Η άσκηση της Ιατρικής σε σχέση με τον περιορισμό της διαθεσιμότητας των οικονομικών πόρων

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η άσκηση της Ιατρικής σε σχέση με τον περιορισμό της διαθεσιμότητας των οικονομικών πόρων"

Transcript

1 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ REVIEW ÁÑ ÅÉÁ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ 2011, 28(6): Η άσκηση της Ιατρικής σε σχέση με τον περιορισμό της διαθεσιμότητας των οικονομικών πόρων Είναι γενικά παραδεκτό ότι τόσο ο ιατρός όσο και το σύστημα υγείας οφείλουν να υπερασπίζονται την υγεία του κάθε ασθενούς ατομικά και ταυτόχρονα να προστατεύουν την υγεία του πληθυσμού γενικότερα. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει μια ταχεία και σημαντική αύξηση του κόστους παροχής υπηρεσιών και προϊόντων υγείας κυρίως λόγω των εξελίξεων της ιατρικής επιστήμης, των προσδοκιών του κοινού και της δημογραφικής γήρανσης. Το εν λόγω φαινόμενο προκαλεί ένα έντονο πρόβλημα χρηματοδότησης. Επειδή οι πόροι που αποδίδονται για την οργάνωση και τη λειτουργία του συστήματος υγείας δεν είναι απεριόριστοι, είναι ευνόητο ότι η υπέρμετρη κατανάλωση των συγκεκριμένων πόρων από κάποιους ασθενείς περιορίζει τη χρήση των ίδιων πόρων από τους υπολοίπους. Γι αυτόν το λόγο, είναι αναγκαία η αναζήτηση της βέλτιστης κατανομής των υπαρχόντων πόρων, προκειμένου να υπάρξει ανταπόκριση στις ανάγκες για τη συγκράτηση των δαπανών. Οποιαδήποτε προσπάθεια επιμερισμού των πόρων πρέπει να διέπεται από την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης και από την ανάγκη για την προστασία του ασθενούς. Η συγκράτηση του κόστους μπορεί να επιτευχθεί μέσω αποφυγής της σπατάλης και περιορισμού της διαθεσιμότητας των διαδικασιών και των παρεμβάσεων που έχουν ελάχιστο ή αβέβαιο όφελος και ταυτόχρονα υψηλό κόστος. Γι αυτόν το λόγο χρησιμοποιούνται τα κριτήρια της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας. Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας βασίζεται στα ευρήματα της αποδεικτικής Ιατρικής, ενώ η αποδοτικότητα υπολογίζεται με οικονομικές αναλύσεις που συσχετίζουν το κόστος με το αποτέλεσμα. Οι πολιτικές υγείας εστιάζουν τόσο στη συμπεριφορά του κοινού όσο και στους κανόνες άσκησης της Ιατρικής. Μέσα σε αυτές τις σύγχρονες προκλήσεις, ο ρόλος του ιατρού είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την προστασία της υγείας του ασθενούς και την προαγωγή της δημόσιας υγείας. Copyright Athens Medical Society ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE: ISSN ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE 2011, 28(6): Χ. Μηλιώνης... Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Γενικό Νοσοκομείο Κορίνθου, Κόρινθος The practice of medicine in relation to the limitation of availability of financial resources Λέξεις ευρετηρίου Ιατρική ηθική Oικονομικά της υγείας Πολιτική υγείας Abstract at the end of the article Υποβλήθηκε Εγκρίθηκε ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αποτελεί γενική πεποίθηση ότι το ιατρικό λειτούργημα πρέπει να ασκείται με τέτοιον τρόπο, ώστε να προστατεύει την υγεία του κάθε ασθενούς ατομικά και να διαφυλάσσει την ακεραιότητα της σχέσης του ιατρού με τον ασθενή του. Παράλληλα, η ιατρική επιστήμη οφείλει να δρα με γνώμονα την προστασία και την προαγωγή της δημόσιας υγείας, δηλαδή της υγείας του κοινωνικού συνόλου γενικά. Τις τελευταίες 3 4 δεκαετίες παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση του κόστους παροχής υπηρεσιών και προϊόντων υγείας, η οποία οφείλεται κυρίως στις σύγχρονες εξελίξεις της ιατρικής επιστήμης και της τεχνολογίας, καθώς και στις συνεχώς αυξανόμενες δυνατότητες διάγνωσης και θεραπείας σε ολοένα και ευρύτερο φάσμα νοσημάτων, τη δημογραφική γήρανση και τις αυξημένες προσδοκίες του πληθυσμού λόγω της ανόδου του πολιτισμικού επιπέδου της κοινωνίας και της αυξημένης δυνατότητας πρόσβασης στις υπηρεσίες και στα προϊόντα υγείας. Το αποτέλεσμα είναι να προκύπτει επιτακτικά η ανάγκη για ορθολογική κατανομή των δαπανών στο συγκεκριμένο τομέα, αφού καθίσταται αβέβαιη η ικανότητα των συστημάτων υγείας να καλύψουν αυτή την ανάγκη για αυξημένη χρηματοδότηση. 1 Στην Ελλάδα, το ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) που αποδίδεται σήμερα στις δαπάνες υγείας έχει ήδη φθάσει σταδιακά το 9,6% (8,6% το 1995, 4,7% το 1970). Πρόκειται για ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση και σε απόλυτο αριθμό χρημάτων, αφού το ίδιο το ΑΕΠ έχει αυξηθεί σημαντικά όλα αυτά τα χρόνια.

2 738 Χ. ΜΗΛΙΩΝΗΣ Εδώ και αρκετό καιρό, μια από τις κύριες ανησυχίες των ειδικών που ασχολούνται με τη Βιοηθική αποτελεί ο καθορισμός των παραμέτρων με τις οποίες ο ιατρός δεν θα επηρεάζεται από οικονομικούς περιορισμούς στην προσπάθειά του να εξυπηρετήσει τους ασθενείς και την κοινωνία, και παράλληλα θα εξασφαλίζεται η επιβίωση του συστήματος υγείας μέσα στις συνθήκες των αυξημένων απαιτήσεων χρηματοδότησης. Ο σωστός συντονισμός των πόρων υγείας και η υποχρεωτική χρήση κατευθυντήριων οδηγιών φροντίδας αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες σύγχρονες προκλήσεις των επαγγελματιών παροχής ιατρικής φροντίδας και των ανθρώπων που διαμορφώνουν τις πολιτικές υγείας. Στόχος του παρόντος άρθρου είναι να αποτελέσει μια πηγή προβληματισμού για τον αναγνώστη σχετικά με την άσκηση της Ιατρικής μέσα στις σύγχρονες οικονομικές απαιτήσεις. Αναφέρεται σε θέματα διαχείρισης των πόρων και στην ανάπτυξη πολιτικών και πρακτικών στον τομέα υγείας, ενώ εξετάζει το ρόλο του ιατρού στην ισορροπία της δράσης του ανάμεσα στο ατομικό συμφέρον του ασθενούς του και το γενικότερο καλό της κοινωνίας. Δεν προσπαθεί ούτε να καθοδηγήσει ούτε να υποκαταστήσει τις ατομικές ηθικές κρίσεις και απόψεις. Άλλωστε, η προσωπική πεποίθηση του κάθε ιατρού διαμορφώνεται συνεχώς μέσα από καθημερινά ερεθίσματα. 2. ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ Τα διάφορα συστήματα παροχής φροντίδας υγείας μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις βασικές κατηγορίες, 2,3 ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησης του συστήματος, τη λειτουργική σύνδεση των ασθενών-χρηστών και των υπηρεσιών περίθαλψης, καθώς και το φάσμα της δυνατότητας παροχών στον πληθυσμό. Τα πρότυπα συστήματα αυτών των κατηγοριών είναι τα εξής: Το υπόδειγμα Beveridge, το οποίο βασίζεται στον κρατικό έλεγχο και τη λειτουργία ενός εθνικού συστήματος υγείας Το υπόδειγμα Bismark, που εξαρτάται από την ύπαρξη ενός κοινωνικού-ασφαλιστικού συστήματος Το φιλελεύθερο υπόδειγμα, το οποίο στηρίζεται στους κανόνες λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς. Στο πρότυπο Beveridge, η χρηματοδότηση του συστήματος υγείας πραγματοποιείται από τον κρατικό προϋπολογισμό ενώ η υγειονομική κάλυψη του πληθυσμού είναι πλήρης και καθολική. Στο μοντέλο Bismark, υπάρχει ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, η χρηματοδότηση του οποίου προέρχεται από τις εισφορές των εργοδοτών και των εργαζομένων. Το σύστημα αυτό είναι υπεύθυνο για την κάλυψη των δαπανών των ασφαλισμένων κατά τη χρήση των υπηρεσιών και την κατανάλωση των προϊόντων υγείας. Στη συγκεκριμένη κατηγορία, η ασφαλιστική κάλυψη έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα για το σύνολο των εργαζομένων. Τέλος, στο φιλελεύθερο σύστημα η χρηματοδότηση προέρχεται από τις συνδρομές των ενδιαφερομένων πολιτών προς τους ιδιωτικούς ασφαλιστικούς φορείς ή απ ευθείας από ιδιωτικές, ατομικές και οικογενειακές, δαπάνες. Η ζήτηση και η προσφορά των υπηρεσιών και των προϊόντων υγείας διαμορφώνουν τα οικονομικά μεγέθη. Με βάση τα παραπάνω, το ελληνικό σύστημα υγείας θεωρείται ότι είναι ένα «μεικτό» σύστημα. Οι υπηρεσίας υγείας στην Ελλάδα διακρίνονται σε υπηρεσίες ανοικτής (πρωτοβάθμιας) περίθαλψης και υπηρεσίες νοσοκομειακής (δευτεροβάθμιας ή τριτοβάθμιας) περίθαλψης. Στους προμηθευτές των υπηρεσιών υγείας περιλαμβάνεται ο δημόσιος τομέας (κρατικά νοσοκομεία, κέντρα υγείας και περιφερειακά ιατρεία, πολυϊατρεία ασφαλιστικών οργανισμών, δημοτικά ιατρεία κ.λπ.) και η ιδιωτική πρωτοβουλία (ιδιωτικά νοσοκομεία και ιδιωτικές κλινικές, διαγνωστικά εργαστήρια, ελεύθεροι επαγγελματίες ιατροί κ.λπ.). 4 Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών και των προϊόντων υγείας γίνεται αφ ενός από τον κρατικό προϋπολογισμό και τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης (κατά 61% περίπου) και αφ ετέρου από ιδιωτικά έξοδα (περίπου κατά 39%). 5 Το ζήτημα σχετικά με τη θεμελίωση μιας ιδανικής δομής και λειτουργίας του συστήματος υγείας υπάρχει στο προσκήνιο δημόσιων διαβουλεύσεων και συζητήσεων εδώ και αρκετές δεκαετίες, αφού στο μυαλό των ανθρώπων η εύρεση του σωστού τρόπου παροχής φροντίδας υγείας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την απόκτηση ατομικής και κοινωνικής ευημερίας. Εν τούτοις, δεν υπάρχει απόλυτα ιδανικό πρότυπο συστήματος υγείας παρά τους υποστηρικτές του ενός ή του άλλου μοντέλου. Το κατάλληλο σύστημα υγείας είναι αυτό που ανταποκρίνεται στον ηθικό προσανατολισμό της εκάστοτε κοινωνίας. Για παράδειγμα, το εθνικό σύστημα υγείας αρμόζει σε μια κοινωνία η οποία θέτει την ισότητα ως πρώτιστο στόχο, ενώ το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης είναι χαρακτηριστικό των κοινωνιών στις οποίες η πρόνοια διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Τέλος, στο φιλελεύθερο σύστημα υγείας η κοινωνία θέτει ως προτεραιότητα την ανεξαρτησία του ατόμου. Πάντως, αυτό που είναι βέβαιο αφορά στο γεγονός ότι η αποδοτική λειτουργία οποιουδήποτε συστήματος υγείας εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα των υπαρχόντων πόρων, χωρίς τους οποίους η αποτελεσματικότητά του τίθεται σε κίνδυνο. 6

3 ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Ο ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ Στον τομέα της παροχής ιατρικής φροντίδας, ο επιμερισμός των πόρων είναι η κατανομή των αγαθών και των υπηρεσιών υγείας στο κοινό. Σε ένα σύστημα υγείας παρόμοιο με το ελληνικό, η συγκεκριμένη κατανομή μπορεί να διακριθεί σε τρία κυρίως επίπεδα. Στο ανώτατο επίπεδο, ο επιμερισμός των πόρων πραγματοποιείται από την κυβέρνηση και αφορά στο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος που αφιερώνεται στον τομέα της υγείας και σε άλλους παρεμφερείς κλάδους. Σε μέσο επίπεδο, η διαδικασία της κατανομής επιτελείται σε διάφορες βαθμίδες από κεντρικές κρατικές δομές, δηλαδή στην ελληνική πραγματικότητα κυρίως από τα αρμόδια υπουργεία, τις διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων και άλλες υπηρεσίες παροχής υγείας, τις περιφερειακές διοικητικές δομές, όπως είναι οι υγειονομικές περιφέρειες στο ελληνικό σύστημα υγείας, καθώς και τις διοικήσεις των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Τέλος, ο επιμερισμός των πόρων στο κατώτερο επίπεδο εφαρμόζεται σε άμεση σχέση με τον κάθε ασθενή ατομικά, κυρίως από τον ίδιο τον ιατρό ή από μικρή ομάδα ιατρών. Ο ορθός επιμερισμός των διαθέσιμων πόρων είναι εξαιρετικά σημαντικός για τη λειτουργία του υγειονομικού συστήματος της πολιτείας. Οι διαρκώς αυξανόμενες προσδοκίες του κοινού, καθώς και η συνεχής επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη της Ιατρικής πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία με τις δαπανηρές σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους και τους στενά καθορισμένους προϋπολογισμούς. Εφ όσον μια κοινωνία επιτρέπει την άνευ όρων πρόσβαση στην παροχή φροντίδας υγείας και αν οι ιατροί προσφέρουν στους ασθενείς τους όλες τις διαθέσιμες παρεμβάσεις, τότε το κόστος των υπηρεσιών υγείας θα ήταν δυσβάστακτα υψηλό για τους πολίτες είτε συμμετέχουν στη χρηματοδότηση ως φορολογούμενοι είτε ως ασφαλισμένοι είτε ως ιδιώτες καταναλωτές. Ωστόσο, η υιοθέτηση διαδικασιών που προσβλέπουν στην ορθολογική κατανομή των δαπανών πρέπει να έχει ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό. Δηλαδή, οποιοιδήποτε περιορισμοί στην κατανάλωση ιατρικών αγαθών και τη χρήση υπηρεσιών από τον ασθενή ατομικά πρέπει να εξυπηρετεί την καλύτερη περίθαλψη του κοινωνικού συνόλου και όχι τη στείρα εξοικονόμηση πόρων. 4. ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟΗΘΙΚΗ Σύμφωνα με τον ελληνικό Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας, «ο ιατρός, κατά την άσκηση της Ιατρικής, ενεργεί με πλήρη ελευθερία, στο πλαίσιο των γενικά αποδεκτών κανόνων και μεθόδων της ιατρικής επιστήμης, όπως αυτοί διαμορφώνονται με βάση τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης σύγχρονης επιστημονικής έρευνας. Έχει δικαίωμα για την επιλογή μεθόδου θεραπείας, την οποία θεωρεί ότι υπερτερεί σημαντικά έναντι άλλης, για το συγκεκριμένο ασθενή, με βάση τους σύγχρονους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, ενώ παραλείπει τη χρήση μεθόδων που δεν έχουν επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση». 7 Με άλλα λόγια, ο ιατρός λειτουργεί γενικά χωρίς δεσμεύσεις, αλλά κάτω από ένα δεοντολογικά βασικό επαγγελματικό και επιστημονικό καθήκον που τον υποχρεώνει να επιλέξει τον καταλληλότερο τρόπο υπεράσπισης της υγείας του κάθε ασθενούς του ατομικά. Ωστόσο, δημιουργείται ένα γενικότερο πρόβλημα διαχείρισης του κόστους της εν λόγω προσταγής, αφού είναι προφανές ότι οι διαθέσιμοι πόροι για τη δημόσια και την κοινωνική παροχή φροντίδας υγείας στο κοινό δεν είναι ανεξάντλητοι. Αυτό σημαίνει ότι είναι ανέφικτο για τους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας του δημόσιου τομέα και των ασφαλιστικών οργανισμών να προσφέρουν απεριόριστα κάθε τεχνολογικά δυνατή ιατρική αντιμετώπιση σε όλους τους ασθενείς, οι οποίοι ενδεχομένως θα ωφελούνταν από αυτή. Ίσως, γι αυτόν το λόγο ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας ορίζει ότι «ο ιατρός πρέπει να προάγει την ίση πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και την ίση κατανομή των πόρων. Επίσης, οφείλει να αποφεύγει τη διακριτική μεταχείριση που προκύπτει από εκπαιδευτικές, νομικές, οικονομικές, κοινωνικές και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις». 8 Μέσα από αυτές τις υποχρεώσεις προκύπτει ένα από τα σημαντικότερα ηθικά ζητήματα της σύγχρονης Ιατρικής. Πώς μπορεί ο ιατρός να εκπληρώσει τη νομική και την ηθική υποχρέωσή του να πράξει χωρίς δεσμεύσεις το καλύτερο δυνατό προς όφελος του κάθε ασθενούς ατομικά, ενώ, παράλληλα, να είναι υπεύθυνος για το σωστό επιμερισμό των συγκεκριμένων πόρων που είναι διαθέσιμοι για την υγεία του κοινωνικού συνόλου γενικά; Είναι προφανές ότι η υπέρμετρη κατανάλωση των υγειονομικών πόρων (ανθρώπινων, υλικοτεχνικών, οικονομικών) από κάποιους ασθενείς περιορίζει τη χρήση των ίδιων πόρων από τους υπολοίπους. Ωστόσο, αν γίνει αποδεκτή η εισαγωγή κριτηρίων εκτός από την ανάγκη του ασθενούς για την εφαρμογή διαγνωστικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων, υπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης συμβιβασμών όσον αφορά στο επίπεδο της υγείας του κάθε πολίτη ατομικά. Δεν υπάρχει προφανής απάντηση στο παραπάνω πρόβλημα, γιατί η διαλογή των ιατρικών υπηρεσιών και των αγαθών προϋποθέτει τη διενέργεια αξιολογικών συγκρίσεων μεταξύ διαφορετικών ασθενών με διαφορετικές καταστάσεις, οι οποίοι έχουν ανάγκη από διαφορετικές λύσεις. Επί πλέον, είναι εξαιρετικά δυσχερής και ίσως ανήθικη η σύγκριση της υγείας και της ποιότητας ζωής με οικονομικές μονάδες μέτρησης. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο, αν αναλογιστεί κάποιος ότι οποιαδήποτε παρέμβαση πρέπει

4 740 Χ. ΜΗΛΙΩΝΗΣ να εφαρμόζεται με μακροπρόθεσμο προγραμματισμό. Για παράδειγμα, η απελευθέρωση πόρων για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης (π.χ. ενημερωτικές εκστρατείες, λειτουργία εξειδικευμένων ιατρείων, ασφαλιστική κάλυψη της χορήγησης αντιυπερτασικών φαρμάκων κ.λπ.) μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση δαπανών για τη νοσηλεία και την αποκατάσταση ασθενών με εγκεφαλικά επεισόδια. Κατά συνέπεια, η διαμόρφωση σταθερών απόψεων πάνω στο θέμα είναι μάλλον ανέφικτη. Όπως έγινε αντιληπτό από το άρθρο 4 του ελληνικού Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (νόμος 3418/2005), προβλέπεται ότι ο ιατρός οφείλει να αποφεύγει τη διακριτική μεταχείριση που προκύπτει από εκπαιδευτικές, νομικές, οικονομικές, κοινωνικές και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις. Ανάλογες προβλέψεις υπάρχουν και στους νομικούς κανόνες ιατρικής δεοντολογίας των περισσοτέρων κρατών. Ωστόσο, δεν είναι σαφές τι συμβαίνει στην περίπτωση κατά την οποία αυτές οι παράμετροι σχετίζονται με την πρόγνωση και, κατά συνέπεια, το αναμενόμενο όφελος και την αποτελεσματικότητα μιας παρέμβασης. Κατά συνέπεια, δεν είναι σαφές το δικαίωμα του ιατρού να κατανείμει άνισα τους πόρους σε περίπτωση όπου οι παραπάνω διαφοροποιήσεις προκαλούν διαφορετικό αντίκτυπο. Η ηθική του επιμερισμού των πόρων πρέπει να ανταποκρίνεται στην έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης και στο ιερό καθήκον του ιατρού για την προστασία του ασθενούς. Η αλληλοεξάρτηση μεταξύ της παροχής ιατρικής φροντίδας και της διαθεσιμότητας πόρων είναι πρακτικά αναπόφευκτη. Ωστόσο, ο βαθμός στον οποίο το ιατρικό λειτούργημα πρέπει να επηρεάζεται από τη δυνατότητα οικονομικής υποστήριξης αποτελεί ένα αμφιλεγόμενο θέμα. Αφ ενός, υπάρχει η άποψη ότι ο ιατρός οφείλει να προσφέρει στον ασθενή οποιαδήποτε ωφέλιμη δυνατότητα, χωρίς να επηρεάζεται από το οικονομικό κόστος ή από άλλες κοινωνικές επιφυλάξεις. Αφ ετέρου, άλλοι υποστηρίζουν ότι η υποχρέωση του ιατρού απέναντι στον ασθενή δεν μπορεί πλέον να είναι μονοσήμαντη, αλλά πρέπει να διέπεται από μια δυναμική ισορροπία μεταξύ της αφοσίωσης στο καθήκον και της εύλογης απαίτησης για ορθολογική κατανάλωση των πόρων, προκειμένου να ωφεληθούν και άλλοι ασθενείς, το κοινωνικό σύνολο, ακόμη και ο ίδιος ο ιατρός. 9 Βρίσκεται μέσα στην αριστοτελική φιλοσοφία, καθώς και στη χριστιανική πεποίθηση ότι όλοι οι ασθενείς πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ίσοι. Οποιαδήποτε δυνητικά άνιση αντιμετώπιση πρέπει να βασίζεται σε διαφορές, το περιεχόμενο των οποίων εξαρτάται από ηθικές παραμέτρους, όπως είναι η αναγκαιότητα της χρήσης των πόρων (π.χ. η αντιμετώπιση του κινδύνου του θανάτου ή της σοβαρής βλάβης της υγείας) και το δυνητικό όφελος από αυτή τη χρήση (π.χ. η τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα της παρέμβασης). Για παράδειγμα, είναι σχεδόν καθολικά παραδεκτό ότι η διαθεσιμότητα ενός κρεβατιού στη μονάδα εντατικής θεραπείας είναι προτιμότερο να καλυφθεί από έναν ασθενή με μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης, η παραμονή του οποίου εκτός μονάδας συνεπάγεται άμεσο κίνδυνο για τη ζωή του. Είναι λογικό ότι ο περιορισμός του κόστους μπορεί να επιτευχθεί με την περιστολή των άσκοπων εξόδων, η οποία τελεσφορείται με την εκλογίκευση των διοικητικών εξόδων και τη βελτίωση της οικονομικής διαχείρισης των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας. Ωστόσο, η αποφυγή της σπατάλης μπορεί να εξοικονομήσει πόρους έως ένα βαθμό. Ακόμη κι αν επιτευχθεί κάτι τέτοιο, ο περιορισμός των πόρων θα συνεχίσει να υπονομεύει την ικανότητα της πολιτείας να προσφέρει τη δυνατότητα απεριόριστης χρήσης των υπηρεσιών υγείας. 10 Γι αυτόν το λόγο, απαιτείται περαιτέρω έλεγχος των δαπανών με τη λήψη μέτρων οικονομικής αποτροπής που αποσκοπούν στον περιορισμό της διαθεσιμότητας διαδικασιών και παρεμβάσεων οι οποίες προσφέρουν ελάχιστο ή αβέβαιο όφελος, ενώ ταυτόχρονα η εφαρμογή τους μπορεί να χαρακτηρίζεται από υψηλό κόστος. Παρ όλο που οι οργανισμοί παροχής ιατρικής περίθαλψης δεν στοχεύουν στο οικονομικό κέρδος, τουλάχιστον στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο προγραμματισμός της λειτουργίας τους εκτελείται με βάση ένα συγκεκριμένο προϋπολογισμό. Κατά συνέπεια, η χρήση μιας δυνατότητας από έναν ασθενή θα δημιουργήσει ένα κόστος, το οποίο είτε θα επηρεάσει τη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών σε άλλους ασθενείς είτε θα επιβαρύνει τις δαπάνες υγείας. Το πρόβλημα αφορά στην πολιτεία, η οποία πρέπει να ενσωματώσει στις πολιτικές της τη χρήση ολοένα και πιο δαπανηρών διαγνωστικών και θεραπευτικών διεργασιών, οι οποίες αποτελούν πλέον την ενδεδειγμένη αντιμετώπιση για μια σειρά νοσημάτων (π.χ. χρήση της λαπαροσκοπικής και πολύ περισσότερο της ρομποτικής χειρουργικής για την αντιμετώπιση χειρουργικών παθήσεων). Πάντως, με κανένα τρόπο δεν μπορεί να θεωρηθεί ο θεράπων ιατρός «ανήθικος», επειδή λόγω οικονομικών περιορισμών δεν διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό, προκειμένου να εφαρμόσει όλες τις υπάρχουσες δυνατότητες της τεχνολογίας, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τους ιατρούς στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η καθημερινή κλινική πρακτική περιλαμβάνει αναπόφευκτα τη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με τις παραμέτρους του ιατρικού οφέλους και του οικονομικού κόστους. Είναι σίγουρα αντιδεοντολογική και μάλλον ανήθικη η παροχή περιττής και άσκοπης ιατρικής φροντίδας, ιδιαίτερα όταν αυτή μπορεί να γίνει επιζήμια για το κόστος λειτουργίας

5 ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 741 του συστήματος και κατ επέκταση για τη δημόσια υγεία. Για τη διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων έχει προταθεί η εισαγωγή των κριτηρίων της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας. 11,12 Οι δύο έννοιες συχνά συγχέονται μεταξύ τους. Ο όρος της αποδοτικότητας ενδιαφέρει τις υπηρεσίες υγείας και αναφέρεται στη βέλτιστη εφαρμογή των διαγνωστικών και των θεραπευτικών παρεμβάσεων σε κατάλληλο τόπο και χρόνο και κυρίως με το σωστό τρόπο. Από την άλλη πλευρά, η ιατρική επιστήμη ενδιαφέρεται για την αποτελεσματικότητα, δηλαδή για την εφαρμογή των παρεμβάσεων οι οποίες έχουν θετικό αντίκτυπο στην υγεία των ασθενών. 13,14 Η αποτελεσματικότητα των ιατρικών παρεμβάσεων τεκμηριώνεται με τις διαδικασίες της αποδεικτικής Ιατρικής, ενώ για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των διαγνωστικών και των θεραπευτικών παρεμβάσεων που παρέχονται από το σύστημα υγείας χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι Σε αυτές, τα πορίσματα των αναλύσεων εκφράζονται συνήθως με ένα κλάσμα, ο αριθμητής του οποίου είναι το οικονομικό κόστος, ενώ ο παρονομαστής εξαρτάται από το σκοπό και το αποτέλεσμα της ιατρικής παρέμβασης. Ανάλυση κόστους-ελαχιστοποίησης: Η συγκεκριμένη τεχνική χρησιμοποιείται για να αξιολογήσει παρεμβάσεις οι οποίες έχει αποδειχθεί ότι έχουν ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα και κατά συνέπεια η εν λόγω μέθοδος εστιάζει μόνο πάνω στο θέμα του κόστους. Η φθηνότερη επιλογή είναι τελικά αυτή που προτιμάται. Ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας: Η ανάλυση αυτή χρησιμοποιείται για τη σύγκριση παρεμβάσεων οι οποίες έχουν τον ίδιο αντικειμενικό σκοπό. Εκφράζει το κόστος της παρέμβασης που απαιτείται για συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Ανάλυση κόστους-χρησιμότητας: Η εν λόγω μέθοδος εφαρμόζεται για να αξιολογήσει παρεμβάσεις που προκαλούν διαφορετικά αποτελέσματα. Για το σκοπό αυτόν, τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων μετατρέπονται σε όρους μιας κοινής μονάδας μέτρησης και η ανάλυση αυτού του είδους εκφράζει το κόστος κάθε παρέμβασης που απαιτείται για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης μονάδας μέτρησης. Ο συχνότερα χρησιμοποιούμενος δείκτης της ανάλυσης κόστους-χρησιμότητας είναι τα «ποιοτικώς προσαρμοσμένα έτη ζωής» (quality-adjusted life years, QALYs). Το μέγεθος αυτό εκφράζει τη διάρκεια ζωής ενός ατόμου, σταθμισμένη με την ποιότητα ζωής του. Ανάλυση κόστους-οφέλους: Στην παρούσα περίπτωση, τόσο το κόστος όσο και το αποτέλεσμα της παρέμβασης αποδίδονται με οικονομικούς όρους. Εκφράζει το ποσό, το οποίο δαπανάται σε κάθε παρέμβαση ανά νομισματική μονάδα που εξοικονομείται από τη συγκεκριμένη παρέμβαση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αναφερόμενες αναλύσεις αφορούν κυρίως στους ανθρώπους που διαμορφώνουν τις πολιτικές υγείας σχετικά με την κατανομή των διαθέσιμων πόρων, καθώς και τους διοικητικούς οργανισμούς που εφαρμόζουν τις συγκεκριμένες πολιτικές. Με την εφαρμογή των παραπάνω μεθόδων, ιδιαίτερα των αναλύσεων κόστους-αποτελεσματικότητας και κόστους-χρησιμότητας, δημιουργείται το δεοντολογικό και βιοηθικό έρεισμα, με το οποίο μπορεί να δικαιολογηθεί η κατανομή των πόρων ανάλογα με τις ανάγκες του συστήματος υγείας. Τα πορίσματα που προκύπτουν από αυτές τις οικονομικές αναλύσεις οδηγούν στη λήψη αποφάσεων σε κυβερνητικό-πολιτικό, διοικητικό και κλινικό επίπεδο. 5. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Είναι γεγονός ότι η πρόοδος της δαπανηρής βιοϊατρικής τεχνολογίας είναι αναπόφευκτη και σχεδόν καθολικά αποδεκτή. Καθώς λοιπόν το κόστος παροχής ιατρικής φροντίδας αυξάνεται, πρέπει να διαμορφωθούν πιο συνειδητές πολιτικές υγείας για τον εξορθολογισμό των δαπανών, πάντα με γνώμονα τα ταυτόχρονα συμφέροντα του πολίτη και της κοινωνίας. Η μεταβίβαση ορισμένων δαπανών του δημοσίου στους ιδιώτες είναι μια πολιτική απόπειρα, η οποία από τη μια πλευρά μπορεί να επιλύσει κάποια οικονομικά προβλήματα σε περιπτώσεις μη επειγόντων περιστατικών, από την άλλη όμως δεν μειώνει πραγματικά το κόστος και, παράλληλα, επιδρά ανασταλτικά στο δικαίωμα της ισότητας στην πρόσβαση των υπηρεσιών ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες στρατηγικές σχεδιασμού. 19,20 Κάποιες από αυτές προσπαθούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των ίδιων των χρηστών των υπηρεσιών υγείας, δηλαδή του κοινού. Τέτοια προγράμματα ενθαρρύνουν τους ασθενείς να αναζητήσουν υγειονομική φροντίδα σε πρωιμότερο στάδιο, όταν είναι ακόμη δυνατή η αποτροπή της εξέλιξης της νόσου. Για το σκοπό αυτόν μπορεί να εφαρμοστεί μια σειρά προληπτικών μέτρων για την προστασία και την προαγωγή της υγείας του πληθυσμού (π.χ. αντικαπνισματικές πολιτικές, εκστρατείες διάδοσης της υγιεινής διατροφής, ενημέρωση για τις βλαπτικές συνέπειες του ήλιου, δοκιμασίες διαλογής για διάφορες νόσους στο γενικό πληθυσμό κ.λπ.). Επί πλέον, είναι αναγκαία η περαιτέρω ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η επίτευξη αυτού του στόχου έχει διττό όφελος, αφού αφ ενός μπορεί

6 742 Χ. ΜΗΛΙΩΝΗΣ να περιορίσει τις περιττές δαπάνες του συστήματος υγείας και αφ ετέρου να συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση του επιπέδου υγείας του κοινού. Επιπρόσθετα, ο προγραμματισμός υγείας έχει τη δυνατότητα να παρέμβει με αρκετούς τρόπους στους κανόνες άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος, προκειμένου να μειωθεί το οικονομικό κόστος. Συγκεκριμένα, η ερευνητική επιστημονική κοινότητα μπορεί να καθορίσει ειδικούς διαγνωστικούς και θεραπευτικούς αλγόριθμους, καθώς και κατευθυντήριες οδηγίες για την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών, πάντα ακολουθώντας τα ευρήματα της αποδεικτικής Ιατρικής και των οικονομικών αναλύσεων. Δηλαδή, θα μπορούσε να ασκηθεί η ιατρική πράξη by the book, όπως αναφέρεται στη διεθνή, κυρίως την αμερικανική, πρακτική. Εν τούτοις, είναι φυσικό ότι τέτοιου είδους πολιτικές συχνά περιορίζουν την ευχέρεια του ιατρικού προσωπικού να παραγγείλει συγκεκριμένες διαγνωστικές εξετάσεις ή να εκτελέσει ορισμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις και όχι σπάνια έρχονται αντιμέτωπες με τον ιατρικό επαγγελματισμό και τη θεραπευτική διαδικασία. Επί πλέον, μπορούν να παρεμποδίσουν την εξατομικευμένη προσέγγιση του κάθε ασθενούς. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο κατά το οποίο ο ιατρός προσπαθεί να χειραγωγήσει το σύστημα, προκειμένου να επιτύχει την υγειονομική κάλυψη των παρεμβάσεων στον ασθενή, ή προτείνει στον ασθενή διαδικασίες με ιδιωτική οικονομική κάλυψη. 21 Γι αυτόν το λόγο, οι εφαρμοζόμενοι κατευθυντήριοι κανόνες πρέπει να προβλέπουν λύσεις που να ανταποκρίνονται στις διαφορετικές κάθε φορά επικρατούσες συνθήκες και τις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε ασθενούς. Άλλοι τρόποι ορθολογικής χρήσης των πόρων περιλαμβάνουν το συντονισμό μεταξύ των φορέων παροχής ιατρικής φροντίδας, την εισαγωγή ελεγκτικών μηχανισμών για την ανίχνευση των υπέρμετρων εξόδων, αλλά και τη διαφύλαξη της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. Γενικά, οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στην αιτιολογική αντιμετώπιση του προβλήματος της διαχείρισης του κόστους. Σε ένα συμπόσιο που διεξήχθη το 1997 στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ για τον εορτασμό της 150ής επετείου από την ίδρυση του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου αναφέρθηκε ότι η σημερινή κατάσταση των ιατρών στον τομέα υγείας ομοιάζει με την προσπάθεια κάποιων διασωστών, οι οποίοι βρίσκονται στην όχθη ενός ποταμού και σώζουν άτομα που κινδυνεύουν να πνιγούν, ενώ την ίδια στιγμή μερικά μέτρα πιο πάνω άνθρωποι πέφτουν συνεχώς μέσα στο νερό. 22 Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τρόπος παροχής της περίθαλψης δεν αφορά μόνο στις υπηρεσίες του κράτους αλλά επηρεάζει ολόκληρη την κοινότητα. Γι αυτόν το λόγο, όλοι οι σχεδιασμοί των πολιτικών υγείας πρέπει να τίθενται υπό δημόσια διαβούλευση, στην οποία όλοι οι αρμόδιοι κοινωνικοί φορείς θα εκφράζουν τις απόψεις τους. Επί πλέον, το κοινό έχει το δικαίωμα να γνωρίζει τη διαθεσιμότητα των πόρων για την υγεία και την κατανομή τους μέσα στο σύστημα. Η παραπάνω διαδικασία πρέπει να είναι μια συνεχιζόμενη προσπάθεια, η οποία προϋποθέτει πολιτική και κοινωνική βούληση, καθώς και αμοιβαίες αποφάσεις μέσα από ανοικτό διάλογο με ισοδύναμους όρους συμμετοχής Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, ο καταναλωτής γνωρίζει πλήρως την ποιότητα και την ποσότητα των υπηρεσιών και των προϊόντων που χρειάζεται να αγοράσει για να καλύψει τις ανάγκες του. Ωστόσο, η χρήση των υπηρεσιών ιατρικής φροντίδας και η κατανάλωση των αγαθών υγείας έχουν μια σημαντική ιδιαιτερότητα σε σχέση με την αγορά άλλων υπηρεσιών και προϊόντων. Στην περίπτωση της υγείας, υπάρχει άνιση γνώση και πληροφόρηση μεταξύ του προμηθευτή της υπηρεσίας ή του αγαθού (π.χ. νοσοκομείο, διαγνωστικό εργαστήριο, φαρμακευτική εταιρεία κ.λπ.) και του καταναλωτή, δηλαδή του ασθενούς. Αυτό σημαίνει ότι ο καταναλωτής-ασθενής, λόγω έλλειψης ειδικών γνώσεων, δεν είναι σε θέση να γνωρίζει ποια «προϊόντα» υγείας χρειάζεται, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με ένα άτομο που επιθυμεί να αγοράσει τρόφιμα ή ενδύματα και γνωρίζει ακριβώς την ποσότητα και την ποιότητα των αγορών που θα ικανοποιήσουν τις ανάγκες του. Η εξισορρόπηση της συγκεκριμένης ασύμμετρης σχέσης επιτυγχάνεται με τη μεσολάβηση του ιατρού. 24 Συγκεκριμένα, ο ασθενής και ο ιατρός συνδέονται με μια σχέση «εντολέα και εντολοδόχου», 25 μέσα από την οποία ο ιατρός-εντολοδόχος αντιπροσωπεύει τον ασθενή-εντολέα και τον αντικαθιστά στη λήψη αποφάσεων για τη χρήση υπηρεσιών και την κατανάλωση αγαθών υγείας. Βασική προϋπόθεση της σχετικής αλληλοεξάρτησης είναι η εμπιστοσύνη του ασθενούς προς το πρόσωπο του ιατρού, καθώς και το αυξημένο αίσθημα ευθύνης του ιατρού για την προστασία της υγείας του ασθενούς. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του ιατρού της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο οποίος καλείται να διαχειριστεί πρώτος τα προβλήματα του πληθυσμού. Ο στόχος του ιατρού πρέπει να είναι η παροχή της καλύτερης δυνατής φροντίδας υγείας μέσα στα όρια που επιτάσσονται από τις δυνατότητες του συστήματος υγείας γενικά και των εκάστοτε υπαρχουσών καταστάσεων στο νοσοκομείο, το τμήμα ή το ιατρείο. Μπορούμε να σταχυολογήσουμε τις παρακάτω κατευθυντήριες οδηγίες, οι οποίες πιθανόν να αποβούν χρήσιμες σε πρακτικά διλήμματα στην καθημερινή κλινική πράξη

7 ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 743 Κάθε εφαρμοζόμενη ιατρική παρέμβαση πρέπει να είναι τεκμηριωμένα ωφέλιμη για τον ασθενή. Επιβάλλεται η ελαχιστοποίηση της χρήσης εξετάσεων και θεραπειών, οι οποίες είναι οριακά αποτελεσματικές, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουν το κόστος σε υπερβολικό βαθμό ή ενέχουν σοβαρούς κινδύνους από ανεπιθύμητες ενέργειες. Ο ιατρός οφείλει να αναζητά την καταλληλότερη διαγνωστική και θεραπευτική πράξη, προκειμένου να επιτευχθεί ο ίδιος στόχος με το λιγότερο δυνατό οικονομικό κόστος. Είναι θεμιτό ο ιατρός να υπερασπίζεται τα δικαιώματα του ασθενούς του, αλλά δεν πρέπει να χειραγωγεί το σύστημα, προκειμένου να επιτύχει μεροληπτική αντιμετώπιση προς όφελος του συγκεκριμένου ασθενούς σε βάρος άλλων. Η κατανομή των ανεπαρκών πόρων πρέπει να καθορίζεται από ηθικά και επιστημονικά κριτήρια, όπως είναι η αναγκαιότητα της παρέμβασης και η κλινική αποτελεσματικότητά της. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να πληροφορείται για τους περιορισμούς που θέτει το δυνητικό κόστος μιας παρέμβασης. Η συγκεκριμένη ενημέρωση πρέπει να εφαρμόζεται με ευαισθησία. Ο εξακοντισμός κατηγοριών κατά κυβερνητικών και διοικητικών δομών υποσκάπτει την εμπιστοσύνη του ασθενούς στο σύστημα υγείας και αυξάνει την αγωνία του. Η αναζήτηση λύσεων σε ανεπάρκειες του συστήματος μέσα από ανώτερες ιεραρχικά δομές (π.χ. διοίκηση του νοσοκομείου, υπουργείο υγείας) είναι επιτρεπτή και επιθυμητή. Ο ιατρός έχει την επιπρόσθετη υποχρέωση να μεριμνήσει για την υγεία του συνόλου των μελών της κοινωνίας και να διατηρήσει την εμπιστοσύνη που δείχνει η πολιτεία στο ρόλο τους. Είναι σαφές ότι βασική μέριμνα κάθε ιατρού οφείλει να είναι η διαφύλαξη της ακεραιότητας της σχέσης του με τον ασθενή, ανεξάρτητα από το υπάρχον σύστημα υγείας. Παράλληλα, ο ιατρός πρέπει να είναι ελεύθερος να λαμβάνει κλινικές αποφάσεις, τηρώντας όμως τις κατευθυντήριες οδηγίες των θεσμών και των πολιτικών υγείας. Εν τούτοις, είναι αναπόφευκτο ότι σε πολλές περιπτώσεις οι κανόνες και τα κριτήρια για τον επιμερισμό των πόρων θα είναι συζητήσιμοι και αμφισβητήσιμοι, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπείες μη ευρέως αποδεκτές. Ωστόσο, ο ιατρός είναι υποχρεωμένος να συστήνει ή να παρέχει φροντίδα, όταν κατά την επιστημονικά τεκμηριωμένη προσωπική του άποψη ο ασθενής πρόκειται να ωφεληθεί ουσιαστικά από αυτήν, χωρίς να λαμβάνει υπ όψη τη διαφύλαξη των πόρων του συστήματος. Επί πλέον, οι ιατροί οφείλουν να συμβάλλουν με την επιστημονική γνώση τους στην παροχή κάθε σχετικής πληροφορίας κατά τη διαμόρφωση των κανόνων της ιατρικής δεοντολογίας. 7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ιατρικής, η ποιότητα της ιατρικής περίθαλψης είναι ο βαθμός με τον οποίο οι υπηρεσίες υγείας αυξάνουν την πιθανότητα για επιθυμητά αποτελέσματα των ατόμων και των πληθυσμών, ενώ εξαρτάται από τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση. 30 Αν γίνει αποδεκτό ότι οι οικονομικοί πόροι δεν είναι απεριόριστοι, τότε απαιτούνται δύσκολες ή και επίπονες αποφάσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί η ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας. Οι αποφάσεις αυτές πρέπει να ληφθούν υπό το πρίσμα της ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας. Τόσο το σύστημα υγείας όσο και οι ίδιοι οι ιατροί οφείλουν να ενδιαφέρονται για το συμφέρον της υγείας των ασθενών τους. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μεριμνούν και για την υγεία ολόκληρου του πληθυσμού. Αν διασφαλιστεί η εφαρμογή κατάλληλων δεοντολογικών και ηθικών standards κατά την κατανομή των πόρων στο σύστημα υγείας, τότε η παροχή περίθαλψης μπορεί να προσφερθεί με επιτυχία.

8 744 Χ. ΜΗΛΙΩΝΗΣ ABSTRACT The practice of medicine in relation to the limitation of availability of financial resources C. MILIONIS School of Social Sciences, University of Peloponnese, Prefectural General Hospital of Corinth, Korinthos, Greece Archives of Hellenic Medicine 2011, 28(6): It is generally accepted that both the physician and the health system should aim to defend the health of each patient individually and protect the health of the population in general. Nowadays, however, the cost of supplying health services and products is undergoing significant and rapid increase, mainly due to developments in medical science, the expectations of the public and demographic ageing. This phenomenon causes intense financing problems. Since the resources allocated for the organization and operation of the health system are not unlimited, it is obvious that the immoderate consumption of these resources by certain patients limits their use by the rest of the population. For this reason, it is necessary to seek optimal distribution of the available resources in order to meet the needs for constriction of the expenses. Efforts directed towards optimal allocation of resources should be conditioned by the principles of social justice and the need for protection of the patient. Cost restraints can be achieved through the evasion of waste and restriction of those processes and interventions which are of minimal or uncertain benefit but high cost. To achieve this, the criteria of effectiveness and efficiency are used. The measurement of effectiveness is based on the findings of evidence-based medicine, while efficiency is calculated using economic analyses that relate the costs to the results. Health policies focus on both the behavior of the public and the rules of medical practice. In the face of these contemporary challenges the role of the physician is of particular importance for both the protection of the individual patient s health and the promotion of public health. Key words: Health economics, Health policy, Medical ethics Βιβλιογραφία 1. LAGOE R, ASPLING DL, WESTERT GP. Current and future developments in managed care in the United States and implications for Europe. Health Res Policy Syst 2005, 3:4 2. ΥΦΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΝ. Τα οικονομικά της υγείας θεωρία και πολιτική. 2η έκδοση. Εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα, 2006: ΣΟΥΛΗΣ Σ. Οικονομική της υγείας. 2η έκδοση. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1999: ΜΠΑΡΔΗΣ Β. Περιφερειακή ανάπτυξη και αποκεντρωτική διοίκηση των συστημάτων υγείας. Στο: Σουλιώτης ΚΝ (Eπιμ.) Πολιτική και οικονομία της υγείας: Στρατηγικός σχεδιασμός, οργάνωση και διοίκηση, οικονομική λειτουργία, τομεακές πολιτικές. 2η έκδοση. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2007: WORLD HEALTH ORGANIZATION. WHO estimates for country national health account (NHA) data: Greece, KLUGE EH. Comparing health care systems: Outcomes, ethical principles, and social values. MedGenMed 2007, 9:29 7. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Ηθική και επιστημονική ανεξαρτησία του ιατρού. Στο: Νόμος υπ αριθ. 3418: Κώδικας ιατρικής δεοντολογίας. ΦΕΚ, αρ. 287, άρθρο 3, παράγραφος : ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Εξασφάλιση ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Στο: Νόμος υπ αριθ. 3418: Κώδικας ιατρικής δεοντολογίας. ΦΕΚ, αρ. 287, άρθρο 4, παράγραφος : ALEXANDER GC, HALL MA, LANTOS JD. Rethinking professional ethics in the cost-sharing era. Am J Bioeth 2006, 6:W17 W HOFMANN PB. Toward a just policy on healthcare rationing. Ethical principles must inform the debate concerning the distribution of services. Health Prog 1994, 75:58 61, COCHRANE AL. Archie Cochrane in his own words. Selections arranged from his 1972 introduction to effectiveness and efficiency: Random reflections on the health services Control Clin Trials 1989, 10: CULYER AJ. Effectiveness and efficiency of health services. Eff Health Care 1983, 1: LÁZARO P, AZCONA B. Clinical practice, ethics and economics: The physician at the crossroads. Health Policy 1996, 37: ΚΥΡΙΟΠΟΥΛΟΣ Γ. Η αποκατάσταση της επενδυτικής ισορροπίας ανάμεσα στη φροντίδα υγείας και την ιατρική περίθαλψη: Η απάντηση του Archibald Cochrane με βάση τα κριτήρια της ισότητας, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας. Στο: Δόλγερας Α, Κυριόπουλος Γ (Επιμ.) Ισότητα, αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα στις υπηρεσίες υγείας. 2η έκδοση, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 2006: SANCHO LG. Revisitando a literatura sobre custo-efetividade e utilidade em saúde (reviewing the literature of cost-effectiveness and cost-utility analysis in health). Cad Saúde Pública 2008, 24: KERNICK DP. Introduction to health economics for the medical practitioner. Postgrad Med J 2003, 79: McGREGOR M. Cost-utility analysis: Use QALYs only with great caution. CMAJ 2003, 168:

9 ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ LEVIN HM, McEWAN PJ. Cost-effectiveness analysis: Methods and applications. 2nd ed. Sage Publications, Thousand Oaks, California, 2001: COUNCIL ON MEDICAL SERVICE. Principles of managed care. 5th ed. American Medical Association, SNYDER JW. Making medical spending decisions: The law, ethics, and economics of rationing mechanisms, by Mark A. Hall. J Leg Med 1998, 19: WYNIA MK, VanGEEST JB, CUMMINS DS, WILSON IB. Do physicians not offer useful services because of coverage restrictions? Health Aff (Millwood) 2003, 22: BLUME E. Hippocratic oath versus managed care: Physicians caught in ethical squeeze. J Natl Cancer Inst 1997, 89: POVAR GJ, BLUMEN H, DANIEL J, DAUB S, EVANS L, HOLM RP ET AL. Ethics in practice: Managed care and the changing health care environment: Medicine as a profession managed care ethics working group statement. Ann Intern Med 2004, 141: ΥΦΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΝ. Τα οικονομικά της υγείας θεωρία και πολιτική. 2η έκδοση. Εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα, 2006: WEINSTEIN MC. Should physicians be gatekeepers of medical resources? J Med Ethics 2001, 27: ANONYMOUS. Ethical issues in managed care: Council on Ethical and Judicial Affairs, American Medical Association. JAMA 1995, 273: HALL RCW. Ethical and legal implications of managed care. Gen Hosp Psychiatry 1997, 19: McKNEALLY MF, DICKENS BM, MESLIN EM, SINGER PA. Bioethics for clinicians: 13. resource allocation. CMAJ 1997, 157: CHARLES SC, LAZARUS JA. Reframing the professional ethic: The Council of Medical Specialty Societies consensus statement on the ethic of medicine. West J Med 2000, 173: INSTITUTE OF MEDICINE. Health, health care, and quality of care. In: Lohr KN (ed) Medicare: A strategy for quality assurance. Volume I. National Academy Press, Washington, DC, 1990:19 44 Corresponding author: C. Milionis, Clinic of Internal Medicine, Prefectural General Hospital of Corinth, 53 Athens Ave., GR Corinth, Greece pesscharis@hotmail.com...

ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ Μαβίδου Φωτεινή Νοσηλεύτρια ΠΕ, MSc Τμήμα Βελτίωσης και Ελέγχου Ποιότητας 3η ΥΠΕ Μακεδονίας 36 χρόνια μετά τη διακήρυξη της Alma-Ata Η καθολική υγειονομική

Διαβάστε περισσότερα

«Οργάνωση και ιοίκηση Υπηρεσιών Υγείας»

«Οργάνωση και ιοίκηση Υπηρεσιών Υγείας» «Οργάνωση και ιοίκηση Υπηρεσιών Υγείας» Νίκος Μανιαδάκης, ρ. Οικονοµίας & ιοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, ιοικητής Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Ηρακλείου Κρήτης ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ To Περιβάλλον Εξελίξεις και κόστος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΙΣ ΑΞΙΕΣ ΤΗΣ ALMA - ATA: ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΟΜΟΦΩΝΙΑΣ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΙΣ ΑΞΙΕΣ ΤΗΣ ALMA - ATA: ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΟΜΟΦΩΝΙΑΣ Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Σεπτέμβριος 2018 ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΙΣ ΑΞΙΕΣ ΤΗΣ ALMA - ATA: ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΟΜΟΦΩΝΙΑΣ Αθηνά Τατσιώνη Επίκουρη Καθηγήτρια Γενικής Ιατρικής,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΛ4ΞΘ-ΞΚΨ ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Αθήνα, 28-3-2013 Αρ. Γ.Π. οικ.

ΑΔΑ: ΒΛ4ΞΘ-ΞΚΨ ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Αθήνα, 28-3-2013 Αρ. Γ.Π. οικ. ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ταχ. Δ/νση : Αριστοτέλους 17 Ταχ. Κώδικας : 101 87 Πληροφορίες : Κ. Βουρλιώτου Αθ. Λύτρα Αικ. Δαμίγου Τηλέφωνο

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα Ζωής. Ασθενοκεντρική-Εξατομικευμένη Επιλογή Αντιδιαβητικής αγωγής. Αποτελεσματικότητα Υπογλυκαιμία Βάρος Ανεπιθύμητες ενέργειες Κόστος

Ποιότητα Ζωής. Ασθενοκεντρική-Εξατομικευμένη Επιλογή Αντιδιαβητικής αγωγής. Αποτελεσματικότητα Υπογλυκαιμία Βάρος Ανεπιθύμητες ενέργειες Κόστος Ασθενοκεντρική-Εξατομικευμένη Επιλογή Αντιδιαβητικής αγωγής Ηλικία Ποιότητα Ζωής Αποτελεσματικότητα Υπογλυκαιμία Βάρος Ανεπιθύμητες ενέργειες Κόστος Καρδιαγγ ειακή νόσος Νεφρική νόσος παχυσαρκ ία Διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

H Συμμετοχή των Συλλόγων Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων Χτίζοντας Επιχειρηματολογία στην Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας

H Συμμετοχή των Συλλόγων Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων Χτίζοντας Επιχειρηματολογία στην Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας H Συμμετοχή των Συλλόγων Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων Χτίζοντας Επιχειρηματολογία στην Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας Μάγδα Χατζίκου Ευγενία Σταμούλη PharmEcons Easy Access Consulting Firm Αθήνα, 21 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Υγεία Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Υγεία Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας Ομάδα Εργασίας Επαγγελματικής πράξης Καρδιολόγων Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Υγεία Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς Χριστίνα Παπανικολάου,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗ ΕΛΛΑ Α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗ ΕΛΛΑ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗ ΕΛΛΑ Α Ο όρος «προσφορά υπηρεσιών υγείας» εκφράζει την παροχή υπηρεσιών που προέρχονται από προµηθευτές υγείας (γιατρούς, νοσοκοµεία κ.τ.λ). Οι παράγοντες που προσδιορίζουν

Διαβάστε περισσότερα

14182/16 ΔΛ/μκ 1 DGG 1A

14182/16 ΔΛ/μκ 1 DGG 1A Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 8 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 14182/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες ECOFIN 1017 BUDGET 37

Διαβάστε περισσότερα

Το φαρμακείο στην εποχή του internet. Παπαδόπουλος Γιάννης Φαρμακοποιός Οικονομολόγος Υγείας

Το φαρμακείο στην εποχή του internet. Παπαδόπουλος Γιάννης Φαρμακοποιός Οικονομολόγος Υγείας Το φαρμακείο στην εποχή του internet Παπαδόπουλος Γιάννης Φαρμακοποιός Οικονομολόγος Υγείας Χαρακτηριστικά της εποχής μας Χαρακτηριστικά της εποχής μας είναι: η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας η ευρεία

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2013/2061(INI) 5.9.2013 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με το σχέδιο δράσης για την ηλ-υγεία 2012-2020: καινοτομική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Στυλιανός Σολωμή

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Στυλιανός Σολωμή ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Δρ. Λαμπρινού Αικατερίνη Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας ΕΝΟΤΗΤΑ IV: ΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας Κυριάκος Σουλιώτης

Διαβάστε περισσότερα

«Ανάλυση του Οδικού Χάρτη του ΓΕΣΥ»

«Ανάλυση του Οδικού Χάρτη του ΓΕΣΥ» Εργαστήρι «ΓΕΣΥ και Σπάνιες Παθήσεις στην Κύπρο» 4 Οκτωβρίου 2014 Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Cine Studio «Ανάλυση του Οδικού Χάρτη του ΓΕΣΥ» Δρ Χριστόδουλος Καϊσής Πρώτος Ιατρικός Λειτουργός Υπουργείο Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας, Κλινικές Μελέτες και Δεδομένα του Πραγματικού Κόσμου

Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας, Κλινικές Μελέτες και Δεδομένα του Πραγματικού Κόσμου Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας, Κλινικές Μελέτες και Δεδομένα του Πραγματικού Κόσμου Κώστας Αθανασάκης Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας 1 Το προαιώνιο πρόβλημα στην υγεία: Η ασυμμετρία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Τόμος 14, Τεύχος 4 (Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2015) _ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ_ Η «ποιότητα» αποτελεί μια ανθρώπινη αναζήτηση από τους αρχαίους χρόνους και είναι συνώνυμη με την αρετή, τη συνεχή

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας Πρόλογος Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να παρέχεται χωρίς περιορισμούς και εμπόδια στα μέλη της κοινωνίας. Οι πολύπλευρα πληροφορημένοι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2010 Τόμος 9 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2010

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2010 Τόμος 9 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2010 www.vima-asklipiou.gr Σελίδα 394 ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Ανάγκες νοσηλευομένων ασθενών με στεφανιαία νόσο Κ ατά τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου της επιβίωσης των ασθενών με στεφανιαία

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας: ορισμένες σκέψεις για την Ελλάδα, με οδηγό τη διεθνή εμπειρία και πρακτική

Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας: ορισμένες σκέψεις για την Ελλάδα, με οδηγό τη διεθνή εμπειρία και πρακτική Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας: ορισμένες σκέψεις για την Ελλάδα, με οδηγό τη διεθνή εμπειρία και πρακτική Κώστας Αθανασάκης Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας 1 Τεχνολογία υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Η επιρροή της μησυμμόρφωσης. οικονομικά της υγείας. Μαίρη Γείτονα Καθηγήτρια Οικονομικών της Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Η επιρροή της μησυμμόρφωσης. οικονομικά της υγείας. Μαίρη Γείτονα Καθηγήτρια Οικονομικών της Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Η επιρροή της μησυμμόρφωσης στα οικονομικά της υγείας Μαίρη Γείτονα Καθηγήτρια Οικονομικών της Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Συμμόρφωση σύμφωνα με WHO: Ο βαθμός στον οποίο η συμπεριφορά ενός ατόμου,

Διαβάστε περισσότερα

Ιατροφαρμακευτική δαπάνη & αποδοτική κατανομή των πόρων στην ΠΦΥ

Ιατροφαρμακευτική δαπάνη & αποδοτική κατανομή των πόρων στην ΠΦΥ Ιατροφαρμακευτική δαπάνη & αποδοτική κατανομή των πόρων στην ΠΦΥ Η διαχείριση της φαρμακευτικής καινοτομίας: η αναζήτηση της ισορροπίας ανάμεσα στην ποιότητα & την αποδοτικότητα Εισαγωγή Η κατάρρευση της

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικά της υγείας και επιπτώσεις στην υγεία σε περιόδους οικονομικής κρίσης

Οικονομικά της υγείας και επιπτώσεις στην υγεία σε περιόδους οικονομικής κρίσης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Οικονομικά της υγείας και επιπτώσεις στην υγεία σε περιόδους οικονομικής κρίσης Μαρία Ζησιοπούλου Οικονομολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Δημόσια και Ιδιωτική Υγεία. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΥΡΜΑΣ BSc, MSc, MBA ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Οκτ 2014

Δημόσια και Ιδιωτική Υγεία. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΥΡΜΑΣ BSc, MSc, MBA ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Οκτ 2014 Δημόσια και Ιδιωτική Υγεία ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΥΡΜΑΣ BSc, MSc, MBA ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Οκτ 2014 Ο ρόλος των Υπουργείων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Βασική λειτουργία του Υπουργείου Υγείας εξακολουθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ 2014-2020. ΤΟΣ Υγεία. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, 03.04.2014

ΕΠΑνΕΚ 2014-2020. ΤΟΣ Υγεία. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, 03.04.2014 ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Υγεία Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 03.04.2014 1 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους και Εμπειρογνώμονες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου «Προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2011/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9 ης Μαρτίου 2011 περί εφαρμογής των δικαιωμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση ως Αφετηρία του ehealth στη χώρα. M.G.Koutras,MD.

Η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση ως Αφετηρία του ehealth στη χώρα. M.G.Koutras,MD. Η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση ως Αφετηρία του ehealth στη χώρα M.G.Koutras,MD. Τι είναι το ehealth? What Is ehealth (3): A Systematic Review of Published Definitions. Hans Oh et al, J Med Internet Res 2005;7(1).

Διαβάστε περισσότερα

εργαλείο αξιολόγησης για τη μέτρηση της επιβάρυνσης των μυοσκελετικών παθήσεων πρότυπα περίθαλψης που θα πρέπει να αναμένουν οι πολίτες

εργαλείο αξιολόγησης για τη μέτρηση της επιβάρυνσης των μυοσκελετικών παθήσεων πρότυπα περίθαλψης που θα πρέπει να αναμένουν οι πολίτες Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι με οστεοαρθρίτιδα και ρευματοειδή αρθρίτιδα λαμβάνουν τη βέλτιστη δυνατή περίθαλψη σε ολόκληρη την Ευρώπη: συστάσεις του EUMUSC.NET Σε συνεργασία με τον EULAR

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα Σκέψης Πολιτική Υγείας Ελληνικός Σύλλογος Αποφοίτων London School of Economics and Political Science

Ομάδα Σκέψης Πολιτική Υγείας Ελληνικός Σύλλογος Αποφοίτων London School of Economics and Political Science Ομάδα Σκέψης Πολιτική Υγείας Ελληνικός Σύλλογος Αποφοίτων London School of Economics and Political Science «Τι συμβαίνει με την υγεία στην Ελλάδα σήμερα; Μια προσέγγιση της πολιτικής για την υγεία, από

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ρόλος της εκπαίδευσης ενηλίκων στη σύγχρονη κοινωνία»

«Ο ρόλος της εκπαίδευσης ενηλίκων στη σύγχρονη κοινωνία» «Ο ρόλος της εκπαίδευσης ενηλίκων στη σύγχρονη κοινωνία» Σίμου Δανάη Μεταπτυχιακή φοιτήτρια: Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση danai.simou@st.ouc.ac.cy Περίληψη: Στη σημερινή κοινωνία παρατηρούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσβαση στο αναγκαίο φάρμακο για όλους και έλεγχος της φαρμακευτικής δαπάνης

Πρόσβαση στο αναγκαίο φάρμακο για όλους και έλεγχος της φαρμακευτικής δαπάνης Πρόσβαση στο αναγκαίο φάρμακο για όλους και έλεγχος της φαρμακευτικής δαπάνης Φαρμακευτικές Δαπάνες Φαρμακευτικές Δαπάνες Οι φαρμακευτικές δαπάνες, καθώς και οι συνολικές δαπάνες υγείας, παρουσίασαν μια

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. Συντάκτης γνωμοδότησης: Cristian-Silviu Buşoi

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. Συντάκτης γνωμοδότησης: Cristian-Silviu Buşoi Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 14.7.2016 2015/2103(INL) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Ει ναι η γενικη ιατρικη και η πρωτοβα θμια φροντι δα η κατα λληλη απα ντηση για την ανα πτυξη του υγειονομικου τομε α;

Ει ναι η γενικη ιατρικη και η πρωτοβα θμια φροντι δα η κατα λληλη απα ντηση για την ανα πτυξη του υγειονομικου τομε α; Forum για τα Οικονομικα & τις Πολιτικε ς Υγει ας - 14η Συνα ντηση «Αναπτυξιακε ς διαστα σεις της υγει ας και της ιατρικη ς περι θαλψης σε συνθη κες αβεβαιο τητας» 16-18 Σεπτεμβρι ου 2016, Ιωα ννινα «Επαναπροτεραιοποι

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Χλέτσος Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Μιχάλης Χλέτσος Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Η χρηματοδότηση του ελληνικού συστήματος υγείας την περίοδο της οικονομικής κρίσης Μιχάλης Χλέτσος Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Εισήγηση στα πλαίσια της ημερίδας The future of healthcare in Greece. A lifeboat

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΕΣΟ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΤΙΣ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ. Δημήτρης Ζησόπουλος Στρατιωτικός Ιατρός Ρευματολόγος

ΑΜΕΣΟ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΤΙΣ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ. Δημήτρης Ζησόπουλος Στρατιωτικός Ιατρός Ρευματολόγος ΑΜΕΣΟ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΤΙΣ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Δημήτρης Ζησόπουλος Στρατιωτικός Ιατρός Ρευματολόγος Το Πρόβλημα Αυξημένες δαπάνες στο χώρο της υγείας Ανάγκη αποδοτικής χρήσης και διαχείρισης πόρων (περιορισμένοι)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ «Το επίπεδο υγείας του ελληνικού πληθυσµού, οι παράγοντες που το επηρεάζουν και ενδεικτικές δράσεις για συνεχή βελτίωσή του» Σοφία Παπαδοπούλου Θεσσαλονίκη, Νοέµβριος 2010

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένα Δίκτυα παροχής υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας στην ΠΦΥ"

Ολοκληρωμένα Δίκτυα παροχής υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας στην ΠΦΥ Ολοκληρωμένα Δίκτυα παροχής υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας στην ΠΦΥ" ΤΖΙΑΛΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Rn, PhD, MSc, NFESC Πρόεδρος Εθνικού Συμβουλίου Ανάπτυξης Νοσηλευτικής (ΕΣΑΝ), Μέλος Συντονιστικής Επιτροπής

Διαβάστε περισσότερα

Θάνος Μπαλασόπουλος, BSc, MSc Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας

Θάνος Μπαλασόπουλος, BSc, MSc Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Φραγμοί και εμπόδια στην πρόσβαση και τη χρήση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας Θάνος Μπαλασόπουλος, BSc, MSc Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Εισαγωγή: Δαπάνες υγείας Συνολικές

Διαβάστε περισσότερα

Με βάση τον Κανονισµό για το συντονισµό των συστηµάτων κοινωνικής ασφάλισης (ΕΚ 883/ ) που ενσωµατώνεται στην Οδηγία: Οι πολίτες (και κάτοικοι

Με βάση τον Κανονισµό για το συντονισµό των συστηµάτων κοινωνικής ασφάλισης (ΕΚ 883/ ) που ενσωµατώνεται στην Οδηγία: Οι πολίτες (και κάτοικοι ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Φεβρουάριος 2011 1 Με βάση τον Κανονισµό για το συντονισµό των συστηµάτων κοινωνικής ασφάλισης (ΕΚ 883/2004 2004) που ενσωµατώνεται στην Οδηγία: Οι πολίτες (και κάτοικοι από

Διαβάστε περισσότερα

Αρμόδιες υπηρεσίες, τεχνικές και μέσα υλοποίησης παρεμβάσεων του Σχεδίου Δράσης

Αρμόδιες υπηρεσίες, τεχνικές και μέσα υλοποίησης παρεμβάσεων του Σχεδίου Δράσης Αρμόδιες υπηρεσίες, τεχνικές και μέσα υλοποίησης παρεμβάσεων του Σχεδίου Δράσης Α. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Α.1. ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΣΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΡΙΑ Ν. ΚΑΝΤΖΑΝΟΥ Ιατρός Βιοπαθολόγος Λέκτορας Ιατρικής Σχολής Αθηνών Εργαστήριο Επιδημιολογίας Προληπτικής Ιατρικής Ιατρικής Στατιστικής WHO «Το επίπεδο υγείας του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΙΚΑ ΣΤΟΝ ΕΟΠΥΥ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟ Π.Ε.Δ.Υ. ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ

ΑΠΟ ΤΟ ΙΚΑ ΣΤΟΝ ΕΟΠΥΥ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟ Π.Ε.Δ.Υ. ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΚΑ ΣΤΟΝ ΕΟΠΥΥ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟ Π.Ε.Δ.Υ. ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΝ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ o ΙΔΡΥΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ 6298/1934 o Τροποποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Η πολιτική του φαρμάκου σε συνθήκες περιορισμένων πόρων Αδιέξοδο ή ευκαιρία;

Η πολιτική του φαρμάκου σε συνθήκες περιορισμένων πόρων Αδιέξοδο ή ευκαιρία; ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Η πολιτική του φαρμάκου σε συνθήκες περιορισμένων πόρων Αδιέξοδο ή ευκαιρία; Κυριάκος Σουλιώτης Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Επιστημονικός Συνεργάτης Κέντρου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο Μαργαρίτα Μάου Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Προσβασιμότητα και η οπτική των φαρμακευτικών εταιρειών στα στοιχεία της e-συνταγογράφησης

Προσβασιμότητα και η οπτική των φαρμακευτικών εταιρειών στα στοιχεία της e-συνταγογράφησης Προσβασιμότητα και η οπτική των φαρμακευτικών εταιρειών στα στοιχεία της e-συνταγογράφησης Πασχάλης Αποστολίδης Πρόεδρος ΣΦΕΕ Αθήνα, 3 Δεκεμβρίου 2015 ehea;th Forum 2015, Divani Caravel Hotel E- συνταγογράφηση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Εισαγωγή: Το κοινωνικό σύστηµα και οι παρεχόµενες προς τον πολίτη

Διαβάστε περισσότερα

Ζητήματα συμμόρφωσης στη θεραπευτικη αγωγη

Ζητήματα συμμόρφωσης στη θεραπευτικη αγωγη Ζητήματα συμμόρφωσης στη θεραπευτικη αγωγη 3 η Πανελλήνια Συνάντηση Συλλόγων Ατόμων και Γονέων Παιδιών με Ρευματικές παθήσεις Αθήνα 3-4 Οκτωβρίου 2014 Κατερίνα Κουτσογιάννη Πρόεδρος Σ Ρ Κ Ορισμός Ως "συμμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσκληση για Δράση. για τη Νεογνική Υγεία στην Ευρώπη. Powered by

Πρόσκληση για Δράση. για τη Νεογνική Υγεία στην Ευρώπη. Powered by Πρόσκληση για Δράση για τη Νεογνική Υγεία στην Ευρώπη Powered by Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού έχει επικυρωθεί από 196 χώρες και διακηρύσσει ότι το παιδί, λόγω της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ Η νοσηλευτική διεργασία : Αποτελεί συστηματική μέθοδο που κατευθύνει τον νοσηλευτή και τον ασθενή στον αμοιβαίο: Προσδιορισμό των αναγκών για νοσηλευτική φροντίδα σχεδιασμό και εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών του ΠΙΣ: Ενεκρίθη ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών του ΠΙΣ: Ενεκρίθη ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας Αθήνα, 8 Ιουνίου 2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών του ΠΙΣ: Ενεκρίθη ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας Ενεκρίθη ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Ινστιτούτου Επιστημονικών Ερευνών

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΗΦΥ μετά την αναδιαμόρφωσή του. Ελπίδα Φωτιάδου Προϊσταμένη Υποδιεύθυνσης Ειδικών Εφαρμογών Διεύθυνση Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών

Ο ΑΗΦΥ μετά την αναδιαμόρφωσή του. Ελπίδα Φωτιάδου Προϊσταμένη Υποδιεύθυνσης Ειδικών Εφαρμογών Διεύθυνση Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών Ο ΑΗΦΥ μετά την αναδιαμόρφωσή του Ελπίδα Φωτιάδου Προϊσταμένη Υποδιεύθυνσης Ειδικών Εφαρμογών Διεύθυνση Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών ΑΗΦΥ - Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας Σύμφωνα με άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΟΠΥΥ: Ένας χρόνος λειτουργίας. Προβλήµατα και οφέλη

ΕΟΠΥΥ: Ένας χρόνος λειτουργίας. Προβλήµατα και οφέλη ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΟΠΥΥ: Ένας χρόνος λειτουργίας. Προβλήµατα και οφέλη Κυριάκος Σουλιώτης Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου Φωτεινή Γιαλαµά Υποψήφια Διδάκτωρ,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει εξ αρχής σαφής διάκριση ανάμεσα στην αναγκαιότητα της μη κατάχρησης

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η Καρδιακή Ανεπάρκεια(ΚΑ) είναι ένα πολύπλοκο, προοδευτικά εξελισσόμενο σύνδρομο κλινικών, αιμοδυναμικών και νευροορμονικών διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

M. Vavuranakis Ass. Professor of Cardiology

M. Vavuranakis Ass. Professor of Cardiology M. Vavuranakis Ass. Professor of Cardiology Ηαλυσίδατηςέρευνας Η έρευνα αποτελεί κινητήρια δύναµη και κύριο µοχλό ανατροφοδότησης της οικονοµίας. European Commission, European Research Area, 2010 Γιατίηέρευναείναισηµαντική;

Διαβάστε περισσότερα

Η εμπειρία από την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης

Η εμπειρία από την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης Η εμπειρία από την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης Ε. Θηραίος MD, MSc in Public Health Γενικός Ιατρός Δ/ντής ΕΣΥ, Κέντρο Υγείας Βάρης Γενικός Γραμματέας Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Η συμμόρφωση στην υγεία. Αικατερίνη Βενέτη Νοσηλεύτρια MSc, PhD (c) Οικονομολόγος

Η συμμόρφωση στην υγεία. Αικατερίνη Βενέτη Νοσηλεύτρια MSc, PhD (c) Οικονομολόγος Η συμμόρφωση στην υγεία Αικατερίνη Βενέτη Νοσηλεύτρια MSc, PhD (c) Οικονομολόγος Η διεθνής βιβλιογραφία για τη συμμόρφωση των ασθενών είναι εκτεταμένη. Tα τελευταία 50 χρόνια, υπήρξαν 32.550 σχετικές αναφορές

Διαβάστε περισσότερα

Χ. Τριαντοπούλου Συντ. Δ/ντρια Ακτινολογικό τμήμα Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο

Χ. Τριαντοπούλου Συντ. Δ/ντρια Ακτινολογικό τμήμα Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Χ. Τριαντοπούλου Συντ. Δ/ντρια Ακτινολογικό τμήμα Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Περιεχόμενο Ομιλίας Αρμοδιότητες ΕΕΑΕ Θέματα ακτινοπροστασίας, εκπαίδευσης, ορθής κλινικής πρακτικής και ποιότητας Ελληνικές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τον όρο «υπηρεσίες υγείας», προσδιορίζονται όχι µόνο οι παρεχόµενες φροντίδες υγείας και ιατρικής περίθαλψης αλλά γενικότερα το πλέγµα των δοµών µε τις

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ, ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ, ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ, ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Φ. ΚΑΛΥΒΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Παιδίατρος- Ιατρός Δημόσιας Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Προσωπικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας: Ασθενοκεντρική Προσέγγιση, Βελτίωση της. Επικ. Καθηγήτρια Φλώρα Μαλαματένιου

Προσωπικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας: Ασθενοκεντρική Προσέγγιση, Βελτίωση της. Επικ. Καθηγήτρια Φλώρα Μαλαματένιου Προσωπικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας: Ασθενοκεντρική Προσέγγιση, Βελτίωση της Ποιότητας και Περιστολή της Δαπάνης Επικ. Καθηγήτρια Φλώρα Μαλαματένιου Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας Χειρόγραφος Ιατρικός

Διαβάστε περισσότερα

Οι Υπηρεσίες Υγείας σε Περιβάλλον Κρίσης

Οι Υπηρεσίες Υγείας σε Περιβάλλον Κρίσης Οι Υπηρεσίες Υγείας σε Περιβάλλον Κρίσης Στέλιος Δημητρακόπουλος Υποδιοικητής 7 ης Υγειονομικής Περιφέρειας Κρήτης «Αποτελέσματα συνοδευτικών δράσεων ψυχοκοινωνικής στήριξης των ωφελούμενων ΤΕΒΑ και συζήτηση

Διαβάστε περισσότερα

Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας

Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας Διεπιζηημονική Φρονηίδα Υγείας(2015) Τόμος 7,Τεύχος 1, 8-18 ISSN 1791-9649 Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας Κνξδώζε Α 1, Σαξίδε Μ 2, Σνπιηώηεο Κ 3 1 Ννζειεύηξηα ΤΔ, MSc, Γεληθό Ννζνθνκείν Κνξίλζνπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΣ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ» ΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΠΑΗΛΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΗΠΑ

ΜΠΣ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ» ΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΠΑΗΛΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΗΠΑ ΜΠΣ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ» ΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΠΑΗΛΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΗΠΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ 2014 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΠΑ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας

Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας Κώδικας Δεοντολογίας Επιστημών Πληροφορικής Εξωτερικοί Συνεργάτες Περιεχόμενα Αρχές Δεοντολογίας... 3 Γενικές αρχές δεοντολογίας... 3 Δεοντολογικές αρχές και Κανόνες Ηθικής στις ΤΠΕ... 3 Καθήκοντα... 5

Διαβάστε περισσότερα

Φροντίδα ασθενούς με άνοια Θέλω ή Πρέπει ;

Φροντίδα ασθενούς με άνοια Θέλω ή Πρέπει ; Φροντίδα ασθενούς με άνοια Θέλω ή Πρέπει ; Μαρίνα Ελευθερίου Ψυχολόγος ΑΠΘ MSc Γνωστικής Ψυχολογίας Ψυχοθεραπεύτρια Γνωστική Συμπεριφορική Ευδοκία Νικολαΐδου Ψυχολόγος ΑΠΘ MSc Διοίκηση Μονάδων Υγείας Ειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

Το Συνεταιριστικό Μοντέλο και ο ρόλος των Εργαστηριακών Ιατρών στο Σύστημα Υγείας

Το Συνεταιριστικό Μοντέλο και ο ρόλος των Εργαστηριακών Ιατρών στο Σύστημα Υγείας Το Συνεταιριστικό Μοντέλο και ο ρόλος των Εργαστηριακών Ιατρών στο Σύστημα Υγείας Δρ. Μακρίδης Παναγιώτης Ιατρός Βιοπαθολόγος, Πρόεδρος ΔΣ Medisyn Αθήνα 5 Οκτωβρίου 2017 Το Συνεταιριστικό Μοντέλο Εργαστηριακών

Διαβάστε περισσότερα

Κώδικας Δεοντολογίας. Αφοσίωση στη θεραπευτική πρόοδο προς όφελος των ασθενών

Κώδικας Δεοντολογίας. Αφοσίωση στη θεραπευτική πρόοδο προς όφελος των ασθενών Κώδικας Δεοντολογίας Αφοσίωση στη θεραπευτική πρόοδο προς όφελος των ασθενών Μήνυμα του Προέδρου Ο Όμιλος SERVIER είναι ένας διεθνής φαρμακευτικός όμιλος, ο οποίος διοικείται από ένα Ίδρυμα. Η δομή αυτή

Διαβάστε περισσότερα

14ο Παγκύπριο Συνέδριο Νοσηλευτικής και Μαιευτικής. 30 Νοεμβρίου 1 Δεκεμβρίου 2007 Ξενοδοχείο Hilton Park, Λευκωσία

14ο Παγκύπριο Συνέδριο Νοσηλευτικής και Μαιευτικής. 30 Νοεμβρίου 1 Δεκεμβρίου 2007 Ξενοδοχείο Hilton Park, Λευκωσία 1 «Ισότητα, Ποιότητα και Ασφάλεια στην Φροντίδα Υγείας» 30 Νοεμβρίου 1 Δεκεμβρίου 2007 Ξενοδοχείο Hilton Park, Λευκωσία Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Βουλής, Έντιμε Κύριε Υπουργέ της Υγείας, κύριοι Βουλευτές,

Διαβάστε περισσότερα

Περί Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Νόμοι 1988-2012

Περί Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Νόμοι 1988-2012 ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΚΑΙ ΜΑΙΩΝ CYPRUS NURSES AND MIDWIVES ASSOCIATION Περί Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Νόμοι 1988-2012 Κανονισμοί δυνάμει της παραγράφου (στ) του άρθρου 22 ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΑΝΤΛΙΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΚΧΥΣΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Παρόν και μέλλον της φαρμακο- οικονομίας στη θεραπεία της HIV λοίμωξης στην Ελλάδα

Παρόν και μέλλον της φαρμακο- οικονομίας στη θεραπεία της HIV λοίμωξης στην Ελλάδα Παρόν και μέλλον της φαρμακο- οικονομίας στη θεραπεία της HIV λοίμωξης στην Ελλάδα Κώστας Αθανασάκης BScHS, BScEcon, MSc, PhD Οικονομολόγος Υγείας Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Εξέλιξη Δαπανών Υγείας στον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ 1. Το όφελος των πολιτών από τις υπηρεσίες υγείας στην Τουρκία είναι εγγυημένο από το Σύνταγμα της Τουρκικής Δημοκρατίας. 2. Η γενική ασφάλιση υγείας στην Τουρκία

Διαβάστε περισσότερα

Κώδικας Δεοντολογίας Επιστημών Πληροφορικής. Αγγελίδης Βασίλειος. Διευθυντής Πληροφορικής, Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας

Κώδικας Δεοντολογίας Επιστημών Πληροφορικής. Αγγελίδης Βασίλειος. Διευθυντής Πληροφορικής, Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας Κώδικας Δεοντολογίας Επιστημών Πληροφορικής Αγγελίδης Βασίλειος Διευθυντής Πληροφορικής, 2 Κώδικας Δεοντολογίας Επιστημών Πληροφορικής στην Υγεία 3 Περιεχόμενα Τι είναι ένας κώδικας Δεοντολογίας Αναγκαιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Επιστημονική υπεύθυνη: Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου Καισαριανή, 2018 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Κέντρο Υγείας του Παιδιού Καισαριανής 2. Η ιδέα για τη δημιουργία 3. Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

THE WAY FORWARD FOR HTA COOPERATION IN GREECE. Η πορεία για την δημιουργία και εγκαθίδρυση ενός οργανισμού ΗΤΑ στην Ελλάδα

THE WAY FORWARD FOR HTA COOPERATION IN GREECE. Η πορεία για την δημιουργία και εγκαθίδρυση ενός οργανισμού ΗΤΑ στην Ελλάδα THE WAY FORWARD FOR HTA COOPERATION IN GREECE Η πορεία για την δημιουργία και εγκαθίδρυση ενός οργανισμού ΗΤΑ στην Ελλάδα Η Ανάγκη Δημιουργίας Οργανισμού ΗΤΑ Η Ανάγκη Δημιουργίας Οργανισμού ΗΤΑ Στην Ευρώπη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Θέµα Εργασίας: «Η έννοια της ποιότητας στις Υπηρεσίες Υγείας. Αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών από τα ηµόσια Νοσοκοµεία στην Ελλάδα και προτάσεις για τη

Διαβάστε περισσότερα

Νόσημα: Άσθμα. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγητής Χρήστος Λιονής UNIVERSITY OF CRETE FACULTY OF MEDICINE ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Νόσημα: Άσθμα. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγητής Χρήστος Λιονής UNIVERSITY OF CRETE FACULTY OF MEDICINE ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ «Ανάπτυξη 13 Κατευθυντήριων Οδηγιών Γενικής Ιατρικής για τη διαχείριση των πιο συχνών νοσημάτων και καταστάσεων υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας», Κωδικός MIS: 464637 Νόσημα: Άσθμα Ομάδα εργασίας:

Διαβάστε περισσότερα

Επιδηµιολογικά δεδοµένα και οικονοµικές επιπτώσεις στην ΚΑ

Επιδηµιολογικά δεδοµένα και οικονοµικές επιπτώσεις στην ΚΑ 14 ο Βορειοελλαδικό Καρδιολογικό Συνέδριο Επιδηµιολογικά δεδοµένα και οικονοµικές επιπτώσεις στην ΚΑ ΣΤΡΑΤΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΓΙΑΝΝΑΚΟΣ, MD, PhD Ιατρείο Καρδιακής Ανεπάρκειας Γ Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

þÿ ɺÁ Ä ÅÂ, ±»Î¼ Neapolis University þÿ Á̳Á±¼¼± ¼Ìù±Â ¹ º à Â, Ç» Ÿ¹º ½ ¼¹ºÎ½ À¹ÃÄ ¼Î½ º±¹ ¹ º à  þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å

þÿ ɺÁ Ä ÅÂ, ±»Î¼ Neapolis University þÿ Á̳Á±¼¼± ¼Ìù±Â ¹ º à Â, Ç» Ÿ¹º ½ ¼¹ºÎ½ À¹ÃÄ ¼Î½ º±¹ ¹ º à  þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2016 þÿ ͽ Á ¼ µà±³³µ»¼±ä¹º  þÿµ¾ Å ½Éà  ³º» ³¹ºÎ½ ½ à þÿ ɺÁ Ä ÅÂ,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΙΣ ΓΙΑ ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΙΣ ΓΙΑ ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΙΣ ΓΙΑ ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Εθνικός σχεδιασμός και ενδυνάμωση των Υπηρεσιών Πρόληψης: α. Καταπολέμηση και προσπάθεια εξάλειψης των αιτιολογικών παραγόντων της αρρώστιας

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Βιοηθικής. Ασημακόπουλος Κωνσταντίνος Αν. Καθηγητής Ψυχιατρικής

Αρχές Βιοηθικής. Ασημακόπουλος Κωνσταντίνος Αν. Καθηγητής Ψυχιατρικής Αρχές Βιοηθικής Ασημακόπουλος Κωνσταντίνος Αν. Καθηγητής Ψυχιατρικής Ηθική Tο σύνολο των θεσμοθετημένων κανόνων μιας κοινωνίας που καθορίζουν τη συμπεριφορά των ατόμων με βάση το κοινωνικά αποδεκτό, το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ: ΘΕΡΑΠΕΙΑ 3

ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ: ΘΕΡΑΠΕΙΑ 3 ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ: ΘΕΡΑΠΕΙΑ 3 Νικόλαος Παπάνας Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Εξωτερικό Διαβητολογικό Ιατρείο Εξωτερικό Ιατρείο Διαβητικού Ποδιού Β Παθολογική Κλινική ΔΠΘ 5/22/12 1 5/22/12 2 ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Λεμεσός, 28/11/2013. Αγαπητοί συνάδελφοι,

Λεμεσός, 28/11/2013. Αγαπητοί συνάδελφοι, Λεμεσός, 28/11/2013 Αγαπητοί συνάδελφοι, Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζουμε, στην πρώτη παγκύπρια συγκέντρωση της Ένωσης Ιδιωτών Ιατρών Κύπρου, η οποία έχει εγκριθεί από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς

Διαβάστε περισσότερα

Αναδιάταξη των δυνάμεων του ΕΣΥ Ενημερωτικό Σημείωμα

Αναδιάταξη των δυνάμεων του ΕΣΥ Ενημερωτικό Σημείωμα Μιχάλης Τιμοσίδης Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Αναδιάταξη των δυνάμεων του ΕΣΥ Ενημερωτικό Σημείωμα 7.7.2011 Αγαπητοί συνάδελφοι, Τριάντα χρόνια μετά την ίδρυση και λειτουργία του ΕΣΥ η

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μπορεί κανείς να έχει έναν διερμηνέα κατά την επίσκεψή του στον Οικογενειακό του Γιατρό στο Ίσλινγκτον Getting an interpreter when you visit your

Πώς μπορεί κανείς να έχει έναν διερμηνέα κατά την επίσκεψή του στον Οικογενειακό του Γιατρό στο Ίσλινγκτον Getting an interpreter when you visit your Πώς μπορεί κανείς να έχει έναν διερμηνέα κατά την επίσκεψή του στον Οικογενειακό του Γιατρό στο Ίσλινγκτον Getting an interpreter when you visit your GP practice in Islington Σε όλα τα Ιατρεία Οικογενειακού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΟΠΗ ΚΑΛΑΜΠΟΥΚΑ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΕΙ Α.Μ.Θ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ - Δ.Ν. Ιατρική Ευθύνη και Βιοηθική II Σύγχρονες προσεγγίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Τριανταφυλλίδη Αθηνά. Προϊσταμένη Διεύθυνσης Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών

Τριανταφυλλίδη Αθηνά. Προϊσταμένη Διεύθυνσης Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών Τριανταφυλλίδη Αθηνά Προϊσταμένη Διεύθυνσης Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας Θεμέλιο και επίκεντρο του συστήματος υγείας της χώρας. Αποτέλεσε κυβερνητική προτεραιότητα, αφού

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικές ενίσχυσης της συμμετοχής του ασθενή στην κατ οίκον φροντίδα

Στρατηγικές ενίσχυσης της συμμετοχής του ασθενή στην κατ οίκον φροντίδα Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Στρατηγικές ενίσχυσης της συμμετοχής του ασθενή στην κατ οίκον φροντίδα Δρ Πέτρος Κολοβός Ειδικό Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό Η Συμμετοχή στη Φροντίδα Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Πίνακας Περιεχομένων 1. Εισαγωγή... 3 2. Ανθρώπινα Δικαιώματα... 3 3. Υγεία και Ασφάλεια... 3 4. Ικανότητες, δεξιότητες και υποχρεώσεις εργαζομένων... 4 5. Αρχές Επαγγελματικής

Διαβάστε περισσότερα

10371/1/15 REV 1 ΑΣ/μκ 1 DGD 2C

10371/1/15 REV 1 ΑΣ/μκ 1 DGD 2C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 10 Ιουλίου 2015 (OR. en) 10371/1/15 REV 1 CORDROGUE 54 SAN 220 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο αριθ. προηγ.

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΦΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΨΗΦΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΨΗΦΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Σπύρος Παπαπετρόπουλος Επικεφαλής κλινικής έρευνας του τομέα νευρολογικών παθήσεων και καινοτομίας,

Διαβάστε περισσότερα

Αποφασίζοντας βάσει της αποτελεσματικότητας: η αξιολόγηση της ιατρικής τεχνολογίας

Αποφασίζοντας βάσει της αποτελεσματικότητας: η αξιολόγηση της ιατρικής τεχνολογίας Αποφασίζοντας βάσει της αποτελεσματικότητας: η αξιολόγηση της ιατρικής τεχνολογίας Χρήστος Λιονής Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστήμιο Κρήτης Η αναφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΥΓΕΙΑΣ- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΥΓΕΙΑΣ- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΥΓΕΙΑΣ- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Ψαλτοπούλου Θεοδώρα Παθολόγος, Επίκουρη Καθ. Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Α. Σχεδιασμός ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις για το ΓεΣΥ

πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις για το ΓεΣΥ πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις για το ΓεΣΥ Το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) είναι ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο σύστημα υγείας που προσφέρει σε όλους τους πολίτες ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα της Έρευνας της EQUIPP και Βασικές Συστάσεις

Αποτελέσματα της Έρευνας της EQUIPP και Βασικές Συστάσεις Αποτελέσματα της Έρευνας της EQUIPP και Βασικές Συστάσεις Γιάννης Κυριόπουλος,MD, MSc, MPH, PhD Τομέας Οικονομικών της Υγείας Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Μάιος 2011 Περίγραμμα Εισαγωγή Επίδοση πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2010/2245/(INI) 2.2.2011 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος του διαιτολόγου στην πρόληψη και αντιμετώπιση της σχετιζόμενης με τη διατροφή νόσο σε ηλικιωμένα άτομα

Ο ρόλος του διαιτολόγου στην πρόληψη και αντιμετώπιση της σχετιζόμενης με τη διατροφή νόσο σε ηλικιωμένα άτομα Ο ρόλος του διαιτολόγου στην πρόληψη και αντιμετώπιση της σχετιζόμενης με τη διατροφή νόσο σε ηλικιωμένα άτομα Οι διαιτολόγοι, ως μέλη ολοκληρωμένων διεπιστημονικών και πολυεπιστημονικών ομάδων, διαδραματίζουν

Διαβάστε περισσότερα

Το περιβάλλον στην Υγεία και την ασφάλιση. Αθήνα 12/04/2016

Το περιβάλλον στην Υγεία και την ασφάλιση. Αθήνα 12/04/2016 Το περιβάλλον στην Υγεία και την ασφάλιση Αθήνα 12/04/2016 Ο ρυθμός αύξησης των ασφαλίστρων στην Ευρώπη (βάση το έτος 2004) 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Διαβάστε περισσότερα