ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ : ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ CAMPING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΛΥΔΙΑ-ΑΣΠΑΣΙΑ 331 ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΒΑΡΒΑΡΑ 332 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2014

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευχαριστίες... 8 Ακρωνύμια...9 Περίληψη...10 Abstract...10 Εισαγωγή...11 ΜΕΡΟΣ Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1. Γενικές έννοιες Ορισμοί Η έννοια του τουρισμού Μορφές τουρισμού Αειφόρος ανάπτυξη Αειφόρος Τουριστική Ανάπτυξη Η χρήση των δεικτών ως εργαλείο τουριστικής ανάπτυξης Η σημασία και η αναγκαιότητα των δεικτών Δείκτες αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης Ο Τουρισμός ως οικονομική δραστηριότητα και η συμβολή του στην ανάπτυξη Ο τουρισμός στην Ελλάδα Η εικόνα του ελληνικού τουρισμού Τα πλεονεκτήματα της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού Οι κύριες ευκαιρίες του ελληνικού τουριστικού προι όντος Οι κύριες απειλές του ελληνικού τουριστικού προι όντος Οι βασικές αδυναμίες της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού Συνολική επίδραση του τουρισμού στην εγχώρια Ελληνική οικονομία: Μεθοδολογία και εκτιμήσεις...24 ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΚΑΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 1. Κατασκήνωση και κάμπινγκ

3 1.1 Παιδική κατασκήνωση (παιδική εξοχή) Οργανωμένη τουριστική κατασκήνωση (κάμπινγκ) Ορισμοί οργανωμένης τουριστικής κατασκήνωσης Ιστορική αναδρομή Τυπολογία οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων Θεσμικό πλαίσιο για τις οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις Γενικά Εκσυγχρονισμός Χωροταξική οργάνωση Τεχνικές προδιαγραφές οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων Υπουργική Απόφαση αριθμ / Νομοθετικό πλαίσιο από το 1988 έως σήμερα Δείκτες από τα εγγεγραμένα κάμπινγκ της Ελλάδας στον ΕΟΤ (ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ) 2.1 Δείκτες συνολικά ανά περιφέρεια...38 Α. Διανυκτερεύσεις ανά περιφέρεια...38 Β. Έσοδα ανά περιφέρεια Γ. Άτομα ανα περιφέρεια...44 Δ. Εκτάρια κάμπινγκ ανα περιφέρεια...46 Ε. Εγκεκριμένες θέσεις ανα περιφερεια ΣΤ. Δηλωμένες θέσεις κάμπινγκ ανα περιφέρεια...50 Ζ. Δηλωμενα άτομα ανα περιφέρεια...52 Η. Οικίσκοι ανα περιφέρεια...54 Θ. Εγκεκριμένεοι οικίσκοι ανα περιφερεια...56 Ι. Καθαρά έσοδα ανα περιφερεια Δείκτες ανά κάμπινγκ σε κάθε περιφέρεια Α. Διανυκτερεύσεις ανά κάμπινγκ ανά περιφέρεια...60 Β. Έσοδα ανά κάμπινγκ ανά περιφέρεια Γ. Άτομα ανά κάμπινγκ ανα περιφέρεια...63 Δ. Εκτάρια ανά κάμπινγκ ανα περιφέρεια

4 3. Ελληνικά και διεθνή παραδείγματα για τα κάμπινγκ 3.1 Σύγκριση δύο ελληνικών παραδειγμάτων σχετικά με τις προδιαγραφές του Ε.Ο.Τ Το παράδειγμα των κάμπινγκ στην Ιταλία και η συγκρισή τους με τα κάμπινγκ της Ελλάδας ΜΕΡΟΣ Γ Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1. Εκτίμηση της αξίας του κάθε κάμπινγκ στην Ελλάδα Η έννοια τoυ ακινήτου Νομικός ορισμός Οικονομικός ορισμός Κατηγορίες ακινήτων Αξίες ακινήτων Κτηματαγορά Γενικά Συντελεστές δόμηση- κάλυψη Εκτιμήσεις ακινήτων Μέθοδοι εκτιμήσεων ακινήτων Η ελληνική αγορά ακινήτων Τα προβλήματα της Ελληνικής Κτηματαγοράς Η εκτίμηση ενός κάμπινγκ Οι εκτιμώμενες αξίες των κάμπινγκ Οι Χρήσεις και οι Εκμεταλλεύσεις των ακινήτων Οι επιδράσεις των φόρων επί των ακινήτων επί της αξίας και των εισοδημάτων που αυτά αποφέρουν - βιβλιογραφική ανασκόπης Εκτιμόμενη τιμη κάμπινγκ ανα περιφερεια...95 Συμπεράσματα...96 Παράρτημα

5 Βιβλιογραφία ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ...21 ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΔΙΑΝΥΚΕΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΕΣΟΔΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...42 ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...44 ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΕΚΤΑΡΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...46 ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...48 ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΔΗΛΩΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ...50 ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΔΗΛΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ...52 ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΟΙΚΙΣΜΟΙ...54 ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ...56 ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΚΑΘΑΡΑ ΕΣΟΔΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΠΩΣ ΜΕΤΑΒΛΗΘΗΚΕ Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΠΙΝΓΚ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ...77 ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΤΙΜΗ ΚΑΜΠΙΝΓΚ...96 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΩΝ ΕΙΚΟΝΑ 1: ΘΕΣΗ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ., ΚΑΛΑΝΔΡΑ, ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ...65 ΕΙΚΟΝΑ 2: ΣΙΝΕΜΑ ΣΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ Α.Π.Θ...67 ΕΙΚΟΝΑ 3: ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΣΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ Α.Π.Θ...67 ΕΙΚΟΝΑ 4: ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΠΟΣΕΙΔΙ, ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ...68 ΕΙΚΟΝΑ 5: ΙΑΤΡΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ...68 ΕΙΚΟΝΑ 6: ΥΠΟΔΟΧΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ...68 ΕΙΚΟΝΑ 7: 22 WC ΚΑΙ 18 ΝΤΟΥΣ...73 ΕΙΚΟΝΑ 8: ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΕΣ ΚΟΥΖΙΝΕΣ...73 ΕΙΚΟΝΑ 9: ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΚΑΜΠΙΝΓΚ...74 ΕΙΚΟΝΑ 10: ΜΠΑΡ ΚΑΜΠΙΝΓΚ...74 ΕΙΚΟΝΑ 11: ΜΙΝΙ-ΜΑΡΚΕΤ

6 ΕΙΚΟΝΑ 12: ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΑΜΠΙΝΓΚ...74 ΕΙΚΟΝΑ 13: ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ...74 ΕΙΚΟΝΑ 14: ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΑ...74 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: ΔΙΑΝΥΚΕΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: ΕΣΟΔΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...41 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3: ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...44 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4: ΕΚΤΑΡΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...46 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5: ΔΙΑΝΥΚΕΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6: ΕΣΟΔΑ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...62 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7: ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...63 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8: ΕΚΤΑΡΙΑ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ...64 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9: Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10: Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 11: Η ΤΙΜΗ ΑΝΑ ΒΡΑΔΙΑ ΣΤΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΧΩΡΑ...77 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΑΡΤΩΝ ΧΑΡΤΗΣ 1: ΤΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ...11 ΧΑΡΤΗΣ 2: ΣΥΝΟΛΟ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ...40 ΧΑΡΤΗΣ 3: ΕΣΟΔΑ ΧΑΡΤΗΣ 4: ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΧΑΡΤΗΣ 5: ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΤΑΣΕΩΝ...47 ΧΑΡΤΗΣ 6: ΣΥΝΟΛΟ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ...49 ΧΑΡΤΗΣ 7: ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΛΩΜΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ...51 ΧΑΡΤΗΣ 8: ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΛΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ...53 ΧΑΡΤΗΣ 9: ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΙΣΜΩΝ...55 ΧΑΡΤΗΣ 10: ΣΥΝΟΛΟ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ...57 ΧΑΡΤΗΣ 11: ΚΑΘΑΡΑ ΕΣΟΔΑ ΧΑΡΤΗΣ 12: ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ

7 ΧΑΡΤΗΣ 13: ΣΧΕΔΙΟ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ., ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ...66 ΧΑΡΤΗΣ 14: ΠΡΟ ΤΑΣΗ Α MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ Σ ΚΑΤΑΣΚΗ ΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ ΧΑΡΤΗΣ 15: ΠΡΟ ΤΑΣΗ Α MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ Σ ΚΑΤΑΣΚΗ ΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ., ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΠΟΙ ΗΣΗ ΘΈΣΕΩΝ ΣΚΗΝΩ Ν ΚΑΙ ΤΡΟΧΟ ΣΠΙΤΩΝ...70 ΧΑΡΤΗΣ 16: ΠΡΟ ΤΑΣΗ Β MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ Σ ΚΑΤΑΣΚΗ ΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ ΧΑΡΤΗΣ 17: ΠΡΟ ΤΑΣΗ Β MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ Σ ΚΑΤΑΣΚΗ ΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ., ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΠΟΙ ΗΣΗ ΘΈΣΕΩΝ ΣΚΗΝΩ Ν ΚΑΙ ΤΡΟΧΟ ΣΠΙΤΩΝ...71 ΧΑΡΤΗΣ 18: ΣΧΕΔΙΟ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΥ ΚΑΜΠΙΓΚ ΦΟΙΚΙΚΕΣ, ΜΕΣΣΗΝΙΑ,ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΟΣ..72 ΧΑΡΤΗΣ 19: ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΠΟΣΟΣΤΑ...79 ΧΑΡΤΗΣ 20: ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ...79 ΧΑΡΤΗΣ 21: ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΤΙΜΗ ΚΑΜΠΙΝΓΚ

8 Ευχαριστίες Αρχικά θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για την συνεργασία τους και πολύτιμη βοήθεια τους στη διεκπαιρέωση αυτής της εργασίας, το καθηγητή μας και επιβλέπων της διπλωματικής μας Νικόλα Καρανικόλα και τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.). 8

9 Ακρωνυ μια Α.Π.Θ.: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ε.Ο.Τ.: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού Νόμος Ν.Δ.: Νομοθετικό Διάταγμα τ.μ.: τετραγωνικά μέτρα Υ.Α.: Υπουργική απόφαση υπ αριθμ.: υπ αριθμό Φ.Ε.Κ.: Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως Α.Ε.Π.: ακαθάριστο εγχώριο προι όν ΑΠΑ: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία 9

10 Περίληψη Η παρακάτω διπλωματική ασχολείται με τη χαρτογράφηση και ανάλυση των κάμπινγκ (εγκεγραμένα στον ΕΟΤ- ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ-) της Ελλάδας. Αρχικά συλλέχθηκαν οι βάσεις δεδομένων και τα στοιχεία από τον ίδιο τον ΕΟΤ για το έτος 2012 (το τελευταίο έτος για το οποίο υπήρξαν ολοκληρωμένα στοιχεία) και ύστερα οργανώθηκαν και μελετήθηκαν για την παραγωγή διαφόρων χαρτών. Πριν από την παραγωγή των χαρτών βέβαια ήταν πολύ χρήσιμη η μελέτη ορισμών, κανονισμών και των αντίστοιχων αποφάσεων της κυβερνήσεως. Πιο συγκεκριμένα στην εργασία γίνεται αναφορά στην έννοια του τουρισμού και τις μορφές του, καθώς και στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη με τους δείκτες της. Στη συνέχεια σημειώνεται η διαφορά κατασκήνωσης και κάμπινγκ και ύστερα γίνεται αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο και τις προδιαγραφές για τα κάμπινγκ, δηλαδή πως ορίζει ο ΕΟΤ ότι πρέπει να είναι ένα κάμπινγκ και της κατηγορίες που ανήκει το κάθε ένα. Στο τέλος, εκτός από τα συμπεράσματα τα οποία βγαίνουν από τους τελικούς χάρτες, παράγονται και ορισμένα διαγράμματα σύμφωνα με τους δείκτες και τα στοιχεία του ΕΟΤ. Συμπερασματικά, διαπιστώνεται ότι η Κεντρική Μακεδονία συγκεντρώνει τα περισσότερα καθαρά έσοδα για το 2012 και επίσης έχει τις μεγαλύτερες εκτιμώμενες αξίες κάμπινγκ. Abstract The following project deals with the mapping and analysis of camping (EOT ) of Greece. Firstly, databases were collected from EOT, and then they were organized and they were studied to produce various maps. Before the production of maps of course it was very useful to study definitions, regulations and relevant decisions of the Government. More specifically, the work refers to the concept of tourism and its forms, and to the sustainable tourism development and its indicators. Then the difference between camping and campsite was noticed and then, the statutory framework and standards for camping are written. In the end, apart from the conclusions which emerge from the final maps, some graphs according to the indicators and data EOT produced. In conclusion, it appears that the Central Macedonia collects more net revenue for the year 2012 and it also has the largest estimated values camping. 10

11 Εισαγωγή Τις τελευταίες δεκαετίες είναι αρκετά δημοφιλή στην Ελλάδα τα διάφορα οργανωμένα κάμπινγκ, εγκεκριμένα από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, ο οποίος σήμερα αποτελεί το Νομικό Πρόσωπο Δημόσιου Δικαίου υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, υπεύθυνος και για τις οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις. Η δυναμικότητα των κάμπινγκ εκτιμάται από τον αριθμό των επισκεπτών σε αυτά, ο οποίος ανέρχεται κάθε χρόνο περίπου στους (Ε.Ο.Τ.). Σημαντικό να πούμε ότι τα κάμπινγκ που επεξεργαστήκαμε και μας έδωσε και ο Ε.Ο.Τ. είναι τα δημόσια κάμπινγκ που μπορεί να επισκεφτεί ο καθένας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ε.Ο.Τ τα κάμπινγκ της Ελλάδας ανέρχονται στα 311. Οι νομοί που παρουσιάζουν τα εγκεκριμένα κάμπινγκ είναι : Έβρου (2), Καβάλας (8), Ξάνθης (1), Ροδόπης (2), Πειραιώς (1), Χίου (1), Αιτωλοακαρνανίας( 4), Αχαΐας (10), Ζακύνθου (4), Ηλείας (13), Κεφαλονιάς (2), Θεσπρωτίας (5), Ιωαννίνων (1),Πρεβέζης (8), Λάρισας (1), Μαγνησίας (7), Τρικάλων (7), Κέρκυρας (11), Λευκάδας (7), Θεσσαλονίκης (1), Πιερίας (34), Χαλκιδικής (50), Ηρακλείου (3), Λασιθίου (3), Ρεθύμνου (4), Χανίων (6), Κυκλάδων(35), Αργολίδας (22), Αρκαδίας (6), Κορινθίας (8), Λακωνίας (9), Μεσσηνίας (19), Εύβοιας(3), Φθιώτιδας (8), Φωκίδας (5). Ανα περιφέρεια εντοπίστηκαν : Αν. Μακεδονίας και Θράκης(13), Αττικής (1), Βόρειου Αιγαίου (1), Δυτικής Ελλάδας(33), Ηπείρου (14), Θεσσαλίας (15), Ιόνιων Νησιών (18), Κεντρικής Μακεδονίας (85), Κρήτης (16), Νότιου Αιγαίου (35), Πελοποννήσου (64), Στερεάς Ελλάδας (16). ΧΑΡΤΗΣ 1 : ΤΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 11

12 Επίσης, είναι επιτακτική ανάγκη τα κάμπινγκ να είναι οργανωμένα κυρίως για περιβαλλοντικούς λόγους και για να μη στερείται το δημόσιο τα σημαντικά αυτά έσοδα. Οι διακοπές στις οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις, συμβάλλουν στην κοινωνικοποίηση των συμμετεχόντων και στην άμεση επαφή τους με το περιβάλλον. Τα camping - κατασκηνώσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση των οικονομικών εξόδων σχετικά με τις διακοπές, κυρίως της νεολαίας αλλά και των οικογενειών. Τα κάμπινγκ είναι ένας οικονομικός, ποιοτικός και εναλλακτικός τρόπος διακοπών. Ακόμη, οι κατασκηνώσεις μπορούν να προσφέρουν πολλά οικονομικά οφέλη στην περιοχή που βρίσκονται γιατί συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τουρισμού στη συγκεκριμένη περιοχή (επέκταση των επιχειρήσεων, αξιοποίησης τοπικών προι όντων). Από θεσμικής πλευράς υπάρχει ένας όγκος νόμων, νομοθετικών διαταγμάτων, δελτίων τύπου, υπουργικών αποφάσεων κλπ, που αναφέρονται στις κατασκηνώσεις. Τα σημαντικότερα ( με χρονική σειρά) από αυτά είναι τα εξής: ο N. 3185/1955 "Περι κέντρων διακοπών και παραθερισμού αλλοδαπών εν Ελλάδι" (ΦΕΚ 91/Α / ) ο Ν. 392/1976 «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων» (ΦΕΚ 199/Α / ) η Υπουργική Απόφαση αριθ / «Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών εγκαταστάσεων» (ΦΕΚ 557/Β / ) ο N. 2160/1993 «Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 118/Α / ) ο Ν. 2741/1999 «Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, άλλες ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 199/Α / ). 12

13 ΜΕΡΟΣ Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 13

14 1. Γενικές έννοιες Ορισμοί 1.1 Η έννοια του τουρισμού Η έννοια του τουρισμού «είναι η μετακίνηση και η διαμονή ατόμων σε περιοχές εκτός του καθημερινού τους περιβάλλοντος (διαμονής και εργασίας), για ένα χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός έτους, για λόγους αναψυχής, εργασίας και αποφυγής των προβλημάτων της καθημερινότητας» (WTO, 1963). Η κατηγοριοποίηση των επισκεπτών γίνεται σε δυο κατηγορίες, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (WTO): 1. Τουρίστες, που αναφέρονται σε όσα άτομα επισκέπτονται μια περιοχή και διαμένουν σε αυτήν τουλάχιστον για 24 ώρες. 2. Εκδρομείς, που αναφέρονται σε άτομα που επισκέπτονται μια περιοχή και διαμένουν λιγότερο από 24 ώρες. Ως εναλλακτικός τουρισμός ορίζεται «το σύνολο των δραστηριοτήτων που επιλέγονται συνειδητά και πραγματοποιούνται εκτός της περιοχής κατοικίας» (International Association of Science in Experts of Tourism, 1981). Παρόλο που ο τουρισμός ως όρος χρησιμοποιείται ευρέως, αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένας παγκοσμίως κοινά αποδεκτός ορισμός του τουρισμού. Τα περισσότερα κείμενα που αναφέρονται στον τουρισμό δίνουν και έναν διαφορετικό ορισμό, ανάλογα πάντα με το αντικείμενο του εκάστοτε κειμένου. Σύμφωνα λοιπόν με τους Οργανισμούς Διαχείρισης Τουριστικών Προορισμών (ΟΔΤΠ), περιλαμβάνονται εκθέσεις που έχουν στόχο (Pike, 2004): Την προώθηση των κοινωνικό-οικονομικών παροχών του τουρισμού προς μια κοινότητα σε μια προσπάθεια να συμπεριλάβει κυβερνητικούς πόρους για την προώθηση προορισμού. Την αύξηση της κλίμακας του τουρισμού σε επίπεδο επιχειρηματικής επένδυσης. Την ανάδειξη ενδεχόμενων αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων επί ενός προτεινόμενου τρόπου ανάπτυξης μιας περιοχής. Ο τουρισμός σήμερα θεωρείται ως μία πολύ σημαντική βιομηχανική δραστηριότητα, που μπορεί να έχει ταχεία ανάπτυξη και εξέλιξη τόσο σε εθνικό όσο και περιφερειακό επίπεδο, και σημαντική συμβολή στην απασχόληση και στην οικονομική ανάπτυξη. Σημαντικά στοιχεία που εξάγονται από έρευνες δείχνουν ότι η συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ, σε παγκόσμια κλίμακα υπολογίζεται κοντά στο 5%, ενώ όσον αφορά στην απασχόληση, οι τουριστικές δραστηριότητες απασχολούν σε παγκόσμιο επίπεδο το 6-7% των εργαζομένων. Ενδεικτικά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (World Travel Tourism Organization) προβλέπει αύξηση στις συνολικές διεθνείς αφίξεις από 565 εκατομμύρια το 1995, σε 980 εκατομμύρια το 2010 και σε περισσότερο από 1,5 δισεκατομμύρια το Ένα πολύ σημαντικό προνόμιο που έχει η τουριστική ανάπτυξη είναι η φιλικότητά της προς τις περιφερειακές, αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές, καθώς αυτές προσφέρουν και αναδεικνύουν ευκολότερα το φυσικό περιβάλλον από ότι τα μεγάλα αστικά κέντρα. Είναι φυσικό λοιπόν οι εφαρμόσιμες πολιτικές τουριστικής ανάπτυξης να διαφέρουν από τόπο σε τόπο καθώς διαφέρουν και τα μοντέλα οικονομίας. Παρόλ αυτά, είναι αναγκαία η ύπαρξη και η εφαρμογή μιας 14

15 τουριστικής πολιτικής που στηρίζεται στη σύγκλιση των πολιτικών ανάπτυξης και του περιβάλλοντος (Λαγός 1996). Έτσι, εκτός από την πολιτική της τουριστικής ανάπτυξης θα πρέπει προωθείται από το κράτος η τοπική ενδογενής ανάπτυξη που θα στηρίζεται στην αναγνώριση του δικαιώματος των τοπικών κατοίκων και φορέων να σχεδιάζουν και να προωθούν τις μορφές και τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης που οι ίδιοι διαλέγουν, σύμφωνα πάντα με τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρει η περιοχή τους (Χριστοφάκης, 2001). Κάθε τοπική κοινωνία αποτελείται από ομάδες ατόμων, όπως είναι οι κάτοικοι, οι επιχειρηματίες και οι εκάστοτε φορείς, και αποτελούν τους συμμέτοχους της τοπικής κοινωνίας αλλά πολύ περισσότερο της τοπικής οικονομίας (Buhalis 2000). Έτσι, με τη σειρά τους οι δραστηριότητες των συμμέτοχων αποτελούν τα επιμέρους τμήματα ενός ενιαίου οργανισμού που ονομάζεται τουριστικός προορισμός. Εφόσον επιτευχθεί η καλύτερη μεταξύ τους συνεργασία και η προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινής αποδεκτής γνώμης αναφορικά με τις πολιτικές της τουριστικής ανάπτυξης, τότε τα οφέλη θα είναι σημαντικά για τους εμπλεκόμενους (Bramwell & Sharman, 1999). Λαμβάνοντας υπόψη την ισχύουσα νομοθεσία, «οι Δήμοι και οι Κοινότητες της χώρας συγκροτούν τους Οργανισμούς του Πρώτου Βαθμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας» (Καραναστάσης Μ.,, Ο Νέος Δημοτικός & Κοινοτικός Κώδικας, (2006), Εκδόσεις Καραναστάση). 1.2 Μορφές τουρισμού Ο τουρισμός στη χώρα μας είναι ένας ο βασικός τομές για τις οικονομικές εισροές. Η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους πιο ελκυστικούς προορισμούς για τουρίστες από ολόκληρο το κόσμο γιατί είναι μία χώρα με ασύγκριτη φυσική ομορφιά, ήπιο και εύκρατο κλίμα και το προνόμιο να συνδυάζει βουνό με θάλασσα. Επίσης κατέχει πολλά αξιοθέατα και αρχαιολογικά μνημεία καθώς επίσης φημίζεται για τη φιλοξενία των κατοίκων της. Αυτό λειτουργεί ως πόλος έλξης όχι μόνο για περιηγητές από το εξωτερικό, αλλά και για πολλούς Έλληνες οι οποίοι θέλουν να βιώσουν όλες τις εμπειρίες που αυτή μπορεί να τους προσφέρει. Σύμφωνα με το ειδικό πλαίσιο για το τουρισμό τα είδη εναλλακτικών και ειδικών μορφών τουρισμού που μπορούν να αναπτυχθούν σε κάποια κοινωνία, ανάλογα πάντα με τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά κάθε τόπου είναι: Κοινωνικός τουρισμός Αγροτουρισμός Γαστρονομικός τουρισμός Τουρισμός Υπαίθρου Τουρισμός Τρίτης Ηλικίας Αθλητικός τουρισμός Περιηγητικός τουρισμός Θαλάσσιος τουρισμός Οικοτουρισμός 15

16 Τουρισμός Υγείας Ιαματικός τουρισμός Τουρισμός Ευεξίας Πολιτισμικός Τουρισμός Εκπαιδευτικός τουρισμός Επαγγελματικός τουρισμός Θρησκευτικός τουρισμός Συνεδριακός τουρισμός Εκθεσιακός τουρισμός Ορεινός τουρισμός Χειμερινός τουρισμός Γυμνιστικός τουρισμός Τουρισμός περιπέτειας Τουρισμός σε θεματικά πάρκα και θεματικά μουσεία Αστικός τουρισμός 1.3 Αειφόρος ανάπτυξη Η ιδέα της αειφόρου ή βιώσιμης ανάπτυξης εμφανίστηκε στα πλαίσια της οικονομικής και κοινωνικής στρατηγικής, από τη στιγμή που οι ανεπτυγμένες οικονομίες βρέθηκαν αντιμέτωπες με όρια και περιορισμούς που τίθενται από την ίδια τη φύση. Το 1975, η διακήρυξη της Ρώμης «Ο ρια Ανάπτυξης» παρουσίαζε ότι οι πόροι από τους οποίους εξαρτώνται κυρίως οι βιομηχανικές οικονομίες, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, ο λιγνίτης, τείνουν να εξαντληθούν πριν το τέλος του 21ου αιώνα. Η εννοιολογική προσέγγιση της αειφόρου ανάπτυξης, σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό από την Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (WCED) το 1987 (Brutland Report, 1987), προσδιορίζεται ως: «η ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις παρούσες ανάγκες, χωρίς να μειώνει την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες». Ο παραπάνω ορισμός προσδιορίζει όλες τις μορφές ανάπτυξης και κάθε μορφής δραστηριότητα και ασφαλώς αναφέρεται και στον τουριστικό τομέα. Πρόκειται για την αναγκαιότητα αναπτυξιακής ισορροπίας στους τομείς της οικονομίας, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας, ορίζοντας την αρχή ότι οποιαδήποτε ανάπτυξη του ενός εις βάρους των άλλων δυο δεν συνιστά αειφορία. 1.4 Αειφόρος Τουριστική Ανάπτυξη Η ενσωμάτωση της έννοιας της αειφόρου ανάπτυξης στον τομέα του τουρισμού οφείλεται κυρίως στο μεγάλο ενδιαφέρον που έδειξαν μη κυβερνητικοί οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO) και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιού και Τουρισμού (WTTC). Μια σημαντική εννοιολογική προσέγγιση για την αειφόρο ή βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη είναι αυτή του Butler το 1993 που μιλάει για τον: «τουρισμό που αναπτύσσεται και διατηρείται εντός μιας περιοχής, κατά τέτοιον τρόπο και σε τέτοια κλίμακα, ώστε να παραμένει βιώσιμος για ένα απεριόριστο χρονικό διάστημα, χωρίς παράλληλα να υποβαθμίζει ή να αλλοιώνει το ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον με το οποίο αλληλεπιδρά, σε βαθμό που να εμποδίζει την επιτυχή ανάπτυξη και ευημερία άλλων δραστηριοτήτων και διαδικασιών». 16

17 Παράλληλα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού ορίζει ως αειφορική ή βιώσιμη τη μορφή τουριστικής ανάπτυξης η οποία: «οδηγεί στη διαχείριση όλων των πόρων με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να καλυφθούν οι οικονομικές, κοινωνικές και αισθητικές ανάγκες, ενώ παράλληλα διατηρείται η πολιτιστική αξιοπρέπεια, οι ουσιαστικές οικολογικές διαδικασίες, η βιοποικιλότητα και τα συστήματα υποστήριξης της ζωής» (IIED 2001:40). Η ανάπτυξη του αειφορικού τουρισμού επιβάλλεται να ικανοποιεί τόσο τις ανάγκες των τουριστών, όσο και τις ανάγκες των τουριστικών περιοχών, και παράλληλα να προστατεύει και να ενισχύει τις ευκαιρίες για το μέλλον. Τέτοιου είδους ανάπτυξη οδηγεί στην εκπλήρωση των οικονομικών, κοινωνικών και αισθητικών αναγκών, ενώ διατηρείται η πολιτιστική ακεραιότητα, οι ουσιώδεις οικολογικές διαδικασίες, η βιοποικιλότητα και τα συστήματα υποστήριξης της ζωής. Τα προι όντα του αειφορικού τουρισμού είναι προι όντα που λειτουργούν σε αρμονία με το τοπικό περιβάλλον, την κοινωνία και τους πολιτισμούς, έτσι ώστε αυτά να καρπώνονται όλα τα οφέλη και να μην αποτελούν θύματα τουριστικής ανάπτυξης. Η αειφόρος τουριστική ανάπτυξη και διαχείριση είναι εφαρμόσιμη σε όλες τις μορφές τουρισμού και σε όλες τις περιοχές προορισμού, συμπεριλαμβανομένου του μαζικού και όλων των εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Οι αρχές της βιωσιμότητας πρέπει να αναφέρονται τόσο στο περιβάλλον, όσο στην οικονομία, αλλά και στις κοινωνικές συνθήκες της τουριστικής ανάπτυξης. Επομένως, απαιτείται η υιοθέτηση της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ αυτών των τριών διαστάσεων ώστε να υπάρξει μια μακροχρόνια βιωσιμότητα (Θεοδωροπούλου, 2006). Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη απαιτεί την συνειδητή συμμετοχή όλης της τοπικής κοινωνίας, καθώς επίσης και σημαντικές πολιτικές αποφάσεις που θα βοηθήσουν στην ενεργό συμμετοχή όλων των φορέων για συνεργασία δημιουργίας υποδομής τουριστικής ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον. Η απόκτηση και διατήρηση του αειφόρου τουρισμού είναι μία συνεχής διαδικασία που απαιτεί συνεχή παρακολούθηση των καταστάσεων, προτείνοντας τα απαραίτητα προληπτικά ή διορθωτικά μέτρα όπου αυτό επιβάλλεται. Ο βιώσιμος τουρισμός επίσης είναι απαραίτητο να ικανοποιεί τους επισκέπτες και να προσφέρει ενδιαφέρουσες εμπειρίες σε αυτούς με τέτοιο τρόπο ώστε να τους ευαισθητοποιεί για την αειφορία και την υποστήριξη καλών πρακτικών για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον. 2. Η χρήση των δεικτών ως εργαλείο τουριστικής ανάπτυξης 2.1 Η σημασία και η αναγκαιότητα των δεικτών Δείκτης είναι μια έννοια, η οποία υποδεικνύει ένα θέμα ή μια κατάσταση, με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για το πόσο καλά λειτουργεί το σύστημα, στο οποίο εντάσσεται το εν λόγω θέμα ή η κατάσταση (Hart M., [α]). Ο ταν δηλαδή εντοπιστεί ένα πρόβλημα ο δείκτης βοηθά στην καλύτερη κατανόησή του και οδηγεί τον ενδιαφερόμενο σε ενέργειες επίλυσης του προβλήματος. Οι δείκτες είναι ποσοτικά μεγέθη, δηλαδή έχουν πάντα μετρήσιμη ποσοτική έκφραση. Οι δείκτες αποτελούν το κλειδί για την ενίσχυση της προόδου προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Πρέπει αφενός να σκιαγραφούν το τι πραγματικά συμβαίνει και αφετέρου να επιτρέπουν στους ανθρώπους να συλλαμβάνουν τη σχέση τους με την καθημερινή ζωή τους. Η χρήση των δεικτών για αρκετές δεκαετίες έγινε με σκοπό την παροχή πληροφοριών για διάφορες παραμέτρους, για τις οποίες οι άνθρωποι ενδιαφέρονται, κυρίως σχετικά με την εκτίμηση της 17

18 οικονομικής ανάπτυξης. Με την εισαγωγή της έννοιας «βιώσιμη ανάπτυξη» έγινε προφανές ότι η χρήση των παραδοσιακών δεικτών όπως π.χ. το ΑΕΠ (GDP), δεν ήταν δυνατό να διαχειριστούν θέματα σχετικά με την αειφορία και γι αυτό το λόγο επιβαλλόταν η ανάπτυξη διαφορετικών μεταβλητών. Οι δείκτες αειφορίας δημιουργήθηκαν για να καλύψουν αυτό το κενό ενώ μετά τη Διάσκεψη στο Ρίο για το Περιβάλλον, το 1992, η χρήση τους γνώρισε μεγαλύτερη εξάπλωση. Πρέπει να σημειωθεί δε, ότι πολλά κράτη και οργανισμοί έχουν μπει στη διαδικασία ανάπτυξης του δικού τους συστήματος δεικτών για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Προκύπτει λοιπόν ότι η εκτίμηση και η διαχείριση της βιώσιμης ανάπτυξης βασισμένη σε περιβαλλοντικά και κοινωνικόπολιτιστικά κριτήρια εκτός των οικονομικών, οδήγησε στην ανάγκη ανάπτυξης των δεικτών αειφορίας. 2.2 Δείκτες αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης Οι δείκτες είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες και έχουν στόχο να αποδώσουν με συντομία και αμεσότητα τιμές για επιθυμητές παραμέτρους. Αντίστοιχα, οι δείκτες αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης είναι το εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την διαχείριση αειφορικού τουρισμού, ή αλλιώς την αειφόρο ανάπτυξη τουριστικών προορισμών. Παράλληλα, αυτοί οι δείκτες αναπτύσσονται για την αξιολόγηση αναπτυξιακών επιλογών, επεμβάσεων στο περιβάλλον και επιδράσεων που ασκούνται στους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς τομείς. Κύριος στόχος τους είναι η αξιολόγηση τόσο της υπάρχουσας κατάστασης όσο και των μελλοντικών αναπτυξιακών σχεδίων και επεμβάσεων της τουριστικής περιοχής. Σε αυτό το σημείο πρέπει να γίνει αντιληπτό οτι η εφαρμογή της αειφόρου ανάπτυξης πρέπει να εξετάζεται σε όλες τις μορφές τουρισμού, οδηγώντας σε μια ισόρροπη ανάπτυξη της εκάστοτε περιοχής. Έτσι και οι δείκτες αειφορικής τουριστικής ανάπτυξης χρησιμοποιούνται από το μαζικό τουρισμό μέχρι και τον οικοτουρισμό και τις πιο ήπιες μορφές τουρισμού. Για τον καθορισμό του συστήματος δεικτών εξετάζονται και λαμβάνονται οι ιδιαιτερότητες κάθε προορισμού, έτσι ώστε μέσα από τις τιμές των δεικτών να προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα (Meadows, 1998). Σε επίσημες μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμό (WOT), χρησιμοποιούνται πέντε κριτήρια δεικτών: 1. Εφαρμοσιμότητα, που αφορά το κατά πόσο μπορεί ο δείκτης να εφαρμοστεί στην περιοχή μελέτης ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της, 2. Διαθεσιμότητα δεδομένων, δηλαδή η διαθεσιμότητα δεδομένων για την περιοχή μελέτης, 3. Επίπεδο αντίληψης και αξιοπιστίας, που αφορά στο κατά πόσο κατανοητά είναι τα αποτελέσματα που παρέχει ο δείκτης και κατά πόσο αξιόπιστη είναι η πηγή από την οποία προέρχεται, 4. Δυνατότητα σύγκρισης, δηλαδή σύγκριση του δείκτη με άλλες περιοχές, αλλά και με τους αντίστοιχους εθνικούς δείκτες, 5. Ικανότητα πρόβλεψης, που αφορά την απεικόνιση του δείκτη σε βάθος χρόνου, για να προβλεφτούν οι απαραίτητες μελλοντικές εκτιμήσεις για την περιοχή. Αναφέρονται τρεις σύνθετοι δείκτες που χρησιμοποιούνται σε πολλές μελέτες και έρευνες, πληρώντας τα παραπάνω κριτήρια: 1. Δείκτης φέρουσας ικανότητας 2. Δείκτης πιέσεων στην περιοχή 3. Δείκτης θελκτικότητας της περιοχής 18

19 2.3 Ο Τουρισμός ως οικονομική δραστηριότητα και η συμβολή του στην ανάπτυξη Τα ταξίδια και ο τουρισμός, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ταξιδιών και Τουρισμού, είναι από τους μεγαλύτερους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας στον κόσμο, ξεπερνώντας την αυτοκινητοβιομηχανία, τη σιδηροβιομηχανία, τα ηλεκτρονικά και τον αγροτικό τομέα. Για πολλές χώρες, ο τουρισμός αποτελεί το σημαντικότερο πόρο στις διεθνείς συναλλαγές, ενώ για άλλες όπως και για την Ελλάδα είναι μεταξύ των τριών σπουδαιότερων κλάδων της οικονομίας. Ως κλάδος παραγωγής ορίζεται το σύνολο των επιχειρήσεων που παράγουν ένα ομοιογενές προι όν ή έχουν ως γνώρισμα την διεξαγωγή μιας κοινής πρωτογενούς δραστηριότητας, που χαρακτηρίζεται από κάποιο ελάχιστο μέγεθος. Το τουριστικό προι όν δεν μπορεί να χωρέσει σε αυτόν τον ορισμό, καθώς αποτελεί ένα σύνθετο καταναλωτικό προι όν, στο οποίο συνεισφέρουν όλοι οι κλάδοι υλικής και άυλης παραγωγής. Σε περίπτωση που κάποιος κατέγραφε τις ενδεχόμενες ενέργειες-δαπάνες για ένα τυπικό ταξίδι αναψυχής, θα έβλεπε πιθανότατα τον ταξιδιώτη να προμηθεύεται τουριστικό οδηγό ή οδηγούς για διάφορες χώρες, προτού επιλέξει προορισμό, να επισκέπτεται ενδεχομένως τουριστικά γραφεία, προμηθευόμενος ενημερωτικό υλικό για τη χώρα που διάλεξε και στη συνέχεια να κάνει κράτηση θέσης σε κάποιο μεταφορικό μέσον, να «κλείνει» κατάλυμα στον τόπο προορισμού. Αφού φτάσει στον τόπο προορισμού, θα χρησιμοποιήσει τα τοπικά διαθέσιμα μέσα μεταφοράς, θα γευματίσει σε τοπικά εστιατόρια, θα διασκεδάσει σε χώρους διασκέδασης, θα αγοράσει διάφορα προι όντα. Θα επισκεφθεί ενδεχομένως αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, φυσικά τοπία ιδιαιτέρου κάλλους, θα συμμετάσχει σε εκδηλώσεις,( μουσικές, θεατρικές, festivals κλπ), θα νοικιάσει ενδεχομένως αυτοκίνητο ή θα συμμετάσχει σε οργανωμένες εκδρομές. Ι σως χρειαστεί να κάνει χρήση ιατρικών κέντρων ή να εισαχθεί σε νοσοκομείο, θα έχει τηλεφωνικές επικοινωνίες, και βεβαίως η απαρίθμηση των ενδεχόμενων δαπανών στις οποίες μπορεί να προβεί ένας τουρίστας δεν έχει τέλος. Μέσα ωστόσο από τις πολλές τέτοιου είδους δαπάνες στις οποίες μπορεί να προβεί ένας τουρίστας, μπορεί κανείς αφαιρετικά να διακρίνει ένα πλήθος κλάδων παραγωγής, οι οποίοι άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται με την εξυπηρέτηση του ταξιδιώτη- τουρίστα, όπως: Άμεσα εμπλεκόμενοι κλάδοι παραγωγής: Το κατάλυμα Η μεταφορά από και προς το κατάλυμα Γραφεία διακίνησης τουριστών Εστιατόρια, μπαρ, καφετέριες Εμπόριο αναψυκτικών και ποτών Βιοτεχνίες τουριστικών ειδών (παραδοσιακών και άλλων) Εμπόριο τουριστικών ειδών (παραδοσιακών και άλλων) Κλάδος υγείας Τηλεπικοινωνίες 19

20 Έμμεσα εμπλεκόμενοι κλάδοι παραγωγής: Βιομηχανικοί κλάδοι, σχετιζόμενοι με τους παραπάνω ως προς την προμήθεια με υλικά αγαθά που διακινούν οι παραπάνω κλάδοι (έπιπλα, κλίνες, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, τουριστικά αναμνηστικά είδη, κλπ.) Υπηρεσίες στήριξης των παραπάνω κλάδων (οργανωτές εκδρομών-περιηγήσεων, πλυντήρια, υπηρεσίες καθαριότητας κλπ.) Υπηρεσίες οργανισμών που σχετίζονται με την τουριστική ανάπτυξη, την τουριστική εκπαίδευση, την εποπτεία καλής λειτουργίας του τομέα. Μιλώντας για την παροχή υπηρεσιών, μπορούμε να μιλήσουμε για επιχειρήσεις που καλύπτουν: Τις ανάγκες φιλοξενίας, Τις ανάγκες διατροφής των τουριστών, Τις ανάγκες ψυχαγωγίας των τουριστών, Τις ανάγκες μεταφοράς των τουριστών, κά. 3. Ο τουρισμός στην Ελλάδα 3.1 Η εικόνα του Ελληνικού Τουρισμού Η Ελλάδα άρχισε να θεωρείται ως τουριστικός προορισμός τη δεκαετία του Οι πρώτοι τουρίστες που την επισκέφθηκαν τοποθετούνται στο υψηλό τμήμα της αγοράς και προσελκύθηκαν από τους αρχαιολογικούς χώρους και ελληνικές ακτές. Την ίδια περίοδο, οι tour operators της Ευρώπης αναζητώντας έναν νέο τόπο προορισμού, ως εναλλακτικό της Ισπανίας, εξαιτίας των δυσκολιών (τιμές και ποιότητα) που άρχισαν να παρουσιάζονται, έστρεψαν τους πελάτες τους προς την Ελλάδα. Είναι εύκολο να αναγνωρισθούν κάποια πολύ τυπικά ισχυρα χαρακτηριστικά της Ελλάδας: Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά Η ιστορία της Η φιλοξενία Το κλίμα Ο μεγάλος αριθμός νησιών Οι απέραντες παραλίες Επιπλέον η πολιτική σταθερότητα και οι υγιείς κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν, σε συνδυασμό με το θετικό οικονομικό κλίμα (ο συνεχιζόμενος ρυθμός ανάπτυξης πάνω από 3,5% και η σταδιακή μείωση του πληθωρισμού) που επικράτησαν τα τελευταία χρόνια, αποτελούν θετικούς παράγοντες για την τουριστική βιομηχανία της χώρας. Από την άλλη πλευρά όμως, η Ελλάδα είναι γεωγραφικά απομονωμένη από τις κύριες αγορές προέλευσης τουριστών της Κεντρικής Ευρώπης. Το γεγονός αυτό από μόνο του κάνει δύσκολη την προσέγγισή της (Πίνακας 1)( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). 20

21 ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Η τουριστική εικόνα της Ελλάδας Παράγοντες Καλό κλίμα % 51 Φιλοξενία 38 Κουλτούρα Φιλικοί άνθρωποι Καλό φαγητό / κρασί 27 Εύκολη προσέλευση 24 Ασφαλή ταξίδια 21 Αναψυχή σπορ 13 Υγιές περιβάλλον 11 ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. 3.2 Τα πλεονεκτήματα της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού Το δυνατό τουριστικό προι όν (γεωγραφία, κλίμα, τρόπος ζωής, τοπία, πολιτισμός, νησιά, «απείραχτη εξοχή», φιλοξενία, θετική εικόνα) Το καλό επίπεδο επαναλαμβανόμενου τουρισμού (55% το καλοκαίρι του 1998) Ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών από την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό είναι σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο (80% το καλοκαίρι του 1998) Η καλή προφορική προώθηση (mouth to mouth) της χώρας που οφείλεται στη θετική εικόνα που σχηματίζουν οι περισσότεροι που την επισκέπτονται Τα λογικά επίπεδα των τιμών Το γεγονός ότι ελκύει ένα μεγάλο κομμάτι Ευρωπαίων επισκεπτών, που ξοδεύουν περισσότερα χρήματα ανά ημέρα και ταξίδι από άλλους ευρωπαι κούς 21

22 προορισμούς. Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι προορισμός πτήσεων chartered (καλή συγκοινωνιακή δικτύωση με αγορές της) Στις βασικές αγορές-πηγές υφίσταται μεγάλος αριθμός πιθανών επισκεπτών. ( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). 3.3 Οι κύριες ευκαιρίες του ελληνικού τουριστικού προι όντος υναμικό ζήτησης: Καλή γεωγραφική «θέση» στις υτικοευρωπαι κές και Ανατολικοευρωπαι κές αγορές Αναγνωρισιμότητα του προορισμού στην Ευρώπη κα τις υπερπόντιες αγορές Οι δυνητικοί τουρίστες είναι περισσότεροι από τους πραγ- ματικούς Οι δυνητικοί τουρίστες ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων έχουν μια μέσου επιπέδου έλξη για τη χώρα. ( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999). Προσφορά: «Η λιος και θάλασσα» είναι προι όν με συνεχή θετική τάση ζήτησης Η Ελλάδα διαθέτει πρόσθετους τουριστικούς πόρους και επομένως «προστιθέμενη αξία», που επιτρέπει τη διαφοροποίηση από τους ανταγωνιστές Ιστορία και πολιτισμός, που προσφέρονται κάτω από την πραγματική τους αξία.(παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). Εικόνα: Θετική και φιλική Ασφαλής ταξιδιωτικός προορισμός Ευρωπαι κός προορισμός Χωρίς αρνητικές προκαταλήψεις Σύνδεση και με τον ατομικό τουρισμό Η Ελλάδα έχει «προσωπικότητα», είναι «ξεχωριστή».) ( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ) Οι κύριες απειλές του ελληνικού τουριστικού προι όντος Ο ιεθνής ανταγωνισμός και η ανάπτυξη της αγοράς: Ο κίνδυνος περαιτέρω απώλειας μεριδίου αγοράς Θεαματική βελτίωση ποιότητας ορισμένων ανταγωνιστικών προορισμών χωρίς αύξηση τιμών Απαίτηση καταναλωτών για καλύτερο προι όν στην ίδια ή χαμηλότερη τιμή Κίνδυνος η Ελλάδα να αποβεί σύντομα σε έναν ακριβό προορισμό ύναμη και επιρροή των Tour Operators. ( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική 22

23 του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). Η κατάσταση στις αγορές: Αυξανόμενος ανταγωνισμός, όλο και μεγαλύτερη προσφορά και χαμηλότερες τιμές Μείωση επαναλαμβανόμενων επισκέψεων Η προσέλευση τουριστών γίνεται όλο και πιο σκληρή και κα- θοδηγούμενη από ενέργειες Marketing Η υτική Ευρώπη παραμένει και στο μέλλον η πιο σημαντική αγορά μας και δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την Ανατο- λική Ευρώπη (ιδιαίτερα όσον αφορά στην οικονομική απόδο- ση των αγορών) Στις υπερπόντιες αγορές δεν αναμένεται σημαντική αυξητική τάση στα ταξίδια διακοπών και γι αυτό οι αγορές αυτές δεν θα πρέπει να υπερεκτιμώνται. ( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). Η μη έγκαιρη προσαρμογή των Ελλήνων επαγγελματιών στο χώρο του τουρισμού, στις συνθήκες του ανταγωνισμού: Η άσκηση τουριστικής επιχείρησης στο μέλλον καθίσταται δυσκολότερη και η μάχη για την προσέλκυση του κάθε τουρίστα σκληρότερη και ακριβότερη Απαιτείται επαγγελματισμός και συντονισμός Αδράνεια και διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης σημειώνει μείωση της ζήτησης Η διεθνής τουριστική προσφορά είναι ήδη μεγαλύτερη της ζήτησης, ενώ νέοι προορισμοί διακοπών εμφανίζονται κάθε χρόνο στην αγορά με επαγγελματικό τρόπο (π.χ. Κούβα) Απαιτείται άμεση επίλυση των προβλημάτων και επιδίωξη επαγγελματικού και αποτελεσματικού marketing από την πλευρά των επιχειρήσεων.( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). 3.5 Οι βασικές αδυναμίες της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού Ο ποιες αφορούν τον τομέα «Μεταφορά» (αεροδρόμια, λιμάνια, ακτοπλοι κό δίκτυο, οδικό δίκτυο, επιβάρυνση υποδομών πόλεων) Το περιβάλλον (ανεπαρκής προστασία, γιαπιά, δρόμοι- πεζοδρόμια, φωτισμός, πινακίδες, απώλεια χαρακτήρα της χώρας) Η μη ικανοποιητική σύνδεση με την πολιτιστική κληρονομιά (αδυναμίες στον τρόπο έκθεσης και παρουσίασης σε μουσεία, μη πρόβλεψη οργανωμένης συμμετοχής και μετάδοσης εμπειριών, φτωχό πληροφοριακό υλικό) Η τουριστική προσφορά (ξενοδοχεία χα- μηλών τάξεων, ποιότητα υπηρεσιών, επαγγελματισμός, ποιότητα φαγητού, ελλείψεις σε εκπαιδευμένο προσωπικό, προδιαγραφές υγιεινής, υπερκρατήσεις) αλλά και άλλες ελλείψεις όπως είναι οι υποδομές αθλητισμού, οργανωμένες παραλίες, έλλειψη καθαριό- τητας στις παραλίες. Οι δυσκολίες ανάπτυξης τουρισμού σε περιόδους χαμηλής ζήτησης ( εκέμβριος-μάρτιος) που το κλίμα δεν είναι τόσο ζεστό. Για να αναπτυχθεί ο τουρισμός σε τέτοιες περιόδους, χρειάζονται οι κατάλληλες εγκαταστάσεις και υποδομές, απαιτείται πιο οργανωμένη ζωή 23

24 στα τουριστικά θέρετρα, χαμηλότερες και πιο ανταγωνιστικές τιμές.( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). 3.6 Συνολική επίδραση του τουρισμού στην εγχώρια Ελληνική οικονομία: Μεθοδολογία και εκτιμήσεις Η εκτίμηση της επίδρασης του τουρισμού σε κύρια μεγέθη της ελληνικής οικονομίας βασίζεται σε στοιχεία του 2010 (πιο πρόσφατα διαθέσιμα). Αν και η συρρίκνωση του ακαθάριστου προι όντος (ως αποτέλεσμα της υφεσιακής τροχιάς της οικονομίας που εν μέρει οφείλεται και στη διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής) οδηγεί ενδεχομένως σε μείωση των μεγεθών σε απόλυτους όρους, οι εκτιμήσεις ως αναλογία στο σύνολο της οικονομίας αναδεικνύουν το σημαντικό ρόλο του τουρισμού στην ελληνική οικονομία. (Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). Η συνεισφορά (επίδραση) του τουρισμού στην εγχώρια οικονομία διακρίνεται σε άμεση, έμμεση και προκαλούμενη. Η αύξηση της τελικής ζήτησης ως αποτέλεσμα της τουριστικής δαπάνης (εισερχόμενης και εγχώριας) επηρεάζει τις επιχειρήσεις εκείνες που το μεγαλύτερο μέρος του κύκλου εργασιών τους προέρχεται από την ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας. Οι μεταβολές του επιπέδου της παραγωγής, λόγω της τουριστικής κατανάλωσης, σε συνδυασμό με την αύξηση των αρχικών εισροών που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις αυτές αντιπροσωπεύουν την άμεση επίδραση από την τουριστική κατανάλωση. (Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999 ). Η μεγαλύτερη παραγωγή στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που επηρεάζονται άμεσα από τον τουρισμό, συνεπάγεται επίσης την αύξηση της ζήτησης για προι όντα άλλων κλάδων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία. ημιουργείται έτσι από την πλευρά των προμηθευτών, η ανάγκη επιπρόσθετων εισροών (αρχικών και ενδιάμεσων) για την κάλυψη της επιπλέον ζήτησης των προι όντων που οι ίδιες παράγουν (όσες από τις εκροές δεν μπορούν να παραχθούν εντός της οικονομίας εισάγονται). Η αλληλεξάρτηση αυτή μεταξύ των παραγωγικών διαδικασιών σε μια οικονομία αποτελεί την έμμεση επίδραση. ( Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999).όληση Επιπρόσθετα, τα νοικοκυριά αμείβονται με εισοδήματα για την εργασία την οποία προσφέρουν στο πλαίσιο ικανοποίησης της τελικής ζήτησης για τουριστικά προι όντα και υπηρεσίες κατά το μήκος της αλυσίδας αξίας. Παράλληλα, ως καταναλωτές δαπανούν τα εισοδήματά τους για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Έτσι, μια αλλαγή στην ποσότητα της εργασίας που χρειάζεται για την παραγωγή σε έναν ή περισσότερους κλάδους επηρεάζει το εισόδημα τους, άρα και τις δαπάνες τις οποίες κάνουν ως καταναλωτικές μονάδες. Επομένως, το ύψος των αγορών τους εξαρτάται από το εισόδημά τους, το οποίο με τη σειρά του εξαρτάται από το μέγεθος της παραγωγής κάθε κλάδου. Με τον όρο προκαλούμενη επίδραση περιγράφεται η συνεισφορά στα αποτελέσματα (ΑΕΠ, απασχόληση, κλπ.) από τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες στην οικονομία, ως αποτέλεσμα της μεταβολής του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών που λαμβάνουν κατά το μήκος της αλυσίδας αξίας των τουριστικών προι όντων και υπηρεσιών. (Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, ΙΤΕΠ, 1999). 24

25 Για την εξέταση της οικονομικής επίπτωσης του τουρισμού στους εγχώριους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, η μελέτη επικεντρώνεται στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ). Η ΑΠΑ ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ της αξίας παραγωγής και της συνολικής ενδιάμεσης κατανάλωσης. Στην ουσία, πρόκειται για τους πόρους που «μένουν» στην οικονομία για την πληρωμή μισθών, εργοδοτικών εισφορών, φόρων στην παραγωγή, αποσβέσεων κεφαλαίου και μερισμάτων στους μετόχους των εταιρειών, καθώς και για την συσσώρευση κεφαλαίου ως αποθεματικό κερδών των επιχειρήσεων, το οποίο αποτελεί σημαντική πηγή πόρων για μελλοντικές επενδύσεις. Το άθροισμα της ΑΠΑ και των έμμεσων φόρων (εξαιρουμένων των επιδοτήσεων) επί των προι όντων που καταναλώνονται, αποτελεί το ακαθάριστο εγχώριο προι όν (ΑΕΠ) που παράγεται από κάθε κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. Το ΑΕΠ από τον τουρισμό, ισοδυναμεί με το ακαθάριστο προι όν των κλάδων που συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στη διαμόρφωση του τουριστικού προι όντος. (Παυλόπουλος Π. Το Μέγεθος και η υναμική του Τουριστικού τομέα, (1999), ΙΤΕΠ). 25

26 ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΚΑΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 26

27 1. Κατασκήνωση και κάμπινγκ Οι βασικές κατηγορίες κατασκηνώσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι οι εξής: 1. η κατασκήνωση με την έννοια της οργανωμένης τουριστικής κατασκήνωσης (κάμπινγκ), που αποτελεί και το θέμα της παρούσας εργασίας και 2. η κατασκήνωση με την έννοια της παιδικής εξοχής (παιδική κατασκήνωση). 1.1 Παιδική κατασκήνωση (παιδική εξοχή) Στην Απόφαση αριθ. Π1β/Γ.Π «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας παιδικών κατασκηνώσεων από φορείς ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού χαρακτήρα» (ΦΕΚ 966/Β / ) στο άρθρο 1 αναφέρεται ότι «Στις παιδικές κατασκηνώσεις παρέχεται σε παιδιά ηλικίας 6 έως 16 ετών με τη μορφή της ομαδικής διαβίωσης, διαμονή, διατροφή, άθληση, ψυχαγωγία και εκπαίδευση, σε φυσικό περιβάλλον με εγκαταστάσεις κατάλληλες υπό την εποπτεία και τη φροντίδα εκπαιδευμένου και καταρτισμένου στελεχιακού και βοηθητικού προσωπικού, με σκοπό την πνευματική, φυσική, κοινωνική και ψυχική ανάπτυξη του κάθε κατασκηνωτή.» Η έννοια της παιδικής κατασκήνωσης ή παιδικής εξοχής, αφορά τις περιπτώσεις των κατασκηνώσεων, συμπεριλαμβανομένων των αθλητικών, προσκοπικών, εκκλησιαστικών κλπ, που ισχύουν τα ακόλουθα: o Αφορούν παιδιά 6-16 ετών, όπως προβλέπεται στις διατάξεις του Βασιλικού Διατάγματος (Β.Δ.) της «Περί οργανώσεως και λειτουργίας παιδικών εξοχών», άρθρο 6, καθώς και σε όλες τις αναθεωρήσεις του εν λόγω νόμου που σε γενικά πλαίσια συμφωνούν με τις διατάξεις του συγκεκριμένου Β.Δ.. Υφίσταται παρακολούθηση των συμμετεχόντων από αρμόδια στελέχη, όπως προβλέπεται στην υπ αριθμ. οικ. 1277/1989 απόφαση «Κωδικοποίηση και συμπλήρωση των προϋποθέσεων και διαδικασία χορήγησης άδειας ίδρυσης και άδειας λειτουργίας εξοχών» (ΦΕΚ 199/Β / ), άρθρο 4 και αναλυτικότερα στην υπ αριθμ. Π1β/Γ.Π απόφαση «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας παιδικών κατασκηνώσεων από φορείς ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού χαρακτήρα» (ΦΕΚ 966/Β / ), άρθρο4. Οι συμμετέχοντες ακολουθούν συγκεκριμένο εβδομαδιαίο πρόγραμμα το οποίο έχει δημιουργηθεί από τους υπεύθυνους, όπως, για παράδειγμα, το εβδομαδιαίο πρόγραμμα σίτισης όπως προβλέπεται στην υπ αριθμ. οικ. 1277/1989 απόφαση «Κωδικοποίηση και συμπλήρωση των προϋποθέσεων και διαδικασία χορήγησης άδειας ίδρυσης και άδειας λειτουργίας εξοχών» (ΦΕΚ 199/ Β / ), άρθρο 5. Ο ταν το χρονικό διάστημα παραμονής των συμμετεχόντων στις κατασκηνωτικές εγκαταστάσεις είναι επίσης ορισμένο, όπως προβλέπεται στο Ν. 749/1948 «Περι παιδικών εξοχών και ειδικών εστιών σιτίσεως παίδων» (ΦΕΚ 200/Α / ), άρθρο 3, καθώς και σε όλες τις αναθεωρήσεις και τροποποιήσεις του εν λόγω νόμου. 27

28 1.2 Οργανωμένη τουριστική κατασκήνωση (κάμπινγκ) Βάσει του Ν. 392/1976 «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων» (ΦΕΚ 199/Α / ), όπως προαναφέρθηκε, ως κατασκήνωση νοείται η οργανωμένη κατασκήνωση. Δηλαδή, βάσει του άρθρου 1, πρόκειται για υπαίθριους χώρους «εις τους οποίους παρέχεται η δυνατότητα διαμονής, σιτίσεως και αναψυχής τουριστών διαθετόντων ή μη ίδια μέσα μεταφοράς και διανυκτερεύσεως, ήτοι: σκηνάς και τροχόσπιτα, η δε ίδρυσις και λειτουργία αυτών υπόκειται εις τον έλεγχο του Ε.Ο.Τ.». Η οργανωμένη κατασκήνωση καθώς και ο διεθνής όρος κάμπινγκ (camping) αφορά τις κατασκηνώσεις εκείνες που ισχύουν τα εξής: οι συμμετέχοντες διαμένουν σε έναν από τους εγκεκριμένους από τον Ε.Ο.Τ. χώρους, όπως προβλέπεται στο Ν. 392/1976 «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων» (ΦΕΚ 199/Α / ), άρθρο 1. οι συμμετέχοντες φέρουν οι ίδιοι ευθύνη για τη διαμονή τους, δεν ακολουθούν κάποιο ορισμένο πρόγραμμα, δεν υπάρχει ελάχιστο ή μέγιστο χρονικό διάστημα για την παραμονή τους στις εγκαταστάσεις του χώρου, αρκεί αυτός να είναι υπό λειτουργία. 1.3.Ορισμοί οργανωμένης τουριστικής κατασκήνωσης Με γνώμονα το ερμηνευτικό, ορθογραφικό και ετυμολογικό «Λεξικό της κοινής νεοελληνικής» που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 1998 από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η Κατασκήνωση [kataskínosi] είναι: 1. εγκατάσταση σε σκηνές, κυρίως για παραθερισμό, 2. χώρος, με σκηνές ή και με οικήματα, όπου λειτουργεί κατασκήνωση. Σύμφωνα με το Ν. 392/1976 «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων» (ΦΕΚ 199/Α / ), ως κατασκήνωση νοείται η οργανωμένη κατασκήνωση ή κάμπινγκ. Δηλαδή, βάσει του άρθρου 1, πρόκειται για υπαίθριους χώρους «εις τους οποίους παρέχεται η δυνατότητα διαμονής, σιτίσεως και αναψυχής τουριστών διαθέτοντας ή μη ίδια μέσα μεταφοράς και διανυκτερεύσεως, σκηνές και τροχόσπιτα, η δε ίδρυση και λειτουργία αυτών υπόκειται σε έλεγχο του Ε.Ο.Τ. Στην Υπουργική Απόφαση «Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών εγκαταστάσεων» (ΦΕΚ 557/Β / ), στο Κεφάλαιο «Τεχνικές προδιαγραφές Ε.Ο.Τ. για τη δημιουργία τουριστικών οργανωμένων κατασκηνώσεων (κάμπινγκ)», διατυπώνεται ένας πιο ολοκληρωμένος ορισμός για τις οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις συμπληρωματικός, ίσως, του προαναφερθέντα. Δηλαδή, όπως αναφέρεται και στην Υ.Α.: «Πρόκειται για υπαίθριους χώρους όπου παρέχεται η δυνατότητα διαμονής, σίτισης και αναψυχής τουριστών που διαθέτουν ή όχι δικά τους μέσα μεταφοράς και διανυκτέρευσης, δηλ. σκηνές ή τροχόσπιτα. Περιλαμβάνουν κοινόχρηστους κλειστούς χώρους: υποδοχής, εστίασης και υγιεινής πελατών και παρέχεται η δυνατότητα στον επιχειρηματία να παραχωρεί με επιπλέον μίσθωμα δικές του σκηνές ή τροχόσπιτα σε όσους πελάτες το επιθυμούν. Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα κατασκευής μικρού αριθμού υπνοδωματίων σύμφωνα με τις προδιαγραφές. Μπορούν να βρίσκονται σε περιοχές: o Εκτός σχεδίου πόλεων με ειδικό διάταγμα (Ζ.Ο.Ε. ειδικά διατάγματα όρων δόμησης τουριστικών 28

29 εγκαταστάσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές). o Εκτός σχεδίου. Οικοδομούνται με ειδικούς όρους δόμησης για κάμπινγκ. Κατατάσσονται σε τρεις τάξεις: Α, Β και Γ. Δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας οργανωμένων κατασκηνώσεων απλής μορφής (Δ τάξης) μόνο σε δήμους ή κοινότητες ή δημοτικές ή κοινοτικές επιχειρήσεις που προβλέπονται από τη σχετική νομοθεσία με τους παρακάτω περιορισμούς: Η μονάδα θα δημιουργείται σε γήπεδο ιδιοκτησίας του δήμου ή της κοινότητας ή της επιχείρησης (δημοτικής ή κοινοτικής). Απαγορεύεται η μίσθωση των κατασκηνώσεων Δ τάξης σε ιδιώτες. Η ίδρυση κατασκήνωσης Δ τάξης θα είναι επιτρεπτή μόνον όταν αποδεικνύεται ότι είναι αδύνατη από τα στοιχεία του οικοπέδου και τους πόρους ΟΤΑ η δημιουργία κατασκήνωσης ανώτερης τάξης και εφόσον δεν υπάρχει άλλο κάμπινγκ στα διοικητικά όρια του ΟΤΑ.» Ο πιο σύγχρονος και ισχύον ορισμός για τα κάμπινγκ βρίσκεται στο Ν. 2160/1993, άρθρο 2, παρ 1 όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 3498/2006, άρθρο 35, παρ. 1. Σύμφωνα με αυτούς, λοιπόν, οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις είναι υπαίθρια ξενοδοχειακά καταλύματα στα οποία παρέχεται η δυνατότητα διαμονής, εστίασης και αναψυχής τουριστών που διαθέτουν ή όχι ίδια κατασκηνωτικά και μεταφορικά μέσα όπως συρόμενα ή αυτοκινούμενα τροχόσπιτα, σκηνές κλπ. Διακρίνονται ανάλογα με τη λειτουργική τους μορφή σε οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις σε ή χωρίς οικίσκους. Δημιουργούνται και λειτουργούν βάσει τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών και διαθέτουν Ειδικό Σήμα Λειτουργίας (Ε.Σ.Λ.) τουριστικού καταλύματος. Σύμφωνα με τους Barucci και Branduzzi (1980), οι κατασκηνώσεις αντιπροσωπεύουν έναν τύπο δεκτικής κατασκευής για τον τουρισμό και είναι γεγονός ότι η περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της ειδικής κατασκευής συνίσταται στις πιο ώριμες τουριστικά χώρες Ιστορική αναδρομή Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του «The Camping and Caravanning Club» o ιδρυτής του κάμπινγκ αναψυχής ήταν ο Τόμας Χίραμ Χόλντινγκ (Thomas Hiram Holding) 1, ο οποίος έγραψε τον πρώτο οδηγό κατασκηνωτών το Η γνώση του πάνω στο αντικείμενο προήλθε από τις εμπειρίες της παιδικής του ηλικίας, όταν διέσχισε την αμερικανική εξοχή με τους γονείς του το Ο Χόλντινγκ ήταν επίσης δεινός ποδηλάτης και ξεκίνησε ένα ταξίδι σε όλη την Ιρλανδία με τέσσερις φίλους, κατά τη διάρκεια του οποίου διέμειναν στην εξοχή. Με βάση αυτή του την εμπειρία έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Ποδηλασία και κατασκήνωση στην Κονεμάρα» («Cycle and Camp in Connemara»), στο οποίο προσκαλούσε τους ενδιαφερόμενους να επικοινωνήσουν μαζί του για να κάνουν μαζί του ποδηλατικό κάμπινγκ (cycle camping). Αυτό οδήγησε στη δημιουργία του Συνδέσμου Κατασκηνωτών με ποδήλατα («Association of Cycle Campers») το 1901, το οποίο ιδρύθηκε αριθμώντας 13 μέλη. Στο πρώτο συμβούλιο του Συνδέσμου ιδρύθηκε και ο οργανισμός που είναι σήμερα γνωστός ως Λέσχη Καμπινγκ και Καραβάνινγκ («The Camping and Caravanning Club») 2. 1 Eπίσημη ιστοσελίδα του «The Camping and Caravanning Club», 2 Με τον όρο κάμπινγκ νοείται η διαμονή σε σκηνή ενώ με τον όρο καραβάνινγκ η διαμονή σε 29

30 Η δημοτικότητα της δραστηριότητας αυξήθηκε πολύ γρήγορα και από το 1906 παρουσίαζε εκατοντάδες μέλη. Η πρώτη λέσχη άνοιξε στο Weybridge της Μεγάλης Βρετανίας τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου. Μια υπο-ομάδα με επικεφαλής τον Χόλντινγκ ίδρυσε τη Λέσχη Κατασκηνώσεων («The Camping Club») ενώ, για να την ιδρύσουν, διέκοψαν τους δεσμούς τους με τον Σύνδεσμο Κατασκηνωτών με Ποδήλατα («Association of Cycle Campers»). Ωστόσο, αργότερα οι δύο αυτές Λέσχες συγχωνεύτηκαν και δημιούργησαν την Ερασιτεχνική Λέσχη Κατασκηνώσεων («Amateur Camping Club»). Το 1910 αυτή η λέσχη συγχωνεύτηκε με την Εθνική Λέσχη Κατασκηνώσεων («National Camping Club») και τα μέλη αυξήθηκαν σε 820 κατασκηνωτές. Ο οργανισμός συρρικνώθηκε ελαφρώς λόγω του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου αλλά κατόπιν το ενδιαφέρον για το κάμπινγκ οξύνθηκε και μετονομάστηκε σε Λέσχη Κατασκηνώσεων Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας («The Camping Club of Great Britain and Ireland»), με τον Σερ Ρόμπερτ Μπάντεν-Πάουελ (Sir Robert Baden-Powell) ως πρόεδρο. Το 1932 η Λέσχη συγκρότησε τη Διεθνή Ομοσπονδία Σωματείων Κάμπινγκ και Καραβάνινγκ («Federation Internationale de Camping et de Caravanning FICC»). Οι εθνικές λέσχες κάμπινγκ σε όλο τον κόσμο συνεργάζονται με αυτήν και οι διεθνείς συγκεντρώσεις πραγματοποιούνται στις χώρες μέλη. Το 1941 δημιουργήθηκε ο Σύλλογος Κατασκηνώσεων για Νέους («Youth Camping Association») κυρίως εξ αιτίας της επιθυμίας για διαφυγή από τις εμπόλεμες πόλεις. Η δημοτικότητα του κάμπινγκ και τα μέλη της Λέσχης παρέμειναν συνεπείς καθ όλη τη διάρκεια του πολέμου, με πολλούς ανθρώπους να θέλουν να ξεφύγουν από τα σπίτια τους για ένα μικρό διάστημα. Από τότε η δημοτικότητα του κάμπινγκ έχει συνεχώς αυξανόμενη πορεία με τη λέσχη να απαρτίζεται από μέλη. Η Εθνική Εβδομάδα Καραβάνινγκ και Κάμπινγκ («National Caravanning and Camping Week») θεμελιώθηκε το ΟΝτέιβιντ Μπέλαμι (David Bellamy) διορίστηκε ως πρόεδρος της λέσχης, ο οποίος συμφώνησε με την επιθυμία του ομίλου να «αφήνουν» οι κατασκηνωτές κάτι στα μέρη όπου διαμένουν. Για παράδειγμα, οι κατασκηνωτές μπορούν να αναλαμβάνουν υψηλού κινδύνου καθαριότητα,να κατασκευάζουν μονοπάτια και να πραγματοποιούν δεντροφυτεύσεις γύρω και μέσα στους χώρους επίσκεψής τους. Ένα από τα πιο γνωστά Βρετανικά κάμπινγκ ήταν το Cunningham Camp στο Howstrake στο Isle of Man. Αυτό ξεκίνησε το 1894 και αρχικά λάμβαναν μέρος μόνο άντρες κατασκηνωτές. Το κάμπινγκ λειτουργούσε από το Μάιο έως το Σεπτέμβρη, έτσι ώστε να εκμεταλλεύονται τον καλοκαιρινό καιρό. Η συμμετοχή στο εν λόγω κάμπινγκ αυξήθηκε κατά πολύ και έφτασε στο σημείο να το επισκέπτονται σχεδόν 600 άντρες κάθε εβδομάδα μέχρι το τέλος του αιώνα. Μέχρι το 1904 η περιοχή είχε εμβαδόν πέντε στρέμματα τα οποία καταλαμβάνονταν από 1500 σκηνές, συμπεριλαμβανομένης μιας τραπεζαρίας 30 μέτρων. Κατά τη δεκαετία , οι άνθρωποι αναζητούσαν έναν υγιή τρόπο ζωής κι έτσι το κάμπινγκ έγινε εξαιρετικά δημοφιλές. Το 1960 η ανάπτυξη του θεσμού του κάμπινγκ ήταν τόσο ραγδαία που έγινε βασικός προορισμός διακοπών για τις οικογένειες αφού, μεταξύ άλλων, εξοικονομούσαν χρήματα. Σύντομα, τα κάμπινγκ ήταν πιο πυκνοκατοικημένα από τα οικοτροφεία τροχόσπιτο. 30

31 που ήταν το προηγούμενο πρότυπο. Ακόμα και σήμερα, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τα κάμπινγκ είναι ακόμα στο «προσκήνιο» σαν μια από τις δημοφιλέστερες επιλογές διακοπών. Κάμπινγκ έχουν δημιουργηθεί σε όλη την Ευρώπη, κάνοντας τις διακοπές στο εξωτερικό πιο φθηνές και πιο προσιτές. 1.5 Τυπολογία οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων Ο σον αφορά τη τυπολογία οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων, σημαντικό είναι να αναφερθεί η διαφορά ανάμεσα στο κάμπινγκ (camping) και στο καραβάνινγκ (caravaning). Με τον όρο κάμπινγκ, νοείται η διαμονή σε σκηνή ενώ με τον όρο καραβάνινγκ η διαμονή σε τροχόσπιτο, αυτοκινούμενο κλπ. Αυτός θα μπορούσε, λοιπόν, να είναι ένας διαχωρισμός με βάση το μέσο μετακίνησης ή το μέσο «στέγασης». Πολλοί αποκαλούν λανθασμένα το καραβάνινγκ «κινητό κάμπινγκ» λόγω της ευκολίας μετακίνησης. Με τη βοήθεια του όρου «κινητό κάμπινγκ», γίνεται αντιληπτό ότι σε αυτό ανήκει το κάμπινγκ με κανώ, με μηχανές, με αυτοκίνητο, με ποδήλατα, πεζών με σακίδια κλπ αλλά τελικά σε αυτές τις περιπτώσεις οι κατασκηνωτές διαμένουν σε σκηνές τα βράδια, οπότε συγχωνεύονται στον όρο «κάμπινγκ». Επομένως, οι όροι καραβάνινγκ και «κινητό κάμπινγκ» δεν είναι συνώνυμοι. Ένας ακόμα διαχωρισμός που μπορεί να γίνει είναι με βάση τη χρονική περίοδο και τις δραστηριότητες. Με βάση τη χρονική περίοδο μπορούν να διακριθούν στα εξής: θερινό κάμπινγκ (summer camping) χειμερινό κάμπινγκ (winter camping) εποχιακό κάμπινγκ (contemporary camping) Yπάρχουν, επίσης, πολλά κάμπινγκ με βάση συγκεκριμένες δραστηριότητες, π.χ. αστρονομίας 3, θεατρικό 4, μουσικό, μαθηματικό, πολιτιστικό 5 κλπ. Ωστόσο, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο κριτήριο, οι σημαντικότεροι τύποι κάμπινγκ και καραβάνινγκ που αφορούν την Ελλάδα είναι οι εξής (Ένωση Ιδιοκτητών Κάμπινγκ, 2012): 3 Το κάμπινγκ αστρονομίας απευθύνεται όχι μόνο στους (ερασιτέχνες) αστρονόμους αλλά και στους λάτρεις του ουρανού και της φύσης. Για παράδειγμα, υπάρχει το λεγόμενο astrocamping που βρίσκεται στη Θάσο από το Σύλλογο Φίλων Αστρονομίας Ανατολικής Μακεδονίας και οι Πανελλήνιες Εξορμήσεις Ερασιτεχνών Αστρονόμων που γίνονται σε επιλεγμένα μέρη από τους αστρονομικούς συλλόγους της χώρας. 4 Το θεατρικό κάμπινγκ απευθύνεται σε ηθοποιούς. Σε αυτό, πραγματοποιούνται καθημερινά σεμινάρια που επικεντρώνονται στην υποκριτική και στον αυτοσχεδιασμό και γίνονται σε προσεκτικά επιλεγμένους φυσικούς χώρους, αφού βασικό χαρακτηριστικό του κάμπινγκ είναι η άμεση επαφή με τη φύση. Πραγματοποιούνται στη Θάσο, στις Σπέτσες κλπ. 5 Το πολιτιστικό κάμπινγκ είναι ένα φεστιβάλ που φιλοξενεί κυρίως φοιτητικές θεατρικές ομάδες αλλά και διάφορες άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες (χορός, μουσική, εικαστικά φωτογραφία κτλ). Οι συμμετέχοντες στις παραστάσεις έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και να μείνουν στο χώρο της κατασκήνωσης να παρακολουθήσουν τις δουλειές των άλλων ομάδων και να συμμετάσχουν στις διάφορες δραστηριότητες. Το δημοφιλέστερο στην Ελλάδα βρίσκεται στην περιοχή Κάτω Βρύση στο Αστρίτσι, νότια του Ηρακλείου, στην Κρήτη. 31

32 κάμπινγκ πόλης με κατασκηνωτικά μέσα. Στην Αθήνα, για παράδειγμα, υπάρχουν στο Περιστέρι με την ονομασία «Athens» και στη Νέα Κηφισιά με την ονομασία «Νέα Κηφισιά». παραθεριστικά κάμπινγκ. αρχαιολογικού άξονα. Το συγκεκριμένο είδος καραβάνινγκ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς οι συμμετέχοντες καταφθάνουν με πλοία στην Ελλάδα, είτε στην Ηγουμενίτσα είτε στην Πάτρα, και ακολουθούν μια διαδρομή πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Με αφετηρία την Ηγουμενίτσα ακολουθείται η εξής διαδρομή: Hγουμενίτσα, Μετέωρα, Πήλιο Βόλος, Δελφοί, Αθήνα, Κορινθία, Αργολίδα, Αρχαία Ολυμπία, Μονεμβασιά, Γύθειο, Πάτρα όπου τελειώνει το ταξίδι και οι συμμετέχοντες επιστρέφουν μέσω πλοίου στη χώρα τους. Αν το ταξίδι ξεκινήσει από την Πάτρα, ακολουθείται η προαναφερθείσα διαδρομή αντιστρόφως. Ο σοι συμμετέχουν σε αυτό το είδος καραβάνινγκ προτιμούν τις χρονικές περιόδους της άνοιξης ή του φθινοπώρου καθώς οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις έχουν περισσότερες θέσεις ελεύθερες, αφού δεν είναι υψηλή περίοδος διακοπών. Ακόμη οι οργανωμένες κατασκηνώσεις διαχωρίζονται: στις ιδιωτικές οργανωμένες κατασκηνώσεις, που είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις και στις δημόσιες οργανωμένες κατασκηνώσεις, που ανήκουν στον Ε.Ο.Τ.. Για τα ελληνικά δεδομένα, δημόσιες θεωρούνται εκείνες που ανήκουν στον Ε.Ο.Τ.. Ωστόσο, πλέον δε λειτουργεί κανένα κάμπινγκ αποκλειστικά υπό τη διαχείριση του Ε.Ο.Τ. διότι ο τελευταίος έχει πουλήσει το μεγαλύτερο ποσοστό κάμπινγκ σε ιδιώτες και τα λιγοστά που του ανήκουν τα επινοικιάζει σε ιδιώτες. 1.6 Θεσμικό πλαίσιο για τις οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις Γενικά Τα κάμπινγκ δραστηριοποιούνται στο χώρο του τουρισμού από τα τέλη της δεκαετίας του Η πρώτη προσπάθεια νομοθετικής διευθέτησης του ζητήματος των διακοπών και του κάμπινγκ εντοπίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 50. Ο νόμος 3815/1955 «Περί κέντρων διακοπών και παραθερισμού αλλοδαπών εν Ελλάδι» (ΦΕΚ 91/Α / ) προσδιορίζει τον φυσικό χώρο της ελληνικής υπαίθρου που προορίζεται για διακοπές και ορίζει ένα πρώτο πλαίσιο λειτουργίας του. Ουσιαστικά, ο νόμος 3815/55 αποκρυσταλλώνει μία αντίληψη για την ελληνική φύση και ύπαιθρο ως κεφάλαιο, από το οποίο η εθνική οικονομία δύναται να αποκομίσει σημαντικά οφέλη μέσω του τουρισμού. Η αντίληψη για διακοπές κοντά στη φύση, η μαζική παραγωγή εξειδικευμένων προι όντων και μέσων για την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης μορφής διακοπών και η ανοδική πορεία του Οδικού Περιηγητικού Κατασκηνωτικού Τουρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, δημιούργησαν και στην Ελλάδα την ανάγκη θέσπισης νομοθετικού πλαισίου σχετικό με το κάμπινγκ. Έτσι, με την υπ αριθμ. 31/ απόφαση Δ.Σ. Ε.Ο.Τ εγκρίνονται οι οδηγίες υποβολής αρχιτεκτονικών σχεδίων και βασικών προδιαγραφών χώρων οργανωμένης κατασκήνωσης (κάμπινγκ). Στις παύει η εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 3185/1955 για τα κάμπινγκ και τίθεται σε ισχύ ο Νόμος 392/1976 (ΦΕΚ 199/Α / ) «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων». Στο νόμο αυτό, αποσαφηνίζεται η έννοια του κάμπινγκ και ήδη από το άρθρο 1 δηλώνεται ρητά ότι ως κάμπινγκ 32

33 νοείται η οργανωμένη κατασκήνωση. Oυσιαστικά, είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται και αναλύεται η έννοια του κάμπινγκ στην τουριστική νομοθεσία. Σε αυτόν το νόμο ορίζονται οι προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας των εν λόγω χώρων ώστε να διασφαλίζεται η παροχή δυνατοτήτων σίτισης, διαμονής και αναψυχής. Ως εκ τούτου, προβλέπεται η έκδοση α) άδειας καταλληλότητας για την ίδρυση των χώρων αυτών και β) άδειας λειτουργίας, χορηγούμενων με πράξεις του Γενικού Γραμματέως του Ε.Ο.Τ.. Η αυστηρότητα των προβλεπόμενων όρων διαφαίνεται: από την απαγόρευση λειτουργίας των χώρων έστω και σε περίπτωση προσωρινής στέρησης των αναγκαίων αδειών, απαγόρευση που αν δε γίνει σεβαστή επιφέρει κυρώσεις και από τη σαφή απαγόρευση εγκατάστασης σκηνών και άλλων συναφών καταλυμάτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες, παρυφές δασών και κοινόχρηστους χώρους. Ωστόσο, σε εφαρμογή των μεταβατικών διατάξεων του άρθρου 11 του Ν. 392/1976, χορηγούνται το 1977 προσωρινές άδειες λειτουργίας ισχύος μέχρι τις σε όσα κάμπινγκ λειτουργούσαν με εγκεκριμένα σχέδια του Ε.Ο.Τ. πριν την έναρξη ισχύος του νόμου, προκειμένου να τους δοθεί χρόνος να εναρμονιστούν με τις νέες προϋποθέσεις χορήγησης της οριστικής άδειας λειτουργίας. Από τον Απρίλιο του 1982 τα κάμπινγκ υπάγονται στις τουριστικές εγκαταστάσεις και συμπεριλαμβάνονται στις Γενικές Οδηγίες για την ανέγερση τουριστικών εγκαταστάσεων. Στις εκδίδονται νέες βασικές Τεχνικές Προδιαγραφές που ισχύουν με μικρές τροποποιήσεις έως το Το 1987 εκδόθηκε η αριθμ / Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 557/Β / ) «Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών εγκαταστάσεων» η οποία, όσον αφορά τα κάμπινγκ, ισχύει ακόμα. Σε αυτήν γίνεται λεπτομερής περιγραφή των τεχνικών προδιαγραφών για τη δημιουργία τουριστικών εγκαταστάσεων. Μεταξύ αυτών είναι και οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις, οι οποίες αποτελούν μεν τουριστικές εγκαταστάσεις αλλά διαφοροποιημένες, ακόμα, από τα ξενοδοχειακά καταλύματα. Με άλλα λόγια, σε αυτήν την Απόφαση αναλύονται τα κριτήρια και οι προδιαγραφές της θέσης και της έκτασης του γηπέδου στο οποίο πρόκειται να δημιουργηθεί η οργανωμένη κατασκήνωση. Επίσης, εξετάζονται η προσπέλαση, η ύδρευση, η ηλεκτρική και τηλεφωνική σύνδεση και η αποχέτευση που πρέπει να έχει ο χώρος. Τα περισσότερα κάμπινγκ ιδρύθηκαν τη χρονική περίοδο μεταξύ Το 1990 εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση αριθ /5387 «Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθορισμός περιεχομένου ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (Ε.Μ.Π.) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύμφωνα με το Ν. 1650/1986)» (ΦΕΚ 678/Β / ), όπου κάτι σχετικό με τον τουρισμό αναφέρεται μόνο στην Κατηγορία Α στην Ομάδα ΙΙ ως «Χωριά διακοπών, ξενοδοχειακά συγκροτήματα». Tο 1994 τροποποιήθηκε η εν λόγω Υπουργική Απόφαση με νέα, την υπ αριθμ «Τροποποίηση και συμπλήρωση των διατάξεων της υπ αριθμ /5387 Κοινής Απόφασης Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Τουρισμού» (ΦΕΚ 786/Β / ). Με αυτήν, συμπεριλήφθηκαν στις κατηγορίες (στο εδάφιο 11α της Ομάδας ΙΙ του Πίνακα του άρθρου 4 της Υ.Α. υπ αριθμ /53287/90) τα τουριστικά καταλύματα συμπεριλαμβανομένων και των οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων. 33

34 Το έτος 1993, η κυβέρνηση εκδίδει το Ν. 2160/1993 «Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 118/Α / ). Με αυτόν το νόμο, μεταξύ άλλων, επιχειρείται να δοθεί λύση στις οιεσδήποτε εκκρεμότητες που αφορούν τη λειτουργία κάθε μορφής και κατηγορίας καταλυμάτων. Τα οργανωμένα κάμπινγκ εξυπηρετούν και οικονομικούς σκοπούς σχετιζόμενους με την τουριστική ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Ν. 2160/1993 (άρθρο 1), ο Ε.Ο.Τ., που τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας, έχει την αρμοδιότητα οργάνωσης, ανάπτυξης και προώθησης του εθνικού τουρισμού. Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων αυτών χορηγεί και τις απαραίτητες και προβλεπόμενες από τον Ν. 392/1976 άδειες για την ίδρυση οργανωμένων κατασκηνώσεων. Επιπλέον, στο Ν. 2160/1993: εγκρίνονται ειδικές χορηγίες υπέρ του προσωπικού για κάμπινγκ, παρατίθενται τα πρόστιμα σε όποιον λειτουργεί τουριστική επιχείρηση έναντι ανταλλάγματος, χωρίς να είναι καταχωρημένη στο ειδικό μητρώο του Ε.Ο.Τ. αναφέρεται στο γεγονός ότι οι χώροι οργανωμένης κατασκήνωσης με ή χωρίς οικίσκους θεωρούνται ως τουριστικά καταλύματα και εξομοιώνονται με τα ξενοδοχειακά καταλύματα. Στην ουσία, αν ληφθεί υπόψη και ο νόμος Ν. 2741/1999 «Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, άλλες ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 199/Α / ), ο οποίος προβλέπει τη σύσταση του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (Ε.Φ.Ε.Τ.), είναι εμφανές ότι η προαναφερόμενη νομοθεσία στηρίζεται σε μια προσπάθεια τήρησης συνθηκών κατάλληλης και υγιεινής διαβίωσης. Ο μως, το πιο σημαντικό σε αυτό το νόμο (άρθρο 21, παρ. 1) είναι ότι γίνονται και πάλι αλλαγές στις κατηγορίες των τουριστικών καταλυμάτων. Αυτή η αλλαγή στις κατηγορίες των τουριστικών καταλυμάτων δεν ήταν οριστική καθώς το 2006 τροποποιήθηκε ξανά με τον νόμο Ν. 3498/2006 «Ανάπτυξη ιαματικού τουρισμού και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 230/Α / ). Σε αυτόν γίνεται ένα πολύ σημαντικό βήμα για τις οργανωμένες κατασκηνώσεις καθώς εντάσσονται πλέον στα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα Εκσυγχρονισμός Πολλοί νόμοι, προεδρικά διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις κλπ αναφέρονται στον εκσυγχρονισμό των οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων και έτσι θεωρήθηκε σκόπιμο να αναφερθούν επιγραμματικά τα σημαντικότερα με χρονολογική σειρά: Ν. 1262/1982 «Για την παροχή και ενίσχυση της οικονομικής και περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας και τροποποίηση συναφών διατάξεων» (ΦΕΚ 70/Α / ) Ν. 1892/1990 «Για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 101/Α / ) Ν. 2601/1998 «Ενισχύσεις ιδιωτικών επενδύσεων για την οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 81/Α / ) Υπουργική Απόφαση 58692/98 «Είδος και έκταση των έργων που πρέπει να περιλαμβάνονται στα επενδυτικά προγράμματα ή/και προγράμματα χρηματοδοτικής μίσθωσης εξοπλισμού για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού των τουριστικών οργανωμένων κατασκηνώσεων (κάμπινγκς) Γ και ανώτερης τάξης, για να θεωρείται ο εκσυγχρονισμός αυτός ως ολοκληρωμένης μορφής και να είναι δυνατή η εφαρμογή των ενισχύσεων του Ν. 2601/1998». (ΦΕΚ 870/Β / ) 34

35 Κοινή Υπουργική Απόφαση 471/2002 «Προσδιορισμός των λειτουργικών μορφών και τάξεων των τουριστικών καταλυμάτων και λοιπών τουριστικών εγκαταστάσεων που είναι δυνατό να εντάσσονται στα Επιχειρησιακά Προγράμματα αρμοδιότητας Υπουργείου Γεωργίας και τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (Π.Ε.Π.) κατά την Γ Προγραμματική Περίοδο, ως εγκαταστάσεις ανάπτυξης Αγροτικού Τουρισμού» N. 3299/2004 «Κίνητρα ιδιωτικών επενδύσεων για την οικονομική ανάπτυξη και την περιφερειακή σύγκλιση» (ΦΕΚ 261/Α / ) Ν. 3908/2011 «Ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων για την οικονομική ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα και της περιφερειακή συνοχή» (ΦΕΚ 8/Α / ) Σε όλους αυτούς τους νόμους και τις αποφάσεις αναλύονται θέματα σχετικά με τις ενισχύσεις των τουριστικών επιχειρήσεων και γίνεται λόγος για τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής των υφιστάμενων οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων τουλάχιστον Γ τάξης. Σκοπός του ανωτέρω νομοθετικού πλαισίου είναι η ανάπτυξη των ιδιωτικών επενδύσεων στην Ελλάδα και μέσω αυτών: Η συμβολή στην επίτευξη των στόχων της περιφερειακής ανάπτυξης. Η αύξηση των θέσεων απασχόλησης. Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Η αναδιάρθρωση τομέων και κλάδων της παραγωγής. Η αξιοποίηση επιχειρηματικών ευκαιριών στον ελληνικό και τον ευρύτερο διεθνή χώρο. Η συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος και την εξοικονόμηση ενέργειας. 1.7 Χωροταξική οργάνωση Νομοθετικό πλαίσιο από το 1978 έως το 1984 Για τη χωροθέτηση των τουριστικών εγκαταστάσεων εκτός σχεδίου, διατάξεις εντοπίζονται στο Πολεοδομικό Διάταγμα «Περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των γηπέδων των κειμένων εκτός των ρυμοτομικών σχεδίων των πόλεων και εκτός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών» (ΦΕΚ 538/Δ / ) στο άρθρο 8. Σε αυτό αναφέρεται πως «η εγκατάσταση κέντρων παραθερισμού (κάμπινγκ) επιτρέπεται σε γήπεδα ελάχιστης επιφάνειας 8000 τετραγωνικών μέτρων. Τα κτίρια που επιτρέπεται να οικοδομηθούν σε αυτούς τους χώρους είναι μονώροφα μέγιστου ύψους 4,5 μέτρων, μη συμπεριλαμβανομένου του ύψος της τυχόν στέγης, μετρούμενου από το γύρω φυσικό ή διαμορφωμένο έδαφος». Στο Προεδρικό Διάταγμα του 1984 «Για τις περιφράξεις γηπέδων μέσα σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή ή την όχθη δημοσίων λιμνών σύμφωνα με το άρθρο 23 παρ. 1 του Ν. 1337/1983» (ΦΕΚ 95/Α / ), στο άρθρο 1 γίνεται λόγος και για την περίφραξη των κάμπινγκ. Ενώ η περίφραξη των τουριστικών εγκαταστάσεων τοποθετείται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη των 5 μέτρων γύρω από το περίγραμμα του κτιρίου ή από τα ακραία κτίσματα, ο περιορισμός αυτός διαφοροποιείται στην περίπτωση των κατασκηνώσεων αφού οι περιφράξεις καθορίζονται κατά περίπτωση από τις πολεοδομικές υπηρεσίες, ύστερα από πρόταση του Ε.Ο.Τ.. 35

36 1.8 Τεχνικές προδιαγραφές οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων Υπουργική Απόφαση αριθμ / Το σημαντικότερο νομοθετικό βήμα για τη δημιουργία οργανωμένων κατασκηνώσεων έγινε το Πρόκειται για την Υπουργική Απόφαση «Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών εγκαταστάσεων» (ΦΕΚ 557/Β / ). Η Απόφαση αυτή συμπληρώνει και τροποποιεί τους εξής νόμους 6 : τις διατάξεις του άρθρου 2 του Α.Ν. 1565/50 όπως κυρώθηκε με το Ν. 1624/51 τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν.Δ. 201/74 «περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως της περί Ε.Ο.Τ. Νομοθεσίας» το άρθρο 7 του Ν. 431/37 «περί διατάξεων αφορά εις τον έλεγχο ξενοδοχείων και την προστασία της πελατείας αυτών» Η συγκεκριμένη Υπουργική Απόφαση, όπως έχει αναφερθεί ήδη, διακρίνει τις κατηγορίες των τουριστικών εγκαταστάσεων ανάλογα με το είδος των προσφερόμενων υπηρεσιών και τον τρόπο λειτουργίας τους, ομαδοποιημένες σε έξι κατηγορίες. Σε αυτό το σημείο αποσαφηνίζεται το που μπορούν να δημιουργηθούν τέτοιες εγκαταστάσεις, δηλαδή εκτός σχεδίου πόλεων με ειδικό διάταγμα και σε περιοχές εκτός σχεδίου. Επιπλέον, οι εν λόγω χώροι ελέγχονται από τον Ε.Ο.Τ. με τα επόμενα δύο στάδια: 1 ο στάδιο : έγκριση καταλληλόλητας γηπέδου για τη δημιουργία τουριστικών οργανωμένων κατασκηνώσεων ( camping) 2 ο στάδιο : Αρχιτεκτονική Μελέτη Νομοθετικό πλαίσιο από το 1988 έως σήμερα Το 1988 εκδόθηκε το Πολεοδομικό Διάταγμα «Τροποποίηση του από Π.Δ. περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των γηπέδων των κειμένων εκτός των ρυμοτομικών σχεδίων και εκτός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών (ΦΕΚ 538/Δ )» (ΦΕΚ 61/Δ / ). Σε αυτό αναφέρεται ότι «η χωροθέτηση των τουριστικών εγκαταστάσεων γίνεται σύμφωνα με τα σχέδια χρήσεων γης της κάθε περιοχής και τις κατευθύνσεις της χωροταξικής πολιτικής, στα πλαίσια της περιφερειακής και οικονομικής ανάπτυξης και των γενικότερων αναπτυξιακών στόχων, μέσα στους οποίους περιλαμβάνεται και η διαφύλαξη της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Γήπεδα για τα οποία δεν είναι δυνατή η χωροθέτηση δραστηριοτήτων τουρισμού, δεν εξετάζονται ως προς την καταλληλότητά τους για την ανέγερση τουριστικών εγκαταστάσεων. 6 Εκτός από αυτούς τους νόμους η Υπουργική Απόφαση τροποποιεί/συμπληρώνει και τα εξής: το άρθρο 8 του Π.Δ. της (ΦΕΚ 538/Δ /78), όπως αντικαταστάθηκε, τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τα Π.Δ. της 11/ (ΦΕΚ 171/Α /80), (ΦΕΚ 80/Α /84) και το προωθούμενο για έκδοση Π.Δ. για την τροποπίηση συμπλήρωση του ανωτέρω άρθρου 8 του Π.Δ την απόφαση του Υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας αριθμ. 2647/538866/ειδ. Αριθμ. 135/ (ΦΕΚ 797/Β /86) Την απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ε.Ο.Τ. αριθμ / που εκδόθηκε σε εκτέλεση της απόφασης 363/11/ του Δ.Σ. Ε.Ο.Τ. Την απόφαση του Δ.Σ. Ε.Ο.Τ. αριθμ. 743/πρωτ. 726/25/ Βλ.Παραρτημα 36

37 Μέχρι την ολοκλήρωση των σχεδίων χρήσεων γης για κάθε περιοχή, η χωροθέτηση των τουριστικών εγκαταστάσεων γίνεται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της οικονομικής, χωροταξικής και περιβαλλοντικής πολιτικής.» Γι αυτό, πριν την έγκριση καταλληλότητας πρέπει να υποβάλλονται στο αρμόδιο Υπουργείο ειδικά και γενικά στοιχεία που αφορούν το συγκεκριμένο γήπεδο και την προγραμματιζόμενη τουριστική εγκατάσταση. Τα στοιχεία αυτά είναι: Τοπογραφικό διάγραμμα της ευρύτερης περιοχής (κλίμακα 1:10000 έως 1:50000) που να φαίνεται η θέση του γηπέδου, η σύνδεσή του με το οδικό δίκτυο και με τα δίκτυα τεχνικής υποδομής. Επίσης, πρέπει να συμπεριλαμβάνονται φωτογραφίες τόσο του γηπέδου όσο και της ευρύτερης περιοχής. Τοπογραφικό διάγραμμα του γηπέδου (κλίμακα 1:200 έως 1:1000) με υψομετρικές καμπύλες. Αν πρόκειται για γήπεδο συνεχόμενο προς τη θάλασσα ή που απέχει από την ακτή ίσο ή λιγότερο από 200 μέτρα πρέπει στο διάγραμμα να γίνει χαρακτηρισμός της ακτής (βραχώδης, αμμώδης, μικτή) και πρέπει να προσδιοριστεί η έκτασή της καθώς και η καθορισμένη γραμμή του αιγιαλού. Η λειτουργική μορφή και η δυναμικότητα της τουριστικής εγκατάστασης. Κατόπιν, εγκρίνεται ή όχι η χωροθέτηση της συγκεκριμένης τουριστικής εγκατάστασης και η εν λόγω έγκριση διαρκεί για πέντε χρόνια. Ο σον αφορά του όρους δόμησης των οργανωμένων κατασκηνώσεων με οικίσκους ή χωρίς, ισχύουν τα παρακάτω: Ελάχιστο εμβαδόν γηπέδου: 8000 τ.μ. Μέγιστο ποσοστό κάλυψης: 10% της επιφάνειας του γηπέδου. Συντελεστής δόμησης: 0,10. Ανεξαρτήτως εμβαδού του γηπέδου, η μέγιστη εκμετάλλευση δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 2000 τ.μ. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτιρίου ορίζεται στα 4,5 μέτρα με έναν επιτρεπόμενο όροφο. Απαγορεύεται η δημιουργία υπογείων ακόμη και για βοηθητικές χρήσεις. Ο σον αφορά την ηχορύπανση, όλες οι θορυβώδεις εγκαταστάσεις και λειτουργίες (π.χ. αντλιοστάσια, εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού κλπ) πρέπει να είναι άριστα ηχομονωμένες και τοποθετημένες σε κατάλληλες αποστάσεις από τους χώρους ανάπαυσης των τουριστών, ώστε η στάθμη θορύβου σε αυτούς τους χώρους να μην υπερβαίνει τα 35 ντεσιμπέλ (DB). Με βάση το «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδίου και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό» του 2009 και το άρθρο 5 αυτού, όπου αναλύονται οι κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης, καταγράφονται οι ενέργειες και οι δράσεις που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την εξυπηρέτηση του τουρισμού ανά κατηγορία περιοχών του άρθρου 4 του πλαισίου αυτού. Στην κατηγορία (Ε) «Νησιά και παράκτιες περιοχές» και στην Ομάδα Ι 8 αναφέρεται πως μπορούν να αναπτυχθούν οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (κάμπινγκ) εκτός των ορίων οικισμών. Οι μονάδες αυτές πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στα μορφολογικά πρότυπα και την κλίμακα των οικισμών. 8 Ομάδα Ι: μία από τις τρεις ομάδες στην κατηγορία Νησιών και παράκτιων περιοχών. Στην Ομάδα Ι εντάσσονται 76 νησιά με σχετικά μικρή γεωγραφική έκταση, τα οποία αντιμετωπίζουν κατά κανόνα σοβαρά προβλήματα ανάπτυξης, πολλά εκ των οποίων χαρακτηρίζονται από συνεχή μείωση πληθυσμού, σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές, ελάχιστο βαθμό αξιοποίησης των πόρων τους ή περιορισμένους (ποσοτικά και ποιοτικά) πόρους και αισθητή γεωγραφική απομόνωση. Στην ομάδα αυτή εντάσσονται όλα τα κατοικημένα νησιά που δεν περιλαμβάνονται στην Ομάδα ΙΙ, δηλαδή στα νησιά με σημαντική τουριστική δραστηριότητα ή στα νησιά που αναπτύσσονται τουριστικά, με ή χωρίς άλλη ιδιαίτερα δυναμική παραγωγική δραστηριότητα και εκμεταλλεύσιμους πόρους. 37

38 2. Δείκτες από τα εγγεγραμμένα κάμπινγκ της Ελλάδας στον ΕΟΤ (ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ) 2.1 Δείκτες συνολικά ανά περιφέρεια Α. Διανυκτερεύσεις ανά περιφέρεια ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Μελετώντας τον παρακάνω πίνακα διαπιστώνουμε πως τις περισσότερες διανυκτερεύσεις σε κάμπινγκ μέσα στο έτος του 2012 είχε η περιφέρεια κεντρικής μακεδόνιας( ). Αυτό οφείλεται κυρίως στα ιδιαίτερα πολλά κάμπινγκ που διαθέτει η Χαλκιδική χάρη στις πολλές παραλίες της. Ύστερα έρχεται η Πελοπόνησος( ), η Δυτική Ελλάδα( ), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη( ), το Νότιο Αιγαίο(71.542), η Θεσσαλία(69.281), τα Ιόνια Νησιά (49.615), η Στερεά Ελλάδα(48.724), η Η πειρος (48.555), η Κρήτη(23.794) και τελευταίες έρχονται οι περιφέρειες Βορείου Αιγαίου και Αττικής στις οποίες σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΤ δεν πραγματοποιήθηκαν διανυκτερεύσεις. 38

39 ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 Περιφέρεια Διανυκτερευ σεις Αν. Μακεδονίας και Θράκης Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιόνιων Νησιών Κεντρικής Μακεδονίας Κρήτης Νότιου Αιγαίου Πελοποννήσου Στερεάς Ελλάδας Σύνολο ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 39

40 ΧΑΡΤΗΣ 2 : ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 40

41 Β. Έσοδα ανά περιφέρεια 2012 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: ΕΣΟΔΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα τα περισσότερα έσοδα είχε η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας ( ευρώ) λόγω και των περισσότερων διανυκτερεύσεων. Ύστερα έρχεται η Πελοπόνησος( ευρώ), η Δυτική Ελλάδα( ευρώ), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη( ευρώ), το Νότιο Αιγαίο( ,5 ευρώ), η Θεσσαλία( ευρώ), τα Ιόνια Νησιά ( ευρώ), η Στερεά Ελλάδα( ευρώ), η Η πειρος ( ευρώ), η Κρήτη( ευρώ) και τελευταίες έρχονται οι περιφέρειες Βορείου Αιγαίου και Αττικής στις οποίες σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΤ δεν πραγματοποιήθηκαν διανυκτερεύσεις. 41

42 ΠΙΝΑΚΑΣ 3 : ΕΣΟΔΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 Περιφέρεια Έσοδα 2012 Αν. Μακεδονίας και Θράκης Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιόνιων Νησιών Κεντρικής Μακεδονίας Κρήτης Νότιου Αιγαίου Πελοποννήσου Στερεάς Ελλάδας Σύνολο ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 42

43 ΧΑΡΤΗΣ 3: ΕΣΟΔΑ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 43

44 Γ. Άτομα ανα περιφέρεια ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3: ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΧΩΡΙΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΤΟΜΩΝ Αν. Μακεδονίας και Θράκης 4303 Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 216 Δυτικής Ελλάδας 8571 Ηπείρου 3401 Θεσσαλίας 2438 Ιόνιων Νησιών 4025 Κεντρικής Μακεδονίας Κρήτης 2447 Νότιου Αιγαίου 9964 Πελοποννήσου Στερεάς Ελλάδας 4542 Συ νολο ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 44

45 Μελετώντας τον παραπάνω πίνακα διαπιστώνουμε πως μεγαλύτερη χωρητικότητα ατόμων σε κάμπινγκ είχε η περιφέρεια κεντρικής μακεδόνιας(27.039). Ύστερα έρχεται η Πελοπόννησος (13733), το Νότιο Αιγαίο(9964 ), η Δυτική Ελλάδα(8.571), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη(4303), η Στερεά Ελλάδα(4.542), τα Ιόνια Νησιά (4.025), η Η πειρος (3.401), η Κρήτη(2.447),η Θεσσαλία(2.438) και το Βόρειο Αιγαίο (216). ΧΑΡΤΗΣ 4 : ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 45

46 Δ. Εκτάρια κάμπινγκ ανά περιφέρεια ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4: ΕΚΤΑΡΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΕΚΤΑΡΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2012 Περιφέρεια Εκτάσεις Αν. Μακεδονίας και Θράκης 58 Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 4 Δυτικής Ελλάδας 213 Ηπείρου 97 Θεσσαλίας 60 Ιόνιων Νησιών 179 Κεντρικής Μακεδονίας 637 Κρήτης 67 Νότιου Αιγαίου 197 Πελοποννήσου 295 Στερεάς Ελλάδας 92 Σύνολο 1899 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα τα περισσότερα εκτάρια σε κάμπινγκ είχε η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας (637) λόγω και των περισσότερων διανυκτερεύσεων. Ύστερα έρχεται η Πελοπόνησος(295), η Δυτική Ελλάδα(213), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη(58), το Νότιο 46

47 Αιγαίο(197), η Θεσσαλία(60), τα Ιόνια Νησιά (179), η Στερεά Ελλάδα(92), η Η πειρος (97), η Κρήτη(67) και το Βόρειο Αιγαίο (4). ΧΑΡΤΗΣ 5: ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 47

48 Ε. Εγκεκριμένες θέσεις ανά περιφέρεια ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Περιφέρεια Εγκεκριμένες θέσεις Αν. Μακεδονίας και Θράκης 1380 Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 72 Δυτικής Ελλάδας 2552 Ηπείρου 1007 Θεσσαλίας 754 Ιόνιων Νησιών 1252 Κεντρικής Μακεδονίας 7695 Κρήτης 794 Νότιου Αιγαίου 3104 Πελοποννήσου 4315 Στερεάς Ελλάδας 1223 Συ νολο ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Σύμφωνα με τον πίνακα η Κεντρική Μακεδονία διαθέτει 7695 εγκεκριμένες θέσεις, τις περισσότερες συγκριτικά με τις υπόλοιπες περιφέρειες. Ακολουθούν στη συνέχεια η περιφέρεια Νότιου Αιγαίου με 3104 και Πελοποννήσου με Στη συνέχεια η Δυτική Ελλάδα (2552), τα Ιόνια Νησιά (1252), η Στερεά Ελλάδα ( 1223),η Η πειρος (1007) και η Κρήτη (794). Οι λιγότερες θέσεις εντοπίζονται στο Βόρειο Αιγαίο (72) και στη Θεσσαλία (754). 48

49 ΧΑΡΤΗΣ 6: ΣΥΝΟΛΟ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 49

50 ΣΤ. Δηλωμένες θέσεις κάμπινγκ ανά περιφέρεια ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΔΗΛΩΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ Περιφέρεια Δηλωμένες θέσεις Αν. Μακεδονίας και Θράκης 454 Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας 0 Ηπείρου 0 Θεσσαλίας 0 Ιόνιων Νησιών 0 Κεντρικής Μακεδονίας 0 Κρήτης 21 Νότιου Αιγαίου 0 Πελοποννήσου 98 Στερεάς Ελλάδας 0 Σύνολο 573 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα παρατηρείται ότι οι δηλωμένες θέσεις στην περιφέρεια της Αν.Μακεδονίας και Θράκης είναι 454, ακολουθεί η Πελοπόννησος με 98 και η Κρήτη με 21. Οι υπόλοιπες δεν παρουσιάζουν κάποιες δηλωμένες θέσεις. 50

51 ΧΑΡΤΗΣ 7 : ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΛΩΜΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 51

52 Ζ. Δηλωμένα άτομα ανά περιφέρεια ΠΙΝΑΚΑΣ 8 : ΔΗΛΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ Περιφέρεια Δηλωμένα άτομα Αν. Μακεδονίας και Θράκης 1440 Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας 174 Ηπείρου 8 Θεσσαλίας 0 Ιόνιων Νησιών 0 Κεντρικής Μακεδονίας 756 Κρήτης 112 Νότιου Αιγαίου 391 Πελοποννήσου 306 Στερεάς Ελλάδας 12 Σύνολο 3199 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Τα δηλωμένα άτομα στην Αν. Μακεδονία και Θράκη ανέρχονται στα 1440 ενώ στις υπόλοιπες περιφέρειες παρατηρείται μικρότερος αριθμός ατόμων. Ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία (756), το Νότιο Αιγαίο (391), η Πελοπόννησος (306), η Δυτική Ελλάδα (174) και η Κρήτη (112), και τέλος στις τελευταίες θέσεις βρίσκεται η Στερεά Ελλάδα (12) και η Η πειρος (8). 52

53 ΧΑΡΤΗΣ 8: ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΛΛΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 53

54 Η. Οικίσκοι ανά περιφέρεια ΠΙΝΑΚΑΣ 9 : ΟΙΚΙΣΚΟΙ Περιφέρεια Oικίσκοι Αν. Μακεδονίας και Θράκης 10 Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας 318 Ηπείρου 43 Θεσσαλίας 11 Ιόνιων Νησιών 186 Κεντρικής Μακεδονίας 401 Κρήτης 14 Νότιου Αιγαίου 284 Πελοποννήσου 51 Στερεάς Ελλάδας 82 Σύνολο 1400 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Το 2012 οι οικίσκοι που καταγράφηκαν ανέρχονται στους 1400, με μεγαλύτερη συγκέντρωση στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας (401), της Δυτικής Ελλάδας (318 ) και Νότιου Αιγαίου (284). Λιγότεροι εντοπίζονται στη Κρήτη (14), και στη Θεσσαλία (11) ενώ μηδενικές καταγραφές υπάρχουν σε Αττική (0) και Βόρειου Αιγαίου (0). 54

55 ΧΑΡΤΗΣ 9 : ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΙΣΚΩΝ ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 55

56 Θ. Εγκεκριμένοι οικίσκοι ανά περιφέρεια ΠΙΝΑΚΑΣ 10 : ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΟΙΚΙΣΚΟΙ Περιφέρεια Εγκεκριμένοι οικίσκοι Αν. Μακεδονίας και Θράκης 9 Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας 244 Ηπείρου 41 Θεσσαλίας 9 Ιόνιων Νησιών 180 Κεντρικής Μακεδονίας 248 Κρήτης 0 Νότιου Αιγαίου 130 Πελοποννήσου 20 Στερεάς Ελλάδας 78 Σύνολο 959 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Το σύνολο των εγκεκριμένων οικίσκων είναι 959 σε αντίθεση με τους εγκεκριμένους που είναι Παρατηρείται σημαντική ποσοτική διαφορά. Η Κεντρική Μακεδονία παρουσίαζε 401 οικίσκους από τους οποίους οι 248 είναι εγκεκριμένοι. Η Δυτική Ελλάδα από τους 318 εντοπίζονται οι 244, Νότιου Αιγαίου από 284 σε 130, τα Ιόνια Νησιά από 186 σε 180, Πελοποννήσου από 51 σε 20, Στερεάς Ελλάδας από 82 σε 78, Ηπείρου από 43 σε 41, Κρήτη από 14 σε παρουσιάζει κανέναν οικίσκο, ενώ η Αττική και το Βόρειο Αιγαίο δεν παρουσιάζει κάποια μεταβολή μείωση. 56

57 ΧΑΡΤΗΣ 10 : ΣΥΝΟΛΟ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΟΙΚΙΣΚΩΝ ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 57

58 Ι. Καθαρά έσοδα ανά περιφέρεια ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΚΑΘΑΡΑ ΕΣΟΔΑ 2012 Περιφέρεια Καθαρά έσοδα 2012 Αν. Μακεδονίας και Θράκης Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιόνιων Νησιών Κεντρικής Μακεδονίας Κρήτης Νότιου Αιγαίου Πελοποννήσου Στερεάς Ελλάδας Σύνολο ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Παρατηρείται στον παραπάνω πίνακα ότι η Κεντρικη Μακεδόνια παρουσιάζει τα περισσότερα καθάρα εσοδα ( ) σε αντίθεση με την Κρήτη που εμφανίζει τα λιγότερα καθάρα έσοδα ( ). 58

59 ΧΑΡΤΗΣ 11 : ΚΑΘΑΡΑ ΕΣΟΔΑ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙ 59

60 2.2 Δείκτες ανά κάμπινγκ σε κάθε περιφέρεια Α. Διανυκτερεύσεις ανά περιφέρεια ανά κάμπινγκ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5: ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Μελετώντας τον παραπάνω πίνακα διαπιστώνουμε πως τις περισσότερες διανυκτερεύσεις ανά κάμπινγκ μέσα στο έτος του 2012 είχε η περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (8477,923077) λόγω του ότι είχε πολλές διανυκτερεύσεις και λιγότερα κάμπινγκ από τις περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας, της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας.Ύστερα έρχεται η Κεντρική Μακεδονία( 6475,77381), η Θεσσαλία(4948,642857),η Δυτική Ελλάδα(4175,8125), η Η πειρος(3735), η Στερεά Ελλάδα(3480,285714), τα Ιόνια νησιά(2918,529412),η Πελοπόνησος(2576,333333), το Νότιο αιγαίο(2104,176471), η Κρήτη(1586,266667) και τελευταίες έρχονται οι περιφέρειες Βορείου Αιγαίου και Αττικής στις οποίες σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΤ δεν πραγματοποιήθηκαν διανυκτερεύσεις. 60

61 ΧΑΡΤΗΣ 12 : ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 61

62 Β. Έσοδα ανά περιφέρεια ανά κάμπινγκ 2012 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6: ΕΣΟΔΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΑΙΑ ΑΝΑ ΚΑΠΙΝΓΚ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα τα περισσότερα έσοδα ανά κάμπινγκ είχε η περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ( ,5231 ευρώ) λόγω του ότι τα έσοδα της παρόλο που δεν είναι τόσα πολλά όσο της Κεντρικής Μακεδονίας, της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας κατανέμονται σε λιγότερα κάμπινγκ από των περιφερειών που αναφέραμε μόλις. Ύστερα έρχεται η Κεντρική Μακεδονία( ,1417 ευρώ), η Θεσσαλία( ,9643 ευρώ),η Δυτική Ελλάδα(93.008,35313 ευρώ), η Η πειρος(92.549,07692 ευρώ), η Στερεά Ελλάδα(78.877,42857 ευρώ), τα Ιόνια νησιά(68.671,20588 ευρώ),η Πελοπόνησος(57.598,26825 ευρώ), το Νότιο αιγαίο(39.401,10294 ευρώ), η Κρήτη(34.571,46667 ευρώ) και τελευταίες έρχονται οι περιφέρειες Βορείου Αιγαίου και Αττικής στις οποίες σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΤ δεν πραγματοποιήθηκαν διανυκτερεύσεις. 62

63 Γ. Άτομα ανά περιφέρεια ανά κάμπινγκ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7: ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑ ΚΑΠΙΝΓΚ 2012 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Μελετώντας τον παραπάνω πίνακα διαπιστώνουμε πως μεγαλύτερη χωρητικότητα ατόμων ανά κάμπινγκ έχει η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (441, ). Ύστερα έρχεται η Κεντρική Μακεδονία (330, ), το Νότιο Αιγαίο(304, ), η Στερεά Ελλάδα (298, ), η Δυτική Ελλάδα(273,28125), η Η πειρος (262, ), τα Ιόνια Νησιά (236, ), Πελοπόνησος(222, ), η Κρήτη(170,6), η Θεσσαλία(174, ) και το Βόρειο Αιγαίο (72). 63

64 Δ. Εκτάρια ανά περιφέρεια ανά κάμπινγκ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8: ΕΚΤΑΡΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΑΙΑ ΑΝΑ ΚΑΠΙΝΓΚ ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα τα περισσότερα εκτάρια σε κάμπινγκ είχε η περιφέρεια των Ιονίων νήσων (10, ).Ύστερα έρχεται το Νότιο Αιγαίο (8, ), η Κεντρική Μακεδονία (7, ), η Η πειρος (7, ), η Δυτική Ελλάδα (6,65625), η Στερεά Ελλάδα,(6, ) η Πελοπόνησος(4, ), η Κρήτη(4, ), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη(4, ), η Θεσσαλία(4, ) και το Βόρειο Αιγαίο(4). 64

65 3. Ελληνικά και διεθνή παραδείγματα για τα κάμπινγκ 3.1 Σύγκριση δύο ελληνικών παραδειγμάτων σχετικά με τις προδιαγραφές του ΕΟΤ Παρακάτω, πρόκειται να παρατεθούν δύο παραδείγματα οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας και κατόπιν θα γίνει ο σχολιασμός τους, με βάση τις προδιαγραφές των προηγούμενων Κεφαλαίων καθώς και σύγκριση μεταξύ τους. Προτού ξεκινήσει η ανάλυση των παραδειγμάτων είναι αναγκαίο να γίνουν κάποιες επεξηγήσεις. Ο ταν θα αναφέρεται κάποια γεωγραφική κατεύθυνση (π.χ. βόρεια, δυτικά κλπ), θα είναι με βάση το βορρά που υπάρχει σε κάθε σχέδιο ξεχωριστά και όχι με βάση την κατεύθυνση του σχεδίου. Επίσης, καθώς τα κριτήρια που προβλέπονται από το θεσμικό πλαίσιο είναι πάρα πολλά, στα παραδείγματα θα εξετασθούν τα σημαντικότερα, δηλαδή: το εμβαδόν των οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων η τοποθεσία των θέσεων των σκηνών/τροχόσπιτων και, όπου είναι δυνατόν, το μέγεθός τους η κατανομή και η επάρκεια των υπηρεσιών και των κοινόχρηστων εγκαταστάσεων το πλάτος των δρόμων εντός των κατασκηνώσεων τη σκίαση των θέσεων η επάρκεια και η θέση των ελεύθερων χώρων και των χώρων άθλησης και ψυχαγωγίας το αν οι κτιριακές εγκαταστάσεις των κάμπινγκ είναι εναρμονισμένες με το φυσικό περιβάλλον καθώς και με τα κτίρια των κοντινών οικισμών. Παράδειγμα 1 ο : Πανεπιστημιακό κάμπινγκ Α.Π.Θ., Καλάνδρα Χαλκιδικής «Η Πανεπιστημιακή Κατασκήνωση λειτουργεί στην Καλάνδρα Χαλκιδικής από το 1960 και αποτελεί ιδιοκτησία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.). Την ευθύνη για τη λειτουργία της Πανεπιστημιακής Κατασκήνωσης έχει η Διοίκηση του Α.Π.Θ.. Η Κεντρική Επιτροπή Κατασκήνωσης Καλάνδρας έχει εισηγητικό, επικουρικό και οργανωτικό ρόλο ως προς τον τρόπο λειτουργίας της Κατασκήνωσης.», όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του συγκεκριμένου κάμπινγκ 9. ΕΙΚΟΝΑ 1: ΘΕΣΗ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ, ΚΑΛΑΝΔΡΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 9 Επίσημη ιστοσελίδα της Πανεπιστημιακής Κατασκήνωσης Α.Π.Θ. Καλάνδρας Χαλκιδικής, προσβάσιμο: 65

66 Επίσης, στην ίδια ιστοσελίδα τονίζεται ότι «η Κατασκήνωση αποτελεί ένα δημόσιο χώρο αναψυχής, εκπαίδευσης και πολιτισμού για τα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας του Α.Π.Θ.. Ο σεβασμός και η προστασία του περιβάλλοντος είναι βασικές αρχές που διέπουν τη λειτουργία της. Ως εκ τούτου, λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την εξοικονόμηση ενέργειας, την αποφυγή κάθε είδους ρύπανσης και την προστασία και διατήρηση των φυσικών πόρων». H κατασκήνωση έχει εμβαδόν 128 στρέμματα. Το σχέδιό της έχει ως εξής: ΧΑΡΤΗΣ 13 :ΣΧΕΔΙΟ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ., ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ Επίσημη ιστοσελίδα της Πανεπιστημιακής Κατασκήνωσης Α.Π.Θ. Καλάνδρας Χαλκιδικής, προσβάσιμο: Στο παραπάνω σχέδιο, όσον αφορά τα σημεία διαμονής, είναι εμφανείς μόνο οι οικίσκοι. Οι σκηνές τοποθετούνται στους κενούς χώρους εκτός από τα βόρεια και βορειοδυτικά όπου είναι χώρος για τροχόσπιτα. Παρατηρώντας το σχέδιο, είναι εμφανής η μη σαφής οριοθέτηση των θέσεων των σκηνών. Αυτό ίσως δυσχεραίνει την διαμονή των φοιτητών και των κατασκηνωτών, καθώς υπάρχει η πιθανότητα σύγχυσης κυρίως κατά την περίοδο αιχμής, το μήνα Ιούλιο. Ο αριθμός των wc ντους, των σημείων σίτισης κλπ θεωρούνται επαρκείς και σε γενικές γραμμές οι εξυπηρετήσεις αυτές είναι άρτια τοποθετημένες καθώς παρέχεται η δυνατότητα σε όλους τους κατασκηνωτές να μεταβαίνουν σε αυτές γρήγορα και με ευκολία. Οι κύριοι δρόμοι εντός του χώρου έχουν ικανοποιητικό πλάτος για την κυκλοφορία και τη στροφή των οχημάτων και είναι σχεδόν 4 μέτρα. Επίσης, παρατηρείται και πληθώρα άλλων 66

67 μικρότερων δρόμων στους χώρους των σκηνών με σκοπό την κυκλοφορία των πεζών. Το πλάτος αυτών των πεζοδρόμων είναι περίοπου 2 μέτρα 10. Ο σον αφορά τους ελεύθερους χώρους για δραστηριότητες καθώς και τους χώρους άθλησης και αναψυχής, όπως γήπεδα, κινηματογράφος, αμφιθέατρο κλπ, είναι αρκετά σε αριθμό και βρίσκονται σε χώρους όσο το δυνατόν μακριά από τις σκηνές και τα τροχόσπιτα έτσι ώστε να μη δημιουργούν προβλήματα όχλησης. ΕΙΚΟΝΑ 2: ΣΙΝΕΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ Α.Π.Θ. ΕΙΚΟΝΑ 3: ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ Α.Π.Θ. Σχετικά με τους οικίσκους και τα κτίσματα που υπάρχουν στον κατασκηνωτικό χώρο πρέπει να είναι εναρμονισμένα με το φυσικό περιβάλλον καθώς και να «συμβαδίζουν» οπτικά με αυτά των γύρω οικισμών. Ο κοντινότερος οικισμός στην κατασκήνωση είναι αυτός του Ποσειδίου. Έτσι, παρακάτω παρουσιάζονται εικόνες από τα κτίσματα της κατασκήνωσης και του Ποσειδίου προς σύγκριση. 10 Οι πληροφορίες για το πλάτος των δρόμων συλλέχθηκε μετά από επικοινωνία με τους υπεύθυνους της κατασκήνωσης του Α.Π.Θ. 67

68 ΕΙΚΟΝΑ 4: ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΠΟΣΕΙΔΙ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑ 5: ΙΑΤΡΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ ΕΙΚΟ ΝΑ 6: ΥΠΟΔΟΧΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ. 68

69 Από τις παραπάνω εικόνες φαίνεται πως τα κτίσματα της κατασκήνωσης παρουσιάζουν οπτικές ομοιότητες με αυτά του διπλανού οικισμού. Οι κεραμοσκεπές είναι το εμφανέστερο κοινό σημείο. Ο μως, αρκετά κτίσματα είναι κατασκευασμένα σε αρμονία με τη φύση καθότι ξύλινα. Μετά την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης εντοπίστηκαν κάποια προβλήματα που σχετίζονται κυρίως με την οριοθέτηση των σκηνών καθώς και με τη φέρουσα ικανότητα του χώρου ως προς τις σκηνές. Για την επίλυση των προβλημάτων αυτών, το 2011 ολοκληρώθηκε η μελέτη για το «Σχέδιο Γενικής Οργάνωσης Masterplan» της Πανεπιστημιακής Κατασκήνωσης του Α.Π.Θ. η οποία μορφώνεται στη διατύπωση δύο προτάσεων. Βασική απόφαση που εφαρμόζεται και στις δύο προτάσεις είναι η διακεκριμένη χωροθέτηση σκηνών και τροχόσπιτων, εκτός του χώρου δίπλα στον παιδότοπο και στην εκκλησία που είναι το μόνο μέρος όπου παρατηρείται συνύπαρξη των δύο τύπων: 1. Η πρώτη πρόταση έχει σχέση με την Υπουργική Απόφαση / (ΦΕΚ 557/Β / ). Υιοθετούνται τα ποιοτικά κριτήρια στην οργάνωση του υπαίθριου χώρου, όσον αφορά: Την κυκλοφορία οχημάτων Την κυκλοφορία πεζών Το πράσινο Τα κτίρια όπως αυτά καθορίζονται στην Απόφαση και έχουν αναλυθεί στο κεφάλαιο χωρικής οργάνωσης της παρούσας εργασίας. Η πρόταση αυτή παρουσιάζεται στους παρακάτω χάρτες: ΧΑΡΤΗΣ 14: ΠΡΟΤΑΣΗ Α MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ. 69

70 ΧΑΡΤΗΣ 15: ΠΡΟΤΑΣΗ Α MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ., ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΠΟΙ ΗΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΣΚΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΧΟΣΠΙΤΩΝ Με τη συγκεκριμένη πρόταση γίνεται προσπάθεια διευθέτησης του θέματος της οριοθέτησης των σκηνών/τροχόσπιτων. Ο αριθμός τους θα είναι 300 θέσεις, όπως φαίνεται στο Σχέδιο 2. Επιπλέον, όπως γίνεται σαφές στο Σχέδιο 3, ο χώρος για τις σκηνές θα είναι 50 τ.μ. ενώ για τα τροχόσπιτα 80 τ.μ., όπως προβλέπεται από τον Ε.Ο.Τ.. Αυτό, όπως και η μεγάλη έκταση γύρω από τις σκηνές, δίνει στους κατασκηνωτές άπλετο χώρο για τις προσωπικές τους ανάγκες (ξεκούραση, απομόνωση κλπ). Παρ όλα αυτά, αν και οι θέσεις είναι 300, σε περιπτώσεις αιχμής ίσως δεν είναι αρκετές για να φιλοξενήσουν όλο τον κατασκηνωτικό πληθυσμό. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη απόσταση μεταξύ των σκηνών/τροχόσπιτων στην οποία θα μπορούσαν να τοποθετηθούν περισσότερες θέσεις. 2. Η δεύτερη πρόταση διαφοροποιείται από την πρώτη ως προς το ότι οι διατάξεις του Ε.Ο.Τ εφαρμόζονται με μεγαλύτερη ευελιξία καθώς παρουσιάζεται η επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστούν δύο βασικά προβλήματα: Η εξυπηρέτηση μεγάλου αριθμού φοιτητών κατά την περίοδο αιχμής το μήνα Ιούλιο και Η ανομοιογένεια στη χωροθέτηση (συγκέντρωση/διασπορά) των τροχόσπιτων σκηνών, καθώς αναζητούνται σημεία με υψηλή βλάστηση, τα οποία σκιάζονται ικανοποιητικά. Η πρόταση αυτή σε απεικόνιση έχει ως εξής: 70

71 ΧΑΡΤΗΣ 16: ΠΡΟΤΑΣΗ Β MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ. ΧΑΡΤΗΣ 17: ΠΡΟΤΑΣΗ Β MASTERPLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ Α.Π.Θ., ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΣΚΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΧΟΣΠΙΤΩΝ 71

72 Σε αυτήν την περίπτωση οι θέσεις συνολικά ανέρχονται στις 658. Ο πως και στην προηγούμενη πρόταση ο χώρος για κάθε σκηνή είναι 50 τ.μ. και για κάθε τροχόσπιτο 80 τ.μ.. Ο μως, ο χώρος ανάμεσα στις σκηνές/τροχόσπιτα δεν είναι μεγάλος. Αυτό παρουσιάζει θετικές και αρνητικές επιπτώσεις. Από τη μια μπορούν να εξυπηρετηθούν περισσότεροι κατασκηνωτές, μιας και οι θέσεις είναι πιο πολλές, από την άλλη όμως η έκταση που παραχωρείται στον καθένα (πέρα από τη σκηνή) είναι πολύ μικρός. Αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οπτική απομόνωση, στο θόρυβο κλπ.. Παράδειγμα 2 ο : Κάμπινγκ Φοίνηκες, Μεσσηνία Πελοπονήσου Το κάπινγκ βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Πελοποννήσου και μόλις δυο χιλιόμετρα έξω από το γραφικό χωριό της Φοινικούντας στο νομό Μεσσηνίας. Το camping διαθέτει 80 οριοθετημένες και ευρύχωρες θέσεις για σκηνές και τροχόσπιτα, με φυσική σκιά, με άμεση πρόσβαση στη θάλασσα. ΧΑΡΤΗΣ 18:ΣΧΕΔΙΟ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΥ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΦΟΙΝΗΚΕΣ, ΜΕΣΣΗΝΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΟΥ Πηγή: Επίσημη ιστοσελίδα του κάπινγκ Φοίνηκες, Μεσσηνίας Πελοπονήσου 72

73 Για τους επισκέπτες που προτιμούν να μείνουν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, υπάρχουν 15 δωμάτια 2-5 ατόμων τα οποία παρέχουν: Ανεξάρτητο μπάνιο Κλιματισμό Τηλεόραση Ψυγείο Ανεξάρτητο μπαλκόνι Ηλεκτρικό ματάκι για νερό ή καφέ ΕΙΚΟΝΑ 7: 22 WC ΚΑΙ 18 ΝΤΟΥΣ Πηγή: Επίσημη ιστοσελίδα του κάπινγκ Φοίνηκες, Μεσσηνίας Πελοπονήσου Ζεστό νερό καθ' όλη τη διάρκεια της μέρας, ευρύχωρα ντουζ καθώς και σαπούνι διαθέσιμο. ΕΙΚΟΝΑ 8: ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΕΣ ΚΟΥΖΙΝΕΣ Πηγή: Επίσημη ιστοσελίδα του κάπινγκ Φοίνηκες, Μεσσηνίας Πελοπονήσου Οι κουζίνες του κάμπινγκ διαθέτουν ψυγεία, καταψύκτη, ψύκτη κρύου νερού, μάτια για μαγείρεμα, καθώς και barbeque. 73

74 ΕΙΚΟΝΑ 9: ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΕΙΚΟΝΑ 10: ΜΠΑΡ ΚΑΜΠΙΝΓΚ Πηγή: Επίσημη ιστοσελίδα του κάπινγκ Φοίνηκες, Μεσσηνίας Πελοπονήσου ΕΙΚΟΝΑ 11: ΜΙΝΙ ΜΑΡΚΕΤ ΕΙΚΟΝΑ 12: ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΑΜΠΙΝΓΚ Πηγή: Επίσημη ιστοσελίδα του κάπινγκ Φοίνηκες, Μεσσηνίας Πελοπονήσου ΕΙΚΟΝΑ 13: ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΕΙΚΟΝΑ 14: ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΑ Πηγή: Επίσημη ιστοσελίδα του κάπινγκ Φοίνηκες, Μεσσηνίας Πελοπονήσου 74

75 Συ γκριση των παραδειγμάτων Πρόκειται για δύο παραδείγματα που παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες και αρκετές διαφορές. Οι διαφορες έγκεινται στις παροχές του κάθε κάπινγκ. Βασική διαφορά είναι ότι στο κάπινγκ της Μεσσηνίας υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια που τα άλλα 2 δεν έχουν. Επίσης έχει οριοθετημένες θέσεις, βιβλιοθήκη, κοιvόχρηστες κουζίνες και χώρο για τα κατοικίδια. Και στα δύο παραδείγματα οι εξυπηρετήσεις είναι ικανοποιητικές ενώ προσαρμόζονται στις διατάξεις του θεσμικού πλαισίου όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 9 και αφορά τις ζώνες των οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων. Δηλαδή, η πρώτη ζώνη στην οποία εντάσσεται η είσοδος αυτοκινήτων, οι χώροι αθλοπαιδιών και το κτίριο διοίκησης είναι καθορισμένη νοητά σε όλα τα παραδείγματα. Το ίδιο συμβαίνει και με τη δεύτερη ζώνη στην οποία εντάσσονται οι χώροι των σκηνών και τροχόσπιτων με τις συναφείς εγκαταστάσεις και πρέπει να είναι όσο το δυνατόν απομονωμένη από τους χώρους των διάφορων δραστηριοτήτων έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ησυχία των κατασκηνωτών. Επίσης, και στα τρία παραδείγματα οι κτιριακές εγκαταστάσεις είναι εναρμονισμένες με τον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα της περιοχής αλλά και με το φυσικό περιβάλλον. Ακόμα, στο θεσμικό πλαίσιο αναφέρεται πως τουαλέτες/ντους πρέπει να υπάρχουν εκτός από τα διάσπαρτα για την εξυπηρέτηση των θέσεων και κοντά στους χώρους υποδοχής, εστιατορίου και καντίνας. Ο λες οι μελετώμενες περιπτώσεις προσαρμόζονται σε αυτή τη διάταξη. Τέλος, η σκίαση είναι επαρκής και στα δύο παραδείγματα. 3.2 Το παράδειγμα των κάπινγκ στην Ιταλία και η συγκρισή τους με τα κάπινγκ της Ελλάδας Επιλέξαμε το παράδειγμα της Ιταλίας ως μιας κοντινής μας και με ίδια πάνω κάτω κλιματικά χαρακτηριστικά χώρας. Το 2009, ξένοι κατασκηνωτές από όλη την Ευρώπη ήρθαν στην Ιταλία και ξόδεψαν περίπου Στην Ιταλία, αυτός ο κλάδος αριθμεί άτομα, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που κατέχουν και τροχόσπιτα, σκηνές ή διανυκτερεύουν σε μπανγκαλόου.στην Ιταλία σήμερα υπάρχουν μερικές καραβάνες (246323) και τροχόσπιτα (253228). Η ετήσια παραγωγή μειώθηκε σε οχήματα αναψυχής το 2009.Οι κατασκηνωτές αντιπροσωπεύουν το 70 % του plein air τουρισμού, τόσο από την άποψη της τουριστικής κίνησης όσο και των δαπανών( Confederazione Italiana Campeggiatori - Camping and Open Air Tourism). Η ενοικίαση Camper-τροχόσπιτων, αν και εξακολουθεί να είναι οριακή ( %) είναι σχετικά αυξανόμενη. Οι Ιταλοί προτιμούν να τα νοικιάσουν από έναν οργανισμό κοντά στο σπίτι, ενώ οι Γερμανοί προτιμούν να τα νοικιάσουν στον προορισμό τους και στη συνέχεια να βγουν να εξερευνήσουν τη γύρω περιοχή (Confederazione Italiana Campeggiatori - Camping and Open Air Tourism). Υπάρχει πραγματική ανάγκη για την ανάπτυξη ενός δικτύου υπηρεσιών και χώρων ανάπαυσης, λαμβάνοντας υπόψη τη βιωσιμότητα, την περιβαλλοντική συμβατότητα και τοπικές πραγματικότητες.το 58 % των ατόμων ταξιδεύουν όλη τη νύχτα, ενώ το άλλο 42 % ξεκουράζεται σε καθορισμένους χώρους ανάπαυσης (Confederazione Italiana Campeggiatori - Camping and Open Air Tourism). 75

76 Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6-7 ετών, τα ιταλικά επιτόκια κάμπινγκ έχουν αυξηθεί κατά περίπου 34 %.Οι αλλοδαποί κατασκηνωτές προτιμούν παραθαλάσσιο κάμπινγκ ( 53,3 % ), ακολουθούν αυτοί που προτιμούν τις ορεινές περιοχές ( 14,5 % ) και τους χώρους ιστορικού ενδιαφέροντος ( 11,1 % ), κλπ... Η μέση διάρκεια παραμονής ενός τροχόσπιτου (αλλοδαποί) το 2009 ήταν 6,86 ημέρες ετησίως. Ενώ οι Ιταλοί κατασκηνωτές είχαν παραμονή κατά μέσο όρο 7,86 ημέρες (Confederazione Italiana Campeggiatori - Camping and Open Air Tourism). Η αύξηση στα σπίτια κινητήρα οφείλεται σε διάφορους παράγοντες : μια σταθερή αύξηση στα είδη των οχημάτων που διατίθενται, βελτίωση της ποιότητας του προι όντος ( χάρη και στην ευρωπαι κή νομοθεσία ), τη βελτίωση της εικόνας των κατασκευαστών, Βελτίωση του δικτύου λιανικής πώλησης και παροχής βοήθειας, Ενοίκια σπιτιών, Η εξέλιξη της χρήσης των οχημάτων αναψυχής. Συ μφωνα με έρευνα που ανατέθηκε από ASSOCAMP Soc. MERCURY το 2006, επισημάνθησαν τα παρακάτω συμπεράσματα: 1. Η καθαριότητα, η τοποθεσία, τα χαρακτηριστικά μιας περιοχής, η ασφάλεια και η σχέση ποιότηας / τιμής είναι σημαντικοί παράγοντες όταν οι τουρίστες επιλέγουν ένα κάμπινγκ ή χώρο ανάπαυσης. 2. Μία οικογένεια ξοδεύει για τα καθημερινά αναγκαία έξοδα 70 ανά ημέρα, δηλαδή περίπου ετησίως. 3. Το % των κατασκηνωτών φέρουν τα κατοικίδιά τους μαζί, ούτε το 10 % ταξιδεύει με κάποιον που έχει κινητικά προβλήματα. Για μεγαλύτερες σε διάρκεια διακοπές, το 51% επιλέγει να κοιμηθεί σε μια σκηνή ή σε μπανγκαλόου, το 36 % στο τροχόσπιτο και το 13 % στο τροχόσπιτο. 4. Το 60 % και των Ιταλών και των Γερμανών φέρνει άλλους τρόπους μεταφοράς μαζί του ( ποδήλατα, σκούτερ, κλπ... ) ή αθλητικό εξοπλισμό ( σανίδες surf, κανό, κτλ... ). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9 : Ο ΑΡΙΣΘΜΟΣ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 2003 ΩΣ ΤΟ ΚΑMΠΙΝΓΚ ΙΤΑΛΙΑΣ 2400 ΚΑΠΙΝΓΚ ΙΤΑΛΙΑΣ 2300 CONFEDERAZIONE ITALIANA CAMPEGGIATORI - CAMPING AND OPEN AIR TOURISM 76

77 Italy Spain Denmark Netherlands Croatia France Switzerland Austria Sweden Germany Hungary Poland ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10 : Ο ΑΡΙΣΘΜΟΣ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟ 2003 ΩΣ ΤΟ ΚΑMΠΙΝΓΚ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΠΙΝΓΚ ΕΛΛΑΔΑΣ 300 ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Από τα πραπάνω διαγραμμάτα παρατηρείται ότι τα κάπινγκ της Ιταλίας κατα κύριο λόγο αυξήθηκαν από το 2003 ως το 2009, ενώ τα κάπινγκ στην Ελλάδα μειώθηκαν αρκετά μέσα σε ίδια χρόνια. Αυτό ίσως να σημαίνει ότι ο ιταλικός πληθυσμός προτιμάει περισσότερο αυτό το είδος του τουρισμού. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 11 : Η ΤΙΜΗ ΑΝΑ ΒΡΑΔΑ ΣΤΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΧΩΡΑ ΤΙΜΗ ΑΝΑ ΒΡΑΔΙΑ ΣΕ ΚΑMΠΙΝΓΚ (ΣΕ ΕΥΡΩ) ΤΙΜΗ ΑΝΑ ΒΡΑΔΙΑ ΣΕ ΚΑΠΙΝΓΚ (ΣΕ ΕΥΡΩ) ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Στο παραπάνω διάγραμμα παρουσιάζεται με φθίνουσα σειρά η τιμή των κάπινγκ ανά βραδιά σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης. Η πιο ακριβή χώρα στο συγκεριμένο τομέα είναι η Ιταλία και η πιο φθηνή η Πολωνία. 77

78 ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΠΩΣ ΜΕΤΑΒΛΗΘΗΚΕ Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΠΟ ΤΟ 2003 ΕΩΣ ΤΟ 2008 ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ CONFEDERAZIONE ITALIANA CAMPEGGIATORI - CAMPING AND OPEN AIR TOURISM Στο παραπάνω πίνακα αναγράφονται οι μεταβολές στον αριθμό των κάπινγκ σε διάφορες ευρωπαικές πόλεις τα έτη 2003 και Μεγάλες μεταβολές σε αύξηση υπήρξαν σε Εσθονία, Ιταλία, Γερμανία, Λετονία, Ολλανδία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο. Ενώ μεγάλες μεταβολές σε μείωση υπήρξαν σε Γαλλία Ιρλανδία, Ουγγαρία και Φινλανδία. 78

79 ΧΑΡΤΗΣ 19 : ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΑΝΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΠΟΣΟΣΤΑ CONFEDERAZIONE ITALIANA CAMPEGGIATORI - CAMPING AND OPEN AIR TOURISM Στο παραπανω χάρτη παρουσιάζονται οι διανυκτερεύσεις ανά την Ευρώπη. Οι περισσότερες παρατηρούνται σε Σκανδιναβία, Γαλλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Ενώ οι λιγότερες διανυκτερεύσεις παρατηρούνται στη Κεντρική Ευρώπη κυρίως που δεν έχει και θάλασσα. ΧΑΡΤΗΣ 20: ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ CONFEDERAZIONE ITALIANA CAMPEGGIATORI - CAMPING AND OPEN AIR TOURISM Στο παραπάνω χάρτη παρουσιάζονται τα κάπινγκ ανά την Ιταλία. Τα είναι και λογικό βρίσκονται στις παραθαλλάσιες περιοχές. περισσότερα όπως 79

80 ΜΕΡΟΣ Γ Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΠΙΝΓΚ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 80

81 1.Εκτίμηση της αξίας του κάθε κάπινγκ στην Ελλάδα. 1.1 Η έννοια του ακινήτου Με τον όρο Ακίνητο εννοείται το ιδεατό ή πραγματικό τμήμα του χώρου, που τεκμηριώνει αυτοτελές ή εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησιακό δικαίωμα. Επομένως, ακίνητο είναι ένα περιουσιακό στοιχείο που απεικονίζει το συμβατικό δικαίωμα της ιδιοκτησίας Νομικός Ορισμός Κατά τον Αστικό Κώδικα, «ακίνητα πράγματα είναι το έδαφος και τα συστατικά του μέρη» (άρθρο 948 Α.Κ.). Με βάση τον νομικό ορισμό, το ακίνητο αποτελείται από το έδαφος (γη), που είναι ένα διαρκές αγαθό και τα συστατικά του μέρη (π.χ. κτίσματα) που δεν έχουν απεριόριστο χρόνο ζωής. Ειδικότερα, ακίνητο δεν είναι μόνο η γη αλλά οτιδήποτε υπάρχει μέσα ή και υπεράνω αυτής, που έχει ενωθεί με αυτήν με οργανικά ή τεχνητά μέσα. Έτσι, ακίνητο είναι το εσωτερικό του εδάφους μαζί με το περιεχόμενο του (π.χ. ορυκτά), τα οικοδομήματα υπέργεια και υπόγεια, τα δέντρα (με τους καρπούς τους), οι θάμνοι και κάθε είδους φυτό, εφόσον διατηρούν την ένωσή τους με το έδαφος Οικονομικός Ορισμός Από οικονομική άποψη το ακίνητο περιλαμβάνει όλους τους συντελεστές παραγωγής, δηλαδή το έδαφος (γη), την εργασία, το κεφάλαιο και την επιχειρηματικότητα. Επομένως, ο οικονομικός ορισμός του ακινήτου δίνεται από την παρακάτω σχέση : Ακίνητο = Γη + Εργασία + Κεφάλαιο + Επιχειρηματικότητα (1.1.) Στη παραπάνω σχέση, με τον όρο έδαφος ή γη εννοούνται τα εντός συναλλαγής τμήματα του εδάφους ή αλλιώς γεωτεμάχια, τα οποία έχουν συγκεκριμένα όρια, θέση και εμβαδόν. Γενικά, η επιλογή του εδάφους (γης) για οικιστικούς σκοπούς επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων που αναλύονται στα επόμενα κεφάλαια. Η αμοιβή του εδάφους ως συντελεστής παραγωγής ονομάζεται έγγεια πρόσοδος, δηλαδή η αμοιβή που καρπώνεται οιδιοκτήτης του εδάφους για τις υπηρεσίες που αυτό προφέρει. Σε περίπτωση μίσθωσης του εδάφους (γης), έγγεια πρόσοδος είναι το ενοίκιο και το ύψος του εξαρτάται από τη θέση, τη βέλτιστη χρήση και άλλους παράγοντες. Η εργασία, ως συντελεστής παραγωγής, ονομάζεται κάθε πνευματική ή σωματική ενέργεια του ανθρώπου που αποβλέπει στην επίτευξη οικονομικού αποτελέσματος αγαθών. Σε ορισμένες μορφές εργασίας κυριαρχεί η σωματική δύναμη (οικοδόμος, ξυλουργός,υδραυλικός κτλ) ενώ σε άλλες μορφές κυριαρχεί η πνευματική εργασία (μηχανικός, δικηγόρος κτλ). Ο τρίτος συντελεστής είναι το κεφάλαιο. Ο συντελεστής αυτός αποτελείται από τα παρακάτω στοιχεία : Κτίρια και εγκαταστάσεις. Μηχανήματα, μεταφορικά μέσα, εργαλεία. Αποθέματα πρώτων υλών. 81

82 Το υλικό κεφάλαιο αποτελείται από διαρκή αγαθά, κατά το πλείστον, τα οποία χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία για παραγωγή άλλων αγαθών. Το υλικό κεφάλαιο ως συντελεστής παραγωγής παίρνει αμοιβή για τη συμμετοχή του στη παραγωγική διαδικασία. Αυτή η αμοιβή ονομάζεται τόκος. Πέραν των παραπάνω τριών συντελεστών παραγωγής, στη σύγχρονη οικονομία για την παραγωγή των αγαθών προστέθηκε και τέταρτος συντελεστής, ο επιχειρηματικός παράγοντας ή επιχειρηματική εργασία. Πρόκειται για εκείνον τον παράγοντα που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία και την ευθύνη εξεύρεσης και συντονισμού των συντελεστών παραγωγής και επομένως και τους κινδύνους για την επιτυχία της παραγωγικής διαδικασίας. ( Ζεντέλης Π., «Real Estate. Αξία, Εκτιμήσεις, Ανάπτυξη, Επενδύσεις, Διαχείριση», (2001), Εκδόσεις Παπασωτηρίου). 1.2 Κατηγορίες ακινήτου Ο χώρος διακρίνεται σε τρεις βασικές κατηγορίες χρήσεων. Έχουμε τον αστικό, τον αγροτικό και το δασικό χώρο, με το ισχύον νομικό πλαίσιο που εξειδικεύει τις επί μέρους δυνατότητες χρήσεων και διατυπώνει τους αντίστοιχους περιορισμούς. Επομένως οι τρεις βασικές κατηγορίες Ακινήτων ανάλογα με τη χρήση γης είναι : Αστικά ακίνητα, αν προορίζονται για διαμονή ανθρώπων και βρίσκονται μέσα σε εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο πόλης ή οικισμού ή μέσα σε οικιστική ζώνη εκτός του ρυμοτομικού σχεδίου (στην οποία ισχύουν οικιστικοί όροι) ή μέσα σε ακτίνα μέχρι 500 μέτρα από το χειμέριο κύμα. Αγροτικά ακίνητα, αν προορίζονται για την παραγωγή καρπών και χρησιμοποιούνται ή προορίζονται κυρίως για γεωργική εκμετάλλευση. Δασικά ακίνητα (είτε σε δασική έκταση είτε σε δάσος) αν υπάρχουν οι εξής δύο προϋποθέσεις, αφ ενός μεν η κάλυψη της έκτασης από ξυλώδη ή άλλη φυτική βλάστηση (όπως περιγράφεται στις διατάξεις του Ν 998/1979) και εφ ετέρου η εξυπηρέτηση ορισμένης λειτουργίας (απόδοση συγκεκριμένων προι όντων, συμβολή στην διατήρηση της φυσικής ή βιολογικής ισορροπίας, εξυπηρέτηση της διαβίωσης του ανθρώπου). Γενικότερα, οι εκτάσεις γης κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες : Στις εντός σχεδίου εκτάσεις, που ονομάζονται οικόπεδα. Στις εκτός σχεδίου εκτάσεις, που ονομάζονται αγροκτήματα (αγροτεμάχια) ή δασοτεμάχια. Τα οικόπεδα μπορεί να είναι ελεύθερα προς εκμετάλλευση, σε καθεστώς απαλλοτρίωσης ή τέλος σε καθεστώς δέσμευσης (π.χ. για χώρο κατασκευής πάρκου). Ενώ, τα αγροτεμάχια μπορεί να είναι ελεύθερα προς εκμετάλλευση, υπό απαλλοτρίωση, δεσμευμένα, σε καθεστώς ένταξης στο σχέδιο πόλεως ή τέλος σε ειδικό καθεστώς (π.χ. αγροτεμάχια που έχουν πρόσωπο στη παραλία, βρίσκονται εντός ζώνης αρχαιολογικού χώρου ή σε περιοχή ειδικής περιβαλλοντικής προστασίας). Τέλος, ανάλογα με τη χρήση των κτιρίων που βρίσκονται επί της γης, διακρίνονται οι ακόλουθες κατηγορίες ακινήτων : Ακίνητα για οικιστική χρήση. Ακίνητα για επαγγελματική χρήση (γραφεία, καταστήματα). Ακίνητα μεικτής χρήσης (επαγγελματική και οικιστική χρήση). 82

83 1.3 Αξία ακινήτου Ακίνητα ειδικής δραστηριότητας (νοσοκομεία, σχολεία, ξενοδοχεία κτλ). Ακίνητα που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα. ( Καρανικόλας, Ν. (2009). Σημειώσεις μαθήματος: Εκτίμηση και διαχείριση ακινήτων,βέροια.) Με τον όρο αξία ακινήτου εννοούμε την αξία του ενιαίου ακινήτου, που αποτελείται από την αξία της γης (οικόπεδο ή αγροτεμάχιο) καθώς και την αξία των βελτιώσεων υπό μορφή ακίνητων κατασκευών. Στην αξία του ακινήτου περιλαμβάνεται αρκετές φορές και η αξία του εξοπλισμού που έχει σχέση με τη χρήση του (ξενοδοχεία, εστιατόρια, βιομηχανία κτλ). Η αξία του ακινήτου προκύπτει αθροιστικά από τις υπηρεσίες των συντελεστών που τη δημιουργούν και επιστρέφει τμηματικά στον ιδιοκτήτη υπό τη μορφή της προσόδου του ακινήτου, η οποία προκύπτει αθροιστικά από τις επιστροφές των επί μέρους αξιών. Αξία Ακινήτου = Αξία Γης + Αμοιβή Εργασίας + Αξία Κεφαλαίου + Αμοιβή Επιχειρηματία (1.3) Πρόσοδος Ακινήτου = Έγγεια Πρόσοδος + Απόσβ. Εργασίας + Τόκος Κεφ. + Απόδοση Επιχείρησης (1.4) Η αξία των ακινήτων εξαρτάται από διάφορους οικονομικούς παράγοντες που πρέπει να έχει ένα ακίνητο ώστε να προσφέρει στον ιδιοκτήτη του ένα εισόδημα ή μια εξυπηρέτηση. Οι οικονομικοί αυτοί παράγοντες που επηρεάζουν την αξία των ακινήτων έχουν σχέση με : Τη χρησιμότητα ή ικανότητα του ακινήτου να ικανοποιεί στο παρόν ή στο μέλλον τις ανάγκες των ιδιοκτητών ή των χρηστών και υπό μορφή άμεσης εξυπηρέτησης ή υπό μορφή ροής ρευστού. Ο βαθμός της επίδρασης της χρησιμότητας ενός ακινήτου στη διαμόρφωση της αξίας του εξαρτάται από διάφορα χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως : το μέγεθος του ακινήτου, η θέση του ακινήτου, η βέλτιστη χρήση, η ποιότητα κατασκευής, οι όροι δόμησης, η νομική κατάσταση κτλ. Τη σπανιότητα που καθορίζεται από τη σχέση προσφοράς και ζήτησης. Για παράδειγμα, η μειωμένη προσφορά ακινήτων και η αυξανόμενη ζήτηση αυτών συντελεί στην αύξηση της αξίας των ακινήτων. Την επιθυμία κάλυψης αναγκών υποκειμενικών ή αντικειμενικών. Την αγοραστική δύναμη, που ευνοεί την ανάπτυξη επιθυμιών και τη συμμετοχή στη διαμορφούμενη αγορά ακινήτων. Η έννοια της αξίας των ακινήτων χρησιμοποιείται με διάφορα επίθετα ή ουσιαστικά, που της προσδίδουν διαφορετικό περιεχόμενο. Για την πιο απρόσωπη και αντιπροσωπευτική εκτίμηση της αξίας χρησιμοποιείται η αγοραία αξία. ( Καρανικόλας Ν., «Η εκτίμηση των ακίνητων», (2010), Εκδόσεις Δίσιγμα). Αγοραία Αξία Με τον πλέον πλήρη τρόπο μπορεί να ορισθεί ότι η αγοραία αξία (market value) είναι η υψηλότερη πιθανή τιμή σε ρευστό ή ισοδύναμο ρευστού, που προσφέρεται σε ένα ακίνητο, με τις ισχύουσες συνθήκες μιας ανταγωνιστικής αγοράς, σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μέσα σε λογικό διάστημα, από το άτομο που επιθυμεί να αγοράσει και έχει τη δυνατότητα γι αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι οι συμβαλλόμενοι είναι καλά πληροφορημένοι, δρουν ορθολογικά, με σύνεση προς το συμφέρον τους, χωρίς περιορισμό και με γνώση των δυνατοτήτων χρήσης του ακινήτου καθώς και των συνθηκών λειτουργίας της αγοράς. Τρέχουσα Αξία Οι προϋποθέσεις που αναφέρονται παραπάνω για τον ορισμό της αγοραίας είναι ιδανικές. Ο μως, στην πραγματικότητα οι συνθήκες για τη διαμόρφωση της αγοραίας αξίας δεν είναι ιδανικές και τα άτομα δεν ενεργούν ελεύθερα, αλλά υπό πίεση χρόνου και περιορισμών, χωρίς την απαραίτητη γνώση του αντικειμένου 83

84 και της χρήσης αυτού. Για το λόγο αυτό εμφανίζονται αποκλίσεις από την αγοραία αξία. Εξαιτίας αυτών των αποκλίσεων της τιμής πώλησης και της αγοραίας αξίας, έχουμε την τρέχουσα αξία του ακινήτου, που είναι συνήθως η τιμή που θα πραγματοποιηθεί η συναλλαγή ενός περιουσιακού στοιχείου.(καρανικόλας, Ν. (2009). Σημειώσεις μαθήματος: Εκτίμηση και διαχείριση ακινήτων,βέροια.) Ευ λογη Αξία Η εύλογη αξία (fair value) ορίζεται ως ένα ποσό έναντι του οποίου μπορεί να ανταλλάσσεται ένα πάγιο περιουσιακό στοιχείο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μελών, σε συνθήκες κανονικές, χωρίς να υπάρχει «ιδιαίτερο» ειδικό συμφέρον για τη συναλλαγή αυτή, χωρίς πιέσεις και με προθυμία. Η εύλογη αξία μπορεί να είναι ίση με την αγοραία αξία, οι έννοιες όμως αυτές δεν είναι ταυτόσημες. Η βασική διαφορά τους εντοπίζεται στο ότι η αγοραία αξία επηρεάζεται από την «ψυχολογία» της αγοράς, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει με την εύλογη αξία. Επίσης, η αγοραία αξία αναφέρεται πάντα στη βέλτιστη χρήση, ενώ δεν ισχύει το ίδιο με την εύλογη αξία που μπορεί να μην αναφέρεται στη βέλτιστη χρήση. Πραγματική Αξία Πραγματική αξία ενός ακινήτου είναι η μέση αξία που καθορίζουν οι αποκλίσεις της προσφοράς και της ζήτησης σε μια χρονική περίοδο. Ο ταν οι δυνάμεις προσφοράς και ζήτησης εξισορροπούνται, η πραγματική αξία συμπίπτει με την αγοραία. Υπολειμματική Αξία Υπολειμματική αξία είναι το καθαρό ποσό που προσδοκά η επιχείρηση να λάβει για ένα πάγιο στοιχείο στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του, μετά την αφαίρεση των αναμενόμενων εξόδων διαθέσεως. Από Διαθέσεως Αξία Από διαθέσεως αξία (worth value) είναι εκείνη η αξία την οποία αναζητά ο ενδιαφερόμενος πωλητής ή αγοραστής, είτε για εισπράξει πουλώντας είτε για να πληρώσει αγοράζοντας το εμπράγματο δικαίωμα και επομένως δεν σχετίζεται με τους νόμους της αγοράς( Καρανικόλας Ν., «Η εκτίμηση των ακίνητων», (2010), Εκδόσεις Δίσιγμα) Κτηματαγορά Γενικά Κτηματαγορά θα μπορούσε να οριστεί η συναλλαγή ακινήτων μεταξύ αγοραστών και πωλητών μέσω ενός μηχανισμού διαμόρφωσης τιμών, ο οποίος διέπεται από ένα σύνολο θεσμών, κανόνων και σχέσεων. (Κιοχός, Μέθοδοι Αποτίμησης Αξιών Ακινήτων, (2006), Εκδόσεις Κριτική). «Οι συναλλαγές που αφορούν την γη είναι περιοδικές, με την έννοια ότι δεν υπάρχει συνέχεια των συναλλαγών, όπωσ συμβαίνει με πολλά άλλα αγαθά συνεχούσ συναλλακτικήσ ροήσ.» (Ζεντέλης, 2001, σ.60). Ο Ζεντέλης επιπρόσθετα υποστηρίζει ότι στην αγορά ακινήτων το 84

85 σημαντικό δεν είναι απλά η ερμηνεία της λειτουργίας της αλλά και η καταγραφή της διαχρονικά ώστε να χρησιμοποιηθούν τα αποτελέσματα που προκύπτουν. ( Ζεντέλης Π., «Real Estate. Αξία, Εκτιμήσεις, Ανάπτυξη, Επενδύσεις, Διαχείριση», (2001), Εκδόσεις Παπασωτηρίου) Συντελεστής δόμησης κάλυψη ύψος κτηρίου Σημαντικό να αναφέρουμε ορισμένους δείκτες βάσει των οποίων μπορεί να προσεγγισθεί ο βαθμός της αστικής ανάπτυξης σε μια περιοχή και οι οποίοι συνδέονται με τα κτήρια, τις κατοικίες και γενικότερα τις κατασκευές. Σύμφωνα με τον Δελλαδέτσιμα «ο συντελεστής δόμησης (Σ/Δ) είναι ο αριθμός, ο οποίος, πολλαπλασιαζόμενος με την επιφάνεια του οικοπέδου, δίνει τη συνολική επιφάνεια όλων των ορόφων των κτηρίων που μπορούν να κατασκευαστούν στο οικόπεδο, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις. Ο Σ.Δ. δηλαδή προκύπτει ωσ ο λόγος του αθροίσματος της επιφάνειας των ορόφων του κτηρίου προσ την επιφάνεια του οικοπέδου (28)». (γενικός οικοδομικός κανονισμός. ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ : γενικοί κανόνες δόμησης, άρθρο 242 άρθρο 2 ν. 1577/1985) (Δελλαδέτσιμας Π.-Μ. (2003), Μελέτη:Κτηματαγορά και αστική ανάπτυξη στην Ελλάδα: προοπτικές και προβλήματα.) Επιπρόσθετα επισημαίνεται ότι «κάλυψη του οικοπέδου είναι η επιφάνεια που περιβάλλεται από τις προβολές των περιγραμμάτων όλων των κτιρίων του οικοπέδου πάνω σε οριζόντιο επίπεδο. Ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου είναι ο λόγος της μέγιστης επιφάνειας που επιτρέπεται να καλυφθεί προς τη συνολική επιφάνεια του οικοπέδου. υποχρεωτικός ακάλυπτος χώρος είναι ο χώρος του οικοπέδου που αφήνεται ακάλυπτος για να μην υπάρχει υπέρβαση του ποσοστού κάλυψης ή του συντελεστή δόμησης που υπάρχει στην περιοχή». (Δελλαδέτσιμας Π.-Μ. (2003), Μελέτη:Κτηματαγορά και αστική ανάπτυξη στην Ελλάδα: προοπτικές και προβλήματα.) Ο συντελεστής κάλυψης (ΣΚ) καθορίζεταιαπό την πολιτεία και πολλαπλασιαζόμενος με το εμβαδόν του οικοπέδου μας δίνει την μέγιστη επιφάνεια κάλυψης του οικοπέδου από το κτίσμα. Ακόμα το «ύψος κτηρίου σε ορισμένη θέση του είναι η κατακόρυφη απόσταση, από το σημείο που αποτελεί την αφετηρία μέτρησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού (στάθμη του πεζοδρομίου ή οριστική στάθμη του εδάφους), έως τη στάθμη τησ τελικής επάνω επιφάνειας του τελευταίου ορόφου, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η μόνωση και η επίστρωση της στη θέση αυτή, με το τυχόν στηθαίο. Το μεγαλύτερο από τα ύψη που πραγματοποιούνται είναι το μέγιστο πραγματοποιούμενο ύψος του κτηρίου». (Δελλαδέτσιμας Π.-Μ. «Κτηματαγορά και αστική ανάπτυξη στην Ελλάδα: προοπτικές και προβλήματα».(2003), Μελέτη ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού, Πάντειο Πανεπιστήμιο). Τέλος σύμφωνα με τον δελλαδέτσιμα «μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτηρίου ή μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος περιοχής είναι το ύψοσ του ανώτατου επιπέδου του κτηρίου, πάνω στο οποίο απαγορεύεται κάθε δόμηση εκτός από τις εγκαταστάσεις που επιτρέπονται ειδικά και περιοριστικά». (Δελλαδέτσιμας Π.-Μ. «Κτηματαγορά και αστική ανάπτυξη στην Ελλάδα: προοπτικές και προβλήματα».(2003), Μελέτη ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού, Πάντειο Πανεπιστήμιο). 85

86 1.5 Εκτιμήσεις ακινήτων Οι συγκεκριμένες εκτιμήσεις αφορούν εδαφικέσ εκτάσεισ στα οποία υπάρχουν κτίσματα. Τα ακίνητα αυτά διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες, στα ακίνητα εντόσ σχεδίου πόλεως και εκτός σχεδίου πόλεως. (Κιοχός, (2006), Εκδόσεις Κριτική, Μέθοδοι Αποτίμησης Αξιών Ακινήτων). Τα ακίνητα εντός σχεδίου πόλεως με την σειρά τουσ διακρίνονται σε πέντε υποκατηγορίες που είναι οι εξής : 1. ακίνητα για οικιστική χρήση 2. ακίνητα για επαγγελματική χρήση 3. ακίνητα για μεικτή χρήση ( οικιστική και επαγγελματική) 4. ακίνητα που χαρακτηρίζονται διατηρητέα ή χρειάζονται αλλαγή χρήσης 5. ακίνητα ειδικής δραστηριότητασ (σε αυτά συμπεριλαμβάνονται ξενοδοχεία, σχολεία, νοσοκομεία, εστιατόρια, πρατήρια βενζίνης, γκαράζ κτλ.) Τα ακίνητα εκτός σχεδίου πόλεως διακρίνονται σε : 1. ακίνητα για οικιστική χρήση 2. ακίνητα για επαγγελματική χρήση 3. ακίνητα ειδικήσ δραστηριότητας (λατομεία, πανεπιστήμια κτλ) Προτού ο εκτιμητής ξεκινήσει την διαδικασία εκτίμησης ενός ακινήτου είναι υποχρεωμένος να προβεί σε μία σειρά από επιμέρους διαδικασίες: Πρώτη ενέργεια : Μελέτη της αίτησης της εκτίμησης και των στοιχεία που περιέχει αυτή, όπως το όνομα του εντολέα, το αντικείμενο τησ εκτίμησης, τίτλοι ιδιοκτησίας, τοπογραφικά διαγράμματα κτλ. Δευ τερη ενέργεια: Η αυτοψία, σκοπός της οποία είναι η διαπίστωση της κατάστασης του ακινήτου και των χαρακτηριστικών του. Πραγματοποιείται συλλογή και καταγραφή όλων των χαρακτηριστικών του κτίσματος και του οικοπέδου, καθώς επίσης και των στοιχείων που αφορούν τον περιβάλλοντα χώρο και την ευρύτερη περιοχή. Απαραίτητο κατά την αυτοψία είναι η λήψη φωτογραφικού υλικού που συχνά περιλαμβάνεται στην έκθεση της εκτίμησης. Ύστερα ακολουθεί το στάδιο συλλογής πληροφοριών που αφορούν την πολεοδομική νομοθεσία που υφίσταται στο συγκεκριμένο ακίνητο αλλά και στην περιοχή. Εξετάζονται δηλαδή στοιχεία όπως συντελεστής δόμησης, συντελεστής κάλυψης μέγιστο ύψος, αριθμός ορόφων, δίκτυο υποδομής και υπηρεσίες της περιοχής. Τρίτη ενέργεια: Η φάση κατά την οποία συλλέγονται τα απαραίτητα οικονομικά δεδομένα. 86

87 Τέταρτη ενέργεια: Ο έλεγχος μίσθωσης του ακινήτου, καθώς επίσης και οι όροι, ο χρόνος μίσθωσης και το μίσθωμα σε ετήσια βάση. (Κιοχός, (2006), Εκδόσεις Κριτική, Μέθοδοι Αποτίμησης Αξιών Ακινήτων). 1.6 Μέθοδοι εκτίμησης ακινήτων Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται ώστε να εκτιμηθούν οι αξίες των ακινήτων τα οποία βρίσκονται εκτός ή εντός σχεδίου πόλεως είναι οι παρακάτω : συγκριτική μέθοδος μέθοδος αντιπαροχής μέθοδος κεφαλαιοποίησης μέθοδος της κτηματαγοράς στατιστική μέθοδος μέθοδος του κόστους αντικατάστασης με θοδος των κερδω ν (Κιοχός, (2006), Εκδόσεις Κριτική, Μέθοδοι Αποτίμησης Αξιών Ακινήτων). 1.7 Η ελληνική αγορά ακινήτων Ένα από τα χαρακτηριστικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κτηματαγορά είναι η απουσία επίσημων δεικτών που να έχουν την δυνατότητα καταγραφήσ της ιστορικής εξέλιξης των αξιών των ακινήτων. Οποιαδήποτε προσπάθεια λοιπόν για την παράθεση στοιχείων όσον αναφορά την πορεία τησ ελληνικήσ αγοράς ακινήτων στον χρόνο αποτελεί μία δύσκολη διαδικασία που είναι πολύ πιθανό να υποπέσει σε σημαντικά σφάλματα. Ωστόσο, θεωρούμε απαραίτητο στην συγκεκριμένη εργασία να επιχειρήσουμε να καταγράψουμε μια γενική έστω πορεία των τελευταίων χρόνων του τομέα του real estate της ελληνικής οικονομίας, ώστε να διατυπώσουμε μια γενικότερη εικόνα. Επομένως αναγκαζόμαστε να βασιστούμε σε μελέτες, έρευνες και άρθρα που σχετίζονται με αυτόν τον κλάδο. Κρίνεται σκόπιμο ωστόσο τα στοιχεία στα οποία θα βασιστούμε να αντληθούν από έγκυρα ιδρύματα και άρθρα ανεγνωρισμένων εφημερίδων. Σε μία προσπάθεια συνολικής εκτίμησης, είναι θεμιτό να αναφέρουμε ότι τα τελευταία χρόνια στην χώρα μασ γίναμε μάρτυρες μιας εντυπωσιακής ανόδου των αξιών των ακινήτων. Πόση όμως ήταν αυτή η άνοδος παρακάτω παραθέτουμε ορισμένεσ μελέτες έρευνες που κρίνουμε ότι αποτελούν αντιπροσωπευτικέσ σχετικά για το τι έλαβε χώρα στα δρώμενα τησ ελληνικής κτηματαγοράς κατοικιών. Σύμφωνα με μελέτη του ιδρύματος οικονομικών και βιομηχανικών ερευνών (ιοβε) για την περίοδο οι τιμέσ των κατοικιών στο σύνολο τησ χώρασ υπερδιπλασιάστηκαν καθώσ αυξήθηκαν σε ποσοστό 134%. Η σημαντικότερη μεταβολή σημειώθηκε στο λεκανοπέδιο της Αττικής σε ποσοστό 164% ενώ σημαντική αύξηση παρουσιάστηκε και στισ υπόλοιπες μεγάλες αστικές περιοχές σε ποσοστό που ανερχόταν στο 111%. Επιπρόσθετα, σύμφωνα πάντα με την μελέτη του ιοβε κατά το έτος 2003 ο ρυθμός αύξησης των αξιών των συγκεκριμένων ακινήτων για την ελλάδα ανερχόταν σε ποσοστό τησ τάξεωσ 6,2% ενώ για την αθήνα σε 4,9%. Αντίστοιχα, ο ρυθμός ανόδου στο σύνολο τησ χώρας κατά την χρονιά του 2004 επιβραδύνθηκε στο 2,2% και στο 0,9% για την 87

88 πρωτεύουσα αντίστοιχα. Η συγκεκριμένη μελέτη υποστηρίζει ότι την χρονική περίοδο από το 1999 έως και το 2002 παρατηρούνται οι υψηλότερες αυξήσεις, γεγονός που οφείλεται αφενός στα χαμηλά επιτόκια των στεγαστικών δανείων και αφετέρου στην οικονομική άνθηση εξαιτίας του χρηματιστηρίου (Μπαλωμένος, Π.- Παλάσκας, Θ., «Ο Ρόλος του Real Estate στην Εγχώρια Οικονομία και Προϋποθέσεις Περαιτέρω Ανάπτυξης», (2006), Μελέτη ιδρύματος οικονομικών και βιομηχανικών ερευνών). Ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία παρουσιάζει και η έκθεση του κέντρου προγραμματισμού και οικονομικών ερευνών (ΚΕΠΕ). Σύμφωνα λοιπόν με το κεπε, την χρονική περίοδο οι τιμέσ των κατοικιών στην αθήνα υπερδιπλασιάστηκαν ενώ στισ υπόλοιπες αστικές περιοχές αυξήθηκαν κατά 55% με 60%. αναλυτικότερα, το κεπε υποστηρίζει ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις εντοπίστηκαν την περίοδο με τα πολυτελή διαμερίσματα και τις μονοκατοικίες να έχουν την τιμητική τουσ και να παρουσιάζουν αύξηση της τάξεως του 70% με 80% ενώ ταυτόχρονα οι αξίεσ των μεσαίων διαμερισμάτων παρουσίασαν άνοδο τησ τάξεωσ του 100%. Η άνοδος των τιμών αυτή τονίζει το κεπε, οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση κατοικιών εξαιτίας τησ μείωσησ των επιτοκίων καθώς και σε διάφορες τεχνικές του δημοσίου όπωσ π.χ φορολογικές απαλλαγές. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στην έρευνα μετά το έτοσ 2000 οι τιμές των μεγάλων ακινήτων μειώθηκαν κατά 40% με 45% και των μεσαίων διαμερισμάτων κατά 20%, λόγω των αρνητικών χρηματιστηριακών εξελίξεων. Σε μία προσπάθεια γενικής εκτίμησης το κεπε υποστηρίζει ότι σε σχέση με το 1970 σήμερα απαιτούνται 125 φορές περισσότερα χρήματα για αγορά κατοικίας. (χειμωνίτη-τερροβίτη, 2001) Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και έρευνα του ένθετου real estate της εφημερίδας καθημερινής. Η συγκεκριμένη έρευνα επιχειρεί να αποτυπώσει την πορεία των τιμών των κατοικιών διαφόρων περιοχών της Αθήνας. Αναλυτικότερα, το real estate επισημαίνει ότι κατά την περίοδο πραγματοποιήθηκε μείωση της απόκλισης των τιμών ανάμεσα στις δημοφιλής-ακριβές περιοχές και στις λιγότερες δημοφιλής-οικονομικότερες καθώς επίσης και άνοδος της ζήτησης κυρίως στισ τελευταίες. Πιο συγκεκριμένα, οι φθηνές περιοχές αυξήθηκαν σε ποσοστά από 36% έως και 67%, τη στιγμή που για την ίδια περίοδο τα ποσοστά αύξησης που σημειώθηκαν στις ακριβές ήταν 25% με 27%. Η μεγάλη απόκλιση σε αυτά τα ποσοστά αύξησης σύμφωνα πάντα με την συγκεκριμένη έρευνα, οφείλεται αφενός στα σημαντικά έργα υποδομής (μετρό, αττική οδόσ κτλ), που έκαναν αρκετά πιο ελκυστικούς τους φθηνούς δήμους και στις αρνητικές χρηματιστηριακές εξελίξεις, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ζήτηση κατοικιών στισ δημοφιλείς περιοχές σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. (καθημερινή, 2006: «με γεωμετρική πρόοδο αυξάνονται κάθε χρόνο οι τιμέσ των ακινήτων») Συνοπτικά, είναι εύλογο να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τισ παραπάνω μελέτες συμπεραίνουμε ότι την τελευταία δεκαετία συνολικά παρουσιάστηκε αξιόλογη άνοδοσ στισ αξίες των κατοικιών στο σύνολο της χώρας. Η δε αύξηση των τιμών για τισ περιοχές του λεκανοπεδίου της αττικής χαρακτηρίζεται εντυπωσιακή. Η άνθηση του χρηματιστηρίου είχε αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης των κατοικιών και την συνεπαγόμενη άνοδο των τιμών. Επιπρόσθετα, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε το γεγονός της ύπαρξης χαμηλών επιτοκίων των στεγαστικών δανείων στρέφοντας την προσοχή του αγοραστικού κοινού από την ενοικίαση στην αγορά κατοικιών και δίνοντας έτσι την δυνατότητα σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού να πραγματοποιήσει αγοροπωλησίες. Τέλος η επέκταση του μετρό, η Αττική οδός και άλλα σημαντικά έργα υποδομής τροφοδότησαν την αγορά με νέες περιοχές και ανάπλασαν άλλεσ αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον πολλών αγοραστών, αφού πρόσφεραν την δυνατότητα για οικονομικότερες λύσεις με πιο κατάλληλες συνθήκες σε σχέση με το παρελθόν. Ωστόσο η μεταβολή αυτή των τιμών δεν 88

89 χαρακτηρίζεται από τους ίδιους ρυθμούς αύξησης τα τελευταία χρόνια, παρόλο που συνολικά συνεχίζει να είναι θετική για την πρωτεύουσα και την ελλάδα γενικότερα. 1.8 Τα προβλήματα της ελληνικής κτηματαγοράς Τα χαρακτηριστικά που περιγράφουν την κτηματαγορά της χώρας μας την αναδεικνύουν ωσ μία μάλλον ανώριμη αγορά. Εκρήξεις τιμών και απότομες μεταβολές στην προσφορά και την ζήτηση είναι συχνά φαινόμενα που παρατηρούνται μέχρι σήμερα στην ελληνική αγορά ακινήτων, η οποία εξαιτίασ οργανωτικών προβλημάτων και βασικών ελλείψεων εμποδίζεται να λειτουργήσει ορθολογιστικά. (Κιοχός, «Μέθοδοι Αποτίμησης Αξιών Ακινήτων», (2006), Εκδόσεις Κριτική). Είναι εύλογο λοιπόν να επιχειρήσουμε να καταγράψουμε ποιες είναι αυτές οι στρεβλώσεις και ποιοι οι παράγοντες που δεν βοηθούν την ελληνική κτηματαγορά να λειτουργήσει αποτελεσματικά, οδηγώντας την κατά καιρούς σε συνθήκες πανικού και υπερβολές. Οι βασικές αγκυλώσεις στην χώρα μας είναι οι εξής : Ανεπάρκεια γης. Έλλειψη πληροφόρησης. Προβληματικός φορολογικός μηχανισμός. Τα προβλήματα πολεοδομικού - χωροταξικού καθεστώτος. Απουσία ακαδημαι κής κατάρτισης (έλλειψη καταρτισμένων επαγγελματιών στον κλάδο ακινήτων). Σημαντικό ρόλο στην κατακόρυφη αύξηση των τιμών των ακινήτων διαδραματίζει η ανεπάρκεια γης που παρουσιάζεται στα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στο λεκανοπέδιο αττικής. Το πρόβλημα θα μπορούσε να βελτιωθεί αισθητά με την ένταξη διαφόρων περιοχών στο σχέδιο πόλεως αλλά εξαιτίας τησ πολύπλοκης νομοθεσίας και το ότι αποτελεί μια ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία, οι μελλοντικές εντάξεις καθυστερούν ιδιαίτερα. Η αδυναμία της αγοράς να επεκταθεί σε νέα οικόπεδα οδηγεί σε κορεσμό μια σειρά από περιοχές έντονης ζήτησης, με αποτέλεσμα να παρατηρείται απότομη αύξηση αξίων των υπαρχόντων εκτάσεων γης. Επιπρόσθετα, στην ελλάδα παρατηρείται έλλειψη στοιχειοθέτησης και ανάλυσης της αγοράς, ανεπαρκής πληροφόρηση καθώς και έλλειψη επιστημονικών προβλέψεων για την κτηματαγορά. Το ουσιαστικό πρόβλημα έγκειται στο ότι δεν υπάρχουν επίσημοι δείκτες που να περιγράφουν την ιστορική συμπεριφορά των αξιών των ακινήτων αλλά ούτε και δείκτεσ εξέλιξησ τησ ζήτησης και προσφοράς αυτών. Αυτή η απουσία πληροφόρησης σε συνδυασμό με την έλλειψη καταναλωτικής συνείδησης των ενδιαφερόμενων αγοραστών δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες εκμετάλλευσης του αγοραστικού κοινού. οι τιμές των ακινήτων εξαρτώνται από το ποσό που «ορίζουν» οι ιδιοκτήτες που επιθυμούν να πουλήσουν χωρίσ ωστόσο τις περισσότερες φορές να ανταποκρίνεται στισ αξίες που θα έπρεπε με βάση την αγορά. Την ίδια στιγμή στισ περισσότερες χώρες της Ευρώπης υφίστανται επίσημοι δείκτες από κρατικούς φορείς που παρουσιάζονται ετήσια και παρακολουθούν διαχρονικά της εξελίξεις των τιμών των ακινήτων και της ζήτησης και προσφοράς, ώστε να ενημερώνεται το ενδιαφερόμενο αγοραστικό κοινό και να το βοηθάει να καταλήξει στην εκάστοτε συμφέρουσα αγοροπωλησία στην ελλάδα η μοναδική αξιόλογη έρευνα για την μελέτη τησ ελληνικήσ κτηματαγοράς και την σύνταξη δεικτών έχει γίνει από το τμήμα στατιστικής του οικονομικού πανεπιστημίου αθηνών χωρίσ ωστόσο να μπορεί να συγκριθεί με τις 89

90 αντίστοιχες έρευνες των χωρών της Ευρώπης. (Κιοχός, «Μέθοδοι Αποτίμησης Αξιών Ακινήτων», (2006), Εκδόσεις Κριτική). Ένας ακόμα παράγοντας που συντελεί στην παθογένεια της ελληνικής κτηματαγοράς αποτελεί το φορολογικό καθεστώς που επικρατεί στην χώρα μας στον τομέα των ακινήτων, αφενός από την σκοπιά τησ υπερφορολόγησησ και αφετέρου από την σκοπιά της πολυπλοκότητας. Πιο συγκεκριμένα, το ακίνητο σήμερα επιβαρύνεται με 30 και περισσότερουσ φόρουσ. εκτόσ από τουσ βασικούσ φόρουσ που επιβάλλονται στισ αγοροπωλησίεσ ακινήτων όπως η πράξη μεταβίβασης βάση των αντικειμενικών αξιών, ο φόροσ μεταβίβασησ (για παλιά ακίνητα) και ο φπα 19% (για νέεσ οικοδομέσ), υπάρχουν και δεκάδεσ άλλεσ επιβαρύνσεισ με την μορφή τελών και χαρτοσήμων που επιβάλλονται από τους δήμους και τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Συνειδητοποιεί εύκολα κανείς ότι η ετήσια επιβάρυνση του έλληνα πολίτη είναι αρκετή για να αποθαρρύνει την επιθυμία του να αποκτήσει ακίνητη περιουσία. Επιπρόσθετα, η ιδιαιτερότητα στην χώρα μας της ύπαρξης αντικειμενικών και εμπορικών αξιών ακινήτων περιπλέκει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, με αποτέλεσμα την έξαρση τησ φοροδιαφυγήσ, τησ αδιαφάνειασ και την διακίνηση υπογείως, δισεκατομμυρίων ευρώ σε ετήσια βάση κατά τισ μεταβιβάσεισ ακινήτων. Είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε ότι η πολιτεία γνωρίζοντας τισ δυσκαμψίες που δημιουργούνται από τον φορολογικό μηχανισμό, επιχειρεί σήμερα να αντικαταστήσει όλους τους φόρους που συνοδεύουν το ακίνητο από έναν ενιαίο φόρο. Με αυτόν τον τρόπο, η πολιτική ηγεσία στοχεύει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην χώρα μας, στην αποσυμφόρηση του έντονου φόρτου εργασίασ διάφορων υπηρεσιών όπως δου, δήμοι, πολεοδομίες κτλ., και τέλοσ στον περιορισμό τησ φοροδιαφυγής. Μία ακόμα σημαντική έλλειψη έγκειται στο γεγονός της απουσίας εθνικού χωροταξικού σχεδίου. Σύμφωνα μάλιστα με άρθρο τησ καθημερινής: «η ελλάδα σήμερα είναι η μοναδική χώρα τησ ευρωπαι κήσ ένωσησ που στερείται εθνικής χωροταξικής πολιτικής, την στιγμή που το εθνικό χωροταξικό σχέδιο τησ γερμανίασ ψηφίστηκε το 1965, η χωροταξική πολιτική εφαρμόζεται στην πολωνία από το 1928, την ίδια δηλαδή χρονιά που ψηφίστηκε ο πρώτοσ χωροταξικόσ νόμοσ στη δανία» (καθημερινή (2007): «μία ενδεκάδα... προβλήματα»). Υπάρχει άμεση ανάγκη θεσμοθέτησης κανόνων ώστε να επηρεάζονται οι μελλοντικές κατανομές των δραστηριοτήτων στο χώρο και να αποσκοπούν στην ορθολογική οργάνωση των χρήσεων γης. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν προβληματικά κοινωνικά φαινόμενα όπωσ αυτό τησ αυθαίρετης δόμησης, που μαστίζει την χώρα μασ τισ τελευταίεσ δεκαετίες και μόνο έτσι θα μειωθεί ο χρόνοσ έρευνασ για τα ακίνητα που δαπανάται από τουσ εκτιμητές για ζητήματα πολεοδομικήσ και δασικής διερεύνησης, αποσαφήνισης αιγιαλού κτλ. Αν συμπεριλάβει κανείς σε όλες αυτές τισ αντιξοότητες που προαναφέραμε την έλλειψη εξειδίκευσησ αλλά και την έλλειψη επαρκούσ γνώσησ των εκτιμητών σε θέματα που αφορούν την εκτίμηση ακινήτων, καθώς επίσησ και την απουσία ακαδημαι κών (προπτυχιακών και μεταπτυχιακών) σπουδών στον συγκεκριμένο τομέα, μπορεί να αντιληφθεί την ανωριμότητα που χαρακτηρίζει την αγορά τησ χώρασ μας. Την ίδια στιγμή που στις περισσότερες χώρες της ευρωπαι κής ένωσης, στον τομέα του real estate δραστηριοποιούνται αναγνωρισμένες επιχειρήσεις που λειτουργούν με επιστημονικές μεθόδους και στις οποίες απασχολούνται εργαζόμενοι με πλούσιες ακαδημαι κές γνώσεις. (Κιοχός, «Μέθοδοι Αποτίμησης Αξιών Ακινήτων», (2006), Εκδόσεις Κριτική). 90

91 1.9 Η εκτίμηση ενός κάμπινγκ Στη περίπτωση της εκτίμησης των κάμπινγκ θα χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο της κεφαλαιοποίησης με τη βοήθεια του συντελεστή κεφαλαιοποίησης ( Yield). Σημαντικό να αναφέρουμε πως θα χρησιμοποιήσουμε αυτή τη μέθοδο γιατί τα κάμπινγκ δεν νοικιάζονται οπότε δεν μπαίνει στους υπολογισμούς και ο παράγοντας ενοίκιο. Yield ή αλλιώς στα Ελληνικά «Συντελεστής Κεφαλαιοποίησης» είναι ένας δείκτης που χρησιμοποιείται στις εκτιμήσεις ακινήτων για τη μετατροπή του εισοδήματος που αποκομίζουμε από ένα ακίνητο, στη περίπτωση μας τα κάπινγκ σε κεφαλαιοποιημένη αξία. Στην ουσία προσδιορίζει την απόδοση της επένδυσης μας. Δηλαδή την απόδοση του κεφαλαίου που εκταμιεύουμε για την αγορά ενός ακινήτου ( Καρανικόλας Ν., «Η εκτίμηση των ακίνητων», (2010), Εκδόσεις Δίσιγμα). Βάση της μεθόδου κεφαλαιοποίησης εισοδήματος (Income method of Valuation) αν το ετήσιο μίσθωμα το οποίο αποφέρει ένα ακίνητο είναι Ι, τότε με την χρήση του Yield Y του ακινήτου (ή αλλιώς όπως χρησιμοποιείται στην καθημερινή πρακτική από τους εκτιμητές της «απόδοσης του ακινήτου» ή του Συντελεστού Κεφαλαιοποίησης) η αξία του V υπολογίζεται από τον παρακάτω απλό τύπο: Δεν υπάρχει ακριβής τρόπος ή μεθοδολογία για να ορίσουμε τον συντελεστή κεφαλαιοποίησης ενός ακινήτου, ειδικά σε ανώριμες κτηματαγορές όπως είναι και η ελληνική κτηματαγορά (Καρανικόλας Ν., «Η εκτίμηση των ακίνητων», (2010), Εκδόσεις Δίσιγμα). 1. Ο σο μεγαλύτερη είναι η απόδοση ενός ακινήτου, τόσο μικρότερη είναι η αξία του και αντιστρόφως 2. Ο σο μικρότερη είναι η απόδοση ενός ακινήτου τόσο πιο ασφαλής επένδυση είναι η αγορά του. Επειδή η απόδοση ενός ακινήτου είναι ανάλογη του ρίσκου που παίρνει ένας επενδυτής για να το αγοράσει, εντάσσοντας το στο χαρτοφυλάκιο των ακινήτων του. Πιο συγκεκριμένα στη περίπτωση μας θα χρησιμοποιήσουμε το μοντέλο άμεσης κεφαλαιοποίησης το οποίο είναι από τα πιο βασικά και απλά μοντέλα εφαρμογής της μεθόδου των προσόδων. Συνδέει στην ουσία όπως αναφέρθηκε την παρούσα αξία του ακινήτου με το εισόδημα που προκύπτει από τα μισθώματα του ακινήτου με την βοήθεια ενός συντελεστή κεφαλαιοποίησης. Ο που V είναι η αξία του ακινήτου,ι είναι η ετήσια πρόσοδος που προκύπτει από το ακίνητο και R είναι ο συντελεστής κεφαλαιοποίησης ή απόδοσης ( Καρανικόλας Ν., «Η εκτίμηση των ακίνητων», (2010), Εκδόσεις Δίσιγμα). Στη περίπτωση μας το R το ορίσαμε ως 0,12. 91

92 1.10 Οι εκτιμώμενες αξίες των κάμπινγκ Αρχικά, σημαντικό να πούμε πως η εκτιμώμενη τιμή της αξίας του κάθε κάμπινγκ της Ελλάδας τα οποία και μελετάμε στην παρούσα διπλωματική προέκυψε από συγκεκριμένους υπολογισμούς σε υπολογιστικό φύλλο. Πιο συγκεκριμένα, έχοντας τα έσοδα του κάθε κάμπινγκ, βρέθηκαν τα έξοδα με το πολλαπλασιασμό των εσόδων με το συντελεστή 0,3 που προσδιορίζει τα έξοδα. Ύστερα, προέκυψαν τα καθαρά έξοδα με αφαίρεση των εξόδων από τα αρχικά έσοδα. Τέλος, βρέθηκε η εκτιμώμενη τιμή διαιρώντας τα καθαρά έσοδα με το συντελεστή 0,12, δηλαδή το R από τη μέθοδο εκτίμησης του συντελεστή κεφαλαιοποίησης που είπαμε παραπάνω. Μελετώντας τον πίνακα με τις εκτιμώμενες τιμές που βρίσκεται στο παράρτημα, οι μεγαλύτερες αξίες παρατηρούνται στα κάμπινγκ της Βορείου Ελλάδος όπως στο κάμπινγκ του Δήμου Αλεξανδρούπολης ( ,333 ευρώ), το κάμπινγκ Ρέτζικα ( ευρώ) στην Επανομή αλλά και σε αρκετά κάμπινγκ της Χαλκιδικής όπως το Σανη ( ,333 ευρώ), το Καλαμίτσι ( ,083 ευρώ) κ.α., για το λόγο του ότι πολλοί φοιτητές αλλά και νέοι οι οποίοι και κάνουν περισσότερο κάμπινγκ την προτιμούν και την επισκέπτονται γιατί έχει πολλές και καθαρές ακτές Οι Χρήσεις και οι Εκμεταλλεύσεις των ακινήτων Η έννοια της ακίνητης περιουσίας καθορίζεται συνήθως από το νόμο. Στην Ελλάδα λ.χ. το άρθρο 948 του Αστικού Κώδικα ορίζει ότι τα ακίνητα πράγματα είναι το έδαφος και τα συστατικά αυτού μέρη ενώ τα άρθρο 949 του Αστικού Κώδικα διευκρινίζει ότι κάθε φορά που αντιδιαστέλλεται η ακίνητη περιουσία γενικά προς την κινητή, στα ακίνητα περιλαμβάνονται επίσης και η επικαρπία του ακινήτου, καθώς και οι πραγματικές δουλείες πάνω στα ακίνητα. Τα ακίνητα ανήκουν στα διαρκή αγαθά και χρησιμοποιούνται για να καλύψουν μια σειρά από ανάγκες. (Σάτσος Νικόλαος καθηγητής Παντείου Παν/μίου, β) Στάθης Σπύρος, Γενικός διευθυντής Δημόσιας περιουσίας ΤΠ. ΟΙΚ., γ) Λοιζίδης Ιωάννης, Αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, δ) Μανεσιώτης Βασίλειος, Τποδιευθυντής Σράπεζας της Ελλάδος, ε) Ρηγάκη Μαρία, Διευθύντρια Κεφαλαίου, ε) Φρήστου Ευστράτιος, Δρ Ειδικός Επιστήμων, Μ.Ε.Σ.Α. (Μάρτιος 2002 )Έκθεση της ομάδας εργασίας για τη φορολογία περιουσίας σελ. 7, σύμφωνα με τη υπ αριθμόν /197/Α006/ απόφαση του υπουργού εθνικής οικονομίας και οικονομικών. ) Οι ανάγκες αυτές μπορούν να ταξινομηθούν στις εξής κατηγορίες: 1. Ιδιόχρησης κάλυψη της ανάγκης στέγασης νοικοκυριών ή της επιχειρηματικής δράσης των επιχειρήσεων στις λειτουργίες της παραγωγής, αποθήκευσης, διάθεσης, διοίκησης. 2. Επένδυσης κάλυψη της ανάγκης εκμετάλλευση των ακινήτων από νοικοκυριά και επιχειρήσεις με σκοπό την απόκτηση εισοδήματος μέσω της ενοικίασης σε τρίτους ή κέρδους από την μεταπώληση των. 3. Παραγωγής ή κατασκευής ακινήτων, κάλυψη της ανάγκης παραγωγής ακινήτων με σκοπό την απόκτηση κέρδους από την πώλησή των από νοικοκυριά ή επιχειρήσεις. 92

93 1.12 Οι επιδράσεις των φόρων επί των ακινήτων επί της αξίας και των εισοδημάτων που αυτά αποφέρουν - βιβλιογραφική ανασκόπηση. Η φορολογία των ακινήτων αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα που επιδρά στο κόστος για τη κτήση και τη κατοχή, στα έσοδα από τη χρήση και στα κέρδη από τη πώληση ενός ακινήτου. Η θεωρία της φοροδοτικής ικανότητας, αλλά και η θεωρία του ανταλλάγματος συνηγορούν υπέρ της φορολογίας της ακίνητης περιουσίας. Ο βασικός λόγος για τον οποίο η θεωρία της φοροδοτικής ικανότητας, επιβάλλει τη φορολογία της περιουσίας είναι ότι το εισόδημα δεν αποτελεί το μοναδικό δείκτη φοροδοτικής ικανότητας.( Δράκου (1998 ), Εκδόσεις Σταμούλη κεφάλαιο 16 παρ σελ Κύρια επιχειρήματα υπέρ της Υορολογίας της Περιουσίας, Εισαγωγή στη δημόσια διοίκηση). Η φοροδοτική ικανότητα αυξάνεται από την ύπαρξη περιουσίας γιατί εξασφαλίζει ασφάλεια έναντι μελλοντικών κινδύνων στον κάτοχό της, και παρέχει μη φορολογητέο εισόδημα με τη μορφή της αυτόματης υπερτίμησης κεφαλαίου. Σημαντικό επιχείρημα υπέρ της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας είναι και η ανταποδοτική φύση των φόρων περιουσίας. Υπέρ της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας επιχειρηματολογεί και η έκθεση της ομάδας εργασίας για τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας του Τπουργείου Οικονομικών (Μάρτιος 2002), για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης, δημοσιονομικούς λόγους, και λόγους επηρεασμού του προτύπου αστικής ανάπτυξης, καθώς και του τρόπου και του βαθμού αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας. Επίσης αποτελεί σύμφωνα με την επιτροπή ασφαλές πεδίο άσκησης φορολογικής πολιτικής από τους ΟΣΑ, επειδή η ακίνητη περιουσία δεν μπορεί να βρεθεί εκτός της διοικητικής αρμοδιότητάς τους, πλεονεκτούν γιατί είναι απολύτως προβλέψιμοι, και χρεώνουν στους δημότες τις υπηρεσίες που τους παρέχονται, και τμήμα της αύξησης των ακινήτων που προκαλείται από τα έργα υποδομής της τοπικής αυτοδιοίκησης(δρόμους,πάρκα,πεζοδρόμιακτλ). (Έκθεση της ομάδας εργασίας για τη φορολογία περιουσίας σύμφωνα με τη υπ αριθμόν /197/Α006/ απόφαση του υπουργού εθνικής οικονομίας και οικονομικών,σελ. 8-12, Μάρτιος 2002.) Βασικό επιχείρημα κατά της φορολογίας κεφαλαίου είναι το ότι η επιβολή φόρου εισοδήματος με βάση προοδευτική κλίμακα καθιστά περιττή τη φορολόγηση ακίνητης περιουσίας. Επίσης η επιβολή των φόρων περιουσίας αντιμετωπίζει σημαντικές δυσχέρειες φοροτεχνικής φύσης με σημαντικότερο την αποτίμηση περιουσιακών στοιχείων, αλλά και της εξακρίβωσης ύπαρξης ορισμένων από αυτών με συνέπεια την ύπαρξη ευρείας έκτασης φοροδιαφυγής από τους φόρους αυτούς. Τα προβλήματα συνήθως εστιάζονται στην αποτίμηση της αξίας των ακινήτων (Δράκου, «Εισαγωγή στη δημόσια διοίκηση», (1998 ), Εκδόσεις Σταμούλη). Από την άποψη των οικονομικών στόχων του κράτους η φορολογία ακίνητης περιουσίας βοηθάει στη μείωση της ανισοκατανομής του πλούτου, καθώς και στην αποδοτική χρησιμοποίηση του κεφαλαίου αφού στον κάτοχό του η φορολογία του επιβάλλει την αποδοτική χρησιμοποίηση του κεφαλαίου. Η σύγχρονη επιθυμία των κρατών να φορολογούν την ακίνητη περιουσία έχει τις ρίζες της στις αντιλήψεις των φυσιοκρατών. Ο Francois Quesnay π.χ. θεωρούσε ότι μόνο η γη, και μάλιστα η αγροτική, αποτελούσε την πηγή πραγματικού εισοδήματος, και αυτή θα έπρεπε μόνο να φορολογηθεί με ένα μοναδικό φόρο. Ο Adam Smith, ο David Ricardo, και ο Henry George θεωρούσαν τη γη ως ένα ιδιαίτερο συντελεστή παραγωγής, και αν και διέφεραν ριζικά από τους φυσιοκράτες, συνιστούσαν τη φορολογία μόνο της γης (Δράκου, «Εισαγωγή στη δημόσια διοίκηση», (1998 ), Εκδόσεις Σταμούλη). Σημαντικό θέμα που έχει απασχολήσει τη βιβλιογραφία της δημόσιας οικονομικής προκειμένου περί φόρων περιουσίας είναι η επίπτωσή του, δηλαδή το ποιος τελικά φέρει το βάρος του φόρου αυτού. Αν η αγορά κεφαλαίων είναι τέλεια, η αξία της περιουσίας ισούται με την 93

94 κεφαλαιοποιημένη αξία των αναμενόμενων εισοδημάτων από την περιουσία.( Richard A. Musgrave and peggy B. Musgrave, Public Finance in Theory and Practice (New York :McGrw-Hill, 1973, σελ. 412) Ένας ad valorem αναλογικός φόρος επί της αξίας της περιουσίας με συντελεστή t ισοδυναμεί με έναν αναλογικό φόρο εισοδήματος με συντελεστή t1 ο οποίος είναι το γινόμενο του αναλογικού φόρου περιουσίας επί του ισχύοντος επιτοκίου.( Εισαγωγή στη δημόσια διοίκηση Γ.Ε. Δράκου Εκδόσεις ταμούλη 1998,κεφάλαιο 16 σελ 409 παρ Ποιός πληρώνει το φόρο περιουσίας.) Επειδή δεν είναι δυνατή η μετακύληση του φόρου περιουσίας βραχυπρόθεσμα το φορλογικό βάρος καταλογίζεται μόνο στον ιδιοκτήτη των ακινήτων. Μακροπρόθεσμα λόγω σχετικής ανελαστικότητας της αγοράς, το μεγαλύτερο ποσοστό της φορολογικής επιβάρυνσης βαρύνει τον ιδιοκτήτη, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό βαρύνει τον ενοικιαστή του ακινήτου με τη μορφή αύξησης του ενοικίου. (DAVID RICARDO Αρχαί πολιτικής οικονομίας και φορολογίας, μετάφραση Νικ. Π. Κωνσταντινίδη, εκδόσεις Γκοβοστή 1930). Η φορολογία κατοχής της ακίνητης περιουσίας εισάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1975 με τον Ν. 11/1975. Μετά πέντε χρόνια η φορολογία αυτή καταργείται με το άρθρο 9 του Ν. 1078/1980. Επανέρχεται σε ισχύ με το Ν. 1249/1982, αλλά και αυτή η φορολογία καταργείται με το άρθρο 37 Ν. 2065/1992. Η φορολογία της μεγάλης ακίνητης περιουσίας εισήχθη από το οικονομικό έτος 1997 με τον Ν. 2459/2007 (άρθρα 21 35), αφού προηγήθηκε απογραφή όλων των ακινήτων με το έντυπο Ε9. Ο Ν. 2459/1997 συμπληρώθηκε και τροποποιήθηκε πολλές φορές μεταγενέστερα Ν. 2515/1997, 2579/ 1998, 2648/1998, κά και ισχύει με ελάχιστες αλλαγές μέχρι σήμερα με τον Ν. 3842/2010. Αντικείμενο διεθνούς έρευνας αποτελεί ο τρόπος και ο βαθμός επίδρασης φόρων στα μεγέθη της κτηματαγοράς, και τη διαμόρφωση της αξίας των ακινήτων. Σύμφωνα με τη μελέτη του, H. Lee Murphy, A Taxing Situation. National Real Estate Investor 48 no9, 2006, p.p αποκαλύπτεται ότι οι φόροι περιουσίας στα υψηλά κτίρια του Σικάγο θα μπορούσαν να σκιάσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της πόλης. Καθώς οι φόροι περιουσίας αυξήθηκαν, έχει προκληθεί μείωση των καθαρών ενοικίων σε σχέση με τα υψηλότερα ενοίκια που είχαν διαμορφωθεί πριν πέντε χρόνια κατά ποσοστό 25% περίπου, με φυσική συνέπεια την αξιολόγηση όλων των αστικών ακινήτων σε ποσοστό μειωμένο κατά 16% της εύλογης αξίας αγοράς τους, ενώ στα εμπορικά κτίρια η μείωση εκτιμάται σε ποσοστό 38%. Σύμφωνα με τη μελέτη του Bernice Dowell, Hotel Owners Can Avoid Property Tax Surprises, Three simple due-diligence steps hold the key. National Real Estate Investor 49 Jan 2007., pp.60-60, o πυρετώδης ρυθμός απόκτησης ξενοδοχείων τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει τις τιμές πώλησης σε επίπεδα ρεκόρ. Οι εκτιμητές χρησιμοποιούν συνήθως υψηλές τιμές για τη βάση υπολογισμού των φόρων ιδιοκτησίας. Γι αυτό οι τωρινοί αγοραστές των ξενοδοχειακών κτιρίων θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι μπορεί από τη νεοαποκτηθείσα ιδιοκτησία να δουν το ύψος των λογαριασμών να υπερβαίνει τις εκτιμήσεις του αρχικού προϋπολογισμού τους.οι περισσότεροι αγοραστές χρησιμοποιούν αυτό το σχεδιασμό για να τους βοηθήσει στις αποφάσεις τιμολόγησης. Οι προβολές αυτές βασίζονται σε υποθέσεις σχετικά με το εισόδημα, τα σταθερά και τα κυμαινόμενα έξοδα, συμπεριλαμβανομένων των φόρων περιουσίας. Πολύ συχνά, οι εκτιμήσεις φόρου ακίνητης περιουσίας με βάση τους φόρους ιδιοκτησίας του περασμένου έτους αυξάνονται με βάση τον αναμενόμενο πληθωρισμό. Οι καταστροφικές συνέπειες αυτών των εκτιμήσεων έρχονται όταν το ξενοδοχείο αποτυγχάνει να επιτύχει τον προβλεπόμενο προϋπολογισμό, επειδή οι φόροι ακίνητης περιουσίας έχουν αυξηθεί σημαντικά. Για την αποφυγή εκπλήξεων στον υπολογισμό του φόρου ακίνητης περιουσίας οι αγοραστές των ξενοδοχείων πρέπει δείχνουν τη δέουσα επιμέλεια στα ακόλουθα τρία στοιχεία: α)φρήση κατάλληλης μεθοδολογίας εκτίμησης. β) Διαχωρισμός από την τιμή πακέτο της αξίας ακίνητης περιουσίας, από τον εξοπλισμό του ξενοδοχείου προς αποφυγή αδικαιολόγητης διόγκωσης της 94

95 υπαγόμενης αξίας σε φόρο περιουσίας. γ) Προσεκτική συμπλήρωση της δήλωσης φόρου μεταβίβασης ακινήτου. Η αξία που αναγράφεται στη δήλωση αυτή, αποτελεί βάση για τις επόμενες καταβολές του φόρου ακίνητης περιουσίας. Σύμφωνα με τη μελέτη του, Dermot McLellan, Value Added Tax: Implications Of The European Court Judgment For Surveyors And Property Managers, Emerald Backfiles 2007, pp , το καθεστώς ΥΠΑ στα ακίνητα που τέθηκε σε ισχύ από την 1 Απριλίου, 1989, έφερε σημαντικές επιπτώσεις στην εμπορική ανάπτυξη ακινήτων και τη διαχείριση. Η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αλλάξει τους κανόνες του ΥΠΑ μετά από απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαι κών Κοινοτήτων (στις 21 Ιουνίου 1988 ) ότι ορισμένες βρετανικοί κανόνες για τον ΥΠΑ ήταν ασυμβίβαστοι με το Ευρωπαι κό Δίκαιο. Οι αλλαγές που επήλθαν στην εμπορική ιδιοκτησία επηρέασαν τις τιμές των ακινήτων, με ότι αυτό συνεπάγεται, επιβάλλοντας φόρο 15% στις πωλήσεις οικοπέδων μη αστικής χρήσης, καθώς και στα μη οικιστικά κτίρια. Ο ίδιος συντελεστής επιβλήθηκε στις κατεδαφίσεις, αλλά και στις πωλήσεις νέων εμπορικών κτιρίων. Στο άρθρο του John F. McDonald, Are Property Taxes Capitalized in the Selling Price of Industrial Real Estate? Αppraisal Journal 74 no3, 2006, pp , παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας εμπειρικής μελέτης των τιμών πώλησης ενός μεγάλου αριθμού βιομηχανικών ακινήτων κοντά στο αεροδρόμιο O'Hare Cook και DuPage των κομητειών στις μητροπολιτικές του Σικάγο. Οι εξεταζόμενες πωλήσεις πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο Σα αποτελέσματα δείχνουν ότι η τιμή πώλησης ανά τετραγωνικό πόδι είναι συνάρτηση των χαρακτηριστικών της ιδιοκτησίας και της τοποθεσίας. Ο συντελεστής φόρου περιουσίας που ήταν υψηλότερος στην περιοχή της Cook County σε ποσοστό 2,63% επί της αγοραίας αξίας. Σο αποτέλεσμα της φορολογικής αυτής επιβάρυνσης ήταν τα ακίνητα του Cook County να πωλούνται κατά μέσο όρο 16,2% λιγότερο από ότι στο γειτονικό DuPage County. Στο άρθρο του John. Anderson Taxes and Fees as Forms of Land Use Regulation, The Journal of Real Estate Finance and Economics, 31:4, , 2005, υπογραμμίζονται δύο σημαντικές πτυχές των κανονισμών και των επιπτώσεών στις χρήσεις γης. Πρώτον, αναλύεται η δυναμική επίδραση της φορολογίας ακινήτων προκειμένου να καθοριστούν εναλλακτικά φορολογικά καθεστώτα, και να αναλυθούν οι περαιτέρω συνέπειές τους για τις χρήσεις γης. Δεύτερον, αναλύεται ο ρόλος των τελών στις επιπτώσεις της ανάπτυξης και εξετάζονται τρόποι με τους οποίους η νέα αυτή μέθοδος χρηματοδότησης μπορεί να εξορθολογηθεί. 2. Εκτιμόμενη τιμή κάμπινγκ ανα περιφέρεια Η εκτιμώμενη τιμή της αξίας του κάθε κάμπινγκ της Ελλάδας τα οποία και μελετάμε στην παρούσα διπλωματική προέκυψε από συγκεκριμένους υπολογισμούς σε υπολογιστικό φύλλο. Πιο συγκεκριμένα, έχοντας τα έσοδα του κάθε κάμπινγκ, βρέθηκαν τα έξοδα με το πολλαπλασιασμό των εσόδων με το συντελεστη 0,3 που προσδιορίζει τα έξοδα. Ύστερα, προέκυψαν τα καθαρά έξοδα με αφαίρεση των εξόδων από τα αρχικά έσοδα. Τέλος, βρέθηκε η εκτιμώμενη τιμή διαιρώντας τα καθαρά έσοδα με το συντελεστη 0,12, δηλαδή το R από τη μέθοδο εκτίμησης του συντελεστή κεφαλαιοποίησης που είπαμε παραπάνω. 95

96 ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΤΙΜΗ ΚΑΜΠΙΝΓΚ Περιφέρεια Εκτιμώμενη τιμή κάμπινγκ Αν. Μακεδονίας και Θράκης Αττικής 0 Βόρειου Αιγαίου 0 Δυτικής Ελλάδας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιόνιων Νησιών Κεντρικής Μακεδονίας Κρήτης Νότιου Αιγαίου Πελοποννήσου Στερεάς Ελλάδας Συ νολο ΠΗΓΗ : ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 96

97 ΧΑΡΤΗΣ 21: ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΤΙΜΗ ΑΝΑ ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 97

98 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις αποτελούν πλέον ένα σημαντικό κομμάτι του τουρισμού και στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι άνθρωποι τις επιλέγουν για τις διακοπές τους. Ο πως είπαμε και στην αρχή η ανάγκη να είναι οργανωμένες, είναι επιτακτική για την βιωσιμότητα της Ελλάδας. Η χωροταξική οργάνωση των κάμπινγκ είναι μεγίστης σημασίας γιατί με τη σωστή διάρθρωση του χώρου εξυπηρετούνται οι επισκέπτες και απολαμβάνουν μια πιο άνετη διαμονή. Ο πως αναφέραμε και παραπάνω σχετικά με την χωροταξική οργάνωση υπάρχουν πολλοί νόμοι, προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις με αναλυτικές τεχνικές προδιαγραφές για τη δημιουργία τους και τη σωστή χωροθέτηση των θέσεων των σκηνών και των τροχόσπιτων, των υπηρεσιών και των εξυπηρετήσεων. Βέβαια οι διατάξεις που ορίζονται από το θεσμικό πλαίσιο είναι πολύ λεπτομερείς κι έτσι παρουσιάζεται σε έναν βαθμό η ανάγκη ελαστικότητας των διατάξεων αυτών καθώς και η προσαρμογή τους κατά περίπτωση. Στη συνέχεια με τη βοήθεια των στοιχείων, των δεικτών, των χαρτών και των διαγραμμάτων φαίνεται ότι η μεγαλύτερη προτίμηση σε κάμπινγκ παρατηρείται στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας και πιο συγκεκριμένα στο νομό Χαλκιδικής, για το λόγο του ότι έχει πολλές και καθαρές ακτές αλλά και πολύς νέος κόσμος την επισκέπτεται κυρίως απο όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας παρουσιάζει την μεγαλύτερη συγκέντρωση σε εγκεκριμένους οικίσκους (248 ), δηλωμένα άτομα (756), εγκεκριμένες θέσεις (7695), χωρητικότητα ατόμων (27039), παρουσιάζει περισσότερα έσοδα ( ), και σε διανυκτερεύσεις (543965). Με τη βοήθεια των παραδειγμάτων γίνεται αντιληπτό ότι, σε γενικές γραμμές, οι εγκαταστάσεις των οργανωμένων κατασκηνώσεων στην Ελλάδα πληρούν τα κριτήρια του θεσμικού πλαισίου σχετικά με την οργάνωσή τους. Τέλος, ακολούθησε η εκτίμηση των κάμπινγκ με τη μέθοδο κεφαλαιοποίησης (Yield). Πιο συγκεκριμένα στη περίπτωση μας χρησιμοποιήσαμε το μοντέλο άμεσης κεφαλαιοποίησης το οποίο είναι από τα πιο βασικά και απλά μοντέλα εφαρμογής της μεθόδου των προσόδων. Συνδέει στην ουσία την παρούσα αξία του ακινήτου με το εισόδημα που προκύπτει από τα μισθώματα του ακινήτου με την βοήθεια ενός συντελεστή κεφαλαιοποίησης. Ο που V είναι η αξία του ακινήτου, είναι η ετήσια πρόσοδος που προκύπτει από το ακίνητο και R είναι ο συντελεστής κεφαλαιοποίησης ή απόδοσης. Στη περίπτωση μας το R το ορίσαμε ως 0,12. Συμπέρασμα της εκτίμησης ήταν ότι τα κάμπινγκ με τη μεγαλύτερη αξία ακίνητης περιουσίας βρίσκονται στη Χαλκιδική και γενικότερα στη Βόρεια Ελλάδα. 98

99 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΜΠΙΝΓΚ: ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 99

100 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 100

101 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 101

102 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 102

103 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 103

104 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 104

105 ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Πηγή: 105

106 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 106

107 ΠΗΓΗ: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Ο.Τ ΚΑΙ ΙΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 107