ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας: Παλαιό και νέο ΕΣΠΑ. Η περίπτωση της Περιφέρειας ΑΜΘ και του Νομού Καβάλας Υποβληθείσα στον Καθηγητή Αναστάσιο Καρασαββόγλου από την σπουδάστρια ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Έναρξη: Παράδοση: Καβάλα 2014

2

3 Περιεχόμενα ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ... ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΤΑΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ... ΕΙΣΑΓΩΓΗ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Τι είναι το ΕΣΠΑ Οι Γενικοί Στόχοι της Προγραμματικής Περιόδου Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΤΟΜΕΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΠ Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση ΕΠ Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση ΕΠ Ανταγωνιστικότητα Και Επιχειρηματικότητα Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση ΕΠ. Ψηφιακή Σύγκλιση Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση

4 2.5. ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση ΕΠ Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση Ε.Π. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση ΕΠ Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Εισαγωγικά Αναπτυξιακή Στρατηγική Χρηματοδότηση... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο : ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ...ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΜΕΡΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΆ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ Ελλάδα - Βουλγαρία Ελλάδα - Ιταλία

5 Ελλάδα Κύπρος Ελλάδα Αλβανία Ελλάδα - Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία Της...Μακεδονίας Προγράμματα Πολυμερούς Διασυνοριακής Συνεργασίας Πρόγραμμα Αδριατικής Θαλάσσια Λεκάνη της Μεσογείου - MED ENPI Λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας Διακρατικά Προγράμματα Μεσογειακός Χώρος MED Χώρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης SEE Διαπεριφερειακό Πρόγραμμα INTERREG IV C Δίκτυα INTERACT ESPON URBACT... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΜΘ, Ο ΝΟΜΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΚΑΙ...ΤΟ ΠΕΠ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ Παρουσίαση της Περιφέρειας ΑΜΘ Πληθυσμιακή Ανάπτυξη της Περιφέρειας Ανάπτυξη παραγωγικών τομέων Ανάπτυξη Οικιστικού Δικτύου Περιβαλλοντική και Πολιτιστική Ανάπτυξη Υποδομή στις μεταφορές Τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ΠΕΠ Μακεδονία Θράκη

6 Λίγα λόγια για το Πρόγραμμα Περιφέρεια ΑΜΘ Η Περιφερειακή Ενότητα Καβάλας Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Η πόλη της Καβάλας Έργα του ΕΣΠΑ στη ΠΑΜΘ και στον Νομό Καβάλας.. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο : ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΣΠΑ Κύριοι Άξονες Αναπτυξιακής Στρατηγικής Τα Νέα Τομεακά Προγράμματα Επενδυτικές Προτεραιότητες. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΣΠΑ 6.1. Κριτική του προγράμματος ΕΣΠΑ για την περίοδο...υλοποίησης που παρήλθε Στρατηγικές και Προτεραιότητες για την σημερινή περίοδο...υλοποίησης Σύντομη Κριτική και τρόποι Αξιοποίησης της ΠΑΜΘ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ. ΒΙΒΛΙΑ.. ΠΗΓΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

7 Πρόλογος Εν όψει της Νέας Προγραμματικής Περιόδου του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς , γίνεται μία ανασκόπηση στη Προγραμματική Περίοδο του ΕΣΠΑ , αναλύοντας τους στόχους του προγράμματος, τις χρηματοδοτήσεις που έχουν δοθεί και κατά πόσο αυτές έχουν επιτευχθεί σε σχέση με το αρχικό πλάνο. Το θέμα που αναλύουμε παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, διότι εμπεριέχει πολλά προγράμματα σε σχέση με την παιδεία, την τεχνολογία, τον πολιτισμό, τον τομέα της υγείας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και πολλά ακόμη, των οποίων τη δράση βλέπουμε καθημερινά, αλλά δεν γνωρίζουμε ότι συγχρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ. Παράλληλα μέσα από την εργασία γνωστοποιούνται οικονομικά πρωτίστως στοιχεία για την Περιφέρεια ΑΜΘ και την Καβάλα, ενώ αναφέρονται προτάσεις με σκοπό την ένταξη στην νέα αναπτυξιακή τροχιά του προγράμματος και την συνολική ανάπτυξη και αξιοποίηση των δυνατών σημείων (περιφέρειας και νομού) σε όλους τους τομείς.

8 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΑΜΘ ΑΕΠ ΑΠΕ ΑΣΑ ΒΙΟΠΑ ΒΙΠΕ ΓΠΣ ΕΕ ΕΚΤ ΕΠ ΕΠΧΣΑΑ ΕΣΠΑ ΕΤΠΑ ΚΑΠ ΜΚΟ ΜΜΕ ΟΤΑ ΠΑΜΘ ΠΕΠ ΠΠΧΣΑΑ ΣΑΤΑ ΣΧΟΟΑΠ ΤΠΕ ΧΥΤΑ ΕΝΡΙ ERDF GMES ΙΡΑ Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Αστικά Στερεά Απόβλητα Βιοτεχνικό Πάρκο Βιομηχανική Περιοχή Γενικό πλαίσιο στήριξης Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο Επιχειρησιακά Προγράμματα Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Κοινή Αγροτική Πολιτική Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί Μικρές Μεταποιητικές Επιχειρήσεις Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων European Neighbourhood and Partnership Instrument (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης) European Regional Development Fun (Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας) Global Monitoring for Environment and Security (Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας) Instrument for Pre-accession Assistance (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) 1

9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΤΑΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ ΕΠ Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη Πίνακας 1: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας...19 Πίνακας 2: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας Πίνακας 3: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ΕΠ Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Πίνακας 4: Άξονες Προτερ. Ομάδας Χρηματοδότησης από ΕΤΠΑ Πίνακας 5: Άξονες Προτερ. Ομάδας Χρηματοδότησης Ταμείου Συνοχής.26 Πίνακας 6: Αντιστοιχία Αξόνων Προτεραιότητας σε Γενικούς Στόχους...26 Πίνακας 7: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας...27 Πίνακας 8: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας...28 Πίνακας 9: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( )...28 ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Πίνακας 10: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας.32 Πίνακας 11: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας...33 Πίνακας 12: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( )...33 ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση Πίνακας 13: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας.36 Πίνακας 14: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας Πίνακας 15: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( )

10 ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού Πίνακας 16: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας 42 Πίνακας 17: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας...42 Πίνακας 18: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) ΕΠ Εκπαίδευση και δια Βίου Μάθηση Πίνακας 19: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας 47 Πίνακας 20: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας...47 Πίνακας 21: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( )...48 ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση Πίνακας 22: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας 51 Πίνακας 23: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας...52 Πίνακας 24: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( )...52 ΕΠ Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Πίνακας 25: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας 55 Πίνακας 26: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας...55 Πίνακας 27: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( )...55 ΕΠ Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Πίνακας 28 : Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας...58 Πίνακας 29: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( )

11 Κεφάλαια 4, 5 και 6 Πινάκας 30: Χάρτης διαίρεσης σε Περιφερειακές Ενότητες της Περιφέρειας...Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης...76 Πινάκας 31: Χάρτης Διαγραμματικής Απεικόνισης της θέσης της...περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης στον...ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο...8 Πινάκας 32: Προϋπολογισμός έργων στην Περιφέρεια ΑΜΘ και τον Νομό...Καβάλας...94 Πινάκας 33: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο...Καβάλας...95 Πινάκας 34: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο...Θάσου...98 Πινάκας 35: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο...Νέστος...99 Πινάκας 36: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο...Παγγαίου Πίνακας 37: Επενδυτικές Προτεραιότητες ανά Θεματικό Στόχο

12 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) είναι δέσμη προγραμμάτων χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω παρεμβάσεων με στόχο την πραγματική σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού επιπέδου διαβίωσης με τους μέσους ευρωπαϊκούς όρους. Τα προγράμματα αυτά χρηματοδοτούνται από ταμεία ενώ διαχωρίζονται σε Τομεακά, Περιφερειακά και Ευρωπαϊκής Εδαφικής συνεργασίας. Όσων αφορά τη δομή της εργασίας, το 1 ο κεφάλαιο απαρτίζεται από την προαναφερόμενες ενότητες αποτελώντας το εισαγωγικό μέρος, στο 2 ο κεφάλαιο ακολουθεί η ανάλυση των Τομεακών Επιχειρηματικών Προγραμμάτων (ΕΠ), όπου κάθε υποενότητα περιλαμβάνει την Αναπτυξιακή Στρατηγική του ΕΠ, καθώς και το ύψος της χρηματοδότησης με αναλυτικούς πίνακες για τα ποσά τα οποία αντιστοιχούν σε κάθε άξονα προτεραιότητας, το χρηματοδοτικό πλάνο του ΕΠ και τέλος τον πίνακα με την πρόοδο υλοποίησης των έργων σε σχέση με το αρχικό χρηματοδοτικό σχέδιο. Στην συνέχεια παρουσιάζονται τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας (3 ο κεφάλαιο), το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μακεδονίας-Θράκης, ενώ αναφέρονται δεδομένα για την Περιφέρεια ΑΜΘ και το Ν. Καβάλας, καθώς και έργα που έχουν πραγματοποιηθεί σε όλο το νομό και στους τέσσερις δήμους του αναλυτικά (4 ο κεφάλαιο). Στο 5 ο κεφάλαιο παρουσιάζεται η νέα προγραμματική περίοδος για το ΕΣΠΑ , ενώ στο τελευταίο κεφάλαιο (6 ο ) γίνεται μία σύντομη κριτική για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο και γι αυτήν που παρήλθε, καθώς και προτάσεις αξιοποίησης της Περιφέρειας ΑΜΘ και τέλος ακολουθούν οι συμπερασματικές παρατηρήσεις. 5

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 o : ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 1.1. Τι είναι το ΕΣΠΑ Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς είναι ένα έγγραφο αναφοράς για τον προγραμματισμό των Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε εθνικό επίπεδο. Εκπονήθηκε στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής προσέγγισης για την Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία το ΕΣΠΑ εξασφαλίζει ότι η συνδρομή από τα Ταμεία συμβαδίζει με τις κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για τη συνοχή, και προσδιορίζει το σύνδεσμο μεταξύ των κοινοτικών προτεραιοτήτων και του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων. Το πλαίσιο χρηματοδότησης διαμορφώθηκε στη βάση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2005 και των προδιαγραφών - περιορισμών των νέων Κανονισμών. Προέκυψε με βάση τις αναπτυξιακές ανάγκες ανά τομέα και Περιφέρεια στην επόμενη περίοδο, συνεκτιμώντας τις ανάγκες ολοκλήρωσης των συνεχιζόμενων έργων της προηγούμενης περιόδου και τις απαιτήσεις για δράσεις που εξυπηρετούν τη Στρατηγική της Λισσαβόνας. Βασική επιλογή ήταν η βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων της νέας προγραμματικής περιόδου προς όφελος της ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας 1. Η χρηματοδότηση γίνεται μέσω τριών ταμείων: Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το οποίο εστιάζει στην περιφερειακή ανάπτυξη, τις οικονομικές αλλαγές, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τη διασυνοριακή συνεργασία στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κύριες χρηματοδοτικές προτεραιότητες την έρευνα, την καινοτομία, την προστασία του περιβάλλοντος και πρόληψη των κινδύνων, ενώ οι επενδύσεις στις 1 6

14 υποδομές διατηρούν σημαντικό ρόλο, ιδιαίτερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) που επικεντρώνεται σε τέσσερις βασικούς τομείς: αύξηση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, βελτίωση της πρόσβασης στην απασχόληση και στην αγορά εργασίας, ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης με την καταπολέμηση των διακρίσεων και τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας των μειονεκτούντων ατόμων, και προώθηση πνεύματος συνεργασίας για μεταρρυθμίσεις στους τομείς της απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης. Το Ταμείο Συνοχής, το οποίο αφορά κράτη μέλη με ακαθάριστο εθνικό εισόδημα ανά κάτοικο κατώτερο του 90% του κοινοτικού μέσου όρου και θα συνεισφέρει σε παρεμβάσεις στον τομέα του περιβάλλοντος και των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών, καλύπτοντας τα νέα κράτη μέλη καθώς επίσης και την Ελλάδα με την Πορτογαλία Οι Γενικοί Στόχοι της Προγραμματικής Περιόδου Γενικός στόχος 1: Η αύξηση της εξωστρέφειας και των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων Γενικός στόχος 2: Η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και η αύξηση της παραγωγικότητας Γενικός στόχος 3: Η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Γενικός στόχος 4: Η βελτίωση της ποιότητας και της έντασης των επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο για την αναβάθμιση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. 2 CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%A4%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1_%CE%BA%CE %B1%CE%B9_%CE%A4%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%A3%CF%85%CE%BD %CE%BF%CF%87%CE%AE%CF%82, 7

15 Γενικός στόχος 5: Η ενίσχυση της Έρευνας, Τεχνολογίας και η προώθηση της Καινοτομίας σε όλους τους κλάδους ως βασικό παράγοντα αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας και μετάβασης στην οικονομία της γνώσης. Γενικός στόχος 6: Η ψηφιακή σύγκλιση της χώρας με την ενσωμάτωση και τη συστηματική χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) στους τομείς κοινωνικής και οικονομικής δραστηριοποίησης. Γενικός στόχος 7: Ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των εργαζόμενων και των επιχειρήσεων Γενικός στόχος 8: Διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση. Γενικός στόχος 9: Προώθηση της Κοινωνικής Ενσωμάτωσης. Στόχος είναι η διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων στην αγορά εργασίας και η πρόληψη των φαινομένων περιθωριοποίησης και αποκλεισμού. Γενικός στόχος 10: Θεμελίωση ενός αποδοτικού και οικονομικά βιώσιμου συστήματος Υγείας, που θα προσφέρει ποιοτικές και εξατομικευμένες υπηρεσίες στους πολίτες και θα εστιάζει στη συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών πρόληψης και φροντίδας. Γενικός στόχος 11: Η ανάδειξη του οικονομικού, κοινωνικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα των θεμάτων ισότητας των φύλων, με την άμεση σύνδεσή τους με τις κυρίαρχες εθνικές πολιτικές προτεραιότητες (ανάπτυξη απασχόληση κοινωνική συνοχή). Γενικός στόχος 12: Η βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων πολιτικών και η αποτελεσματική εφαρμογή τους για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και τη διευκόλυνση της επιχειρηματικής δράσης. 8

16 Γενικός στόχος 13: Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός των φυσικών υποδομών και των συναφών υπηρεσιών του συστήματος μεταφορών της χώρας. Γενικός στόχος 14: Ο ασφαλής ενεργειακός εφοδιασμός της χώρας με γνώμονα την αειφορία Γενικός στόχος 15: Η αειφόρος διαχείριση του Περιβάλλοντος Γενικός στόχος 16: Η άσκηση αποτελεσματικής περιβαλλοντικής πολιτικής Γενικός στόχος 17: Ανάδειξη του Πολιτισμού ως ζωτικού παράγοντα της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Το ΕΣΠΑ για την προγραμματική περίοδο , χωρίζεται στα παρακάτω Επιχειρησιακά Προγράμματα τα οποία και θα αναλύσουμε στην συνέχεια. Αναφορικά τα ΕΠ είναι τα εξής: 9 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΕΠ) 1. ΕΠ Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξης 2. ΕΠ Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας 3. ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 4. ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση 5. ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 6. ΕΠ Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 7. ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση 8. ΕΠ Τεχνική Υποστήριξης Εφαρμογής 9. ΕΠ Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων 9

17 5 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) 1. ΠΕΠ Μακεδονίας Θράκης 2. ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου - Ιονίων Νήσων 3. ΠΕΠ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου 4. ΠΕΠ Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου 5. ΠΕΠ Αττικής 14 Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Διασυνοριακά Προγράμματα 1. «Ελλάδα-Βουλγαρία», προϋπολογισμού «Ελλάδα-Ιταλία», προϋπολογισμού «Ελλάδα-Κύπρος», αρχικός προϋπολογισμός «Ελλάδα-Αλβανία», που συγχρηματοδοτείται από το Όργανο Προενταξιακής Βοήθειας (ΙΡΑ) με «Ελλάδα-ΠΓΔΜ», συγχρηματοδοτείται από το ΙΡΑ με «Ελλάδα-Τουρκία», που συγχρηματοδοτείται από το ΙΡΑ, (Το Πρόγραμμα έχει τεθεί σε αναστολή). Προγράμματα πολυμερούς διασυνοριακής συνεργασίας: 7. Πρόγραμμα Αδριατικής 8. Θαλάσσια Λεκάνη της Μεσογείου 9. Μαύρη Θάλασσα Διακρατικά Προγράμματα 10. Μεσογειακός Χώρος 11. Χώρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Το διαπεριφερειακό πρόγραμμα INTERREG IV C, και τα Δίκτυα INTERACT, ESPON και URBACT (Επίσημο Κείμενο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς , 2007). 10

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 o : ΤΟΜΕΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 2.1. ΕΠ Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Εισαγωγικά Λόγω της ανάγκης των ανθρώπων για καλύτερη ποιότητα ζωής στη σύγχρονη κοινωνία, όπως η ποιότητα της ατμόσφαιρας, το πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας, η αποχέτευση και επεξεργασία των λυμάτων, η αποτελεσματική διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων, η προστασία του αστικού και περιαστικού πρασίνου καθώς και η διασφάλιση των ελεύθερων και κοινόχρηστων χώρων και των χώρων αναψυχής ταυτόχρονα με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, αυξάνουν τις απαιτήσεις των πολιτών για την αναβάθμιση της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος και των αστικών περιβαλλοντικών υποδομών. Έτσι το ΕΠ Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη ασχολείται με: 1. Το Φυσικό περιβάλλον και την βιοποικιλότητα Για τη προστασία της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα, έχουν χρηματοδοτηθεί δράσεις κυρίως μέσα από Εθνικούς πόρους (Ταμείο ΕΤΕΡΠΣ ή συμμετοχή κρατικών φορέων σε κοινοτικά προγράμματα), Κοινοτικούς πόρους (ΕΤΠΑ και Life - Nature), καθώς και χρηματοδότηση από ιδιώτες (κυρίως ΜΚΟ). Εδώ υπάγονται οι προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου Natura 2000, που στην Ελλάδα περιλαμβάνει 151 Ζώνες Ειδικής Προστασίας και 239 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας. Συνολικά το 19,1% της χέρσου και το 5,5% των χωρικών υδάτων. Το φυσικό περιβάλλον στην Ελλάδα απειλείται κυρίως από την καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων που προκαλείται από ανθρώπινες ενέργειες, όπως πυρκαγιές ή από έντονες τουριστικές δραστηριότητες, καθώς επίσης και από την μειωμένη δραστηριοποίηση των φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων περιοχών λόγω έλλειψης των 11

19 απαραίτητων οικονομικών πόρων και του προβληματικού συντονισμού τους (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004 :59). Παρόλα αυτά, η πλούσια βιοποικιλότητα με υψηλό βαθμό ενδημισμού, η ένταξη τμημάτων της χώρας σε καθεστώς κοινοτικής προστασίας και η διαδικασία ένταξης τους σε εθνικό καθεστώς προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, δραστηριοποιούν ΜΚΟ σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και περιοχών προστασίας με ήπιες δραστηριότητες όπως, οικοτουρισμός, αναψυχή και περιβαλλοντική εκπαίδευση. 2. Υδάτινο Περιβάλλον Στην χώρα μας, παρόλο που διαθέτουμε επαρκείς υδάτινους πόρους υψηλών ποιοτικών χαρακτηριστικών, αντιμετωπίζουμε σημαντικά προβλήματα όσον αφορά την αξιοποίησή τους και τη βέλτιστη διαχείρισή τους. Τα πιο βασικά προβλήματα είναι τα ακόλουθα: Η άνιση και ανομοιόμορφη κατανομή των υδάτινων πόρων στο χώρο και στον χρόνο αντίστοιχα. Η άνιση κατανομή της ζήτησης στο χώρο και ανομοιόμορφη στον χρόνο, αναντίστοιχη με την κατανομή της προσφοράς Η γεωμορφολογία της χώρας και το μεγάλο ανάπτυγμα ακτών Η εξάρτηση της βόρειας Ελλάδας από τις επιφανειακές απορροές ποταμών που προέρχονται από γειτονικά κράτη Τα πολλά άνυδρα ή με ελάχιστους υδάτινους πόρους νησιά της χώρας Η μη ύπαρξη επαρκούς δικτύου μέτρησης της ποιότητας και της ποσότητας των διαθέσιμων υδάτινων πόρων Η μη ορθολογική διαχείριση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων, με έμφαση στην υπεράντληση των υπόγειων υδάτων και στην σπατάλη υδάτινων πόρων στο γεωργικό τομέα 12

20 Η δυσκολίες στην τιμολόγηση κατανάλωσης του νερού και του ελέγχου διαρροών λόγω της ανεπάρκειας κεντρικών αυτόματων συστημάτων ελέγχου και διαχείρισης του δικτύου Υπάρχουν ωστόσο και θετικά σημεία, όπως η πρόοδος στον τομέα της επεξεργασίας λυμάτων και η ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας η οποία επωφελείται από την καλή ποιότητα των υδάτινων πόρων όπως προαναφέρθηκε (Πολύζος, 2011 :69-75). 3. Έδαφος Βασικό πρόβλημα του συγκεκριμένου τομέα είναι ο κίνδυνος υποβάθμισης των εδαφών, που προέρχεται από την προβληματική διαχείριση των αστικών στερεών αλλά και των επικίνδυνων αποβλήτων, από την έντονα εκτατική οικιστική ανάπτυξη, από την αυξανόμενη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στη γεωργία, την υπερεκμετάλλευση των υδάτινων πόρων για αρδευτική χρήση, την καταστροφή των δασικών οικοσυστημάτων από πυρκαγιές, την υπερβόσκηση, καθώς και την εμφάνιση έντονων πλημμυρικών φαινομένων. Όλα αυτά τα προβλήματα σε συνδυασμό με το ξηρό και θερμό κλίμα της χώρας μας, δημιουργούν το φαινόμενο της ερημοποίησης, που ενισχύεται από τις πυρκαγιές και τις θερμές και άνυδρες περιόδους, το οποίο εμφανίζεται ιδιαίτερα στα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη. Αυτές οι περιοχές αποτελούν το 11,5% της συνολικής επιφάνειας της χώρας και σε αυτές διαμένουν άτομα. Έργα του συγκεκριμένου τομέα: H Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ). To 83% των παραγόμενων αποβλήτων συλλέγεται κανονικά ενώ το υπόλοιπο 17%, που αντιστοιχεί σε απομονωμένες ορεινές & νησιωτικές περιοχές, συλλέγεται και διατίθεται πλημμελώς, έτσι έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην κατασκευή υποδομών μεταφοράς και τελικής διάθεσης αστικών στερεών αποβλήτων και ειδικότερα στην κατασκευή Χώρων Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων. 13

21 Τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των συσκευασιών και άλλων προϊόντων, με σκοπό την πρόληψη δημιουργίας στερεών αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση τους, την ανακύκλωσή τους, την ανάκτηση της ενέργειας τους καθώς και την τελική διάθεσή τους χωρίς προβλήματα. Η εναλλακτική διαχείριση αναφέρεται στα Οχήματα στο τέλος κύκλου ζωής, Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, απόβλητα λιπαντικών ελαίων, χρησιμοποιημένες ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές, χρησιμοποιημένα ελαστικά οχημάτων, καθώς και τα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων. Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Σύμφωνα με καταγραφή που έχει γίνει η Ελλάδα παράγει ετησίως τόνους επικίνδυνων αποβλήτων, κυρίως από την βιομηχανία. Για την προστασία του εδάφους από την διάβρωση, την ερημοποίηση και την ρύπανση, έχει σχεδιαστεί μία εδαφική πολιτική για την μείωση των δημιουργούμενων αποβλήτων. 4. Ατμόσφαιρα Ακουστικό Περιβάλλον Ακτινοβολίες Όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση, μπορούμε να την διαχωρίσουμε σε βιομηχανική, στις περιοχές όπου δραστηριοποιούνται βιομηχανικές μονάδες και ειδικότερα μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού, και σε αστική που αφορά τα μεγάλα αστικά κέντρα λόγω του μεγάλου αριθμού των οχημάτων, της θέρμανσης που έχει δημιουργήσει και το φαινόμενο της αιθαλομίχλης και σε πόλεις όπου υπάρχουν μεγάλα λιμάνια. Ταυτόχρονα η ποιότητα του ακουστικού περιβάλλοντος έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια λόγω όπως προαναφέρθηκε του μεγάλου αριθμού οχημάτων ειδικά στις μεγάλες πόλεις. Ένα ακόμη πιο σύγχρονο πρόβλημα, είναι τα ποσοστά ακτινοβολιών που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα, λόγω της αύξησης των πηγών εκπομπής (κινητή τηλεφωνία, κεραίες τηλεόρασης και ραδιοφώνου, ραντάρ, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας). 14

22 5. Χωροταξία Πολεοδομικός Σχεδιασμός Ο χωροταξικός σχεδιασμός προωθείται σε εθνικό επίπεδο, με σκοπό την κατάρτιση Γενικού και ορισμένων Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του τόπου και ειδικότερα για τη Βιομηχανία, τον Τουρισμό και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Η ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού, εκτιμάται ότι θα έχει θετική επίδραση στον πολεοδομικό σχεδιασμό καθώς και στην αντιμετώπιση λειτουργικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων των πόλεων (Λαγός, 2007 :33-37). 6. Κλιματική αλλαγή Οι επιπτώσεις στην αλλαγή του κλίματος τα τελευταία χρόνια είναι δραματικές. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, δηλαδή η συνεχής αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης, ευθύνεται για την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, την εμφάνιση έντονων καιρικών φαινομένων και δυστυχώς έχει επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων. Αιτία για όλα αυτά είναι η εκτεταμένη εκπομπή ρύπων που τόσο από ανθρώπινες ενέργειες, όσο και από τις βιομηχανίες. Η μείωση της εκπομπής των ρύπων και η σταθεροποίηση της συγκέντρωσής τους είναι αναγκαία. Σκοπός της στρατηγικής της Αειφόρου Ανάπτυξης είναι η επίτευξη της κλιματικής αλλαγής, η τήρηση του Πρωτοκόλλου το Κυότο και η κοινή πορεία της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης, καθώς και η στροφή και θεσμοθέτηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. 7. Πολιτική Προστασία Πρόληψη Περιβαλλοντικών Κινδύνων Η Πολιτική Προστασία αναφέρεται στο σύνολο των δραστηριοτήτων που έχουν ως σκοπό την προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών έναντι των κινδύνων από φυσικές, τεχνολογικές (συμπεριλαμβανομένων βιολογικών, χημικών και πυρηνικών συμβάντων), περιβαλλοντικές και 15

23 λοιπές καταστροφές. Κύριος στόχος είναι η δημιουργία ενός εθνικού δικτύου πολιτικής προστασίας, με έμφαση στις υποδομές αντιπλημμυρικής προστασίας μεγάλης κλίμακας καθώς και η αντιμετώπιση και αποκατάσταση τους. 8. Θεσμοί φορείς και μέσα άσκησης περιβαλλοντικής πολιτικής Το ΥΠΕΧΩΔΕ αποτελεί τον επιτελικό φορέα άσκησης περιβαλλοντικής πολιτικής, η άσκηση και εφαρμογή της οποίας γίνεται με τη βοήθεια των συναρμόδιων Τομεακών Υπουργείων: Ανάπτυξης, Τουριστικής Ανάπτυξης, Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Μεταφορών & Επικοινωνιών, Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Γενικοί Στόχοι Οι γενικοί στόχοι για το ΕΠ Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη έχουν καθοριστεί έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται οι αναπτυξιακές ανάγκες του Τομέα Περιβάλλοντος, για την περίοδο είναι δύο και είναι οι εξής: Γενικός Στόχος 1: Η Αειφορική Διαχείριση των περιβαλλοντικών μέσων, του φυσικού αποθέματος και των Αστικών Κέντρων (Έδαφος, Υδάτινο Περιβάλλον, Ατμόσφαιρα, Φύση) Γενικός Στόχος 2: Η Βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης στο σχεδιασμό και την εφαρμογή περιβαλλοντικής πολιτικής και η βελτίωση της απόκρισης της Κοινωνίας και των Πολιτών σε θέματα Περιβαλλοντικής Προστασίας. 16

24 β. Άξονες Προτεραιότητας Για την επίτευξη των γενικών στόχων διαμορφώνονται δύο διαφορετικές ομάδες αξόνων προτεραιότητας οι οποίες χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής η πρώτη και από το ΕΤΠΑ η δεύτερη. Στην ομάδα Α περιλαμβάνονται οι πέντε πρώτοι και στην ομάδα Β οι υπόλοιποι έξι: Άξονας Προτεραιότητας 1: Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος και Αστικές Μεταφορές Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Γενικός στόχος η συμβολή στη μείωση της ρύπανσης του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος και την αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής με την υλοποίηση έργων εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Άξονας Προτεραιότητας 2: Προστασία και Διαχείριση Υδάτινων Πόρων. Γενικός στόχος η προστασία της ποιότητας των υδάτων καθώς και η διασφάλιση της παροχής πόσιμου νερού επαρκούς σε ποσότητα και καλής ποιότητας σε επιλεγμένα αστικά κέντρα, σε τουριστικές περιοχές της χώρας και σε περιοχές με οξυμένα προβλήματα λειψυδρίας. Άξονας Προτεραιότητας 3: Πρόληψη και αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου. Γενικός στόχος η ενίσχυση των υποδομών πρόληψης και αντιμετώπισης περιβαλλοντικού κινδύνου σε ότι αφορά υποδομές αντιπλημμυρικής προστασίας, οι οποίες είναι απαραίτητες για την προστασία της ζωής και των περιουσιών των πολιτών καθώς και για την προσέλκυση επενδύσεων. Άξονας Προτεραιότητας 4: Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Γενικός Στόχος η διασφάλιση της προστασίας της δημόσιας υγείας, των εδαφικών πόρων και των υπόγειων υδροφορέων από τη ρύπανση που προκαλείται από την ανεξέλεγκτη διάθεση αστικών στερεών αποβλήτων. 17

25 Άξονας Προτεραιότητας 5: Τεχνική Βοήθεια. Γενικός στόχος η υποστήριξη της Διαχειριστικής Αρχής του Προγράμματος και των Τελικών Δικαιούχων στην υλοποίηση του Προγράμματος και των έργων που αντίστοιχα εκτελούν. Άξονας Προτεραιότητας 6: Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής. Γενικός στόχος η προστασία της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος από την υποβάθμιση που προκαλούν τόσο οι εκπομπές αερίων ρύπων όσο και ο θόρυβος και οι ακτινοβολίες. Άξονας Προτεραιότητας 7: Προστασία & Διαχείριση Υδάτινων Πόρων. Γενικός στόχος η ορθολογική και αειφορική διαχείριση των υδάτινων πόρων της χώρας ώστε να διασφαλιστεί σε μακροχρόνια βάση η επαρκής διαθεσιμότητα υψηλής ποιότητας υδάτινων πόρων για όλες τις απαραίτητες χρήσεις (άρδευση, βιομηχανική και οικιακή χρήση). Άξονας Προτεραιότητας 8: Πρόληψη και Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου. Γενικός στόχος η συνολική ενίσχυση και βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης στην πρόληψη και αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού κινδύνου μέσα από την οργάνωση ενός αξιόπιστου και πλήρως ανεπτυγμένου δικτύου πολιτικής προστασίας με έμφαση στην πρόληψη, που όμως δίνει τη δυνατότητα για έγκαιρη επέμβαση και αποκατάσταση. Άξονας Προτεραιότητας 9: Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας. Γενικός στόχος η ανάσχεση της απώλειας και προστασία της βιοποικιλότητας στο πλαίσιο της επίτευξης και διατήρησης ικανοποιητικής κατάστασης των οικοτόπων και των πληθυσμών των απειλούμενων και κινδυνευόντων ειδών. Άξονας Προτεραιότητας 10: Θεσμοί & Μηχανισμοί. Γενικός στόχος η βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας του ΥΠΕΧΩΔΕ στην άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής 18

26 Άξονας Προτεραιότητας 11: Τεχνική Βοήθεια. Γενικός στόχος η υποστήριξη της Διαχειριστικής Αρχής του Προγράμματος και των Τελικών Δικαιούχων στην υλοποίηση του Προγράμματος και των έργων που αντίστοιχα εκτελούν (Επίσημο κείμενο ΕΠ Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, 2007) Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» έχει συνολικό προϋπολογισμό ,00. Χρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Η κοινοτική συνδρομή ανέρχεται στο ποσό των ,00 και η εθνική συμμετοχή ανέρχεται στο ποσό των ,00. Στοιχεία από την 2 η αναθεώρηση του προγράμματος τον Δεκέμβριο του ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, 19

27 ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, _Proodos_Ylop_Ep01_Perivallon.pdf 20

28 2.2. ΕΠ Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Εισαγωγικά Με την φράση Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, εννοούμε την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των φυσικών υποδομών και των συναφών υπηρεσιών του συστήματος μεταφορών της χώρας. Αναλυτικά θα αναφερθούμε στις οδικές, σιδηροδρομικές, θαλάσσιες, εναέριες και αστικές μεταφορές. 1. Οδικό δίκτυο Παρόλο που το αυτοκίνητο είναι το πρωταρχικό μέσο με το οποίο μετακινείται ο ελληνικός πληθυσμός, η χώρα μας υστερεί σε υποδομή του αυτοκινητοδρομικού δικτύου, δημιουργώντας έτσι σοβαρά προβλήματα στην σύνδεση σημαντικών κόμβων λιμανιών, αεροδρομίων, βιομηχανικών και εμπορικών συγκεντρώσεων, καθώς και τη δημιουργία ατυχημάτων λόγω έλλειψης οδικού δικτύου υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών, και προβλημάτων στη διαχείριση της κυκλοφορίας. Ταυτόχρονα η ανάπτυξη και υλοποίηση έργων σε οδικά δίκτυα, γίνεται χρονοβόρα λόγω των πολύπλοκων διαδικασιών για την οριστικοποίηση των συμβάσεων παραχώρησης κατασκευής και λειτουργίας αυτοκινητοδρόμων, την εμπλοκή πολλών φορέων, την έλλειψη χρηματοδότησης και πολλές φορές την χαμηλή αποδοτικότητα των φορέων υλοποίησης των έργων. Ευτυχώς όμως η ανάγκη για την μείωση των ατυχημάτων, την βελτίωση των συνθηκών κυκλοφορίας στα αστικά κέντρα και την σύνδεση της χώρας με τις γειτονικές χώρες και τις υπόλοιπες χώρες τις Ευρωπαϊκής ένωσης, πυροδοτείται από την ύπαρξη εμπειρίας, τεχνογνωσίας και δομών για την απρόσκοπτη συνέχιση της ανάπτυξης του οδικού δικτύου. Η Κοινοτική Πολιτική είναι ένας ακόμα παράγοντας που προωθεί την ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Οδικών Δικτύων με την συνεχή κοινοτική χρηματοδότηση, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση σημαντικών ιδιωτικών πόρων. 21

29 2. Σιδηροδρομικές και συνδυασμένες εμπορευματικές μεταφορές Οι σιδηροδρομικές μεταφορές είναι ένας κλάδος στον οποίο και πάλι υστερεί η Ελλάδα. Υστερεί ως προς την υποδομή, την σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου εγχώρια (λιμάνια, αεροδρόμια, βιομηχανικές περιοχές κ.α.) και διεθνώς με την υπόλοιπη Ευρώπη. Το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι στην περισσότερη έκτασή του παλαιάς υποδομής και τεχνολογίας, υπάρχει ανεπάρκεια στα συστήματα διαχείρισης & οργάνωσης των σιδηρόδρομων, έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και συστημάτων ασφαλείας. Ένα ακόμη μεγάλο μειονέκτημα, είναι το κόστος, ο χρόνος και η καλύτερη άνεση και ποιότητα έναντι των οδικών μεταφορών. Υπάρχουν όμως και θετικά σημεία όσον αφορά το σιδηροδρομικό δίκτυο, όπως το ότι είναι ένα μέσο μεταφοράς οικονομικό και φιλικό προς το περιβάλλον, με μικρό αριθμό ατυχημάτων και με εύκολη σύνδεση σε άλλα μέσα μεταφοράς. Έτσι ο βαθμός εκσυγχρονισμού της γραμμής Αθήνας Θεσσαλονίκης που εξυπηρετεί σχετικά μεγάλο τμήμα της χώρας είναι σχετικά μεγάλος, σε αυτό συντελεί και το γεγονός ότι τα προηγούμενα επενδυτικά προγράμματα έχουν αυξήσει το βαθμό τεχνογνωσίας, και σαφώς Η αξιοποίηση των διατιθέμενων κοινοτικών πόρων με κατεύθυνση την ολοκλήρωση των ΔΔΜ που περιλαμβάνουν σιδηρόδρομους σε ελληνικό έδαφος αφενός & ενίσχυση διατροπικών μεταφορών αφετέρου. 3. Θαλάσσιες Μεταφορές Η Ελλάδα ως νησιωτική χώρα κατέχει την 1η θέση στην Ε.Ε. ως προς τη θαλάσσια διακίνηση επιβατών. Σε αυτό την βοηθάει η γεωγραφική θέση της χώρας στο σύστημα των Θαλάσσιων Διαδρόμων της Μεσογείου και των Διευρωπαϊκών Αξόνων, καθώς και το ολοκληρωμένο, (τουλάχιστον ως προς τη χωροθέτηση) σύστημα λιμένων. Τα προβλήματα που υπάρχουν στο συγκεκριμένο είδος μεταφορών, αφορούν κυρίως τα λιμάνια των νησιών, όπου οι εγκαταστάσεις και οι 22

30 υποδομές τους είναι ανεπαρκείς και συνήθως δεν έχουν τα απαιτούμενα μεγέθη για τη συντήρηση βιώσιμων θαλάσσιων συνδέσεων. Ένα ακόμα μειονέκτημα είναι η ελλιπής οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των λιμένων και η μίξη εμπορευματικών και επιβατικών λειτουργιών σε πολλούς λιμένες, με αρνητικές επιπτώσεις ειδικά κατά τις περιόδους αιχμής. 4. Αεροπορικές μεταφορές Η έκταση και πυκνότητα του Ελληνικού δικτύου αεροδρομίων είναι μεγάλη λόγω του νησιωτικού χαρακτήρα της χώρας. Η ζήτηση σε αεροπορικές μεταφορές είναι ανάλογη με την αύξηση ή τη μείωση του τουρισμού, λόγω των πολλών τουριστικών προορισμών. Ο ανταγωνισμός όμως από άλλα μεταφορικά μέσα είναι μεγάλος, επειδή το κόστος είναι μικρότερο και οι υποδομές, ειδικότερα σε αεροδρόμια που λειτουργούν κυρίως τις τουριστικές περιόδους, ελλιπής και με προβλήματα ασφαλείας, με αποτέλεσμα ο κόσμος να στρέφεται περισσότερο σε θαλάσσιες μεταφορές παρά την μεγαλύτερη διάρκεια τους. Εάν υπάρξει όμως η σωστή αξιοποίηση των διατιθέμενων κοινοτικών πόρων και η Ελλάδα εκμεταλλευτεί την μετατόπιση της Ε.Ε. προς τα νοτιοανατολικά λόγω της γεωγραφικής μας θέσης μπορεί να μετατραπεί η χώρα σε διαμετακομιστικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής. 5. Αστικές Μεταφορές Είναι γεγονός πως τα ΜΜΜ είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον, λόγω της μειωμένης εκπομπής ρύπων και της μεταφορά πολλών επιβατών. Ειδικότερα τα μέσα σταθερής τροχιάς, τραμ και μετρό, παρέχουν αξιόπιστες και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, με συχνότητα δρομολογίων, σταθερό και μικρό χρόνο διαδρομής. Το πλήθος του επιβατικού κοινού είναι πολύ μεγάλο στα ΜΜΜ γιατί εκτός του μικρού κόστους τους σε σχέση με τα ΙΧ, είναι και ευκολότερη η μετακίνηση με αυτά ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Μελανό σημείο και σε αυτά τα μέσα μεταφοράς, είναι η 23

31 έλλειψη των κανόνων ασφαλείας, η έλλειψη χώρου στάθμευσης στα Ι.Χ. η οποία δημιουργεί πρόβλημα στην επιβίβαση καθώς και η έλλειψη υποδομών για την εξυπηρέτηση των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Γενικοί Στόχοι Γενικός Στόχος 1: Η βελτίωση της προσβασιμότητας και της προσπελασιμότητας των περιοχών της χώρας, μέσω της ανάπτυξης του Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου συμπεριλαμβανομένων των συνδέσεών του με τις κύριες πύλες της χώρας (μεθοριακοί σταθμοί και λιμάνια), καθώς και της ανάπτυξης του λοιπού Εθνικού και Περιφερειακού Οδικού Δικτύου, με ταυτόχρονη μέριμνα για την περιβαλλοντική προστασία των περιοχών στις οποίες θα αναπτυχθούν τα οδικά δίκτυα. Γενικός Στόχος 2: Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός του σιδηροδρομικού δικτύου με προτεραιότητα στο Διευρωπαϊκό Σιδηροδρομικό Δίκτυο υψηλής ταχύτητας, και η ανάπτυξη των διατροπικών (συνδυασμένων) μεταφορών, με υποστήριξη στις μεταφορικές υποδομές που επιδρούν θετικά στο περιβάλλον. Γενικός Στόχος 3: Η βελτίωση του συστήματος θαλάσσιων μεταφορών με την ανάπτυξη κατάλληλων λιμενικών υποδομών, που θα εξυπηρετούν την επιβατική ζήτηση και τις ανάγκες για μεταφορά εμπορευμάτων Γενικός Στόχος 4: Η ανάπτυξη του δικτύου αεροπορικών μεταφορών έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιδράσεις σε αστικούς ιστούς, η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και η βελτιστοποίηση του βαθμού ασφαλείας των αεροπορικών μεταφορών. Γενικός Στόχος 5: Ανάπτυξη αστικών μεταφορικών υποδομών και συστήματος αστικών συγκοινωνιών των μεγάλων αστικών κέντρων, για τη 24

32 βελτίωση της ελκυστικότητας και ποιότητας των αστικών μετακινήσεων και δημόσιων συγκοινωνιών με έμφαση στη μείωση των σχετικών χρονοαποστάσεων και των συνολικά εκπεμπόμενων αέριων ρύπων από αυτές, ώστε να ενισχυθεί η βιώσιμη κινητικότητα στον αστικό ιστό Γενικός Στόχος 6: Προώθηση οριζόντιων δράσεων, όπως η βελτίωση της ασφάλειας του συστήματος μεταφορών με έμφαση στην οδική ασφάλεια, η βελτίωση της διαχείρισης της οδικής, σιδηροδρομικής, θαλάσσιας και εναέριας κυκλοφορίας, η ενίσχυση της περιβαλλοντικής διαχείρισης των λιμένων, καθώς και η ενίσχυση των διαδικασιών διαχείρισης των ατυχημάτων και των μέσων έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα. β. Άξονες Προτεραιότητας Οι άξονες προτεραιότητας διαχωρίζονται ως προς τη πηγή χρηματοδότησής τους. Οι πρώτοι έξι χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ και οι υπόλοιποι εφτά από το Ταμείο Συνοχής. Στους δύο παρακάτω πίνακες βλέπουμε τον διαχωρισμό αυτό και στη συνέχεια αναφέρεται πως οι αναπτυξιακοί στόχοι ενσωματώνονται στους έξι γενικούς στόχους. ΠΙΝΑΚΑΣ 4: Άξονες Προτεραιότητας Ομάδας Χρηματοδότησης από ΕΤΠΑ Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, 25

33 ΠΙΝΑΚΑΣ 5: Άξονες Προτεραιότητας Ομάδας Χρηματοδότησης Ταμείου Συνοχής Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, ΠΙΝΑΚΑΣ 6: Αντιστοιχία Αξόνων Προτεραιότητας σε Γενικούς Στόχους Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, 26

34 Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας» χρηματοδοτείται με από το Ταμείο Συνοχής και το ΕΤΠΑ, η Εθνική συμμετοχή ανέρχεται στα Συνολικά (Επίσημο κείμενο ΕΠ Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, 2007) ΠΙΝΑΚΑΣ 7: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, 27

35 ΠΙΝΑΚΑΣ 8: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά άξονα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, ΠΙΝΑΚΑΣ 9: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: Prospelasimotita.pdf 28

36 2.3. ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Εισαγωγικά Κατά το Εθνικό Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας και Ανάπτυξης στην «Ετήσια Έκθεση για την Ανταγωνιστικότητα 2003», η ανταγωνιστικότητα ορίζεται ως η ικανότητα διατήρησης και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της χώρας και αναβάθμισης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ενίσχυσης της απασχόλησης, της πραγματικής συνοχής και της περιβαλλοντικής προστασίας και αναβάθμισης, και διαρκούς βελτίωσης της παραγωγικότητας, υπό συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο τα προβλήματα που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι αρκετά. Η εκροή κεφαλαίων προς άλλες χώρες, η μεταφορά των «παραδοσιακών» κλάδων σε χώρες εργατικού χαμηλού κόστους, η μετανάστευση του επιστημονικού δυναμικού προς χώρες με ευκαιρίες στην έρευση απασχόληση και με καλύτερες συνθήκες, η μη επαρκής ανάπτυξη και αξιοποίηση του τουριστικού τομέα, η αδυναμία ενσωμάτωσης νέας τεχνολογίας και τέλος η χαμηλή επένδυση ιδιωτικών και ξένων κεφαλαίων είναι κάποια από αυτά. Τα πιο καίρια ζητήματα για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας κατά τομέα είναι τα εξής: 1. Ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια 2. Ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα 3. Ανταγωνιστικότητα και επιχειρηματικότητα 4. Ανταγωνιστικότητα και καινοτομία και ανθρώπινοι πόροι 5. Ανταγωνιστικότητα και δημόσια ενίσχυση και ξένες επενδύσεις 6. Ανταγωνιστικότητα και τομεακή - κλαδική διάσταση 7. Ανταγωνιστικότητα και υποδομές ενέργειας 8. Ανταγωνιστικότητα και περιφερειακή διάσταση 9. Ανταγωνιστικότητα και Agenda της Λισσαβόνας 10. Ανταγωνιστικότητα και θεσμικό πλαίσιο 11. Ανταγωνιστικότητα και περιβάλλον 29

37 12. Ανταγωνιστικότητα και ισότητα των φύλων, ισότητα των ευκαιριών 13. Ανταγωνιστικότητα και Προστασία Καταναλωτή 14. Μέτρηση και παράγοντες της Ανταγωνιστικότητας Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Γενικοί Στόχοι Γενικός Στόχος 1: Δημιουργία και αξιοποίηση της Καινοτομίας υποστηριζόμενης από Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη. Επιδιώκεται η προώθηση της καινοτομίας και της έρευνας και τεχνολογίας και η ενσωμάτωσή τους στον παραγωγικό ιστό της χώρας ως κύριων παραγόντων ανάπτυξης, αναβάθμισης και ανταγωνιστικότητας. Γενικός Στόχος 2: Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας. Επιδιώκεται η επέκταση της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, ως μοναδικής διεξόδου για την παραγωγική αναβάθμιση της χώρας προς αγαθά και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, ποιότητας και περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Γενικός Στόχος 3: Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Επιδιώκεται η παροχή στην επιχειρηματικότητα όλων των κατάλληλων συνθηκών απελευθέρωσης, τεχνικών υποδομών, δομών στήριξης και εργαλείων ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την εξασφάλιση υγιών συνθηκών ανταγωνισμού και των δικαιωμάτων του καταναλωτή. Γενικός Στόχος 4: Ολοκλήρωση του ενεργειακού συστήματος της χώρας και ενίσχυση της αειφορίας. Επιδιώκεται η εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας στο πλαίσιο της επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων της και η ένταξη της στα μεγάλα διεθνή δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, ως προϋποθέσεων για τη διατηρησιμότητα της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητάς της. 30

38 β. Άξονες Προτεραιότητας Άξονας Προτεραιότητας 1: Δημιουργία και αξιοποίηση της καινοτομίας υποστηριζόμενης από έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Γενικός στόχος η επιτάχυνση της μετάβασης στην οικονομία της γνώσης, η ενσωμάτωση της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας στον παραγωγικό ιστό της χώρας, ως κύριο παράγοντα ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας. Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας. Επιδιώκει την επέκταση της επιχειρηματικότητας, ως μόνης διεξόδου για την παραγωγική αναβάθμιση της χώρας σε αγαθά και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, με ποιότητα, περιβαλλοντική ευαισθησία και καινοτομία. Άξονας Προτεραιότητας 3: Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Γενικός στόχος η ύπαρξη ενός κατάλληλου και υγιούς εξωτερικού περιβάλλοντος υποστήριξης της επιχειρηματικότητας αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας και της μείωσης του επιχειρηματικού κινδύνου. Άξονας Προτεραιότητας 4: Ολοκλήρωση του ενεργειακού συστήματος της χώρας και ενίσχυση της αειφορίας. Στοχεύεται η εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, στο πλαίσιο της επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων της, την υποστήριξη της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας και την ένταξή της χώρας στα μεγάλα διεθνή δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Άξονας Προτεραιότητας 5: Τεχνική υποστήριξη εφαρμογής του προγράμματος (ΕΤΠΑ). Αποσκοπεί στην αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία της προετοιμασίας, διαχείρισης, παρακολούθησης, αξιολόγησης και ελέγχου του Επιχειρησιακού Προγράμματος, στην προβολή και διάδοση των δράσεών του και στην ενίσχυση των διοικητικών ικανοτήτων για την εφαρμογή τους (Επίσημο κείμενο ΕΠ Ανταγωνιστικότητα Και Επιχειρηματικότητα, 2007). 31

39 Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» χρηματοδοτείται με ,00 από το ΕΤΠΑ, η Εθνική συμμετοχή ανέρχεται στα ,00. συνολικά ,00. Τα στοιχεία της χρηματοδότησης είναι με βάση του ΕΠ ΕΠΑΝ ΙΙ που αναθεωρήθηκε τον Σεπτέμβριο του ΠΙΝΑΚΑΣ 10: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επαν ΙΙ: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα Και Επιχειρηματικότητα, 32

40 ΠΙΝΑΚΑΣ 11: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά Άξονα προτεραιότητας (*) Η στήλη αυτή δεν συμπληρώνεται γιατί η βάση υπολογισμού της Κοινοτικής Συνδρομής είναι οι επιλέξιμες δημόσιες δαπάνες. 11a: Άλλοι εθνικοί πόροι, προβλεπόμενα έσοδα, μη επιλέξιμες δαπάνες. 11b Συμπληρώνονται τα ποσά ιδιωτικής συμμετοχής Πηγή: ΠΙΝΑΚΑΣ 12: Πορεία Υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: _Antagonistikothta.pdf 33

41 2.4. ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση Εισαγωγικά Η θέση της Ελλάδας σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες τις ΕΕ αλλά και παγκοσμίως, στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, κινείται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα, διότι οι νέες τεχνολογίες δεν συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας, ούτε στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Το ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση στοχεύει στην αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) σε επιχειρήσεις, στον ανασχεδιασμό διαδικασιών του Δημόσιου Τομέα, στην προώθηση της επιχειρηματικότητας σε τομείς που χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ, στην ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης για τον πολίτη και τέλος, στη βελτίωση της καθημερινής ζωής μέσω των ΤΠΕ Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Γενικοί Στόχοι Γενικός Στόχος 1: Βελτίωση της παραγωγικότητας με αξιοποίηση των ΤΠΕ. Κύριοι στόχοι είναι η ενίσχυση της διείσδυσης των νέων τεχνολογιών στην παραγωγική διαδικασία σε συνδυασμό με την ανάπτυξη επιχειρηματικών καινοτομιών και η αύξηση των ποσοστών των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στις συναλλαγές τους με το δημόσιο με απώτερο σκοπό την εξοικονόμηση χρόνου και την αύξηση παραγωγικότητας. Γενικός Στόχος 2: ΤΠΕ και Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής. Στοχεύεται η χωρίς διακρίσεις πρόσβαση των πολιτών στις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών και στη γνώση, η διαθεσιμότητα ψηφιακών υπηρεσιών, καθώς και η καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος σε όλες του τις εκφάνσεις (γεωγραφικές, ηλικιακές, άτομα με αναπηρία κλπ.). 34

42 β. Άξονες Προτεραιότητας Στο συγκεκριμένο ΕΠ υπάρχει διαφορετικά ανάπτυξη όσων αφορά τους άξονες προτεραιότητας. Οι δύο πρώτοι αντιστοιχούνται με τους δύο γενικούς στόχους ενώ προστίθεται και ένας τρίτος και στην συνέχεια αναλύονται σε ειδικούς στόχους. Αναλυτικά: Άξονας Προτεραιότητας 1 - Γενικός Στόχος 1: Βελτίωση της παραγωγικότητας με αξιοποίηση των ΤΠΕ, ο οποίος περιλαμβάνει τους ακόλουθους ειδικούς στόχους. 1. Προώθηση χρήσης ΤΠΕ σε επιχειρήσεις. 2. Παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς επιχειρήσεις και βελτίωση παραγωγικότητας του Δημοσίου με χρήση ΤΠΕ. 3. Ενίσχυση της συμβολής του κλάδου των ΤΠΕ στην Ελληνική Οικονομία. 4. Προώθηση της επιχειρηματικότητας σε τομείς που αξιοποιούν ΤΠE. Άξονας Προτεραιότητας 2 - Γενικός Στόχος 2: ΤΠΕ και Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής, με ειδικούς στόχους 5. Βελτίωση της καθημερινής ζωής μέσω ΤΠΕ Ισότιμη συμμετοχή των πολιτών στην Ψηφιακή Ελλάδα 6. Ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών Δημόσιας Διοίκησης για τον πολίτη Άξονας Προτεραιότητας 3: Τεχνική Βοήθεια. Εντάσσονται δράσεις προετοιμασίας, εφαρμογής, παρακολούθησης και επιθεώρησης των έργων όπως επίσης και δράσεις αξιολόγησης και μελέτες καθώς επίσης και όλες οι ενέργειες πληροφοριών και επικοινωνίας (Επίσημο κείμενο ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση, 2012). 35

43 Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» χρηματοδοτείται με ,00 από το ΕΤΠΑ, η Εθνική Δημόσια Χρηματοδότηση ανέρχεται στα ,00. Συνολικά ,00. Τα στοιχεία της χρηματοδότησης είναι με βάση του αναθεωρημένου ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση, Σεπτέμβριος του ΠΙΝΑΚΑΣ 13: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, ΨηφιακήΣύγκλιση, 36

44 ΠΙΝΑΚΑΣ 14: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά Άξονα Προτεραιότητας 1Η βάση υπολογισμού της Κοινοτικής Συνδρομής είναι η Δημόσια Δαπάνη (Στήλη 8) 2 Η Στήλη 11α περιλαμβάνει άλλους εθνικούς πόρους, προβλεπόμενα έσοδα, μη επιλέξιμες δαπάνες 3 Το ποσοστό συγχρηματοδότησης έχει ορισθεί σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 52Β του Κανονισμού 1083/ Η Στήλη 11β περιλαμβάνει ενδεικτική ιδιωτική συμμετοχή στο πλαίσιο εκτιμώμενων δράσεων κρατικών ενισχύσεων Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, Ψηφιακή Σύγκλιση ΠΙΝΑΚΑΣ 15: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: _Psifiaki.pdf 37

45 2.5. ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Εισαγωγικά Τα σημαντικότερα προβλήματα που υπάρχουν σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό είναι: 1. Η αναντιστοιχία μεταξύ του βαθμού οικονομικής ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας, λόγω της απώλειας θέσεων εργασίας που επήλθε της εντατικοποίησης και της αναδιάρθρωσης της παραγωγικής δομής. 2. Η αδυναμία προσαρμογής των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του εργατικού δυναμικού στις νέες μεταβαλλόμενες συνθήκες, οι οποίες πρέπει συνεχώς να ανανεώνονται και να εξελίσσονται ανάλογα με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. 3. Η δυσκολία πρόσβασης στην εργασία για τις γυναίκες, όπου τα ποσοστά απασχόλησης στην Ευρώπη σε σχέση με την Ελλάδα είναι μεγαλύτερα, ενώ τα ποσοστά ανεργίας μικρότερα. 4. Δυσκολία πρόσβασης στην εργασία για τους νέους. Στοιχεία της Eurostat για το 2005 έδειξαν πως το ποσοστό απασχόλησης νέων ηλικίας 15 με 24 μειώθηκε από 26,8% το 2004 σε 25%, ενώ ταυτόχρονα έχει και σημαντική διαφορά σε σχέση με το ποσοστό της Ευρώπης που ανέρχεται 36,8%. 5. Η μακροχρόνια ανεργία και δυσκολία πρόσβασης στην εργασία για ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως ατόμων με ειδική αναπηρία και άλλων ευπαθών ομάδων. 6. Χαμηλή Γεωγραφική και επαγγελματική κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού. 7. Η αδήλωτη εργασία, που συνεχίζει να αποτελεί διαρθρωτικό χαρακτηριστικό της ελληνικής αγοράς εργασίας και δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, ενώ παράλληλα αποτελεί σοβαρό εμπόδιο ομαλής ένταξης στην αγορά εργασίας. 38

46 8. Τα υψηλά επίπεδα κινδύνου φτώχειας. 9. Οι ανάγκες του τομέα της Υγείας για διοικητική και οργανωτική αναβάθμιση των απαξιωμένων οργανισμών λειτουργίας και προτύπων διοίκησης και οργάνωσης, την ελλιπή Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας με ανεπάρκεια (ποσοτική και ποιοτική) των παρεχόμενων υπηρεσιών ιδίως στα αστικά κέντρα, τις δύσβατες και νησιωτικές περιοχές και τις περιοχές με τουριστική ανάπτυξη κατά την περίοδο αιχμής, η χαμηλή παραγωγή καινοτομίας και η έλλειψη συστημάτων αξιοποίησης αποτελεσμάτων έρευνας και τέλος η υστέρηση ανθρωπίνου δυναμικού του τομέα υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης 10. Ανισομερής ανάπτυξη της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Η μεταρρύθμιση στον τομέα της ψυχικής υγείας βρίσκεται σε κρίσιμο στάδιο, καθώς γίνεται προσπάθεια για μετάβαση των χρόνια ψυχικά ασθενών από άσυλα, σε μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και για την δημιουργία νέων μονάδων με την απαραίτητη διασφάλιση ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. 11. Υστέρηση στην εφαρμογή γενικών πολιτικών αποϊδρυματισμού και αυτόνομης διαβίωσης. 12. Δυνατότητα περαιτέρω αξιοποίησης του ρόλου των κοινωνικών εταίρων Ταυτόχρονα με τα προβλήματα, πολλές είναι και οι ανάγκες όπως, η ενίσχυση της πρόσβασης των γυναικών, των νέων, των μακροχρόνια ανέργων και ειδικών ομάδων του πληθυσμού στην απασχόληση, η αναβάθμιση των Κέντρων Προώθησης στην Απασχόληση (ΚΠΑ) σε ολοκληρωμένα κέντρα παροχής υπηρεσιών, η βελτίωση της ποιότητας της εργασίας, η δημιουργία νέων θέσεων και η ενθάρρυνση της κινητικότητας, η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, η αντιμετώπιση των προβλημάτων στον τομέα του συστήματος Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και πολλά ακόμη. 39

47 Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Γενικοί Στόχοι Γενικός Στόχος 1: Ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των επιχειρήσεων και του ανθρώπινου δυναμικού στις μεταβαλλόμενες συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισμού και των τεχνολογικών και παραγωγικών εξελίξεων καθώς και βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικότητας της εργασίας Γενικός Στόχος 2: Διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση. Κύριοι στόχοι, η δημιουργία συνθηκών πλήρους απασχόλησης και η ενίσχυση της απασχόλησης των γυναικών, των νέων, των μακροχρόνια ανέργων και των ευάλωτων ομάδων και προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε αυτήν Γενικός Στόχος 3: Πλήρης ενσωμάτωση του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών μέσω της αντιμετώπισης του κοινωνικού αποκλεισμού, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της εμβάθυνσης και διασφάλισης της βιωσιμότητας του Αποϊδρυματισμού των ασύλων. Γενικός Στόχος 4: Εδραίωση της μεταρρύθμισης στον Τομέα της Ψυχικής Υγείας, ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και προάσπιση της Δημόσιας Υγείας του πληθυσμού. β. Άξονες Προτεραιότητας Άξονας Προτεραιότητας 1: Συστημικές Παρεμβάσεις. Ο πρώτος άξονας προτεραιότητας ουσιαστικά περιλαμβάνει το σύνολο των παρεμβάσεων και των μεταρρυθμίσεων που έχουν ως σκοπό τον σχεδιασμό, την υλοποίηση, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων των Θεματικών Αξόνων Προτεραιότητας 2, 3 και 4. Άξονας Προτεραιότητας 2: Ενίσχυση της Προσαρμοστικότητας του Ανθρώπινου Δυναμικού και των Επιχειρήσεων. Στόχος η εξέλιξη και συνεχής προσαρμοστικότητα του εργατικού δυναμικού, ανάλογα με τις 40

48 τεχνολογικές εξελίξεις και τις απαιτήσεις που προέρχονται από το εργασιακό περιβάλλον. Άξονας Προτεραιότητας 3: Διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση όλων των κατηγοριών ανέργων όπως, γυναικών, νέων, μακροχρόνια ανέργων και των ανέργων από ειδικές κοινωνικές ομάδες (άνεργοι μεγαλύτερης ηλικίας ή από ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού), καθώς και η προσέλκυση και διατήρηση μεγαλύτερου αριθμού ατόμων στην αγορά εργασίας. Άξονας Προτεραιότητας 4: Πλήρης ενσωμάτωση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών. Γενικός σκοπός η προώθηση της κοινωνικής και επαγγελµατικής ενσωµάτωσης των Ευπαθών Κοινωνικά Οµάδων, αξιοποίηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας για την ένταξη τους στην αγορά εργασίας και βελτίωση της πρόνοιας για όσους χρήζουν βοήθειας. Άξονας Προτεραιότητας 5: Εδραίωση της μεταρρύθμισης στον τομέα της Ψυχικής Υγείας. Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, και προάσπιση της Δημόσιας Υγείας του πληθυσμού. Αναβάθµιση των παρεχόµενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας σύµφωνα µε τον Εθνικό σχεδιασµό, εδραίωση και ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Αναµόρφωση και εκσυγχρονισµός των φορέων και των υπηρεσιών δηµόσιας υγείας (Επίσημο κείμενο ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, 2007) Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού» έχει συνολικό προϋπολογισμό ,00. Χρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Η κοινοτική συνδρομή ανέρχεται στο πόσον των ,00 και η εθνική συμμετοχή ανέρχεται στο ποσό των ,00. 41

49 ΠΙΝΑΚΑΣ 16: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, ΠΙΝΑΚΑΣ 17: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά Άξονα Προτεραιότητας Νο Άξονες Προτεραιότητας ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΣΤΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΘΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΤΗΣΗ (Βάση ΧΡΗΜΑΤΟ ΣΥΝΕΙΣ Ταμείο ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΤΠΑ ΕΚΤ ΣΥΝΟΛΟ υπολ. Κοιν. ΔΟΤΗΣΗΣ ΦΟΡΑ ΑΛΛΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Συνοχής ΧΡΗΜΑΤΟΔΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟ Συμμ.) ΕΤΕ ΤΗΣΗ ΤΗΣΗ Σύνολο = = =4+5 9=4/ a* 11b** 11a + 11b ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ 12=4+5+11a 1 ΑΞΟΝΑΣ 1.1 ΣΥΣΤΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ,24% ΣΤΙΣ 8 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ 2 ΑΞΟΝΑΣ 1.2 ΣΥΣΤΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ,00% ΣΤΙΣ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ 3 ΑΞΟΝΑΣ 1.3 ΣΥΣΤΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ,00% ΣΤΙΣ 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 2.1 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΙΣ 8 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ,24% ΑΞΟΝΑΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ 5 ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΨΥΧΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΥΓΕΙΑΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α ΘΜΙΑΣ ΣΤΙΣ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΘΗΣΗ ΕΞΟΔΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΞΟΝΑΣ 2.3 ΥΓΕΙΑΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΤΙΣ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΕΞΟΔΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ 6 ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΙΣ 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 3.1 ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ 7 ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΙΣ 8 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΑΞΟΝΑΣ 3.2 ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ 8 ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΙΣ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 3.3 ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ 9 ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΙΣ 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 4.1 ΠΛΗΡΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ 10 ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ, ΣΤΙΣ 8 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΑΞΟΝΑΣ 4.2 ΠΛΗΡΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ 11 ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ, ΣΤΙΣ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 4.3 ΠΛΗΡΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ 12 ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ, ΣΤΙΣ 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 5.1 ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ Α ΘΜΙΑΣ 13 ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΤΙΣ 8 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ,00% ,00% ,24% ,00% ,00% ,24% ,00% ,00% ,24% ,00% ΑΞΟΝΑΣ 5.3 ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ Α ΘΜΙΑΣ 15 ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΤΙΣ 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 6.1 ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ 16 ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΤΙΣ 8 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΑΞΟΝΑΣ 6.2 ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ 17 ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΤΙΣ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΑΞΟΝΑΣ 6.3 ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ 18 ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΤΙΣ 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ,00% ,24% ,00% ,00% Σύνολο ,00% Πηγή: Επιχειρησιακό πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, 42

50 ΠΙΝΑΚΑΣ 18: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: Επιχειρησιακό πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, no_dynamiko.pdf 43

51 2.6. ΕΠ Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Εισαγωγικά Μέσω του 6 ου ΕΠ, το ΕΣΠΑ επιδιώκει τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα, την ενίσχυση και αναβάθμιση των συστημάτων και υπηρεσιών αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, και τη βελτίωση της σύνδεσης της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Επιπλέον επικεντρώνεται στην ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης, στην επιτάχυνση της μετάβασης στην κοινωνία και την οικονομία της γνώσης, με την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας και την αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας. Ασκώντας τις παραπάνω στρατηγικές, το ΕΣΠΑ στοχεύει στην αλλαγή της παρούσας κατάστασης και στην εξάλειψη σημαντικών προβλημάτων που υπάρχουν στην εκπαίδευση όπως, η έλλειψη αξιολόγησης εκπαιδευτικού έργου, η χαμηλή συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση, η διαρκής συρρίκνωση της τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης. Προγράμματα που δραστηριοποιούνται: Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: αφορά τα υψηλά ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού), Ψηφιακό Σχολείο: αφορά την καθυστέρηση χρήσεως των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση και στη διδασκαλία. Ειδική Αγωγή: με σκοπό την άρση των περιορισμών και των εμποδίων που δημιουργεί η κάθε μορφής αναπηρία για την πρόσβαση στην εκπαίδευση Καθώς επίσης και το Νέο Σχολείο, Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών, Εκπαίδευση και Αγορά Εργασίας, Προγράμματα ΑΕΙ, Έρευνα, Εκπαίδευση Ενηλίκων, Τεχνική Εκπαίδευση και Επιχειρηματικότητα. 44

52 Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Στρατηγικοί Στόχοι Στρατηγικός Στόχος 1: Αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης και προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης Στρατηγικός Στόχος 2: Αναβάθμιση των συστημάτων αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης και επαγγελματικής εκπαίδευσης και σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας Στρατηγικός Στόχος 3: Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων Στρατηγικός Στόχος 4: Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου για την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας Ο κάθε στρατηγικός στόχος χωρίζεται σε 3 Άξονες Προτεραιότητας (συνολικά 12) β. Άξονες Προτεραιότητας Άξονες Προτεραιότητας 1,2,3: Αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης και προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης (1 ος ), στις 3 Περιφέρειες Σταδιακής Εξόδου (2 ος ) και στις 2 Περιφέρειες Σταδιακής Εισόδου (3 ος ) Γενικός Σκοπός: H ενίσχυση της κινητικότητας του μαθητικού και φοιτητικού πληθυσμού, η προώθηση της αποτίμησης της προόδου στην εκπαίδευση και την εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία και της ισότητας των φύλων με ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, η πρόληψη του κοινωνικού αποκλεισμού και των ανισοτήτων και η προστασία του περιβάλλοντος, της αγωγής υγείας και της βιώσιμης ανάπτυξης. 45

53 Άξονες Προτεραιότητας 4,5,6: Αναβάθμιση των συστημάτων αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης και επαγγελματικής εκπαίδευσης και σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης (1 ος ), στις 3 Περιφέρειες Σταδιακής Εξόδου (2 ος ) και στις 2 Περιφέρειες Σταδιακής Εισόδου (3 ος ). Γενικός Σκοπός: Ο επαναπροσδιορισµός του ρόλου της αρχικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και η ενίσχυση του περιεχομένου της, η Αναβάθμιση της τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης με στόχο τη βελτίωση της ελκυστικότητας και της αποτελεσματικότητας της και τέλος η αποτελεσματικότερη σύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας. Άξονες Προτεραιότητας 7,8,9: Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης (1 ος ), στις 3 Περιφέρειες Σταδιακής Εξόδου (2 ος ) και στις 2 Περιφέρειες Σταδιακής Εισόδου (3 ος ). Γενικός Σκοπός: Ενίσχυση του συστήματος και των υπηρεσιών δια βίου εκπαίδευσης και της ίσης πρόσβασης σε αυτή - αύξηση της συμμετοχής μέσω παροχής ειδικών κινήτρων Άξονες Προτεραιότητας 10,11,12: Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου για την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης (1 ος ), στις 3 Περιφέρειες Σταδιακής Εξόδου (2 ος ) και στις 2 Περιφέρειες Σταδιακής Εισόδου (3 ος ). Γενικός Σκοπός: Η ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας μέσω προγραμμάτων βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας και της προσέλκυσης ερευνητών υψηλού επιπέδου από το εξωτερικό, και η αναβάθμιση του επιπέδου μεταπτυχιακών σπουδών ώστε να συμβάλλουν στην παραγωγή και τη διάχυση νέα γνώσης με έμφαση στις θετικές επιστήμες και τις ΤΠΕ (Επίσημο κείμενο ΕΠ Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, 2007). 46

54 Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» χρηματοδοτείται με ,00 από το ΕΚΤ, η Εθνική Δημόσια Χρηματοδότηση ανέρχεται στα ,00. Συνολικά ,00. ΠΙΝΑΚΑΣ 19: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό πρόγραμμα Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, ΠΙΝΑΚΑΣ 20: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά Άξονα Προτεραιότητας 47

55 * Ως βάση υπολογισμού της κοινοτικής συνδρομής χρησιμοποιείται η επιλέξιμη δημόσια δαπάνη ** Άλλοι εθνικοί πόροι, προβλεπόμενα έσοδα, μη επιλέξιμες δαπάνες *** Ιδιωτική συμμετοχή Πηγή: Επιχειρησιακό πρόγραμμα Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, ΠΙΝΑΚΑΣ 21: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: _Ekpaideysi.pdf 48

56 2.7. ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση Εισαγωγικά Πολλά τα προβλήματα που πλήττουν τον τομέα της Δημόσιας Διοίκησης, η ανεπαρκής άσκηση σύγχρονου management σε συνδυασμό με την προσήλωση σε παραδοσιακές μεθόδους διοίκησης και λειτουργίας, η απουσία σύγχρονων συστημάτων οικονομικής διαχείρισης σε Γραφειοκρατικές διαδικασίες οικονομικής διοίκησης, οι αδυναμίες προσαρμογής των δομών και των συστημάτων λειτουργίας προς τις εξελισσόμενες ανάγκες, η ανεπαρκής κάλυψη του προσωπικού με βασικές δεξιότητες και τεχνικά βασικά μέσα ΤΠΕ και πολλά ακόμη. Η στρατηγική για το ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση λαμβάνει υπόψη όλα τα προβλήματα στη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, παρεμβαίνοντας και στις 13 Διοικητικές Περιφέρειες της χώρας, δηλαδή, στο σύνολο όλου του δημοσίου τομέα, δημόσιες υπηρεσίες της κεντρικής κυβέρνησης (υπουργεία, γενικές γραμματείες, γενικές γραμματείες περιφερειών) και ανεξάρτητες αρχές - Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) - Οργανισμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (α και β βαθμού). Κύριος στόχος του Ε.Π. είναι η βελτίωση της ποιότητας της διακυβέρνησης μέσα από την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των δημόσιων οργανώσεων, καθώς και την ενίσχυση της λογοδοσίας και της επαγγελματικής ηθικής μέσω της διεύρυνσης της κοινωνικής διαβούλευσης και συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Γενικοί Στόχοι 1. Εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης και Ανάπτυξη Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. 2. Ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης 49

57 3. Ενδυνάμωση των πολιτικών ισότητας σε όλο το εύρος της δημόσιας δράσης β. Άξονες Προτεραιότητας Οι άξονες προτεραιότητας του ΕΠ είναι συνολικά δώδεκα (12), τρεις (3) για κάθε έναν από τους Γενικούς Στόχους. Στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης αναφέρονται οι άξονες 1, 4, 7, 10, στις 3 Περιφέρειες σταδιακής εξόδου οι άξονες 2, 5, 8, 11, και στις 2 περιφέρειες εξόδου οι άξονες 3, 6, 9, 12. Αναλυτικά: Γενικός Στόχος 1 Άξονες Προτεραιότητας 1, 2, 3: Εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης και Ανάπτυξη των υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Στόχοι, η βελτίωση των μηχανισμών σχεδιασμού και εφαρμογής των δημόσιων πολιτικών, η προώθηση των αρχών της διαφάνειας και της λογοδοσίας, η βελτίωση της ποιότητας των νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων για την αναβάθμιση της Νομοθετικής Λειτουργίας, η βελτίωση της ποιότητας της εξυπηρέτησης των συναλλασσόμενων με τις δημόσιες υπηρεσίες πολιτών και επιχειρήσεων και τέλος, η Διοικητική Ανασυγκρότηση και Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση για την Ολοκλήρωση του Νέου Αυτοδιοικητικού Χάρτη της Χώρας. Γενικός Στόχος 2 Άξονες Προτεραιότητας 4, 5, 6: Ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης. Στόχοι, η ενίσχυση της πολιτικής ανάπτυξης των ανθρώπινων πόρων στη δημόσια διοίκηση μέσω διαρθρωτικών και θεσμικών αλλαγών καθώς και Βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας και την υποστήριξη των διαρθρωτικών και θεσμικών αλλαγών στη δημόσια διοίκηση και της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης 50

58 Γενικός Στόχος 3 Άξονες Προτεραιότητας 7, 8, 9: Ενδυνάμωση των πολιτικών ισότητας σε όλο το εύρος της δημόσιας δράσης. Στόχοι η βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των πολιτικών ισότητας, και των μηχανισμών και δομών εφαρμογής, παρακολούθησης και αξιολόγησης για θέματα ισότητας των φύλων, η ενίσχυση της θέσης των γυναικών στο δημόσιο, κοινωνικό και επαγγελματικό τομέα Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Διοικητική Μεταρρύθμιση» χρηματοδοτείται με ,00 από το ΕΚΤ, η Εθνική Δημόσια Χρηματοδότηση ανέρχεται στα ,00, με συνολικό ποσό χρηματοδότησης τα ,00 (Επίσημο κείμενο ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση, 2007) ΠΙΝΑΚΑΣ 22: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Διοικητική Μεταρρύθμιση, 51

59 ΠΙΝΑΚΑΣ 23: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά Άξονα Προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Διοικητική Μεταρρύθμιση, ΠΙΝΑΚΑΣ 24: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Διοικητική Μεταρρύθμιση, 52

60 2.8. Ε.Π. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Εισαγωγικά Το Πρόγραμμα σχεδιάστηκε µε σκοπό την ενίσχυση των επιτελικών φορέων και των υποστηρικτικών δοµών του συστήµατος διοίκησης και συντονισµού των ΕΠ. Μερικά αδύναμα σημεία, τα οποία βγαίνουν συμπερασματικά μετά το πέρας της προηγούμενης περιόδου του ΕΠ Τεχνική Βοήθεια , είναι η πολύπλοκη δομή του προηγούμενου ΕΠ σε άξονες προτεραιότητας και μέτρα, η ασάφεια ορισμού προδιαγραφών και σκοπιμότητας ορισμένων κατηγοριών πράξεων, που σε ορισμένες περιπτώσεις κάλυπταν ολόκληρα. Το ανελαστικό θεσμικό πλαίσιο των τελικών δικαιούχων, επιβραδύνει τις διαδικασίες προμήθειας αγαθών και υπηρεσιών και σε συνδυασμό με τις πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες ένταξης και διαχείρισης πράξεων δημιουργούν τις ανάγκες για, συνολική αναβάθμιση και ποιοτική ενίσχυση των δομών και λειτουργιών του συστήματος διοίκησης, ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας και πιστοποίησης της επάρκειας των δικαιούχων φορέων για σχεδιασμό, διοίκηση, διαχείριση και υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων δράσεων, ενίσχυση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας στη δημοσιότητα και πληροφόρηση των παρεμβάσεων, κατά τρόπο ώστε να συμβάλλουν ενισχυτικά και πολλαπλασιαστικά στην αναπτυξιακή δυναμική της χώρας Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Γενικοί Στόχοι Γενικός στόχος 1: Η ενίσχυση των επιτελικών φορέων του συστήµατος διοίκησης και συντονισµού της υλοποίησης του συνόλου των Ε.Π., ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν αποτελεσματικά, απρόσκοπτα και αποδοτικά στις νέες αυξημένες υποχρεώσεις τους, µέσω διαχείρισης, της 53

61 χρηματοδότησης δραστηριοτήτων προπαρασκευής, αξιολόγησης, παρακολούθησης, πληροφόρησης και ελέγχου των επιχειρησιακών προγραµµάτων, καθώς και δραστηριοτήτων για την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας για την υλοποίηση των δράσεων που εμπίπτουν στους στόχους των Ταµείων. Γενικός στόχος 2: Η ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των δικαιούχων φορέων, ώστε να πληρούν τα κριτήρια επιβεβαίωσης της διαχειριστικής τους επάρκειας για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων δράσεων και να βελτιώσουν την οργανωτική τους αποτελεσµατικότητα. β. Ειδικοί Στόχοι Ο πρώτος Γενικός στόχος περιλαμβάνει τους έξι από τους εφτά Ειδικούς στόχους ενώ ο έκτος αντιστοιχεί στον δεύτερο Γενικό στόχο. 1. Ενίσχυση των επιτελικών φορέων και των υποστηρικτικών δοµών του συστήµατος διοίκησης και συντονισµού για την προπαρασκευή, την εφαρµογή και την παρακολούθηση των ΕΠ. 2. Ενίσχυση των επιτελικών φορέων του συστήµατος διοίκησης και συντονισµού των ΕΠ για τη διενέργεια ελέγχων, επιθεωρήσεων και πιστοποιήσεων. 3. Ενίσχυση των επιτελικών φορέων του συστήματος διοίκησης και συντονισμού των ΕΠ με δράσεις συμβουλευτικής υποστήριξης και εκπόνησης μελετών και αξιολογήσεων 4. Ενίσχυση των επιτελικών φορέων του συστήματος διοίκησης και συντονισμού των ΕΠ για το σχεδιασμό, την οργάνωση και υλοποίηση παρεμβάσεων πληροφόρησης και επικοινωνίας 5. Ενίσχυση της διοικητικής οργάνωσης, στελέχωσης και λειτουργίας των δομών διαχείρισης και υποστήριξης των ΕΠ για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων δράσεων 6. :Ενίσχυση της διοικητικής οργάνωσης και ενίσχυση της διαχειριστικής επάρκειας των δικαιούχων φορέων των ΕΠ 54

62 7. Ενίσχυση των μέτρων που αναλαμβάνονται από την Ε.Ε. σχετικά με την προπαρασκευή, παρακολούθηση, διοικητική και τεχνική στήριξη, αξιολόγηση, έλεγχο και επιθεώρηση της εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΚ) 1083/2006 (Επίσημο κείμενο ΕΠ Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογή, 2007) Χρηματοδότηση Το Ε.Π. «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής» χρηματοδοτείται με ,00 από το ΕΤΠΑ, η Εθνική Δημόσια Χρηματοδότηση ανέρχεται στα ,00. Συνολικά ,00. ΠΙΝΑΚΑΣ 25: Κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογή:, ΠΙΝΑΚΑΣ 26: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά Άξονα Προτεραιότητας Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογή:, ΠΙΝΑΚΑΣ 27: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογή, 8_Tehniki_Yposthrixi.pdf 55

63 2.9. ΕΠ Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Εισαγωγικά To Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων αποτελεί μορφή παρέµβασης για την κάλυψη απρόβλεπτων τοπικών ή τομεακών κρίσεων οι οποίες συνδέονται με την οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση ή µε τις συνέπειες της απελευθέρωσης του εμπορίου. Ο στρατηγικός του στόχος συνίσταται στην: Προώθηση του ανθρώπινου δυναμικού στην απασχόληση και επανένταξη του στην αγορά εργασίας, συμβολή στην αποκατάσταση του κοινωνικό οικονομικού ιστού, δημιουργία προϋποθέσεων για τη συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού, διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και ανάπτυξη και βιωσιμότητα της τοπικής οικονομίας σε περιοχές που πλήττονται από απρόβλεπτες τοπικές ή τομεακές κρίσεις που συνδέονται με οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση η με τις συνέπειες της απελευθέρωσης του εμπορίου. Το περιεχόμενο και η δομή του ΕΠ αποσκοπούν στην κάλυψη της χρηματοδότησης ενός πλέγματος δράσεων που υπηρετούν τους στόχους που αναφέρθηκαν παραπάνω, μέσω δύο (2) αξόνων προτεραιότητας Αναπτυξιακή Στρατηγική α. Άξονες Προτεραιότητας Άξονας Προτεραιότητας 1 Μέσο-μακροπρόθεσμη στήριξη του ανθρώπινου δυναμικού που υφίσταται τις συνέπειες απρόβλεπτων τοπικών η τομεακών κρίσεων που συνδέονται με την οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση, συμπεριλαμβανομένης τυχόν αναδιάρθρωσης που προκαλείται από φυσικές καταστροφές, ή με τις συνέπειες της απελευθέρωσης του εμπορίου στις περιφέρειες που πληρούν τους όρους για το στόχο σύγκλισης και στις περιφέρειες που είναι επιλέξιμες για μεταβατική στήριξη στο πλαίσιο του στόχου σύγκλισης» 56

64 Άξονας Προτεραιότητας 2 Ταχεία αντιμετώπιση των άμεσων συνεπειών που υφίσταται το ανθρώπινο δυναμικό εξαιτίας απρόβλεπτων τοπικών ή τομεακών κρίσεων που συνδέονται με την οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση, συμπεριλαμβανομένης τυχόν αναδιάρθρωσης που προκαλείται από φυσικές καταστροφές, ή με τις συνέπειες της απελευθέρωσης του εμπορίου στις περιφέρειες που πληρούν τους όρους για το στόχο σύγκλισης και στις περιφέρειες που είναι επιλέξιμες για μεταβατική στήριξη στο πλαίσιο του στόχου σύγκλισης β. Ειδικοί Στόχοι Οι πρώτοι τρεις ειδικοί στόχοι είναι η ανάπτυξη του πρώτου άξονα προτεραιότητας, ενώ ο δεύτερος άξονας προτεραιότητας περιλαμβάνει τον τέταρτο ειδικό στόχο. Ειδικός Στόχος 1: Πρόσβαση στην απασχόληση και διατήρηση στην αγορά εργασίας του ενεργού πληθυσμού των περιοχών/τομέων που πλήττονται, μέσω ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και ολοκληρωμένων σχεδίων απασχόλησης τοπικού χαρακτήρα - Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας Ειδικός Στόχος 2: Ενεργές πολιτικές για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής- και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού Ειδικός Στόχος 3: Παρεμβάσεις ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού στους τομείς αποκατάστασης και προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Ειδικός Στόχος 4: Βασική προτεραιότητα του άξονα είναι η λήψη αμέσων μέτρων για την ανακούφιση και στήριξη των τοπικών πληθυσμών που πλήττονται η/και του ανθρώπινου δυναμικού που υφίσταται τις συνέπειες μιας κρίσης. 57

65 Χρηματοδότηση Ο προϋπολογισμός του ΕΠ "Εθνικό Αποθεματικό Απρόβλεπτων " ανέρχεται σε ,67. Από το σύνολο της δημόσιας δαπάνης, το 75,00%, ήτοι ,00, αφορά στη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, ενώ το 25,00%, ,67 αφορά σε εθνικούς πόρους Επίσημο κείμενο ΕΠ Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων, (2008). ΠΙΝΑΚΑΣ 28: Χρηματοδοτικό Σχήμα ανά Άξονα Προτεραιότητας Ως βάση υπολογισμού της κοινοτικής συνδρομής χρησιμοποιείται η επιλέξιμη δημόσια δαπάνη * Η στήλη αυτή δεν συμπληρώνεται γιατί η βάση υπολογισμού της Κοινοτικής συνδρομής είναι οι επιλέξιμες δημόσιες δαπάνες. Η ιδιωτική συμμετοχή αναφέρεται στη στήλη 11β. 11α: Άλλοι εθνικοί πόροι, προβλεπόμενα έσοδα, μη επιλέξιμες δαπάνες κ.ά. 11β: Συμπληρώνονται τα ποσά της ιδιωτικής συμμετοχής Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων, ΠΙΝΑΚΑΣ 29: Πρόοδος υλοποίησης προγράμματος ( ) Πηγή: 4_Apothematiko.pdf 58

66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 o : ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 3.1 Διμερή Διασυνοριακά Προγράμματα Ελλάδα - Βουλγαρία Αφορά την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, Νομοί Έβρου, Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης και Δράμας, και Κεντρικής Μακεδονίας, Νομοί Θεσσαλονίκης και Σερρών στην Ελλάδα, καθώς και η Νότιο-Δυτική και Νότιο-Κεντρική Περιφέρεια Σχεδιασμού, επαρχίες Blagoevgrad, Smolyan, Kardjali και Haskovo, στη Βουλγαρία. Γενικός στόχος είναι «η προώθηση της διασυνοριακής περιοχής με την εξασφάλιση της περιφερειακής συνοχής και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας», ο οποίος θα επιτευχθεί μέσω 2 στρατηγικών στόχων: Στρατηγικός Στόχος 1: Ενίσχυση της Ελκυστικότητας της Διασυνοριακής Περιοχής με την Αναβάθμιση της Ποιότητας Ζωής και τη Βελτίωση των Υποδομών Προσπελασιμότητας Στρατηγικός Στόχος 2: Αύξηση της Ανταγωνιστικότητας μέσω της Επιχειρηματικότητας, των Δικτύων Συνεργασίας και των Ανθρώπινων Πόρων Οι οποίοι με τη σειρά τους εξειδικεύονται στους ακόλουθους άξονες προτεραιότητας. Άξονες Προτεραιότητας 1. Ποιότητα Ζωής 2. Προσπελασιμότητα 3. Ανταγωνιστικότητα και ανθρώπινοι πόροι 4. Τεχνική βοήθεια 59

67 Προϋπολογισμός Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε ,00, εκ των οποίων τα ,00 (85%) προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και τα ,00 (15%) είναι εθνική συμμετοχή. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος (Επίσημο Κείμενο Συνεργασίας Ελλάδα- Βουλγαρία, 2008) Ελλάδα - Ιταλία Οι περιοχές του προγράμματος αφορούν την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, Νομοί Αιτωλοακαρνανίας και Αχαΐας, Ιονίων Νήσων, Νομοί Κέρκυρας, Λευκάδας, Κεφαλονιάς και Ζακύνθου, και Ηπείρου Νομοί Ιωαννίνων, Πρεβέζης και Θεσπρωτίας για την Ελλάδα, η Περιφέρεια Απουλίας στην Ιταλία Επαρχίες Μπάρι, Μπρίντεζι και Λέτσε, μαζί με τους Νομούς Ηλείας και Άρτας στην Ελλάδα και τις Επαρχίες Ταράντο και Φότζια στην Ιταλία οι οποίες εντάσσονται στο Πρόγραμμα ως όμορες περιοχές. Γενικός Στόχος, «η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εδαφικής συνοχής στην περιοχή προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης μέσω της σύζευξης του δυναμικού εκατέρωθεν της θαλάσσιας διασυνοριακής γραμμής» Στρατηγικοί Στόχοι: Υποστήριξη της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, εστιάζοντας στα κοινά συγκριτικά πλεονεκτήματα Βελτίωση της δυνατότητας πρόσβασης στα δίκτυα και τις υπηρεσίες στην περιοχή συνεργασίας, ώστε να ενισχυθεί η κινητικότητα των ανθρώπων και των αγαθών Βελτίωση της ποιότητας ζωής, συντήρηση και αποτελεσματική διαχείριση του περιβάλλοντος και αύξηση της κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής 60

68 Άξονες Προτεραιότητας Οι τρεις στρατηγικοί στόχοι εκφράζονται σε αντίστοιχους Άξονες Προτεραιότητας, με ειδικότερους στόχους για τον καθέναν από αυτούς, οι οποίοι είναι οι εξής: 1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας 2. Βελτίωση της προσβασιμότητας σε βιώσιμα δίκτυα και υπηρεσίες 3. Βελτίωση της ποιότητας ζωής, προστασία του περιβάλλοντος και ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής 4. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής (με οριζόντιο χαρακτήρα) Προϋπολογισμός Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε ,00, εκ των οποίων εθνικοί πόροι είναι τα ,00 (25%), ενώ τα ,00 (75%) προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος Ελλάδα Κύπρος Περιοχές του προγράμματος είναι οι Περιφέρειες Κρήτης, Νομοί Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χανίων, Βορείου Αιγαίου, Νομοί Λέσβου, Σάμου και Χίου, και Νοτίου Αιγαίου (Νομός Δωδεκανήσου) στην Ελλάδα, καθώς και ολόκληρη η Κύπρος. Γενικός στόχος: «η ανάδειξη της περιοχής ως πόλος αειφόρου ανάπτυξης στον ευρύτερο χώρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας». Στρατηγικοί στόχοι 1. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην περιοχή συνεργασίας 2. Προστασία φυσικών και πολιτιστικών πόρων 3 %CF%84%CE%B1/%CE%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE- %CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE %AC- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE 61 %B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1- %CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1.html

69 3. Ενίσχυση της ασφάλειας και βελτίωση προσβασιμότητας σε δίκτυα και υπηρεσίες Άξονες Προτεραιότητας 1. Ανταγωνιστικότητα 2. Φυσικό και Πολιτιστικό Περιβάλλον 3. Προσβασιμότητα και Ασφάλεια Περιοχής 4. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Προϋπολογισμός Ο συνολικός προϋπολογισμός του Προγράμματος ανέρχεται στα ,00, από τα οποία τα ,00 προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης - ΕΤΠΑ (80%) και τα ,00 (20%) από εθνικούς πόρους, Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος Ελλάδα Αλβανία Περιοχές του προγράμματος είναι οι Περιφέρειες Ηπείρου, Νομοί Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας, Δυτικής Μακεδονίας, Νομοί Φλώρινας, Καστοριάς και Γρεβενών και Ιονίων Νήσων, Νομός Κέρκυρας) στην Ελλάδα, καθώς και τα Διαμερίσματα Αργυροκάστρου, Κορυτσάς και Αυλώνας στην Αλβανία. Ο Νομός Γρεβενών συμμετέχει ως όμορη περιοχή. Ο Γενικός Στόχος του Προγράμματος «Ελλάδα - Αλβανία» είναι «η αύξηση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, προωθώντας τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη στη διασυνοριακή περιοχή». Στρατηγικές Προτεραιότητες 1. Ενίσχυση της διασυνοριακής οικονομικής ανάπτυξης 2. Προώθηση και ανάπτυξη του περιβάλλοντος και των φυσικών και πολιτιστικών πηγών 4 %B1%CF%84%CE%B1/%CE%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE- %CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA %CE%AC- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/ 62 %CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1- %CE%BA%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82.html

70 Άξονες Προτεραιότητας 1. Ενίσχυση της διασυνοριακής οικονομικής ανάπτυξης 2. Προώθηση και ανάπτυξη του περιβάλλοντος και των φυσικών και πολιτιστικών πηγών 3. Τεχνική βοήθεια Προϋπολογισμός Το Πρόγραμμα «Ελλάδα-Αλβανία» έχει συνολικό προϋπολογισμό ,00 Για την Ελλάδα ο προϋπολογισμός ανέρχεται στα ( ,00-75% από το ΕΤΠΑ και ,00-25% από εθνικούς πόρους). Για τις ίδιες δράσεις για την Αλβανία ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται στα ,00, εκ των οποίων τα ,00-85% από ΙΡΑ και τα ,00-15% από εθνικούς. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος Ελλάδα - Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία Της Μακεδονίας Περιοχές του προγράμματος είναι οι Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας, Νομός Φλώρινας και Κεντρικής Μακεδονίας, Νομοί Πέλλας, Κιλκίς, Σερρών και Θεσσαλονίκης, στην Ελλάδα, καθώς και οι Περιφέρειες Σχεδιασμού Πελαγονίας, Βαρδαρίου, Νοτιοανατολική και Νοτιοδυτική στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Ο Νομός Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα και η Νοτιοδυτική Περιφέρεια Σχεδιασμού στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας συμμετέχουν ως όμορες περιοχές. Γενικός Στόχος : «η ενδυνάμωση της σύγκλησης στην περιοχή εφαρμογή του Προγράμματος μέσω της προώθησης της αειφόρου τοπικής ανάπτυξης». 5 CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE- %CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%B A%CE%AC- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE% B1/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-63 %CE%B1%CE%BB%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1.html

71 Στρατηγικοί στόχοι 1. Ενίσχυση της διασυνοριακής οικονομικής ανάπτυξης 2. Ενίσχυση των περιβαλλοντικών πηγών και της πολιτιστικής κληρονομιάς στην επιλέξιμη διασυνοριακή περιοχή Άξονες Προτεραιότητας 1. Ενίσχυση της διασυνοριακής οικονομικής ανάπτυξης 2. Ενίσχυση των περιβαλλοντικών πηγών και της πολιτιστικής κληρονομιάς στην επιλέξιμη διασυνοριακή περιοχή 3. Τεχνική Βοήθεια Προϋπολογισμός Το Πρόγραμμα έχει συνολικό προϋπολογισμό ,00. Για την Ελλάδα ο προϋπολογισμός ανέρχεται στα ,00 ( ,00-75%)προέρχονται από κοινοτικούς πόρους - ΕΤΠΑ και ,00-25%) από εθνικούς πόρους). Για τις ίδιες δράσεις για την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται στα ,00, εκ των οποίων τα ,00-85% προέρχονται από κοινοτικούς πόρους ΙΡΑ και τα ,00-15% από εθνικούς. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος 6. Το Πρόγραμμα Ελλάδα Τουρκία έχει τεθεί σε αναστολή. 6 CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%B4%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE- %CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%B A%CE%AC- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B 1/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CF%80%CE%B3%CE%B4%CE%BC.html 64

72 3.2. Προγράμματα Πολυμερούς Διασυνοριακής Συνεργασίας Πρόγραμμα Αδριατικής Επιλέξιμες περιοχές για την Ελλάδα, τους Νομούς Κέρκυρας και Θεσπρωτίας, καθώς και περιφέρειες της Ιταλίας, Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Μαυροβουνίου, Αλβανίας, Σερβίας και Σλοβενίας. Γενικός Στόχος: Ενίσχυση των δυνατοτήτων της βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή της Αδριατικής μέσω της συντονισμένης στρατηγικής δράσης μεταξύ των εταίρων των επιλέξιμων εδαφών. Στρατηγικοί στόχοι 1. Ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης της Αδριατικής περιοχή μέσω της οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής συνεργασίας 2. Η προώθηση, η βελτίωση και η προστασία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων μέσω της κοινής διαχείρισης των τεχνολογικών και φυσικών κινδύνων. 3. Ενίσχυση και ολοκλήρωση των υφιστάμενων δικτύων υποδομών, προώθηση και η ανάπτυξη των υπηρεσιών μεταφορών, πληροφοριών και επικοινωνιών. Άξονες Προτεραιότητας 1. Οικονομική, κοινωνική και διοικητική συνεργασία 2. Φυσικοί και πολιτιστικοί πόροι και πρόληψη κινδύνων 3. Προσπελασιμότητα και δίκτυα 4. Τεχνική βοήθεια Προϋπολογισμός Το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το ΙΡΑ, ενώ η Ελλάδα συνεισφέρει ,00. Ο συνολικός προϋπολογισμός του ανέρχεται σε ,00. Επίσημη ιστοσελίδα CE%B1%CF%84%CE%B1/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE - %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE% B1/%CF%84%CE%BF- 65 %CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1- %CE%B1%CE%B4%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE.html

73 Θαλάσσια Λεκάνη της Μεσογείου - MED ENPI Επιλέξιμες χώρες είναι οι: Ελλάδα, Γάλλια, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Μάλτα, Πορτογαλία, Αίγυπτος, Ιορδανία, Ισραήλ, Λίβανος, Παλαιστινιακή Αρχή, Σύρια και Τυνησία. Γενικός Στόχος : να συμβάλει στην προώθηση της βιώσιμης και αρμονικής διαδικασίας συνεργασίας στη Λεκάνη της Μεσογείου αντιμετωπίζοντας τις κοινές προκλήσεις και την ενίσχυση του ενδογενούς δυναμικού της. Στρατηγικοί στόχοι / Άξονες Προτεραιότητας 1. Προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και εδαφική ενίσχυση 2. Προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας της θαλάσσιας λεκάνης 3. Προώθηση καλύτερων συνθηκών και υποδομών για τη διασφάλιση της κινητικότητας προσώπων, αγαθών και κεφαλαίων 4. Προώθηση του πολιτιστικού διαλόγου και της τοπικής διακυβέρνησης Προϋπολογισμός Με επιλέξιμες περιοχές από όλες τις χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα. Ο συνολικός προϋπολογισμός του Προγράμματος υπερβαίνει τα ,00. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος Λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας Με επιλέξιμες περιοχές τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης για την Ελλάδα, μαζί με Αρμενία, Βουλγαρία, Γεωργία, Μολδαβία, Ρουμανία, Ουκρανία, Τουρκία, ενώ η Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν αποσυρθεί. Γενικός Στόχος: Η επίτευξη 8 %B1%CF%84%CE%B1/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/ med-enpi.html 66

74 ισχυρότερων περιφερειακών εταιρικών σχέσεων και συνεργασιών για τη δημιουργία μιας ισχυρότερης και περισσότερο βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξη των περιοχών στη Λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας. Στρατηγικοί στόχοι 1. Προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης στις περιοχές Λεκάνης της Μαύρης Θάλασσας 2. Συνεργασία για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων 3. Προώθηση των τοπικών διαπροσωπικών συνεργασιών Άξονες Προτεραιότητας 1. Υποστήριξη των διασυνοριακών συνεργασιών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη με βάση συνδυασμένους πόρους 2. Η κοινή χρήση πόρων και ικανοτήτων για την προστασία και τη διατήρηση του περιβάλλοντος 3. Υποστήριξη πολιτιστικών και εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών για τη δημιουργία ενός κοινού πολιτιστικού περιβάλλοντος στο Λεκανοπέδιο Προϋπολογισμός Ο συνολικός προϋπολογισμός ,00 (κοινοτική συμμετοχή από τους πόρους του ΕΝΡΙ). Η Ελλάδα συνεισφέρει με ,00. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος, Διακρατικά Προγράμματα Μεσογειακός Χώρος MED Το συγκεκριμένο Πρόγραμμα προήλθε από τη συγχώνευση των Προγραμμάτων INTERREG, ARCHIMED και MEDOCC. Περιλαμβάνει την χώρα μας και τις ακόλουθες, Αλβανία, Βοσνία & Ερζεγοβίνη, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο (Γιβραλτάρ), Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Μάλτα, Μαυροβούνιο, Πορτογαλία και Σλοβενία. Ο Γενικός Στόχος του 9 B1%CF%84%CE%B1/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/% CE%BC%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%B7- %CE%B8%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1.html 67

75 προγράμματος είναι να καταστήσει το σύνολο του μεσογειακού χώρου, ως μια περιοχή που να μπορεί να ταιριάζει με τα διεθνή πρότυπα προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη και η απασχόληση για τις επόμενες γενιές, υποστηρίζοντας την εδαφική συνοχή και παρεμβαίνοντας ενεργά υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος στη λογική της βιώσιμης ανάπτυξης. Στρατηγικοί στόχοι / Άξονες Προτεραιότητας 1. Ενίσχυση των δυνατοτήτων καινοτομίας 2. Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αειφόρου εδαφικής ανάπτυξης 3. Βελτίωση της κινητικότητας και της εδαφικής προσβασιμότητας 4. Προώθηση μιας πολυκεντρικής και ολοκληρωμένης ανάπτυξης της Μεσογειακού χώρου Προϋπολογισμός Η κοινοτική συνεισφορά είναι ανέρχεται σε ,00, η συμμετοχή του ΕΤΠΑ για κάθε κράτος μέλος κυμαίνεται από 75% (Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία) έως 85% (Κύπρος, Μάλτα, Σλοβενία) και η κοινοτική συνεισφορά IPA είναι σε με συνολικό προϋπολογισμό ,00 Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος Χώρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης SEE Μαζί με την Ελλάδα συμμετέχουν στο πρόγραμμα οι χώρες: Αλβανία, Αυστρία, Βοσνία & Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Ιταλία, Κροατία, Μαυροβούνιο, Μολδαβία, Ουγγαρία, Ουκρανία, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβακία και Σλοβενία. Γενικός Στόχος: το πρόγραμμα θα βελτιώσει την εδαφική, οικονομική και κοινωνική διαδικασία ένταξης και θα συμβάλλει στη συνοχή, τη σταθερότητα και την 10 E%B1%CF%84%CE%B1/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AE- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/ med.html 68

76 ανταγωνιστικότητα, μέσω της ανάπτυξης διακρατικών εταιρικών σχέσεων και κοινής δράσης σε θέματα στρατηγικής σημασίας. Στρατηγικοί στόχοι 1. Διευκόλυνση στην καινοτομία, την επιχειρηματικότητα, την οικονομία της γνώσης και της κοινωνίας της πληροφορίας, με συγκεκριμένες ενέργειες συνεργασίας και ορατά αποτελέσματα. 2. Βελτίωση της ελκυστικότητα των περιφερειών και των πόλεων λαμβάνοντας υπόψη τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη φυσική και τη δυνατότητα πρόσβασης στη γνώση και την ποιότητα του περιβάλλοντος με ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, συγκεκριμένες ενέργειες συνεργασίας και ορατά αποτελέσματα. 3. Να ενθαρρύνει την ολοκλήρωση, με την υποστήριξη ισορροπημένων δυνατοτήτων διακρατικής εδαφικής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα. Άξονες Προτεραιότητας 1. Διευκόλυνση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας 2. Προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος 3. Βελτίωση της προσβασιμότητας 4. Ανάπτυξη διακρατικών συνεργιών για τη βιώσιμη ανάπτυξη 5. Τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη της εφαρμογής και την ανάπτυξη ικανοτήτων Προϋπολογισμός Το πρόγραμμα συγχρηματοδότηση από διαφορετικούς μηχανισμούς: το Ευρωπαϊκό ταμείο περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΙΡΑ) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ΕΝΡΙ). Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε ,00 Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος %CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC%CE %B5%CF%81%CE%AE- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF %84%CE%B1/see.html 69

77 3.4. Διαπεριφερειακό Πρόγραμμα INTERREG IVC Συμμετέχουν όλα τα Κράτη Μέλη της ΕΕ συμπεριλαμβανομένων την Ελβετία και τη Νορβηγία. Γενικός Στόχος: Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης στους τομείς της καινοτομίας, της οικονομίας της γνώσης, του περιβάλλοντος και της πρόληψης των κινδύνων, μέσω της διαπεριφερειακής συνεργασίας, καθώς και η συμβολή στον οικονομικό εκσυγχρονισμό και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Στρατηγικοί στόχοι 1. Η βελτίωση των περιφερειακών και τοπικών πολιτικών στον τομέα της καινοτομίας και της οικονομίας της γνώσης, ειδικότερα εστιάζοντας στις περιφερειακές δυνατότητες για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη, την υποστήριξη της επιχειρηματικότητας και των ΜΜΕ, στήριξη για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και των πρωτοβουλιών καινοτομίας, την προώθηση της χρήσης των ΤΠΕ, στήριξη της απασχόλησης, του ανθρώπινου κεφαλαίου και της εκπαίδευσης. 2. Η βελτίωση των περιφερειακών και τοπικών πολιτικών στον τομέα του περιβάλλοντος και τις πρόληψης κινδύνων, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη και διαχείριση των φυσικών κινδύνων, την διαχείριση υδάτων και ακτών, την διαχείριση των αποβλήτων, της βιοποικιλότητας και της διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς, την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις καθαρές και βιώσιμές δημόσιες συγκοινωνίες. Άξονες Προτεραιότητας 1. Καινοτομία και οικονομία της γνώσης 2. Περιβάλλον και πρόληψη κινδύνων 3. Τεχνική βοήθεια 70

78 Προϋπολογισμός Η Εθνική Δημόσια Δαπάνη ανέρχεται σε ,00, η κοινοτική χρηματοδότηση ,00, με την συνολική χρηματοδότηση να ανέρχεται στα ,00. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος Δίκτυα INTERACT Η Ελλάδα συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο INTERACT , στο οποίο συμμετέχουν όλα τα κράτη της ΕΕ, καθώς και η Νορβηγία με την Ελβετία. Γενικός Στόχος είναι η προώθηση της ορθής διακυβέρνησης των κοινοτικών προγραμμάτων που χρηματοδοτεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) τα οποία εμπίπτουν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας Στρατηγικοί στόχοι 1. Η διασφάλιση και η αύξηση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων εδαφικής συνεργασίας και των έργων που σχετίζονται με συγκεκριμένους γεωγραφικούς χώρους ή θεματικά πεδία 2. Η διασφάλιση της ποιότητας και η απόκτηση τεχνογνωσίας από τη διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία. Άξονες Προτεραιότητας 1. Ανάπτυξη και Παροχή υπηρεσιών: Παραγωγή, παροχή και διάδοση των υπηρεσιών και των προϊόντων που βασίζονται στις βέλτιστες πρακτικές, γνώσεις και εμπειρίες των φορέων που εργάζονται για την εδαφική συνεργασία BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC %CE%B5%CF%81%CE%AE- %CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1%C F%84%CE%B1/interreg-ivc.html 71

79 2. Τεχνική Βοήθεια: Υποστήριξη της συνολικής διαχείρισης και της ομαλής υλοποίησης του Προγράμματος. Προϋπολογισμός Η χρηματοδότηση του προγράμματος από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ανέρχεται σε ,00, η δημόσια χρηματοδότηση ,00, συνολικά ,00. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος, ESPON Τα επιλέξιμα κράτη μέλη είναι: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο. Γενικός Στόχος του προγράμματος είναι η υποστήριξη της ανάπτυξης πολιτικής σε σχέση με το στόχο της εδαφικής συνοχής και αρμονική ανάπτυξη του ευρωπαϊκού εδάφους με την παροχή συγκρίσιμων πληροφοριών, στοιχείων, αναλύσεων και σεναρίων για την εδαφική δυναμική και την εμφάνιση του εδαφικού κεφαλαίου και δυνατότητες για την ανάπτυξη των περιφερειών και των ευρύτερων περιοχών συμβάλλοντας στην ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, την εδαφική συνεργασία και την βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη. Στρατηγικοί στόχοι 1. Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της περιφερειακής πολιτικής, με δράσεις όπως μελέτες, συλλογή δεδομένων, ανάπτυξη δεικτών

80 2. Χρήση αποδεικτικών στοιχείων σχετικών με τα θέματα της ζήτησης της πολιτικής που σχετίζεται με την ευρωπαϊκή στρατηγική καθοδήγηση για την ανάπτυξη και την εδαφική συνοχή και την αστική διάσταση. 3. Συνέργεια και συμπληρωματικότητα με κοινοτικές δραστηριότητες. 4. Ειδική χρήση της κοινοτικής πρωτοβουλίας GMES (παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας), η οποία θα παρέχει σε ευρωπαϊκό επίπεδο πληροφορίες σχετικά με την κάλυψη της γης / χρήση γης, τις ιδιότητες των ωκεανών, καθώς και χάρτες γεγονότων σε περίπτωση καταστροφών και ατυχημάτων 5. Έναρξη διαλόγου πολιτικής και δικτύωσης 6. Ομαλή υλοποίηση του προγράμματος μέσω της δημιουργίας απλής διαχειριστικής δομής και σχετικών μηχανισμών για τη δημοσιονομική διαχείριση του. Άξονες Προτεραιότητας 1. Εφαρμοσμένη έρευνα για την εδαφική ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και τη συνοχή 2. Στοχοθετημένη ανάλυση με βάση τη ζήτηση των χρηστών 3. Επιστημονική πλατφόρμα και εργαλεία: Διευκολύνει την πρόσβαση στα δεδομένα και στους χάρτες μέσω μιας πύλης του Διαδικτύου και δημιουργούνται εργαλεία για την οπτικοποίηση των δεδομένων και των περιφερειακών δυναμικών. 4. Κεφαλαιοποίηση, ιδιοκτησία και συμμετοχή μέσω της ευαισθητοποίησης της ευρωπαϊκής διάστασης της εδαφικής ανάπτυξης και την τόνωση των διακρατικών δραστηριοτήτων 5. Τεχνική Βοήθεια, αναλυτική υποστήριξη και επικοινωνία: Διασφάλιση της ορθής και αποτελεσματικής εφαρμογής του προγράμματος. 73

81 Προϋπολογισμός Η κοινοτική χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ ανέρχεται σε ,00, η εθνική δημόσια χρηματοδότηση στα ,00, με συνολικό προϋπολογισμό ,00. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος URBACT Στο URBACT συμμετέχουν 290 πόλεις διαφορετικού μεγέθους, σε συνεργασία με τις Τοπικές Ομάδες Στήριξής τους, από 29 χώρες. Γενικός Στόχος του προγράμματος είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών αστικής ανάπτυξης και η ενίσχυση της κοινής αντίληψης της ολοκληρωμένης αστικής ανάπτυξης. Στρατηγικοί στόχοι Ανταλλαγή εμπειριών και μάθησης μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής της πόλης και των επαγγελματιών στον τομέα της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Εξασφάλιση ευρείας διάδοσης των εμπειριών και ορθών πρακτικών που συλλέγονται από τις πόλεις, και ιδιαίτερα τα διδάγματα από αυτά τα έργα και τις πολιτικές, Υποστήριξη των φορέων χάραξης πολιτικής, των επαγγελματιών και των διαχειριστικών αρχών των επιχειρησιακών προγραμμάτων στο πλαίσιο του στόχου «Σύγκλιση» και «Ανταγωνιστικότητα» Άξονες Προτεραιότητας 1. Πόλεις, μοχλοί ανάπτυξης και απασχόλησης (περίπου 44% της συνολικής χρηματοδότησης ΕΤΠΑ): Εστιάζεται στην προώθηση της επιχειρηματικότητας, στη βελτίωση της καινοτομίας και της οικονομίας 14 ttp:// 74

82 της γνώσης και στην απασχόληση και στο ανθρώπινο δυναμικό (επαγγελματικά προσόντα, πρόσβαση στην αγορά εργασίας, συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, δημιουργία θέσεων εργασίας ειδικά για τις μειονεκτούσες ομάδες και περιοχές). 2. Ελκυστικές και συνεκτικές πόλεις (περίπου 50% της συνολικής χρηματοδότησης ΕΤΠΑ): Εστιάζεται στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των μειονεκτικών περιοχών και των περιοχών σε κίνδυνο στέρησης, (όπως εγκαταλειμμένοι βιομηχανικοί χώροι, κέντρα πόλεων, μειονεκτικές περιοχές της περιφέρειας), στην κοινωνική ένταξη, σε περιβαλλοντικά θέματα, στη διακυβέρνηση και πολεοδομία. 3. Τεχνική συνδρομή (6% του συνολικού ποσού χρηματοδότησης ΕΤΠΑ): Εστιάζεται στην εξασφάλιση της αποδοτικής και αποτελεσματικής διαχείρισης του προγράμματος Προϋπολογισμός Η συνολική επιλέξιμη δαπάνη είναι ,00 η οποία αποτελείται από ,00 από το ΕΤΠΑ, ,00 από την εθνική συνεισφορά και ,00 από την τοπική συμμετοχή. με τον συνολικό προϋπολογισμό για το πρόγραμμα να ανέρχεται σε ,00. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος, urbact.eu

83 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο : Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΜΘ, Ο ΝΟΜΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ...ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΠ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ 4.1. Παρουσίαση της Περιφέρειας ΑΜΘ Σε αυτό το κεφάλαιο θα αναφερθούν δεδομένα σχετικά με την Περιφέρεια ΑΜΘ, ως προς τους οικονομικούς, αναπτυξιακούς αλλά και δημογραφικούς της παράγοντες, που σαφώς επηρεάζουν την απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ για διάφορους αναπτυξιακούς τομείς και στη συνέχεια θα δούμε πως ανταποκρίνεται η περιφέρεια στους διάφορους παραγωγικούς τομείς και την πληθυσμιακή ανάπτυξη της. Πίνακας 30: Χάρτης διαίρεσης σε Περιφερειακές Ενότητες της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Πηγή: Πληθυσμιακή Ανάπτυξη Περιφέρειας Ως προς την εξέλιξη του πληθυσμού, από το 1991 έως το 2011 η Περιφέρεια ΑΜΘ εμφάνισε θετικότερη εικόνα σε σχέση με το σύνολο της χώρας, παρουσιάζοντας μεγαλύτερη του εθνικού μέσου όρου αύξηση έως 76

84 το 2001 και μικρότερη του εθνικού μέσου όρου μείωση το Οι πληθυσμιακές μεταβολές που σημειώθηκαν είχαν κυρίως ενδοπεριφερειακό χαρακτήρα, με τάσεις συγκέντρωσης του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, σε βάρος κυρίως των ορεινών περιοχών. Συνολικά πάντως, οι ιδιαίτερα ευνοϊκές προβλέψεις του ισχύοντος Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την εξέλιξη του πληθυσμού της Περιφέρειας δεν επιβεβαιώθηκαν, καθώς δεν επαληθεύθηκε η παραδοχή σχετικά με το συνολικό ρυθμό αύξησης του πληθυσμού της χώρας μεταξύ , ούτε όμως και η πρόβλεψη για σημαντική αύξηση της συμμετοχής του πληθυσμού της ΠΑΜΘ στο σύνολο της χώρας (τουλάχιστον ως το 2011). Όσον αφορά την οικονομική κατάσταση της Περιφέρειας, κατά την περίοδο , το ΑΕΠ παρουσιάζει σταθερή αύξηση με μέσο ετήσιο ρυθμό 6%, ο πρωτογενής τομέας σημειώνει σημαντική πτώση ενώ οι δευτερογενής και τριτογενής τομείς καταγράφουν αύξηση, με αποτέλεσμα να καταγράφεται μείωση της συμμετοχής της Περιφέρειας στο σύνολο της χώρας οριακή όσον αφορά στο συνολικό ΑΕΠ και μεγαλύτερη όσον αφορά στο ΑΕΠ κατά κεφαλή επιβεβαιώνοντας την συγκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας στα δύο μητροπολιτικά κέντρα της χώρας. Ιδιαίτερα σημειώνεται η μείωση της σχετικής συμμετοχής του ΑΕΠ του δευτερογενή τομέα της Περιφέρειας ως ποσοστό του εθνικού, ενώ την ίδια περίοδο φαίνεται να εντείνονται οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες, με την ΠΕ Καβάλας να ενισχύει τη θέση της στην Περιφέρεια. Ενώ σημαντική είναι η ενίσχυση του τριτογενούς τομέα σε βάρος του πρωτογενούς, η Περιφέρεια διατηρεί τον «αγροτικό» χαρακτήρα της, με το 25% των εργαζομένων να απασχολείται στους κλάδους της γεωργίαςκτηνοτροφίας, ποσοστό που ξεπερνά τον γενικό δείκτη της χώρας στο υπερδιπλάσιο. Μεταξύ σημειώθηκε σημαντική μείωση της απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα, ενώ η αύξηση στον τριτογενή είναι μεγαλύτερη της προβλεφθείσας. Μεταξύ των βασικών κλάδων του 77

85 δευτερογενή τομέα, σημειώνονται η σημαντική κάμψη της απασχόλησης στη μεταποίηση (ιδίως μετά το 2005), που αποτελεί δείγμα βιομηχανικής οπισθοχώρησης και η οριακή μόνο άνοδος στις κατασκευές, που υποδηλώνει περισσότερο στασιμότητα παρά τάση ανόδου αν λάβουμε υπόψη τον υψηλό ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται ο κλάδος στο σύνολο της χώρας ταυτόχρονα. Όσον αφορά στον τριτογενή τομέα, σημειώνεται ότι η ενίσχυση της απασχόλησης στηρίχθηκε κυρίως στους κλάδους του δημόσιου τομέα (δημόσια διοίκηση, εκπαίδευση, υγεία-κοινωνική μέριμνα) και στην κατανάλωση (κλάδοι του εμπορίου, διαχείριση ακίνητης περιουσίας, κλπ.), ενώ ο κλάδος ξενοδοχείων - εστιατορίων εμφάνισε ελαφρά πτώση μετά το Μετά το 2009 υπάρχει δραματική αύξηση της ανεργίας και κάμψη της απασχόλησης σε όλη τη χώρα, καθώς επίσης και στην Περιφέρεια ΑΜΘ. Έτσι, ενώ μέχρι το 2008 η Περιφέρεια εμφάνιζε βελτιωμένους δείκτες, κοντά στα επίπεδα του εθνικού μέσου όρου, τα τελευταία τρία χρόνια εμφανίζει σημαντική κάμψη, ανώτερη μάλιστα της εθνικής, με αποτέλεσμα να καταγράφει ποσοστό ανεργίας 20% το 2011 (Χαρδουβέλης, 2006 : και Μπιτσάνη, 2004 :122) Ανάπτυξη παραγωγικών τομέων Η τομεακή διάρθρωση στην Περιφέρεια ΑΜΘ εμφανίζει ως κυρίαρχο τομέα παραγωγής τον τριτογενή, τόσο στο επίπεδο του ΑΕΠ (72,1% το 2009) όσο και στην απασχόληση (55,3% το 2008). Ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας συμμετέχουν περίπου ισόποσα στην απασχόληση (24,2% και 20,5% αντίστοιχα), όχι όμως και στο ΑΕΠ, όπου ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει με ποσοστό 5,6% και ο δευτερογενής με 22,3%. Σύμφωνα πάντως με τα δεδομένα αυτά, τόσο ο πρωτογενής όσο και ο δευτερογενής τομέας εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά στην Περιφέρεια ΑΜΘ από το σύνολο της χώρας, γεγονός που δείχνει ότι παρά τους μετασχηματισμούς των τελευταίων χρόνων (που εκφράζονται με την 78

86 τριτογενοποίηση, την αποβιομηχάνιση και τη σταδιακή εγκατάλειψη της αγροτικής υπαίθρου, ιδιαίτερα της ορεινής), η παραγωγική δομή στην Περιφέρεια ΑΜΘ εμφανίζει πιο αργούς ρυθμούς μεταβολής. Ανά τομέα καταγράφονται αναλυτικότερα τα εξής: Ο πρωτογενής τομέας χαρακτηρίζεται από σημαντική μείωση της απασχόλησης και διαρθρωτικά προβλήματα (σχετικά περιορισμένη παραγωγικότητα και κατ' επέκταση χαμηλές αποδόσεις της μέσης αγροτικής εκμετάλλευσης), ενώ συνεχίζει να παρουσιάζει εξάρτηση από τις επιδοτήσεις. Στο δευτερογενή τομέα, η κάμψη της απασχόλησης και η μείωση της συμμετοχής της Περιφέρειας στο συνολικό ΑΕΠ του τομέα σε επίπεδο χώρας οφείλεται κυρίως στη σημαντική υποχώρηση της βιομηχανικής δραστηριότητας. Ακόμη, ο κλάδος των κατασκευών εμφανίζει έλλειψη δυναμισμού στα προηγούμενα χρόνια της άνθησης και υποχώρηση στην τρέχουσα περίοδο της ύφεσης. Ταυτόχρονα στις περιοχές των ΒΙΠΕ - ΒΙΟΠΑ παρατηρείται μία φθίνουσα κατάσταση, ενώ οι κλάδοι της ενέργειας και της εξόρυξης, παρά τη χαμηλή τους συμβολή στην απασχόληση, εμφανίζονται ιδιαίτερα δυναμικοί στην Περιφέρεια (διεθνή ενεργειακά δίκτυα, εξαγωγικός προσανατολισμός εξόρυξης μαρμάρου, η εθνικής εμβέλειας εξόρυξη πετρελαίου). Οι σχετικές δραστηριότητες παρουσιάζουν συνέργειες με άλλους τομείς και έχουν εν δυνάμει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την Περιφέρεια, εντούτοις έχουν κατά κανόνα σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, γεγονός που εγείρει την ανάγκη προγραμματισμού με στόχο την αποφυγή συγκρούσεων με άλλες παραγωγικές χρήσεις και την αποτροπή της υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος, που αποτελεί κύριο συγκριτικό πλεονέκτημα της Περιφέρειας. Όσον αφορά στον τριτογενή τομέα, η σημαντική αύξηση της απασχόλησης και του παραγόμενου προϊόντος είναι κυρίως αποτέλεσμα ανάπτυξης 79

87 κλάδων που σχετίζονται με το δημόσιο τομέα (δημόσια διοίκηση, εκπαίδευση, υγεία) και της αυξημένης κατανάλωσης στα αστικά κέντρα (εμπόριο, αναψυχή). Έτσι, στην τρέχουσα περίοδο της κρίσης ο τριτογενής τομέας της Περιφέρειας διατρέχει σημαντικούς κινδύνους λόγω συρρίκνωσης της δημόσιας δαπάνης (και ευρύτερα του δημόσιου τομέα) και μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος (ντόπιων και φοιτητών). Ο τουρισμός, παρά την περιορισμένη του ανάπτυξη, παραμένει μια ισχυρή προοπτική για την Περιφέρεια, με άξονα την ανάδειξη του πλούσιου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και με στόχο την ενίσχυση των εναλλακτικών μορφών, τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (Πολύζος, 2011 :88-94) Ανάπτυξη Οικιστικού Δικτύου Οι έδρες των Περιφερειακών Ενοτήτων Καβάλας, Δράμας, Κομοτηνής, Αλεξανδρούπολης και Ξάνθης, έχουν αναλάβει τον ρόλο του αναπτυξιακού κέντρου μίας ευρύτερης ενδοχώρας ως αποτέλεσμα της σύνδεσής τους με την Εγνατία Οδό. Η μείωση της χρονοαπόστασης βελτίωσε τις σχέσεις των σημαντικών αστικών κέντρων μεταξύ τους χωρίς όμως να παράγει κάποια ιδιαίτερη και στοχευμένη συμπληρωματικότητα. Επίσης, δεν έχει επιδιωχθεί ιδιαίτερα κάποια δικτύωση σε παραγωγικό επίπεδο, ή στο επίπεδο των κοινωνικών υποδομών. Όμως η προσπάθεια ενίσχυσης του κορμού του οικιστικού δικτύου μέσω της αναβάθμισης συγκεκριμένων ημιαστικών κέντρων, Δίκαια, Κάτω Νευροκόπι, Σάπες, Διδυμότειχο, δεν απέδωσε πληθυσμιακά και δεν στηρίχτηκε σε επίπεδο εξοπλισμού και άλλων ενεργειών, εκτός από το Διδυμότειχο που αν και φθίνων διατηρεί δυναμική λόγω και της συμπληρωματικής του σχέσης με την Ορεστιάδα (Πολύζος, 2011 :122) Περιβαλλοντική και Πολιτιστική Ανάπτυξη Βασικό πλεονέκτημα της ΠΑΜΘ αποτελεί το φυσικό περιβάλλον της, με τις προστατευόμενες περιοχές και τα εθνικά πάρκα, με έμφαση στα δάση 80

88 του ορεινού όγκου, τις λίμνες και λιμνοθάλασσες, τους ποταμούς, τις εκβολές και Δέλτα τους να κατέχουν εξέχουσα θέση. Στην Περιφέρεια έχουν θεσμοθετηθεί τέσσερα Εθνικά Πάρκα: Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς Λευκίμμης Σουφλίου Εθνικό Υγροτοπικό Πάρκο Δέλτα Έβρου Εθνικό Πάρκο ΑΜΘ (Νέστος, Βιστωνίδα, Ισμαρίδα) Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης Το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ στήριξε την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος σε δύο άξονες, όπου ο πρώτος αναφερόταν στη γεωργία και τη δυνατότητα που δινόταν μέσα από την κοινή αγροτική πολιτική για στήριξη των γεωργών στα πλαίσια των αγροπεριβαλλοντικών μέτρων, ενώ ο δεύτερος αποτελούσε μια πρόταση δημιουργίας δικτύων «φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος» με στόχο την ανάπτυξη του τουρισμού με συμβιωτικό τρόπο με το περιβάλλον και τους πολιτιστικούς πόρους. Πέραν των πιέσεων από την άναρχη δόμηση και την σύγκρουση μεταξύ χρήσεων που προκύπτει σε ορισμένες περιοχές υπό προστασία, η διαχείριση των βιομηχανικών και πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, των απορριμμάτων και παραπροϊόντων της εξόρυξης του ορυκτού πλούτου απαιτούν ορθολογική διαχείριση. Η θεσμοθέτηση νέων υποδοχέων για τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις έχει προσελκύσει μικρό ποσοστό των νέων εγκαταστάσεων, θέτοντας ζήτημα κινήτρων, ενώ στην περίπτωση των λατομείων δεν έχουν γίνει οργανωμένοι υποδοχείς όπως προβλεπόταν από το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ. Επίσης κρίνεται σημαντική η ανάγκη άμεσης θεσμοθέτησης διατάξεων για την προστασία των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, περιοχών του ορεινού και παράκτιου χώρου. Η διαδικασία οριοθέτησης και καθορισμού του περιεχομένου των προβλεπόμενων δεσμεύσεων, ζωνών προστασίας και ειδικών όρων για τις περιοχές αυτές πρέπει να προχωρήσει. 81

89 Στο πλαίσιο αναθεώρησης του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, επιδιώκεται αφενός η αυτοτελής και σε βάθος μελέτη του τοπίου και αφετέρου η οργανική του ένταξη στο χωροταξικό σχεδιασμό. Ως θέμα αρχής προσδιορίζεται ότι το τοπίο αποτελεί κοινωνικό και αναπτυξιακό πόρο, που πρέπει να χρησιμοποιείται με σύνεση προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Κατά την πρώτη φάση της μελέτης, στόχο αποτελεί η αναγνώριση ζωνών τοπίου ειδικού εν-διαφέροντος για τη συγκεκριμένη Περιφέρεια. Η αναγνώριση των ζωνών ειδικού ενδιαφέροντος λαμβάνει υπόψη της μια σειρά κυρίαρχων λειτουργιών ή και χαρακτηριστικών γνωρισμάτων που συνθέτουν την ιδιαίτερη «προσωπικότητα» μιας περιοχής. Στο εσωτερικό κάθε ζώνης μπορούν να εντοπιστούν μικρότερης κλίμακας διαφορετικά τοπία, με κατάταξη σε τοπία διεθνούς, εθνικής και περιφερειακής σημασίας ή και σε ιδιαιτέρως υποβαθμισμένα, στη βάση μιας σειράς κριτηρίων που αναλύονται παρακάτω. Μια πρόσθετη κατηγοριοποίηση των τοπίων της προαναφερόμενης που αναγνωρίζει ζώνες ειδικού ενδιαφέροντος, με βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους, είναι η ακόλουθη: Αστικά τοπία, στα οποία κυριαρχεί ο δομημένος χώρος των οικισμών. Αγροτικά και περιαστικά τοπία, με προεξάρχουσες χρήσεις του πρωτογενούς τομέα (όπως οι καλλιέργειες και οι βοσκότοποι), αλλά και με χρήσεις σαφώς διακριτού χαρακτήρα που συνήθως υποβαθμίζουν αισθητικά το τοπίο (όπως οι μεταλλευτικές ζώνες και οι εξορύξεις). Φυσικά τοπία, με υψηλή βιοποικιλότητα, στα οποία οι ανθρώπινες παρεμβάσεις είναι περιορισμένες. Πολιτισμικά τοπία με κυρίαρχο το διαχρονικό ανθρώπινο αποτύπωμα, όπως οι αρχαιολογικοί χώροι. 82

90 Τοπία μεγάλων υποδομών, όπως τα υδροηλεκτρικά φράγματα, οι αυτοκινητόδρομοι, οι λιμένες, οι βιομηχανικές ζώνες. Στην Περιφέρεια ΑΜΘ διακρίνεται προσπάθεια ανάδειξης των κύριων και γνωστότερων αρχαιολογικών χώρων και της προβολής των μνημειακών συνόλων στα αστικά κέντρα. Επίσης στο σύνολο της Περιφέρειας γίνεται αντιληπτή μια έντονη τάση αναγνώρισης κυρίως βυζαντινών και νεώτερων διατηρητέων μνημείων. Παρά το γεγονός ότι πλήθος έργων που εντάχθηκαν στα διάφορα χρηματοδοτικά πλαίσια α-φορούσαν τους αρχαιολογικούς χώρους δεν έχει επιτευχθεί η σύνδεση των παραπάνω στοιχείων σε μια ενότητα με ιδιαίτερο χαρακτήρα και συγκεκριμένη φυσιογνωμία. Αντίστοιχα, παρά τη μεγάλη προσπάθεια διατήρησης και προστασίας του αρχιτεκτονικού πλούτου της Παλιάς Πόλης της Ξάνθης και τα εξαιρετικά αποτελέσματα που είχε, δεν επιτεύχθηκε η προώθηση μιας εναλλακτικής μορφής τουρισμού με αξιοποίηση και σύνδεση των παραδοσιακών οικισμών κυρίως του ορεινού όγκου. Είναι πάντως φανερό ότι η περιφέρεια, σύμφωνα με το δυναμικό που διαθέτει, θα μπορούσε να αποτελέσει πολιτιστικό και τουριστικό πόλο αν προχωρήσει σε ανάδειξη των ιστορικών τόπων με οργανωμένο σχεδιασμό και συνεργασία μεταξύ των φορέων (Λαγός, 2007 :88-93) Υποδομή στις μεταφορές Η Εγνατία Οδός αποτέλεσε το οδικό έργο στο οποίο αποδόθηκε η μεγαλύτερη σημασία και η πρώτη προτεραιότητα στο θεσμοθετημένο ΠΠΧΣΑΑ λόγω του ότι συνδέει τις τέσσερις Περιφέρειες της Βορείου Ελλάδας, από την Περιφέρεια Ηπείρου μέχρι την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης. Είναι προφανές ότι η συμβολή της Εγνατίας δεν περιορίζεται στην εξυπηρέτηση του μεταφορικού έργου, αλλά συμβάλλει στην ενίσχυση ενός ευρύτερου δικτύου κοινωνικοοικονομικών, εμπορικών, τουριστικών και άλλων δραστηριοτήτων. 83

91 Το βασικό πρόβλημα που προκύπτει αφορά στη μη ολοκλήρωση του υπόλοιπου οδικού δικτύου, που προβλεπόταν να λειτουργήσει συμπληρωματικά με την Εγνατία Οδό στο χώρο της Περιφέρειας ΑΜΘ, ενώ δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η κατασκευή των καθέτων αξόνων. Τονίζεται επίσης ότι η συνολική λειτουργικότητα εξαρτάται και από την κατάσταση του μεταφορικού δικτύου των γειτονικών χωρών, όπου η πορεία υλοποίησης των απαραίτητων υποδομών για τη σύνδεση με τους Πανευρωπαϊκούς Άξονες δεν είναι ικανοποιητική. Το εθνικό και επαρχιακό οδικό δίκτυο έχει αποκτήσει ικανοποιητική σύνδεση με την Εγνατία Οδό μέσω των 20 Ανισόπεδων Κόμβων (Α/Κ) που υλοποιήθηκαν. Πέραν αυτών όμως θα πρέπει να επισημανθεί ότι φαίνεται να επαληθεύονται οι «φόβοι» για εγκατάλειψη και κατάρρευση του δικτύου, καθώς διαπιστώνονται, κυρίως στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, προβλήματα υποβάθμισης των τεχνικών χαρακτηριστικών των οδών και έκθεσή τους σε φυσικές καταστροφές. Το σιδηροδρομικό δίκτυο παρουσίασε πολύ μεγάλη υποβάθμιση χωρίς να πραγματοποιηθεί καμία παρέμβαση μεγάλης κλίμακας και οι σιδηροδρομικές μεταφορές σε μεγάλο βαθμό «αντικαταστάθηκαν» από την Εγνατία Οδό και τις οδικές μετακινήσεις, που προσφέρουν πλέον σημαντικά μικρότερες χρονοαποστάσεις. Η σύνδεση της Καβάλας με το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο στους Τοξότες Ξάνθης και, περαιτέρω, η απευθείας σύνδεσή της με τη Θεσσαλονίκη με νέα ηλεκτροκίνητη γραμμή μέσω Αμφίπολης, κρίνεται απαραίτητη και θα έπρεπε να θεωρηθεί έργο προτεραιότητας καθώς κατέχει κομβικό ρόλο στο σύστημα συνδυασμένων μεταφορών της Περιφέρειας, ενώ, σε συνδυασμό με τις απαραίτητες εργασίες βελτίωσης της υφιστάμενης γραμμής στο τμήμα Ξάνθης Αλεξανδρούπολης, μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής, καθώς επίσης και η ανάδειξη των λιμανιών της Καβάλας και της 84

92 Αλεξανδρούπολης σε μεγάλα εμπορευματικά λιμάνια, και η συμπληρωματική λειτουργία τους προς τους λιμένες Θεσσαλονίκης, Πειραιά, Πάτρα, δεν έχει επιτευχθεί λόγω έλλειψης βασικών υποδομών και στα δύο λιμάνια. Οι ελλείψεις αφορούν τόσο την ίδια τη λιμενική υποδομή, τις Ζώνες Ελευθέρου Εμπορίου που δεν υλοποιήθηκαν, όσο και τις αναγκαίες συν-δέσεις με τα χερσαία δίκτυα μεταφορών. Καμία πρόοδος δεν έχει σημειωθεί σε σχέση με την προώθηση των συνδέσεων των λιμένων αναψυχής και τουρισμού της Περιφέρειας με αντίστοιχους λιμένες της Χαλκιδικής, ενώ έχει προχωρήσει μόνο η δημιουργία της μαρίνας στα Λιμενάρια Θάσου. Στρατηγικός στόχος του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ για το αεροδρόμιο της Καβάλας «Μέγας Αλέξανδρος» ήταν η ένταξή του στα αεροδρόμια που χαρακτηρίζονται ως «Ευρύτερης Περιφερειακής Σημασίας». Αντίστοιχα, το Αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης «Δημόκριτος» έχει χαρακτηρισθεί με Κοινή Υπουργική Απόφαση ως γενικότερης σημασίας, με μελλοντικό στρατηγικό στόχο την ένταξή του στα Αεροδρόμια «Κοινοτικού Ενδιαφέροντος», ώστε να λειτουργήσει ως πύλη της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αξιολόγηση που προηγήθηκε δείχνει ότι τα αποτελέσματα κινούνται στον αντίποδα των επιθυμητών στόχων του ΠΠΧΣΑΑ, με τα δύο αεροδρόμια να χάνουν τον εμπορευματικό τους χαρακτήρα και τις επιβατικές πτήσεις να μειώνονται επίσης. Το αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης εξυπηρετεί σχεδόν αποκλειστικά επιβατική κίνηση εσωτερικού, σε πλήρη αντίθεση με τον προβλεπόμενο ρόλο του, ενώ το αεροδρόμιο της Καβάλας εξυπηρετεί διαχρονικά σημαντική κίνηση εξωτερικού λόγω της διεθνούς τουριστικής έλξης της Θάσου. Στην επόμενη προγραμματική περίοδο απαιτούνται συμπληρωματικά έργα και στα δύο αεροδρόμια ώστε να ανταποκριθούν στους στρατηγικούς τους στόχους κυρίως όμως απαιτείται η κατάρτιση και πιστή εφαρμογή ενός ιεραρχημένου και ρεαλιστικού σχεδίου ανάπτυξης, το οποίο λείπει σήμερα. 85

93 Το ολοκληρωμένο σύστημα μεταφορών, ως σύνδεση της Περιφέρειας με τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα, απαιτεί νέο σχεδιασμό - προγραμματισμό, ο οποίος θα τεκμηριώσει τις όποιες προτάσεις (για τις εμπορευματικές μεταφορές, την επιβατική και τουριστική κίνηση κλπ.) στη βάση της εσωτερικής συνοχής και της λειτουργικής ολοκλήρωσης του παραγωγικού προτύπου, το οποίο στη σημερινή περίοδο της κρίσης έχει αλλάξει (πχ κατάρρευση των ΒΙΠΕ) και, ως εκ τούτου, απαιτεί επανασχεδιασμό. Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα της εσωτερικής συνοχής της Περιφέρειας και η σχέση του με θέματα προσπελασιμότητας δεν πρέπει να εξαντλείται στο ζήτημα των φυσικών διασυνδέσεων των επιμέρους μεταφορικών δικτύων ΠΙΝΑΚΑΣ 31: Χάρτης Διαγραμματικής Απεικόνισης της θέσης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο Πηγή: 86

94 4.2. Τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς , δημιούργησε τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα ΠΕΠ, με σκοπό την καλύτερη υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού του ΕΣΠΑ σε κάθε περιφέρεια της Ελλάδας, έτσι τα ΠΕΠ συμβάλουν στην κάλυψη των εθνικών στρατηγικών στόχων συμπληρωματικά με τα τομεακά προγράμματα, με έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στις ανάγκες κάθε χωρικής ενότητας - Περιφέρειας. Τα κοινά σημεία παρέμβασης σε όλα τα ΠΕΠ είναι: οι κοινωνικές υποδομές ο τομέας υγεία και κοινωνική αλληλεγγύη ((υποδοµές νοσοκοµείων και δοµών κοινωνικής φροντίδας, ειδικών µονάδων, κέντρων υγείας και ανοιχτής φροντίδας, εξειδικευµένος εξοπλισµός, µέτρα ανάπτυξης και προστασίας της Δηµόσιας Υγείας)) ο πολιτισμός (ενίσχυση των βασικών πολιτιστικών υποδοµών, προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονοµιάς) έργα προσπελασιμότητας και περιβάλλοντος σε τοπική κλίμακα πολιτικές βιώσιμης αστικής ανάπτυξης πολιτικές ενίσχυσης ορεινών, μειονεκτικών, νησιωτικών περιοχών Στην ενότητα που ακολουθεί, θα αναλύσουμε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μακεδονίας-Θράκης και συγκεκριμένα τους στόχους και άξονες προτεραιότητας που αφορούν την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, στην συνέχεια θα γίνει η ανάλογη παρουσίαση του Νομού Καβάλας, και τα έργα τα οποία είναι σε πορεία υλοποίησης με την συγχρηματοδότηση του ΕΣΠΑ

95 4.3. ΠΕΠ Μακεδονία Θράκη Λίγα λόγια για το πρόγραμμα Το πρόγραμμα περιλαμβάνει 3 διοικητικές περιφέρειες, την Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, οι οποίες είναι Περιφέρειες στατιστικής σύγκλισης (phasing out) και την Ανατολική Μακεδονία που είναι αμιγώς Περιφέρεια σύγκλισης, η διαφορά τους είναι ο τρόπος χρηματοδότησης, οι δύο πρώτες χρηματοδοτούνται από το συγκεκριμένο πρόγραμμα και μόνο από το Ταμείο Συνοχής, ενώ η Περιφέρεια ΑΜΘ και από το πρόγραμμα αλλά και μέσω της χρηματοδότησης των Τομεακών Προγραμμάτων. Το αναπτυξιακό όραμα διατυπώνεται ως «η δημιουργία μιας βιώσιμης, ανταγωνιστικής περιφερειακής οικονομίας με έντονα εξωστρεφή προσανατολισμό και εσωτερική οικονομική, κοινωνική, χωρική και διοικητική συνοχή». Οι Γενικοί Στόχοι του προγράμματος: 1. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του παραγωγικού συστήματος, 2. Η αξιοποίηση της θέσης της χωρικής ενότητας στο χώρο της Ν.Α. Ευρώπης, 3. Η ισόρροπη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στο πλαίσιο της αειφορίας. Προϋπολογισμός Η χρηματοδότηση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Μακεδονίας Θράκης ανέρχεται σε 4,2 δις Ευρώ (ποσό συνολικής δημόσιας δαπάνης) εκ των οποίου τα 2,7 δις Ευρώ είναι η Κοινοτική Συμμετοχή. Επίσημη ιστοσελίδα προγράμματος Περιφέρεια ΑΜΘ Γενικός στόχος 1: Η αυτοτροφοδοτούμενη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη μέσω της κινητοποίησης του συνόλου του αναπτυξιακού δυναμικού και με 88

96 έμφαση στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, στην ποιότητα ζωής, στην αναβάθμιση των προσφερομένων υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης και στην ανάδειξη του πολιτισμού και ειδικών χωρικών συνόλων σε παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης ώστε να καταστεί η Περιφέρεια ελκυστικός τόπος για κατοικία και επενδύσεις. Γενικός στόχος 2: Δυναμική ενσωμάτωση της Περιφέρειας στον ευρύτερο γεωγραφικό οικονομικό χώρο μέσω της βελτίωσης της προσβασιμότητας και με έμφαση στην περιφερειακή ολοκλήρωση των μεταφορικών διασυνδέσεων με τα Διευρωπαϊκά δίκτυα. Οι Άξονες Προτεραιότητας που αφορούν την περιφέρεια, 3, 6 και 9 3: Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας στην ΠΑΜΘ Περιλαμβάνονται παρεμβάσεις του οδικού δικτύου της Περιφέρειας με σκοπό την βελτίωση της πρόσβασης σε χώρους ανάπτυξης οικονομικών δραστηριοτήτων, την ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών κυρίως στην Αλεξανδρούπολη και στην Καβάλα και στη συμπλήρωση του σιδηροδρομικού δικτύου, τη σύνδεσή του με λιμάνια και ΒΙ.ΠΕ., καθώς επίσης και σε απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές. Ακόμη επιδιώκεται η συμπλήρωση και κατασκευή των καθέτων, ως προς τη γεωγραφική ανάπτυξη της Περιφέρειας, οδικών αξόνων παράλληλα με την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των μεθοριακών σταθμών, έργο το οποίο αποτελεί εξασφάλιση της αξιοποίησης των βορειοανατολικών χερσαίων συνόρων της χώρας, ζήτημα αυξημένης γεωπολιτικής σημασίας στο πλαίσιο της διεύρυνσης της Ε.Ε. στα ανατολικά Βαλκάνια. Ειδικοί στόχοι Μείωση του χρόνου και κόστους μετακίνησης (προσώπων και αγαθών) Βελτίωση της ασφάλειας των μεταφορών Βελτίωση του επιπέδου εξυπηρέτησης 89

97 Υποστήριξη υποδομών λιμενικών έργων για την ενίσχυση της αλιείας. Προβλέπεται η δυνατότητα χρηματοδότησης υποδομών αλιείας (π.χ. αλιευτικά καταφύγια) σε εκείνες τις περιπτώσεις που οι ανάγκες δεν καλύπτονται από το ΕΤΑ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας). 6: Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα στην ΠΑΜΘ Ο συγκεκριμένος Άξονας ενισχύει την προώθηση επενδυτικών σχεδίων στους τομείς της μεταποίησης, του εμπορίου και των υπηρεσιών, εστιάζοντας σε ειδικά χωρικά σύνολα και ιδιαίτερα σε περιοχές ή τομείς που αντιμετωπίζουν ή ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αναδιάρθρωση της οικονομικής τους δραστηριότητας (π.χ. αγροτικές περιοχές, μεθοριακές περιοχές,), σε ειδικές ομάδες πληθυσμού και σε ειδικές μορφές τουρισμού (π.χ. αγροτουρισμός) σε συνάφεια με τις χωρικές προτεραιότητες του ΕΣΠΑ. Ακόμη προβλέπεται να υλοποιηθούν δράσεις προστασίας του πλούσιου γεωθερμικού αποθέματος που διαθέτει η Περιφέρεια, συμβάλλοντας έτσι στην ορθολογική διαχείριση των ενεργειακών πόρων και στην αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Οι ανάγκες που προαναφέρθηκαν προβλέπεται να καλυφθούν από τα Τομεακά Προγράμματα «Ψηφιακή Σύγκλιση» και «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα». Ειδικοί στόχοι Εισαγωγή στις ΜΜΕ καινοτόμων υπηρεσιών και εφαρμογών ΤΠΕ, όπως ηλεκτρονικό εμπόριο Προώθηση επενδυτικών και επιχειρηματικών σχεδίων σε διάφορες παραγωγικές δραστηριότητες στους τομείς της μεταποίησης, του εμπορίου και των υπηρεσιών Ορθολογική διαχείριση ενεργειακών πόρων. 90

98 9: Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής στην ΠΑΜΘ Στοχεύει στην προστασία, αναβάθμιση και ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος, στην εξασφάλιση της υγείας και της ευεξίας του συνόλου του πληθυσμού της Περιφέρειας, στην αναβάθμιση των συνθηκών ποιότητας του εκπαιδευτικού δικτύου, στην ανάδειξη του πολιτισμού ως παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης της Περιφέρειας και στην επίτευξη χωρικής συνοχής προς την κατεύθυνση της χωρικής ενσωμάτωσης, της χωρικής διάχυσης της ανάπτυξης και της ιδιαίτερης συμβολής χωρικών συνόλων στην ανάπτυξη. Ειδικοί στόχοι Περιβάλλον: Ανάπτυξη περιβαλλοντικών υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, ορθολογική διαχείριση υδατικών πόρων, διαχείριση κινδύνων, αειφορική διαχείριση φυσικού περιβάλλοντος Παιδεία: Βελτίωση της ποιότητας και της έντασης των επενδύσεων στον τομέα της εκπαίδευσης Υγεία: Ανάπτυξη πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ανάπτυξη και προστασία της δημόσιας υγείας, ολοκληρωμένη ανάπτυξη της Κοινωνικής Αλληλεγγύης και βελτίωση της ανταποδοτικότητας του υγειονομικού συστήματος Πολιτισμό: Ενίσχυση πολιτιστικών υποδομών και τόνωση της ζήτησης στον τομέα του πολιτισμού Χωρική διάσταση της ανάπτυξης: Βιώσιμη αστική ανάπτυξη, ενίσχυση ορεινών περιοχών, ενίσχυση μειονεκτικών περιοχών και ενίσχυση των νησιωτικών περιοχών (Επίσημο κείμενο ΠΕΠ Μακεδονίας-Θράκης, 2007). 91

99 4.4. Η Περιφερειακή Ενότητα Καβάλας Στο σημείο αυτό θα παρουσιάσουμε ορισμένα στοιχεία για τον Νομό Καβάλας, που θα αφορούν περισσότερο συγκεκριμένα, τόσο τα δημογραφικά του χαρακτηριστικά όσο και τις αναπτυξιακές του κατευθύνσεις Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοίνωσε στις 28 Δεκέμβρη τα οριστικά αποτελέσματα της απογραφής που έγιναν στην Ελλάδα, από τις 10 μέχρι τις 24 Μαΐου του Σύμφωνα με αυτά τα αποτελέσματα στην δημοτική ενότητα Καβάλας ξεχωρίζουν τα ακόλουθα νούμερα: Η πόλη της Καβάλας κατ., το Παληό 2195, το Ζυγός 1485, η Νέα Καρβάλη 2160 κατοίκους. οι Κρηνίδες 3365 κατ. και ο Αμυγδαλεώνας 2724 κατ. Η περιφερειακή ενότητα Θάσου αναφέρεται στην απογραφή του 2011 με πληθυσμό κατοίκους. Ειδικότερα ο Λιμένας με πληθυσμό κατ., τα Λιμενάρια 2471 κατ., η Ποταμιά 1383 και ο Πρίνος Στο Δήμο Νέστου, η Κεραμωτή έχει μόνιμο πληθυσμό 1438 κατ., η πόλη της Χρυσούπολης με κατ. και στην περιοχή του Δήμου Παγγαίου, η πόλη της Ελευθερούπολης έχει μόνιμους κατοίκους Η πόλη της Καβάλας Η Καβάλα ως εκ της γεωγραφικής της θέσεως, με το μεγάλο και φυσικό της λιμάνι, μοναδικό από τη Θεσσαλονίκη ως την Αλεξανδρούπολη, με τη δυναμική της ενδοχώρα της Ανατολικής Μακεδονίας και την πάντοτε δεσπόζουσα θέση στη βαλκανική πραγματικότητα, διαδραματίζει κεντρικό ρόλο όχι μόνο στα στενά όρια του γεωγραφικού της χώρου, αλλά και σε τμήματα της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σε νησιά το Βορείου Αιγαίου και επιπλέον σε περιοχές άλλων γειτονικών-κυρίως της

100 Βουλγαρίας-χωρών, που θέλουν να έχουν οικονομική δραστηριότητα και συνεργασία με την Καβάλα (προγράμματα INTERREG κλπ.). Το χαρακτηριστικό αυτό καθιστά την Καβάλα κέντρο παροχής υπηρεσιών, με μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της να ασχολείται με τον τομέα αυτό της Οικονομίας. Η Καβάλα, άλλωστε, υπήρξε κέντρο έντονης καπνεμπορικής δραστηριότητας στο 19ο και στο α μισό του 20oυ αιώνα, ενώ εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να είναι το κέντρο της παραγωγής, επεξεργασίας και εμπορίας μαρμάρων στη χώρα μας, να παράγει λιπάσματα, με τη μεγαλύτερη βιομηχανία λιπασμάτων στην Ελλάδα (τη Β.Φ.Λ.), να παράγει και εξάγει -κυρίως στην Ευρώπη- γεωργικά προϊόντα (σταφύλια και σπαράγγια) και να αποτελεί το σημαντικότερο τουριστικό προορισμό ανατολικώς της Θεσσαλονίκης, με περίπου επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Για το λόγο αυτό η πόλη της Καβάλας είναι κέντρο χρηματοοικονομικό για την ευρύτερη περιοχή και οι μεγάλες τράπεζες τη χρησιμοποιούν ως έδρα των περιφερειακών υπηρεσιών τους, ενώ χρηματιστηριακές επιχειρήσεις, μελετητικά γραφεία και επιχειρήσεις οικονομικών συμβούλων την χρησιμοποιούν ως πόλη-σταθμό για τις δραστηριότητές τους Η Καβάλα αποτελεί μεγάλο τουριστικό κέντρο και η περιοχή της έχει τουριστικά χαρακτηριστικά εφάμιλλα των ωραιότερων θερινών και χειμερινών προορισμών της Ελλάδας, αλλά και της Νότιας Ευρώπης, με τη Θάσο και την παραλιακή ζώνη του υπόλοιπου Νομού να χαρακτηρίζονται από την ποικιλία του τοπίου, τις καθαρές θάλασσες και τις αναγκαίες υποδομές. Ουσιαστικά δεν είναι κορεσμένη σε ότι αφορά τα ξενοδοχεία υψηλών κατηγοριών, και επειδή είναι αναγνωρισμένος, πλέον, προορισμός στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια αποτελεί μοναδική επενδυτική ευκαιρία για όσους ενδιαφέρονται για ασφαλείς επενδύσεις (Χαρδουβέλης, 2006 :90-105). 93

101 Έργα του ΕΣΠΑ στη Περιφέρεια ΑΜΘ και στον Νομό Καβάλας Για όλα τα έργα που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ, υπάρχει αναλυτική πληροφόρηση για την πορεία υλοποίησης τους στον διαδικτυακό τόπο ο οποίος τροφοδοτείται από τις Διαχειριστικές Αρχές, τις Ενδιάμεσες Διαχειριστικές Αρχές, τους Ενδιάμεσους Φορείς Διαχείρισης και τους Δικαιούχους των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, το οποίο είναι το κεντρικό σύστημα πληροφόρησης, διαχείρισης και διαρκούς παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων έργων. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται συγκεντρωτικά τα ποσά προϋπολογισμού των έργων για την Περιφέρεια ΑΜΘ (1 η στήλη) και για τον Νομό Καβάλας (2 η στήλη), για κάθε Τομεακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, ή άλλον επιμέρους διαχωρισμό. Στην συνέχεια ακολουθούν πίνακες με τα ποσά των προϋπολογισμών για κάθε έργο στον κάθε Δήμο του Νομού Καβάλας. ΠΙΝΑΚΑΣ 32: Προϋπολογισμός έργων στην Περιφέρεια ΑΜΘ και τον Νομό καβάλας 94

102 ΠΙΝΑΚΑΣ 33: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο Καβάλας 95

103 96

104 Πηγή: Ιστοσελίδα ΑΝΑΠΤΥΞΗ, 97

105 ΠΙΝΑΚΑΣ 34: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο Θάσου Πηγή: Ιστοσελίδα ΑΝΑΠΤΥΞΗ, 98

106 ΠΙΝΑΚΑΣ 35: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο Νέστου Πηγή: Ιστοσελίδα ΑΝΑΠΤΥΞΗ, 99

107 ΠΙΝΑΚΑΣ 36: Προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενων έργων στον Δήμο Παγγαίου 100