ΕΠΟΠΤΡΙΑ: ΚΟΥΡΚΟΥΤΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΤΣΙΛΙΠΗΡΑ ΕΛΕΝΗ ΤΣΙΜΠΡΟΥ ΕΛΕΝΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΠΟΠΤΡΙΑ: ΚΟΥΡΚΟΥΤΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΤΣΙΛΙΠΗΡΑ ΕΛΕΝΗ ΤΣΙΜΠΡΟΥ ΕΛΕΝΗ"

Transcript

1 Α Λ Ε Ξ Α Ν Δ Ρ Ε Ι Ο Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Ι Δ Ρ Υ Μ Α Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Τ Μ Η Μ Α Σ Χ Ο Λ Η Ε Π Α Γ Γ Ε Λ Μ Α Τ Ω Ν Υ Γ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Π Ρ Ο Ν Ο Ι Α Σ Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ι Κ Η Σ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΕΠΟΠΤΡΙΑ: ΚΟΥΡΚΟΥΤΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΤΣΙΛΙΠΗΡΑ ΕΛΕΝΗ ΤΣΙΜΠΡΟΥ ΕΛΕΝΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Πρόλογος..4 2.Επιδημίες Ορισμός 5 2.2Αίτια Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά μιας επιδημίας.6 2.4Τρόποι επιδημιολογικής μετάδοσης.7 3.Ιστορική αναδρομή επιδημι ών.8 3.1Επιδημίες στην Αρχαιότητα Επιδημίες στον Μεσαίωνα Επιδημίες κατά την Τουρκοκρατία Επιδημίες στην Ελλάδα τον 19 ο αι ώνα 4.1Χολέρα Ο γιατρός που βρήκε την θεραπεία της χολέρας Πανώλη Η Πανώλη στο Ναύπλιο Η Πανώλη στο Τύρναβο Ποια η θεραπεία της Πανώλης τον 19 ο αιώνα Μαλάρια Στατιστικά στοιχεία στην Ελλάδα την περίοδο της ελονοσίας (1890) Θεραπεία ελονοσίας Φυματίωση Αντιφυματικός αγώνας Θεραπεία φυματίωσης Λέπρα Το νοσοκομείο της Σπιναλόγκα Τα λουτρά της Υπάτης..58

3 4.6 Δάγκειος πυρετός Παιδικές ασθένειες Επίλογος.70 6.Βιβλιογραφία.71-73

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το ερέθισμα για την συγγραφή της παρούσας πτυχιακής εργασίας με θέμα: «Επιδημίες του 19 ου αιώνα στην Ελλάδα και τρόποι αντιμετώπισης τους», το πήραμε από τα δύο τελευταία κρούσματα επιδημιών που απειλούν τον πλανήτη, της νόσου των πουλερικών και της γρίπης των χοίρων, τα οποία ολοένα και αυξάνονται στις μέρες μας. Οι επιδημίες που πέρασαν από την αρχαιότητα έως σήμερα επέφεραν τραγικές συνέπειες στην ανθρωπότητα προκαλώντας συνεχώς το ενδιαφέρον για έρευνα αρκετών επιστημόνων. Η Ελλάδα τον 19 ο αιώνα γίνεται ανεξάρτητο κράτος αλλά η μάστιγα των επιδημιών συνεχίζεται διότι η φτώχια, η πείνα και οι συνεχείς πόλεμοι που προηγήθηκαν δεν την επέτρεψαν να ορθοποδήσει. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι η καταγραφή της πορείας των επιδημιών στο πέρασμα του χρόνου και τους τρόπους με τους οποίους αντιμετωπίστηκαν, όπως αυτή προκύπτει από την ελληνική και ξένη βιβλιογραφία.

5 ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ Ορισμός επιδημίας Επιδημία (από το επί + δήμος, δηλαδή πάνω στον πληθυσμό) είναι η περίπτωση εξάπλωσης μιας ορισμένης ασθένειας σε μια ορισμένη περίοδο επί ενός ορισμένου πληθυσμού, εξάπλωση η οποία υπερβαίνει τα "αναμενόμενα" ή "προβλεπόμενα" όρια. Με άλλα λόγια, επιδημία είναι όταν μια ασθένεια προσβάλει ένα μέρος του πληθυσμού (πόσο μεγάλο είναι αυτό το μέρος είναι ακαθόριστο) με τρόπο που καθίσταται ανεξέλεγκτη. Πανδημία είναι μια επιδημία σε παγκόσμιο επίπεδο. Αίτια μιας επιδημίας Βακτήρια Ιοί Παράσιτα και πρωτόζωα Μυκοτοξίνες Χημικές ουσίες (υδράργυρος, αρσενικό Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της επιδημίας καλύπτονται από 7 τομείς: Γεωγραφική τοποθέτηση Κατανάλωση τροφής Ασθένειες που μεταδίδονται αιματογενώς Ασθένειες που σχετίζονται με επαφή με ζώα Ασθένειες που μεταδίδονται υδατογενώς

6 Ασθένειες που μεταδίδονται με επαφή από άνθρωπο σε άνθρωπο Μοριακή τυποποίηση παθογόνων. Παράγοντες απαραίτητοι για την ανάπτυξη μιας επιδημίας 1. Η ύπαρξη ενός παθογόνου μικροοργανισμού σε πυκνότητα ικανή να προσβάλλει πολλά άτομα. 2. Ένας κατάλληλος τρόπος μετάδοσης του μικροοργανισμού στα επιδεκτικά άτομα (susceptible). 3. Έvας ικανοποιητικός αριθμός επιδεκτικών ατόμων, που είναι εκτεθειμένος στον παθογόνο μικροοργανισμό. Ο τρόπος μετάδοσης του λοιμογόνου παράγοντα Ο τρόπος μετάδοσης του λοιμογόνου παράγοντα, που παίζει καθοριστικό ρόλο στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προφύλαξη των επιδεκτικών ατόμων. Η μετάδοση ενός μικροοργανισμού μπορεί να διακριθεί γενικώς σε τρία στάδια: τη διαφυγή από την πηγή μόλυνσης, τη μεταφορά στο επιδεκτικό άτομο και τηv είσοδο από την κατάλληλη πύλη εισόδου. Για κάθε λοιμογόνο παράγοντα υπάρχει μια χαρακτηριστική αλυσίδα αντιστοιχίας ανάμεσα στην εντόπιση της μόλυνσης, στην πύλη διαφυγής του, στον τρόπο μεταφοράς του μέχρι το νέο επιδεκτικό άτομο, στην πύλη εισόδου και, τέλος, στη θέση της νέας του εγκατάστασης. Η Salmonella typhi π.χ. προσβάλλει κατά κανόνα τον εντερικό σωλήνα, αποβάλλεται με τα κόπρανα, μεταφέρεται με μιασμένα τρόφιμα ή νερό, χρησιμοποιεί ως πύλη εισόδου την αρχή του γαστρεντερικού σωλήνα και εγκαθίσταται

7 τελικώς στο έντερο ολοκληρώνοντας τοv κύκλο μετάδοσης. Οι τρόποι μετάδοσης των λοιμογόνων παραγόντων διακρίνονται σε άμεσους και έμμεσους : 1. Άμεση μετάδοση α) άμεση επαφή β) εκτόξευση σταγονιδίων 2. Έμμεση μετάδοση α) αερογενής β) δια μέσου ενός άψυχου αγωγού γ) δια μέσου ενός "έμψυχου" διαβιβαστή. Μετά την παρουσίαση που προαναφέρθηκε για την κατανόηση του θέματος ακολουθεί η περιγραφή των κυριότερων επιδημιών στο πέρασμα του χρόνου.

8 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ ΟΙ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Στο πέρασμα του χρόνου πολλές επιδημίες ξέσπασαν με τραγικές επιπτώσεις στην ανθρωπότητα. Ήδη από την εποχή του Ομήρου στα έργα πολλών ποιητών,ιστορικών και φυσικών επιστημόνων εντοπίζουμε περιγραφές καταστρεπτικών επιδημιών.με τους χαρακτηρισμούς που αφορούν αυτές τις επιδημίες υπονοούνται κατά κύριο λόγο δύο, η πανώλη και η λέπρα. Σήμερα αναγνωρίζουμε μεταξύ αυτών δύο σαφώς διαχωρισμένες, μέσο ορισμένων ερεθισμάτων προκαλούμενες, μολυσματικές νόσους. Στην αρχαιότητα αλλά και στον Μεσαίωνα κάθε επιδημική νόσος με υψηλή θνησιμότητα χαρακτηριζόταν πανώλη ή λοιμός. Επίσης το όνομα «λέπρα» αρχικά ήταν ένας γενικός χαρακτηρισμός για κάθε είδους παραμορφωτικές δερματικές ασθένειες.

9 Γι αυτόν τον λόγο η αναδρομική διάγνωση επιδημιών που συνέβησαν κατά το παρελθόν είναι πολύ δύσκολη, αφού οι βασικές αρχές της ιατρικής διανόησης έχουν τροποποιηθεί από εποχή σε εποχή. Η ίδια ασθένεια υπόκειται σε μία εντελώς διαφορετική παρουσίαση, όταν αυτή εξετάζεται από έναν αρχαίο Ιπποκρατικό, έναν μεσαιωνικό γιατρό ή έναν σύγχρονο βιοχημικό. Η γνωστότερη και ταυτόχρονα προτιμότερη περιγραφή λοιμού είναι αυτή του Θουκυδίδη, στην ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου: «Τέτοια λοιπόν εστάθηκε η δημόσια κηδεία τον χειμώνα εκείνο, κι όταν πέρασε ο χειμώνας αυτός έκλεισε ο πρώτος χρόνος του πολέμου. Κ ευθύς μόλις άρχισε το καλοκαίρι, εισέβαλαν οι Πελοποννήσιοι κ οι σύμμαχοι τους όπως και πρωτύτερα στην Αττική με τα δύο τρίτα της στρατιωτικής του δύναμης ο καθένας (με αρχηγό πάλι τον Αρχίδαμο, γιο του Ζευξίδαμου, βασιλιά των Λακεδαιμονίων), κι αφού έκαμαν στρατόπεδο άρχισαν να ρημάζουν τον τόπο συστηματικά. Αλλά πριν περάσουν πολλές ημέρες από την ώρα που μπήκαν στην Αττική, πρώτο φανερώθηκε η αρρώστια στην Αθήνα, αρρώστια που λένε βέβαια πως έπεσε κι άλλοτε σε πολλούς τόπους, γύρω στη Λήμνο και αλλού, αλλά πουθενά δεν θυμούνται να παρουσιάστηκε τόσο φοβερή, ούτε να χάλασε τόσους ανθρώπους. Γιατί δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα ούτε οι γιατροί που κοίταζαν τους τούς αρρώστους στην αρχή, γιατί δεν ήξεραν τη φύση του κακού, κι αυτοί οι ίδιοι πέθαιναν σε μεγαλύτερη αναλογία όσο περισσότερο τους πλησίαζαν, ούτε καμία άλλη ανθρώπινη τέχνη κι όλες οι παρακλήσεις που έκαναν στους ναούς κι όσα προσκυνήματα στα μαντεία κι άλλα τέτοια, ήταν όλα του κακού και στο τέλος τα παράτησαν κι αυτά, γιατί τους χαράκωσε το κακό». Η επιδημία του 429 π.χ, από την οποία νόσησε ο ίδιος ο Θουκυδίδης και ο Περικλής και έπεσαν θύματα χιλιάδες Αθηναίοι, περιγράφτηκε από τον Θουκυδίδη πολύ εμπεριστατωμένα : «Ο χρόνος εκείνος, όπως το

10 παραδέχονταν όλοι, ήταν εξαιρετικά ελεύθερος από άλλες αρρώστιες κι αν κανείς πριν από αυτήν ήταν κάπως ανήμπορος όλα ξεκαθάριζαν πως ήταν αυτή. Τους άλλους όμως που δεν είχαν καμία φανερή αιτία κακοδιαθεσίας, έξαφνα, ενώ ήταν πρωτύτερα εντελώς γεροί τους έπιαναν πρώτα δυνατές θέρμες στο κεφάλι, κοκκίνιζαν τα μάτια τους κ ερεθιζόταν πολύ, κι απ την αρχή άναβαν και μάτωναν τα μέσα τους, ο φάρυγγας και η γλώσσα, κι η αναπνοή τους έβγαινε παράξενη και βρωμούσε. Έπειτα απ αυτά άρχιζε δυνατό φτάρνισμα και βραχνάδα και σε λίγο κατέβαινε στο στήθος το πάθημα, με δυνατό βήχα, κι όταν πιανόταν από την καρδιά της έδινε μία και τη γύριζε ανάποδα, κι έβγαινε χολή από το στόμα κι από κάτω, όσων λογιών έχουν κιόλας ονοματίσει οι γιατροί, και μάλιστα με δυνατούς πόνους και τους περισσότερους τους έπιανε ξερό ρέψιμο που τους έφερνε δυνατούς σπασμούς, που σε άλλους σταματούσαν ύστερα από λίγο, σε άλλους κρατούσαν μέρες ολόκληρες. Και σ όποιον τ άγγιζε από έξω, το κορμί του αρρώστου δεν ήταν ούτε υπερβολικά ζεστό, ούτε υγρό, αλλά κοκκινωπό, μελανιασμένο, γεμάτο εξανθήματα, μικρά σπυριά και πληγές. Από μέσα τους ένιωθαν τέτοια πύρα που δεν μπορούσαν να υποφέρουν να τους αγγίζουν ούτε τα πιο ψιλά και μαλακά ρούχα ή σεντόνια ή οτιδήποτε άλλο και την πιο μεγάλη ανακούφιση θα ένιωθαν αν μπορούσαν να ριχτούνε μέσα σε κρύο νερό. Και πολλοί από όσους δεν είχαν κανένα να τους κοιτάξει έκαναν αυτό ακριβώς, πέφτοντας μέσα σε πηγάδια βασανισμένοι από αδιάκοπη και ανυπόφορη δίψα και το ίδιο έκανε είτε έπιναν πολύ είτε λίγο. Και πάνω από όλα και χωρίς αναπαμό ήταν η στεναχώρια που δεν μπορούσαν να βρουν ανακούφιση με τίποτα και ούτε μπορούσαν να κοιμηθούν. Το σώμα όμως, όσο καιρό ήταν η αρρώστια στο κρίσιμο στάδιο της δεν μαραινόταν, αλλά άντεχε στο βάσανο περισσότερο από ότι θα μπορούσε κανείς να περιμένει, έτσι που πέθαιναν οι περισσότεροι ύστερα από εννιά ή εφτά μέρες από τη μέσα τους κάψα, χωρίς να έχει εντελώς εξαντληθεί η

11 δύναμη τους, ή αν ξέφευγαν αυτό το στάδιο κατέβαινε ύστερα το κακό κατέβαινε στη κοιλιά, γέμιζαν πληγές και αφού τους έπιανε δυνατή και ασταμάτητη διάρροια, πέθαιναν οι περισσότεροι στο δεύτερο αυτό στάδιο από την εξάντληση. Και το κακό περνούσε από όλο το κορμί, μια και είχε στερεωθεί στην αρχή στο κεφάλι και προχωρούσε από πάνω προς τα κάτω, κι αν κανείς σωζόταν από τα χειρότερα, φανερωνόταν τούτο επειδή έπιανε πια τις άκρες γιατί έπεφτε και στα γεννητικά όργανα και στις άκρες των χεριών και των ποδιών, και πολλοί που συνήλθαν έμειναν χωρίς αυτά μερικοί άλλοι πάλι έχασαν το φως τους ή το θυμητικό τους ενώ άντεξαν στην καθαυτό αρρώστια στην αρχή και ξέχασαν μόλις σηκώθηκαν ποιοι ήταν οι ίδιοι και δεν γνώριζαν ούτε τους πιο στενούς συγγενείς και φίλους τους». Μετά το πρώτο ξέσπασμα το 430/429 π.χ ο λοιμός αναζωπυρωνόταν συνεχώς μέχρι το 425 π.χ Ο «αττικός λοιμός» ονομαζόμενος και «λοιμός του Θουκυδίδη», έχει δεχτεί ποικίλες εξηγήσεις. Είναι πολύ πιθανό να πρόκειται για μια επιδημία ευλογιάς ή εξανθηματικού τύφου. Δεν μπορεί επίσης να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο οι δύο επιδημίες να μαίνονταν η μία δίπλα στην άλλη ανάμεσα στους Αθηναίους και στους επυλίδες που είχαν στριμωχθεί ασφυκτικά μέσα στην πολιορκημένη πόλη. Είναι όμως σίγουρο ότι δεν επρόκειτο για πραγματική βουβωνική πανώλη. Επίσης ο «λοιμός του Αντωνίνου» στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία τον δεύτερο μετά χριστιανικό αιώνα δεν υπήρξε πραγματικά πανώλη, αλλά μάλλον επιδημία ευλογιάς ή εξανθηματικού τύφου. Αντίθετα ο «λοιμός του Ιουστινιανού», ο οποίος λυμάνθηκε την Ευρώπη και τη Μ. Ασία από το 531 έως το 580 μ. Χ., περιγράφτηκε τόσο σαφώς από το βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο, ώστε η διάγνωση «βουβωνική πανώλη» μπορεί να τεθεί με βεβαιότητα. Η επιδημία προκάλεσε το 542 μ. Χ. κατά τη

12 διάρκεια τεσσάρων μηνών μόνο στην Κωνσταντινούπολη τον θάνατο περισσοτέρων από ανθρώπων. Σχετικά απλή είναι μία μεταγενέστερη διάγνωση, όταν στα κείμενα γίνεται λόγος για έναν τριταίο πυρετό που παρατηρήθηκε σε κάποια ελώδη περιοχή τότε πρόκειται αναμφίβολα για ελονοσία. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για την περιγραφή της λύσσας ύστερα από δάγκωμα λυσσασμένου σκύλου την οποία μας έχει δώσει ο γιατρός Ποσειδώνιος. Σε πλήρη αντίθεση με το υψηλό πολιτισμό των Ρωμαίων, ιδιαίτερα όσον αφορά την προσφορά τους στον τομέα της υγιεινής των πόλεων βρίσκεται η έλλειψη μέριμνας απέναντι στις επιδημίες. Όλες οι προσπάθειες για καταπολέμηση των επιδημιών παρέμειναν χωρίς μόνιμα αποτελέσματα. Αυτό οφειλόταν ιδιαίτερα στο ότι σε ολόκληρη την Αρχαιότητα κανείς δεν προώθησε την υπόθεση του μιάσματος των Ιπποκρατικών : Μαζί με άλλες περιβαλλοντολογικές επιδράσεις η μόλυνση του αέρα (μιάσματα) πρέπει να ήταν η αιτία των επιδημικών νοσημάτων. Αυτή η αρχαιότατη επιστημονική θεωρία της επιδημίας παρέμεινε με κάποιες τροποποιήσεις καθοδηγητική για πολλούς αιώνες και ξεπεράστηκε τελειωτικά μόνο με την σύγχρονη Μικροβιολογία. Οι θεωρίες που ήδη στην αρχαιότητα παρουσιάστηκαν σποραδικά και αφορούσαν τους επανεμφανιζόμενους νοσογόνους παράγοντες, δεν είχαν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα για την αντιμετώπιση τους. Αλλά τι γίνεται στην Ελλάδα των μετέπειτα χρόνων? Με το θέμα αυτό θα ασχοληθούμε στα επόμενα κεφάλαια της εργασίας μου.

13 ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στον Μεσαίωνα διότι την εποχή αυτή υπήρξαν επιδημίες που προκάλεσαν πραγματική εξολόθρευση των ανθρώπων. Η Ιατρική κατά το Μεσαίωνα είχε κατά ένα μέρος το κύρος μιας επιστήμης και κατά το υπόλοιπο ήταν, αφενός χειρονακτική ενασχόληση και αφετέρου εφαρμοσμένη θεολογία. Οι ασθένειες προέρχονταν από το θεό, ο οποίος είναι μεν εξ ορισμού πανάγαθος, αλλά οι αμαρτίες των ανθρώπων δεν του αφήνουν άλλη επιλογή... Oι λοιμοί, οι μεταδοτικές θανατηφόρες επιδημίες, για όσους τις έζησαν μέσα σε εποχές σκοτεινές, παραδομένες στην άγνοια και τη θρησκοληψία, αντιπροσώπευαν πάντα το «σημάδι» των έσχατων ημερών, το τέλος του κόσμου, τη δεύτερη παρουσία και όλες τις συναφείς ιδεοληψίες, με τις οποίες ελεγχόταν η κοινωνία. Κατά την εξέλιξη των επιδημιών επικρατούσε ατμόσφαιρα πανικού και παράνοιας, πολύ ευνοϊκή για την εκκόλαψη πλήθους άλλων αγριοτήτων, άσχετων με το φυσικό αποδεκατισμό των πληθυσμών από την αρρώστια. Βασανισμοί, εκτελέσεις, διώξεις, βίαιη αρπαγή περιουσιών και εξουσίας... Ο τρόμος του θανάτου, οι δεισιδαιμονίες και οι ανεξέλεγκτες καταστάσεις προσέθεταν πάντα στα θύματα της αρρώστιας και πλήθος άλλες απώλειες, προξενούσαν τεράστιες αλλαγές. H πανώλη ή «μαύρος θάνατος», ο χειρότερος λοιμός της ιστορίας, που τον 6 ο μ.x. αιώνα σκότωσε 100 εκατ. ανθρώπους στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τον 14 ο, περνώντας από την Ασία στο Βυζάντιο και στη δυτική Ευρώπη, εξόντωσε το μισό ευρωπαϊκό πληθυσμό και το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, άλλαξε ριζικά την κοινωνική ζωή. Ευνόησε τη φυγή προς την ύπαιθρο και τα μοναστήρια (το διηγείται ο Βοκκάκιος στο

14 «Δεκαήμερο»), ενθάρρυνε ένα κύμα διωγμών κατά των Εβραίων και των μαγισσών. Πόλεις ολόκληρες ερήμωσαν, νέοι ιδιοκτήτες και ιδιοκτησίες εμφανίστηκαν, τα εργατικά χέρια ήταν δυσεύρετα, οι φόροι δυσβάσταχτοι, τα λιμάνια της Μεσογείου έχασαν τη δύναμή τους και το προβάδισμα πήραν εκείνα της βόρειας Ευρώπης, οι οικονομικές σχέσεις άλλαξαν. Στο Βυζάντιο επεκτάθηκε αυτή η επιδημία πανούκλας (λοιμού) περί το έτος 1347, όταν η κοινωνία εκεί βρισκόταν για άλλη μια φορά σε έντονες θρησκευτικές και εμφυλιοπολεμικές συγκρούσεις. Ο θάνατος σημαντικών παραγόντων της μιας ή της άλλης πλευράς προβαλλόταν από τους αντιπάλους ως «σαφές θεϊκό μήνυμα»... Προφανώς, μήνυμα μέσω των ψύλλων των αρουραίων, οι οποίοι είναι και οι φορείς αυτής της επιδημικής θανατηφόρου ασθένειας. H δεύτερη έκρηξη του «μαύρου θανάτου», το 17 ο αιώνα, ήταν καθοριστική για την κυριαρχία νέων δυνάμεων, όπως η Γαλλία και η Αγγλία, στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και την παρακμή της Iσπανίας, που αποδεκατίστηκε από την αρρώστια. Όποτε ενέσκηπταν θανατηφόρες επιδημίες, οι εκκλησιαστικοί κύκλοι υπενθύμιζαν τις αμαρτίες στις οποίες είχαν περιπέσει οι άνθρωποι και

15 περίμεναν να παρέλθει ένα εύλογο χρονικό διάστημα για να αρχίσει η τέλεση δοξολογιών, λιτανειών κλπ. Εκεί περίπου άρχιζε να υποχωρεί και η επιδημία, οπότε ήταν αυταπόδεικτο πλέον ότι οι μετάνοιες και οι προσευχές όσων επέζησαν είχαν εισακουστεί αρμοδίως και το μόνο που απέμενε ήταν να τοποθετηθούν σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις «στήλες της πανούκλας», ως δείγμα ευγνωμοσύνης των επιζώντων για τη θεϊκή εύνοια. Για τον επιστήμονα Alexandre Yersin (Υερσέν, Γερσέν, ), ο οποίος παρασκεύασε το εμβόλιο που εξαφάνισε αυτή τη φοβερή ασθένεια, ζήτημα είναι να υπάρχει έστω μία στήλη ευγνωμοσύνης σε όλη την Ευρώπη! Από όλες τις επιδημίες μία στιγμάτισε την ανθρωπότητα για πάντα. Ο «Μαύρος Θάνατος» Λένε ότι οι καλύτερες ιστορίες τρόμου είναι οι αληθινές και ο Μαύρος θάνατος ήταν ο καβαλάρης που ήρθε τρέχοντας στο Μαύρο Άλογο, ήταν ο Μαύρος Γίγαντας που ξεπρόβαλε μακριά από την κοιλάδα ή ήταν ο Μαύρος κομήτης που οι περισσότεροι έλεγαν ότι είχαν δει να διασχίζει τον ουρανό. Άπειροι θρύλοι και μύθοι συνόδευσαν το θανατικό στα μέσα του 14ου αιώνα. Σε ένα πράγμα όμως υπήρχε γενική σύμπτωση απόψεων: η εξάπλωση της επιδημίας στην πενταετία ήταν μια ατέλειωτη καταστροφή για ολόκληρο τον κόσμο. Οι επιδημίες δεν ήταν άγνωστες στο Μεσαίωνα. Όμως, ο Μαύρος Θάνατος που έζωσε την Ευρώπη την τριετία δεν ήταν μια ακόμη επιδημία στις τόσες ή και σε όσες θα επακολουθούσαν. Ηταν μια

16 γενική καταστροφή του πληθυσμού της Ευρώπης, αφού το 1/3 των κατοίκων πέθανε από την εξάπλωση της πανώλης. Ποντίκια και ψύλλοι, γνώριμοι έως συγκάτοικοι στο ανθρώπινο περιβάλλον, ευθύνονταν για τη μετάδοση της νόσου που ταξίδεψε με πρωτότυπους τρόπους από την κεντρική Ασία μέχρι τα λιμάνια της Μεσογείου και στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Η αρρώστια βρήκε, όπως ήταν φυσικό, την κοινωνία της εποχής απροετοίμαστη. Παραδομένοι στη θρησκοληψία, στις προλήψεις και στις πνευματιστικές νοοτροπίες, οι άνθρωποι έλπιζαν μόνο να τύχουν της Θείας Πρόνοιας. Άλλωστε, διάχυτη ήταν η αντίληψη ότι η επιδημία ήταν σταλμένη εκ Θεού, ήταν η τιμωρία Του στον αμαρτωλό βίο των ανθρώπων. Ανάλογη ήταν και η αντιμετώπιση της αρρώστιας. Λιτανείες, εκκλήσεις και προσευχές προς τη Θεία Χάρη ήταν η αρχή. Όταν όμως η εξάπλωση του Μαύρου Θανάτου γενικεύθηκε, τότε βγήκαν στους δρόμους τάγματα μαστιγωτών για να βοηθήσουν στην κάθαρση των σωμάτων και των ψυχών. Το κλίμα της παράνοιας που έχει αναπαραστήσει εκπληκτικά ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν στην Εβδομη Σφραγίδα. Μια ακόμη εκφορά αυτής της ατμόσφαιρας ήταν οι μαζικές δολοφονίες των πιο "αμαρτωλών" της γης, των Εβραίων, που εξαναγκάστηκαν σε άτακτη φυγή προς τη Λιθουανία και την Πολωνία. Η οπισθοχώρηση της αρρώστιας έδωσε έναν κόσμο διαφορετικό, όχι μόνο από την άποψη της μείωσης του φυσικού πληθυσμού. Στην οικονομία, στις σχέσεις των ανθρώπων μέσα στις κοινωνίες, τα δεδομένα είχαν προφανώς αλλάξει. Πόλεις είχαν ερημώσει, νέοι ιδιοκτήτες και νέες ιδιοκτησίες είχαν εμφανιστεί. Η εξέλιξη του χρόνου είχε ανακοπεί βίαια. Ήταν ο καβαλάρης που ήρθε τρέχοντας στο Μαύρο Άλογο, ήταν ο

17 Μαύρος Γίγαντας που ξεπρόβαλε μακριά από την κοιλάδα ή ήταν ο μαύρος κομήτης που οι περισσότεροι έλεγαν ότι είχαν δει να διασχίζει τον ουρανό; Οι θρύλοι για το Μαύρο Θάνατο, που έπληξε τον κόσμο στα μέσα του 14ου αιώνα, δεν είχαν τέλος στη μεσαιωνική Δύση. Σε ένα πράγμα όμως υπήρχε γενική σύμπτωση απόψεων: η εξάπλωση της πανώλης στην τριετία ήταν μια ατέλειωτη καταστροφή για ολόκληρο τον κόσμο. Ξεκινώντας από την Ινδία το 1337, κατέλαβε σταδιακά τη νότιο Ρωσία, την οθωμανική αυτοκρατορία, τη Μεσόγειο, την ηπειρωτική Ευρώπη και τα Βρετανικά νησιά. Ήδη στα τέλη του 1346 αρκετοί Ευρωπαίοι στα εμπορικά λιμάνια, γνώριζαν ότι η αρρώστια εξαφάνιζε τον πληθυσμό στην Ανατολή. Οι εκκλήσεις στη Θεία Πρόνοια, οι μετάνοιες, αλλά και οι φιλανθρωπίες στα μοναστήρια, στις εκκλησίες και στα ιδρύματα ξεπερνούσαν κάθε προηγούμενο. Το φαινόμενο των ανθρώπων που αυτομαστιγώνονταν έξω από εκκλησίες ή τους δρόμους πήρε τρομερές διαστάσεις στη Γερμανία. Άλλωστε, σε έναν σκοταδιστικό κόσμο που η λογική και η με επιστημονικούς όρους εξήγηση της επιδημίας ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατη, η πιο εύκολη ερμηνεία, ήταν εκείνη που απέδιδε την τρομακτική εξάπλωση της ασθένειας σε θεία καταδίκη. Η φαντασία ενός ανώνυμου Φλαμανδού κληρικού οργίασε. "Στην Ανατολή, σε μια επαρχία κοντά στην Ινδία, φρικτή και ανήκουστη καταιγίδα εξ ουρανού κατέκλυσε την περιοχή για 3 ημέρες. Την πρώτη ημέρα έπεσε βροχή από βατράχια, φίδια, σαύρες, σκορπιούς και άλλα δηλητηριώδη τέρατα. Τη δεύτερη ημέρα ακούστηκε μια βροντή και κομμάτια φωτιάς έπεσαν στη γη, ανακατεμένα με γαλαζόπετρες τεράστιου μεγέθους (καθώς έπεφταν) εξολόθρευσαν σχεδόν τα πάντα, από το μικρότερο μέχρι το μεγαλύτερο. Την τρίτη ημέρα έπεσε φωτιά από τον ουρανό που έβγαζε καπνό, η οποία σκότωσε ότι είχε απομείνει

18 ζωντανό πάνω στη γη ". Παρόμοιες αναφορές συναντά κανείς και σε άλλα χρονικά αυτής της περιόδου, πράγμα που υποδεικνύει ότι η απόγνωση των μορφωμένων της εποχής να ερμηνεύσουν το γεγονός ήταν γενικευμένη, οπότε οι πάντες προσέφευγαν σε ανάλογες προσεγγίσεις. Οι φόβοι της μετάδοσης επαληθεύθηκαν. Τον Ιανουάριο του 1348, η πανώλη έφτασε στη Γένοβα. Αλλά πως μεταδόθηκε η επιδημία σε τόσο μακρινές αποστάσεις, λαμβανομένου μάλιστα υπόψη ότι οι μετακινήσεις στο Μεσαίωνα δεν είχαν το μαζικό χαρακτήρα που έχουν σήμερα; Είναι απολύτως σίγουρο ότι η αρρώστια ταξίδεψε στους εμπορικούς δρόμους του μεταξιού και των μπαχαρικών. Από την Ανατολή, μέσω της Βαγδάτης, διέσχισε τον Τίγρη και διαμέσου της Αρμενίας έφτασε στους εμπορικούς σταθμούς που διέθεταν στην Κριμαία οι ιταλικές πόλεις. Ο Γκαμπριέλ ντε Μουσί, έμπορος της Πιατσέντσα, αναφέρει ότι μουσουλμάνοι Τάταροι, προσβεβλημένοι από τη θανατηφόρο νόσο, επιτέθηκαν στο οχυρό των Γενοβέζων στην πόλη Κάφφα (Θεοδοσία), στα παράλια της Κριμαίας στη Μαύρη Θάλασσα, επειδή τους θεώρησαν υπαίτιους της συμφοράς που τους βρήκε. Βλέπετε, οι ιταλοί έμποροι ήταν μια μικρή μειοψηφία σφόδρα αντιπαθητική τους ντόπιους εξαιτίας των δραστηριοτήτων τους και του πλουτισμού τους - ήταν και χριστιανοί. Οι Τάταροι, μολυσμένοι και ετοιμοθάνατοι, κατέληξαν να βάλουν τους καταπέλτες μπροστά στα τείχη και να εκσφενδονίσουν πτώματα μέσα στην πόλη. Πανικόβλητοι οι Ιταλοί και οι κάτοικοι έπαιρναν τα πτώματα και τα έριχναν στη θάλασσα. Ορισμένοι ανέβηκαν στις γκαλεάσσες και ξεκίνησαν για τη Μεσόγειο. Μαζί τους, βέβαια, ταξίδευε και η πανώλη, πράγμα που έγινε φανερό όταν τα πλοία έφτασαν στη Μεσσήνη της Σικελίας, τον Οκτώβριο του Ακόμη κι αν η αφήγηση του Ντε Μουσί είναι αναληθής, όπως

19 ισχυρίζεται ο ιστορικός Κώστας Κωστής, που έχει ασχοληθεί περισσότερο από οποιονδήποτε με την ιστορία της πανώλης στον ελλαδικό χώρο, το σίγουρο είναι ότι η επιδημία πραγματοποίησε αυτό το ταξίδι, από την Ανατολή προς τη Δύση, στα τέλη του Ένας σύγχρονος χρονικογράφος, μάλιστα, επιβεβαιώνει ότι τον Ιανουάριο 1348, 3 γκαλεάτσες προσέγγισαν στη Γένοβα φορτωμένες με μπαχαρικά της Ανατολής. Μόλις διαπιστώθηκε ότι οι ταξιδιώτες ήταν μολυσμένοι, τους εξανάγκασαν σ εκεί όλη η Ευρώπη δεχόταν τη μάστιγα της πανώλης. Ο Μαύρος Θάνατος ήταν γεγονός. Η λέπρα στην Ελλάδα τον Μεσαίωνα Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, η λέπρα φαίνεται ότι άνθισε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα στη Δυτική Ευρώπη. Η αντιμετώπιση της αφορούσε κυρίως την απομάκρυνση των λεπρών σε ειδικούς χώρους στα όρια των πόλεων, όπου μπορούσαν να ζητιανεύουν και να τριγυρνούν ελεύθεροι από περιοχή σε περιοχή. Η αρμοδιότητα για την ασθένεια ανήκε κυρίως στην εκκλησία και στις οικογένειες των ασθενών και οι ασθενείς θεωρούνταν πλάσματα τα οποία έφεραν κάποιας μορφής θεϊκό σημάδι ή αμαρτία. Ως εκ τούτου, συνδύαζαν το φόβο με τον υπερβατικό σεβασμό και το αρνητικό δέος με την τιμωρία. Στις αρχές του Μεσαίωνα δημιουργήθηκαν στις παρυφές των πόλεων ειδικοί χώροι, τα περίφημα λεπροκομεία όπου φιλοξενήθηκαν οι λεπροί. Οι λεπροί τους οποίους η εκκλησία θεωρούσε αμαρτωλούς, ξεκίνησαν σταδιακά να θεωρούνται απειλή για την κοινωνική ευταξία και φορείς ενός ανομολόγητου ηθικού κακού. Όταν η ασθένεια επικυρωνόταν από τον ιερέα ή κάποιο πρακτικό ιατρό της εποχής, οι λεπροί παραδίδονταν στην εκκλησιαστική αρχή, η οποία ήταν ο αρμόδιος φορέας διαχείρισης της ασθένειας. Η εκκλησία αναλάμβανε να ασχοληθεί με την αρρώστια

20 σαν αυτή να ανήκει σε μια εξωκοσμική τάξη πραγμάτων, δηλαδή στο βασίλειο του υπερβατικού και έτσι αποφάσιζε για την τύχη των λεπρών. Ο ιερέας μετέβαινε στο σπίτι των ασθενών και τους οδηγούσε, με προπορευόμενο το σταυρό και ψάλλοντας, στην εκκλησία. Εκεί, έψελναν τη νεκρώσιμη ακολουθία και μετά την ολοκλήρωση της ο ιερέας έριχνε στα πόδια των ασθενών χώμα, επικυρώνοντας έτσι το συμβολικό τους θάνατο. Οι ασθενείς θεωρούνταν νεκροί μέσα στους ζωντανούς και εγκλείονταν στο λεπροκομείο, αφού πρώτα οστρακίζονταν από την εκκλησία.

21 ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ H βαθμιαία εξάπλωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ολόκληρη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και η δημιουργία ενός ενιαίου πολιτικού χώρου, η κυκλοφορία εντός των ορίων του οποίου ήταν ελεύθερη, δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες για την εύκολη εξάπλωση επιδημιών. Επιπλέον, οι πόλεις, όπου αφθονούσαν οι αρουραίοι και οι ψύλλοι, ήταν ιδανικά εκκολαπτήρια των ασθενειών. H Κωνσταντινούπολη ιδιαίτερα, ως κομβικό σημείο των επικοινωνιών της αυτοκρατορίας, μετατρεπόταν συχνά σε σημείο εκκόλαψης και μετάδοσης ασθενειών. Οι επιδημίες συνήθως άρχιζαν τέλη Aπριλίου, έφταναν στο ζενίθ τους τον Aύγουστο και εξασθενούσαν ως τον Oκτώβριο. Πρόσφυγες από την Πάργα καταφεύγουν στα Επτάνησα. Tα παραθαλάσσια μέρη ήταν συνήθως πιο ευάλωτα στη μετάδοση της ασθένειας, καθώς τα εμπορικά πλοία που περνούσαν από λιμάνι σε λιμάνι αποτελούσαν ιδανικό μέσο εξάπλωσης επιδημικών ασθενειών. Mάλιστα, σε πολλές παραθαλάσσιες πόλεις οι πρώτοι κάτοικοι που

22 ασθενούσαν ήταν οι αχθοφόροι του λιμανιού. Oμως και οι στόλοι των διάφορων δυνάμεων αποτελούν εξίσου καλό φορέα επιδημιών και κυρίως πανώλης (πανούκλα) που ήταν η μάστιγα του καιρού, στο νησιωτικό και παράλιο χώρο. Oι ηπειρωτικές περιοχές όμως δεν έμειναν στο απυρόβλητο της ασθένειας. Tα εμπορικά καραβάνια που διέσχιζαν την αυτοκρατορία ήταν ένα ιδανικό μέσο εξάπλωσης της πανώλης, όπως και ο στρατός. Εκστρατείες, πόλεμοι, στρατόπεδα, κάστρα, φρούρια και γενικά μέρη όπου πολλοί άνθρωποι βρίσκονταν συγκεντρωμένοι σε μικρούς και ανθυγιεινούς χώρους, στους οποίους χωρίς αμφιβολία αφθονούσαν οι μαύροι αρουραίοι και οι ψύλλοι, αποτελούν ιδανικές καταστάσεις για την ανάπτυξη ασθενειών και κυρίως λοιμωδών νόσων. Γενικά, τα επιδημικά νοσήματα αποτελούσαν σύμφυτο χαρακτηριστικό κάθε μείζονος σημασίας πληθυσμιακής μετακίνησης είτε οικονομικού είτε στρατιωτικού χαρακτήρα είτε καταναγκαστικής φύσης (πρόσφυγες). H μεγάλη επιδημία που έπληξε την Κωνσταντινούπολη το 1470 αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην υποχρεωτική μετοικεσία πληθυσμών για τον εποικισμό της. Πολλές φορές είχαν κατηγορηθεί οι μουσουλμανικές αρχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από ευρωπαίους περιηγητές της εποχής για αδράνεια και για έλλειψη μέτρων κατά των επιδημιών. H υποταγή των μουσουλμάνων στο κισμέτ και η μοιρολατρία τους ως προς την αντιμετώπιση των κινδύνων και των ασθενειών τούς καθιστούσε αδρανείς απέναντι στις επιδημίες. Στην πραγματικότητα όμως το πρότυπο υγιεινής που προωθούσε η δυτική Ευρώπη, δηλαδή η εξατομίκευση της υγιεινής και η απομόνωση του μεμονωμένου ασθενή προς όφελος του συνόλου, συγκρουόταν με την ισλαμική σύλληψη της ασθένειας και την απορρέουσα από αυτήν αντιμετώπισή της. Oι μουσουλμάνοι φαίνεται ότι ήταν πιο συμφιλιωμένοι με την ιδέα του

23 θανάτου. Σε καμία περίπτωση δεν εγκατέλειπαν τα μέλη της οικογένειάς τους που είχαν προσβληθεί από επιδημική ασθένεια. Αντίθετα, μεταξύ των χριστιανών έχουν αναφερθεί πάμπολλα κρούσματα εγκατάλειψης των ασθενών. Για παράδειγμα, οι κάτοικοι της Κεντρικής Ελλάδας το 1702 και της Aρτας το 1760 αποφάσισαν να διώξουν τους πανωλόβλητους στην ύπαιθρο για να πεθάνουν μόνοι ή να αναρρώσουν εντελώς. Για τους μουσουλμάνους τα νοσοκομεία δεν είχαν λόγο ύπαρξης. Tη φροντίδα των ασθενών αναλάμβανε η οικογένεια. Επίσης, οι μουσουλμάνοι κατηγορήθηκαν από ευρωπαίους ταξιδιώτες ότι, σε αντίθεση με τους χριστιανούς που έφευγαν με κάθε μέσο από την πληττόμενη από επιδημία περιοχή, ακολουθούσαν την κορανική επιταγή για μη μετακίνηση κατά τη διάρκεια του λοιμού και παρέμεναν υπομένοντας τη μοίρα τους. Oμως η απόφαση φυγής ή όχι από την πόλη που επλήγη από την ασθένεια ήταν μάλλον θέμα οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης παρά θρησκευτικών πεποιθήσεων. Tέλος, και στις δύο θρησκευτικές ομάδες, χριστιανούς και μουσουλμάνους, διάχυτη ήταν η αντίληψη ότι ο επώδυνος θάνατος σε επιδημία εξασφάλιζε μια θέση στον παράδεισο. O Pouqueville αναφέρει ότι κατά την άφιξή του στο χωριό Φιλιάτες στην Hπειρο, πρότεινε στους κατοίκους μέτρα προφύλαξης κατά της πανώλης που έπληττε την περιοχή. H αντίδραση όμως του δερβίση απέτρεψε τους κατοίκους από την εφαρμογή τους, καθώς, όπως κήρυττε, η πανώλη ήταν μια από τις 360 πόρτες του παραδείσου, τις οποίες οι πιστοί πρέπει να βιάζονται να διαβούν. Oι χριστιανοί πάντως ευκολότερα παρέβλεπαν τέτοιου είδους θρησκευτικές επιταγές και πολ ύ γρήγορα υιοθέτησαν μια "ο σώσον εαυτόν σωθήτω" στάση.

24 ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ Ο ελλαδικός χώρος έζησε πολύ συχνά την επιδημία τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Την εποχή του Μαύρου Θανάτου, οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης, της Εύβοιας της Κρήτης, της Λήμνου, της Θεσσαλονίκης και της νότιας Πελοποννήσου γνώρισαν τη θανατηφόρο νόσο. Αν και δεν υπάρχουν σαφή ποσοστικά στοιχεία για τον αριθμό των θυμάτων, κρατάμε μόνο την αναφορά ότι στην Κύπρο χάθηκε ο μισός πληθυσμός του νησιού. Αλλά τη μεγαλύτερη έξαρση η επιδημία παρουσίασε τον 18ο αιώνα, όπου αναφέρεται και το παράθεμα: "Εις τους 1778 εγένετο μέγας χειμών εν Κωνσταντινουπόλει. Τω αυτώ έτει συνέβη και μέγα θανατικό", μεταφέρει την πληροφορία ο Σπυρίδων Λάμπρος έναν αιώνα, και πάνω αργότερα. Είναι αλήθεια ότι η Κωνσταντινούπολη αποτελούσε σταθερά την κύρια εστία της εισόδου της νόσου στον ελλαδικό χώρο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο Κώστας Κωστής στη μελέτη του για την Πανώλη, και τα οποία εκτεταμένα χρησιμοποιούμε εδώ, σε ολόκληρο τον 18ο αιώνα μόλις δεκατέσσερις χρονιές δεν θα παρουσιαστεί η επιδημία. οι σκόρπιες αλλά πολυπληθείς πληροφορίες είναι αρκετές για να συμπεράνουμε ότι η πανώλη είχε εγκατασταθεί στον ελλαδικό χώρο. Το ύψος των θυμάτων δεν αναφέρεται πάντοτε. Όμως, είναι προφανές ότι η ένταση και η θνησιμότητα που προκαλούσε η νόσος δεν ήταν πάντα ίδιες. Για παράδειγμα το 1741 ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης θα πληγεί σημαντικά. Στη φάση της έξαρσης, κατά το μήνα Ιούνιο, αναφέρονται 500 νεκροί ημερησίως. Την ίδια χρονιά η πανώλη ταξίδεψε και νοτιότερα, στην Αθήνα, με μικρότερες συνέπειες, αλλά και στη Ναύπακτο, όπου η συμφορά ήταν μεγάλη αφού η νόσος πήρε μορφή επιδημίας, αφήνοντας νεκρούς. Στο τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα, δηλαδή στη φάση εκείνη που

25 ταυτίζεται με την οικονομική αναγέννηση του ελλαδικού χώρου, παρατηρείται η μεγαλύτερη έξαρση της παρουσίας της πανώλης. Χαρακτηριστικά, μόνο δύο χρονιές δεν αναφέρεται κρούσμα της αρρώστιας σε κανένα μέρος της ελληνικής χερσονήσου. Η οικονομική άνθηση και η δημογραφική αύξηση μάλλον αποτέλεσαν παράγοντες που διευκόλυναν την εμφάνιση της αρρώστιας. Η ένταση της οικονομικής δραστηριότητας και η αύξηση της πυκν ότητας του πληθυσμού ευνόησαν κατά τα φαινόμενα τη μετάδοση της πανώλης. Επιδημία χολέρας στην Λάρισα Ο 17ος αι. άφησε έντονα τα ίχνη του στην πόλη της Λάρισας και τη γύρω περιοχή. Οι συνήθεις και οι γνωστές επιδημίες της χολέρας, τα θανατικά των χρονικών σημειωμάτων, οξύτατες και συχνές λόγω του νοσηρού κλίματος στα πεδινά μέρη, λιγόστεψαν δραστικά τον πληθυσμό Επιδημία πανώλης στην Καλαμάτα Κατά τη Β Τουρκοκρατία ( ), που εδραιώθηκε στη διάρκεια του τελευταίου Ενετοτουρκικού πολέμου ( ), η πόλη αποτελούσε το πιο πυκνοκατοικημένο από τα 24 βιλαέτια που ανήκαν στο πασαλίκι του Μοριά κι ένα από τα πιο ανθηρά εμπορικά κέντρα του. Την ίδια περίοδο μειώθηκαν οι μανιάτικες επιδρομές (αναφέρεται μία το 1723) κι αναπτύχθηκαν οι εμπορικές σχέσεις Μάνης-Καλαμάτας. Μάλιστα, παρά την επιδημία πανώλης του , ο πληθυσμός της θα φτάσει το 1820 τους κατοίκους.

Οι μεγαλύτερες επιδημίες που γνώρισε ο κόσμος

Οι μεγαλύτερες επιδημίες που γνώρισε ο κόσμος Οι μεγαλύτερες επιδημίες που γνώρισε ο κόσμος Μάθημα : Ερευνητική Εργασία (Project) Θέμα : Ασθένειες μάστιγες και επιδημίες του παρελθόντος Νατσιός Ιωάννης Α 3 Ως επιδημία (επί + δήμος) χαρακτηρίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ. Καρκίνος και ΑΙDS Βουβωνική πανώλη Ισπανική Γρίπη Η ελονοσία Έμπολα Η χολέρα Η Ευλογιά Πολιομυελίτιδα Φυματίωση Γρίπη Διάρροια

ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ. Καρκίνος και ΑΙDS Βουβωνική πανώλη Ισπανική Γρίπη Η ελονοσία Έμπολα Η χολέρα Η Ευλογιά Πολιομυελίτιδα Φυματίωση Γρίπη Διάρροια ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Καρκίνος και ΑΙDS Βουβωνική πανώλη Ισπανική Γρίπη Η ελονοσία Έμπολα Η χολέρα Η Ευλογιά Πολιομυελίτιδα Φυματίωση Γρίπη Διάρροια AIDS 25 εκατ. Θάνατοι από το 1981 έως σήμερα Το AIDS

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ. Πέμπτη 19 Νοεμβρίου Αγαπητή Κίττυ,

ΚΕΙΜΕΝΟ. Πέμπτη 19 Νοεμβρίου Αγαπητή Κίττυ, ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Αγαπητή Κίττυ, ΚΕΙΜΕΝΟ Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 1942

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία Εισαγωγή «Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα. Και όποιος έχει ελπίδα, έχει τα πάντα.» Τόμας Κάρλαϊλ Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο Ο πατέρας μου είναι γιατρός, ένας από τους καλύτερους παθολόγους που

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν διάφορα και σημαντικά προβλήματα. Ένα από αυτά είναι ο πόλεμος που έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη νερού, φαγητού και ιατρικής περίθαλψης και το χειρότερο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Κωνσταντινούπολη, 29 Μαίου 1453, Τρίτη μαύρη και καταραμένη

Κεφάλαιο 5. Κωνσταντινούπολη, 29 Μαίου 1453, Τρίτη μαύρη και καταραμένη Κεφάλαιο 5 Κωνσταντινούπολη, 29 Μαίου 1453, Τρίτη μαύρη και καταραμένη Έφτασε μια μισάνοιχτη πόρτα, ένα μικρό κενό στο χώρο και το χρόνο, σαν ένα ασήμαντο λάθος της Ιστορίας για να πέσει η Πόλη. Εκείνο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Τέσσερα ΜΠΡΟΜΠΝΤΙΝΓΚΝΑΓΚ Έπειτα από το ταξίδι του στη μικροσκοπική χώρα των Λιλλιπούτειων, ο Γκιούλλιβερ έμεινε στο σπίτι με τη γυναίκα του και τα παιδιά του αλλά πριν περάσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΨΟΥΡΗ 4 412 22 ΛΑΡΙΣΑ ΤΗΛ. 2410 627142 FAX 2410 627143 E-MAIL:GEOTEE_L@OTENET.GR Λάρισα 30-04-2009 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ Παγκόσμια ανησυχία

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημίες μετά από φυσικές καταστροφές. Εξηντάρης Ορφέας Φωτεινή Μυτιληναίου

Επιδημίες μετά από φυσικές καταστροφές. Εξηντάρης Ορφέας Φωτεινή Μυτιληναίου Επιδημίες μετά από φυσικές καταστροφές Εξηντάρης Ορφέας Φωτεινή Μυτιληναίου Σκοπός Εργασίας Η καταγραφή των επιδημιών που προκαλούνται μετά από φυσικές καταστροφές καθώς και οι τρόποι και τα μέσα αντιμετώπισης

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Εισαγωγή Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1) ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1.α Το Νοέμβριο του 1919 υπογράφηκε η συνθήκη του Νεϊγύ.πριν από την υπογραφή της συνθήκης) σελ 140 σχ.βιβλ. Β. Κατά

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Δύο Σε μια σπουδαία αρχαία πόλη που την έλεγαν Ουρούκ, ζούσε ένας νεαρός βασιλιάς, ο Γκιλγκαμές. Πατέρας του Γκιλγκαμές ήταν ο βασιλιάς Λουγκαλμπάντα και μητέρα του η

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η ΠΡΟΣΩΠΑ Μέγας Βασίλειος Γρηγόριος ο Θεολόγος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Μαυρόπους Ιωάννης Βασιλίτης 1 ος Βασιλίτης 2 ος Βασιλίτης 3 ος Γρηγορίτης 1 ος Γρηγορίτης 2 ος Γρηγορίτης 3 ος Ιωαννίτης 1 ος Ιωαννίτης

Διαβάστε περισσότερα

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.1 Ομοιόσταση 4.2 Ασθένειες 4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού 4.4 Τρόποι ζωής και ασθένειες Μάρθα Καρβουνίδου ΠΕ1404

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη.   γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό http://hallofpeople.com/gr/bio/roumi.php ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ Επιλεγμένα ποιήματα γλυκαίνει καθετί πικρό το χάλκινο γίνεται χρυσό το θολό κρασί γίνεται εκλεκτό ο κάθε πόνος γίνεται γιατρικό οι νεκροί θα αναστηθούν

Διαβάστε περισσότερα

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ονοματεπώνυμο: Βάσκο Ντά Γκάμα Χρονολογία γέννησης:3 Σεπτεμβρίου 1449 Χρονολογία θανάτου:3 Ιανουαρίου 1524 Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ανακαλύψεις: Ανακάλυψε

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Μεταδιδόµενα Νοσήµατα. Πρόληψη. Θεραπεία

Μεταδιδόµενα Νοσήµατα. Πρόληψη. Θεραπεία Μεταδιδόµενα Νοσήµατα Πρόληψη & Θεραπεία Η λογοτεχνία ως εργαλείο ευαισθητοποίησης στην πρόληψη και θεραπεία µεταδιδόµενων ασθενειών Αποσπάσµατα από «Πανούκλα» του Αλµπέρ Καµύ «Ένας βολικός τρόπος για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924

Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 Γ. ΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ενδεικτικά παραδείγµατα) Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 Με βάση τα στοιχεία που παρέχει το κεφάλαιο ΚΒ του σχολικού σας βιβλίου (σσ. 73-119) να συντάξετε έναν χρονολογικό πίνακα

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης

Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης Watermicro Πρόγραμμα Κατάρτισης Εξ αποστάσεως (Distance learning course) Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης Τάνια Αρβανιτίδου-Βαγιωνά Καθηγήτρια, ΑΠΘ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 12. Οιδίποδας Επτά επί Θήβας

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 12. Οιδίποδας Επτά επί Θήβας Ένα μωρό που το πέταξαν, γιατί κάποιος χρησμός έλεγε ότι μεγαλώνοντας θα σκοτώσει τον πατέρα του, έγινε μετά από χρόνια ο βασιλιάς της Θήβας, Οιδίποδας. Χωρίς να φταίει, έφερε καταστροφή, και το χειρότερο,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #1: Τεκμήρια ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΟΡΜΑΝΔΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΟΥ 10 ΟΥ ΑΙ. Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Μικρασιατική καταστροφή

Μικρασιατική καταστροφή Μικρασιατική καταστροφή Η εκστρατεία στη Μ. Ασία Μετά τη λήξη του Α Παγκοσμίου πολέμου οι νικήτριες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ξεκίνησαν εργασίες με σκοπό τη διανομή των εδαφών. Η απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

Ο νονός μου είναι ο καλύτερος συγγραφέας τρελών ιστοριών του κόσμου.

Ο νονός μου είναι ο καλύτερος συγγραφέας τρελών ιστοριών του κόσμου. Ο νονός μου είναι ο καλύτερος συγγραφέας τρελών ιστοριών του κόσμου. Ζητήστε του την Κοκκινοσκουφίτσα... δεν την ξέρει, τη Σταχτοπούτα ούτε αυτή την ξέρει, τη Μικρή Γοργόνα ή το λύκο και τα τρία γουρουνάκια

Διαβάστε περισσότερα

Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους,

Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους, Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους, μια γριά γυναίκα. Τ όνομά της ήταν Μαραλά. Κανένας δεν

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 28 Απριλίου 2010

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 28 Απριλίου 2010 Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 28 Απριλίου 21 Κατά την τρέχουσα περίοδο, γίνεται εβδομαδιαία ανακεφαλαίωση των επιδημιολογικών δεδομένων της χώρας μας για τη γρίπη. Κατά την εβδομάδα

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνάσιο Αγ. Βαρβάρας Λεμεσού. Τίτλος Εργασίας: Έμαθα από τον παππού και τη

Γυμνάσιο Αγ. Βαρβάρας Λεμεσού. Τίτλος Εργασίας: Έμαθα από τον παππού και τη Γυμνάσιο Αγ. Βαρβάρας Λεμεσού Σχολείο Ετος: 2013-2014 Τίτλος Εργασίας: Έμαθα από τον παππού και τη γιαγιά μου Όνομα Μαθήτριας: Νικολέττα Χρίστου Τάξη: Γ 4 Όνομα Καθηγήτριας: Σταυρούλας Ιωάννου Λεμεσός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΝΑ ΙΑΒΑΣΕΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑ ΙΟ!

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΝΑ ΙΑΒΑΣΕΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑ ΙΟ! Σφραγίδα της εγκατάστασης-υπηρεσίας ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΝΑ ΙΑΒΑΣΕΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑ ΙΟ! Υπόµνηση για γονείς και λοιπούς κηδεµόνες της διάταξης του άρθρου 34 παρ.5 εδάφιο 2 του Νόµου περί προστασίας

Διαβάστε περισσότερα

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος» Ο εγωιστής γίγαντας Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης «Αλέξανδρος Δελμούζος» 2010-2011 Κάθε απόγευμα μετά από το σχολείο τα παιδιά πήγαιναν για να παίξουν στον κήπο του γίγαντα.

Διαβάστε περισσότερα

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις 26/12/2018 Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις / Επικαιρότητα Η πόλη της Βηθλεέμ είναι ένας προορισμός μεγάλου ενδιαφέροντος όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και ιστορικού. ΘΕΜΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 HMEΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Εισαγωγικό Σημείωμα: Ο Yuval Noah Harari είναι καθηγητής Πανεπιστημίου με αντικείμενο την Παγκόσμια Ιστορία.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ

ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ Τα παιδιά του Αδάμ είναι τα άκρα ενός σώματος, Μοιράζονται όλα την ίδια ρίζα. Όταν ένα άκρο περνάει τις μέρες του

Διαβάστε περισσότερα

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!»

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!» 18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ «Σώστε με από τους φίλους μου!» Σο Ανατολικό ζήτημα, ορισμός Είναι το ζήτημα της διανομής των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία από τις αρχές του 18ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής. Αγαπητέ συνάδελφε, ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Κατ αρχάς θα πρέπει

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής. Αγαπητέ συνάδελφε, ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Κατ αρχάς θα πρέπει ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Αγαπητέ συνάδελφε, ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Κατ αρχάς θα πρέπει να σας πω ότι στο αρχείο μου έχω έγγραφη

Διαβάστε περισσότερα

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Μάρτιος 2011 Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΡΟ-ΜΑΝΩΛΗ Πολύ παλιά, αιώνες πριν, ο Negru Voda, ο κυβερνήτης της Ρουμανίας, ήθελε να χτίσει ένα μοναστήρι

Διαβάστε περισσότερα

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα»

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα» Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1 «Εμείς, τα παιδιά της Ε1 τάξης, κάναμε μερικά έργα με θέμα τους πρόσφυγες, για να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας σ αυτούς τους κυνηγημένους ανθρώπους. Τους κυνηγάει ο πόλεμος

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Όμορφος κόσμος Φροντίζουμε όλα τα πλάσματα Η Αγία Μελανγκέλ: η προστάτιδα του περιβάλλοντος Εξακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού, γεννήθηκε στα καταπράσινα δάση της Ιρλανδίας μια

Διαβάστε περισσότερα

Φανταστικά ταξίδια στο διάστημα

Φανταστικά ταξίδια στο διάστημα Φανταστικά ταξίδια στο διάστημα Ο Πότης Ράτος ζούσε στα 1880 μαζί με τη γυναίκα του και τα παιδιά του κάπου στην Ελλάδα. Λαχταρούσε να κάνει ένα ταξίδι στο χρόνο. Όχι στο παρελθόν, αλλά στο μέλλον. Και

Διαβάστε περισσότερα

Για το νέο ιό της γρίπης

Για το νέο ιό της γρίπης Για το νέο ιό της γρίπης Μετά την ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι ανεβάζει τοσυναγερμό στο 6, για τον κίνδυνο πανδημίας από τη γρίπη των χοίρων (H1N1), η ανησυχία μας κορυφώνεται κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και

Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και να καταγράψει τη διαμετακόμιση της Αφροδίτης κατά μήκος

Διαβάστε περισσότερα

Απόψε μες στο καπηλειό :: Τσιτσάνης Β. - Καβουράκης Θ. :: Αριθμός δίσκου: Kal-301.

Απόψε μες στο καπηλειό :: Τσιτσάνης Β. - Καβουράκης Θ. :: Αριθμός δίσκου: Kal-301. Απόψε μες στο καπηλειό :: Τσιτσάνης Β. - Καβουράκης Θ. :: 1953 Αριθμός δίσκου: Kal-301 http://rebetiko.sealabs.net/display.php?recid=9248 Απόψε μες, απόψε μες στο καπηλειό που τα μπουζού-, που τα μπουζούκια

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Αποστολή ειδικών οδηγιών προς τους εκπαιδευτικούς

Θέμα: Αποστολή ειδικών οδηγιών προς τους εκπαιδευτικούς ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝ Μαρούσι, 28-08 - 2009 Αριθ. Πρωτ. 2965 Α. Παπανδρέου 37 151 80 ΜΑΡΟΥΣΙ Πληροφορίες : Α. Κόπτσης Θ. Νικολόπουλος Τηλέφωνο : 210.34.42.238 210.34.43.605 Fax : 210.34.42.241

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΧΑΜΑΛΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΑΞΗ: Α 6

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΧΑΜΑΛΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΑΞΗ: Α 6 ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΧΑΜΑΛΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΑΞΗ: Α 6 Ο Γέρων Παΐσιος ή Όσιος Παΐσιος (κατά κόσμον Αρσένιος Εζνεπίδης), ήταν Έλληνας μοναχός που έζησε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.η φήμη του ως αγίου μεταξύ των

Διαβάστε περισσότερα

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι.

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΙΑΣ ΠΑΡΕΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. Αμέσως χάρηκαν πολύ, αλλά κι απογοητεύτηκαν ταυτόχρονα όταν έμαθαν ότι θα ήταν ένα

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Aφιερωμένο στην Παυλίνα Κ. για το νόστο και τη θλίψη πού έχει για το Μαγικό Ψάρι του Αιγαίου

Aφιερωμένο στην Παυλίνα Κ. για το νόστο και τη θλίψη πού έχει για το Μαγικό Ψάρι του Αιγαίου Aφιερωμένο στην Παυλίνα Κ. για το νόστο και τη θλίψη πού έχει για το Μαγικό Ψάρι του Αιγαίου Ένα Ψάρι στο Αγκίστρι Μια φορά και έναν καιρό πριν περίπου δυο αιώνες μεγάλη καταιγίδα με βροντές και αστραπές

Διαβάστε περισσότερα

Victoria Hislop: H συγγραφέας των bestseller

Victoria Hislop: H συγγραφέας των bestseller Ημερομηνία 9/5/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://mag.sigmalive.com/ Αγγελος Γεραιουδάκης http://mag.sigmalive.com/article/7339/victoria-hislop-h-syggrafeas-ton-bestseller GOOD LIFE09.05.2016 Victoria Hislop:

Διαβάστε περισσότερα

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο)

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) 18 Ιουνίου 2019 Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) Θεοτόκος / Θαύματα της Θεοτόκου 12. Παντελώς αδύνατο γιατί ήταν????????????????? Λευκωσία «Παντρεύτηκα το 1981 και μετά παρέλευση τεσσάρων χρόνων διεπίστωσα

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο: «ημέρα της αποχώρησης Αγαπημένο μου

Διαβάστε περισσότερα

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου.

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Ενότητα 1: Το σπασμένο μπισκότο. Γιάννα Ροϊλού. Τμήμα: Θεατρικών Σπουδών. Σελίδα 1 1 Σκοποί ενότητας..3 2 Περιεχόμενα ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ebola. Ενημερωνόμαστε - προετοιμαζόμαστε- προσέχουμε

Ebola. Ενημερωνόμαστε - προετοιμαζόμαστε- προσέχουμε Ebola Ενημερωνόμαστε - προετοιμαζόμαστε- προσέχουμε Οκτώβριος 2014 Πρόλογος Μια από τις τελευταίες απειλές που γέμισε έντονη ανησυχία ολόκληρο τον πλανήτη είναι η εξάπλωση του ιού Έμπολα. Μια ανησυχία

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης

Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης Σημαντικά Σημεία ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΟΝΟΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ) Η δηλούμενη επίπτωση της ελονοσίας στην Ελλάδα παρουσιάζει αυξητική τάση. Για την πενταετία

Διαβάστε περισσότερα

Το παραμύθι της αγάπης

Το παραμύθι της αγάπης Το παραμύθι της αγάπης Μια φορά και ένα καιρό, μια βασίλισσα έφερε στον κόσμο ένα παιδί τόσο άσχημο που σχεδόν δεν έμοιαζε για άνθρωποs. Μια μάγισσα που βρέθηκε σιμά στη βασίλισσα την παρηγόρησε με τούτα

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ (Σύντομη ενημέρωση από ERS - ELF) Οι οξείες λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού συστήματος περιλαμβάνουν την πνευμονία (λοίμωξη της κυψελίδας του πνεύμονα),

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΣ ΤΟΙΧΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΝΟ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ...

ΕΝΑΣ ΤΟΙΧΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΝΟ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ... ΕΝΑΣ ΤΟΙΧΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΝΟ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ... Είναι μεσημέρι και τα παιδιά του διπλανού σπιτιού βγαίνουν έξω για να παίξουν Μια στέλνουν την μπάλα από εδώ, μια από εκεί, στο τέλος όλο πάνω μου πέφτει.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΛΥΣΣΑ. «Η λύσσα οφείλεται σε ιό, ο οποίος προκαλεί θανατηφόρο λοίμωξη, η οποία μεταδίδεται

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΛΥΣΣΑ. «Η λύσσα οφείλεται σε ιό, ο οποίος προκαλεί θανατηφόρο λοίμωξη, η οποία μεταδίδεται Σωστή ενημέρωση, πρόληψη, επαγρύπνηση, όχι πανικό αλλά και εμβολιασμό ΟΛΩΝ των οικόσιτων και αδέσποτων ζώων συνιστούν ειδικοί επιστήμονες, με αφορμή την επανεμφάνιση του ιού της λύσσας στη χώρα μας μετά

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 1 - Το μυστικό της ιατρικής Σε κάθε θέμα ή επιστήμη υπάρχει πάντα ένα δεδομένο που είναι σημαντικότερο σε σύγκριση με

Διαβάστε περισσότερα

Η πορεία προς την Ανάσταση...

Η πορεία προς την Ανάσταση... Η νύχτα της Ανάστασης Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου χτυπούν χαρούμενα οι καμπάνες. Οι χριστιανοί φορούν τα γιορτινά τους και πηγαίνουν στην εκκλησία για να γιορτάσουν την Ανάσταση του Χριστού. Στα

Διαβάστε περισσότερα

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 1 2 Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 3 Τα λουλούδια χωρίς όνομα, τα έχει ο καθένας από μας, αλλά δεν το ξέρουμε. Δεν μας μαθαίνουν τίποτα και ψάχνουμε μόνοι μας άσκοπα να βρούμε κάτι, για να

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες

Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες Μία εικόνα είναι χίλιες λέξεις Έτσι έλεγαν οι αρχαίοι Κινέζοι Εμείς, οι μαθητές της Α και Β Τάξης του δημοτικού σχολείου Λισβορίου θα σας πούμε την ιστορία

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίζω Δεν ξεχνώ Διεκδικώ

Γνωρίζω Δεν ξεχνώ Διεκδικώ 2014-2015 Γνωρίζω Δεν ξεχνώ Διεκδικώ Η τουρκική εισβολή μέσα από φωτογραφίες Εργασίες από τα παιδιά του Γ 2 Το πρωί της 20 ης Ιουλίου 1974, οι Κύπριοι ξύπνησαν από τον ήχο των σειρήνων. Ο ουρανός ήταν

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

Ποιός πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια και ανά αγορά, 2017.

Ποιός πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια και ανά αγορά, 2017. Ποιός πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια και ανά αγορά, 2017 Ιούλιος 2018 Ευαγγελία Λάμπρου Δρ. Άρης Ίκκος, ISHC Ερευνήτρια - Στατιστικολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή Αγγελική Δαρλάση Το παλιόπαιδο Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή σε όλους αυτούς που οραματίστηκαν έναν καλύτερο κόσμο και προσπαθούν για να γίνει, έστω και λίγο, καλύτερος 6 «Φτώχεια δεν είναι μόνο η έλλειψη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ εμφανίζεται ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Επηρεάζεται από το ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Αξία στον ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ Άνθρωπο ΜΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Λογοτεχνίας. Χρήστος Ντούρος Γ 1

Εργασία Λογοτεχνίας. Χρήστος Ντούρος Γ 1 Εργασία Λογοτεχνίας 2. Να δημιουργήσετε ένα video ή power point, στο οποίο θα παρουσιάζετε το χρονικό του ξεριζωμού των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από την καταστροφή της Σμύρνης μέχρι την εγκατάστασή τους

Διαβάστε περισσότερα

Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού. Γιώργος Πρίμπας

Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού. Γιώργος Πρίμπας Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού Γιώργος Πρίμπας Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού. Φεύγοντας απ το λιμάνι του Περάματος για το λιμάνι των Παλουκιών της Σαλαμίνας, στο δεξί μας μέρος, βλέπουμε το νησί του Αγίου Γεωργίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ

ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ Η σημαία της Αυστραλίας αποτελείται από τρία κύρια σύμβολα, την Union Flag,το Αστέρι της Κοινοπολιτείας και το Σταυρό του Νότου. Το Union Flag θεωρείται γενικά ότι

Διαβάστε περισσότερα

ταν ήμουνα μικρή, σαν κι εσάς και πιο μικρή, ο παππούς μου μου έλεγε παραμύθια για νεράιδες και μάγισσες, στοιχειωμένους πύργους, δράκους και ξωτικά. Εγώ φοβόμουν πολύ και τότε εκείνος μου έσφιγγε το χέρι

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος φταίει; (Κυριακή του Τυφλού)

Ποιος φταίει; (Κυριακή του Τυφλού) 1 Ιουνίου 2019 Ποιος φταίει; (Κυριακή του Τυφλού) Θρησκεία / Ιερός Άμβων Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς «Και τον ρώτησαν οι μαθητές του: Διδάσκαλε, ποιος αμάρτησε, αυτός ή οι γονείς του, για να γεννηθεί τυφλός;»

Διαβάστε περισσότερα

Η γυναίκα με τα χέρια από φως

Η γυναίκα με τα χέρια από φως ΛIΛH ΛAMΠPEΛΛH Σειρά: Κι αν σου μιλώ με Παραμύθια... Η γυναίκα με τα χέρια από φως Εφτά παραμύθια σχέσης από την προφορική παράδοση Τρεις τρίχες λύκου Ζούσε κάποτε, σ ένα μικρό χωριό, ένας άντρας και μια

Διαβάστε περισσότερα

EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ

EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2014/2204(INI) 5.1.2015 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ Η πολυπόθητη μέρα για την εκδρομή μας στην Κωνσταντινούπολη είχε φτάσει! Βαλίτσες, φωτογραφικές μηχανές, τα λόγια που είχε να μάθει ο καθένας από όσους συμμετέχουμε

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Επιδηµιολογικής Επιτήρησης και Παρέµβασης

Τµήµα Επιδηµιολογικής Επιτήρησης και Παρέµβασης Τµήµα Επιδηµιολογικής Επιτήρησης και Παρέµβασης ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΪΣΜΑΝΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ) Κύρια σημεία Η δηλούμενη επίπτωση της λεϊσμανίασης στην Ελλάδα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΒΕΝΕΤΟΥΛΙΑ, Α1 ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΓΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Α1 2015-2016 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΟΡΤΣΕΡΑ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ ΠΟΥ ΈΜΕΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ον Κιχώτης και οι ανεµόµυλοι Μιγκέλ ντε Θερβάντες

Ο ον Κιχώτης και οι ανεµόµυλοι Μιγκέλ ντε Θερβάντες Ο ον Κιχώτης και οι ανεµόµυλοι Μιγκέλ ντε Θερβάντες (Ο ον Κιχώτης ήταν ένας άρχοντας πολύ φτωχός σε λεφτά αλλά πλούσιος σε φαντασία. Ζούσε στην Ισπανία, στην ξακουσµένη επαρχία της Μάντσας. Όταν έφτασε

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... τον Δάσκαλο μου, Γιώργο Καραθάνο την Μητέρα μου Καλλιόπη και τον γιο μου Ηλία-Μάριο... Ευχαριστώ! 6 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΩΤΙΤΣΑΣ - ΣΤΑΓΟΝΙΤΣΑΣ

ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΩΤΙΤΣΑΣ - ΣΤΑΓΟΝΙΤΣΑΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΩΤΙΤΣΑΣ - ΣΤΑΓΟΝΙΤΣΑΣ Copyright Συνοδινού Ράνια Follow me on Twitter: @RaniaSin Smashwords Edition ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού Ε υρώπη, 1347. Μεγάλη καταστροφή πρόκειται να χτυπήσει. Ο Μαύρος Θάνατος πλησιάζει την Ευρώπη και μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια ο πληθυσμός της θα μείνει μισός. Οι παίκτες αποικούν στις διάφορες περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Το Τελευταίο Αντίο...

Το Τελευταίο Αντίο... Το Τελευταίο Αντίο... Ελληνικά Ταφικά Έθιμα στη Σύγχρονη Εποχή Το πότε θα πεθάνεις είναι σαν το δάκτυλο του ποδιού σου... Δεν είναι στο χέρι σου! Αρκάς (Έλληνας δημιουργός κόμικς) (το) αγγελτήριο (η) εκκλησία

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

Ζούσε στην άκρη ενός χωριού που το έλεγαν Κεφαλοχώρι. Το Κεφαλοχώρι βρισκόταν στην κορυφή ενός βουνού και είχε λογής λογής κατοίκους.

Ζούσε στην άκρη ενός χωριού που το έλεγαν Κεφαλοχώρι. Το Κεφαλοχώρι βρισκόταν στην κορυφή ενός βουνού και είχε λογής λογής κατοίκους. Μέρος Α: Μια φορά και ένα καιρό ζούσε στην εξοχή, ένας κύριος κοντός, με μικρά χέρια και πόδια, ο κύριος Λαιμός. Είμαι ο Κύριος Λαιμός Ζούσε στην άκρη ενός χωριού που το έλεγαν Κεφαλοχώρι. Το Κεφαλοχώρι

Διαβάστε περισσότερα