227,61 120,5 120,5 361,5 535,56 Κασσάνδρα 32109, , , , , , ,96 Παλλήνης 24855, , , , , , ,23 Παναγίας 2307,2 941,71 400,23 211,89 211,89 635,66 941,71 Σιθωνίας 24942, , , , , , ,57 Τορώνης Ορμύλιας 12308, ,2 1130,4 1130,4 3391, Αρναίας 3852,8 1572,57 668,34 353,83 353, , ,57 Σταγίρων - Ακάνθου 12023,2 4907, , , , , ,43 ΣΥΝΟΛΑ , , , , , , ,78 Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Από τους παραπάνω πίνακες διαπιστώνεται ότι οι ποσότητες απορριμμάτων ανά ημέρα, κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου είναι κατά μεγάλο βαθμό μεγαλύτερες από αυτές της χειμερινής σε όλα τα είδη απορριμμάτων, γεγονός το οποίο οφείλεται στην κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού. Αυτή η διαφορά είναι χαρακτηριστική στους Δήμους Παλλήνης, Σιθωνίας και Σταγίρων Ακάνθου (συμμετέχοντες Δήμοι), ενώ γίνεται λιγότερο αντιληπτή στους Δήμους Ζερβοχωρίων, Αρναίας και Ανθεμούντα, οι οποίοι δεν θεωρούνται τουριστικοί Δήμοι και δεν επηρεάζονται από τον παράγοντα της εποχικότητας. 7.6 Ποιοτική Σύσταση ΑΣΑ με Κ.Β. Δήμων (στο ετήσιο βάρος απορριμμάτων) ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα tn απορ/των (ετησίως) Παλλήνης Σιθωνίας % 56,40% 18,10% 8,80% 3,90% 3,50% 9,30% Τόνοι 5677, ,19 885,93 392,63 352,36 936,26 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 5231, ,5 1018,12 368,26 628,2 1245, , ,04 Σταγίρων- Ακάνθου Καλλικράτειας % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 2773, ,34 539,78 195,24 335,05 660, ,32 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% 10141,84 107

109 Τρίγλιας Μουδανιών Ανθεμούντα Πολύγυρος Ζερβοχωρίων Κασσάνδρας Παναγίας Τορώνης Ορμύλιας Τόνοι 4898, ,64 953,33 344,82 588, ,31 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 2215,27 904,19 384,28 203,44 203,44 610,33 % 55,20% 19,10% 8,30% 3,70% 4,00% 9,70% Τόνοι 7118, , ,3 477,12 515, ,83 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 813,2 331,92 141,07 74,68 74,68 224,05 % 47% 25,00% 7,40% 3,50% 2,60% 14,50% Τόνοι 3298, ,4 519,3 245,62 182, ,55 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 469,57 191,66 81,46 13,12 13,12 129,37 % 56,40% 18,10% 8,80% 3,90% 3,50% 9,30% Τόνοι 7980, , ,22 551,86 495, ,97 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 591,45 241,41 102,6 54,32 54,32 162,95 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 2600, ,15 506,19 183,09 312,33 619,27 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 2342,59 956,16 406,37 215,14 215,14 645, , ,2 1659,6 7017,6 958, , , ,8 Αρναίας % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 1280,12 522,5 222,06 117,56 117,56 352,68 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΑΝΕΤΧΑ 2612,48 Παρακάτω, παρουσιάζεται η ποιοτική σύσταση ανά ημέρα για την Χειμερινή και τη Θερινή περίοδο αντίστοιχα. Ενώ τα ποσοστά της κάθε ομάδας αποβλήτων παραμένουν ίδια, οι ποσότητές τους παρουσιάζουν κατακόρυφη αύξηση κατά την θερινή περίοδο, όπως είναι αναμενόμενο. 108

110 Παλλήνης Σιθωνίας Σταγίρων- Ακάνθου Καλλικράτειας Τρίγλιας Μουδανιών Ανθεμούντα Πολύγυρος Ζερβοχωρίων Κασσάνδρας Παναγίας Τορώνης Ορμύλιας ΠΙΝΑΚΑΣ 7.22: Ποιοτική σύσταση ανά ημέρα ΑΣΑ Κ.Β. Δήμων (κατά τη Χειμερινή περίοδο) ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα % 56,40% 18,10% 8,80% 3,90% 3,50% 9,30% Τόνοι 6449, , ,24 445,95 400, ,41 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 8926, , ,34 628,4 1071, ,47 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 5541, ,2 1078,48 390,09 665, ,41 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 9469, ,7 1842,88 666, , ,58 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 4639, ,76 804,85 426,1 426,1 1278,29 % 55,20% 19,10% 8,30% 3,70% 4,00% 9,70% Τόνοι 8480, , ,21 568,47 614, ,31 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 2009,17 820,07 348,53 184,52 184,52 553,55 % 47% 25,00% 7,40% 3,50% 2,60% 14,50% Τόνοι 7638, , ,63 568,81 422, ,5 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 1278,1 521,67 221,71 117,38 117,38 352,13 % 56,40% 18,10% 8,80% 3,90% 3,50% 9,30% Τόνοι 11334, , ,48 783,76 703, ,97 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 1495,94 610,59 259,5 137,38 137,38 412,15 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 3694, ,32 719,07 260,09 443,68 879,71 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 3312, ,03 574,61 304,21 304,21 912,62 tn απορ/των (ετησίως) 11434, , , , , , , , , , , , ,16 Αρναίας % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 3392, ,64 588,47 311,54 311,54 934,63 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΑΝΕΤΧΑ 6923,19 109

111 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.23: Ποιοτική σύσταση ανά ημέρα ΑΣΑ Κ.Β. Δήμων (κατά τη θερινή περίοδο) ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα Παλλήνης Σιθωνίας Σταγίρων- Ακάνθου Καλλικράτειας Τρίγλιας Μουδανιών Ανθεμούντα Πολύγυρος Ζερβοχωρίων Κασσάνδρας Παναγίας Τορώνης Ορμύλιας Αρναίας % 56,40% 18,10% 8,80% 3,90% 3,50% 9,30% Τόνοι 28609, , ,9 1978, , ,53 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 24586, , ,7 2952, ,83 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 11851, , ,49 843, , ,77 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 19084, , ,1 1343,4 2291, ,84 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 8780, ,2 806,4 806,4 2419,2 % 55,20% 19,10% 8,30% 3,70% 4,00% 9,70% Τόνοι 40406, ,2 6075,6 2708, ,4 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι ,71 546,43 289,29 289,29 867,86 % 47% 25,00% 7,40% 3,50% 2,60% 14,50% Τόνοι 11688, , ,27 870,4 646, ,94 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 1312,11 535,56 227,61 120,5 120,5 361,5 % 56,40% 18,10% 8,80% 3,90% 3,50% 9,30% Τόνοι 36958, ,9 5766, , , ,27 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 2307,2 941,71 400,23 211,89 211,89 635,66 % 48,30% 21,60% 9,40% 3,40% 5,80% 11,50% Τόνοι 14876,4 6652,8 2895,2 1047,2 1786, % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 12308, ,2 1130,4 1130,4 3391,2 % 49% 20,00% 8,50% 4,50% 4,50% 13,50% Τόνοι 3852,8 1572,57 668,34 353,83 353, ,49 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΑΝΕΤΧΑ tn απορ/των (ετησίως) 50726, , , , , , , , , ,86 110

112 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.3: Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ στον Δήμο Παλλήνης (στο συνολικό βάρος απορριμμάτων) ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.4: Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ στον Δήμο Σιθωνίας ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.5: Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ στον Δήμο Σταγίρων Ακάνθου 111

113 Από τα παραπάνω διαγράμματα, διαπιστώνεται ότι και στους τρεις Δήμους που συμμετέχουν στο πρόγραμμα το μεγαλύτερο ποσοστό απορριμμάτων καταλαμβάνουν τα οργανικά απορρίμματα με ποσοστά 48,3% στους Δήμους Σιθωνίας και Σταγίρων Ακάνθου και 56,4% στον Δήμο Παλλήνης. Ακολουθεί το χαρτί με ποσοστά γύρω στο 20% (18,1% και 21,6%), τα πλαστικά, τα μέταλλα και το γυαλί. Τέλος υπάρχει κι ένα ποσοστό γύρω στο 10% που αποτελείται από λοιπά υλικά. Τα ίδια ισχύουν και για τους υπόλοιπους Δήμους του νομού Χαλκιδικής, αφού η κατανομή είναι περίπου ίδια, καθώς τα οργανικά απορρίμματα καταλαμβάνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά που κυμαίνονται περίπου μεταξύ 48% και 55%. Ακολουθούν, τα απορρίμματα από χαρτί με ποσοστά από 18% έως 25%, από πλαστικό με ποσοστά 7,4% - 9,5%, από μέταλλο και γυαλί με 3% - 6% η κάθε ομάδα, ενώ η ομάδα που περιλαμβάνει τα υπόλοιπα απορρίμματα κατέχει από 9,5% έως 14,5%. Ειδικότερα για τους δήμους εταίρους οι παραγόμενες ποσότητες ανά κατηγορία αστικών αποβλήτων σε σχέση με τις αντίστοιχες ποσότητες του νομού φαίνονται στους παρακάτω πίνακες: ΠΙΝΑΚΑΣ 7.24: Ποιοτική σύσταση ανά ημέρα ΑΣΑ Κ.Β. Δήμων (κατά τη Χειμερινή περίοδο) ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα kgr απορ/των / μέρα Παλλήνης 6449, , ,24 445,95 400, , Σιθωνίας 8926, , ,34 628,4 1071, , Σταγίρων-Ακάνθου 5545, ,2 1078,48 390,09 665, , Σύνολο Δήμων εταίρων 20921,6 8540, , , , , Σύνολο Νομού 77663, , , , Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΑΝΕΤΧΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 7.25: Ποιοτική σύσταση ανά ημέρα ΑΣΑ Κ.Β. Δήμων (κατά τη θερινή περίοδο) ΔΗΜΟΙ Οργανικά Χαρτί Πλαστικά Μέταλλο Γυαλί Υπόλοιπα kgr απορ/των / μέρα Παλλήνης 28609, , ,9 1978, , , Σιθωνίας 24586, , , ,7 2952, , Σταγίρων-Ακάνθου 11851, , ,49 834, , , Σύνολο Δήμων εταίρων 65047, , , , , , Σύνολο Νομού , , , , , , Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΑΝΕΤΧΑ 112

114 7.7 Άδειες συσκευασίες - Υφιστάμενη κατάσταση Από τους δέκα τέσσερις δήμους του νομού μόνο στους τρεις εφαρμόζεται ανακύκλωση συσκευασιών και μάλιστα σε κάποια από τα ΔΔ και όχι σε όλο τον δήμο. Συγκεκριμένα, στον Δήμο Πολυγύρου εφαρμόζεται ανακύκλωση συσκευασιών (όχι σε όλο τον δήμο αλλά σε κάποια δημ. διαμ/τα) καθώς επίσης στο ΔΔ Αρναίας του δήμου Αρναίας και τέλος στον Δήμο Σταγίρων Ακάνθου όπου υπάρχει μία συνεργασία κάποιων επιχειρήσεων (ξενοδοχεία, εστιατόρια) με τον δήμο για την συλλογή των συσκευασιών. Επιπλέον στον Δήμο Σταγίρων Ακάνθου έχει ξεκινήσει μία διαδικασία προμήθειας των μόνιμων κατοίκων με κάδους για ανακύκλωση συσκευασιών. Παράλληλα έχουν ξεκινήσει κάποιες διαδικασίες ανακύκλωσης συσκευασιών στους δήμους Καλλικράτειας, Μουδανιών και Τρίγλιας. Ποσοτικά στοιχεία για τα παραπάνω δεν υπάρχουν, εκτός από την περιοχή του Δήμου Πολυγύρου όπου υπάρχει συνεργασία με τον «Σύνδεσμο ΟΤΑ Νομού Θεσσαλονίκης». Από στοιχεία που δόθηκαν από τον Σύνδεσμο, οι ποσότητες που συλλέγονται σε ετήσια βάση και παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα αφορούν κάδους συλλογής υπάρχουν στα ακόλουθα ΔΔ (Γαλαρινού, Αγίου Προδρόμου, Πολυγύρου, στην Γερακινή έξω από την εταιρεία «Ελληνικοί Λευκόλιθοι» και στα δύο μοναστήρια του Βατοπεδίου στην Ορμύλια). ΠΙΝΑΚΑΣ 7.26: Βάρος σε κιλά ανά μήνα ΒΑΡΟΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΜΗΝΑΣ ΒΑΡΟΣ ΧΑΡΤΙΟΥ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης, Οκτώβριος 2009 Όπως προκύπτει από τον πίνακα οι ποσότητες χαρτιού για ένα έτος είναι περίπου 92,5 τόνοι ενώ για τα υλικά συσκευασίας είναι 44,2 τόνοι. Η σύνθεση (κατά βάρος) των υλικών συσκευασίας σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Θεσσαλονίκης είναι η παρακάτω κατ εκτίμηση: 113

115 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.27: Ποσοστιαία σύνθεση υλικών συσκευασίας Πηγή:Σύνδεσμος ΟΤΑ Θεσσαλονίκης Όπως είναι αναμενόμενο το μεγαλύτερο βάρος καταλαμβάνει το γυαλί (25 περίπου τόνοι) και ακολουθεί το πλαστικό (9 περίπου τόνοι). Σημειώνεται πως οι ξένες ύλες καταλαμβάνουν μεγάλο ποσοστό του συνολικού βάρους (6,5 περίπου τόνοι). 114

116 8 ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ, ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ Βασική αρχή της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας και Στρατηγικής είναι η μείωση των αποβλήτων σε συνδυασμό με την αποτελεσματική και βιώσιμη διαχείρισή τους. Ορισμένα ειδικά ρεύματα αποβλήτων έχουν επιλεγεί ώστε να λάβουν ιδιαίτερη προσοχή, με τελικό σκοπό την μείωση της περιβαλλοντικής επίδρασής τους στο περιβάλλον. Τα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις έχουν οριστεί από την στρατηγική αποβλήτων της Ε.Ε. ως ρεύμα πρωταρχικής σημασίας. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την έλλειψη δικτύου συλλογής και διαχείρισης των υλικών που περιλαμβάνονται στα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων. Οι περιορισμένες δράσεις είναι αποσπασματικές και κύρια είναι πρωτοβουλίες κατασκευαστών και επιχειρήσεων. Ειδικότερα λίγα υλικά επαναχρησιμοποιούνται όπως καλώδια, γυαλί, πλαίσια κουφωμάτων και παραθύρων. Ορισμένες ποσότητες καταλήγουν σε χωματερές, ενώ οι μεγαλύτερες ποσότητες εναποτίθενται είτε σε μη ελεγχόμενες είτε σε ακατάλληλες περιοχές. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες να διατεθούν αυτά τα υλικά σε ανενεργά ορυχεία και να χρησιμοποιηθούν για την αναμόρφωση του εδάφους. Αυτή η λύση είναι δυνατόν να εφαρμοστεί μόνο εάν τα συγκεκριμένα απόβλητα συλλεχθούν κατά τρόπο ώστε να μόνο τα αδρανή υλικά να χρησιμοποιούνται για του δύο προαναφερόμενους σκοπούς. Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει την εμπειρία των άλλων κρατών μελών της ΕΕ τα οποία έχουν επιτύχει υψηλούς βαθμούς ανακύκλωσης αποβλήτων από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις με σκοπό την επιτυχή εφαρμογή κατάλληλων διαχειριστικών σχεδίων σε ότι αφορά στα απόβλητα. Τα απαραίτητα μέτρα για την εναλλακτική διαχείριση περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: την ανάπτυξης της τεχνικής της επιλεκτικής κατεδάφισης, την προώθηση και χρησιμοποίηση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον την αντικατάσταση των επικίνδυνων ουσιών, την ανάπτυξη της αγοράς των ανακυκλωμένων προϊόντων, την εισαγωγή τεχνικών προδιαγραφών, και την αγαστή συνεργασία της πολιτείας με τον βιομηχανικό τομέα, τους κατασκευαστές, τους μηχανικούς και τους φορείς τους. Βάση των διατάξεων τις κείμενης νομοθεσίας, προκύπτει ότι: 1) οι αρχές που διέπουν την διαχείριση των ΑΕΚΚ, είναι οι εξής: Η αρχή της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων, Η αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει", Η αρχή της συνυπευθυνότητας όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων, Η αρχή της δημοσιότητας προς τους χρήστες και καταναλωτές ως προς τα μέτρα που λαμβάνονται για την εφαρμογή αυτού του νόμου προκειμένου να αναδειχτεί ο ρόλος τους στην εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών και άλλων προϊόντων. 2) Οι στόχοι, βάση του Ν. 2939/2001 είναι η μείωση της ποσότητας των προ διάθεση αποβλήτων και η βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης όλων των οικονομικών παραγόντων που συμμετέχουν σε οικοδομικές εργασίες και τεχνικά έργα και κυρίως των φορέων που συμμετέχουν άμεσα στην διαχείριση των υλικών αυτών: α) με την κατά προτεραιότητα πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων από οικοδομικές εργασίες, έργα τεχνικών υποδομών, εκσκαφές, φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές και επιπροσθέτως β) με την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και τις άλλες μορφές αξιοποίησης. 3) Οι ποσοτικοί στόχοι για την αξιοποίηση των αποβλήτων αυτών, εξαιρουμένης της κατηγορίας «χώματα και πέτρες εκσκαφών» είναι οι ακόλουθοι: 115

117 μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2010, να αξιοποιείται κατ' ελάχιστο το 30% κατά βάρος των παραγόμενων αποβλήτων, από το οποίο να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 50%. μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2015, να αξιοποιείται κατ' ελάχιστο το 50% κατά βάρος των παραγόμενων αποβλήτων, από το οποίο να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 50%. 4) Οι διαχειριστές των ΑΕΚΚ υποχρεούνται να οργανώνουν ατομικά ή συλλογικά συστήματα ή να συμμετέχουν σε συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων που παράγονται από τη δραστηριότητά τους Επίσης στις ειδικότερες υποχρεώσεις για τα ιδιωτικά έργα ορίζεται η υποχρέωση να υποβάλουν μαζί με τα Στοιχεία Διαχείρισης Αποβλήτων εγγυητική επιστολή ποσού 0.2 % επί του συνολικού προϋπολογισμού του έργου, αποκλειστικά για έργα εκσκαφών, και 0.5 % επί του συνολικού προϋπολογισμού του έργου για έργα εκσκαφών και κατεδαφίσεων. 5) Τα απόβλητα που προκύπτουν από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις οδηγούνται σε ΧΥΤΑ αδρανών, που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τέτοιου είδους απόβλητα, εφόσον έχει προηγηθεί προεπεξεργασία. 8.1 Κατηγορίες αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις Τα απόβλητα από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις ανήκουν στην κατηγορία των ειδικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Ο όρος «απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων» είναι αρκετά γενικός και καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα υλικών. Οι πιο προφανείς κατηγορίες στις οποίες μπορούν να χωριστούν είναι: 1) απόβλητα που προκύπτουν από την ολική ή μερική κατεδάφιση κτιρίων ή / και άλλων δομικών κατασκευών 2) απόβλητα που προκύπτουν από την κατασκευή κτιρίων ή / και δομικών κατασκευών 3) χώμα, πέτρες και βλάστηση που προκύπτουν από εκχέρσωση εκτάσεων, ισοπεδώσεις, θεμελιώσεις κ.λ.π., 4) απόβλητα από την οδοποιία και την συντήρηση οδών. Πολύ συχνά τα απόβλητα αναμιγνύονται. Σημαντικό και κρίσιμο πρόβλημα δημιουργείται όταν τα απόβλητα αυτά αναμιγνύονται και με επικίνδυνα απόβλητα (σύμφωνα με την Οδηγία της Ε.Ε. 91/689) όπως ο αμίαντος, κάποια βαρέα μέταλλα (μόλυβδος), διαλυτικά και κόλλες. Η Ε.Ε. έχει κωδικοποιήσει αυτού του είδους τα απόβλητα μαζί με άλλα και βρίσκονται όλα στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο αποβλήτων (EWC). ΠΙΝΑΚΑΣ 8.1: Κατηγορίες αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων ΚΩΔΙΚΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΥΛΙΚΟ / ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ (EWC) Σκυρόδεμα, τούβλα, πλακάκια, κεραμικά και υλικά με βάση τον γύψο Σκυρόδεμα Τούβλα Πλακάκια και Κεραμικά Κατασκευαστικά υλικά με βάση τον γύψο Κατασκευαστικά υλικά με βάση τον αμίαντο Ξύλο, γυαλί και πλαστικό Ξύλο Γυαλί Πλαστικό Άσφαλτος, πίσσα και προϊόντα με πίσσα 116

118 Άσφαλτος με πίσσα Άσφαλτος (χωρίς πίσσα) Πίσσα και προϊόντα πίσσας Μέταλλα (με τα κράματά τους) Χαλκός, μπρούτζος, ορείχαλκος Αλουμίνιο Μόλυβδος Ψευδάργυρος Σίδηρος και ατσάλι Κασσίτερος Ανάμεικτα μέταλλα Καλώδια Χώμα και προϊόντα εκσκαφής μολυσμένων εδαφών Χώμα και πέτρες Προϊόντα εκσκαφής μολυσμένων εδαφών Μονωτικά υλικά Μονωτικά υλικά που περιέχουν αμίαντο Λοιπά μονωτικά υλικά Ανάμεικτα απορρίμματα κατασκευών και υλικά κατεδαφίσεων Ανάμεικτα απορρίμματα κατασκευών και υλικά κατεδαφίσεων Πηγή: Ευρωπαϊκός κατάλογος αποβλήτων 8.2 Αξιοποίηση Απόβλητων από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις - Περιγραφή Μεθόδων Εναλλακτικής Διαχείρισης Ανάλογα με τις ιδιομορφίες και τις υποδομές που υπάρχουν σε κάθε χώρα υπάρχουν διάφορες δυνατότητες πρόληψης, αξιοποίησης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις: 1) Πρόληψη με σκοπό την μείωση της ποσότητας των αποβλήτων που προέρχονται από διάφορες εργασίες κατεδάφισης, κατασκευής και εκσκαφών. 2) Εναλλακτική διαχείριση, σύμφωνα με το σχετικό σχέδιο ΠΔ αποτελούν οι εργασίες συλλογής, μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, διαλογής, επαναχρησιμοποίησης και αξιοποίησης των υλικών από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις, έτσι ώστε μετά την επαναχρησιμοποίηση ή επεξεργασία τους να επιστρέφουν στο ρεύμα αγοράς. 3) Επαναχρησιμοποίηση, είναι οποιαδήποτε ενέργεια στην οποία τα υλικά χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς που σχεδιάστηκαν, με ή χωρίς την υποστήριξη βοηθητικών προϊόντων που υπάρχουν στην αγορά. 4) Επεξεργασία, είναι η οποιαδήποτε δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της διαλογής, αφότου τα απόβλητα παραδοθούν σε εγκατάσταση που διαθέτει άδεια για να περιορισθούν ο όγκος ή οι επικίνδυνες ιδιότητες τους, να διευκολυνθεί η διακίνησή τους και να βελτιωθεί η ανάκτηση των περιεχομένων χρήσιμων υλικών 5) Ανακύκλωση, η εκ νέου ένταξη διαφόρων υλικών σε μια παραγωγική διαδικασία προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για τον αρχικό ή για άλλους σκοπούς, στην ανακύκλωση δεν συμπεριλαμβάνεται η ανάκτηση ενέργειας. 6) Ανάκτηση ενέργειας, νοείται η χρήση των καυσίμων υλικών των εν λόγω αποβλήτων ως μέσου παραγωγής ενέργειας με άμεση καύση και ανάκτηση της θερμότητας, χωρίς ρύπανση του περιβάλλοντος. 117

119 7) Αξιοποίηση είναι κάθε εργασία, συμπεριλαμβανομένων των επιχωματώσεων, αποκατάστασης ανενεργών λατομείων και ανεξέλεγκτων χωματερών, επικαλύψεων χώρων υγειονομικής ταφής και γενικά αναμόρφωση υποβαθμισμένων τοπίων ή αναπλάσεων χώρων. Ποσοτικά στοιχεία αδρανών αποβλήτων από ΕΚΚ στην Ελλάδα Τα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του συνόλου των στερεών αποβλήτων. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση παράγονται 450 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ρεύμα αποβλήτων. Στην Ελλάδα σύμφωνα με υπολογισμούς παράγονται κάθε χρόνο περίπου 4 εκατομμύρια τόνοι των συγκεκριμένων αποβλήτων. Ο άμεσος προσδιορισμός των παραγόμενων ποσοτήτων και της ακριβούς σύστασης των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις είναι πολύ δύσκολος. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην έως τώρα μη υποχρέωση των κατασκευαστικών εταιριών να καταγράφουν και να παρουσιάζουν τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων που παράγουν και επομένως να μην είναι δυνατόν να παρέχουν ακριβή δεδομένα. 8.3 Υφιστάμενη Παραγωγή και Διαχείριση ΑΕΚΚ Ν. Χαλκιδικής Ο Νομός Χαλκιδικής χαρακτηρίζεται από έλλειψη δικτύου συλλογής και διαχείρισης αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων. Σύμφωνα με στοιχεία των Δήμων, ορισμένες ποσότητες καταλήγουν σε χωματερές, ενώ οι μεγαλύτερες ποσότητες απορρίπτονται ανεξέλεγκτα σε μη ελεγχόμενες είτε σε ακατάλληλες περιοχές. Για την εκτίμηση της ποσότητας των ΑΕΚΚ που παράγονται στο Νόμο Χαλκιδικής, αρχικά έγινε προσπάθεια να συγκεντρωθούν στοιχεία μέσω ερωτηματολογίων που απευθύνονταν σε κατασκευαστικές εταιρίες, εργολάβους κλπ, η οποία απέβη άκαρπη αφού η ανταπόκριση των εν λόγω εταιριών ήταν σχεδόν μηδενική. Επίσης, σε ερωτηματολόγιο που απευθυνόταν στους Δήμους του Νομού Χαλκιδικής, περιλαμβάνονταν ερώτηση σχετική με τις παραγόμενες ποσότητες ΑΕΚΚ, η οποία παρέμεινε σε όλα τα ερωτηματολόγια αναπάντητη, καθώς κανείς δεν γνωρίζει και δεν μπορεί να εκτιμήσει κάτι τέτοιο λόγω της μη καταγραφής αυτών των δεδομένων. 118

120 8.4 Υπολογισμός αποβλήτων κατασκευών, κατεδαφίσεων και εκσκαφών ΠΙΝΑΚΑΣ 8.2: Απόβλητα κατασκευών, κατεδαφίσεων και εκσκαφών ΈΤΟΣ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΏΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΣΥΝΟΛΟ (τόνοι) (τόνοι) (τόνοι) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Υπολογισμός ΑΕΚΚ ανά Δήμο ΔΗΜΟΣ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 8.3: Απόβλητα ΑΕΚΚ Δήμου Παλλήνης Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, οι ποσότητες αποβλήτων κατασκευών, κατεδαφίσεων και εκσκαφών του Δήμου Παλλήνης κυμαίνονται μεταξύ και τόνων περίπου. Τα δύο τελευταία χρόνια οι ποσότητες δεν απέχουν πολύ και φτάνουν περίπου τους και τόνους αντίστοιχα. Η μεγαλύτερη ποσότητα παρατηρείται το 2003 φτάνοντας τους τόνους. 119

121 ΔΗΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 8.4: Απόβλητα ΑΕΚΚ Δήμου Σιθωνίας Με βάση τον παραπάνω πίνακα, οι παραγόμενες ποσότητες ΑΕΚΚ στον Δήμο Σιθωνίας, κυμαίνονται από το 2001 έως περίπου τόνους το Οι παραγόμενες ποσότητες ΑΕΚΚ για το 2008 είναι οι δεύτερες μικρότερες μετά το 2001 με ,4 τόνους. ΔΗΜΟΣ ΣΤΑΓΙΡΩΝ ΑΚΑΝΘΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 8.5: Απόβλητα ΑΕΚΚ Δήμου Σταγίρων Ακάνθου ΈΤΟΣ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΏΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΣΥΝΟΛΟ (τόνοι) (τόνοι) (τόνοι) ,6 998, , , , , , , ,7 998, , , ,2 665, , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Ο Δήμος Σταγίρων Ακάνθου, έχει τις λιγότερες παραγόμενες ποσότητες ΑΕΚΚ από τους τρεις Δήμους που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, που ξεκινούν από τόνους το 2001 και φτάνουν το 2007 τους ,5 τόνους, με το 2008 να παράγει τόνους ΑΕΚΚ. 120

122 ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΔΗΜΟΙ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 8.6: Απόβλητα κατασκευών ανά Δήμο ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ (tn) ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ 3742,6 3940,1 3633,3 3461,5 5578,7 4415,9 3729,5 2930,3 ΔΗΜΟΣ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ 1027,4 1120,8 1033,1 692,2 1833,4 1251,5 832,2 944,7 ΔΗΜΟΣ ΑΡΝΑΙΑΣ 476,9 917,3 900,4 1177,6 624,9 957,1 1047,9 662 ΔΗΜΟΣ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ 110,4 169,8 499,8 173,1 468,5 441,9 647,1 220,6 ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ 1577,7 2513,2 3200, ,7 3606,4 2773,6 2330,3 ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ 8253,8 8963, , ,4 5335,7 4252, ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ 7301, ,6 5019,8 9440,2 4710, ,1 ΔΗΜΟΣ ΟΡΜΥΛΙΑΣ 697,6 679,4 1433,9 900,2 1638,6 1104, ,4 ΔΗΜΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ 2385,2 747,5 700,1 588,9 663,6 515,8 770,7 1007,6 ΔΗΜΟΣ ΤΟΡΩΝΗΣ 954,2 781,5 1666,8 1246,2 1599,2 1104,4 708, ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ 1247,7 1765,6 1999,8 1523,3 2457,4 1171,4 1171,4 1039,3 ΠΙΝΑΚΑΣ 8.7: Απόβλητα κατεδαφίσεων ανά Δήμο ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ (tn) ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ 3660,8 3993,6 998,4 1996,8 2329,6 1996,8 1996, ΔΗΜΟΣ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ 0 332, , ,8 0 ΔΗΜΟΣ ΑΡΝΑΙΑΣ 332, , ,8 332, ,8 ΔΗΜΟΣ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ ,4 332,8 ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ 0 665,6 665,6 2329,6 1331,2 1996, ,4 ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ 665, ,2 998,4 665,6 1331,2 2662,4 0 ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ ,4 332, ,6 1331,2 998,4 998,4 ΔΗΜΟΣ ΟΡΜΥΛΙΑΣ 332, , ,2 332,8 332,8 ΔΗΜΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ 1331,2 332, ,8 1331,2 0 ΔΗΜΟΣ ΤΟΡΩΝΗΣ ,6 332, ,2 998,4 ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ

123 ΠΙΝΑΚΑΣ 8.8: Απόβλητα εκσκαφών ανά Δήμο ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ (tn) ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ ΔΗΜΟΣ ΑΡΝΑΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ ΔΗΜΟΣ ΟΡΜΥΛΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΤΟΡΩΝΗΣ ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζεται η κατανομή των παραγόμενων ποσοτήτων ΑΕΚΚ ανά Δήμο για το ΓΡΑΦΗΜΑ 8.1: Κατανομή ΑΕΚΚ ανά Δήμο για το 2008 Όπως φαίνεται και από το παραπάνω γράφημα, το μεγαλύτερο ποσοστό παραγωγής ΑΕΚΚ κατέχει ο Δήμος Κασσάνδρας με 15,58%, ενώ το μικρότερο ο Δήμος Ζερβοχωρίων με 0,83%. Οι τρεις Δήμοι που συμμετέχουν στο πρόγραμμα εμφανίζονται με υψηλά ποσοστά παραγωγής ΑΕΚΚ. Συγκεκριμένα, ο Δήμος Σιθωνίας, ακολουθεί μετά το Δήμο Κασσάνδρας, με 12,19%. Στην τέταρτη θέση βρίσκεται ο Δήμος Παλλήνης με 11,52% και την έκτη θέση κατέχει ο Δήμος Σταγίρων Ακάνθου με 8,74%. 122

124 Αθροίζοντας τα ποσοστά των τριών Δήμων, διαπιστώνεται ότι κατέχουν το 32,45% των παραγόμενων ποσοτήτων ΑΕΚΚ του Νομού Χαλκιδικής για το 2008, δηλαδή κάτι παραπάνω από το 1/3 της συνολικής ποσότητας παραγόμενων ΑΕΚΚ στο σύνολο του Νομού. 123

125 9. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ (ΑΗΗΕ) 9.1 Εισαγωγή και ορισμός Ο όρος απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα υλικών και πρόκειται ουσιαστικά για το πιο πολύπλοκο ρεύμα στερεών αποβλήτων. Η πολυπλοκότητά του οφείλεται στην μεγάλη ποικιλία υλικών που χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες για την παραγωγή ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΗΗΕ), καθώς και στο μεγάλο αριθμό ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών προϊόντων. «ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης»: τα ΑΗΗΕ που προέρχονται από νοικοκυριά και από εμπορικές, βιομηχανικές και άλλες πηγές, η φύση και η ποσότητα των οποίων είναι παρόμοιες με των προερχόμενων από νοικοκυριά. Διάφορες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί με στόχο την εκτίμηση της ποσότητας των ΑΗΗΕ στην Ε.Ε. αλλά τα αποτελέσματα διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό λόγω των διαφορετικών μεθόδων και υποθέσεων που έγιναν. Εκτιμάται ότι παράγονται 12-20kg / κάτοικο / έτος και η συνολική ετήσια ποσότητα στην Ε.Ε. κυμαίνεται μεταξύ 6,5-7,5 εκατομμύρια τόνους. Η ποσότητά τους αυξάνεται συνεχώς (16-28% κάθε 5 χρόνια), καθώς παρουσιάζουν περίπου τρεις φορές μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης από αυτόν των αστικών αποβλήτων και αποτελούν ήδη το 4-6% των συνολικά παραγόμενων Α.Σ.Α. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι παράγονται περίπου τόνοι ΑΗΗΕ ετησίως. 9.2 Μέση Σύσταση Η σύσταση των ΑΗΗΕ αναμένεται να διαφοροποιηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων αλλά και των νομοθετικών ρυθμίσεων όπως η Οδηγία 2002/95 που απαγορεύει τη χρήση ορισμένων επικίνδυνων ουσιών αλλά και η Οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια (2005/32/ΕΚ). Αναμένεται στο μέλλον τα ΑΗΗΕ να περιλαμβάνουν λιγότερα σιδηρούχα υλικά και πολύτιμα υλικά και αυξημένες ποσότητες αλουμινίου και πλαστικών. Στο Διάγραμμα που ακολουθεί απεικονίζεται η μέση σύσταση του ρεύματος των ΑΗΗΕ. 124

126 Τα πιο επικίνδυνα συστατικά που περιέχονται στα ΑΗΗΕ, αφορούν στα βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος, ο υδράργυρος, το χρώμιο, στις αλογονούχες ενώσεις (CFC), στα πλαστικά και στα ηλεκτρονικά κυκλώματα που περιέχουν βρωμιούχους φλογοεπιβραδυντές. Επιπροσθέτως άλλα επικίνδυνα συστατικά που πιθανώς να περιέχονται στα ΑΗΗΕ είναι ο αμίαντος, το νικέλιο και ο χαλκός και το αρσενικό. Στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 2002/96/ΕΚ καταγράφονται τα κατασκευαστικά μέρη που πρέπει να απομακρύνονται από το ρεύμα των ΑΗΗΕ και να συλλέγονται χωριστά, καθώς εμπεριέχουν επικίνδυνες ουσίες. 9.3 Πλαίσιο Διαχείρισης Το Ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των ΑΗΗΕ αποτελείται από τις Οδηγίες 2002/96/EK και 2003/108/EK. Σύμφωνα με τις παραπάνω Οδηγίες τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να διαμορφωθούν συστήματα διαχείρισης όπου οι διανομείς και οι τελικοί κάτοχοι των συσκευών θα μπορούν να επιστρέψουν τα ΑΗΗΕ δωρεάν. Οι παραγωγοί προϊόντων ΗΗΕ θα πρέπει να συμβληθούν με συλλογικά συστήματα διαχείρισης ή να διαμορφώσουν οι ίδιοι ατομικά συστήματα, ενώ με βάση την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» υποχρεούνται να χρηματοδοτήσουν τη συλλογή και επεξεργασία αυτών. Επιπλέον θεσπίστηκε ποσοτικός στόχος συλλογής έως τις 31/12/2006, τα 4 kg / κάτοικο και καθορίστηκαν στόχοι αξιοποίησης των συλλεχθέντων αποβλήτων. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί πως έχει ήδη προκηρυχθεί από την Ε.Ε. η εκπόνηση μελέτης για την αναθεώρηση της Οδηγίας 2002/96 ώστε να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις της εφαρμογής της σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να θεσπιστούν νέοι ποσοτικοί στόχοι όπως είχε αρχικώς προβλεφθεί. Η Οδηγία 2002/95 και η τελευταία τροποποίηση της τον Απρίλιο του 2006 με την Απόφαση 2006/310/ΕΚ, επηρεάζουν έμμεσα τη διαχείριση των ΑΗΗΕ απαγορεύοντας τη χρήση συγκεκριμένων επικίνδυνων ουσιών στα νέα προϊόντα και περιορίζοντας με αυτό τον τρόπο την πιθανότητα εμφάνισή τους στο ρεύμα των μελλοντικών ΑΗΗΕ. Το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των ΑΗΗΕ στην Ελλάδα, αποτελείται από το Νόμο 2939/01 και τα Προεδρικά Διατάγματα 117/2004 και 15/2006. Έχει εγκριθεί από το 2004 και λειτουργεί συλλογικό σύστημα διαχείρισης των ΑΗΗΕ με την επωνυμία «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε.». Σύμφωνα με την προαναφερθείσα νομοθεσία θα έπρεπε να συλλεχθούν τόνοι αποβλήτων έως το τέλος του Ως και το τέλος του 2005 οι συμβεβλημένες στο σύστημα εταιρείες, κάλυπταν το 68% της αγοράς ήτοι τόνους. Αναφορικά με τις ποσότητες των οποίων οι παραγωγοί δεν είναι ενταγμένοι στο σύστημα αυτές αφορούν κυρίως στα καταναλωτικά είδη ( τόνοι), τα φωτιστικά είδη ( τόνοι) και στον εξοπλισμό πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών ( τόνοι). Όπως αναφέρθηκε εκτός από τον ποσοτικό στόχο συλλογής, έχουν θεσπιστεί και ποσοτικοί στόχοι αξιοποίησης για κάθε κατηγορία ΑΗΗΕ. Οι στόχοι αυτοί απεικονίζονται στον Πίνακα 9.1 που ακολουθεί. 125

127 ΠΙΝΑΚΑΣ 9.1: Στόχοι αξιοποίησης ΑΗΗΕ Πηγή: ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε. Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια προσέγγισης των ποσοτικών στόχων αξιοποίησης και ανακύκλωσης, θα διαδραματίσει η μονάδα επεξεργασίας του Ελληνικού Κέντρου Ανακύκλωσης (ΕΚΑΝ), που βρίσκεται στους Αγίους Θεοδώρους. Η δυναμικότητα της μηχανικής διαλογής του εργοστασίου είναι 6 τόνοι την ώρα και σε πλήρη λειτουργία μπορεί να επεξεργάζεται έως τόνους το χρόνο. Έχει τη δυνατότητα να ανακυκλώνει οποιαδήποτε ηλεκτρική και ηλεκτρονική συσκευή όπως Η/Υ, εκτυπωτές και άλλα περιφερειακά υπολογιστών, ψυγεία, κουζίνες και άλλες συσκευές εστίασης, τηλεοράσεις κ.λπ. Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι δεν αρκεί η λειτουργία του εργοστασίου για την εκπλήρωση των στόχων που έχουν θεσπιστεί. Θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν και να ενεργοποιηθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και να αυξηθεί η αποδοτικότητα του συστήματος συλλογής των αποβλήτων. Σημειώνεται πως εκτός από την ενίσχυση του συστήματος συλλογής από τους Δήμους και τους διανομείς προϊόντων ΗΗΕ, είναι ουσιώδης η ένταξη των ρακοσυλλεκτών παλαιών συσκευών στο σύστημα διαχείρισης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πιλοτικά προγράμματα που έλαβαν χώρα σε χώρες της Ε.Ε., ανέδειξαν την απροθυμία των καταναλωτών να παραδώσουν τις παλιές ηλεκτρονικές συσκευές, καθώς δεν τις θεωρούσαν απόβλητα αλλά συσκευές αξίας. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο στις χώρες της Ανατολική Ευρώπης, όπου οι καταναλωτές αποθηκεύουν προσωρινά τις παλαιές ηλεκτρικές συσκευές, με αποτέλεσμα αυτές τελικώς να εισέρχονται στο ρεύμα των αποβλήτων αρκετά χρόνια μετά την ολοκλήρωση του κύκλου ζωής τους. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να εστιάσει τις προσπάθειες της η Ανακύκλωση Α.Ε. σε συνεργασία με τους διανομείς και τους παραγωγούς, ώστε να δοθούν επιπλέον κίνητρα στους έλληνες καταναλωτές να επιστρέψουν τις παλιές συσκευές (π.χ. έκπτωση στην αγορά της καινούριας συσκευές με προϋπόθεση την επιστροφή της παλαιάς) ώστε να περιοριστεί ή αίσθηση των καταναλωτών ότι επιστρέφουν μια συσκευή αξίας χωρίς οι ίδιοι να έχουν κέρδος. Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι σημαντικότεροι παράγοντες που καθορίζουν τις ποσότητες ΑΗΗΕ που θα συλλεχθούν είναι: 126

128 Η αξία της συσκευής / υλικού Η δυναμικότητα του συστήματος διαχείρισης (σημεία συλλογής,υπηρεσίες συλλογής, παράλληλα συστήματα επιστροφής προϊόντων 1-1) Ενημέρωση /ευαισθητοποίηση κοινού Νομικό πλαίσιο (απαγόρευση εξαγωγής) Αντίστοιχα το κόστος συλλογής και μεταφοράς εξαρτάται από: Το είδος προϊόντων (καθορίζουν αντίστοιχα και είδος container) Γενικά οικονομικά δεδομένα περιοχής (κόστος εργασίας, κόστος μεταφοράς) Τις υποδομές της περιοχής (κυκλοφοριακό, δρόμοι κ.α.) Την πυκνότητα αναφορικά με την περιοχή που καλύπτουν οι μονάδες συλλογής Την ποιότητα των υπηρεσιών συλλογής Ομοίως το κόστος αξιοποίησης εξαρτάται από τις εξής παραμέτρους: Οικονομίες κλίμακας Είδος προϊόντων που υφίστανται επεξεργασία Δυνατότητες μεταπώλησης Κόστος διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων Γενικά οικονομικά δεδομένα περιοχής (π.χ. κόστος εργασίας) Τέλος οι πιο σημαντικοί παράγοντες για την αποδοτική λειτουργία των συστημάτων διαχείρισης είναι: Η συνεργασία των εμπλεκόμενων βιομηχανικών φορέων Η συνεργασία των τοπικών αρχών Ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων του κάθε εμπλεκόμενου φορέα Η ανάπτυξη project για ειδικές κατηγορίες αποβλήτων όπως οι μικρές ηλεκτρικές συσκευές Η ενημέρωση του κοινού (διαδίκτυο, ΜΜΕ) αλλά και των παραγωγών, διανομέων κ.α. 9.4 Ποσότητες Α.Η.Η.Ε. στο Νομό Χαλκιδικής Όπως φαίνεται στον πίνακα 9.2 που ακολουθεί τέσσερις Δήμοι δεν έχουν υπογράψει σύμβαση με το υπεύθυνο φορέα για την οργάνωση και τη λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης των Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (Α.Η.Η.Ε.) στην Ελλάδα. Μέχρι τον Αύγουστο του 2009, που ήταν και η πρώτη χρονιά συλλογής για το νομό συλλέχθηκαν κιλά Α.Η.Η.Ε. από δύο Δήμους Οι υπόλοιπο Δήμοι που έχουν ήδη σύμβαση, δεν έχουν καταγράψει ακόμη τις ποσότητες των ΑΗΗΕ. Μέσα σε αυτούς είναι και οι τρεις Δήμοι που θα συμμετάσχουν στην πιλοτική εφαρμογή. Πάντως, σύμφωνα με εκτιμήσεις του επίσημου φορέα μέχρι τέλη του έτους θα έχουν συλλεχθεί περίπου 60 τόνοι συνολικά. Το προσδοκώμενο βάρος (στόχος) για το 2009 ήτανε 4 κιλά /άτομο ενώ το 2010 είχε ανέβει στα 6 κιλά /άτομο, όπως φαίνεται και στο σχετικό πίνακα. Οι όποιες απώλειες στη συλλογή των ΑΗΗΕ οφείλονται, όπως προέκυψε από τις συνεντεύξεις με τους Δήμους και την Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε., στους εξής παράγοντες: Υποδομές περιοχής (κυκλοφοριακό, αποστάσεις, δρόμοι κλπ). Ενημέρωση /ευαισθητοποίηση κοινού. Ποιότητα των υπηρεσιών συλλογής. Γυρολόγοι / ρακοσυλλέκτες. 127

129 Στον πίνακα 9.2 που ακολουθεί, παρατίθενται τα στοιχεία για τις ποσότητες ΑΗΗΕ από τους Δήμους όπου ήδη εφαρμόζεται πρόγραμμα συλλογής (Κασσάνδρας και Καλλικράτειας), ενώ σε επόμενες στήλες και με βάση την πρόβλεψη-στόχο της Ανακύκλωσης Συσκευών ΑΕ, παρατίθενται οι προβλεπόμενες ποσότητες ΑΗΗΕ για όλους τους Δήμους του Νομού μέχρι το έτος

130 ΠΙΝΑΚΑΣ 9.2: Υφιστάμενες και προβλεπόμενες ποσότητες ΑΗΗΕ Δήμων Ν. Χαλκιδικής Πηγή: ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε 129