ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Νομός Σερρών Νομός Χαλκιδικής

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευχαριστίες σελ.1 Εισαγωγή σελ.2 1. Το προφίλ της Κεντρικής Μακεδονίας: Δυναμικοί τομείς - προϊόντα υποδομές σελ Οι εξελίξεις σε Βιομηχανία και Μεταποίηση σελ Ο παραγωγικός ιστός σελ Τουρισμός: Επιδόσεις σελ Ανάλυση δυνατοτήτων - αδυναμιών, προοπτικών απειλών σελ Τριτογενής τομέας σελ Οι δείκτες ανταγωνιστικότητας σελ Ανάλυση Δυνατοτήτων Αδυναμιών Ανταγωνιστικότητα της οικονομίας σελ Συμπεράσματα σελ Δυνατότητες / Αδυναμίες, Προοπτικές / Απειλές σελ Προφίλ Νομών Κεντρικής Μακεδονίας σελ.35 Νομός Θεσσαλονίκης σελ.35 Νομός Ημαθίας σελ.43 Νομός Κιλκίς σελ.49 Νομός Πέλλας σελ.59 Νομός Πιερίας σελ.67 Νομός Σερρών σελ.71 Νομός Χαλκιδικής σελ Η επιχειρηματικότητα στην Κεντρική Μακεδονία σελ Στοιχεία μητρώων Επιμελητηρίων σελ Στοιχεία από Πρωτοδικεία Κεντρικής Μακεδονίας σελ Το εξαγωγικό προφίλ της Κεντρικής Μακεδονίας σελ Επιδοτήσεις των επιχειρήσεων της Κεντρικής Μακεδονίας σελ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΝταγωνιστικότητα σελ Εντάξεις έργων ΕΠΑΝ (στοιχεία ΕΦΔ ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ ) σελ Υπαγωγές στον Αναπτυξιακό Νόμο το 2005 σελ Προτάσεις των φορέων της Κεντρικής Μακεδονίας σελ Επισημάνσεις και συμπεράσματα του Υπουργείου Μακεδονίας Θράκης σελ Προτάσεις του Επιμελητηρίου Ημαθίας σελ Προτάσεις του Επιμελητηρίου Πιερίας σελ Προτάσεις του Επιμελητηρίου Σερρών σελ Προτάσεις του ΚΕΤΑ-ΚΕΜΑΚ σελ.133 Παράρτημα Α - Αναλυτικά στοιχεία για κάθε Νομό από Ε.Σ.Υ.Ε. Παράρτημα Β - Στοιχεία Μητρώων Επιμελητηρίων για εγγραφέςδιαγραφές επιχειρήσεων το έτος 2005

2 Ευχαριστίες Για την εκπόνηση αυτής της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν πολλά στοιχεία και δεδομένα που πολύ ευγενικά μας παραχωρήθηκαν από διάφορους φορείς και οργανισμούς της Κεντρικής Μακεδονίας. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά Το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης για την πολύ καλή ανάλυση των τομέων δραστηριότητας στην Περιφέρεια, που μας παρέδωσε Τα Επιμελητήρια της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, Επιμελητήριο Ημαθίας, Κιλκίς, Πέλλας, Πιερίας, Σερρών, Χαλκιδικής, για τα στοιχεία που μας παραχώρησαν αναφορικά με τις εγγραφές και διαγραφές επιχειρήσεων από τα μητρώα τους κατά τη διάρκεια του 2003, 2004 και 2005, καθώς και από τα μητρώα εξαγωγέων. Επίσης, πολλά και χρήσιμα ήταν στοιχεία που λάβαμε από το γραφείο της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδας (ΕΣΥΕ) στη Θεσσαλονίκη. Ιδιαίτερα πολύτιμη ήταν η βοήθεια που μας παρασχέθηκε, υπό την μορφή πληθώρας στοιχείων και πληροφοριών για τις επιδοτήσεις που δόθηκαν σε επιχειρήσεις της περιφέρειας στα πλαίσια προγραμμάτων του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και του αναπτυξιακού νόμου 3299/2004, από το ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ και τη Γραμματεία της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Τέλος, αλλά όχι τελευταία σε σπουδαιότητα, είναι τα στοιχεία που μας δόθηκαν από τα κατά τόπους Πρωτοδικεία σχετικά με τις πτωχεύσεις επιχειρήσεων στους Νομούς της Περιφέρειάς μας κατά το

3 Εισαγωγή Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα της Βόρειας Ελλάδας. Η γεωγραφική της θέση είναι ιδιαίτερα σημαντική μια και συνορεύει με τη Βουλγαρία και την FYROM από τον Βορρά, οπότε αποτελεί μια πύλη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις Βαλκανικές χώρες και κατ επέκταση με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Περιλαμβάνει επτά νομούς: Θεσσαλονίκης, Σερρών, Κιλκίς, Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας και Χαλκιδικής. Με επιφάνεια τετρ. χλμ καταλαμβάνει το 14,5% της συνολικής επιφάνειας της Ελλάδας, όντας η μεγαλύτερη σε έκταση Περιφέρεια της χώρας. Ο πληθυσμός της περιφέρειας αυξάνεται με μεγαλύτερο ρυθμό από το μέσο όρο της Ελλάδας και φτάνει τους κατοίκους (απογραφή 2001) αποτελώντας το 17,1% του πληθυσμού της χώρας. Σχετικά με την επιχειρηματικότητα στην περιοχή, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονα μια στροφή από τον δευτερογενή τομέα στον τριτογενή. Αυτό διότι πολλές επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας που δραστηριοποιούνται σε παραδοσιακούς κλάδους της μεταποίησης (ένδυση, υπόδηση) έχουν κλείσει τις παραγωγικές μονάδες που λειτουργούσαν στην Περιφέρεια για να τις μετεγκαταστήσουν κυρίως στη Βουλγαρία και την FYROM όπου το εργατικό κόστος είναι πολύ πιο χαμηλό (περίπου με αναλογία 5 προς 1) όπως και η φορολογία των επιχειρήσεων. Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύονται και από τις εγγραφές - διαγραφές επιχειρήσεων από τα μητρώα των επιμελητηρίων της περιφέρειας. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός πως το Επαγγελματικό Επιμελητήριο της Θεσσαλονίκης (το μεγαλύτερο Επιμελητήριο στην Περιφέρεια και το κατεξοχήν Επιμελητήριο του τριτογενή τομέα) είχε εντυπωσιακή αύξηση στα μέλη του. Το γειτονικό Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης μετά από δύο χρονιές (2003 και 2004) με αρνητικό ισοζύγιο εγγραφών - διαγραφών, έκλεισε το 2005 με θετικό ισοζύγιο, με τους παραδοσιακούς κλάδους της μεταποίησης πάντως να φθίνουν. Το ποσοστό ανεργίας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το α τρίμηνο του 2006 ήταν 10,3%, εντυπωσιακά μικρότερο από το 11,8% του α τριμήνου Πάντως είναι υψηλότερο από το μέσο όρο της χώρας που το α τρίμηνο του 2006 έχει πέσει στο 9,7% από το 10,4% του α τριμήνου Η βελτίωση αυτή φαίνεται πως 2

4 οφείλεται στο γεγονός πως έχουμε σημαντική αύξηση του τριτογενή τομέα ενώ ταυτόχρονα σταδιακά σταματά η «κατρακύλα» του δευτερογενή. Οι υποδομές είναι σχετικά ικανοποιητικές και βρίσκονται σε φάση βελτίωσης. Η περιφέρεια διασχίζεται από δύο κάθετους νευραλγικούς οδικούς (και σιδηροδρομικούς) άξονες, αυτόν της ΠΑΘΕ (Πάτρα Αθήνα Θεσσαλονίκη Εύζονοι) και την Εγνατία Οδό (Αλεξανδρούπολη Ηγουμενίτσα). Διαθέτει ένα διεθνές αεροδρόμιο στη Θεσσαλονίκη που το 2005 μετέφερε περί τα 4 εκατ. επιβάτες και ένα εμπορικό και επιβατικό λιμάνι, στη Θεσσαλονίκη επίσης, το δεύτερο μεγαλύτερο της χώρας, το οποίο είναι εισηγμένο στο Χ.Α.Α. Η συμμετοχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο ΑΕΠ της χώρας είναι 17,3%. Το ποσοστό αυτό είναι σε αντιστοιχία με τον πληθυσμό της Περιφέρειας σε σχέση με αυτόν της επικράτειας. Στον επόμενο πίνακα δίνονται μερικά βασικά μεγέθη της Περιφέρειας. Νομός Έκταση Πληθυσμός Εργ. Συμμετοχή σε (χλμ 2 ) Δυναμικό ΑΕΠ Ελλάδας Θεσσαλονίκης ,7 Σερρών ,2 Πέλλας ,0 Ημαθία ,1 Πιερία ,8 Χαλκιδική ,9 Κιλκίς ,6 ΣΥΝΟΛΟ ,3 3

5 1. Το προφίλ της Κεντρικής Μακεδονίας: Δυναμικοί τομείς - προϊόντα υποδομές 1.1 Οι εξελίξεις σε Βιομηχανία και Μεταποίηση Στο βιομηχανικό τομέα, στα πλαίσια του Βορειο-ελλαδικού χώρου παρουσιάζονται τα ακόλουθα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (όπως προκύπτουν από την αξιολόγηση των στοιχείων των Πινάκων που ακολουθούν): 1. Η περιοχή συγκεντρώνει 31% των βιομηχανιών της χώρας με απασχόληση άνω των 20 ατόμων (18% ο νομός Θεσσαλονίκης), 30% της απασχόλησης (16% η Θεσσαλονίκη), 27% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής (17% η Θεσσαλονίκη), 26% της προστιθέμενης αξίας (16% η Θεσσαλονίκη) και 28% των πωλήσεων (17% η Θεσσαλονίκη). Συγκριτικά, «Περιφέρεια Πρωτεύουσας» και «Υπόλοιπο Αττικής» συγκεντρώνουν 46% των βιομηχανιών, 47% της απασχόλησης, 44% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής, 46% της προστιθέμενης αξίας και 43% των πωλήσεων. Κατά συνέπεια: οι βιομηχανίες στο Βορειο-ελλαδικό χώρο είναι συνολικά υψηλότερης έντασης εργασίας και χαμηλότερης προστιθέμενης αξίας σε σύγκριση τόσο με τον εθνικό μέσο όρο όσο και με το μέσο επίπεδο των «αθηναϊκών» βιομηχανιών συγκεντρώνονται κατά 58% των μονάδων, 53% της απασχόλησης, 63% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής, 62% της προστιθέμενης αξίας και 61% των πωλήσεων στην περιοχή Θεσσαλονίκης (τα ποσοστά αυξάνονται αν συνυπολογιστεί η «δορυφορική» συγκέντρωση στο νομό Κιλκίς). Αν διευρυνθεί ο ορισμός της βιομηχανίας (στις μονάδες με απασχόληση άνω των 10 ατόμων), τα σχετικά μεγέθη του Βορειο-ελλαδικού χώρου μειώνονται ακόμη περισσότερο, με την Αττική να συγκεντρώνει τα 2/3 του κύκλου εργασιών και τη Θεσσαλονίκη να φθάνει μόνο το 12%, με παραγωγικότητα μάλιστα στα 2/3 της «αθηναϊκής». Πίνακας. Εξέλιξη του αριθμού μεταποιητικών επιχειρήσεων με περισσότερους από 10 απασχολούμενους στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Αριθμός Μεταποιητικών Επιχειρήσεων (απασχ.>10άτομα) Νομός Πιερίας Νομός Σερρών Νομός Κιλκίς Νομός Πέλλας Νομός Ημαθίας Νομός Θες/νίκης Νομός Χαλκιδικής Σύνολο

6 2. Οι βραχυπρόθεσμες τουλάχιστον μεταβολές στην οικονομική κατάσταση των βορειο-ελλαδικών επιχειρήσεων εμφανίζονται γενικά δυσμενέστερες ή λιγότερο ευνοϊκές από αυτές στο σύνολο της ελληνικής βιομηχανίας: ελαφρά υψηλότερη μεν αύξηση καθαρών παγίων και θετικότερη εξέλιξη στις μακρο-πρόθεσμες υποχρεώσεις και στο κόστος πωληθέντων αλλά λιγότερο θετική εξέλιξη στην αύξηση του συνολικού ενεργητικού και των ιδίων κεφαλαίων και σαφέστατα δυσμενέστερη εξέλιξη στις πωλήσεις, στην κερδοφορία και στην αποδοτικότητα 3. Ως προφανή «κλειδιά» αυτής της κατάστασης εμφανίζονται να είναι τα δυσμενέστερα περιθώρια μικτού και καθαρού κέρδους στη Βόρειο Ελλάδα από ό,τι στο σύνολο της χώρας, που θα πρέπει να αποδοθούν στην ύπαρξη ανελαστικών στοιχείων κόστους (π.χ. δημόσια οριζόμενες τιμές αγροτικών προϊόντων - εισροών) ή / και στην επιβάρυνση από μεταφορικό / ενεργειακό κόστος. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι παρόμοιες τάσεις εμφανίζονται και αν το δείγμα περιοριστεί στις κερδοφόρες βιομηχανικές επιχειρήσεις, ενώ στο εσωτερικό των ζημιογόνων, παρά την ταχύτερη βελτίωση πωλήσεων, συνολικού ενεργητικού και κερδοφορίας στη Βόρειο Ελλάδα, περιθώρια και αποδοτικότητα επιδεινώνονται επίσης ταχύτερα. 4. Παρά τα παραπάνω στοιχεία, η ίδρυση βιομηχανικών εταιριών στη Βόρειο Ελλάδα (και ειδικότερα στη Θράκη) είναι ταχύτερη και προσελκύει υψηλότερα κεφάλαια ανά εταιρία από ό,τι στο μέσο όρο της χώρας, προφανώς ως αποτέλεσμα ευνοϊκών συνθηκών, οι οποίες δεν μπορεί να εξαντλούνται μόνο στη χρήση των ευνοϊκών επενδυτικών κινήτρων. 5. Αν εξαιρεθούν τα «γενικής» ισχύος προβλήματα (γραφειοκρατία, κόστος χρήματος κ.λπ.), ως κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες στην ανάπτυξη μιας επιχείρησης στη Βόρειο Ελλάδα προβάλλονται οι συγκοινωνίες / επικοινωνίες, η έλλειψη κατάλληλου προσωπικού και η δυσμενής γεωγραφική θέση. Παρομοίως, σημαντικές είναι οι παρεμβάσεις στη βελτίωση της ανάπτυξης των νομών εγκατάστασης, για την ενίσχυση των εξαγωγών και στη βελτίωση των υποδομών, ενώ ως κυριότερες «απειλές» αναγνωρίζονται (πάλι με αφαίρεση των «γενικής» ισχύος παραγόντων) οι ανταγωνιστικές εισαγωγές. Πρόκειται για αναμενόμενους προβληματισμούς από επιχειρήσεις που είναι προφανώς σε μεγάλο βαθμό εξαγωγικές και εγκατεστημένες σε περιοχές με έλλειψη υλικών και άυλων υποδομών. 6. Παρά ταύτα, η «εκβιομηχάνιση» του Βορειο-ελλαδικού χώρου προχώρησε με εντονότερους από τους εθνικούς ρυθμούς σε όλη τη δεκαετία του 80 ακόμα και σε περίοδο «κρίσεων προσανατολισμού» ( ) αν και με κατά περιοχές συνολική μείωση της απασχόλησης. 7. Οι συχνά αντιφατικές διαπιστώσεις (ύπαρξη προβλημάτων αλλά και επέκταση, δυσμενή περιθώρια αλλά και θετική κερδοφορία, ελλιπείς υποδομές αλλά και εξαγωγική επίδοση) προκύπτουν ως αποτέλεσμα και της ιδιαίτερης κλαδικής διάρθρωσης της βορειο-ελλαδικής βιομηχανίας και της δια- και ενδοπεριφερειακής διαφοροποίησης: 5

7 ο κλάδος τροφίμων - ποτών είναι παντού σημαντικότερος από ό,τι στο σύνολο της ελληνικής βιομηχανίας αλλά με παραγωγικότητα εργασίας (δείκτης: ακαθάριστη αξία παραγωγής ανά απασχολούμενο) χαμηλότερη του μέσου όρου του κλάδου παντού εκτός των νομών Ημαθίας - Χαλκιδικής η κλωστοϋφαντουργία είναι ουσιαστικά συγκεντρωμένη στη ζώνη της Κεντρικής Μακεδονίας και παραγωγικότερη του μέσου όρου του κλάδου στη χώρα, ενώ ο κλάδος της ένδυσης έχει ισχυρότερη παρουσία από ό,τι στο σύνολο της χώρας τα μη μεταλλικά ορυκτά διαθέτουν έντονη παρουσία και υψηλή παραγωγικότητα σε πολλούς νομούς η βιομηχανία επίπλων είναι ο τελευταίος συγκριτικά κύριος κλάδος της βιομηχανίας στην Περιφέρεια, εντοπισμένος κυρίως σε Θεσσαλονίκη - Σέρρες. 6

8 1.2 Ο παραγωγικός ιστός Κεντρική Μακεδονία Τα βασικά χαρακτηριστικά της Περιφέρειας που συνιστούν κύρια προβλήματα ή που υποδεικνύουν αναπτυξιακές δυνατότητες και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, είναι τα ακόλουθα: 1. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (ΕΣΥΕ), η ανεργία στο σύνολο της χώρας παρουσίασε σημαντική μείωση μεταξύ Α τριμήνου 2005 και Α τριμήνου 2006 και ανήλθε στο 9,7% από 10,4%. Ειδικότερα, στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας σημειώθηκε μία εξίσου αξιόλογη μείωση του δείκτη ανεργίας την ίδια χρονική περίοδο, και το ποσοστό μειώθηκε από το 11,8% στο 10.3%. 2. η «μητροπολιτική» λειτουργία του αστικού κέντρου της Θεσσαλονίκης στα χωρικά πλαίσια της Περιφέρειας (σε πολύ μικρότερο βαθμό σε εθνική ή βαλκανική κλίμακα) που στηρίζεται στα καταλυτικά για όλη τη Β. Ελλάδα μεγέθη της μεταποίησης, των υπηρεσιών και των σχετικών υποδομών 3. η τομή στο κέντρο της Περιφέρειας των δύο βασικών μεταφορικών αξόνων της χώρας (Εγνατία, ΠΑΘΕ / σιδηροδρομική γραμμή Αθήνα - Ειδομένη) και η απόληξη στο σημείο τομής τους ενός σημαντικού ευρωπαϊκού διαδρόμου 4. η ισχυρή έστω και «παραδοσιακή» μεταποιητική βάση, με βιομηχανική δραστηριότητα έντονη, συγκρίσιμη με το μέσο Κοινοτικό όρο και ισχυρότερη από το μέσο εθνικό όρο και από την Αττική: παραγωγή του 23% του ΑΕΠ στο δευτερογενή τομέα (σε επίπεδα άνω του μέσου εθνικού όρου σε Ημαθία, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς) 5. η συγκέντρωση της βιομηχανίας στην περί τη Θεσσαλονίκη ζώνη: 2/3 των μονάδων, 3/4 της απασχόλησης, 80% του συνολικού κύκλου εργασιών 6. η παρά ταύτα χαμηλότερη παραγωγικότητα της βιομηχανίας της Περιφέρειας σε σύγκριση με το σύνολο της χώρας ή την Αττική, οφειλόμενη σε μεγάλο βαθμό στα χαρακτηριστικά, κυρίως, της έντασης εργασίας των μονάδων (1/2 της βιομηχανικής παραγωγής παράγεται σε κλάδους γενικώς χαμηλής παραγωγικότητας) 7. η σε γενικές γραμμές πιο ισορροπημένη κλαδική διάρθρωση της βιομηχανίας στην Περιφέρεια από ό,τι στο σύνολο της χώρας (αν και είναι και στην Περιφέρεια καταλυτική η κυριαρχία των τροφίμων - ποτών, κλωστοϋφαντουργίας - ένδυσης, μη μεταλλικών ορυκτών), που προσφέρει δυνατότητες για οικονομίες κλίμακας / περιβάλλοντος και για συνεργασίες - δικτυώσεις - μεγεθύνσεις 8. η κατά νομούς υψηλή εξάρτηση από τον πρωτογενή τομέα: συμμετοχή στο ΑΕΠ σε ποσοστά 12-22% σε 6 από τους 7 νομούς της Περιφέρειας και 6,8% στο σύνολο της (έναντι 7% στο σύνολο της χώρας) 9. η αυξανόμενη συγκέντρωση σύγχρονων υπηρεσιών και επιχειρησιακής υποδομής, αλλά και η συνεχιζόμενη υστέρηση στη συγκέντρωση και στον οικονομικό δυναμισμό των επιχειρήσεων υπηρεσιών (σε σχέση με τον αναμενόμενο «μητροπολιτικό» ρόλο τους και σε σύγκριση με την Αττική), ιδιαίτερα μάλιστα στους πλέον «σύγχρονους» τομείς αλλά και η συνολικά ασθενέστερη 7

9 παρουσία των υπηρεσιών στην Περιφέρεια (70% του ΑΕΠ έναντι 724% στο σύνολο της χώρας και 80% στην Αττική), ως αποτέλεσμα και του έντονα παραγωγικού χαρακτήρα των περισσότερων νομών 10. «φθίνουσες» βιομηχανικές περιοχές (Ημαθία, Β. Χαλκιδική) και ζώνες συγκέντρωσης «παραδοσιακής» βιομηχανίας, με σημαντική κλαδική διαφοροποίηση (Θεσσαλονίκη) ή ελάχιστη (ΒΙΠΕ Κιλκίς και περιοχή Ν. Σάντας) 11. ένα δυνητικά διαθέσιμο εισόδημα (ύψος καταθέσεων ανά κάτοικο) υψηλότερο από ό,τι στο σύνολο της χώρας 12. αποδυναμωμένες συνδέσεις με το κέντρο του ελληνικού οικονομικού χώρου: ορισμός και έλεγχος των σπουδαιότερων οικονομικών ρυθμίσεων που επηρεάζουν άμεσα τους παραγωγούς (π.χ. τιμές, ποσοστώσεις, δασμολόγηση, όροι ποιότητας) όχι από το εθνικό κέντρο αλλά από τις Βρυξέλλες, μείωση της σημασίας της αγοράς της Αττικής έναντι άλλων αγορών, χρηματοδότηση των υποδομών σε μικρό μόνο ποσοστό από εθνικούς πόρους, σταδιακή ανάδυση τοπικών οικονομικών παραγόντων σημαντικής εμβέλειας και τέλος 13. η διέλευση του βασικού εθνικού και διευρωπαϊκού μεταφορικού άξονα της Εγνατίας Οδού 14. η διαθεσιμότητα ικανοποιητικής λιμενικής και αερολιμενικής υποδομής. Ο επόμενος πίνακας παρουσιάζει τη διαχρονική μεταβολή ( ) του ΑΕΠ στην Κεντρική Μακεδονία κατά Νομούς. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗ Πληθυσμός Κ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Ν.ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ Ν.ΚΙΛΚΙΣ Ν.ΠΕΛΛΑΣ Ν.ΠΙΕΡΙΑΣ Ν.ΣΕΡΡΩΝ Ν.ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Ν.ΗΜΑΘΙΑΣ ΧΩΡΑ

10 Ως ποσοστό της χώρας ΠΕΡΙΟΧΗ Πληθυσμός Κ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 17,16% 101,56% 101,86% 101,8% 101,6% Ν.ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ 9,91% 117,22% 117,47% 118,6% 117,7% Ν.ΚΙΛΚΙΣ 0,79% 90,76% 89,99% 90,2% 89,5% Ν.ΠΕΛΛΑΣ 1,32% 74,80% 74,18% 74,6% 74,0% Ν.ΠΙΕΡΙΑΣ 1,16% 70,89% 70,98% 71,2% 70,6% Ν.ΣΕΡΡΩΝ 1,78% 68,05% 69,02% 68,5% 68,0% Ν.ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 0,90% 108,26% 108,21% 108,7% 107,9% Ν.ΗΜΑΘΙΑΣ 1,30% 84,20% 83,62% 83,8% 83,2% Λιμάνι Θεσσαλονίκης Το συμβατικό λιμάνι διαθέτει ένα υπερσύγχρονο εξοπλισμό ικανό για να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο φόρτο εργασιών. Παρακάτω φαίνεται ο εξοπλισμός που διαθέτει το συμβατικό λιμάνι. Εξοπλισμός Ηλεκτροκίνητοι γερανοί κρηπιδωμάτων, κινούμενοι σε σιδηροδρομικές τροχιές 30 ηλεκτροκίνητοι γερανοί 3-10 τόνων 10 ηλεκτροκίνητοι γερανοί τόνων 4 ηλεκτροκίνητοι γερανοί 40 τόνων 14 αυτοκινούμενοι γερανοί τόνων αυτοκινούμενος γερανός 120 τόνων αυτοκινούμενος γερανός 150 τόνων 28 φορτωτές κμ 17 ελκυστήρες HP 2 ελκυστήρες σιδηροδρομικών βαγονιών 130 περονοφόρα ντιζελοκίνητα 2-4 τόνων 28 περονοφόρα ντιζελοκίνητα 6-12 τόνων 5 περονοφόρα ντιζελοκίνητα τόνων 3 περονοφόρα ντιζελοκίνητα 25 τόνων 12 περονοφόρα ηλεκτροκίνητα τόνων 134 αρπάγες χειρισμού χύδην φορτίου 2 καλαθοφόρα οχήματα 35 αυτοκίνητα φορτηγά τόνου 8 αυτοκίνητα ανατρεπόμενα βυτία 3 αυτοκίνητα επιβατηγά 5 θέσεων 2 λεωφορεία 50 ατόμων 7 γεφυροπλάστιγγες τόνων ΣΙΛΟ χωρητικότητας τόνων και δυναμικότητας 120 τόνων ανά ώρα 9

11 Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων Ο σταθμός σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε με τα δεδομένα των πιο σύγχρονων τεχνολογιών για τον εξοπλισμό με μηχανήματα χειρισμού εμπορευματοκιβωτίων. Έχει μήκος 600 μέτρα και δυνατότητα υποδοχής πλοίων κατασκευαστικού βυθίσματος 12 μέτρων. Ο λειτουργικός εσωτερικός του χώρος εκτείνεται σε τ.μ. Ο σύγχρονος εξοπλισμός του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων περιλαμβάνει τα παρακάτω: Εξοπλισμός 2 Γερανογέφυρες Post Panamax ανυψωτικής ικανότητας 50 τόνων Γερανογέφυρες ανυψωτικής ικανότητας 40 και 45 τόνων 1 Γερανογέφυρα 50 τόνων φορτοεκφόρτωσης containers μεταφερόμενων με σιδηροδρομικά βαγόνια 15 μηχανήματα μεταφοράς και στοιβασίας containers (straddle carriers) 4 ρυμουλκά οχήματα (tractors) για εξυπηρέτηση πλοίων Ro/Ro 5 μηχανήματα πρόσθιας φόρτωσης (Front Lifts) 20 πλατφόρμες (trailers) ικανότητας μέχρι 40 τόνους 6 περονοφόρα ανυψωτικά μηχανήματα Νέος εξοπλισμός στο πενταετές επενδυτικό πρόγραμμα του ΟΛΘ Ο ΟΛΘ έχει σχεδιάσει σειρά επενδύσεων για τα επόμενα χρόνια με σκοπό τη μελλοντική διατήρηση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων του λιμανιού της Θεσσαλονίκης με σκοπό τη συνεχή εξέλιξη και ανάπτυξη του λιμανιού. Επενδύσεις Παρακάτω παρατίθενται ενδεικτικές επενδύσεις που έχει σχεδιάσει να πραγματοποιήσει ο ΟΛΘ και αφορούν την προμήθεια του παρακάτω εξοπλισμού, με βάση το πενταετές επενδυτικό του πλάνο: Υδροφόρα 300 κμ 2 γερανογέφυρες container 50 τόνων, μεγέθους PostPanamax 3 περονοφόρα 18 τόνων 5 φορτωτές με κάδο 3-5 κμ 15 κοχλιομεταφορείς δημητριακών 150 τόνων ανά ώρα 4 πνευματικοί μεταφορείς δημητριακών τόνων ανά ώρα 3 straddle Carriers 10

12 Θαλάσσια Διακίνηση Θαλάσσια Διακίνηση Λιμένα Θεσσαλονίκης [ ] ΕΤΟΣ Διαφορά Εκφόρτωση Φόρτωση Σύνολο Εκφόρτωση Φόρτωση Σύνολο % ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΒΑΡΟΣ (σε τόνους) ΥΓΡΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ ΧΥΜΑ , ,6 Αργό πετρέλαιο ,5 Προϊόντα πετρελαίου ,3 Υγροποιημένο αέριο ,3 Άλλα υγρά εμπορεύματα ,9 χύδην ΞΗΡΟ ΦΟΡΤΙΟ ΧΥΔΗΝ ,2 Δημητριακά ,1 Ζωοτροφές/Ελαιούχοι ,2 σπόροι Άνθρακας ,5 Μεταλλεύματα ,5 Λιπάσματα ,1 Άλλα ξηρά εμπορεύματα χύδην ,3 ΓΕΝΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ,8 Εμπορευματοκιβώτια* ,1 Ro/ro ,7 Άλλα γενικά φορτία ,8 ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ (σε μονάδες) Αριθμός πλοίων ,4 Αριθμός επιβατών ,9 Αριθμός εμπορευματοκιβωτίων/teu ,9 Κενά ,1 Έμφορτα ,1 Αριθμός εμπορευματοκιβωτίων ,3 Κενά ,7 Έμφορτα

13 Θαλάσσια Διακίνηση Εμπορευμάτων Λιμένα Θεσσαλονίκης ανά περιοχή πρόσδεσης [ ] (σε τόνους) Έτος Διαφορά Εκφόρτωση Φόρτωση Σύνολο Εκφόρτωση Φόρτωση Σύνολο % Θαλάσσια Διακίνηση* ,2 Προβλήτες ΟΛΘ Εσωτερικού ,3 Εξωτερικού ,2 Transit ,0 Σύνολο ,5 Προβλήτα ΑΓΕΤ Αγκυροβόλια Υγρών Καυσίμων Εσωτερικού ,6 Εσωτερικού ,4 Εξωτερικού ,3 Transit Σύνολο ,4 *Δεν περιλαμβάνεται το απόβαρο Ε/Κ Θαλάσσια Διακίνηση Εμπορευματοκιβωτίων Περιοχής ΟΛΘ σε TEU'S [ ] Έτος Έμφορτα Κενά Σύνολο % Διαφορά , , , , , , , , , ,9 12

14 Θαλάσσια Διακίνηση Εμπορευματοκιβωτίων περιοχής ΟΛΘ σε τεμάχια* [ ] Έτος Έμφορτα Κενά Σύνολο % Διαφορά , , , , , , , , , ,3 * συμπεριλαμβάνει 20', 40' και όλα τα υπόλοιπα μεγέθη Θαλάσσια Διακίνηση Συμβατικού Φορτίου περιοχής ΟΛΘ σε τόνους χωρίς Ε/Κ και ΕΓ/ΟΓ [ ] Έτος Τόνοι % Διαφορά , , , , , , , ,9 13

15 Αφίξεις Πλοίων [ ] Έτος Εσωτερικού Εξωτερικού Σύνολο Κ.Ο.Χ. Κ.K.Χ Αφίξεις πλοίων ανά κλάση μήκους [ ] Μήκος σε μέτρα Εσωτερικού Εξωτερικού Σύνολο Εσωτερικού Εξωτερικού Σύνολο > Σύνολο Αφίξεις Πλοίων ανά σημαία [2005] Σημαία Αριθμός Πλοίων Ελλάδα Τουρκία 163 Παναμάς 146 Αντίγκουα & Μπαρμπούντα 145 Μάλτα 123 Ρωσία 123 Ιταλία 109 Λιβερία 91 Ηνωμένο Βασίλειο 76 Άγιος Βικέντιος 64 Πορτογαλία 61 Γεωργία 60 Κομόρες 45 14

16 Βουλγαρία 40 Γερμανία 39 Νήσος Μαν 32 Ολλανδία 30 Νήσοι Μάρσαλ 30 Κύπρος 30 Λοιπά 271 Σύνολο Επιβάτες [ ] Έτος Αρ.Επιβατών Διαφορά % , , , , , , , , , ,1 Επιβάτες ανά προέλευση-προορισμό [ ] Προέλευση-Προορισμός Αρ.Επιβατών Αρ.Δρομολογίων Αρ.Επιβατών Αρ.Δρομολογίων Κυκλάδες-Κρήτη Σάμος-Δωδεκάνησα Ανατολικό Αιγαίο Σποράδες Κρουαζιέρες Σύνολο

17 Προσωπικό ΟΛΘ Α.Ε. Έτος Υπάλληλοι Λιμενεργάτες Σύνολο Αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης «Μακεδονία». Από το Αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης το 2005 διακινήθηκαν περίπου 4 εκατομμύρια επιβάτες. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες υποδομές δύναται να εξυπηρετήσει μέχρι και αεροσκάφη τύπου Β-747. Στο αεροδρόμιο έγιναν σημαντικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού των υποδομών του την περίοδο που ανήλθαν στο ποσό των 116,7 εκ. ευρώ, ενώ οι προβλεπόμενες επενδύσεις (βάσει συμβάσεων που έχουν ήδη υπογραφεί) για την περίοδο αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 150 εκ. ευρώ. Το αεροδρόμιο συνδέει την πόλη της Θεσσαλονίκης και την περιφέρεια της Κ. Μακεδονίας με ένα μεγάλο αριθμό προορισμών στο εσωτερικό καθώς και πολλές πόλεις του εξωτερικού. Η επιβατική κίνηση καθώς και η κίνηση εμπορευμάτων μέσω του Αεροδρομίου «Μακεδονία» έχει παρουσιάσει αξιόλογη αύξηση κατά την τελευταία πενταετία. Οι αφίξεις αλλοδαπών από το εξωτερικό ανήλθαν σε το 2005, έναντι το 2004 παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση της τάξης του 8,4%. 16

18 1.3 Τουρισμός: Επιδόσεις Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος (ΕΣΥΕ), το 2005 στο σύνολο της χώρας παρουσιάστηκε μια αύξηση των διανυκτερεύσεων κατά 5,16% και των αφίξεων πελατών κατά 10,56% σε σχέση με το Όσον αφορά τις αφίξεις πελατών παρατηρήθηκε μεγαλύτερη αύξηση στους αλλοδαπούς (13,7%), σε σχέση με τους ημεδαπούς (6,9%). Η συνολική πληρότητα στα ξενοδοχειακά καταλύματα (πλην κάμπινγκ) ανήλθε στο 58,6% το 2005, έναντι 55,6% το Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά την Κεντρική Μακεδονία η αύξηση των συνολικών διανυκτερεύσεων ανήλθε το 2005 στο 17,2% (έναντι 5,16% για το σύνολο της χώρας), ενώ το σύνολο των αφίξεων πελατών ανήλθε στο 11,6% (έναντι 10,56% για το σύνολο της χώρας). ΚΛΙΝΕΣ & ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΧΩΡΑ Κλίνες σε ξεν/κά καταλύματα Διανυκτερεύσεις ημεδαπών (ξενοδοχεία & camping) Διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ξενοδοχεία & camping) Σύνολο διανυκτερεύσεων ημεδαπών & αλλοδαπών ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦ. ΚΕΝΤΡ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΧΩΡΑ Αφίξεις ημεδαπών Αφίξεις αλλοδαπών Συνολικές αφίξεις ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ Κεντρική Μακεδονία 49,8% 50,4% Σύνολο χώρας 55,6% 58,6%

19 Η Ελλάδα διαθέτει ήδη πολλές θέσεις εργασίας στον τουριστικό τομέα (αν και σχετικά λιγότερες από χώρες όπως Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία, Ιταλία, Ισπανία, συγκρίσιμες είτε λόγω πληθυσμιακού μεγέθους είτε λόγω ανάλογου τουριστικού δυναμικού και πόρων). Μέχρι το 2007 αναμένεται η δημιουργία ενός μεγάλου αριθμού θέσεων εργασίας στον τομέα σε όλη την Ευρώπη, με την Ελλάδα να αυξάνει σημαντικά τις θέσεις της αν και (πάλι) σχετικά λιγότερες από ό,τι άλλες συγκρίσιμες Κοινοτικές χώρες. Την Κεντρική Μακεδονία χαρακτηρίζουν οι αξιόλογοι τουριστικοί πόροι: φυσικό περιβάλλον μεγάλης ποικιλότητας, ιστορικό περιβάλλον σημαντικού ενδιαφέροντος, σημαντική πολιτιστική υποδομή, πολύ εκτεταμένη αν και κατά περιοχές έντονα κορεσμένη και υποβαθμισμένη ζώνη «εξαρτημένη» από τον παραθαλάσσιο / θερινό τουρισμό μέσης ποιότητας (Χαλκιδική, Πιερία). Επίσης, τη χαρακτηρίζουν το συνολικά υψηλό ξενοδοχειακό δυναμικό, η υψηλή πληρότητα αλλά και η μειωμένη προσέλκυση διανυκτερεύσεων των αλλοδαπών αναλογικά με τους ημεδαπούς σε σχέση με το σύνολο της χώρας. 18

20 1.4 Τουρισμός: Ανάλυση δυνατοτήτων - αδυναμιών, προοπτικών - απειλών Η Β. Ελλάδα, έχοντας προχωρήσει σε διαφορετικό βαθμό την ανάπτυξη περιβαλλοντικών και πολιτισμικών τουριστικών πόρων όπως το μεγάλο ανάπτυγμα υψηλής ποιότητας ακτών ειδικά στη Χαλκιδική και στην Α.Μ.Θ., οι «οικουμενικοί» μαγνήτες του Ολύμπου και του Άγιου Όρους, το «τρίγωνο» Δίου Πέλλας Βεργίνας και όλοι οι αρχαιολογικοί τόποι της κλασσικής, και μακεδονικής εποχής, το χριστιανικό βυζαντινό, νεώτερο και σύγχρονο πολιτιστικό απόθεμα της Θεσσαλονίκης, οι βιότοποι ιδίως της Α.Μ.Θ., εμφανίζει κατά τόπους δυναμικό χαρακτήρα τουριστικής ανάπτυξης. Παρότι η ποικιλία πόρων, προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης διαφορετικών μορφών τουρισμού, κυρίαρχος παραμένει ο θερινός παράκτιος τουρισμός διαμονής και οι παράκτιες ζώνες συγκεντρώνουν 90% της ξενοδοχειακής, και το σύνολο σχεδόν της συναφούς υποδομής. Στις εσωτερικές ζώνες, υποδομές μικρής κλίμακας εντοπίζονται σε περιοχές όπου εντοπίζονται πόροι ειδικού τουριστικού ενδιαφέροντος, όπως χιονοδρομικά κέντρα ή ιαματικά λουτρά. Στην εικοσαετία οι τάσεις ανάπτυξης αφορούν στη ραγδαία αύξηση δυναμικότητας (διπλασιασμός κλινών ανά δεκαετία), κυρίως στις μεσαίες κατηγορίες (Β, Γ ) και σε μικρότερο ποσοστό στις υψηλές, που αποδίδεται κυρίως στα εκάστοτε καθεστώτα επενδυτικών κινήτρων, ποσοτική αύξηση που δεν συνοδεύεται από ποιοτική αναδιάρθρωση του δυναμικού βελτίωση, αλλά διοχετεύεται στην Γ, και κυρίως στις λοιπές κατηγορίες. Μόνο πρόσφατα διακρίνεται μια αναβάθμιση των κλινών από τη Β κατηγορία σε Α και LUX. Ο κλάδος των τουριστικών επιχειρήσεων βασίζεται στις ξενοδοχειακές και συναφείς επιχειρήσεις και παρουσιάζει βιώσιμη οικονομική κατάσταση, κυρίως όσον αφορά τις μεγάλες μονάδες - επιχειρήσεις. Οι επενδύσεις για τη δημιουργία νέας ή την αναβάθμιση της υφιστάμενης τουριστικής υποδομής ήταν ιδιαίτερα υψηλές την τελευταία δεκαετία, αλλά ο βαθμός συγκέντρωσης παραμένει χαμηλός, όσο και ο βαθμός διασύνδεσης με υπερ-εθνικούς τουριστικούς ομίλους αλυσίδες επιχειρήσεων, παρότι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν κινητικότητα στην κατεύθυνση αυτή (π.χ. Hayat Regency, Holiday Inn, Kempinsky κ.α. στη Θεσσαλονίκη). Ο κορμός των επιχειρήσεων εντάσσεται στις ΜΜΕ και στις οικογενειακές ΠΜΕ, ενώ η εποχικότητα των παράκτιων προορισμών συμβάλλει στον «συμπληρωματικό» χαρακτήρα πολλών μικρών εκμεταλλεύσεων. Στoυς φορείς του Κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που αναφέρονται και δραστηριοποιούνται σε ζητήματα σχετικά με τον τουρισμό (Διευθύνσεις Τουρισμού, αυτοτελή Τμήματα ή Διευθύνσεις Τουριστικής Aνάπτυξης σε όλες τις Ν.Α., Αναπτυξιακές Εταιρείες Νομών και σχετικές Δημοτικές Επιχειρήσεις), προστίθεται μία σειρά συλλογικών εκπροσωπήσεων επιχειρήσεων και φορέων του κλάδου, και ειδικών μορφών τουρισμού: Ενώσεις Ξενοδόχων, Ένωση Τουριστικών Γραφείων Μακεδονίας Θράκης και Σύνδεσμος Πρακτόρων Ταξιδιών Τουρισμού Β. Ελλάδος, Ομοσπονδία Τουρισμού Β. Ελλάδος, Σύνδεσμος Ξεναγών, Thessaloniki convention & Visitors Bureau, Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Ιαματικών Πηγών Ελλάδος. Τα τουριστικά ρεύματα διαφοροποιούνται ανά τύπο και περιοχή: στις παραθεριστικές ζώνες η ζήτηση ξεκινά από τον Μάιο ως τον Οκτώβριο, με αιχμές το δίμηνο Ιούλιος Αύγουστος. Σε όλους τους μήνες ο αριθμός διανυκτερεύσεων αλλοδαπών είναι 19