ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΠΟΥ ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΠΟΣΗ

Transcript

1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΠΟΥ ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΠΟΣΗ Λεοτσινίδης Μιχάλης Χημικός Αναπληρωτής Καθηγητής Περιβαλλοντικής Υγιεινής Παν/μίου Πατρών

2 ΝΕΡΟ: ΑΓΑΘΟ ΕΝ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Το ,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε 52 χώρες της Γης είτε θα ζουν σε καθεστώς λειψυδρίας είτε θα κινδυνεύουν άμεσα από αυτήν

3 ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΘΕΜΑ: ΕΝΤΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ Η ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ (με την έννοια ότι η επίδραση συγκεκριμένων συστατικών συνήθως είναι εύκολα διαχειρίσιμη εκτός της περίπτωσης ύπαρξης τοξικών ουσιών και με το γενικό περιορισμό ότι τα διαλυμένα στερεά δεν υπερβαίνουν τα 1500 ppm)

4 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ Διαχείριση της ζήτησης Αύξηση της διαθεσιμότητας των υδατικών πόρων Ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της ξηρασίας

5 ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ H 2 S, Fe, Mn και NH 3 (έως 2 και έως 4 ppm). H 2 S και NH 3 (έως 10 ppm). As ή / και Sb Εξασθενές Cr

6 Συνήθεις παράμετροι άνω των επιτρεπτών ορίων στα νερά της Β.Δ. Ηλείας Όρια Fe (μg/1) Μn (μg/1) (2000) 50 ΝΗ 3 (mg/1) 0,8-2,5(9) 0,5 H 2 S (mg/1) 0,1-1 απουσία

7 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Possible health effects of high manganese concentration in drinking water Kondakis, X.G., Makris, N., Leotsinidis, M., Prinou, M., Papapetropou los, T. Arch Environ Health.1989; 44 (3), pp

8 Αρχή λειτουργίας Ο σίδηρος και το μαγγάνιο ευρίσκονται διαλυμένα στο νερό με την μορφή δισθενών ιόντων Fe +2 και Μn +2. Η οξείδωση των δισθενών μορφών οδηγεί στην δημιουργία αδιάλυτων υδροξειδίων του τύπου Fe(OH) 3 και Mn(OH) x. Η οξείδωση του σιδήρου μπορεί να περιγραφεί από την εξίσωση (Ι). (1) Fe HCO 3- + H 2 O +1/2O 2 2Fe(OH) 3 +4CO 2 O ρυθμός αντίδρασης εξαρτάται από την συγκέντρωση του δισθενούς σιδήρου, των υδροξυλιόντων και του διαλυμένου οξυγόνου σύμφωνα με την εξίσωση (ΙΙ). -d [Fe +2 ] /dt = K [Fe +2 ] [OH - ] 2 PO2 Η σχέση μεταξύ χρόνου ημιζωής της [Fe +2 ] και pη, με την προϋπόθεση ότι η συγκέντρωση του οξυγόνου παραμένει σχετικά σταθερή, μπορεί επομένως να εκφρασθεί ως εξής: Logt 1/2 = κ -2 pη

9 Σύμφωνα με την εξίσωση ΙΙΙ ο ρυθμός οξείδωσης αυξάνεται περίπου 10 φορές όταν η τιμή του pη αυξηθεί κατά 0.5 μονάδες. Για να επιτευχθεί επομένως ικανοποιητικός ρυθμός οξείδωσης πρέπει να αυξηθεί το ph ώστε να επιτευχθούν έστω και ελαφρώς αλκαλικές συνθήκες (ph > 7.5).Επομένως πρέπει να προηγηθεί αύξηση του ph και μάλιστα χωρίς προσθήκη χημικών δηλαδή με φυσικό τρόπο. Προς τούτο θα πρέπει να προηγηθεί αερισμός σε δεξαμενή με χρόνο παραμονής τουλάχιστον min. Έτσι θα επιτευχθεί απομάκρυνση του περιεχομένου διοξειδίου του άνθρακα και κορεσμός με οξυγόνο με επακόλουθο την αύξηση του ph. Πειραματικά και βιβλιογραφικά δεδομένα (1) έχουν δείξει ότι η πτώση του CO 2 από π.χ. 62 σε 13 mg/l οδηγούν σε αύξηση του ph κατά 0.7 μονάδες τουλάχιστον.

10 Όσον αφορά την οξείδωση του μαγγανίου είναι γνωστό ότι η οξείδωση του σε αδιάλυτα Mn(OH)x δεν είναι δυνατή με απλό αερισμό. Η αντίδραση οξείδωσης αυτοκαταλύεται δια μέσου προσρόφησης στο υλικό πλήρωσης των φίλτρων σύμφωνα με την εξίσωση ΙV και με την παρουσία ειδικών οξειδωτικών βακτηριδίων σε ελαφρά αλκαλικό ph. (ΙV) -d [Μn +2 ] /dt = K [Mn +2 ] + K [Mn +2 ] [ΜnOx] Σύμφωνα με την μέχρι τώρα εμπειρία μας αλλά και την διεθνή βιβλιογραφία η ανάπτυξη βιομεμβράνης και η ωρίμανση του φίλτρου οξείδωσης και συγκράτησης Mn είναι καθοριστικοί παράμετροι για την επιτυχία της διεργασίας. Η ανάπτυξη του biofilm μπορεί να χρειασθεί μέχρι και έξι (6) μήνες ακόμα και σε κατάλληλες συνθήκες ph.

11 Γενική περιγραφή συστήματος επεξεργασίας νερού. Το διάγραμμα ροής της μονάδας είναι ως εξής: Υδροληψία Δεξαμενή αερισμού Κατανάλωση Δεξαμενή καθαρού νερού Μονάδα αφαίρεσης μαγγανίου και σιδήρου

12

13

14 Άζωτο Αμμώνιο-Ν mg/l Νιτρικά-Ν mg/l 2η ημέρα 20η ημέρα 40η ημέρα 8 ος μήνας 40ός μήνας Γεώτρηση Είσοδος Είσοδος Έξοδος Γεώτρηση Είσοδος Είσοδος Έξοδος 1ου 2ου 1ου 2ου φίλτρου φίλτρου φίλτρου φίλτρου 1,1 1,1 1,1 1,1 4,4 4,4 4,4 4,4 1,1 1,1 1,1 0,6 4,5 4,5 4,4 5,1 1,1 1,1 1 Μ.Α. 4,5 4,5 4,6 5,5 1,1 1,1 1 Μ.Α. 4,5 4,5 4,5 5,5 1,1 1,1 1 Μ.Α. 4,4 4,3 4,5 5,4

15 H 2 S, Fe, Mn και NH 3 (έως 4 ppm).

16

17 Μεταερισμός

18 ΣΕΡΡΕΣ

19

20 ΚΡΕΣΤΕΝΑ

21

22 Έκπλυση

23 H 2 S και NH 3 (έως 10 ppm).

24 ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΟΝΙΟ ΣΤΑ ΠΟΣΙΜΑ ΝΕΡΑ

25 ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΣΤΑ ΠΟΣΙΜΑ ΝΕΡΑ Προέρχεται κυρίως από τα υπόγεια νερά Μορφές Τρισθενές Πεντασθενές

26 Τοξικότητα Αs Ενοχλήσεις στο στομάχι και το έντερο, μειωμένη παραγωγή ερυθρών και λευκών αιμοσφαιρίων και ενοχλήσεις στους πνεύμονες. Ενοχοποιείται για διάφορες μορφές καρκίνου (παγκρέατος, νεφρών, ήπατος, προστάτου, δέρματο ς, πνευμόνων) Arsine > Arsenite or As(III) > Arsenate or As(V) > Organic arsenic

27 ΟΡΙΑ (Αs) Provisional Tolerable Weekly Intake (PTWI): mg/kg body weight Guideline Value for drinking water: 10 μg/l (W.H.O. & E.U.)

28 Αντιμόνιο (Sb) Χημεία και τοξικότητα παρόμοια με του As Συνεχής έκθεση προκαλεί αναπνευστικά, γαστρεντερικά και καρδιαγγειακά προβλήματα Ημερήσια ανεκτή πρόσληψη (TDI) mg/kg body weight Guideline value for Sb in drinking water (W.H.O.) 20 μg/l (E.U.) 5 μg/l

29 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ As Κροκίδωση με θειικό αργίλιο και στη συνέχεια διήθηση Επεξεργασία με ιόντα δισθενούς σιδήρου και Η 2 Ο 2 και διήθηση (Μέθοδος βασισμένη στην αντίδραση Fenton)

30 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ As Προσρόφηση σε ενεργή αλουμίνα Αποτελεσματική μέθοδος για πεντασθενές Αs Η ύπαρξη θειικών, χλωριούχων και φθοριούχων επηρεάζει τη διαδικασία

31 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ As Ιοντοανταλλαγή Τα ολικά διαλυμένα στερεά και η συγκέντρωση θειικών, χλωριούχων και φθοριούχων επηρεάζουν τη διαδικασία.

32 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ As Αντίστροφη ώσμωση 95% απομάκρυνση ~60% ανάκτηση νερού Υψηλό κόστος

33 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ As Ηλεκτροδιάλυση Απομάκρυνση ~80% Άγνωστη σχεδόν στην Ελλάδα

34 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ As Μικροδιήθηση Απομάκρυνση ~80% Ανάκτηση ~15 20% Σε ρεαλιστικές παροχές η αποτελεσματικότητα ελαττώνεται

35 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ As Προσρόφηση σε GFH (Granular Ferric Hydroxide) απλή και εύκολη στη χρήση μέθοδο (one-step) χαμηλό κόστος χαμηλών τεχνολογικών απαιτήσεων

36 I. Adsorbent media : Synthetic Iron Hydroxide β-feooh (specific surface area m 2 /g, porosity 75%-80%) Commercially available (Severn Trent) Removes both As (III) and As (V) below 5 μg/l II. III. IV. Laboratory glass small columns Pumps Stock solution As και Sb

37 Ο στόχος της παρούσας μελέτης είναι να εξετασθεί η αποτελεσματικότητα της προσρόφησης τόσο του As όσο και του Sb στο υλικό GFH (Granular Ferric Hydroxide), αλλά και η αποτελεσματικότητα της προσροφητικής ικανότητας του υλικού αυτού ανάλογα με την ποιότητα του νερού.

38 Σχεδιασμός του πειράματος Πίνακας 1: Παράμετροι λειτουργίας στον πιλότο Παράμετρος Τιμή EBCT LC /min 5 Part Diam Unsieved/mm d LC 1,20 U large Columne m/h 5 Flowrate (Q) ml/min 2500 Column diameter/ cm 19,55 Bed length/cm 41,7 Exper Time L.C./days 50 Πίνακας 2: Παράμετροι λειτουργίας στην RSSCT Παράμετρος Τιμή EBCT SC /min 0,37 Part Diam sieved/mm d SC 0,325 U small column m/h 18,46 Flowrate (Q) ml/min Column diameter/ cm 54,35 1,5 Water vol needed/l 282,02 Bed length /mm 112,85 Exper Time S.C./days 3,67 Μοντέλο σχεδιασμού για τη δοκιμή των μικροστηλών με την παραδοχή της σταθερής διάχυσης (μεταφορά μάζας είναι αποτέλεσμα διάχυσης λεπτής στοιβάδας) EBCT SC / EBCT LC =[ d SC /d lc ] 2-X, χ=0. Η δοκιμή των μικροστηλών (RSCCT) εφαρμόζεται τόσο με ενεργό C όσο και με GFH

39

40 Παρασκευάσαμε 1 l π. δ/τος (stock solution) As και 1 l π. δ/τος Sb, C=500 mg/l το καθένα. Για το διάλυμα του As χρησιμοποιήσαμε 0,8690 gr ένωσης NaAsO2 και 1 l απιονισμένο νερό. Για το διάλυμα του Sb χρησιμοποιήσαμε 1,3410 g ένωσης KSbC4H4O6 και 1 l απιονισμένο νερό Παρασκευάσαμε 4 διαλύματα (τροφοδοσίας) όγκου 50 l το καθένα τοποθετώντας σε πλαστικά δοχεία των 50 l, 10 ml από το κάθε stock solution και 50 l νερό (deion., R.O., tap water) 1. Δ/μα As 100 μg/l 2. Δ/μα Sb 100 μg/l 3. Δ/μα As + Sb 100 μg/l το καθένα 4. Δ/μα As + Sb 100 μg/l το καθένα αεριζόμενο Παροχή διαλυμάτων στις μικροστήλες μέσω των αντλιών με παροχή 54,35 cm3/min και ταχύτητα 18,46 m/h Δειγματοληψία 25 lit/ 7 h Μετρήσεις συγκεντρώσεων As και Sb μέσω Φ.Α.Α. Τεχνική παραγωγής υδριδίων Μέτρηση φούρνου γραφίτη

41

42 Breakthrough curves for As and Sb derived from the effluent of the solution: 100μg/L As and 100μg/L Sb in deionized water Arsenic Antimony Richard model : y=a/(1+exp(b-cx)^(1/d)) Coefficient Values a = 100,2458 b = 26, c = 0, d = 2, Coefficient Values a = 52, b = 2, c = 0, d = 0, R=0.999 R=0.996

43 Ειδική προσρόφηση στο αρσενικό, όταν η συγκέντρωση στο διάλυμα εξόδου είναι ίση με 10 μg/l, συγκριτικά στις τρεις δοκιμές Ειδική προσρόφηση As όταν CAs= 10μg/l As deion As RO As tap As mix deion As mix RO As mix tap 0.00 As deion As RO As tap As mix deion As mix RO As mix tap As mix deion aer As mix Ro As mix tap aer aer

44 Ειδική προσρόφηση στο αντιμόνιο, όταν η συγκέντρωση στο διάλυμα εξόδου είναι ίση με 5 μg/l, συγκριτικά στις τρεις δοκιμές 2,50 Ειδική προσρόφηση Sb όταν CSb= 5μg/l 2,00 1,50 1,00 0,50 Sb deion Sb RO Sb tap Sb mix deion Sb mix RO Sb mix tap Sb mix deion aer Sb mix RO aer Sb mix tap aer 0,00 Sb deion Sb RO Sb tap Sb mix deion Sb mix RO Sb mix tap Sb mix deion aer Sb mix RO aer Sb mix tap aer

45 Προσροφητική Ικανότητα x/m σε mg/g. (Απιονισμένο Νερό) 6,00 5,00 4,00 3,14 3,00 2 2,00 3,94 1,00 1,82 1,77 2,29 0,00 As Deion water Sb Deion water As+Sb mixed Deion water As+Sb mixed aerated Deion

46 Προσροφητική Ικανότητα (Νερό Βρύσης Μερικώς Επεξεργασμένο) 5,00 4,00 3,00 2,12 1,97 2,00 1,00 2,27 2,62 1,88 2,18 0,00 As R.O. water Sb R.O. water As+Sb mixed R.O. As+Sb mixed aerated R.O.

47 Προσροφητική Ικανότητα (Νερό Βρύσης) 3,00 2,50 2,00 1,50 1,92 1,43 1,00 0,50 1,06 1,51 0,74 0,82 0,00 As Tap water Sb Tap water As+Sb mixed Tap water As+Sb mixed aerated Tap water

48 Ποσότητες Bed Volumes που έχουν περάσει τις μικροστήλες έως του σημείου που το προσροφητικό υλικό εξαντλεί την προσροφητική του ικανότητα και στις τρεις δοκιμές Deionized water B.V. if V=Vexhaustion As deion As mix deion As mix deion aer Sb deion Sb mix deion Sb mix deion aer R.O. water As RO As mix RO As mix Ro aer Sb RO Sb mix RO Sb mix RO aer Tap water As tap As mix tap As mix tap aer Sb tap Sb mix tap Sb mix tap aer

49 Είναι δυνατή η αφαίρεση του As ή του Sb ή και των δύο στοιχείων ταυτόχρονα από το νερό που προορίζεται για πόση με τη μέθοδο της προσρόφησης σε GFH Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου εξαρτάται και από τα υπόλοιπα ποιοτικά χαρακτηριστικά του προς επεξεργασία νερού καθώς η παρουσία κάποιων ιόντων σε συγκεντρώσεις (PO -2, 4 SiO -2 4 ), αλκαλικότητα προκαλούν προβλήματα στην προσροφητική ικανότητα..

50 Ο σχεδιασμός της μονάδας επεξεργασίας απαιτεί σε κάθε περίπτωση τη μελέτη σε πιλότο. Η δοκιμή με τη μέθοδο των μικροστηλών είναι η πλέον ταχεία και οικονομική.

51 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΜΙΑΣ ΠΛΟΥΤΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΠΗΓΗΣ ΟΠΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΠΗΓΗ ΥΔΡΟΛΗΨΙΑΣ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ: Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΚΑΠΟΙΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΟΥ ΟΤΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΕΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΕΦΙΚΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

52 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ