Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα στη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα στη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας"

Transcript

1 Ανασκόπηση Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα στη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας Κώστας Αρχοντογεώργης, MD, Γεώργιος Κουλιάτσης, MD, Ιωάννης Πνευματικός, MD, PhD, FCCP Κλινική Εντατικής Θεραπείας, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Λέξεις κλειδιά: - Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας - Μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα - Κυτταρική θεραπεία ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Τo σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), μια πιθανώς θανατηφόρα κλινική οντότητα, μπορεί να οφείλεται σε έμμεσα ή άμεσα προκαλούμενες βλάβες στους πνεύμονες. Η θεραπεία βασίζεται κυρίως στην υποστηρικτική αγωγή με προστατευτικό αερισμό των πνευμόνων και στη συντηρητική πολιτική χορήγησης υγρών. Η κυτταρική θεραπεία, και πιο συγκεκριμένα η θεραπεία με μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα, έχει αναδειχθεί ως μια υποσχόμενη, πιθανή εναλλακτική θεραπευτική αγωγή. Ικανός αριθμός προκλινικών μελετών έχουν δείξει ότι η προστατευτική δράση των μεσεγχυματικών κυττάρων στους πνεύμονες οφείλεται σε διάφορους μηχανισμούς, όπως η τροποποίηση της ανοσολογικής απάντησης, η επιδιόρθωση της ενδοθηλιακής και επιθηλιακής βλάβης καθώς και η αντιμικροβιακή δράση. Η παρούσα ανασκόπηση εστιάζει κυρίως στα πειραματικά δεδομένα που σχετίζονται με τη θέση των μεσεγχυματικών βλαστικών κυττάρων στη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας καθώς και τους πιθανούς υποκείμενους μηχανισμούς. Πνεύμων 2015, 28(1): ΕΙΣΑΓΩΓΗ Aλληλογραφία Ιωάννης Πνευματικός, Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας, Κλινική Εντατικής Θεραπείας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Έβρου, Αλεξανδρούπολη 68100, Τηλ.: , ipnevmat@med.duth.gr Τα βλαστικά κύτταρα είναι αδιαφοροποίητα προγεννητικά κύτταρα με ευρείες δυνατότητες διαφοροποίησης, τα οποία παρουσιάζουν την ικανότητα εξέλιξης σε κύτταρα ίδιας ή διαφορετικής κυτταρικής σειράς. Ανάλογα από πού προέρχονται, διακρίνονται σε εμβρυϊκά ή αυτά των ενηλίκων και ανάλογα με την ικανότητα διαφοροποίησης τους διακρίνονται σε ολοδύναμα, πλειοδύναμα, πολυδύναμα και μονοδύναμα. Τα βλαστικά κύτταρα ενηλίκων είναι πολυδύναμα και περιλαμβάνουν τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα (mesenchymal stem cells ή MSCs), τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα, τα ενδοθηλιακά προγονικά κύτταρα και τα βλαστικά κύτταρα που σχετίζονται με επιμέρους όργανα, περιλαμβανομένων των ενδογενών πνευμονικών βλαστικών κυττάρων. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία με

2 62 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος 2015 βλαστοκύτταρα μπορεί να έχει εφαρμογή σε διαταραχές όπως η σήψη 1, η ηπατική 2 και η νεφρική ανεπάρκεια 3, ο διαβήτης 4 και το έμφραγμα του μυοκαρδίου 5. Επίσης, υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία από κλινικές μελέτες που προτείνουν τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα ως πιθανή εναλλακτική θεραπεία για την πνευμονική ίνωση, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το άσθμα και την πνευμονική υπέρταση 6,7. Το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου ασθενών στην Εντατική Θεραπεία με περίπου νέα περιστατικά κάθε χρόνο στις ΗΠΑ και ποσοστά θνητότητας που φθάνουν μέχρι 40% 8,9. Είναι πλέον σαφές ότι δεν πρόκειται απλά για μια μορφή πνευμονικού οιδήματος αυξημένης μικροαγγειακής διαπερατότητας αλλά για την εκδήλωση έμμεσων ή άμεσων βλαβών στην κυψελιδοτριχοειδική μεμβράνη των πνευμόνων 10,11. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν ειδικές φαρμακολογικές θεραπείες αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητας για το ARDS. Προτεινόμενες στο παρελθόν θεραπευτικές επιλογές όπως τα κορτικοστεροειδή 12, το μονοξείδιο του αζώτου 13,14, ο εξωγενώς χορηγούμενος επιφανειοδραστικός παράγοντας 15 και αντιοξειδωτικές ουσίες 16,17 έχει δειχθεί ότι δεν έχουν κάποιο όφελος ως προς την επιβίωση. Προς το παρόν, η θεραπεία για το ARDS βασίζεται στην υποστηρικτική αγωγή με προστατευτικό αερισμό πνευμόνων 18, στη συντηρητική πολιτική χορήγησης υγρών 19 και στην τοποθέτηση των ασθενών σε ύπτια θέση σε περιπτώσεις πολύ σοβαρής υποξυγοναιμίας 20. Είναι, επομένως, επιτακτική η ανάγκη για νέες, ειδικές, αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές. Στοιχεία από προκλινικές μελέτες σχετικά με τη θεραπεία που βασίζεται σε κύτταρα ανοίγουν νέες προοπτικές στη θεραπεία του ARDS. Ο σκοπός αυτής της ανασκόπησης είναι η συνοπτική παρουσίαση της υφιστάμενης γνώσης σχετικά με τη χρήση των βλαστοκυττάρων για τη θεραπεία του ARDS. H ανασκόπησή μας αυτή περιέλαβε τις ακόλουθες βάσεις δεδομένων: Pubmed, EMBASE και Google Scholar. Χρησιμοποιήθηκαν οι συνδυασμοί των παρακάτω λέξεων- κλειδιών: Acute lung injury (ALI), ARDS, stem cells και cell-based therapy. H αναζήτηση περιέλαβε όλους τους τύπους των άρθρων στην αγγλική γλώσσα μέχρι το ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ (MSCs) Τα MSCs είναι ένα είδος βλαστικών κυττάρων ενηλίκων που έχουν την ιδιότητα της αυτοανανέωσης και μπορούν να διαφοροποιηθούν σε μυϊκά κύτταρα, οστεοκύτταρα, λιποκύτταρα, ινοβλάστες και χονδροκύτταρα. Ανακα- λύφθηκαν το 1968 από το Fridenstein και συν. 22 που πρώτοι αναγνώρισαν κύτταρα μυελού οστών που είχαν προσκολλητικές και κλωνογονικές ιδιότητες καθώς και μορφολογία παρόμοια με ινοβλάστες. Σήμερα, τα κύτταρα αυτά είναι δυνατόν να απομονωθούν από αρκετούς ιστούς, συμπεριλαμβανομένου του λιπώδους, του μυϊκού, του πνευμονικού ιστού, καθώς και του πλακούντα Αν και τα MSCs αντιπροσωπεύουν περίπου το 0,1% των συνολικών κυττάρων του μυελού των οστών, μπορούν εύκολα να απομονωθούν από υλικό αναρρόφησης μυελού των οστών λόγω της ιδιότητάς τους να προσκολλώνται σε πλαστικές επιφάνειες και να σχηματίζουν αποικίες. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει κάποιος ειδικός κυτταρικός δείκτης επιφάνειας, η Διεθνής Εταιρεία Κυτταρικής Θεραπείας (International Society of Cellular Therapy) χρησιμοποιεί τα τρία παρακάτω κριτήρια ορισμού των MSCs: 1) κύτταρα που υπό κανονικές συνθήκες καλλιέργειας εμφανίζουν προσκολλητικές ιδιότητες σε πλαστικές επιφάνειες, 2) κύτταρα με δυνατότητα in vitro αναπαραγωγής και διαφοροποίησης σε μεσεγχυματικές σειρές, όπως αυτές των οστεοβλαστών, των λιποκυττάρων και των χονδροβλαστών και 3) κύτταρα που εκφράζουν συγκεκριμένους κυτταρικούς δείκτες επιφάνειας όπως οι CD73, CD90 και CD105 καθώς και αδυναμία έκφρασης άλλων δεικτών όπως οι CD45, CD34, CD14 και CD11b 26. Διάφορα χαρακτηριστικά των MSCs τα τοποθέτησαν σε προνομιούχο θέση μεταξύ άλλων υποψηφίων κυττάρων για τη θεραπεία του ARDS. Από ανοσολογικής πλευράς, τα αλλογενή MSCs παρουσιάζουν χαμηλή ανοσογονικότητα και μπορούν να διαφύγουν της καταστροφής από το ανοσοποιητικό σύστημα του δέκτη. Η ιδιότητα αυτή θα μπορούσε να επιτρέψει τη μεταμόσχευση χωρίς τους περιορισμούς του μείζονος συμπλέγματος ιστοσυμβατότητας (MHC). H ανοχή αυτή επιτυγχάνεται με διάφορους μηχανισμούς και κυρίως με τη μειωμένη έκφραση των πρωτεϊνών MHC I και MHC II καθώς και την απουσία έκφρασης μορίων συνεργατικής διέγερσης των Τ-κυττάρων CD80 και CD86 27,28. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τα αλλογενή MSCs είναι δυνατόν να πυροδοτήσουν ειδική κυτταρική και χυμική ανοσολογική απάντηση με συνέπειες που κυμαίνονται από τη μειωμένη in vivo επιβίωση και τη γρήγορη απόρριψη μέχρι και την ανάπτυξη ανοχής 29. Άλλα πλεονεκτήματα των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων σχετίζονται με την ικανότητά τους να αλλάζουν την ισορροπία από τη φλεγμονώδη προς την αντιφλεγμονώδη απόκριση, την ιδιότητά τους να παράγουν μεγάλο αριθμό διαλυτών παραγόντων, την ευκολία στην απομόνωση και την αναπαραγωγή τους καθώς και την απουσία ηθικών διλημμάτων σχετικά με τη χρήση τους 30,31.

3 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος ΠΡΟΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Προκειμένου να διερευνηθεί η δράση των MSCs σε πειραματικά μοντέλα οξείας πνευμονικής βλάβης έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα μοντέλα πειραματόζωων, καθώς και χορήγησής τους (Πίνακας 1). Η συστηματική χορήγηση των MSCs σχετίστηκε με βελτιωμένα ποσοστά επιβίωσης σε πνευμονική βλάβη προκαλούμενη από μπλεομυκίνη 32,33. Η μπλεομυκίνη προκάλεσε απώλεια των ενδογενών πνευμονικών MSCs, ίνωση και φλεγμονή σε ποντίκια. Η ενδοφλέβια χορήγηση απομονωμένων πνευμονικών MSCs μείωσε τις βλάβες που προκλήθηκαν από τη μπλεομυκίνη μέσω της ρύθμισης της αύξησης των δραστικών Τ-λεμφοκυττάρων 34. Στη μελέτη των Ortiz και συν. 35 η ενδοφλέβια χορήγηση MSCs μείωσε τη φλεγμονή που προκαλείται από την μπλεομυκίνη καθώς και την εναπόθεση κολλαγόνου στον πνευμονικό ιστό. Το τελευταίο ήταν ανεξάρτητο από την εμφύτευση των βλαστοκυττάρων. Οι ίδιοι συγγραφείς αργότερα αναγνώρισαν τον ανταγωνιστή του υποδοχέα της ιντερλευκίνης 1(IL-1) ως τον κύριο μεσολαβητή για αυτή την προστατευτική δράση 36. Οι Zhao και συν. 37 ανίχνευσαν MSCs σεσημασμένα με 4,6-διαμιδινο-2-φαινυλινδόλη (DAPI) που χορηγήθηκαν συστηματικά, στους πνεύμονες ποντικιών δύο εβδομάδες μετά την πρόκληση πνευμονικής βλάβης με χορήγηση μπλεομυκίνης. Ένας αριθμός MSCs ήταν θετικά στη χρώση με παν-κυτοκερατίνη, η οποία είναι δείκτης επιθηλιακών κυψελιδικών κυττάρων. Επιπρόσθετα, η χορήγηση των MSCs μείωσε τους δείκτες ίνωσης και πνευμονικής βλάβης τόσο στον πνευμονικό ιστό όσο και στο βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (BALF) καθώς και τα επίπεδα mrna, του αυξητικού παράγοντα μεταμόρφωσης-1 (TGF-β1), του αιμοπεταλιακού αυξητικού παράγοντα A (PDGF-A), του αιμοπεταλιακού αυξητικού παράγοντα B (PDGF-B) και του προσομοιάζοντος την ινσουλίνη αυξητικού παράγοντα 1 (IGF-1). Σε δύο μελέτες όπου τα MSCs χορηγήθηκαν με γονιδιακό φορέα λεντοϊού (lentiviral vector) ο οποίος στη μεν πρώτη μελέτη είχε την ιδιότητα να εκφράζει το 7ND, ένα αρνητικά επικρατούντα αναστολέα της μονοκυτταρικής χημειοτακτικής πρωτεΐνης-1 (MCP1 ή CCL2) και, αντίστοιχα, στη δεύτερη μελέτη, τον κερατινοκυτταρικό αυξητικό παράγοντα (KGF), η ιστολογική βλάβη ήταν μικρότερη μετά τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα 38,39. Η ενστάλαξη λιποπολυσακχαρίτη (LPS) είναι ένα κοινό εργαλείο πρόκλησης πνευμονικής βλάβης. Σε ένα μοντέλο ποντικιού όπου τα MSCs χορηγήθηκαν μέσω του αεραγωγού μετά από ενδοπνευμονική χορήγηση ενδοτοξίνης από Escerichia Coli, στην πειραματική ομάδα παρατηρήθηκαν σημαντικά αυξημένα ποσοστά επιβίωσης στις 48 ώρες σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (80% έναντι 42%, p<0.01). H προστατευτική επίδραση χαρακτηρίστηκε από μειωμένο εξωαγγειακό πνευμονικό ύδωρ, μειωμένη πρωτεΐνη βρογχοκυψελιδικού εκπλύματος καθώς και μειωμένη φλεγμονώδη απάντηση στη χορήγηση ενδοτοξίνης, όπως αυτή εκτιμήθηκε μέσω των μειωμένων επιπέδων του παράγοντα νέκρωσης όγκου (TNF-α) και της φλεγμονώδους πρωτεΐνης μακροφάγων-2 (MIP-2) στο βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα και στο πλάσμα καθώς και των αυξημένων επιπέδων ιντερλευκίνης 10 (IL-10) 40. Παρόμοια αποτελέσματα καταγράφηκαν από τους Xu και συν. 41. Στη μελέτη τους όπου αναπτύχθηκαν ex vivo καλλιέργειες MSCs και πνευμονοκυττάρων από ζώα με ενδοτοξιναιμία, αναδείχθηκε μια αμφίδρομη σχέση όπου τα πνευμονοκύτταρα προκάλεσαν αύξηση και μετανάστευση των βλαστικών κυττάρων και τα βλαστοκύτταρα προκάλεσαν μειωμένη φλεγμονώδη απόκριση από τους πνεύμονες. Σε μια άλλη μελέτη η οξεία πνευμονική βλάβη που προκλήθηκε μετά από LPS μειώθηκε μετά από ενδοπνευμονική χορήγηση MSCs προερχόμενων από ομφάλιο λώρο μέσω της ενίσχυσης των CD4 + CD25 + Foxp3 + ρυθμιστικών Τ-λεμφοκυττάρων και της εξισορρόπησης προφλεγμονωδών και αντιφλεγμονωδών μεσολαβητών στα ποντίκια 42. Η ενστάλαξη ανθρώπινων αλλογενών MSCs σε ex vivo αεριζόμενο πνεύμονα στον οποίο είχε προκληθεί βλάβη με ενδοτοξίνη φάνηκε ότι μειώνει το εξωαγγειακό πνευμονικό ύδωρ, βελτιώνει τη διαπερατότητα του πνευμονικού ενδοθηλίου και αποκαθιστά την κάθαρση του κυψελιδικού υγρού. Οι συγγραφείς αναγνώρισαν τον KGF ως τον κύριο μεσολαβητή αυτής της δράσης 43. Οι Qin και συν. σύγκριναν και τα ιστοπαθολογικά ευρήματα μεταξύ ομάδας ελέγχου και αρουραίων με πνευμονική βλάβη που προκλήθηκε μέσω ενδοτοξίνης μετά από υπεζωκοτική χορήγηση MSCs. Συλλέχθηκαν δείγματα ιστών και BALF στις 1,3 και 7 μέρες μετά τη χορήγηση των MSCs, τα οποία είχαν σημανθεί με DAPI. H ομάδα θεραπείας παρουσίασε βελτιωμένα ιστοπαθολογικά ευρήματα την 3 η ημέρα και μειωμένο κυτταρικό πληθυσμό και συγκέντρωση πρωτεϊνών στο BALF την 7 η ημέρα. Επιπρόσθετα, τα επίπεδα TNF-α την 3 η ημέρα ήταν σημαντικά μειωμένα τόσο στο BALF όσο και στον πνευμονικό ιστό στην ομάδα χορήγησης MSCs σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, ενώ τα επίπεδα IL-10 στον πνευμονικό ιστό ήταν σημαντικά αυξημένα την πρώτη ημέρα 44. Σε ένα άλλο μοντέλο πρόκλησης πνευμονικής βλάβης σε πειραματόζωα μέσω LPS, η αδρεναλίνη προκάλεσε αύξηση των MSCs προερχόμενων από μυελό των οστών, αύξησε τη μετανάστευσή τους προς τις περιοχές

4 64 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος 2015 Πίνακας 1. Προκλινικές μελέτες για τη χρήση των MSCs σε μοντέλα ARDS Μελέτη Moodley και συν. 33 Ortiz και συν. 36 Zhao και συν. 37 Προκλινικό μοντέλο Ποντίκι, μπλεομυκίνη Ποντίκι, μπλεομυκίνη Ποντίκι, μπλεομυκίνη Τρόπος χορήγησης Ενδοφλέβια, 24 ώρες μετά Ενδοφλέβια, αμέσως μετά Ενδοφλέβια, 12 ώρες μετά Gupta και συν. 40 Ποντίκι, LPS Ενδοτραχειακά, 4 ώρες μετά Xu και συν. 41 Ποντίκι, LPS Ενδοπεριτοναϊκά, 1 ώρα μετά Sun και συν. 42 Ποντίκι, LPS Ενδοτραχειακά, 4 ώρες μετά Lee και συν. 43 Ανθρώπινος πνεύμονα με ex vivo αιμάτωση, LPS Ενδοτραχειακά, 1 ώρα μετά Qin και συν. 44 Αρουραίος, LPS Ενδοπεριτοναϊκά, αμέσως μετά Li και συν. 47 Αρουραίος, LPS Ενδοφλέβια, 1 ώρα μετά Zhang και συν. 48 Ποντίκι, υπεροξία Ενδοπεριτοναϊκά, 7 ημέρες μετά τη γέννηση Chang και συν. 49 Chang και συν. 51 Ahn και συν. 52 Αρουραίος, υπεροξία Αρουραίος, υπεροξία Αρουραίος, υπεροξία Ενδοτραχειακά ή ενδοπεριτοναϊκά, 5 ημέρες μετά τη γέννηση Ενδοτραχειακά, 3 και 10 ημέρες μετά τη γέννηση Ενδοτραχειακά, 5 ημέρες μετά τη γέννηση Μηχανισμός δράσης Αναστολή έκφρασης των IFN-γ, MMIF και TNF-α. Αναστολή έκφρασης του TGF-β και αυξημένα επίπεδα MMP-2 Έκκριση αναστολέα του υποδοχέα της IL-1.Αναστολή παραγωγής του TNF-α Ελάττωση του περιεχομένου σε υδροξυπρολίνη στον πνευμονικό ιστό και της λαμινίνης και της υαλουρονάνης στο BAL. Ελαττωμένη έκφραση των TGF-β1, PDGF-A, PDGF-B, IGF-I Ελάττωση της φλεγμονής λόγω μείωσης των TNF-α και MIP-2 και αύξησης της IL-10 Πρόληψη της φλεγμονής και του οιδήματος. Ελάττωση των προ-φλεγμονόδων κυτταροκίνων χωρίς μείωση των επιπέδων των αντι-φλεγμονόδων διαμεσολαβητών Αύξηση των επιπέδων των κυψελιδικών CD4(+) CD25(+) Foxp3(+)Treg. Αύξηση των επιπέδων της IL-10 και ελάττωση των επιπέδων των TNF-α, MIP-2 και IFN-γ Έκκριση KGF προκάλεσε ελάττωση του εξαγγειακού πνευμονικού ύδατος, βελτίωσε τη διαπερατότητα του ενδοθηλιακού φραγμού και αποκατέστησε την AFC Ελάττωσης του αριθμού των κυττάρων και των πρωτεϊνών στο BAL. Ελάττωση της φλεγμονής λόγω μείωσης των επιπέδων του TNF-α και αύξησης της IL-10 Βελτίωση της επιβίωσης και ελά ττωση της συγκέντρωσης των TNF-α, IL-1β, και IL-6 χωρίς μείωση του επιπέδου της IL-10. Ελάττωση της οξειδωτικής βλάβης στον πνευμονικό ιστό Ύφεση πνευμονικής ίνωσης και βελτίωση της επιβίωσης. Αυξημένη έκφραση της SP-C Ελαττωμένη δράση της μυελοϋπεροξειδάση και των επιπέδων της IL-6. TNF-α και TGF-β α-sma protein και το κολλαγόνο ελαττώθηκαν μόνο μετά την ενδοτραχειακή χορήγηση Σημαντική ελάττωση μόνο στην πρώιμη και όχι στην όψιμη φάση της φλεγμονής. Χωρίς συνεργική δράση στον συνδυασμό πρώιμης και όψιμης χορήγησης MSCs Η κυψελιδική βλάβη και η αγγειακή ανάπτυξη καθώς και η φλεγμονώδης απάντηση παρουσίαζαν ύφεση 70 ημέρες μετά Συντομεύσεις: IFN-γ: ιντερφερόνη-γ, MMIF: ανασταλτικός παράγοντας μετανάστευσης μακροφάγων, TNF-α: παράγοντας νέκρωσης όγκου-α, TGF-β: αυξητικός παράγοντας μεταμόρφωσης-β, MMP-2: μεταλλοπρωτεϊνάση θεμέλιας ουσίας-2, IL-1: interleukin-1, BAL: bronchoalveolar lavage, TGF-β1: transforming growth factor-beta 1, PDGF-A: αιμοπεταλιακός αυξητικός παράγοντας A, IGF-I: προσομοιάζων με την ινσουλίνη αυξητικός παράγοντας I, MIP-2: φλεγμονώδης πρωτεΐνη μακροφάγων 2, IL-10: ιντερλευκίνη-10, KGF: κερατινοκυτταρικός αυξητικός παράγοντας, AFC: κάθαρση κυψελιδικού υγρού, LPS: λιποπολυσακχαρίτης, IL-1β: ιντερλευκίνη-1β, IL-6: ιντερλευκίνη-6, SP-C: επιφανειοδραστική πρωτεΐνη-c, α-sma: πρωτεΐνη α-ακτίνη λείων μυϊκών ινών.

5 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος που είχαν υποστεί βλάβη, ρύθμισε τις φλεγμονώδεις διεργασίες προκαλώντας στροφή προς την αντιφλεγμονώδη απόκριση και μείωσε την έκταση της βλάβης 45. H χορήγηση MSCs προερχομένων από το λιπώδη ιστό που χαρακτηρίζονταν από υπερέκκριση του διαλυτού IL-1 receptor-like-1 σε ένα μοντέλο πρόκλησης ARDS σε ποντίκια διατήρησε την αρχιτεκτονική των κυψελίδων, μείωσε την απόπτωση και ελαχιστοποίησε τη διήθηση από φλεγμονώδη κύτταρα 46. Οι Li και συν. 47 μελέτησαν την επίδραση MSCs από ανθρώπινο ομφάλιο λώρο μετά από την έγχυσή της σε αρουραίους με ARDS που είχε προκληθεί μέσω LPS. Τα ζώα που δέχθηκαν την αγωγή παρουσίασαν βελτιωμένα ποσοστά επιβίωσης και μειωμένες συγκεντρώσεις προφλεγμονωδών μεσολαβητών όπως o TNF-α, η ιντερλευκίνη 1β (IL-1β), η ιντερλευκίνη 6 (IL-6) και σταθερά επίπεδα της αντιφλεγμονώδους κυτταροκίνης IL-10. O πνευμονικός ιστός επέδειξε βελτιωμένη δραστικότητα μυελοϋπεροξειδάσης, μειωμένη παραγωγή μαλονδιαλδεΰδης και αυξημένη παραγωγή και δραστικότητα αιμοξυγενάσης-1. Οι Zhang και συν. 48 εκτίμησαν την επίδραση των MSCs προερχόμενων από το μυελό των οστών σε μοντέλο πρόκλησης πνευμονικής βλάβης από υπεροξία. Η ενδοπεριτοναϊκή έγχυση των κυττάρων βελτίωση την αρχιτεκτονική του πνευμονικού παρεγχύματος, μείωσε την πνευμονική ίνωση και αύξησε τα ποσοστά επιβίωσης στα ζώα που τέθηκαν στην αγωγή. Τα MSCs εγκαταστάθηκαν στους προσβεβλημένους πνεύμονες και εκφράσαν την επιφανειοδραστική πρωτεΐνη C, η οποία αποτελεί ειδικό δείκτη των τύπου ΙΙ κυψελιδικών επιθηλιακών κυττάρων. Τα επίπεδα IL-1 και TNF-a στο πλάσμα ήταν επίσης μειωμένα. Οι Chang και συν. 49 εξέτασαν την επίδραση της ενδοτραχειακής και ενδοπεριτοναϊκής μεταμόσχευσης MSCs προερχόμενων από ανθρώπινο ομφάλιο λώρο. Η αύξηση των TUNEL θετικών κυττάρων μετά από έκθεση σε υπεροξία, η δραστικότητα της μυελοϋπεροξειδάσης και τα επίπεδα mrna για την IL-6 καταγράφηκαν βελτιωμένα ανεξάρτητα από την οδό χορήγησης. Ωστόσο, η διαταραχή στην κυψελιδοποίηση και η αύξηση στα επίπεδα των TNF-α και TGF-b mrna, της πρωτεΐνης α-ακτίνης λείων μυϊκών ινών (α-sma) και του κολλαγόνου έδειξαν ανταπόκριση μόνο στην ενδοτραχειακή οδό χορήγησης. Η σημασία της κατάλληλης δοσολογίας ερευνήθηκε σε μία μελέτη όπου χορηγήθηκαν αυξανόμενες δόσεις MSCs προερχόμενων από ανθρώπινο ομφάλιο λώρο σε νεογέννητους αρουραίους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μείωση των βλαβών που προκλήθηκαν από τις συνθήκες υπεροξίας καθώς και η μείωση των δεικτών φλεγμονής ήταν εξαρτώμενη από τη δοσολογία 50. Η θεραπεία ήταν πιο αποτελεσματική όταν χορηγήθηκε στην αρχική φάση της φλεγμονής (3 η μέρα μετά τη γέννηση) και όχι στην ύστερη φάση (10 η μέρα) 51. Οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις και η ασφάλεια της ενδοτραχειακής χορήγησης MSCs προερχόμενων από αίμα ανθρώπινου ομφάλιου λώρου μελετήθηκαν σε μοντέλο πνευμονικής βλάβης από υπεροξία σε νεογέννητους αρουραίους. Δείκτες διαταραχών της κυψελιδικής και αγγειακής ανάπτυξης (όπως η αυξημένη μέση γραμμική τομή και ο μειωμένος παράγοντας von Willebrand) καθώς και η φλεγμονώδης απάντηση υποχώρησαν μετά τη θεραπεία. Η προστατευτική αυτή δράση διήρκεσε μέχρι και την 70 η μέρα μετά τη γέννηση χωρίς μακροπρόθεσμες παρενέργειες 52. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΡΑΣΗΣ Κυτταρική εμφύτευση Η υπόθεση ότι η κυτταρική εμφύτευση έχει κάποιο ρόλο στη θεραπεία του ARDS με MSCs είχε διατυπωθεί από τις πρώτες σχετικές μελέτες. Τα βλαστικά κύτταρα που εμφυτεύονται μπορούν να διαφοροποιηθούν σε πνευμονικά επιθηλιακά κύτταρα αντικαθιστώντας έτσι τα βεβλαμμένα κύτταρα. Οι Krause και συν. 53 αναφέρουν ότι ένα μοναδικό αιμοποιητικό βλαστικό κύτταρο από τον μυελό των οστών μπορεί να εξελιχθεί σε ποικιλία κυττάρων από διάφορα όργανα, συμπεριλαμβανομένων και των πνευμονικών κυττάρων. Ανάφεραν μάλιστα ποσοστό 20% εμφύτευσης βλαστικών κυττάρων του μυελού των οστών στον πνεύμονα, συμπεριλαμβανομένων και επιθηλιακών κυττάρων. Ενδοφλέβια χορήγηση μεσεγχυματικών βλαστικών κυττάρων που προέρχονται από τον μυελό των οστών εμφυτεύθηκαν στο βεβλαμμένο πνευμονικό παρέγχυμα ως κύτταρα που εκφράζουν μορφολογικά και μοριακά χαρακτηριστικά των πνευμονοκυττάρων τύπου Ι του κυψελιδικού επιθηλίου. Επίσης, καλλιέργειες από MSCs μυελού των οστών που προέκυψαν από πρόσφατη αναρρόφηση εκφράζουν δείκτες πνευμονοκυττάρων τύπου Ι, όπως Τ1α και ακουαπορίνη Φθορίζουσα σήμανση υβριδοποίησης in situ μετά από χορήγηση βλαστικών κυττάρων επεξεργασμένων με ανοσοεξάντληση από αρσενικά ποντίκια ανθεκτικά στην μπλεομυκίνη τα οποία χορηγήθηκαν σε θηλυκά ποντίκια ευαίσθητα στην μπλεομυκίνη ανέδειξε ότι τα εμφυτευμένα αρσενικά κύτταρα συγκεντρώθηκαν σε περιοχές του πνεύμονα που παρουσίαζαν βλάβες λόγω της μπλεομυκίνης και παρουσίαζαν μορφολογία παρόμοια με αυτή του επιθηλίου 35. Οι Yamada και συν. 55 χορήγησαν σε ποντίκια με πνευμονική βλάβη από λιποπολυσακχαρίτη κύτταρα

6 66 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος 2015 από το μυελό των οστών δότη που περιείχαν πρωτεΐνη σεσημασμένη με φθορίζουσα ουσία. Τα αποτελέσματα της μελέτης ανέδειξαν συγκέντρωση κυττάρων εντός της φλεγμένουσας περιοχής και διαφοροποίηση τους σε επιθηλιακά και ενδοθηλιακά κύτταρα που εξέφραζαν κυτοκερατίνη και CD34. Πειραματόζωα, στα οποία έγινε μεταμόσχευση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων μετά από πνευμονική βλάβη μέσω χορήγησης μπλεομυκίνης, παρουσίασαν σημαντικό αριθμό κυττάρων του δότη στους πνεύμονες 14 ημέρες μετά τη χορήγησή τους. Τα κύτταρα αυτά παρουσίαζαν φαινοτυπικά χαρακτηριστικά από διαφορετικούς τύπους πνευμονικών κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων και των τύπου Ι και ΙΙ πνευμονοκυττάρων, των ενδοθηλιακών κυττάρων και των ινοβλαστών 32. Ωστόσο, υπάρχει ένας αριθμός μελετών που αμφισβητεί τα παραπάνω αποτελέσματα. Ο Wagers και συν. 56 παρήγαγαν χιμαιρικά πειραματόζωα μέσω μεταμόσχευσης μοναδικού αιμοποιητικού βλαστικού κυττάρου από μυελό των οστών που περιείχε πρωτεΐνη σεσημασμένη με πράσινο φθορισμό σε μη-διαγονιδιακούς παραλήπτες που υπέστησαν θανατηφόρα ακτινοβόληση. Παρά το γεγονός ότι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα συνέβαλαν στην παραγωγή ώριμων αιμοποιητικών κυττάρων που ανιχνεύθηκαν σε πολλούς ιστούς, δεν παρατηρήθηκαν κύτταρα σεσημασμένα μέσω πράσινου φθορισμού στο νεφρό, τους πνεύμονες, το έντερο και τους μύες. Σε άλλη μελέτη οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν ειδικό ανά κυτταρική σειρά μάρτυρα, βασισμένο σε διαγονιδιακά ποντίκια που εξέφραζαν πρωτεΐνη σεσημασμένη μέσω πράσινου φθορισμού του γονιδίου μάρτυρα μόνο στα πνευμονικά επιθηλιακά κύτταρα, με στόχο την ανεύρεση εμφυτευμένων κυττάρων. Συμπέραναν ότι, από τη στιγμή που εξαιρέθηκαν από την ανάλυση τα κύτταρα που παρουσίαζαν αυτοφθορισμό, καθώς και τα νεκρά κύτταρα και τα κύτταρα του αίματος λόγω επιμόλυνσης, δεν υπήρχαν ανιχνεύσιμα κυψελιδικά επιθηλιακά κύτταρα από τον μυελό των οστών ή αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα 57. Χαμηλά, επίσης, επίπεδα εμφύτευσης περιγράφηκαν και σε μελέτες από άλλα εργαστήρια 32,35,58. Οι μηχανισμοί διαμέσου των οποίων τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα μπορούν και συγκεντρώνονται στους πνεύμονες δεν έχουν ακόμα κατανοηθεί πλήρως. Μια υπόθεση προτείνει ότι η πνευμονική βλάβη επάγει την απελευθέρωση ποικιλίας παραγόντων σηματοδότησης, που μπορεί να ενεργοποιούν τα ενδογενή μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα ή να χρησιμεύσουν ως τοπικοί παράγοντες χημειοταξίας για τα βλαστοκύτταρα που χορηγούνται εξωγενώς 59. Έχει επίσης προταθεί ότι, τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα πιθανόν να εκφράζουν υποδοχείς χημειοκινών ως απάντηση σε περιβάλλον πλούσιο σε χημειοκίνες που δημιουργείται από τη βλάβη του πνευμονικού ιστού. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των χημειοκινών και των υποδοχέων τους πιθανόν να επάγουν την εμφύτευση των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων στους ιστούς 60. Γενικά, τα αποτελέσματα από διάφορες μελέτες είναι συχνά αντιφατικά. Παρότι η εμφύτευση των βλαστοκυττάρων και η διαφοροποίηση τους σε πνευμονικά επιθηλιακά κύτταρα δεν φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της δράσης τους στη θεραπεία του ARDS, περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη. Ανοσορρύθμιση Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα έχουν την ιδιότητα να τροποποιούν την ανοσοποιητική απάντηση, τόσο την έμφυτη όσο και την προσαρμοστική, πιθανόν διαμέσου της αναστολής ενεργοποίησης και του πολλαπλασιασμού των Τ-λεμφοκυττάρων καθώς και της μεταβολής της λειτουργίας των κυττάρων- φυσικών φονέων, των Β κυττάρων και των δενδριτικών κυττάρων Η ανοσορρύθμιση αυτή εκφράζεται μέσω παρακρινών μηχανισμών και μηχανισμών που εξαρτώνται από την κυτταρική επαφή. Ποικίλοι διαλυτοί παράγοντες ενέχονται, όπως ο TGF-β 64, η επαγόμενη από τον TNF-α πρωτεΐνη-6 65, η IL-10 και ο ανταγωνιστής του υποδοχέα της IL-1 66, η 2,3-διοξυγονάση ινδολεαμίνης και η προσταγλανδίνη Ε2 67. Στη μελέτη των Bustos και συν. 66, ανθρώπινα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών, με ή χωρίς ενεργοποίηση από ορό ασθενών με ARDS, εγχύθηκαν σε ποντίκια με ενδοτοξιναιμία. Όταν συγκρίθηκαν με ποντίκια μάρτυρες στα οποία είχε χορηγηθεί φυσιολογικός ορός, το βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα των ποντικιών που είχαν λάβει τα βλαστοκύτταρα παρουσίαζε μειωμένο αριθμό φλεγμονωδών κυττάρων, χαμηλότερα επίπεδα IL-1 και TNF-α, καθώς και αυξημένα επίπεδα IL-10. Δεδομένα από άλλη μελέτη ανέδειξαν ότι η παραγωγή του ανταγωνιστή του υποδοχέα της IL-1 από τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα προστάτεψε τα ποντίκια από που προκλήθηκε μετά από χορήγηση μπλεομυκίνης αναστέλλοντας την παραγωγή και τη δράση των κυρίων προφλεγμονωδών κυτταροκινών στο πνευμονικό παρέγχυμα, δηλαδή της IL-1α και του TNF-α 36. Οι Nemeth και συν. 68 χορήγησαν μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα από μυελό των οστών σε ποντίκια με σήψη επαγόμενη από απολίνωση και παρακέντηση του τυφλού. Οι συγκεντρώσεις στον ορό IL-6 και TNF-α, μετά από 24 ώρες, ήταν σημαντικά ελαττωμένες στα ποντίκια που είχαν λάβει θεραπεία σε σχέση με αυτά που δεν είχαν λάβει, ενώ τα επίπεδα της IL-10 είχαν αυξηθεί. Όταν προηγήθηκε επεξεργασία των μεσεγχυματικών βλαστοκύτταρών με

7 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος αντισώματα κατά της IL-10 ή του υποδοχέα της, τα ευεργετικά αποτελέσματα της θεραπείας εξαλείφθηκαν. Στην ίδια μελέτη, παρατηρήθηκε, επίσης, σημαντική αύξηση της έκφρασης και της δράσης της κυκλοξυγωνάσης-2 και της προσταγλανδίνης Ε2 στα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μετά από διέγερση με LPS. Αυτή η αύξηση εξαλείφθηκε όταν τα βλαστοκύτταρα επωάστηκαν με αντισώματα κατά του TNF-α ή παρουσίαζαν έλλειψη του toll-like υποδοχέα 4. Σε πειραματικό μοντέλο οξείας πνευμονικής βλάβης μετά από ενδοβρογχική χορήγηση ενδοτοξίνης E. coli, η θεραπεία με μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα προκάλεσε ελάττωση των προφλεγμονωδών κυτταροκινών δηλαδή του TNF-α και της MIP2 στο βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα και στον ορό, ενώ αύξησε τα επίπεδα της IL-10 που έχει αντιφλεγμονώδη δράση 40. Δεδομένα που αυξάνονται συνεχώς υποδηλώνουν ότι τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα παρουσιάζουν επιπλέον και ανοσοδιεγερτική δράση 69. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως κύτταρα παρουσίασης αντιγόνου μέσω έκφρασης MHC ΙΙ όταν εκτίθενται σε χαμηλά επίπεδα IFN-γ 70. Πειράματα in vitro ανέδειξαν ότι, τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μπορούν να διεγείρουν την έκκριση αντισωμάτων από τα Β-κύτταρα 71 και να προστατεύσουν τα ουδετερόφιλα αναστέλλοντας την απόπτωση και την παραγωγή δραστικών μορφών οξυγόνου χωρίς να επηρεάσουν την ικανότητα φαγοκυττάρωσης και χημειοταξίας 72. Οι ανοσορρυθμιστικές ιδιότητες και η παρακρινής δράση των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων τα καθιστούν ελκυστική επιλογή για τη θεραπεία του ARDS. Ωστόσο, η δράση τους στο ανοσοποιητικό σύστημα φαίνεται ότι είναι σύνθετη και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την καλύτερη κατανόηση της ανοσοδιεγερτικής και ανοσοκατασταλτικής δράσης τους. Κυψελιδική κάθαρση υγρού Στις πρώιμες φάσεις, το ARDS χαρακτηρίζεται από κυψελιδική και ενδοθηλιακή βλάβη που έχει ως αποτέλεσμα την πλήρωση των κυψελίδων με πρωτεϊνικό υγρό. Η κυψελιδική κάθαρση αναφέρεται στην υποχώρηση αυτού του πνευμονικού οιδήματος και περιλαμβάνει ποικιλία μηχανισμών που εμπλέκουν διαύλους νατρίου, ακουαπορίνης και τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) νατρίου-καλίου. Η κυψελιδική κάθαρση είναι επηρεασμένη στην πλειονότητα των ασθενών με ARDS και ο βαθμός δυσλειτουργίας της σχετίζεται με τη νοσηρότητα και τη θνητότητα 73. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα παράγουν διάφορους επιθηλιακούς αυξητικούς παράγοντες, όπως ο επιδερμικός αυξητικός παράγοντας, ο TGF, και ο KGF, που παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία επιδιόρθωσης του πνευμονικού επιθηλίου 74. Στη μελέτη των Chen και συν. 75 προγραμματισμένα με KGF μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα χορηγήθηκαν ενδοφλεβίως σε ποντίκια με πνευμονική βλάβη επαγόμενη από έγχυση LPS. Η χορήγηση KGF μέσω των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων βελτίωσε τη διαπερατότητα της πνευμονικής μικροκυκλοφορίας. Οι συγγραφείς πρότειναν ότι η προστατευτική επίδραση του KGF πιθανόν να οφείλεται στην προαγωγή του πολλαπλασιασμού των πνευμονοκυττάρων τύπου ΙΙ και στην ενίσχυση της σύνθεσης του επιφανειοδραστικού παράγοντα των πνευμόνων. Σε παρασκεύασμα ανθρώπινου πνεύμονα με ex vivo αιμάτωση και πνευμονική βλάβη από χορήγηση ενδοτοξίνης από E. coli, η θεραπεία με αλλογενή ανθρώπινα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα ή με το αντίστοιχο θρεπτικό υλικό ελάττωσε το εξωαγγειακό ύδωρ στους πνεύμονες, βελτίωσε τη διαπερατότητα της πνευμονικής ενδοθηλιακής μεμβράνης και αποκατέστησε την κυψελιδική κάθαρση. Στην ίδια μελέτη, η κατάργηση της παραγωγής παρακρινών παραγόντων απέδειξε ότι, η έκκριση KGF είναι απαραίτητη για τη δράση των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων 43. Οι Curley και συν. 76, μελέτησαν την επίδραση της ενδοφλέβιας χορήγησης παρεγχυματικών βλαστοκυττάρων σε τρωκτικά με πνευμονική βλάβη από μηχανικό αερισμό. Η αγωγή με μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα αποκατέστησε την οξυγόνωση και την πνευμονική ενδοτικότητα, ελάττωσε την περιεκτικότητα του πνεύμονα σε ύδωρ και μείωσε τη φλεγμονή. Η ευεργετική επίδραση του εκκρίματος των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων στην αποκατάσταση των πνευμονικών βλαβών εξασθένησε μετά από εξάλειψη του KGF. Σε μια πρόσφατη μελέτη που έγινε από τους Rojas και συν. 77, ενδοτοξίνη χορηγήθηκε ενδοφλέβια σε 14 πρόβατα, σε 6 από τα οποία αργότερα χορηγήθηκαν μεταβαλλόμενες δόσεις βλαστοκυττάρων χρησιμοποιώντας την ενδοβρογχική οδό, ενώ στα υπόλοιπα χορηγήθηκε φυσιολογικός ορός. Μετά τη χορήγηση της ενδοτοξίνης αναπτύχθηκε μέτριας-προς-σοβαρής βαρύτητας ARDS με υποξυγοναιμία και επηρεασμένη κάθαρση του διοξειδίου του άνθρακα. Η ομάδα που έλαβε θεραπεία παρουσίασε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα PaO 2/FiO 2 σε σχέση με την ομάδα ελέγχου και έφτασε στα αρχικά επίπεδα οξυγόνωσης σε λιγότερο από 3 ώρες μετά τη χορήγηση της ενδοτοξίνης. Παρομοίως, η ομάδα που έλαβε τα βλαστοκύτταρα έφτασε στα αρχικά επίπεδα μερικής πίεσης διοξειδίου του άνθρακα σε μισή ώρα μετά την πρόκληση μέγιστης πνευμονικής βλάβης. Η εκτίμηση της βαρύτητας του πνευμονικού οιδήματος έγινε χρησιμοποιώντας τη σχέση υγρό προς

8 68 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος 2015 ξηρό σε βιοψίες των κάτω πνευμονικών λοβών. Η ανάλυση ανέδειξε ότι η θεραπεία με βλαστοκύτταρα προλαμβάνει την αύξηση του οιδήματος σε κάθε πνεύμονα. Επίσης, ο δείκτης οξυγόνωσης βελτιώθηκε και το περιεχόμενο σε ύδωρ του πνεύμονα ελαττώθηκε σε ένα μοντέλο προβάτων με βακτηριακή πνευμονία και οξεία πνευμονική βλάβη μετά από ενδοφλέβια χορήγηση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων, σε σύγκριση με ομάδα ελέγχου που δεν είχε λάβει θεραπεία 78. Η κυψελιδική κάθαρση αποτελεί κεντρική πτυχή στην ανάπτυξη του ARDS και η χρήση των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων φαίνεται να αποτελεί έγκυρη εναλλακτική θεραπευτική επιλογή. Βακτηριακή κάθαρση Μεγάλος όγκος δεδομένων αποδεικνύει ότι τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα παρουσιάζουν αντιβακτηριακή δράση μέσω ενίσχυσης της βακτηριακής κάθαρσης. Σε μοντέλο πνευμονίας από E. coli σε παρασκεύασμα ex vivo ανθρώπινου πνεύμονα, η έγχυση ανθρώπινων μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων προκάλεσε αύξηση της θανάτωσης των βακτηρίων και ελάττωση της βακτηριαιμίας. Αυτή η δράση αποδόθηκε σε αύξηση της φαγοκυττάρωσης από τα επιθηλιακά μακροφάγα και σε έκκριση αντιμικροβιακών παραγόντων, κυρίως KGF. Επίσης, ο KGF ελάττωσε την απόπτωση των ανθρώπινων μονοκυττάρων διαμέσου φωσφορυλίωσης της πρωτεϊνικής κινάσης β, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της βακτηριακής κάθαρσης 79. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα και το θρεπτικό τους υλικό παρουσίασαν σημαντική αναστολή της βακτηριακής ανάπτυξης σε σχέση με θρεπτικό υλικό ελέγχου ή με ανθρώπινους πνευμονικούς ινοβλάστες σε Gram θετικά και Gram αρνητικά βακτηρίδια. Η ανάλυση της έκφρασης αντιμικροβιακών πεπτιδίων ανέδειξε το αντιμικροβιακό πεπτίδιο της καθελικιδίνης ως έναν από τους υπεύθυνους παράγοντες με αντιμικροβιακή δράση 80. Σε ένα μοντέλο πνευμονίας από E. coli σε ποντικούς, η ενδοτραχειακή έγχυση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων ενίσχυσε τη βακτηριακή κάθαρση από τον κυψελιδικό χώρο εντός 4 ωρών από τη χορήγηση. Η αντιβακτηριακή δράση των βλαστοκυττάρων οφείλεται στην αύξηση της έκφρασης της αντιβακτηριακής πρωτεΐνης λιποκαλίνης Σε ένα μοντέλο πολυμικροβιακής σήψης σε ποντικούς, η θεραπεία με μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μείωσε σημαντικά το μικροβιακό φορτίο. Η ανάλυση μικροσυστοιχιών ανέδειξε συνολική ύφεση της φλεγμονής και των γονιδίων που σχετίζονται με τη φλεγμονή, όπως η IL-10 και η IL-6, καθώς και μεταβολή προς την ενίσχυση της έκφρασης γονιδίων που εμπλέκονται στη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης και της καταστροφής των βακτηριδίων 82. Τα αποτελέσματα από τις παραπάνω μελέτες υποδηλώνουν ότι η ενίσχυση της βακτηριακής κάθαρσης που οφείλεται στα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μπορεί να συνεισφέρει στη βελτίωση της πνευμονικής βλάβης που προκαλείται από σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις, που ως γνωστόν αποτελούν έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για το ARDS. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ Η χρήση των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων στη θεραπεία του ARDS φαίνεται να προσεγγίζει τη μετάβαση στην κλινική εφαρμογή, δεδομένων των στοιχείων που προκύπτουν από τις προκλινικές μελέτες. Όσον αφορά την εφαρμογή τους στην κλινική πράξη, πρόσφατα διενεργήθηκαν κλινικές δοκιμές. Οι Chang και συν. 83 αναφέρουν την περίπτωση ενός ασθενή με ARDS στον οποίο χορηγήθηκαν ενδοτραχειακά μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα προερχόμενα από αίμα του ομφάλιου λώρου. Μετά την έγχυση των κυττάρων ο ασθενής παρουσίασε βελτιωμένο επίπεδο συνείδησης, αυξημένη πνευμονική ενδοτικότητα, βελτιωμένη αναλογία PaO 2/FiO 2 και βελτιωμένη ακτινογραφία θώρακα. Σε μια τυχαιοποιημένη πιλοτική μελέτη με εικονικό φάρμακο που πραγματοποιήθηκε από τους Zheng και συν. 84, η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της ενδοφλέβιας χορήγησης αλλογενών μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων από τον λιπώδη ιστό αξιολογήθηκε σε 12 ασθενείς που πληρούσαν τα κριτήρια του Βερολίνου για τη διάγνωση του ARDS. Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν να λαμβάνουν το εικονικό φάρμακο ή μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα σε αναλογία 1:1. Δεν καταγράφηκαν σοβαρές παρενέργειες. Στην υπό θεραπεία ομάδα καταγράφηκε σημαντική βελτίωση στον δείκτη οξυγόνωσης, ενώ δεν υπήρξε στατιστικώς σημαντική αλλαγή όσον αφορά τη διάρκεια της παραμονής στο νοσοκομείο, τις ημέρες εκτός αναπνευστήρα και τις μέρες παραμονής στη ΜΕΘ ανάμεσα στις δυο ομάδες. Όσον αφορά τους βιοδείκτες του ARDS στον ορό, καμία στατιστικώς σημαντική αλλαγή δεν παρατηρήθηκε στις δυο ομάδες στα επίπεδα IL-6 και IL-8, αλλά τα επίπεδα πρωτεΐνης του επιφανειοδραστικού παράγοντα-d ήταν σημαντικά χαμηλότερα 5 μέρες μετά τη χορήγηση των μεσεγχυματικών βλαστικών κυττάρων. Παρά το γεγονός ότι οι πρώτες κλινικές δοκιμές απέφεραν ενθαρρυντικά αποτελέσματα, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων στη θεραπεία του ARDS.

9 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 28ος, Ιανουάριος - Μάρτιος ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η θεραπευτική αγωγή με μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα προτείνεται ως μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία για το ARDS. Μια μεγάλη ποσότητα δεδομένων από προκλινικές μελέτες αναδεικνύει τους μηχανισμούς για την προοπτική θεραπείας με μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα. Ειδικότερα, τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η εν λόγω θεραπεία ρυθμίζει με ευνοϊκό τρόπο την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος για τη μείωση της πνευμονικής βλάβης, διευκολύνει την αναγέννηση και την επιδιόρθωση του πνεύμονα και ελαττώνει το μικροβιακό φορτίο. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα αναπάντητα ερωτήματα όσον αφορά τους βέλτιστους τρόπους χορήγησης, τη δοσολογία, τους πιθανούς μηχανισμούς δράσης, τον ορισμό και την περιγραφή των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων. Γενικά, παραμένει ακόμα αμφίβολο κατά πόσο τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θεραπευτική αγωγή ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση και ποια δεδομένα των προκλινικών μελετών είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν για τη μετάβαση από τις προκλινικές μελέτες στην κλινική θεραπεία. Παρόλο που τα πρώτα βήματα έχουν γίνει, περαιτέρω έρευνα σε αυτόν τον τομέα θα πρέπει να πραγματοποιηθεί για να ξεπεραστούν οι περιορισμοί και να αναπτυχθεί μια καινοτόμος και ασφαλής θεραπεία για το ARDS. Βιβλιογραφία Βλέπε αγγλικό κείμενο.

Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα στη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας

Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα στη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας Ανασκόπηση Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα στη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας Κώστας Αρχοντογεώργης, MD, Γεώργιος Κουλιάτσης, MD, Ιωάννης Πνευματικός, MD, PhD, FCCP Κλινική Εντατικής

Διαβάστε περισσότερα

Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης. Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010

Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης. Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010 Μελέτη τοπ ρόλοπ της ιντεγκρινοσπνδεόμενης κινάσης στην πνεπμονική ίνσση, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Στάδια μικροβιακής λοίμωξης δημιουργία αποικίας σε εξωτερική επιφάνεια διείσδυση στον οργανισμό τοπική μόλυνση συστηματική (γενικευμένη) μόλυνση H σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C.

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Βιταμίνη C - Ενισχύει το ανοσοποιητικό με 20 διαφορετικούς τρόπους - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMP Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Η βιταμίνη C, γνωστή και ως ασκορβικό

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της ΕΘΟ. στην αναγέννηση. & την επανόρθωση

Ο ρόλος της ΕΘΟ. στην αναγέννηση. & την επανόρθωση Ο ρόλος της ΕΘΟ στην αναγέννηση & την επανόρθωση Νοvo E & Parola M. Fibrogenesis & Tissue Repair 2008, 1:5 Χρόνια παγκρεατίτιδα Ιστολογία παγκρεατικού καρκινώµατος Αδενοκαρκίνωµα εξ εκφορητικών

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Είδαμε ότι οι ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ είναι 1. Ανατομικοί φραγμοί - Δέρμα - Βλεννώδεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΓΙΑΓΚΙΝΗ ΧΗΜΙΚΟΥ Μελέτη των ιστολογικών και βιοχημικών αλλοιώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα

Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα κωδικός μαθήματος: ETY-335 Χειμερινό εξάμηνο 2014 / 2015 Μαρία Χατζηνικολαΐδου mchatzin@materials.uoc.gr Έμφυτο και προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Οι β-θαλασσαιμίες αποτελούν μία ετερογενή ομάδα κληρονομικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από μειωμένη σύνθεση των β-αλυσίδων της αιμοσφαιρ

Εισαγωγή. Οι β-θαλασσαιμίες αποτελούν μία ετερογενή ομάδα κληρονομικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από μειωμένη σύνθεση των β-αλυσίδων της αιμοσφαιρ 03 εδbοτχ 155 Εισαγωγή. Οι β-θαλασσαιμίες αποτελούν μία ετερογενή ομάδα κληρονομικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από μειωμένη σύνθεση των β-αλυσίδων της αιμοσφαιρίνης. Στην ομόζυγη κατάσταση προκαλούν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ

ΔΕΙΚΤΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΣΑΟΥΝΟΥ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ- Κ.Ε.Θ. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα. Τι είναι τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα ΦΥΛΑΞΗ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

Τι είναι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα. Τι είναι τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα ΦΥΛΑΞΗ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΦΥΛΑΞΗ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΜΦΑΛΙΟΥ ΛΩΡΟΥ ΦΥΛΑΞΗ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1 Τι είναι τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα Τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα αποτελούν την πηγή δημιουργίας

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ. Κ. ΜΑΚΕΔΟΥ, Ιατρός Βιοπαθολόγος

ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ. Κ. ΜΑΚΕΔΟΥ, Ιατρός Βιοπαθολόγος ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ Κ. ΜΑΚΕΔΟΥ, Ιατρός Βιοπαθολόγος ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ Απόδοση λιπαρών οξέων μετά από υδρόλυση των τριγλυκεριδίων, σε περίοδο νηστείας, με σκοπό: Την παραγωγή ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία Κίττυ Παυλάκη Jeanne Calment Κάπνιζε µέχρι τα 117 Πέθανε στα 122 Η σωστή λειτουργία των οργανισµών απαιτεί τη δυνατότητα προσαρµογής των κυττάρων και κατά συνέπεια και των

Διαβάστε περισσότερα

Βλαστοκύτταρο. Χοτζάι Αθηνά, Στέργιο Χάιδω Τμήμα Γ5

Βλαστοκύτταρο. Χοτζάι Αθηνά, Στέργιο Χάιδω Τμήμα Γ5 Βλαστοκύτταρο Χοτζάι Αθηνά, Στέργιο Χάιδω Τμήμα Γ5 Τα βλαστοκύτταρα είναι κύτταρα που αναπαράγονται διαρκώς και έχουν την ικανότητα να μετατραπούν (να διαφοροποιηθούν) σε οποιοδήποτε άλλο είδος κυττάρου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς. Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων

ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς. Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων Αναγνώριση του αντιγόνου και συνδιέγερση Αναγνώριση πεπτιδίων συνδεδεµένων µε το

Διαβάστε περισσότερα

Ρόλος των βακτηριακών λιποπολυσακχαριτών στη Νόσο Alzheimer

Ρόλος των βακτηριακών λιποπολυσακχαριτών στη Νόσο Alzheimer 10 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών και 2 ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων Παρασκευή, 3/2/2017 Ρόλος των βακτηριακών λιποπολυσακχαριτών στη Νόσο Alzheimer

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ

ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ Μεταβολισμός της κορτιζόλης Η κορτιζόλη μεταβολίζεται στο ήπαρ. Στην συνέχεια οι μεταβολίτες συζευγνύνται με γλυκουρονιδικές και θειικές ομάδες, γίνονται υδατοδιαλυτά, εισέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini,

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, Κανένα για αυτήν την παρουσίαση Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, 2 Κυκλοσπορίνη-θεραπευτικές ενδείξεις 3 Θεραπεία σοβαρών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΕΛΟΜΕΡΑΣΗΣ/ΤΕΛΟΜΕΡΩΝ ΣΕ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΕΛΟΜΕΡΑΣΗΣ/ΤΕΛΟΜΕΡΩΝ ΣΕ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΕΛΟΜΕΡΑΣΗΣ/ΤΕΛΟΜΕΡΩΝ ΣΕ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΜΑΡΓΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ 1,2, ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΠΡΟΚΛΟΥ 1,2, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ 2, ΙΣΜΗΝΙ ΛΑΣΗΘΙΩΤΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ.

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ. ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ 1 ΙΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ: ΕΡΙΦΥΛΗ ΚΥΡΙΑΖΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Από την καρδιοπνευμονική στην καρδιοεγκεφαλική αναζωογόνηση ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Μαρία Ι. Σεφέρου Ειδικευόμενη Καρδιολογίας Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. ΑΝΑΚΟΠΗ Ηλεκτρική Φάση Κυκλοφορική Φάση Μεταβολική Φάση ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα

Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα φυσική ή μη ειδική ανοσία δεν απαιτεί προηγούμενη έκθεση στο παθογόνο και δεν διαθέτει μνήμη. σε επίκτητη ή ειδική ανοσία χυμική ανοσία με παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Κλινικό Πρόβλημα- Αναπνευστική Ανεπάρκεια

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Κλινικό Πρόβλημα- Αναπνευστική Ανεπάρκεια ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Κλινικό Πρόβλημα- Αναπνευστική Γεώργιος Θ. Σταθόπουλος MD PhD Πνευμονολόγος Επίκουρος Καθηγητής Εργαστήριο Φυσιολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών gstathop@upatras.gr http://www.molcellbiol-upatras.net

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ ARDS - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΝΟ Παρουσίαση περιστατικού ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» Παρουσίαση περιστατικού Από τον απεικονιστικό έλεγχο διαπιστώθηκαν: κατάγµατα λεκάνης και δεξιού άνω

Διαβάστε περισσότερα

Σοβαρό άσθμα: φλεγμονή

Σοβαρό άσθμα: φλεγμονή Ειδικά Άρθρα για το Άσθμα Σοβαρό άσθμα: φλεγμονή Νικολέττα Ροβίνα 1, Simonetta Baraldo 2, Marina Saetta 2 1 1 η Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία» Ιατρική Σχολή, Εθνικό Καποδιστριακό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

Κ Υ Τ Τ Α Ρ Ι Κ Ε Σ Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Ε Σ - Α Ν Ο Σ Ο Γ Ε Ν Ε Τ Ι Κ Η

Κ Υ Τ Τ Α Ρ Ι Κ Ε Σ Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Ε Σ - Α Ν Ο Σ Ο Γ Ε Ν Ε Τ Ι Κ Η Κ Υ Τ Τ Α Ρ Ι Κ Ε Σ Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Ε Σ - Α Ν Ο Σ Ο Γ Ε Ν Ε Τ Ι Κ Η Τράπεζα Μεσεγχυματικών Κυττάρων Τι είναι τα Μεσεγχυματικά στελεχιαία κύτταρα ( MSCs); Αποτελούν ετερογενή πληθυσμό πολυδύναμων αρχέγονων

Διαβάστε περισσότερα

Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας

Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ Λαϊκό Σακχαρώδης διαβήτης και έλκη κάτω άκρων 25% των ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικές επιδράσεις της οξέωσης της υπερκαπνίας των βαριά πασχόντων ασθενών

Συστηματικές επιδράσεις της οξέωσης της υπερκαπνίας των βαριά πασχόντων ασθενών Συστηματικές επιδράσεις της οξέωσης της υπερκαπνίας των βαριά πασχόντων ασθενών Γιώργος Κουλιάτσης, Πνευμονολόγος, Επιμελητής Β Κλινικής Εντατικής Θεραπείας, ΠΓΝ Έβρου Εισαγωγή- Υπερκαπνία, Οξέωση, Οξυαιμία

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοφαγία & Ανοσολογικό Σύστημα. Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος

Αυτοφαγία & Ανοσολογικό Σύστημα. Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος Αυτοφαγία & Ανοσολογικό Σύστημα Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος Απρίλιος 2018 Αυτοφαγία & Ανοσολογικό Σύστημα Ευκαρυωτικά κύτταρα: Δυο μηχανισμούς αποδόμησης και ανακύκλωσης κυτταροπλασματικών αποβλήτων Πρωτεάσες

Διαβάστε περισσότερα

Άγγελος Πάλλης Γ4 Γυμνασίου

Άγγελος Πάλλης Γ4 Γυμνασίου Άγγελος Πάλλης Γ4 Γυμνασίου Γυμνάσιο Κερατέας Ιανουάριος 2015 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1 ο : Τι είναι βλαστοκύτταρα; σελ. 3 Κεφάλαιο 2 ο : Είδη βλαστοκυττάρων σελ. 4 Κεφάλαιο 3 ο : Ύπαρξη βλαστοκυττάρων

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Εργαστήριο Φυσιολογίας, Βιοχημείας και Διατροφής της Άσκησης Σχολή Επιστήμης Φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Εξεταστική Ιανουαρίου 2010

ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Εξεταστική Ιανουαρίου 2010 Εξεταστική Ιανουαρίου 2010 Ποιες είναι οι διαφορές μιας πρωτογενούς από μια δευτερογενή χυμική ανοσολογική απόκριση; Περιγράψετε τους μηχανισμούς ενεργοποίησης στις δυο περιπτώσεις. ΘΕΜΑ 2 (1 μονάδα) Περιγράψετε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ SHOCK ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΙΔΟΣ SHOCK ανάλογα με το αίτιο Εκτεταμένη ισχαιμία Πιθανή πτώση ΑΠ Πιθανώς ωχρά κρύα άκρα (ισχαιμία αγγειοσύσπαση) Πιθανώς ιδρώτες ταχυκαρδία (υπερέκκριση αδρεναλίνης)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε μόνο ενέσιμα φάρμακα και μόνο στο σημείο που πάσχει. ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ξεκίνησε στη λογική του γιατί να μη χορηγήσω ένα αντιφλεγμονώδες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Γενικά Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν τους στόχους της

Διαβάστε περισσότερα

ANOΣΟΓΗΡΑΝΣΗ. Ιωάννα Οικονοµίδου. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών

ANOΣΟΓΗΡΑΝΣΗ. Ιωάννα Οικονοµίδου. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών ANOΣΟΓΗΡΑΝΣΗ Ιωάννα Οικονοµίδου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Το ανοσιακό σύστηµα θεωρείται αποφασιστικός παράγοντας για την διατήρηση της υγείας και την επιβίωση στους ηλικιωµένους

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων. Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων

Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων. Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων I. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων Τα αντιγόνα των όγκων Ανοσιακοί µηχανισµοί της απόρριψης του

Διαβάστε περισσότερα

Βιοηθικά Διλήμματα που Προκύπτουν από Έρευνα με την Χρήση Βλαστικών Κυττάρων

Βιοηθικά Διλήμματα που Προκύπτουν από Έρευνα με την Χρήση Βλαστικών Κυττάρων Βιοηθικά Διλήμματα που Προκύπτουν από Έρευνα με την Χρήση Βλαστικών Κυττάρων Απόψεις Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου (ΕΕΒΚ) 10 ο Συνέδριο Ιατρικού Συλλόγου Αμμοχώστου ΓΑΛΗΝΟΣ 18-19 Μαρτίου 2017 Λάρνακα

Διαβάστε περισσότερα

Ο όρος Βλαστικά κύτταρα περιλαμβάνει κυτταρα με διαφορετικές ιδιότητες:

Ο όρος Βλαστικά κύτταρα περιλαμβάνει κυτταρα με διαφορετικές ιδιότητες: Ο όρος Βλαστικά κύτταρα περιλαμβάνει κυτταρα με διαφορετικές ιδιότητες: Πολυδύναμα - Pluripotent Εμβρυονικά Βλαστικά κύτταρα - Embryonic Stem Cells Ολιγοδύναμα - Multipotent Βλαστικά κύτταρα (ώριμων/εμβρυικών)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Υπάρχουν Βλαστικά κύτταρα με διαφορετικές ιδιότητες: Τα Πολυδύναμα - Pluripotent Εμβρυονικά Βλαστικά κύτταρα - Embryonic Stem

Διαβάστε περισσότερα

ισχυρή ταυτότητα ουδετεροφίλων και διαταραχή γονιδίων αυτοφαγίας

ισχυρή ταυτότητα ουδετεροφίλων και διαταραχή γονιδίων αυτοφαγίας Η Ο ΟΣ REDD1/ΑΥΤΟΦΑΓΙΑ ΡΥΘΜΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΩΝ ΠΑΓΙ ΩΝ ΟΥ ΕΤΕΡΟΦΙΛΩΝ (NETs) ΠΡΟΚΑΛΩΝΤΑΣ ΘΡΟΜΒΟΦΛΕΓΜΟΝΗ ΚΑΙ ΙΝΩΣΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ-ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΥ ΕΡΥΘΗΜΑΤΩ ΟΥΣ ΛΥΚΟΥ (ΣΕΛ) Ε. Φράγκου,

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Στέργιος Κατσιουγιάννης PhD Μεταδιδακτορικός συνεργάτης Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο Τµήµα Επιστήµης ιαιτολογίας και ιατροφής Μεταβολισµός και Ανοσολογία Ιστορικά το καλύτερο

Διαβάστε περισσότερα

Ετήσια ανασκόπηση Κυστική Ίνωση. ΙΩΑΝΝΑ ΛΟΥΚΟΥ Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ Τμήμα Κυστικής Ίνωσης Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

Ετήσια ανασκόπηση Κυστική Ίνωση. ΙΩΑΝΝΑ ΛΟΥΚΟΥ Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ Τμήμα Κυστικής Ίνωσης Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» Ετήσια ανασκόπηση Κυστική Ίνωση ΙΩΑΝΝΑ ΛΟΥΚΟΥ Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ Τμήμα Κυστικής Ίνωσης Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» Δεν υπάρχει καμία σύγκρουση συμφερόντων Η Θυμοσίνη α1 είναι πολυπεπτίδιο

Διαβάστε περισσότερα

10 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιατρικής Βιοπαθολογίας. Μαρία Εξηντάρη Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρικό Τμήμα ΑΠΘ

10 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιατρικής Βιοπαθολογίας. Μαρία Εξηντάρη Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρικό Τμήμα ΑΠΘ 10 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιατρικής Βιοπαθολογίας Μαρία Εξηντάρη Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρικό Τμήμα ΑΠΘ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Οκτ. 2017 : Υπέρβαρος (overweight) ή παχύσαρκος (obese): Ατομο

Διαβάστε περισσότερα

2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ 1. Ανατομικοί φραγμοί - Δέρμα - Βλεννώδεις μεμβράνες 2. Φυσιολογικοί φραγμοί

Διαβάστε περισσότερα

Συσχέτιση Περιοδοντικών Λοιμώξεων με Συστηματικά Νοσήματα

Συσχέτιση Περιοδοντικών Λοιμώξεων με Συστηματικά Νοσήματα Συσχέτιση Περιοδοντικών Λοιμώξεων με Συστηματικά Νοσήματα Πέτρος Δ. Δαμουλής, D.M.D., D.M.Sc. Περιοδοντολόγος Επισκέπτης Καθηγητής Πανεπιστημίου Tufts, ΗΠΑ Η Περιοδοντική Νόσος είναι μία Λοίμωξη που προκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού

Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού Παράρτημα 1 Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού Η Επιτροπή Ορφανών Φαρμάκων (COMP), έχοντας εξετάσει την αίτηση, κατέληξε στα ακόλουθα: Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών

Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών Τίτλος Ερευνητικού Έργου «Διερεύνηση των μηχανισμών δυσλειτουργίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Ανοσιακή απάντηση (immune response)

Ανοσιακή απάντηση (immune response) Ανοσιακή απάντηση (immune response) Το σύνολο των μηχανισμών που καθιστούν τον οργανισμό ικανό να αναγνωρίζει,να εξουδετερώνει και να απομακρύνει κάθε ξένη ουσία προς αυτόν χαρακτηρίζεται ως ανοσία. Αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

οµή Ανοσιακού Συστήµατος Ελένη Φωτιάδου-Παππά Τµήµα Ανοσολογίας Γ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά

οµή Ανοσιακού Συστήµατος Ελένη Φωτιάδου-Παππά Τµήµα Ανοσολογίας Γ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά οµή Ανοσιακού Συστήµατος Ελένη Φωτιάδου-Παππά Τµήµα Ανοσολογίας Γ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά Ανοσολογικό σύστηµα Βασικό σύστηµα του οργανισµού Λειτουργικές µονάδες του ανοσολογικού συστήµατος Οργανωµένος λεµφικός

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ανοσολογία

Εισαγωγή στην Ανοσολογία Εισαγωγή στην Ανοσολογία ρ. Γιώργος Κρασιάς Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου Τµήµα Μοριακής Ιολογίας Τι είναι το Ανοσοποιητικό Σύστηµα (ΑΣ)? Το ΑΣ (Immune System) είναι ένα σύστηµα άµυνας του

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΑΡΤΗΡΙΕΣ - ΦΛΕΒΕΣ - ΤΡΙΧΟΕΙ Η 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Μεγάλη και µικρή κυκλοφορία Σχηµατική

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Αδένες Έκκρισης Ορμονών Υπόφυση Θυρεοειδής Αδένας Παραθυροειδείς

Διαβάστε περισσότερα

No conflict of interest

No conflict of interest Άλφα 2B - αδρενεργικοί υποδοχείς στα αιμοπετάλια ασθενών με στεφανιαία νόσο: Η επίδραση της αναστολής τους στη συγκόλληση των αιμοπεταλίων Μ.Τουλουπάκη, Μ.Ε. Μαρκέτου, Γ. Κοχιαδάκης, Ν.Ε.Ανδρουλάκης, Κ.Ρούφας,

Διαβάστε περισσότερα

«Αξιολόγηση της φυσικής ανοσίας στην αναδόμηση των αεραγωγών (αναφορά)»

«Αξιολόγηση της φυσικής ανοσίας στην αναδόμηση των αεραγωγών (αναφορά)» ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.5.4 «Αξιολόγηση της φυσικής ανοσίας στην αναδόμηση των αεραγωγών (αναφορά)» για το ΥΠΟΕΡΓΟ 1 της Πράξης: «ΘΑΛΗΣ- Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών- Ωρίμανση της μη ειδικής ανοσίας:

Διαβάστε περισσότερα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Τι είναι η Cold Laser LLLT Η θεραπεία με Laser, θεωρείται η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα. Το Laser δεν περιέχει χημικές ουσίες, είναι καθαρή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/10/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Το

Διαβάστε περισσότερα

Πτύελα. Ενότητα 1: Εισαγωγή. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

Πτύελα. Ενότητα 1: Εισαγωγή. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Πτύελα Ενότητα 1: Εισαγωγή Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Πτύελα Τα πτύελα αποτελούν ένα μίγμα από σίελο, βλέννη και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΟΣ ΔΕΔΕΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΣΙ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΠΕΤΡΟΣ ΔΕΔΕΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΣΙ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΣΙ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το οστό αποτελεί ένα ιδανικό περιβάλλον για μετάσταση, καθώς η συνεχής και δυναμική ανάπλασή τον παρέχει μια γόνιμη βάση για την παλιννόστηση και τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών

Διαβάστε περισσότερα

Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία

Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία 1.Μακροζωία-αντιγήρανση Ποιος δεν θέλει να φάει τρόφιμα που θα τον βοηθήσουν να ζήσει περισσότερα χρόνια με ποιότητα ζωής χωρίς πόνους και αρρώστιες

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος Ομότ. Καθηγητού κου Μαραγκουδάκη...v Πρόλογος της συγγραφέως...vii. Καμπύλες δόσης - ανταπόκρισης... 3. Μηχανισμοί δράσης των φαρμάκων 9

Πρόλογος Ομότ. Καθηγητού κου Μαραγκουδάκη...v Πρόλογος της συγγραφέως...vii. Καμπύλες δόσης - ανταπόκρισης... 3. Μηχανισμοί δράσης των φαρμάκων 9 Περιεχόμενα Πρόλογος Ομότ. Καθηγητού κου Μαραγκουδάκη...v Πρόλογος της συγγραφέως...vii Κεφάλαιο 1 2 3 4 Εισαγωγή 1 Καμπύλες δόσης - ανταπόκρισης.... 3 Μηχανισμοί δράσης των φαρμάκων 9 1 Δράση μέσω φυσικοχημικών

Διαβάστε περισσότερα

«Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 5)

«Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 5) ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.5.6 «Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 5) για το ΥΠΟΕΡΓΟ 1 της Πράξης: «ΘΑΛΗΣ- Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών- Ωρίμανση της μη ειδικής ανοσίας: επιρροή των

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας

Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3],

Διαβάστε περισσότερα

Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος

Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος Κ.Κώστα, Κ.Τσιρουκίδου, Μ.Παπαγιάννη, Α.Βαμβάκης, Ι.Τσανάκας Παιδοενδοκρινολογική

Διαβάστε περισσότερα

«Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 4)

«Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 4) ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.4.4 «Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 4) για το ΥΠΟΕΡΓΟ 1 της Πράξης: «ΘΑΛΗΣ- Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών- Ωρίμανση της μη ειδικής ανοσίας: επιρροή των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΘΗΝΑ, 16/11/10 A.M. :

ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΘΗΝΑ, 16/11/10 A.M. : ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΘΗΝΑ, 16/11/10 A.M. : 2010336 ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ Μ.Π.Σ. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΣΤΩΝ ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΑ Τ-ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΟΣΤΕΟΚΛΑΣΤΟΓΕΝΕΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ. Ερασμία Ψημένου

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ. Ερασμία Ψημένου ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ Ερασμία Ψημένου Πολυκυστική Νόσος Νεφρών 4 η κατα σειρά αιτία ένταξης σε αιμοκάθαρση Σημαντική νοσηρότητα και πριν την ένταξη σε ΤΝ Υπεύθυνες πρωτεϊνες πολυκυστίνη 1 και 2 Πολλαπλασιασμός

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Τα πειράματα που οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Τα πειράματα που οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Τα πειράματα που οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το DNA είναι το γενετικό υλικό Πείραμα Griffith (1928) o O Griffith ήταν Βρετανός βακτηριολόγος του οποίου το ερευνητικό ενδιαφέρον

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ FALK SYMPOSIUM 196 6 & 7 MARCH, 2015 FRANKFURT, GERMANY

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ FALK SYMPOSIUM 196 6 & 7 MARCH, 2015 FRANKFURT, GERMANY ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ FALK SYMPOSIUM 196 6 & 7 MARCH, 2015 FRANKFURT, GERMANY Βασικά σημεία ενδιαφέροντος στο τελευταίο Falk Symposium No196 στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας αποτέλεσαν οι εξελίξεις στο πεδίο της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η πρώτη γραπτή αναφορά στο φαινόμενο της ανοσίας μπορεί να αναζητηθεί στον Θουκυδίδη, τον μεγάλο ιστορικό του Πελοποννησιακού Πολέμου Ανάπτυξη και επιβίωση o

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ ΚΕΡΑΤΟΕΙΔΟΥΣ/ΕΠΙΠΕΦΥΚΟΤΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΟΤΑ. Dr ΒΑΪΚΟΥΣΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ. Οφθαλμολογικής Κλινικής Γ.Κ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά «ΑΓΙΟΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ ΚΕΡΑΤΟΕΙΔΟΥΣ/ΕΠΙΠΕΦΥΚΟΤΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΟΤΑ. Dr ΒΑΪΚΟΥΣΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ. Οφθαλμολογικής Κλινικής Γ.Κ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά «ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ ΚΕΡΑΤΟΕΙΔΟΥΣ/ΕΠΙΠΕΦΥΚΟΤΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΟΤΑ Dr ΒΑΪΚΟΥΣΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Δ/ντής Οφθαλμολογικής Κλινικής Γ.Κ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά «ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ» ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοανανέωση. Αυτοανανέωση. Διαφοροποίηση. Διαφοροποίηση

Αυτοανανέωση. Αυτοανανέωση. Διαφοροποίηση. Διαφοροποίηση Βλαστικό κύτταρο: Έχει την ικανότητα να αναπαράγει τον εαυτό του ή άλλα βλαστικά κύτταρα (Αυτοανανέωση) καθώς και διάφορους κυτταρικούς τύπους (Διαφοροποίηση) Αυτοανανέωση Αυτοανανέωση Διαφοροποίηση Διαφοροποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Ρευματοειδής αρθρίτιδα Ρευματοειδής αρθρίτιδα Μ.Ν. Μανουσάκης En. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μία χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων (Πιν. 1). Με τον όρο χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων,

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ 1 Η καρδιά και οι πνεύμονες αποτελούν ίσως τα 2 βασικότερα όργανα του ανθρώπου, καθώς από τη συνδυασμένη

Διαβάστε περισσότερα

Πόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση

Πόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση Πόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση Εμμ. Παρασκάκης Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Αρχίζει η αναδιαμόρφωση των αεραγωγών στην παιδική ηλικία; ή Σε ποια περίοδο της παιδικής

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων Λίγκα Μαρία

Αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων Λίγκα Μαρία Αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων Λίγκα Μαρία Αιματολόγος, Επιμελήτρια Β Αιματολογικό Τμήμα Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών Μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων (ΜΑΚ)

Διαβάστε περισσότερα

Τα αποτελέσματά μας δεν αποτελούν ελεγχόμενη μελέτη ή κλινική δοκιμή, αλλά στοιχεία μητρώου των ασθενών μας.

Τα αποτελέσματά μας δεν αποτελούν ελεγχόμενη μελέτη ή κλινική δοκιμή, αλλά στοιχεία μητρώου των ασθενών μας. CUMMULATINE SUCCESS SCORE % ΙΣΧΙΟ CUMMULATINE SUCCESS RATE % YΛΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΑΣΘΕΝΕΙΣ 42 ΑΝΔΡΕΣ 16 ΓΥΝΑΙΚΕΣ 26 ΗΛΙΚΙΑ 63.1 (42-92) ΥΨΟΣ 171 (162-191) Δ.Μ.Σ 36 (22-47) Το ποσοστό των ασθενών που αναφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Μικροοργανισμοί Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Παθογόνοι μικροοργανισμοί Παθογόνοι μικροοργανισμοί ονομάζονται οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως ξενιστή

Διαβάστε περισσότερα

Χατζηαντωνίου Χρήστος Επιμελητής Α Χειρουργικής Θώρακος Νοσοκομείο ΚΑΤ

Χατζηαντωνίου Χρήστος Επιμελητής Α Χειρουργικής Θώρακος Νοσοκομείο ΚΑΤ Χατζηαντωνίου Χρήστος Επιμελητής Α Χειρουργικής Θώρακος Νοσοκομείο ΚΑΤ Ασταθής θώρακας (flail chest) Με τον όρο αυτόν περιγράφεται η τραυματική κατάσταση κατά την οποία ένα τμήμα του θωρακικού τοιχώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Η αυξητική

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας

Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας Χρησιμότητα των αερίων αίματος στο ΤΕΠ Εκτίμηση οξεοβασικής

Διαβάστε περισσότερα

Βλαστοκύτταρα κλειδί στη θεραπεία ασθενειών.

Βλαστοκύτταρα κλειδί στη θεραπεία ασθενειών. Βλαστοκύτταρα κλειδί στη θεραπεία ασθενειών. Η πρώτη και ασφαλής πηγή λήψης βλαστοκυττάρων στη ζωή του ανθρώπου είναι το ομφαλοπλακουντιακό αίμα το οποίο παραμένει στον πλακούντα μετά τη γέννηση. Το υπόλοιπο

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα προς απάντηση

Ερωτήµατα προς απάντηση Κεφ. 9. Ανοσιακή ανοχή και αυτοανοσία: Η διάκριση εαυτού-ξένου και οι διαταραχές της Ερωτήµατα προς απάντηση Πως διατηρεί το ανοσοποιητικό σύστηµα τηµη απαντητικότητα σε εαυτά αντιγόνα (=ανοχή); Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

Αίμα - Μυελική Αιμοποίηση. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Παν. Θεσσαλίας

Αίμα - Μυελική Αιμοποίηση. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Παν. Θεσσαλίας Αίμα - Μυελική Αιμοποίηση Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Παν. Θεσσαλίας 4.10.2016 1 Η ανταλλαγή ύλης μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος του σώματος

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης και Περιοδοντίτιδα. Μια αμφίδρομη σχέση. ΜΑΡΑΓΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ

Σακχαρώδης Διαβήτης και Περιοδοντίτιδα. Μια αμφίδρομη σχέση. ΜΑΡΑΓΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ Σακχαρώδης Διαβήτης και Περιοδοντίτιδα. Μια αμφίδρομη σχέση. ΜΑΡΑΓΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ Από την παρούσα εισήγηση δεν προκύπτει σύγκρουση συμφερόντων. ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Η Περιοδοντική

Διαβάστε περισσότερα

Οι μεγάλες προσδοκίες από τους μικρούς αεραγωγούς

Οι μεγάλες προσδοκίες από τους μικρούς αεραγωγούς Άρθρο Σύνταξης Οι μεγάλες προσδοκίες από τους μικρούς αεραγωγούς Πέτρος Μπακάκος, Στέλιος Λουκίδης, Κωνσταντίνος Κωστίκας «Μην αξιολογείς τίποτε όπως φαίνεται αναζήτησε πάντα αποδείξεις. Δεν υπάρχει καλύτερος

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών Ζωή Σελά Τα βλαστοκύτταρα είναι ένα νέο θεραπευτικό εργαλείο στην Ιατρική διαφορετικό από τα φάρμακα που μέχρι σήμερα είχαμε συνηθίσει.

Διαβάστε περισσότερα

Bλάβες αρθρικού χόνδρου και σύγχρονες θεραπείες - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 02 Ιούλιος :04

Bλάβες αρθρικού χόνδρου και σύγχρονες θεραπείες - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 02 Ιούλιος :04 Γράφει: Δρ. Νικόλαος Πισκοπάκης MD, PhD, Ορθοπεδικός Χειρουργός, Δ/ντής Ορθοπεδικής Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Αρθροσκοπικής Εταιρείας (ΕΑΕ) Τι είναι ο αρθρικός

Διαβάστε περισσότερα

ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα

ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα Αθανασία Μουζάκη, Καθηγήτρια Εργαστηριακής Αιματολογίας-Αιμοδοσίας, Αιματολογικό Τμήμα, Παθολογική Κλινική, Τμήμα Ιατρικής, Παν/ο Πατρών Τα είδη της ITP είναι:

Διαβάστε περισσότερα

Στεργίου Ιωάννης Ά ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ. Ά ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Πέμπτη 12 Νοεμβρίου ο Συνέδριο ΔΕΒΕ

Στεργίου Ιωάννης Ά ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ. Ά ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Πέμπτη 12 Νοεμβρίου ο Συνέδριο ΔΕΒΕ ΜΕΛΕΤΗ ΕΠΙΠΕΔΩΝ stnf arii ΚΛΙΝΙΚΗ Στεργίου Ιωάννης Ά ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Ά ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2009 23 ο Συνέδριο ΔΕΒΕ Σκοπός της μελέτης Έλεγχος της πιθανής

Διαβάστε περισσότερα