ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΛΙΜΕΝΑ ΣΤΟΝ 1 Ο ΠΡΟΒΛΗΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΛΙΜΕΝΑ ΣΤΟΝ 1 Ο ΠΡΟΒΛΗΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΕΝΓΚΙΕΡΓΚΗ ΜΑΡΙΑ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΑΝΕΤΑ ΤΙΚΟΖΟΓΛΟΥ ΔΟΜΝΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΣΑΜΑΡΑΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 009

2 Περίληψη Οι τουριστικοί λιμένες σκαφών αναψυχής (μαρίνες) είναι μικροί λιμένες ή τμήματα λιμένων, που εξυπηρετούν τα σκάφη αναψυχής (ποντοπόρα, ανοικτού πελάγους, ακτοπλοϊκά και προφυλαγμένων υδάτων) για τουριστικές περιηγήσεις, ανεφοδιασμό, ελλιμενισμό, παραχείμαση και συντήρηση σε ειδικά τμήματα, ενώ επίσης μπορούν να προσφέρουν και ένα σύνολο άλλων δραστηριοτήτων αναψυχής. Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν επισήμως περίπου 0 οργανωμένες μαρίνες, ενώ σε όλη τη Μεσόγειο άνω των 600, οι οποίες καλούνται να καλύψουν τις ανάγκες του ολοένα και αυξανόμενου αριθμού των σκαφών αναψυχής που την επιλέγουν ως προορισμό τους. Οι τουριστικοί λιμένες πρέπει να είναι σε θέση να προσφέρουν ένα σύνολο υπηρεσιών, οι οποίες θα ικανοποιούν τις υψηλές απαιτήσεις και ανάγκες της πελατείας του πλωτού τουρισμού και θα έχουν ως άμεσα αποτελέσματα την προσέλκυση πελατείας υψηλής στάθμης, την τουριστική προβολή της περιοχής στην οποία κατασκευάζονται και την ανάδειξή της σε κέντρο της ναυσιπλοΐας αναψυχής, μέσω της διοργάνωσης ναυταθλητικών δραστηριοτήτων και ναυτικών εκθέσεων. Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη κατασκευής τουριστικού λιμένα στον 1 ο Προβλήτα του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης. Στο κείμενο που ακολουθεί γίνεται αναλυτική παρουσίαση του συγκεκριμένου τύπου εγκαταστάσεων μέσα από την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία, παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης και, τέλος, σχεδιάζεται το εν λόγω έργο με βάση τις απαιτήσεις φιλοξενίας συγκεκριμένου αριθμού σκαφών αναψυχής και διαστασιολογούνται τα λιμενικά έργα προστασίας και παραβολής, με έμφαση στην αντιμετώπιση των σεισμικών φορτίων. Το τελικό αποτέλεσμα, όπως παρουσιάζεται, αποτελεί μια σφαιρική προσέγγιση στο μελετώμενο αντικείμενο και μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο οδηγό για μελλοντικούς σπουδαστές και τελειόφοιτους, οι οποίοι αναζητούν πληροφορίες επάνω στους λιμένες αναψυχής και την ακολουθούμενη μεθοδολογία στο σχεδιασμό τους. i

3 Abstract Marinas are small harbors, either independent or part of larger port authorities, designed to shelter boats and yachts and to provide services that cater to the needs of recreational and sailing activities. They normally offer fuel, repair facilities, stores for spares and general supplies and restaurants. They also offer ground facilities such as parking lots for vehicles and trailers. Nowadays, in Greece operate around 0 organized marinas with the respective number reaching 600 for the entire Mediterranean Sea. These facilities are required to cover the needs of the continuously rising number of sailing boats and yachts that choose this area as their destination. Modern marinas should offer a wide range of services that would live up to the highest of expectations and cover every aspect of yachting. This way, the could succeed in attracting high-level tourism, promoting the area where they re located and finally evolving into international yachting hot-spots by organizing sailing events and nautical expos. In the present work, the design of a marina on the 1 st Pier of the Thessaloniki Port Authority is studied. In the following chapters, a detailed presentation of this type of facilities is made through Greek and international literature, along with a presentation of the wider area characteristics. The marina layout is based on local topography and bathymetry, as well as on the desired number of sail boats and yachts to shelter. The breakwater and the pier s seawall are designed based on current engineering standards, taking into account not only static, but seismic forces as well. The final outcome, as presented here, provides with a spherical approach to the studied subject and could be used as a guide for future students who seek information on marinas and the methodology used in their design ii

4 Πρόλογος Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε κατά το θερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους στα πλαίσια ολοκλήρωσης των Προπτυχιακών Σπουδών στο Τμήμα Πολιτικών Έργων Υποδομής του Αλεξανδρείου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης, υπό την επίβλεψη του κου Αχιλλέα Σαμαρά, Εργαστηριακού Συνεργάτη του Τμήματος. Στην τριμελή συμβουλευτική επιτροπή συμμετείχαν, επίσης, ο Καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Έργων Υποδομής κος Γεώργιος Πεχλιβανίδης και ο Αν. Καθηγητής του Τμήματος Τεχνολογίας Αλιείας και Υδατοκαλλιεργειών κος Ιωάννης Σαββίδης. Η επιλογή του θέματος έγινε κατόπιν συνεννόησης με τους κ.κ. Σαββίδη και Σαμαρά, οι οποίοι αποτελούν και την διδακτική ομάδα του προπτυχιακού μαθήματος Λιμενικά Έργα. Στόχος ήταν να μελετηθεί μία πρακτική εφαρμογή στο ανωτέρω γνωστικό πεδίο με βάση τη μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθείται ευρέως στην αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με την ανασκόπηση των βασικών χαρακτηριστικών (έργα, προδιαγραφές, υλικά) των λιμένων αναψυχής στη βιβλιογραφία και το διαδίκτυο. Θα θέλαμε, λοιπόν, να εκφράσουμε τις πιο θερμές ευχαριστίες προς τους επιβλέποντες της παρούσας εργασίας, για την ακούραστη καθοδήγηση και βοήθεια που μας προσέφεραν σε όλα τα στάδια της δουλειάς μας. Σενγκιέργκη Μαρία Σεραφείμ Ανέτα Τικόζογλου Δόμνα Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 009 iii

5 Περιεχόμενα Περίληψη Abstract Πρόλογος i ii ii 1 Εισαγωγή Γενικά Δομή και περιεχόμενο εργασίας... 1 Οι λιμένες αναψυχής 3.1 Γενικά στοιχεία Ορισμοί Υποδομές στον Ελληνικό χώρο Πλωτά λιμενικά έργα σε λιμένες αναψυχής Πλωτοί κυματοθραύστες Πλωτοί προβλήτες Πλωτές γέφυρες πρόσβασης Σκάφη αναψυχής Η περιοχή μελέτης Ο Λιμένας Θεσσαλονίκης Ιστορικό του Λιμένα Θεσσαλονίκης Γενική παρουσίαση Λιμένα Θεσσαλονίκης Κατηγορίες υποδομών Περιβαλλοντική πολιτική Γεωγραφία Μετεωρολογία Κυματικό Κλίμα Γεωγραφία ευρύτερης περιοχής Μετεωρολογία Κυματικό κλίμα iv

6 3.3 Χωροθέτηση και σκοπιμότητα έργου Μελέτη λιμένα αναψυχής Κυματικοί υπολογισμοί Υπολογισμός μηκών ανάπτυξης Εκτίμηση κυματικού κλίματος Σχεδιασμός Κυματοθραύστη Διαστασιολόγηση τμήματος έργου με κεκλιμένο πρανές Διαστασιολόγηση τμήματος έργου με κατακόρυφο μέτωπο Διαστασιολόγηση κρηπιδότοιχου Σύνοψη Συμπεράσματα 9 Βιβλιογραφία 93 v

7 Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή 1.1 Γενικά Οι λιμένες αποτελούν από αρχαιοτάτων χρόνων το βασικότερο πόλο έλξης εμπορικών, οικονομικών και τουριστικών δραστηριοτήτων στις παράκτιες περιοχές. Με τη βιομηχανική παραγωγή σκαφών αναψυχής και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου κάποιων λαών, αυξήθηκαν και οι απαιτήσεις κατασκευής τουριστικών λιμένων (ή λιμένων αναψυχής ή μαρινών) για την αγκυροβόληση των ανωτέρω σκαφών και την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών των ιδιοκτητών/επιβατών τους. Ο λιμένας Θεσσαλονίκης είναι σήμερα ο μεγαλύτερος διαμετακομιστικός λιμένας της Ελλάδας, καθώς κατέχει πλεονεκτική θέση ευρισκόμενος στο σταυροδρόμι, εθνικών και διεθνών, χερσαίων και θαλασσίων δικτύων μεταφορών. Αποτελεί, λόγω αυτής της γεωστρατηγικής του θέσης, μοναδικό θαλάσσιο κόμβο για την Ευρωπαϊκή Ένωση γειτνιάζοντας τόσο με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης όσο και με αυτές της Παρευξείνιας ζώνης. Δεδομένης της μακρόχρονης εκμετάλλευσης του ως εμπορικού και επιβατικού λιμένα, το γεγονός ότι φιλοξενείται σε μία από τις ελκυστικότερες τουριστικά πόλεις της Ελλάδας, δεν μπορεί παρά να καθιστά ειδικά τη σημερινή εποχή επιτακτική την ανάγκη για εκμετάλλευση τους και σε επίπεδο δραστηριοτήτων αναψυχής. Αυτό το σκοπό πρόκειται να εξυπηρετήσει και η παρουσία ενός τουριστικού λιμένα στον 1 ο προβλήτα του Ο.Λ.Θ., χωροθετημένου στην καρδιά της πόλης για να καλύψει την υφιστάμενη έλλειψη και να προβάλει τη Θεσσαλονίκη ως κέντρο ανάπτυξης σχετικών δραστηριοτήτων. 1. Δομή και περιεχόμενα εργασίας Στην παρούσα εργασία μελετάται η κατασκευή ενός τουριστικού λιμένα στον 1 ο προβλήτα εντός την περιοχής δικαιοδοσίας του Ο.Λ.Θ.. Πέρα από τη χωροθέτηση και τους υπολογισμούς των αναγκαίων έργων με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές επιταγές, 1

8 παρουσιάζονται βιβλιογραφικά στοιχεία τόσο γενικά για τους λιμένες αναψυχής, όσο και ειδικότερα για το Λιμένα Θεσσαλονίκης. Στο Κεφάλαιο γίνεται εκτενής παρουσίαση των τουριστικών λιμένων, περιγράφοντας τα βασικά χαρακτηριστικά και τη χρησιμότητά τους. Στη συνέχεια καταγράφονται οι μαρίνες που λειτουργούν ή σχεδιάζονται στον ελλαδικό χώρο και παρουσιάζονται τα λιμενικά έργα που αυτού του είδους οι λιμένες περιλαμβάνουν. Συγκεκριμένα, γίνεται παρουσίαση των πλωτών κυματοθραυστών, προβλητών και γεφυρών, με παράλληλη αναφορά στα υλικά, τις τυπικές διαστάσεις και τον τρόπο κατασκευής τους. Επιπλέον, παρουσιάζονται βασικοί τύποι σκαφών αναψυχής, τα οποία θα μπορούν να φιλοξενηθούν στο μελετώμενο έργο. Στο Κεφάλαιο 3 περιγράφεται αναλυτικά η περιοχή μελέτης του έργου, ξεκινώντας με την ιστορική αναδρομή του Λιμένα Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν η περιγραφή των εγκαταστάσεών του και των υπηρεσιών που προσφέρει (διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων, φορτίων και επιβατών), η ανάλυση της γεωγραφίας, της μετεωρολογίας και του κυματικού κλίματος της ευρύτερης περιοχής, ενώ γίνεται αναφορά και στην σκοπιμότητα κατασκευής του τουριστικού λιμένα σε αυτή τη θέση παρουσιάζοντας συνοπτικά τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη που αυτός μπορεί να προσφέρει. Στο Κεφάλαιο 4 παρουσιάζεται το υπολογιστικό τμήμα της μελέτης. Γίνεται ανάλυση του κυματικού κλίματος της περιοχής και ορισμός των κυματισμών που πρόκειται να έχουν την μεγαλύτερη επίδραση στο έργο. Βάσει αυτών πραγματοποιείται η διαστασιολόγηση του κυματοθραύστη μικτής καθ ύψος και πλάτος διατομής, ενώ στη συνέχεια διαστασιολογείται και ο ανασχεδιασμένος κρηπιδότοιχος που θα εξυπηρετήσει τον τουριστικό λιμένα. Η τελική χωροθέτηση των λιμενικών έργων προστασίας και παραβολής (κυματοθραύστης πλωτοί προβλήτες) οριστικοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την επιθυμητή χωρητικότητα του λιμένα και την υφιστάμενη κατάσταση στην υπό μελέτη θέση. Στο Κεφάλαιο 5, τέλος, γίνεται μια σύνοψη της παρούσας εργασίας και παρατίθενται τα συμπεράσματα που εξήχθησαν με την ολοκλήρωσή της.

9 Κεφάλαιο Οι λιμένες αναψυχής.1 Γενικά στοιχεία.1.1 Ορισμοί Υποδομές στον Ελληνικό χώρο Ως λιμένας, ορίζεται μια παράκτια περιοχή που περιλαμβάνει τμήμα θαλάσσιας έκτασης και μέρος της γειτονικής ακτής και που εξασφαλίζει στη φυσική της κατάσταση ή ύστερα από τεχνητή διαμόρφωση την ασφαλή προσέγγιση πλοίων για φορτοεκφόρτωση εμπορευμάτων και επιβατών ή πλοίων που έχουν ανάγκη καταφυγίου, εφοδιασμού ή ναυπηγικών επισκευών (Κουτίτας, 1987). Οι λιμένες αναψυχής ή μαρίνες όπως έχει επικρατήσει να αποκαλούνται προορίζονται για την εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής, είτε για αγκυροβόληση, είτε για μακροχρόνια ή παροδική χερσαία εναπόθεση, είτε για εξυπηρέτηση και ανεφοδιασμό διερχόμενων σκαφών. Σχήμα.1: Η μαρίνα της Αρετσούς στη Θεσσαλονίκη (Πηγή: Google Maps) 3

10 Πίνακας.1: Βασικά στοιχεία των 19 λιμένων αναψυχής που λειτουργούν στον Ελληνικό χώρο (Πηγή: E.O.T.) Όνομα Τοποθεσία Χωρητικότητα Διαχείριση Αγ. Νικόλαος Άγιος Νικόλαος, Λασίθι 50 Δήμος Αγίου Νικολάου Άλιμος Άλιμος, Αττικη 950 Αρετσού Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη 300 Κλεοπάτρα (Άκτιο) Άκτιο, Αιτωλοακαρνανία 136 Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης Ιδιώτης Ναυπηγοπλαστική Α.Ε. Κως Κως, Δωδεκάνησα 50 Δήμος Κω Φλοίσβος Αθήνα, Αττική 47 Lamda Technol Flisvos Marina S.A. Γλυφάδα Γλυφάδα, Αττική 780 Δήμος Γλυφάδας Γουβιά Κέρκυρας Κέρκυρα, Κέρκυρα 850 Ιδιώτης - Ι.Κ.Ε. Καλαμάτα Καλαμάτα, Μεσσηνία 300 Ιδιώτης - Κυριακούλης Α.Ε. Μανδράκι Ρόδου Μανδράκι, Δωδεκάνησα 115 Λιμενικό Ταμείο Μέθανα Μέθανα, Αττική 70 Δήμος Μεθάνων Οlympic Marine Λαύριο Ελληνικό, Αττική 685 Ιδιώτης - Olympic Marine S.A. Πάτρα Πάτρα, Αχαΐα 450 Λιμενικό Ταμείο Πόρτο Καρράς Πόρτο Καρράς, Χαλκιδική 175 Πόρτο Καρράς Α.Ε. Πόρτο Σάνη Σανή, Χαλκιδική 100 Ιδιώτης - Σάνη Α.Ε. Βουλιαγμένη Βουλιαγμένη, Αττική 115 Βουνάκι Ξυλόκαστρο Βουνάκι, Αιτωλοακαρνανία Αγιος Ιωάννης, Κόρινθος 70 Ζέα Πειραιάς, Αττική 650 Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης Ιδιώτης - Σταχτιάρης - Αχείμαστος Α.Ε. 0 Δήμος Αγίου Ιωάννη Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης 4

11 Στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα 19 μαρίνες που διαθέτουν θέσεις ελλιμενισμού, προσφέροντας συγχρόνως υπηρεσίες υψηλού επιπέδου. Αρκετές από αυτές τις μαρίνες, είναι βραβευμένες από το πρόγραμμα Γαλάζιες Σημαίες της Ευρώπης. Στον Πίνακα.1 παρουσιάζονται αναλυτικά τα ονόματα, οι τοποθεσίες και οι φορείς διαχείρισής τους. Τα τελευταία χρόνια, ο Ε.Ο.Τ. και ορισμένες από τις 13 διοικητικές περιφέρειες της χώρας έχουν θέσει σε εφαρμογή πρόγραμμα δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου δικτύου αγκυροβόλησης και συναφών υπηρεσιών για σκάφη κατά μήκος των ελληνικών ακτών, το οποίο βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης. Νέες σύγχρονες μαρίνες, ξενοδοχειακοί λιμένες και αγκυροβόλια για τον ασφαλή ελλιμενισμό σκαφών λειτουργούν ήδη ή τίθενται σταδιακά σε λειτουργία, προκειμένου να καλύψουν με τον πιο ικανοποιητικό τρόπο και υπό τις ασφαλέστερες συνθήκες, τις ανάγκες των τουριστών που φθάνουν στην Ελλάδα από τη θάλασσα. Εκτός από τις θέσεις ελλιμενισμού που παρέχουν οι δημόσιες ή ιδιωτικές μαρίνες, περίπου σκάφη αναψυχής μπορούν να φιλοξενηθούν στους ελληνικούς λιμένες. Σε πολλούς λιμένες της Ελλάδας εκτός των μεγάλων εμπορικών λιμένων του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, έχουν κατάλληλα διαμορφωθεί και εξοπλιστεί μικρά και γραφικά αγκυροβόλια. Με την κατασκευή προβλητών και κυματοθραυστών έχουν δημιουργηθεί ασφαλείς χώροι, στους οποίους ελλιμενίζονται τουριστικά σκάφη καταβάλλοντας τα αναλογούντα λιμενικά τέλη. Επιπλέον, στους περισσότερους από αυτούς τους λιμένες παρέχονται βασικές Σχήμα.: Η μαρίνα του Αλίμου στην Αθήνα (Πηγή: Google Maps) 5

12 ευκολίες και στοιχειώδεις εξυπηρετήσεις προς τα ελλιμενιζόμενα σκάφη. Τέτοια αγκυροβόλια έχουν δημιουργηθεί στο Μικρολίμανο του Πειραιά, στην Αίγινα, στον Πόρο, στην Ύδρα, στις Σπέτσες, στο Ναύπλιο, στο Γύθειο, στην Πύλο, στη Ζάκυνθο, στην Ιθάκη, στην Κεφαλονιά, στη Λευκάδα, στους Παξούς, στην Ίο, στη Μύκονο, στην Πάτμο, στη Σύμη, στη Σάμο, στο Πλωμάρι Λέσβου, στη Χίο και αλλού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, έχουν γίνει χωροθετήσεις για άλλους 35 λιμένες αναψυχής και καταφύγια τουριστικών σκαφών (Π.Ε.Α.Κ.Π.Ε.Ι.Θ.Σ.). Αναλυτικά, τα ανωτέρω έργα πρόκειται να κατασκευαστούν: Στο Νυδρί, Ν. Λευκάδας, δυναμικότητας 73 θέσεων ελλιμενισμού (η επένδυση βρίσκεται σε φάση ωρίμανσης για την ένταξή της στα Π.Ε.Π.). Στον όρμο Φανερωμένης, δήμου Λασιθίου, Ν. Κρήτης, δυναμικότητας 85 θέσεων ελλιμενισμού. Στον Πόρο, δυναμικότητας 53 θέσεων ελλιμενισμού (η κατασκευή του έργου έχει ξεκινήσει από τον ΕΟΤ. Στην Παλαιοκαστρίτσα, Ν. Κέρκυρας, δυναμικότητας 103 θέσεων ελλιμενισμού (το έργο θα ενταχθεί στο Π.Ε.Π. Ιονίων Νήσων). Στον Μαραθόκαμπο, Ν. Σάμου, δυναμικότητας 106 θέσεων ελλιμενισμού. Στον όρμο Παναγιάς, δήμου Σιθωνίας, Ν. Χαλκιδικής, δυναμικότητας 100 θέσεων ελλιμενισμού. Στη Νικήτη, Δήμου Σιθωνίας, Ν. Χαλκιδικής, δυναμικότητας 100 θέσεων. Στη Νέα Επίδαυρο, δυναμικότητας 40 θέσεων ελλιμενισμού. Στη Σύμη, δυναμικότητας 45 θέσεων ελλιμενισμού. Στην Κύμη, Ν. Ευβοίας, δυναμικότητας 51 θέσεων ελλιμενισμού. Στο Βουρκάρι, Ν. Χαλκίδας, δυναμικότητας 93 θέσεων ελλιμενισμού Στον Άγιο Κήρυκο, Ν. Ικαρίας, δυναμικότητας 77 θέσεων ελλιμενισμού. Στα Λουτρά Αιδηψού, δυναμικότητας 3 θέσεων ελλιμενισμού. Στους Ωρεούς Ευβοίας, δυναμικότητας 30 θέσεων ελλιμενισμού. Στη Λιναριά Σκύρου, δυναμικότητας 17 θέσεων ελλιμενισμού. Στην Ερέτρια Ευβοίας, δυναμικότητας 58 θέσεων ελλιμενισμού. Στο λιμένα Βόλου, δυναμικότητας 99 θέσεων ελλιμενισμού. Στη Νετιά Σκάλας Πάτμου, δυναμικότητας 6 θέσεων ελλιμενισμού. Στο Ηράκλειο Κρήτης, δυναμικότητας 0 θέσεων ελλιμενισμού, σε χώρο ξενοδοχείου. Στον όρμο Βολισσού, Ν. Χίου, δυναμικότητας 50 θέσεων ελλιμενισμού. Στις Μπενίτσες, Ν. Κέρκυρας. Στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, έμπροσθεν της ξενοδοχειακής μονάδας Μιραμπέλλο Α.Ε. 6

13 Στην περιοχή Λάζαρος Μυκόνου. Στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας, δυναμικότητας θέσεων 97 ελλιμενισμού. Στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας, έμπροσθεν της ξενοδοχειακής εγκατάστασης ιδιοκτησίας Σαμαρά, στη θέση Σταυρολιμιώνας Στο Πεντάνι Κέρκυρας, δυναμικότητας 90 θέσεων ελλιμενισμού. Στο Καρλόβασι, Σάμου. Στη Γλύφα, Ν. Ηλείας. Στο Ζέρι Συβότων, Ν. Θεσπρωτίας, δυναμικότητας 88 θέσεων ελλιμενισμού. Στη θέση Χαντάκια, Δ.Δ. Ιρίων, δήμου Ασίνης, Ν. Αργολίδας, της εταιρείας Παλαμήδης ΑΕ. Εντός ζώνης λιμένα στη Λάκκα Παξών, δυναμικότητας 35 θέσεων ελλιμενισμού. Στη θέση Ληστή Σπήλιο, περιοχή Αμμουδάρας, δήμου Αγ. Νικολάου, Κρήτης. Στον λιμένα Fodele VIP Thalasso, όρμου Φόδελε, δήμου Γαζίου, Ν. Ηρακλείου..1. Παροχές λιμένων αναψυχής Στοιχεία νομοθεσίας Όσον αφορά τις υπηρεσίες που προσφέρονται από του ελληνικούς λιμένες αναψυχής, τα diesel καύσιμα διατίθενται στα σκάφη αναψυχής κυρίως με βυτιοφόρα οχήματα, με μέριμνα των κατά τόπους λιμεναρχείων. Οι περισσότερες εταιρείες πετρελαιοειδών διαθέτουν σήμερα οργανωμένο παράκτιο δίκτυο σταθμών πετρελαίου, εγκατεστημένων στα νησιά και στα ηπειρωτικά παράλια της χώρας, ικανών να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες ανεφοδιασμού των σκαφών σε καύσιμα σε κάθε γεωγραφική περιοχή. Επιπλέον, ορισμένες απ' αυτές τις εταιρείες έχουν κατασκευάσει ειδικά μικρά δεξαμενόπλοια, ικανά να μεταφέρουν μαζί με τα καύσιμα και βυτιοφόρο, δημιουργώντας κατ'αυτό τον τρόπο πλωτές εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης των σκαφών. Σημειώνεται ότι τα σκάφη δεν δικαιούνται πλέον καύσιμα transit. Όλα ανεξαιρέτως είναι υποχρεωμένα να προμηθεύονται diesel κίνησης, το οποίο έχει το φυσικό υποκίτρινο χρώμα του πετρελαίου (αχρωμάτιστο). Όσο για τη βενζίνη, συνήθως διατίθεται από πρατήρια καυσίμων και όχι από αντλίες πλησίον της προκυμαίας. Αν και στην Ελλάδα διατίθενται όλοι οι τύποι λιπαντικών, η προμήθεια τους μπορεί να μην είναι δυνατή σε ορισμένα απομακρυσμένα νησιά. Για το λόγο αυτό, τα σκάφη αναψυχής, που πραγματοποιούν εκτεταμένους πλόες, θα πρέπει να μεταφέρουν μαζί τους αποθέματα των λιπαντικών που χρειάζονται. Όσον αφορά τη προμήθεια πόσιμου νερού, στις μαρίνες του Ε.Ο.Τ. υπάρχει μια πρόσθετη επιβάρυνση της τάξης του 80% στα τέλη της αστικής κατανάλωσης. Στους λιμένες, το νερό διατίθεται στην προκυμαία ή μεταφέρεται οδικά με όχημα. Συνιστάται η εξακρίβωση της τιμής χρέωσης μέσω των κατά τόπους Λιμενικών Αρχών. Επειδή σε μερικά νησιά κατά τους θερινούς μήνες υπάρχει έλλειψη νερού και ίσως είναι δυσχερής ο ανεφοδιασμός του 7

14 σκάφους, συνιστάται στους κυβερνήτες των σκαφών αναψυχής να διατηρούν αποθέματα νερού στο σκάφος. Όσον αφορά τους ανεφοδιασμούς σε τροφοεφόδια, πάγο, υγραέριο και άλλα αγαθά, αυτά διατίθενται στους περισσότερους λιμένες της χώρας από ιδιώτες ή μέσω των οργανωμένων δικτύων των εταιρειών πετρελαιοειδών. Σχήμα.3: Η μαρίνα της Σάνης στην Χαλκιδική (Πηγή: Sea World Diving Center) Στις περισσότερες ελληνικές παράκτιες περιοχές, κοντά σε λιμένες της ηπειρωτικής χώρας καθώς και σε εκείνους των μεγαλυτέρων ελληνικών νησιών, πραγματοποιούνται επισκευές όλων των ειδών ευρείας έκτασης και κάθε είδους εξυπηρετήσεις σκαφών. Στα μικρότερα λιμάνια και στα πιο απομακρυσμένα νησιά υπάρχουν δυνατότητες επισκευής μερικών ειδών μέτριας ή μικρής έκτασης. Οι τουριστικοί λιμένες συγκαταλέγονται στις ειδικές τουριστικές υποδομές που προβλέπονται από το άρθρο του ν. 160/93. Δεδομένης της γεωγραφικής θέσης και της πλούσιας ακτογραμμής της Ελλάδας, οι τουριστικοί λιμένες αποτελούν βασική υποδομή για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού. Ο ορισμός και το πλαίσιο δημιουργίας και λειτουργίας τους καθορίζονται στα άρθρα 9-37 του ν. 160/93 (ΦΕΚ 118 Α ), όπως αυτά τροποποιήθηκαν με τους ν. 3105/03 (ΦΕΚ 9 Α ) και 30/04 (ΦΕΚ 15 Α ) β. Ειδικός κανονισμός διέπει την οργάνωση και λειτουργία τους. Η μαρίνα πρέπει να είναι σε θέση να προσφέρει ένα σύνολο υπηρεσιών, που θα ικανοποιεί όλες τις υψηλές απαιτήσεις 8

15 και ανάγκες της πελατείας του πλωτού τουρισμού και θα έχει ως άμεσα αποτελέσματα την προσέλκυση πελατείας υψηλής στάθμης, την ενθάρρυνση της εγκατάστασης μόνιμου τουρισμού στο νησί και την επιμήκυνση της διάρκειας της τουριστικής περιόδου. Οι χερσαίες εγκαταστάσεις, που επιτυχώς έχουν χαρακτηρισθεί ως σαλόνι της μαρίνας, περιλαμβάνουν ιδίως κτίρια διοικήσεως της μαρίνας, bar, καφενεία, εστιατόρια, καταστήματα, χώρους υγιεινής, ήτοι συγκροτήματα αποχωρητηρίων και ντους, χώρους στάθμευσης και ελεύθερους χώρους διαμορφωμένους (Νόμος και Φύση) Επιπλέον σημεία τα οποία πρέπει να προσεχθούν, με βάση την ελληνική νομοθεσία, είναι τα εξής: Τα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης, είτε υπό ελληνική είτε υπό ξένη σημαία δε δικαιούνται να παραλαμβάνουν ατελώς αγαθά εξοπλισμού και εφοδιασμού, όπως καύσιμα, λιπαντικά, τροφοεφόδια και λοιπά είδη διατροφής. Τα επαγγελματικά τουριστικά πλοία δικαιούνται να παραλαμβάνουν ατελώς μόνο καύσιμα, μέσα από τις διαδικασίες επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης πετρελαιοειδών, που αποδεδειγμένα χρησιμοποιήθηκαν σαν καύσιμα για επαγγελματική χρήση. Τα ίδια σκάφη δεν δικαιούνται να παραλαμβάνουν ατελώς τροφοεφόδια και λοιπά αγαθά.. Πλωτά λιμενικά έργα σε λιμένες αναψυχής..1 Πλωτοί κυματοθραύστες..1.1 Γενικά Οι πλωτοί κυματοθραύστες αποτελούν βιομηχανικά παραγόμενες κατασκευές από υπό μορφή λεπτότοιχου κιβωτίου, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την κυματική προστασία ημιπροστατευμένων παράκτιων ζωνών. Η κυματική προστασία την οποία προσφέρουν ποικίλλει ανάλογα με τα κυματικά χαρακτηριστικά και το βάθος της ακτής. Κάτω από κυματικά επεισόδια περιόδου 3 5 δευτερολέπτων και ύψους 1 μέτρων απορροφούν 70 80% της προσπίπτουσας κυματικής ενέργειας. Οι πλωτοί κυματοθραύστες αποτελούν την πιο περιβαλλοντικά φιλική λύση προστασίας ακτών, καθώς δεν εμποδίζουν τη ρευματογενή θαλάσσια κυκλοφορία. Με αυτό τον τρόπο αποτρέπουν τη δημιουργία συνθηκών στασιμότητας των υδάτων όπισθεν αυτών, συνεπώς και την ποιοτική υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην περιοχή την οποία προστατεύουν. Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν εκτείνονται παρά κάποια εκατοστά κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, δεν διαταράσσουν (εκτός από τις θέσεις αγκύρωσής τους) τον θαλάσσιο πυθμένα και τα βενθικά οικοσυστήματα. Στα Σχήματα.4 και.5 παρουσιάζονται χαρακτηριστικές περιπτώσεις λειτουργίας πλωτών κυματοθραυστών. 9

16 Σχήμα.4: Πλωτός κυματοθραύστης υπό την επίδραση ισχυρών κυματισμών (Πηγή: SF Marina) Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι περιπτώσεις που εμφανίστηκαν μετά τον 1 ο και τον ο Παγκόσμιο Πόλεμο, με παροπλισμένα πλοία από σκυρόδεμα να χρησιμοποιούνται ως πλωτοί κυματοθραύστες ή μόλοι. Τα πλοία αυτά είχαν κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια των Σχήμα.5: Πλωτός κυματοθραύστης υπό την επίδραση ισχυρών κυματισμών (Πηγή: IRC Network) 10

17 Σχήμα.6: Χρήση πλοίων από σκυρόδεμα ως πλωτοί κυματοθραύστες (Πηγή: Concrete Ships) πολέμων λόγω έλλειψης πρώτων υλών και εξειδικευμένου προσωπικού. Μετά τη λήξη τους αξιοποιήθηκαν σε διάφορες εναλλακτικές χρήσεις, μεταξύ των οποίων και για την κυματική προστασία λιμενικών εγκαταστάσεων (Σχήμα.6)...1. Κατασκευαστικά στοιχεία Τα υλικά από τα οποία κατασκευάζεται συνήθως ο σκελετός των πλωτών κυματοθραυστών είναι το οπλισμένο σκυρόδεμα και ο γαλβανισμένος χάλυβας για το πλαίσιο (εφόσον υπάρχει). Ειδικότερα, κάθε στοιχείο πλωτού κυματοθραύστη πρέπει να είναι μία μονολιθική κατασκευή από οπλισμένο σκυρόδεμα (ινοπλισμένο ή μη) που περιβάλλει ένα πυρήνα διογκωμένης πολυστερίνης, ο οποίος και εξασφαλίζει την πλευστότητα. Για την αποφυγή διάβρωσης του οπλισμού θα πρέπει να επιλέγονται τα πλέον κατάλληλα αδρανή και χαμηλός λόγος νερού προς τσιμέντο (μέγιστο 0.40). Επίσης, θα πρέπει να προβλέπεται η προσθήκη πλαστικοποιητικών (βελτιωτικών) μάζας για την εξασφάλιση της στεγανότητας. Οι εποξειδικές βαφές του οπλισμού συντελούν επίσης στην προστασία του από τα ιόντα χλωρίου που προκαλούν τη διάβρωση. Η ελάχιστη πυκνότητα της διογκωμένης πολυστερίνης του πυρήνα θα πρέπει να είναι 0 kg/m 3. Tα τυχόν χαλύβδινα στοιχεία των κυματοθραυστών θα είναι γαλβανισμένα εν θερμώ σύμφωνα με το B.S. 79. Το πλάτος των πλωτών κυματοθραυστών εκτιμάται κατ ελάχιστον στα 3.0 m. Το μήκος κάθε πλωτού στοιχείου του κυματοθραύστη μπορεί να ποικίλει, ανάλογα με την τυποποίηση 11

18 του κατασκευαστή. Το ελάχιστο συνολικό ύψος του κυματοθραύστη (ύφαλο + έξαλο) θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 1.80 m. Τα υλικά από τα οποία κατασκευάζεται το κατάστρωμα είναι ξύλο, σκυρόδεμα και πολυπροπυλένιο. Τα ξύλινα τμήματα είναι συνήθως από τροπική ξυλεία και όχι εμποτισμένη σε τοξικά υλικά, δεν θα υφίσταται οποιαδήποτε αλλοίωση στο θαλάσσιο περιβάλλον και δεν θα απαιτεί οποιαδήποτε συντήρηση ή προστασία. Η επιφάνεια του καταστρώματος θα πρέπει να είναι και να παραμένει με την πάροδο του χρόνου αντιολισθητική. Το σκυρόδεμα που χρησιμοποιείται στα καταστρώματα των πλωτών προβλητών θα είναι κατηγορίας τουλάχιστον C30/37. Επίσης πρέπει να είναι οπλισμένο με πλαστικές ίνες και να έχει αντιολισθητική επιφάνεια, που να διατηρείται με την πάροδο του χρόνου και τη χρήση. Το πολυπροπυλένιο που χρησιμοποιείται πρέπει να μην περιέχει τοξικές ουσίες (με βάση επισυναπτόμενα πιστοποιητικά) και να είναι άφλεκτο. Στην περίπτωση που προβλέπεται και πρόσδεση σκαφών στους κυματοθραύστες, αυτοί θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με τον απαραίτητο εξοπλισμό πρόσδεσης, δηλαδή δέστρες ή κρίκους από χυτό αλουμίνιο ή ανοξείδωτο χάλυβα, με ελάχιστη αντοχή 1 τόνο κατά την διεύθυνση εγκάρσια στον άξονα του κυματοθραύστη και 3 τόνους κατά τον διαμήκη άξονα. Επίσης, καθώς στη συγκεκριμένη περίπτωση τα έργα θα λειτουργούν και ως προβλήτες, θα πρέπει κάτω από το κατάστρωμα προβλέπεται κατάλληλος χώρος (σωληνώσεις ή κανάλι) για την τοποθέτηση των δικτύων παροχών (ηλεκτρικό, νερό κλπ.). Ο χώρος αυτός θα πρέπει να είναι προστατευμένος από εξωτερικές επεμβάσεις και προσκρούσεις σκαφών. Το άνω κάλυμμα του καναλιού αυτού μπορεί να είναι από το ίδιο υλικό του καταστρώματος του πλωτού κυματοθραύστη. Σημειώνεται ότι μεταλλικό κάλυμμα δεν γίνεται αποδεκτό Πόντιση και αγκύρωση Η πόντιση θα των κυματοθραυστών γίνεται με κατάλληλα πλωτά μέσα (πλωτός γερανός). Αφού πρώτα με τη βοήθεια καταδυτικού συνεργείου τοποθετηθούν στις προβλεπόμενες θέσεις του πυθμένα οι τεχνητοί ογκόλιθοι αγκύρωσης, συνδέονται με αυτούς οι αλυσίδες για την πρόσδεση των πλωτών κυματοθραυστών. Τα άκρα των αλυσίδων εξαρτώνται με πλωτήρες από την επιφάνεια της θάλασσας και με την σταδιακή καθέλκυση και συναρμολόγηση των επιπλεόντων τεμαχίων προσδένονται στον κυματοθραύστη Γέφυρες πρόσβασης στους κυματοθραύστες Όταν στους κυματοθραύστες προβλέπεται και πρόσδεση σκαφών, τότε θα πρέπει να εξασφαλίζεται και η πρόσβαση σ αυτούς, μέσω καταλλήλων γεφυρών πρόσβασης. Τα υλικά από τα οποία κατασκευάζονται οι γέφυρες πρόσβασης είναι, για το πλαίσιο αλουμίνιο και γαλβανισμένος χάλυβας, και για το κατάστρωμα ξύλο και αλουμίνιο. Ειδικότερα τα ξύλινα τμήματα των γεφυρών πρόσβασης (κατάστρωμα) είναι από σκληρή τροπική ξυλεία 1

19 (ιρόκο, μπαλάου, μπανγκιράι, μελέγκα ή ισοδύναμο). Το κατάστρωμα είναι δοκιδωτό, με ελάχιστη διατομή δοκίδων 100/0 mm και διάκενο 5 mm. Η επιφάνειά του πρέπει να είναι, και να παραμένει με την χρήση, αντιολισθητική. Τα χαλύβδινα στοιχεία των γεφυρών είναι γαλβανισμένα εν θερμώ σύμφωνα με το BS 79. Το ελάχιστο πλάτος των γεφυρών πρόσβασης είναι 1.50 m, με ανοχή ±10 cm. Η μέγιστη κατά μήκος κλίση δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 10%, όταν ο κυματοθραύστης βρίσκεται στην κατωτάτη στάθμη λόγω μεταβολής της στάθμης της θάλασσας. Οι γέφυρες πρόσβασης πρέπει να φέρουν κιγκλίδωμα ασφαλείας και από τις δύο πλευρές τους. Θα πρέπει να φέρουν επίσης τους κατάλληλους μηχανισμούς ώστε να συνδεθούν αρθρωτά με το κρηπίδωμα και με κύλιστρα με τον κυματοθραύστη, ενώ πρέπει να προβλέπεται και διάταξη για την αποφυγή φθοράς της επιφανείας του καταστρώματος του κυματοθραύστη από τα κύλιστρα της γέφυρας Δείγματα - Προμήθεια Το προσφερόμενο σύστημα πλωτών κυματοθραυστών και γεφυρών πρόσβασης πρέπει να αποτελείται από βιομηχανικό προϊόν και να έχει τοποθετηθεί και να λειτουργεί χωρίς προβλήματα τουλάχιστον από πενταετίας σε λιμένες, στην Ελλάδα ή και στην αλλοδαπή. Πρωτότυπα συστήματα κυματοθραυστών και γεφυρών πρόσβασης που δεν έχουν δοκιμασθεί επιτυχώς σε λιμένες δεν γίνονται δεκτά από τις αρχές αδειοδότησης. Ο Ανάδοχος του έργου θα πρέπει να προσκομίσει : Έντυπα (prospectus), τεχνικά φυλλάδια και λοιπά ενημερωτικά στοιχεία των εταιρειών προμήθειας των υλικών. Κατάλογο του εξοπλισμού που διαθέτει η εταιρεία ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί επιτυχώς στις απαιτήσεις του χρονοδιαγράμματος του έργου. Κατάλογο του εξειδικευμένου επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού. Πιστοποιητικά των κυματοθραυστών από διεθνώς αναγνωρισμένους Νηογνώμονες 1ης κλάσης. Αναλυτικά τεχνικά χαρακτηριστικά και προδιαγραφές υλικών. Κατασκευαστικά σχέδια των πλωτών κυματοθραυστών και των ραμπών πρόσβασης. Υπολογισμούς υπογεγραμμένους από Μηχανολόγο Μηχανικό Ναυπηγό, σχετικά με τα ασκούμενα φορτία, την αντοχή σε δυνάμεις από κρούση και κυματισμούς και την πλευστότητα Μεταφορά και Αποθήκευση Κατά τις φορτοεκφορτώσεις, προσωρινές αποθηκεύσεις και όλες τις μεταφορές των προκατασκευασμένων τεμαχίων και εξαρτημάτων από το εργοστάσιο κατασκευής μέχρι το 13

20 εργοτάξιο ή το χώρο αποθήκευσης του Αναδόχου και από εκεί μέχρι τις θέσεις πόντισης, πρέπει να ληφθεί κάθε μέριμνα ώστε να αποφευχθούν κρούσεις που είναι δυνατό να μειώσουν τη μηχανική αντοχή των υλικών. Θα πρέπει τηρούνται σχολαστικά οι σχετικές οδηγίες του κατασκευαστή για τον τρόπο φορτοεκφόρτωσης, αποθήκευσης, τοποθέτησης των υλικών στα μεταφορικά μέσα κτλ. Ο Ανάδοχος του έργου θα πρέπει να εξασφαλίζει κατάλληλα τα τεμάχια επάνω στο μεταφορικό μέσο και να λαμβάνει όλα τα απαιτούμενα μέτρα για την αποφυγή τυχόν φθορών. Η φορτοεκφόρτωση των προκατασκευασμένων τεμαχίων και εξαρτημάτων πρέπει γίνεται με μεγάλη προσοχή και με τη χρήση κατάλληλων γερανών ή ανυψωτικών μέσων, για την αποφυγή φθορών στα υλικά και στην αντιοξειδωτική προστασία τους... Πλωτοί προβλήτες...1 Γενικά Οι πλωτοί προβλήτες προκύπτουν από τη συναρμολόγηση πλωτών στοιχείων και εξυπηρετούν την πρόσδεση και εξυπηρέτηση σκαφών. Υπό προϋποθέσεις, μπορούν να αποτελέσουν από τεχνικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής άποψης τη βέλτιστη λύση για την δημιουργία μικρών προβλητών προσέγγισης σκαφών, αγκυροβολίων, εξεδρών αναψυχής και εργασίας, όπως και για την πλήρη διαμόρφωση της εσωτερικής λιμενολεκάνης λιμένων αναψυχής και αλιευτικών καταφυγίων. Οι πλωτοί προβλήτες, ως σύγχρονη κατασκευαστική επιλογή, παρέχουν τα εξής πλεονεκτήματα: Είναι απόλυτα φιλικές κατασκευές προς το περιβάλλον. Δεν εμποδίζουν την κυκλοφορία του νερού και διατηρούν την ικανότητα αυτόκαθαρισμού των λιμένων. Αποτελούν προϊόντα υψηλής αισθητικής σε προσιτή τιμή. Η εγκατάστασή τους αποτελεί διαδικασία απολύτως αναστρέψιμη, με απεριόριστες δυνατότητες για ενδεχόμενη μελλοντική τροποποίηση, επέκταση ή ακόμα και πλήρη αφαίρεση τους αν αυτό κριθεί απαραίτητο. Στην Ελλάδα, πλωτοί προβλήτες έχουν κατασκευαστεί στο λιμένα Λαυρίου, στη λίμνη Ιωαννίνων, στην Εύβοια, στο λιμένα Πατρών, στο Β. λιμενίσκο Κορίνθου, στο λιμένα Λειψών. 14