Κοντά στον Χριστό υπερβαίνονται οι κρίσεις. Περίοδος Β Έτος 3 ο Τεύχος 3 6 ο Δεκέμβριος 2013

Transcript

1 ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΟΛΕΩΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου ΕΝΤΥΠΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ Ι.Ν. Αγ. Αντωνίου Περίοδος Β Έτος 3 ο Τεύχος 3 6 ο Δεκέμβριος 2013 Ἡ γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως ἐν αὐτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες, ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο σὲ προσκυνεῖν, τὸν Ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, καὶ σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν, Κύριε δόξα σοι. Ευφρόσυνα Χριστούγεννα & Ευτυχισμένο το νέο Έτος 2014 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ Κοντά στον Χριστό υπερβαίνονται οι κρίσεις 213 Το βαθύτερο νόημα της εορτής των Χριστουγέννων 214 «Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου» 215 Πως πρέπει να παίρνουμε το «Αντίδωρο και τι πρέπει να ξέρουμε 217 Εορταστικές Μουσικές Εκδηλώσεις 218 Από την ζωή της Ενορίας 219 Ο Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης 220 Οι Εφημέριοι της Ενορίας μας το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο η Ερανική Επιτροπή & η Φιλόπτωχος Αδελφότης Εύχονται σε όλους Ευλογημένα Χριστούγεννα & Ευτυχισμένο το νέο Έτος 2014 Κοντά στον Χριστό υπερβαίνονται οι κρίσεις Του Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας & Χερρονήσου κ.κ. Νεκταρίου Χριστός Γεννάται, ο εκ Παρθένου αγίας Σαρκωθείς, Αυτός που έλαβε δούλου μορφήν, για να μας ελεήσει δωρεάν. Η Σαρκωθείσα αγάπη του Χριστού είναι γλυκύτερη της προσκαίρου ζωής. Αυτή, όπως λέγει ο νέος Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, όλα τα μεταβάλλει, τα διορθώνει, τα αγιάζει. Γι αυτό ποθούμε να είμαστε μαζί Του. Και όταν είμαστε με τον Χριστό ζούμε με όλους και με όλα, εξαφανίζεται η μοναξιά μας, δεν υπάρχει άγχος, αρρώστια, κόλαση. «Φάτνην ὁρῶ καί βρέφος καί σπάργανα, λοχόν Παρθένου τῶν χρειῶν ἔρημον, ὅλα πτωχεία ἐχόμενα, ὅλα πενίας γέμοντα Ὦ πενία, πλούτου πηγή, ὦ πλοῦτε ἀμέτρητε πενίας πρόσχημα φέρων. Ἐν φάτνῃ κεῖται καί τήν οἰκουμένην σαλεύει». Τι, λοιπόν κι αν φαίνονται ανυπέρβλητα τα προβλήματά μας; Τι κι αν βιώνουμε λιμούς, πολέμους, φόβους για τα επερχόμενα; Η Θεϊκή Του αγάπη και πτωχεία υπερβαίνει τα πάντα, ακεραιώνει τα ολέθρια λάθη, τις ποικίλες κρίσεις μας, δίδει διεξόδους σωτηρίας. Γιατί μόνο με τον Χριστό υπερβαίνονται οι κρίσεις, φεύγει το σκοτάδι και η σκιά του θανάτου και διαυγάζει η Ανατολή των Ανατολών.

2 Σ ε λ ί δ α 214 Αυτήν την Ανατολή ιερουργούμε και προσδοκούμε, μία Οικουμένη της ενότητος, της καταλλαγής, της δικαιοσύνης και της αγάπης, την Οικουμένη των Χριστουγέννων, της Μεγάλης Εκκλησίας, που είναι το όραμα του Πατριάρχου μας. Η εόρτιος αυτή κοινωνία μας, με όλους σας, πάντοτε μου δίδει ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση. Εύχομαι να έχετε γεννήσεις πολλές εν Χριστώ στην αιωνιότητα, δωρήματα κρείττονα και εχόμενα σωτηρίας. Το βαθύτερο νόημα της εορτής των Χριστουγέννων Επιμέλεια: Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης Στις 25 Δεκεμβρίου, λοιπόν, οι ειδωλολάτρες λάτρευαν τον θεό Ήλιο. Η Εκκλησία όρισε όμως να γιορτάζεται την ημερομηνία εκείνη η Γέννηση του Ηλίου της Δικαιοσύνης, του Χριστού. «Έτσι η εορτή των Χριστουγέννων έγινε το πλήρωμα της εορτής του ήλιου. Έγινε ο εορτασμός ενός γεγονότος που ολοκλήρωσε και επλήρωσε τη νοσταλγία, τις προσδοκίες και τις πεποιθήσεις όλων των ανθρώπων. Στα καθετί που περιλαμβανόταν στη λατρεία του Ήλιου πίστη στη ματαιότητα του κόσμου, εσωτερικό φως, νόηση, θεότητα- δόθηκε τώρα ένα όνομα: Χριστός. Τα Χριστούγεννα έτσι έγιναν η κορωνίδα όλης της νοσταλγίας της ανθρωπότητας και η άσβεστη δίψα της για νόημα και καλωσύνη» (π. Αλέξανδρος Σμέμαν). Η προσκύνηση των μάγων Ο Υιός του Θεού γίνεται άνθρωπος. Ο Υιός του Θεού πήρε την ανθρώπινη φύση και έ- γινε άνθρωπος. «Και ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν» (Ιω. 1, 14). Η ενέργεια αυτή του Θεού λέγεται θεία ενανθρώπηση. Η θεία ενανθρώπηση είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο που αμάρτησε. Ο Υιός του Θεού πήρε την ανθρώπινη φύση για να την αποκαταστήσει και να την τελειοποιήσει. Κατά τη θεία ενανθρώπηση ενώθηκε η θεία και η ανθρώπινη φύση. Ο Χριστός, λαμβάνοντας την ανθρώπινη σάρκα έγινε σε όλα όμοιος με μας εκτός από την αμαρτία. Η θεία φύση του Κυρίου με την ενανθρώπηση δεν έπαθε καμία αλλαγή, ενώ αντίθετα η ανθρώπινη φύση, χάρη στην ένωσή της με τη θεία τελειοποιήθηκε. Η ένωση αυτή είναι παντοτινή, δηλ. η ανθρώπινη φύση μένει αιώνια ε- νωμένη με τη θεία φύση στο πρόσωπο του Χριστού. Ο Χριστός, όπως αναστήθηκε και αναλήφθηκε στους ουρανούς με τη σάρκα, έτσι θα έλθει και πάλι με σάρκα να κρίνει ζωντανούς και νεκρούς. Ο Χριστός ως άνθρωπος είχε τα ανθρώπινα αδιάβλητα πάθη, όπως πείνα, δίψα, κόπο, πόνο, δάκρυ, φθορά, αποφυγή του θανάτου, δειλία, αγωνία. Όμως, ως Θεάνθρωπος δεν είχε τα διαβλητά πάθη, δηλ. εγωισμό, θυμό, σαρκικά πάθη. Ο εορτασμός των Χριστουγέννων Δεν μας είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία της Γέννησης του Χριστού, γιατί τα Ευαγγέλια δεν αναφέρουν τίποτα σχετικό. Τα Χριστούγεννα γιορτάστηκαν για πρώτη φορά στις 25 Δεκεμβρίου στη Ρώμη το 330. Σύμφωνα με το ρωμαϊκό ημερολόγιο την ημέρα αυτή γιόρταζαν οι ειδωλολάτρες τη γενέθλια ημέρα του ήλιου. Στην ειδωλολατρική αυτή γιορτή η Εκκλησία αντέταξε τη γέννηση του αληθινού φωτός, του νοητού Ηλίου της δικαιοσύνης, του Χριστού, ο Οποίος φώτισε τους ανθρώπους που βρίσκονταν στο σκοτάδι της ειδωλολατρίας. Οι μάγοι ήταν σοφοί αστρολόγοι ανατολίτες που από την ανατολή του αστέρα διαπίστωσαν τη γέννηση του Μεσσία. Σχετικά με τον αστέρα έγιναν διάφορες απόπειρες για να ταυτισθεί με κάποιο εξαιρετικό φαινόμενο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μιλούν για υ- περφυσικό φαινόμενο και για άγγελο που εμφανίστηκε σαν αστέρας. Οι μάγοι προσέφεραν δώρα στο νεογέννητο Χριστό, σύμφωνα με τη συνήθεια που είχαν στην ανατολή να μην έρχονται με άδεια χέρια στο Βασιλιά. Τα δώρα τους ήταν προϊόντα της Αραβίας. Του προσέφεραν χρυσό αναγνωρίζοντάς Τον ως Βασιλιά, λιβάνι αναγνωρίζοντάς Τον ως Θεό και σμύρνα (ένα φυσικό άρωμα που άλειφαν μ αυτό τους νεκρούς) προεικονίζοντας έτσι την τριήμερο ταφή του Κυρίου. Ο Χριστός και η ιστορία Η Αγ. Γραφή τοποθετεί στην αρχή της ιστορίας το Α και στο τέλος της το Ω. Από την άποψη αυτή ο Χριστός καλύπτει ολόκληρη την ιστορία, γιατί Αυτός είναι το Α και το Ω, η αρχή και το τέλος των πάντων, σύμφωνα με τα δικά Του λόγια: «Εγώ το Α και το Ω, ο πρώτος και ο έσχατος, αρχή και τέλος» (Αποκάλ. κβ, 13). Συνεπώς, από χριστιανική άποψη η ιστορία του κόσμου μπορεί να συνοψιστεί σε τρεις φράσεις: Ο Χριστός επρόκειτο να έρθει, ο Χριστός ήρθε, ο Χριστός θα ξαναέρθει. «Όλος ο κόσμος παλεύει για ενότητα, ειρήνη, α- γάπη. Βρίσκονται όλα αυτά όμως στην οικονομία; Στον ανταγωνισμό των εξοπλισμών; Στον ανταγωνισμό γενικά; Γίνεται όλο και πιο εμφανές πως υπάρχει μια όλο και βαθύτερη επιθυμία γι αυτό που θα φθά-

3 μια όλο και βαθύτερη επιθυμία γι αυτό που θα φθάσει αληθινά στην καρδιά της ανθρωπότητας, ως το φως της ζωής, που θα φωτίσει τα πάντα. Η «καρδιά» όμως αυτή δεν είναι κανείς άλλος από τον Ίδιο τον Χριστό. Και δεν υπάρχει κανένας άλλος δρόμος γι αυτήν την καρδιά εκτός από το δρόμο που Αυτός έδωσε με την εντολή της αγάπης» (π. Αλέξανδρος Σμέμαν). Τί γιορτάζουμε τελικά τα Χριστούγεννα; Το ότι «ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος Θεός!» Σήμερα ο Χριστός στη Βηθλεέμ γεννιέται απ την Παρθένο. Σήμερα παίρνει αρχή αυτός που δεν είχε λάβει ποτέ αρχή κι ο Λόγος του Θεού σαρκώνεται. Οι ουράνιες δυνάμεις χαίρονται κι η γη ευφραίνεται μαζί με τους ανθρώπους. Οι Μάγοι προσφέρουν τα δώρα. Οι ποιμένες το θαύμα διαλαλούν. Κι εμείς χωρίς σταματημό υμνούμε: Δόξα στον Ύψιστο Θεό, πάνω στη γη ειρήνη και αγάπη στους ανθρώπους. (Από τον Όρθρο της εορτής). Τι να σου προσφέρουμε, Χριστέ, για το ότι ήρθες στη γη σαν άνθρωπος για χάρη μας; Καθένα απ όσα δημιούργησες σου προσφέρει ασταμάτητα την ευχαριστία: οι άγγελοι τον ύμνο, οι ουρανοί το αστέρι, οι μάγοι τα δώρα, οι βοσκοί το θαύμα (που είδαν) και εμείς την Παρθένο μητέρα Σου. Εσύ, ο Θεός, που υ- πάρχεις πριν ακόμη αρχίσει ο χρόνος να μετράει, ε- λέησέ μας. (Από τον Εσπερινό της εορτής). Χρόνια πολλά & ευλογημένα!!! «Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου» Συμβολισμοί της Εικόνας της Γεννήσεως Του κ. Ανδρέα Χρονάκη Υπ. Διδάκτορα Θεολογίας Προετοιμαστήκαμε όλη την Σαρακοστή των Χριστουγέννων για να εορτάσουμε το μεγάλο μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Ιησού Χριστού. Το μεγάλο και απερίγραπτο μυστήριο της Κενώσεως του Θεού. Για τη βίωση αυτού του υπέρλογου μυστηρίου μας καλεί η Εκκλησία σε προετοιμασία. Σ ε λ ί δ α 215 Μα δεν είναι μόνον η νηστεία που συμβάλλει στην προετοιμασία αυτή αλλά και το μήνυμα που στέλνει η ίδια η εικόνα της Γεννήσεως προς τον πιστό και μη! Προσκυνούμε τις εικόνες εκφράζοντας την ευλάβεια μα κυρίως αποδίδοντας την τιμή προς το εικονιζόμενο. Μα δεν πρέπει να μένουμε μόνον σε αυτό, αλλά και να προσπαθούμε να αφουγκραζόμαστε το μήνυμα που μας στέλνει η εικόνα, το οποίο είναι μήνυμα εφαρμογής. Όχι μόνο να το ακούμε, αλλά να το νιώθουμε, να το βιώνουμε και να το εφαρμόζουμε. Ξέρετε, η Εκκλησία μιλάει με όλα. Με τον ίδιο το ναό, τις ακολουθίες, τα κείμενα, την τάξη Της, την Ύπαρξή Της. Μιλάει εν σιγή και μέσω των εικόνων Της. Θα προσέλθουμε την ημέρα των Χριστουγέννων για να βιώσουμε ουσιαστικά το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού και προσκυνώντας την εικόνα της θα αφουγκραστούμε το μήνυμά της να η- χεί! Ας δούμε τι «φωνάζει» η εικόνα της Γεννήσεως. Στην ενσάρκωση του Χριστού ενώνεται το κτιστό με το άκτιστο, το πεπερασμένο με το άπειρο, το έγχρονο με το άχρονο, το υλικό με το άυλο, ο Θεός με τον άνθρωπο. Στην εικόνα της Γεννήσεως πραγματικά ολόκληρη η Κτίση συμμετέχει δοξολογικά στο μυστήριο της σωτηρίας : ο υλικός κόσμος, τα ζώα, οι άνθρωποι όλων των κοινωνικών επιπέδων, οι ασώματοι άγγελοι, όλα τα είδη των όντων συμπαρίστανται στην κατ εξοχήν Επιφάνεια του Θεού. Αξίζει όμως να προσέξουμε τους συμβολισμούς της εικόνας της Γεννήσεως του Χριστού. Η Θεοτόκος Η θέση και το μέγεθος της Θεοτόκου στην εικόνα φανερώνουν την κεντρική σημασία και το ρόλο Της στο μυστήριο της Ενανθρωπήσεως. Κατέχει το μεγαλύτερο μέρος της εικόνας. Άλλωστε παρουσιάζεται ως ευχαριστιακή προσφορά του ανθρώπινου γένους προς τον Θεό. Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι απεικόνισης της Θεοτόκου: κατά τον πρώτο η Παναγία κάθεται μπροστά από την φάτνη και προσβλέπει με ήρεμο βλέμμα τον Χριστό. Με τον τρόπο αυτό συμβολίζεται το θεολογικό νόημα της ανωδύνου γεννήσεως του Χριστού και κατ επέκταση η αειπαρθενία της Θεοτόκου. Δίνεται έμφαση με τον τρόπο αυτό στη Θεότητα του Βρέφους και στον υπερφυσικό χαρακτήρα της Γεννήσεως. Κατά τον δεύτερο, η Θεοτόκος είναι ανακεκλιμένη σε κλίνη και εδώ τονίζεται ο ανθρώπινος χαρακτήρας της Γεννήσεως.

4 Σ ε λ ί δ α 216 Το βόδι και ο όνος Η παρουσία των δύο ζώων αυτών στη Γέννηση αναφέρεται στο απόκρυφο ευαγγέλιο του Ματθαίου ως εκπλήρωση της προφητείας του Ησαΐα: «έγνω βους τον κτησάμενον και ονος την φατνην του κυριου αυτου. Ισραηλ δε με ουκ ε- γνω, και ο λαος με ου συνηκεν». Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης παραλλήλίζει το βόδι με τους Ιουδαίους, που είναι δεμένοι με τον Νόμο και τον όνο με τους ειδωλολάτρες που σηκώνουν το βαρύ φορτίο της ειδωλολατρίας. Ο Ιωσήφ Στις πιο αρχαίες εικόνες ορισμένες φορές κοιτάζει προς την Παναγία και το Βρέφος, ενώ σε άλλες γυρνά με έμφαση το κεφάλι προς την αντίθετη κατεύθυνση ως ένδειξη δέους και σεβασμού. Στη μεταγενέστερη εικόνα, η θέση του Ιωσήφ έχει παγιωθεί έξω από την φάτνη. Συχνά παρουσιάζεται μπροστά του ένας γέρος, καμπουριαστός βοσκός, που συμβολίζει το διάβολο, ο οποίος πειράζει τον Ιωσήφ θέτοντάς του αμφιβολίες για το αν η Παναγία είναι παρθένος ενώ γέννησε. Ο Ιωσήφ έτσι γίνεται το σύμβολο της πάλης ανάμεσα στη λογική και το θαύμα και την πρόκληση για πίστη σε κάτι που «νικά τους όρους της φύσης». Οι μαίες και το λουτρό του Θείου Βρέφους Στο απόκρυφο ευαγγέλιο του Ματθαίου αναφέρονται δύο μαίες, οι οποίες ονομάζονται από την βυζαντινή εικονογραφία Μαία και Σαλώμη. Σύμφωνα με την παράδοση και το απόκρυφο του Ματθαίου, η Μαία έγινε μάρτυς της παρθενίας της Παναγίας και η Σαλώμη, ως άλλος άπιστος Θωμάς, ζητά να αγγίξει για να πιστέψει. Τότε το χέρι της ξηραίνεται και θεραπεύεται μόνον όταν αγγίξει τα σπάργανα του Θείου Βρέφους. Στο θέμα του λουτρού του Θείου Βρέφους σημειώνουμε δύο συμβολισμούς : (α) ότι η κένωση της ενσαρκώσεως σήμαινε ότι ο Χριστός λάμβανε όλα τα χαρακτηριστικά των ανθρώπινων βρεφών, άρα και την ανάγκη του λουτρού και (β) ότι η Γέννηση του Χριστού έπρεπε να είναι εξίσου καθαρή και με τη σύλληψή Του και ότι δεν μπορεί να έχει ανάγκη λουτρού αυτός, ο οποίος ήρθε για να καθαρίσει τον κόσμο από το στίγμα του προπατορικού αμαρτήματος. Το άστρο Το άστρο της Βηθλεέμ, καθώς συνδεόταν με την προσκύνηση των μάγων, αρχικά έλειπε από την εικόνα των Χριστουγέννων. Ωστόσο, σταδιακά τοποθετείται ως σύμβολο του Νέου Αστέρος, του Χριστού. Το αστέρι υπενθυμίζει την Προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης «ανατέλλει αστρον εξ Ιακώβ» ως προεικόνιση του Χριστού. Σε ορισμένες εικονογραφικές περιπτώσεις τοποθετείται και μέσα στη φάτνη, για να δηλώσει την κένωση του Χριστού. Σε κάποιες εικόνες εμφανίζεται με τρεις ακτίνες για να δηλώσει την αγία Τριάδα, κοινή ενέργεια της οποίας αποτελεί η Ενσάρκωση. Οι άγγελοι Εισάγονται σχετικά αργά στην εικόνα της Γεννήσεως και έχουν διπλή αποστολή: του ευαγγελισμού προς τους ανθρώπους και της δοξολογίας προς το Θεό. Ο ευαγγελισμός των ποιμένων Στην εικόνα περιλαμβάνεται και η αναγγελία στους βοσκούς. Οι βοσκοί είναι συνήθως τρεις. Είναι οι πρώτοι Ιουδαίοι που προσκύνησαν το Θείο Βρέφος, ενώ οι Μάγοι είναι οι πρώτοι εθνικοί. Είναι οι απλοί, αγράμματοι άνθρωποι σε αντίθεση με τους μορφωμένους μάγους. Οι Μάγοι Συνδέονται με τις τρεις ηλικίες της ζωής. Τα δώρα των Μάγων έχουν επίσης συμβολική σημασία. Ο χρυσός συμβολίζει το βασιλικό αξίωμα, ο λίβανος τη Θεότητα και η σμύρνα ότι πρόκειται να πεθάνει για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Το Θείο Βρέφος Αφήσαμε στο τέλος την ανάλυση του Θείου Βρέφους για να είναι και ο επίλογος αυτού του κειμένου. Ο Χριστός βρίσκεται σπαργανωμένος μέσα στο σπήλαιο. Παρατηρούμε ότι βρίσκεται μέσα στο σκοτάδι και όχι πάνω σε παχνί αλλά μέσα σε ένα ορθογώνιο κτίσμα, το οποίο είναι τάφος. Επιπλέον έτσι όπως είναι σπαργανωμένος θυμίζει περισσότερο το νεκρικό σάβανο με το ο- ποίο τύλιγαν του νεκρούς. Ο Χριστός βρίσκεται σπαργανωμένος μέσα σε έναν τάφο και μάλιστα δεν αποδίδεται σαν μωρό σε φασκιές αλλά ως ε- νήλικας σε σάβανα. Και το σκοτάδι του σπηλαίου φωτίζεται από το λευκό φως των σαβάνων και του τάφου. Ουσιαστικά με τη Γέννηση του Χριστού, με τον τρόπο που αποδίδεται συμβολίζει ταυτόχρονα και την κάθοδο του Χριστού

5 ταυτόχρονα και την κάθοδο του Χριστού στον Ά- δη! Η βυζαντινή εικόνα της Γεννήσεως διαμηνύει ότι τα Χριστούγεννα εορτάζουμε την Κένωση του Θεού. Ότι δηλαδή ο Θεός από αγάπη προς τον άνθρωπο κινείται για τη σωτηρία του και γι αυτό δέχεται να λάβει και την ανθρώπινη φύση. Να σαρκωθεί εν ελευθερία και από αγάπη για να σώσει τον άνθρωπο. Όμως η κένωση αυτή του Θεού δεν σταματά στη Γέννηση, αλλά θα συνεχιστεί και στον θάνατο και την ταφή Του. Θα καταδεχθεί τον θάνατο για να πατήσει τον Θάνατο και να τον καταργήσει. Θα καταδεχθεί την ταφή για να φωτίσει τον Άδη! Πάμφωτος ο Άδης από τότε! Έτσι, βάζοντας τον Χριστό ο εικονογράφος στον τάφο στην εικόνα της Γεννήσεως, θέλει να τονίσει ότι τα Χριστούγεννα δεν εορτάζουμε ένα γεγονός που τελέστηκε και έκλεισε. Τη Γέννηση του Χριστού καλούμαστε να τη δούμε όχι σαν κάτι κλειστό, όχι ως τέρμα αλλά ως ξεκίνημα. Ο Υιός έλαβε την ανθρώπινη φύση για να την ανακαινίσει, να την οδηγήσει στην Ανάσταση. Εκεί, στην Ανάσταση, είναι που θα αναδυθεί από τον τάφο η καινούρια ανθρώπινη φύση, η δόξα του Θεού. Στη Βηθλεέμ ξεκίνησε αυτή η πορεία για να ολοκληρωθεί στα Έσχατα. Και δεν πρόκειται για μια απλή ανάμνηση ενός γεγονότος και για μια προσμονή ενός άλλου! Η Εκκλησία γνωρίζει μόνον ενεστώτα χρόνο όταν εορτάζει! «Σήμερον»! «Σήμερον γενναται εκ Παρθένου», «Σήμερον της σωτηρίας ημων το κεφάλαιον», «Σήμερον κρεμάται επι ξυλου», σήμερα βιώνει τα Έσχατα η Εκκλησία σε κάθε Θεία Λειτουργία! Αυτός είναι και ο λόγος, ο υπέρτατος λόγος, που καλούμαστε οι Χριστιανοί να εορτάσουμε τα Χριστούγεννα. Να βιώσουμε το μήνυμα της εικόνας της Γεννήσεως, που ήδη εορτάζει την α- παρχή και τα έσχατα. Που μας καλεί ταπεινά, μυστικά, με σιωπή να νιώσουμε την δύναμη και τη δυναμική των Χριστουγέννων. Να μην τη δούμε ως τυπική εορτή! Δεν πρόκειται για ανάμνηση αλλά για βίωμα! Δεν πρόκειται για παρελθόν αλλά για μόνιμο και αμετάθετο παρόν! Παρούσα η Γέννηση, παρούσα και η Ανάσταση! Επιτρέψτε μου να κλείσω με μιαν ευχή που ίσως φανεί παράδοξη, αλλά εκφράζει το μεδούλι της εκκλησιαστικής κατανόησης και του βιώματος των Χριστουγέννων: «Χριστός γεννάται! Καλή Ανάσταση!» Σ ε λ ί δ α 217 Πως πρέπει να παίρνουμε το «Αντίδωρο» & τι πρέπει να ξέρουμε Ο Ιερός Καβάσιλας μας λέει: «Ο άρτος που διανέμεται ως αντίδωρο, έχει από πριν αγιασθεί, επειδή προσφέρθηκε στον Θεό. Όλοι οι εκκλησιαζόμενοι χριστιανοί τον δέχονται με ευλάβεια μέσα στην δεξιά κυρτή τους παλάμη και ασπάζονται το δεξί χέρι του Ιερέως που πριν από λίγο ακούμπησε και κομμάτιασε το πανάγιο Σώμα του Σωτήρος Χριστού. Επειδή αγιάσθηκε ολόκληρο, γι αυτό πιστεύεται από την Εκκλησία μας ότι το χέρι του λειτουργού μεταδίδει αυτόν τον α- γιασμό σε όσους το αγγίζουν και το ασπάζονται». Επομένως, ορισμένα βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για το αντίδωρο: - Πρέπει να μοιράζεται μέσα σε ησυχία και τάξη. - Το παίρνουμε από το χέρι του Ιερέα και όχι από το παγκάρι. - Τοποθετούμε το δεξί μας χέρι πάνω στο αριστερό και με ανοιχτή την παλάμη. - Οι ιεροψάλτες ψάλλουν ύμνους κατά την διάρκεια της διανομής, ή διαβάζουν την Θεία Ευχαριστία. - Πρέπει να είμαστε νηστικοί για να το φάμε. - Το καταναλώνουμε όλο και δεν το πετάμε πουθενά. Ούτε το ρίχνουμε στα πουλιά ή στην θάλασσα. - Μην ξεχνάμε ότι δίνεται αντί-δώρου δηλαδή αντί για το μεγάλο δώρο που είναι η Θεία Κοινωνία, αλλά και ως επιπλέον δώρο για αυτούς που κοινώνησαν. Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι ουδεμία σύγκριση πρέπει να γίνεται μεταξύ του αντιδώρου και της Θείας Κοινωνίας ή να θεωρηθεί το αντίδωρο ως «ισάξιο» της Θείας Κοινωνίας. Πιο αναλυτικά: α) Το αντίδωρο βγαίνει από τα πρόσφορα, που προσεκόμισαν και προσέφεραν οι πιστοί, προκειμένου να τελεσθεί η Θεία Λειτουργία (γι αυτό και η ονομασία «πρόσφορο», από το ρήμα προσφέρω). Το πρόσφορο ζυμώνεται με προσευχές και θυμιάματα και σφραγίζεται με τα σύμβολα του Χριστού μας ΙC XC ΝΙ ΚΑ. Γι αυτό ήδη από την παρασκευή του ενέχει ευλογία, δεν είναι κοινός άρτος. Με το που προσφέρεται στο Αγιο Βήμα, αποκτά ακόμη μεγαλύτερο αγιασμό. Τελικά, αμέσως μετά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, όπου το τμήμα του προσφόρου, που προσκομίσθηκε στο Αγιο Δισκάριο και την Αγία Τράπεζα, έγινε Σώμα και Αίμα Χριστού, παίρνει ο Λειτουργός τα

6 Σ ε λ ί δ α 218 μίσθηκε στο Άγιο Δισκάριο και την Αγία Τράπεζα, έγινε Σώμα και Αίμα Χριστού, παίρνει ο Λειτουργός τα πανέρια με το Αντίδωρο ένα-ένα και τα υψώνει εμπρός από την Αγία Τράπεζα λέγοντας «Μέγα το Όνομα της Αγίας Τριάδος». Αυτό είναι μιά προσομοίωση της πράξεως που προηγήθηκε στο «τα σα εκ των σων», όπου ο Λειτουργός ύψωσε και σχημάτισε στον αιθέρα το σχήμα του Τιμίου Σταυρού, δοξολογώντας ευγνωμονικά τον Πλαστουργό μας. Έτσι το Αντίδωρο αποκτά και μιά ακόμη ευλογία. β) Καλό είναι το Αντίδωρο να υπάρχει σε ένα πανέρι κοντά σε όσους κοινωνούν, ώστε αμέσως μετά τη Θεία Μετάληψη να λαμβάνουν ένα κομμάτι και να σπογγίζουν τα χείλη και το στόμα τους. Αυτό βέβαια κατ οικονομίαν σε πολλούς ναούς βρίσκεται στο παγκάρι. Μόνο όμως για όσους κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων. γ) Μερικοί αποζητούν το λεγόμενο «Ύψωμα». Αυτό είναι Αντίδωρο, αλλά τέτοιο κομμάτι, που να διατηρεί τη σφραγίδα του Κυρίου (IC XC ΝΙΚΑ) πάνω του. Και το θεωρούμε πιό τιμητικό. Το προσφέρει ο Ιερεύς συνήθως σε όσους ήδη είχαν προσκομίσει πρόσφορο γιά την τέλεση της Θ. Λειτουργίας, ή σε όσους τιμώνται (π.χ. Δήμαρχος του τόπου) ή σε συγγενείς ανθρώπου, του οποίου τελούμε Μνημόσυνο, προς μεγαλύτερη παρηγορία τους. Τούτο όμως δεν πρέπει να καταλήγει να γίνεται αφορμή παρεξηγήσεων. Ίδια είναι η ευλογία που παίρνουμε. Ακόμη και με τα ψίχουλα που απέμειναν στο πανέρι!! Κι όσο πιό ευλαβική και κατανυκτική και ανώτερη και εύτακτη είναι η ψυχή μας, τόσο πιό πολύ ωφελούμαστε. δ) Παίρνοντας το αντίδωρο από το χέρι του Ιερέα, συγχρόνως και επικοινωνούμε μαζί του. Τον προσεγγίζουμε. Εκείνος λουσμένος στην ιερότητα και τη θεϊκή Χάρη και οι εκκλησιαζόμενοι, που μέχρι τώρα ήταν απέναντι, κάπως απόμακροι, έρχονται και τον εγγίζουν, σα να εγγίζουν τον ίδιο το Χριστό μας. Εκείνη τη στιγμή ο Ιερέας θα δείξει μιά διακριτική οικειότητα προς κάθε ψυχή της Ενορίας του, θα τους χαιρετήσει με το όνομά τους, θα τους ευχηθεί, θα στείλει χαιρετίσματα σε κάποιον κατάκοιτο της οικογενείας κ.ο.κ. Λιτά όμως. Και χωρίς διαχύσεις ή πληθωρικά χαμόγελα ή άσχετα θέματα και καθυστερήσεις. Μέσα στο κλίμα της Λειτουργίας! ε) Αρκετές φορές από τα πρόσφορα που έφεραν οι πιστοί περίσσεψαν πολλά. Είναι ευλογία αυτό. Δείχνει πόσο οι πιστοί συμμετέχουν στο μεγάλο γεγονός της Θ. Λειτουργίας. Οι Ιερείς κρατούν ορισμένα, για να λειτουργήσουν ενδιαμέσως της εβδομάδος, και τα υ- πόλοιπα είναι επιτρεπτό να τα διοχετεύσουν σε σπίτια ευσεβών χριστιανών. Σκεφθείτε μάλιστα όταν υπάρχει πανηγύρι, πόσα περισσεύουν! Δεν είναι άτοπο να τα παραλάβουν οι πιστοί, αλλά πρέπει να παρατεθούν στο τραπέζι, όπου καθόμαστε κανονικά και κάνουμε προσευχή, τραπέζι οικογενείας, όπου όλα είναι ευλογημένα και ιερά, και έτσι το πρόσφορο, που το λαμβάνουμε ως ψωμί, προσθέτει στην ιερότητα του τραπεζιού μας. νουμε ως ψωμί, προσθέτει στην ιερότητα του τραπεζιού μας. Υπάρχει και η περίπτωση να το φρυγανίσουμε λίγο, ώστε να διατηρηθεί και να το λαμβάνουμε με το τσάϊ μας. Ομοίως και ευλογημένο τμήμα Αντιδώρου μπορούμε να φρυγανίζουμε (γιά να διατ η- ρηθεί πολλές μέρες), ώστε να λαμβάνουμε το πρωϊ κατά την προσευχή μας. Χριστουγεννιάτικη Μουσική Εκδήλωση της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας & Χερρονήσου Η Ιερά Μητρόπολη Πέτρας & Χερρονήσου σας προσκαλεί στην Χριστουγεννιάτικη Μουσική Εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2013 και ώρα 6.00 μ.μ. στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μαλίων Πεδιάδος. Η Χορωδία της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως, υπό τη διεύθυνση του Πρωτοψάλτου και Καθηγητού Βυζαντινής Μουσικής κ. Αντωνίου Πλαΐτη, Διευθυντού της Σχολής, θα ψάλει Παραδοσιακά Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Αρχιερατικός Εσπερινός και Πρωτοχρονιάτικη Μουσική Εκδήλωση στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου Την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς 31 Δεκεμβρίου 2013 στις 5.30 μ.μ. στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου της πόλεως του Αγίου Νικολάου θα τελεσθεί Πανηγυρικός Εσπερινός, χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κ.κ. Νεκταρίου. Εν συνεχεία, στην αίθουσα του Ιερού Ναού, θα γίνει η τελετή της Βασιλόπιτας επί τη ενάρξει του νέου Σωτηρίου Έτους 2014 και η Χορωδία του Ιερού Ναού υπό την διεύθυνση του Πρωτοψάλτου κ. Γεωργίου Φουλεδάκη, θα τραγουδήσει Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς και άλλα τραγούδια.

7 Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου Ι.Ν. Αγ. Αντωνίου Ι ε ρ έ ς Π α ν η γ ύ ρ ε ι ς Ι ε ρ ώ ν Ν α ώ ν Η εορτή του Αγίου Γεωργίου Την Κυριακή 3 Νοεμβρίου, εορτή της Ανακομιδής του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, πανηγύρισε ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου. Το Σάββατο στις 5.00 μ.μ. τελέστηκε ο πανηγυρικός Εσπερινός και την Κυριακή, κυριώνυμο ημέρα της εορτής, ο Όρθρος στις 7.00 π.μ. και εν συνεχεία η πανηγυρική Θεία Λειτουργία. Η εορτή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου, εορτή της Σύναξης των Αρχαγγέλων Μιχαήλ & Γαβριήλ και πασών των επουρανίων Ασωμάτων Δυνάμεων, πανηγύρισε το κλίτος του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου. Την Πέμτη στις 5.00 μ.μ. τελέστηκε ο πανηγυρικός Εσπερινός ενώ τον θείο λόγο κήρυξε ο Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης. Την Παρασκευή, κυριώνυμο ημέρα της εορτής, ο Όρθρος τελέστηκε στις 7.00 π.μ. και εν συνεχεία η πανηγυρική Θεία Λειτουργία. Τον θείο Λόγο κήρυξε ο Πρωτ. Κωνσταντίνος Κωστάκης. Η εορτή του Αγίου Νεκταρίου Το Σάββατο 9 Νοεμβρίου, εορτή του Αγίου Νεκταρίου Επισκόπου Πενταπόλεως, πανηγύρισε το ομώνυμο κλίτος του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου. Την Παρασκευή στις 5.00 μ.μ. τελέστηκε ο πανηγυρικός Εσπερινός, ενώ τέθηκε προς προσκύνηση τεμάχιο του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Νεκταρίου. Τον θείο λόγο κήρυξε ο Πρωτ. Κωνσταντίνος Κωστάκης. Το πρωί του Σαββάτου τελέστηκε ο Όρθρος και η πανηγυρική Θεία Λειτουργία, ενώ το θείο λόγο κήρυξε ο Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης. Η εορτή του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου Την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου, εορτή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, πανηγύρισε το ομώνυμο παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού του Αγίου Αντωνίου. Την Τρίτη στις 5.00 μ.μ. τελέστηκε ο πανηγυρικός Εσπερινός. Το πρωί της Τετάρτης τελέστηκε ο Όρθρος και η πανηγυρική Θεία Λειτουργία, ενώ το θείο λόγο κήρυξε ο Πρωτ. Γεώργιος Α- τσαλάκης. Η εορτή της Αγίας Αικατερίνης Την Δευτέρα 25 Νοεμβρίου, εορτή της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Αικατερίνης, πανηγύρισε το ομώνυμο κλίτος του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου. Την Κυριακή στις 5.00 μ.μ. τελέστηκε ο πανηγυρικός Εσπερινός, ενώ το θείο λόγο κήρυξε ο Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης. Το πρωί της Δευτέρας τελέστηκε ο Όρθρος και εν συνεχεία η πανηγυρική Θεία Λειτουργία. Σ ε λ ί δ α 219 Η εορτή του Αγ. Αποστόλου Ανδρέου Το Σάββατο 30 Νοεμβρίου, εορτή του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, πανηγύρισε ο ομώνυμος Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου πίσω από το Μουσείο. Την Παρασκευή το απόγευμα στις 5.00 μ.μ. τελέστηκε ο Αρχιερατικός Εσπερινός, χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας & Χερρονήσου κ.κ. Νεκταρίου. Το Σάββατο, κυριώνυμο ημέρα της εορτής, τελέστηκε ο Όρθρος στις 7.00 π.μ. και εν συνεχεία η πανηγυρική Θεία Λειτουργία, ενώ το θείο λόγο κήρυξε ο Σεβ. Μητροπολίτης Πέτρας & Χερρονήσου κ.κ. Νεκτάριος, ο οποίος αναφέρθηκε στη ζωή και το μαρτύριο του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου. μνημόσυνο του μακαριστού Εμμανουήλ Πατεράκη. Β α π τ ί σ ε ι ς Στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου Το Σάββατο 23 Νοεμβρίου η οικογένεια του Εμμανουήλ Μπινυχάκη & Αρετής Κίφτη, βάπτισαν τα παιδιά τους και τα ονόμασαν Εμμανουέλα & Χριστίνα. Το Σάββατο 23 Νοεμβρίου η οικογένεια του Νικολάου Μαρνέλλου & Ελένης Μαρκάκη, βάπτισαν το παιδί τους και το ονόμασαν Αναστασία. Ευχόμαστε στις οικογένειες ο Πανάγαθος Θεός να χαρίσει στα παιδιά τους υγεία και φώτιση. Γ ά μ ο ι Στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Την Κυριακή 3 Νοεμβρίου τελέστηκε ο γάμος του Μιχαήλ Νιωτάκη και της Παρασκευής Θεωφανούς Κουκουράκη. Την Κυριακή 10 Νοεμβρίου τελέστηκε ο γάμος του Γεωργίου Μακράκη και της Ευγενίας Αϊβαλικλή. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου Την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου τελέστηκε ο γάμος του Εμμανουήλ Κανέτου και της Ζαχαρούλας Μαργετουσάκη. Το Σάββατο 23 Νοεμβρίου τελέστηκε ο γάμος του Νικολάου Μαρνέλλου και της Ελένης Μαρκάκη. Το Σάββατο 30 Νοεμβρίου τελέστηκε ο γάμος του Αλκίνοου Μπάρδη και της Μαρίας Αντωνιάδη. Ευχόμαστε στους νεόνυμφους ευλογημένη συζυγία και κατά Θεόν ευτεκνία. Ιερά Παράκληση στην «Πορταΐτισσα» Οι Παρακλήσεις στην Παναγία την «Πορταΐτισσα» και οι ομιλίες του π. Γεωργίου Ατσαλάκη, θα αρχίσουν ξανά με το νέο έτος, την Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2013 και ώρα 5.00 μ.μ. Μαθήματα της Ψαλτικής Τέχνης Θα αρχίσουν ξανά με το νέο έτος, την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου και ώρα 4.30 μ.μ. στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου.

8 Σ ε λ ί δ α 220 Ο Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης Ανακηρύχθηκε Άγιος από την Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις 27 Νοεμβρίου 2013 Εορτάζει στις 2 Δεκεμβρίου Ο άγιος Πορφύριος ο καυσοκαλυβίτης γεννήθηκε στην Εύβοια, στον Άγιο Ιωάννη Καρυστίας, στις 7 Φεβρουαρίου του έτους Το κοσμικό του όνομα ήταν Ευάγγελος και ήταν το τέταρτο από τα πέντε παιδιά μιας φτωχής και ευσεβούς α- γροτικής οικογένειας. Ο πατέρας του αναγκάστηκε να ξενιτευτεί και εργάστηκε στην κατασκευή της Διώρυγας του Παναμά. Ο μικρός Ευάγγελος πήγε στο σχολείο μόνο για δύο χρόνια, καθώς άρχισε να εργάζεται, αρχικά σε ανθρακωρυχείο της Εύβοιας και κατόπιν σε παντοπωλεία της Χαλκίδας και του Πειραιά. Σε ένα παντοπωλείο διάβασε το βίο του αγ. Ιωάννη του Καλυβίτη και εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ, που απέκτησε μεγάλο ζήλο για το μοναχικό βίο. Σε ηλικία 13 περίπου ετών πήγε στο Άγιο Όρος και καθ οδόν γνωρίστηκε με τον ιερομ. Παντελεήμονα τον Πνευματικό, τον κατοπινό του Γέροντα. Ο Παντελεήμων τον παρουσίασε σαν ανεψιό του, για να μπορέσει να εισέλθει στην Αθωνική Πολιτεία. Ο νεαρός Ευάγγελος έζησε μαζί με το Γέρ. Παντελεήμονα και τον π. Ιωαννίκιο στην καλύβη του Αγ. Γεωργίου στα Καυσοκαλύβια. Έδειξε μεγάλο ζήλο στα καθήκοντά του, τόσο στο ναό και τη μελέτη, όσο και στις πολλές χειρωνακτικές εργασίες της καλύβης. Όπως έλεγε αργότερα ο ίδιος, δούλευε διαρκώς, για να μη μένει αργός και εφάμαρτος ο λογισμός του. Μετά από λίγο καιρό εκάρη μοναχός με το όνομα Νικήτας. Οι έντονοι ασκητικοί αγώνες του σύντομα καρποφόρησαν και απέκτησε ως δωρεά της θείας χάριτος το διορατικό χάρισμα. Παράλληλα, όμως, οι κακουχίες της ασκητικής ζωής και η σωματική εξασθένιση από τον υποπιασμό της σάρκας, τον οδήγησαν στην προσβολή από μία σοβαρή πλευρίτιδα. Χρόνια πολλά & Ευτυχισμένο το νέο έτος 2014 από τον υποπιασμό της σάρκας, τον οδήγησαν στην προσβολή από μία σοβαρή πλευρίτιδα. Αναγκάστηκε, έτσι, να εγκαταλείψει τον Άθω και σε ηλικία 19 ετών μετέβη στην Ι. Μονή Αγ. Χαραλάμπους Λευκών Ευβοίας, μέχρι να αποκατασταθεί η υγεία του. Σε ηλικία 21 ετών γνωρίστηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Σινά Πορφύριο, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την πνευματική καλλιέργεια του νεαρού μοναχού και στις 26 Ιουλίου του 1926 τον χειροτόνησε διάκονο, ενώ την επομένη, του Αγ. Παντελεήμονος, τον προεχείρισε στο βαθμό της ιερωσύνης, δίνοντάς του το όνομα Πορφύριος. Λίγο αργότερα χειροθετήθηκε Πνευματικός και διακόνησε σε διάφορες περιοχές της Εύβοιας. Μεταξύ υπηρέτησε ως εφημέριος στο Ι. Παρεκκλήσιο του Αγ. Γερασίμου στην Πολυκλινική Αθηνών, στην έρημο της Ομονοίας, όπως έλεγε ο ίδιος χαριτολογώντας. Κατόπιν δεχόταν τα πνευματικά του τέκνα στον Αγ. Νικόλαο Καλλισίων Πεντέλης, όπου από το 1955 είχε μισθώσει ένα μικρό ναΰδριο. Αργότερα εγκαταβίωσε σε μικρό οικίσκο στο Μήλεσι Ωρωπού. Χαρακτηριστικό του αγίου ήταν η μεγάλη ευσπλαχνία και βαθιά αγάπη που επιδείκνυε προς τα πνευματικά του τέκνα. Έτσι ερμηνεύεται και το πλήθος των πιστών που προσέτρεχαν να βρουν ανάπαυση και παρηγοριά κάτω από το πετραχήλι του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του η υγεία του επιδεινώθηκε ραγδαία, έχασε την όρασή του και ταλαιπωρήθηκε από έσχατη εξάντληση. Παρ όλα αυτά όμως εξακολουθούσε να προσφέρει απλόχερα τις συμβουλές και την αγάπη του στους πολυάριθμους επισκέπτες του. Κοιμήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου Καλά Χριστούγεννα & Ευτυχισμένο το 2014 ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ Μηνιαία Έκδοση Ενορίας Αγίου Γεωργίου Αγίου Αντωνίου Διευθυντής Εκδόσεως Πρωτ. Γεώργιος Ατσαλάκης Συντακτική Επιτροπή Πρωτ. Γεώργιος Ατσαλάκης, Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης κ. Ανδρέας Χρονάκης Στοιχειοθεσία Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης Έγχρωμη Εκτύπωση Βιβλιοπωλείο ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ Βιβλιοδεσία κ. Βασίλειος Δαραμούσκας κ. Σοφία Δατσέρη Ηλεκτρονική Ιστοσελίδα enoriaagiougeorgiou.blogspot.gr Επικοινωνία για Διαφημίσεις Τηλ Ε-mail enoriaagiougeorgiou@gmail.com ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ