ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΕΖΑΚΖ ΥΡΖΣΟ Α.Δ.Μ.: 4177 ΤΠΔΤΘΤΝΟ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΜΟΤΗΟΠΟΤΛΟ ΝΗΚΟΛΑΟ ΑΡΜΟΓΗΟΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΖΖ: ΚΟΡΧΝΑΗΟ ΥΡΗΣΟΦΖ, ΑΥΗΛΛΑ ΥΑΡΗΗΟ
|
|
- Αιθήρ Κουταλιανός
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΜΔΣΑΓΟΖ ΘΔΡΜΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΜΖΥΑΝΗΚΖ Γ/ΝΣΖ: ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΝΗΚΟΛΑΟ ΜΟΤΗΟΠΟΤΛΟ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΑΝΑΛΤΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΩΝ ΔΠΗΠΣΩΔΩΝ ΣΖ ΛΗΓΝΗΣΗΚΖ ΜΟΝΑΓΑ ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΜΟΤ ΑΖ ΚΑΡΓΗΑ - ΤΓΚΡΗΖ ΜΔ ΜΟΝΑΓΑ ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΜΟΤ ΜΔ ΚΑΤΗΜΟ ΦΤΗΚΟ ΑΔΡΗΟ ΕΖΑΚΖ ΥΡΖΣΟ Α.Δ.Μ.: 4177 ΤΠΔΤΘΤΝΟ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΜΟΤΗΟΠΟΤΛΟ ΝΗΚΟΛΑΟ ΑΡΜΟΓΗΟΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΖΖ: ΚΟΡΧΝΑΗΟ ΥΡΗΣΟΦΖ, ΑΥΗΛΛΑ ΥΑΡΗΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 2011
2
3 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΣΜΖΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΟ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΜΔΣΑΓΟΖ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΣΟΜΔΑ ΘΔΡΜΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΜΖΥΑΝΗΚΖ 5. Τπεχζπλνο: Καζ. Ν. Μνπζηφπνπινο 6. Αξκφδηνη Παξαθνινχζεζεο: Γξ. Υξηζηνθήο Κνξσλαίνο Γξ. Υαξίζηνο Αρίιιαο 7. Σίηινο εξγαζίαο: Αλάιπζε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ηεο ιηγληηηθήο κνλάδαο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ΑΖ Καξδίαο - χγθξηζε κε κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ κε θαχζηκν θπζηθφ αέξην 8. Ολνκαηεπψλπκν θνηηεηή (-ψλ): ΕΖΑΚΖ ΥΡΖΣΟ 9. Αξηζκφο κεηξψνπ: Θεκαηηθή πεξηνρή: 11. Ζκεξνκελία έλαξμεο: 12. Ζκεξνκελία παξάδνζεο: 13. Αξηζκφο εξγαζίαο: Πεξηβάιινλ Απξίιηνο 2009 Οθηψβξηνο Πεξίιεςε: Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε αλάιπζε θχθινπ δσήο ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ απφ ηε ιηγληηηθή κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ΑΖ Καξδίαο. Γίλεηαη ζχγθξηζε κε ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηεο κνλάδαο θπζηθνχ αεξίνπ ζην Λαχξην, θαη εθηηκάηαη ην εμσηεξηθφ θφζηνο. Αξρηθά γίλεηαη κηα εηζαγσγή γηα ηνλ ιηγλίηε θαη ηε βαξχηεηα ηνπ ζην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα ηεο Διιάδαο. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη εμ νινθιήξνπ ν ΑΖ Καξδίαο θαη ε παξαγσγηθή ηνπ δηαδηθαζία θαη δίδνληαη ηα απφβιεηα ηνπ ζηαζκνχ, αέξηα, πγξά θαη ζηεξεά γηα ην έηνο αλαθνξάο Παξνπζηάδνληαη ηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα ηνπ ζηαζκνχ θαη ηα ζηνηρεία απφ ηα νξπρεία ηεο πεξηνρήο, απνζέκαηα, εμνξπθηηθή δξαζηεξηφηεηα θηι. Δπίζεο δίλνληαη νη εθπνκπέο απφ ηα νξπρεία. Αθνινπζεί ε παξνπζίαζε ηεο κεζφδνπ ηεο αλάιπζεο θχθινπ δσήο θαη ε αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ παξακέηξσλ θαη δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Γηα ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ γίλεηαη ππνινγηζκφο κε ρξήζε ησλ αέξησλ εθπνκπψλ θαη ησλ ξχπσλ πνπ θαηαιήγνπλ ζηνλ πδξνθφξν νξίδνληα κε ρξήζε ησλ ζπληειεζηψλ Eco Indicator 95. Αθνινπζεί πνζνηηθνπνίεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ θαη αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ. Δθηηκάηαη ην εμσηεξηθφ θφζηνο ηνπ ΑΖ Καξδίαο. Δπαλαιακβάλεηαη ζπλνπηηθά ε δηαδηθαζία γηα ηε κνλάδα θπζηθνχ αεξίνπ ηεο ΓΔΖ ζην Λαχξην θαη γίλεηαη ζχγθξηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ηνπο επηπηψζεσλ. Δθηηκάηαη επίζεο ην εμσηεξηθφ θφζηνο ηεο κνλάδαο θπζηθνχ αεξίνπ ηεο ΓΔΖ ζην Λαχξην. Σέινο αλαθέξνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ. 15. ηνηρεία εξγαζίαο: Αξ. ειίδσλ: 131 Αξ. Δηθφλσλ: 55 Αξ. Γηαγξακκάησλ: Αξ. Πηλάθσλ: 49 Αξ. Παξαξηεκάησλ: 1 Αξ. Παξαπνκπψλ: Λέμεηο θιεηδηά: Αλάιπζε θχθινπ δσήο Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Παξαγσγηθή δηαδηθαζία Αέξηεο εθπνκπέο ηεξεά πγξά απφβιεηα Οξπρεία Δμσηεξηθφ θφζηνο 17. ρφιηα: 18. πκπιεξσκαηηθέο παξαηεξήζεηο: 19. Βαζκφο:
4
5 ΠΡΟΛΟΓΟ Ο ηνκέαο ηεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ κε θαχζε ιηγλίηε θαηέρεη κηα εμέρνπζα ζέζε ζην Δζληθφ ελεξγεηαθφ ζχζηεκα. Σα κεγάια, αιιά ζπλερψο κεηνχκελα απνζέκαηα ηνπ ιηγλίηε θαηαηάζζνπλ ηελ Διιάδα ζε κηα απφ ηηο πξψηεο ιηγληηνπαξαγσγηθέο δπλάκεηο ζηελ Δπξψπε. Ζ χπαξμε κεγάισλ ιηγληηηθψλ κνλάδσλ φκσο επηβαξχλνπλ ην πεξηβάιινλ θαη ζηα πξφζπξα ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο ε επηβάξπλζε απηή ρξήδεη άκεζεο εμέηαζεο. ε κηα ρψξα κε άπιεην ήιην θαη πνιχ αέξα, νη ιηγληηηθέο κνλάδεο έρνπλ κηα θαθνπξναίξεηε αληηκεηψπηζε απφ ηνλ πεξηβαιινληηθά επαηζζεηνπνηεκέλν θφζκν. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ θαη ηνπ εμσηεξηθνχ θφζηνπο ηεο ιηγληηηθήο κνλάδαο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ΑΖ Καξδίαο. Ο ΑΖ Καξδίαο φληαο ν δεχηεξνο κεγαιχηεξνο αηκνειεθηξηθφο ζηαζκφο είλαη έλα αληηπξνζσπεπηηθφηαην εξγνζηάζην γηα ηε κειέηε ησλ ζπλεπεηψλ ζην πεξηβάιινλ απφ ηα αέξηα, πγξά θαη ζηεξεά απφβιεηά ηνπ. Ζ κειέηε πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε ρξήζε ηεο κεζφδνπ ηεο αλάιπζεο θχθινπ δσήο θαη ρξήζε ησλ ζπληειεζηψλ ηνπ ινγηζκηθνχ Eco-Indicator 95. Δπραξηζηψ πνιχ ηνλ Καζεγεηή θ. Μνπζηφπνπιν Νηθφιαν, Γηεπζπληή ηνπ Δξγαζηεξίνπ Μεηάδνζεο Θεξκφηεηαο θαη Πεξηβαιινληηθήο Μεραληθήο ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηήκηνπ Θεζζαινλίθεο, γηα ηε δπλαηφηεηα εθπφλεζεο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Δπραξηζηψ ζεξκά ηνπο αξκφδηνπο παξαθνινχζεζεο ηεο δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο: Γξ. Κνξσλαίν Υξηζηνθή γηα ηηο ζεκαληηθφηαηεο παξαηεξήζεηο ηνπ, Γξ. Υάξε Αρίιια γηα ηελ ηεξάζηηα βνήζεηά ηνπ θαη ηελ θαζνδήγεζή ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο απηήο ηεο εξγαζίαο. Δπίζεο επραξηζηψ ην πεξηβαιινληηθφ ηκήκα ηνπ ΑΖ Καξδίαο γηα ηε βνήζεηά ηνπ, ηελ Λεβεληίδνπ Μηραέια, Λεβεληίδε Γεψξγην θαη Καξαγηαλλίδε Αληψλε γηα ηελ ζπκπαξάζηαζή ηνπο. Πάλσ απφ φια απηά φκσο επραξηζηψ ηνπο πνιπαγαπεκέλνπο κνπ γνλείο γηα ηελ ζηήξημή ηνπο φια απηά ηα ρξφληα.
6
7 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΔΗΑΓΩΓΖ 1 2. H ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Δλεξγεηαθφ ζχζηεκα Παξαγσγή ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο Υξήζε ιηγλίηε ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ ιηγλίηε Απνζέκαηα ηνπ ιηγλίηε Ληγληηηθφ θνίηαζκα Πηνιεκαΐδαο Ληγληηηθφ θνίηαζκα Μεγαιφπνιεο Δμφξπμε ηνπ ιηγλίηε Ληγληηηθνί ζεξκνειεθηξηθνί ζηαζκνί θαη δηαλνκή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο Ληγληηηθνί ζεξκνειεθηξηθνί ζηαζκνί Γηαλνκή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ΑΖ ΚΑΡΓΗΑ ηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ζηελ πεξηνρή ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο Ο αηκνειεθηξηθφο ζηαζκφο Καξδίαο Παξαγσγηθή δηαδηθαζία Παξαιαβή θαη δηαθίλεζε ηνπ ιηγλίηε Καχζε ηνπ ιηγλίηε Αηκνπαξαγσγή θαη ςχμε Παξαγσγή αθαιαησκέλνπ λεξνχ χζηεκα εμεπγεληζκνχ ζπκππθλψκαηνο Παξαγσγή απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ Παξαγσγή πδξνγφλνπ Υξήζε λεξνχ θαη ελέξγεηαο Πεξηγξαθή ηνπ ηξφπνπ χδξεπζεο ηνπ ζηαζκνχ - θπθιψκαηα λεξνχ Υξήζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Υξήζε θαχζηκσλ Απφβιεηα 35
8 3.5.1 Καπζαέξηα Δμνπιηζκφο θαηαθξάηεζεο ζσκαηηδίσλ ηέθξαο Λέβεηεο Καπλφο θαη ζθφλε ηεξεά απφβιεηα Τγξά απφβιεηα Πφζηκν λεξφ Βηνκεραληθφ λεξφ πζηήκαηα επεμεξγαζίαο πγξψλ απφβιεησλ ΟΡΤΥΔΗΑ Οξπρεία Κνδάλεο θαη Πηνιεκαΐδαο Δμνξπθηηθή δξαζηεξηφηεηα Δθκεηαιιεπζηκφηεηα ιηγλίηε Υξήζεηο λεξνχ ζηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο Δμνπιηζκφο νξπρείσλ Υξήζε ελέξγεηαο Ζιεθηξηθή ελέξγεηα Καχζηκα, αέξηα θαη ζηεξεά απφβιεηα ΤΝΣΔΛΔΣΔ ΔΚΠΟΜΠΩΝ ΚΑΗ ΑΚΕ Δθπνκπέο απφ θακηλάδεο, κεηαθνξά θαη εμφξπμε Ζ κέζνδνο ηεο αλάιπζεο θχθινπ δσήο Βαζηθά ζηάδηα κηαο ΑΚΕ Πξνζδηνξηζκφο ζηφρνπ θαη έθηαζεο ηεο κειέηεο Αλαιπηηθή απνγξαθή Δθηίκεζε επηπηψζεσλ Σαμηλφκεζε (Classification) Υαξαθηεξηζκφο (Characterization) Καλνληθνπνίεζε (Normalization) θαη Αμηνιφγεζε (Valuation) Δθηίκεζε βειηηψζεσλ Πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο 80
9 5.3 Τπνινγηζκφο ησλ Σηκψλ Καλνληθνπνίεζεο θαη Αμηνιφγεζεο Δμσηεξηθφ θφζηνο ΦΤΗΚΟ ΑΔΡΗΟ Υαξαθηεξηζηηθά θπζηθνχ αεξίνπ Πξνκήζεηα θαη ραξαθηεξηζηηθά θπζηθνχ αεξίνπ Υξήζεηο θπζηθνχ αεξίνπ χγθξηζε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ θαη εμσηεξηθνχ θφζηνπο ΑΖ Καξδίαο θαη ηεο κνλάδαο θπζηθνχ αεξίνπ ηεο ΓΔΖ ζην Λαχξην ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 113 Βηβιηνγξαθία 117 Παξάξηεκα 122
10
11 1. ΔΗΑΓΩΓΖ Ο ιηγλίηεο βξίζθεηαη ζε αθζνλία ζην ππέδαθνο ηεο Διιάδαο. Ζ ρψξα καο θαηέρεη ηε δεχηεξε ζέζε ζε παξαγσγή ιηγλίηε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηελ έθηε ζέζε παγθνζκίσο. Με βάζε ηα ζπλνιηθά απνζέκαηα θαη ηνλ πξνγξακκαηηδφκελν ξπζκφ θαηαλάισζεο ζην κέιινλ, ππνινγίδεηαη φηη ζηελ Διιάδα νη ππάξρνπζεο πνζφηεηεο ιηγλίηε επαξθνχλ γηα ηα επφκελα 45 ρξφληα. Μέρξη ζήκεξα έρνπλ εμνξπρηεί ζπλνιηθά 1,3 δηο t ιηγλίηε ελψ ηα εθκεηαιιεχζηκα απνζέκαηα αλέξρνληαη ζε 3,1 δηο t πεξίπνπ. Tν 2006 εμνξχρζεζαλ ζπλνιηθά 62,5 εθαη. t [1]. Μέρξη ην 1938, ε ρξήζε ησλ ιηγληηψλ ζηε Γ. Μαθεδνλία παξνπζίαδε ελδηαθέξνλ κφλν γηα ηνπο θαηνίθνπο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο σο ππνθαηάζηαην ηνπ μχινπ, θπξίσο γηα αλάγθεο νηθηαθήο ζέξκαλζεο. Σν 1939, κε ηε δεκνζίεπζε ηεο έθζεζεο ηνπ Γεξκαλνχ θαζεγεηή F. Kegel, εθδειψλεηαη ε πξψηε ζνβαξή πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ ιηγληηψλ ζε βηνκεραληθή θιίκαθα. Ο Γεξκαλφο θαζεγεηήο, κε ηα πεληρξά ηερληθά κέζα εθείλεο ηεο επνρήο, εθηίκεζε ηα απνζέκαηα ηνπ ιηγλίηε ζε 6 δηο t. Σελ πεξίνδν εθείλε, ε ρψξα καο θάιππηε ην 95% ησλ ελεξγεηαθψλ ηεο αλαγθψλ απφ εηζαγσγέο. Σε δεθαεηία ηνπ 1950 μεθηλά εθηεηακέλε κεηαιιεπηηθή έξεπλα κε ζηφρν ηελ αλαδήηεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ ιηγληηηθψλ θνηηαζκάησλ θαη ην 1956 μεθηλά επίζεκα ε πεξίνδνο ηεο βηνκεραλίαο ιηγλίηε. Σν επηέκβξην ηνπ 1956, ε εηαηξεία ΛΗΠΣΟΛ ΑΔ (Ληγληησξπρεία Πηνιεκαΐδαο) κε πξφεδξν ηνλ θ. Μπνδνζάθε, ππέγξαςε ζχκβαζε κε ηε Γεξκαληθή εηαηξεία KHD γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ πξψηνπ ζηαζκνχ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε θαχζηκν ιηγλίηε, ηζρχνο 10 MW. Έθηνηε, νη αηκνειεθηξηθνί ζηαζκνί πνιιαπιαζηάδνληαη ελψ λέα νξπρεία αλνίγνληαη ζπλερψο ζηνλ άμνλα Ακπληαίνπ - Πηνιεκαΐδαο - Κνδάλεο. Ο ιηγλίηεο, ην εζληθφ θαχζηκν ηεο Διιάδαο, έρεη αλαιάβεη πιένλ θπξίαξρε ζέζε ζην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο. Ο ειεθηξηθφο ηνκέαο είλαη απφ ηνπο θπξηφηεξνπο ζπληειεζηέο ηεο νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη πνιηηηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. Ο εμειεθηξηζκφο ζηελ Διιάδα νπζηαζηηθά άξρηζε κε ηελ ίδξπζε ηεο Γεκφζηαο Δπηρείξεζεο Ζιεθηξηζκνχ, πξηλ απφ πεξίπνπ κηζφ αηψλα, νδήγεζε ζηελ αλάπηπμε ελφο νινθιεξσκέλνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο, κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ήκεξα, ην ειεθηξηθφ ζχζηεκα θαιχπηεη κε πςειφ βαζκφ αμηνπηζηίαο θαη πνηφηεηαο θάζε γσληά ηεο επεηξσηηθήο θαη λεζησηηθήο Διιάδαο. ην παξειζφλ, ζηα πιαίζηα ηεο Δλεξγεηαθήο Πνιηηηθήο ηεο ρψξαο πάξζεθαλ ζεκαληηθφηαηεο απνθάζεηο ζε ζρέζε κε ηνλ ειεθηξηζκφ. Σα απνηειέζκαηα ησλ απνθάζεσλ απηψλ επεξεάδνπλ κέρξη ζήκεξα ηηο εμειίμεηο ηνπ ειεθηξηθνχ ηνκέα. πγθεθξηκέλα, ε αμηνπνίεζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ εγρψξησλ πεγψλ ελέξγεηαο, δειαδή ηνπ ιηγλίηε θαη ηνπ πδξνδπλακηθνχ, νδήγεζαλ ην ειεθηξηθφ ζχζηεκα παξαγσγήο ηεο ρψξαο λα θαηέρεη πςειφηαην πνζνζηφ ελεξγεηαθήο απηάξθεηαο πνπ μεπεξλά ζήκεξα ην 70%. Σν πνζνζηφ απηφ είλαη απφ ηα πςειφηεξα κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο θαη είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε δηακφξθσζε ησλ ηηκνινγίσλ. Σα ηηκνιφγηα ειεθηξηζκνχ ζηελ Διιάδα είλαη απφ ηα ΕΜΘΠΜ 1
12 ρακειφηεξα ηεο Κνηλφηεηαο, ελψ νη ζεκαληηθέο κεηαβνιέο ή νη απμήζεηο ζηηο ηηκέο ησλ πγξψλ θαη αεξίσλ θαπζίκσλ νπζηαζηηθά δελ επεξεάδνπλ ηα ηηκνιφγηα ειεθηξηζκνχ [2]. Παξάιιεια, ε αμηνπνίεζε ησλ εγρψξησλ πεγψλ δεκηνχξγεζε ρηιηάδεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη αλαπηχρζεθαλ ζεκαληηθφηαηα έξγα ππνδνκήο ζηε ρψξα έρνληαο ηεξάζηηα νηθνλνκηθή ζεκαζία θαη επηξξνή ζηελ αγξνηηθή θαη ηελ θνηλσληθή δσή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ κέζα απφ έξγα άξδεπζεο, χδξεπζεο, αληηπιεκκπξηθήο πξνζηαζίαο θιπ. Έηζη, έξγα πνπ αθνξνχλ ζηνλ ειεθηξηζκφ είραλ ζην παξειζφλ αδηακθηζβήηεηα ζεηηθή ζπλεηζθνξά ζηελ Πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, πνπ εμαθνινπζεί θαη ζήκεξα λα είλαη έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο ηεο Δλεξγεηαθήο πνιηηηθήο ηεο Διιάδαο [3]. ηφρνο ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη λα δψζεη ζηνλ αλαγλψζηε κηα εηθφλα γηα ηελ ελεξγεηαθή θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα, λα δείμεη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο θαη ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ελφο ιηγληηηθνχ ζηαζκνχ παξαγσγήο ελέξγεηαο θαη λα κειεηήζεη ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηηο εθπνκπέο ηνπ ζηαζκνχ ζε φια ηα ζηάδηα, απφ ηελ εμφξπμε κέρξη θαη ηελ θαχζε ηνπ ιηγλίηε. Έηζη, ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, πξαγκαηνπνηείηαη κηα αλάιπζε ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ αηκνειεθηξηθνχ ειεθηξνληθνχ ζηαζκνχ ΑΖ Καξδίαο θαη γίλεηαη κηα εθηίκεζε ηνπ εμσηεξηθνχ ηνπ θφζηνπο. ην 2 ν θεθάιαην ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο γίλεηαη αλαθνξά γηα ηελ ειεθηξνπαξαγσγή ζηελ Διιάδα, γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ, αέξα, πεηξέιαην θπζηθφ αέξην θαη γηα ηνλ ιηγλίηε. Γίλεηαη ιεπηνκεξήο αλαθνξά ζηνλ ιηγλίηε θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, ηα απνζέκαηα ηνπ ζηελ Διιάδα θαη γηα ηελ ζπκπαξαγσγή ειεθηξηζκνχ θαη ελέξγεηαο. Γίλεηαη έλα απινπνηεκέλν παξάδεηγκα αηκνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ θαη παξνπζηάδνληαη ηα δίθηπα δηαλνκήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. ην 3 ν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη νη ηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ζηελ πεξηνρή ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο θαη παξνπζηάδεηαη κε θάζε ιεπηνκέξεηα ν ΑΖ Καξδίαο θαη ε παξαγσγηθή ηνπ δηαδηθαζία. Παξαιαβή θαη δηαθίλεζε ηνπ ιηγλίηε, θαχζε, αηκνπαξαγσγή θαη ςχμε, ρξήζε λεξνχ θαη ελέξγεηαο (θαηαλαιψζεηο). Γίλνληαη ηα απφβιεηα ηνπ ζηαζκνχ, αέξηα, πγξά θαη ζηεξεά γηα ην έηνο αλαθνξάο Παξνπζηάδνληαη ηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα ηνπ ζηαζκνχ θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία γηα ηηο εθπνκπέο αεξίσλ θαη ε πνηφηεηα ησλ πγξψλ απνβιήησλ. ην 4 ν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα νξπρεία ηεο πεξηνρήο (απνζέκαηα, εμνξπθηηθή δξαζηεξηφηεηα, ρξήζε λεξνχ, ειεθηξηζκνχ), δίλνληαη νη εθπνκπέο αεξίσλ πνπ αληηζηνηρνχλ ζηνλ ΑΖ Καξδίαο θαη παξνπζηάδεηαη ν εξγνζηαζηαθφο εμνπιηζκφο ησλ νξπρείσλ. ην 5 ν θεθάιαην, κε ηε ρξήζε ησλ ζπληειεζηψλ Eco Indicator 95, γίλεηαη ε απνηίκεζε ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ εξγνζηαζίνπ ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο επηπηψζεσλ φπσο: Παγθφζκηα αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο (θαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ) Όμηλε βξνρή ΕΜΘΠΜ 2
13 Δπηξνθηζκφο Καηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο ρεκαηηζκφο θσηνρεκηθψλ νμεηδσηηθψλ κέζσλ Οηθνινγηθή ηνμηθφηεηα Αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα Δπίζεο εθηηκάηαη ην εμσηεξηθφ θφζηνο απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ΑΖ Καξδίαο κε ηελ βνήζεηα ησλ ζηνηρείσλ απφ ηελ κειέηε ηνπ Δξγαζηεξίνπ Βηνκεραληθήο θαη Δλεξγεηαθήο Οηθνλνκίαο ηνπ Δζληθνχ Μεηζφβηνπ Πνιπηερλείνπ, κηα κειέηε ε φπνηα ήηαλ ρξεκαηνδνηνχκελε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. ην 6 ν θεθάιαην γίλεηαη ζχγθξηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ηνπ ΑΖ Καξδίαο κε ηελ κνλάδα θπζηθνχ αεξίνπ ζην Λαχξην. Με ηελ βνήζεηα ησλ ζπληειεζηψλ ηνπ Eco-Indicator 95, ππνινγίδνληαη νη ηηκέο αμηνιφγεζεο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ζπγθξίλνληαη κε απηέο ηνπ ιηγλίηε. Σέινο, ζην 7 ν θεθάιαην δίλνληαη ηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα πνπ πξφεθπςαλ θαηά ηελ δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Οη πεγέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη επίζεκνη ηζηφηνπνη εζληθψλ θαη κε θνξέσλ, δεκνζηεχζεηο απφ έκπεηξνπο ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο κεραληθνχο, δηπισκαηηθέο εξγαζίεο θαη βηβιία. ην 3 ν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, ε πεγή ησλ νπνίσλ είλαη ην πεξηβαιινληηθφ ηκήκα ηνπ ΑΖ Καξδίαο. Σα ζηνηρεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηνπο ππνινγηζκνχο γηα ηε κνλάδα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζην Λαχξην αληιήζεθαλ απφ ηελ κειέηε «Application of life cycle assessment and exergy analysis in a combined cycle power plant using natural gas at Lavrion, Greece», ε νπνία εθπνλήζεθε ην ΕΜΘΠΜ 3
14 ΕΜΘΠΜ 4
15 2. H ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 2.1 Δλεξγεηαθό ζύζηεκα Ζ ελέξγεηα θαη ε δηαρείξηζε ελεξγεηαθψλ πφξσλ απνηειεί βαζηθή εηζξνή γηα θάζε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Ζ ράξαμε ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο είλαη ιεηηνπξγία κε πςειή πξνηεξαηφηεηα ζην πιαίζην ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θάζε ρψξαο. Γηα ηνλ ειιαδηθφ ρψξν, ε αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο ηα επφκελα ρξφληα, αλαγθαία ζπλζήθε γηα ηελ εμίζσζε ηεο Διιάδαο κε ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, πξνυπνζέηεη ζεκαληηθή αχμεζε ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζε φινπο ηνπο ηνκείο. Μνλφδξνκν γηα ηελ ρψξα απνηειεί ε πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ησλ εγρψξησλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ, ε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο κε ζθνπφ ηελ αχμεζε ηνπ βαζκνχ απφδνζεο θαη ε αληηθαηάζηαζε αθξηβψλ θαη ξππνγφλσλ θαπζίκσλ φπσο ην πεηξέιαην, ε ηηκή ηνπ νπνίνπ ζεκεηψλεη ζεκαληηθέο απμήζεηο δηεζλψο, κε λέα θηιηθφηεξα πξνο ην πεξηβάιινλ θαχζηκα θαη ρακειφηεξα ζε θφζηνο. Ζ ρξήζε ελέξγεηαο φκσο, ζπκβάιεη ηα κέγηζηα ζηε δεκηνπξγία ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ζηε δηαηάξαμε ηεο νηθνινγηθήο ηζνξξνπίαο, θαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ αλαγθαία κέηξα. Σν Eζληθφ ελεξγεηαθφ ζχζηεκα βξίζθεηαη ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ζε θάζε ζεκαληηθψλ αιιαγψλ. Ζ δηείζδπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, θαχζηκν ην νπνίν είλαη θαζαξφηεξν απφ ην ιηγλίηε θαη ην πεηξέιαην, ε πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, ε απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε αζθάιεηα ηνπ εθνδηαζκνχ, αιιά θαη νη πεξηβαιινληηθφο δεζκεχζεηο (εθπιήξσζε ησλ δεζκεχζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην) απνηεινχλ λέα δεδνκέλα. Σν εζληθφ ελεξγεηαθφ ζχζηεκα απνηειείηαη απφ ηνπο εμήο ηέζζεξηο βαζηθνχο ηνκείο: Σνλ ηνκέα ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ζηνλ νπνίν θπξίαξρν ξφιν έρεη ε Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ Σνλ ηνκέα ησλ πεηξειαηνεηδψλ, Σνλ ηνκέα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ν νπνίνο θπξηαξρείηαη απφ ηε Γεκφζηα Δπηρείξεζε Φπζηθνχ Αεξίνπ [4] Σνλ ηνκέα ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΑΠΔ). εκεηψλεηαη φηη ε Διιάδα έρεη απνθαζίζεη γηα ιφγνπο αζθάιεηαο ηε κε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ζ ζεηζκηθφηεηα ηνπ εδάθνπο θαη ε έιιεηςε ππνδνκψλ είλαη ιφγνη πνπ νδήγεζαλ ζε απηή ηελ θαηεχζπλζε [5]. Ζ ΓΔΖ εμαζθαιίδεη ηελ επάξθεηα ηεο ρψξαο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη παίδεη ζεκαληηθφηαην ξφιν ζην Eζληθφ ελεξγεηαθφ ζχζηεκα. Οη 34 κεγάινη ζεξκηθνί θαη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί θαη ηα 3 αηνιηθά πάξθα ηνπ δηαζπλδεδεκέλνπ ζπζηήκαηνο ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο θαζψο θαη νη 61 απηφλνκνη ζηαζκνί Κξήηεο, Ρφδνπ θαη ινηπψλ λεζηψλ καο (39 ζεξκηθνί, 2 ΕΜΘΠΜ 5
16 πδξνειεθηξηθνί, 15 αηνιηθά πάξθα θαη 5 θσηνβνιηατθνί ζηαζκνί) απνηεινχλ ηελ ελεξγεηαθή βάζε θάζε νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηε ρψξα καο [3]. Σα ζηνηρεία ηνπ Πίλαθα 2.1 απνηππψλνληαη ζε κνξθή δηαγξάκκαηνο ζηελ Δηθφλα 2.1, φπνπ θαη παξαηεξείηαη φηη νη ιηγληηηθέο κνλάδεο απνηεινχλ ην 41% ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο. θπζηθφ αέξην 15% αλαλεψζηκεο 1% πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα 24% ιηγλίηεο 41% λεζηά (πεηξέιαν) 13% πεηξέιαην 6% Δηθόλα 2.1: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο αλά ηχπν θαπζίκνπ γηα ην έηνο 2007 γηα ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα Πίλαθαο 2.1: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο (MW) ζηαζκψλ ΓΔΖ (31/12/2007) [3] ΘΖ Ληγληηηθέο Μνλάδεο Πεηξειατθέο Μνλάδεο Μνλάδεο Φπζηθνύ Αεξίνπ ύλνιν ΘΖ ΤΖ ΑΠΔ ΤΝΟΛΟ Γηαζπλδεδεκέλν Κξήηε, Ρόδνο & ινηπά απηόλνκα λεζηά ΤΝΟΛΟ Ζ ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ 98 ζπλνιηθά ζηαζκψλ ηεο ΓΔΖ αλέξρεηαη γηα ην έηνο 2008 ζηα MW, ελψ ε θαζαξή παξαγσγή έθηαζε ηηο 52,4 ΣWh. Άλνδνο παξαηεξείηαη απφ ην 2007 ζην 2008 ζηελ εγθαηεζηεκέλε ηζρχ, ελψ ζηελ θαζαξή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο είρακε κηθξή πηψζε (Πίλαθαο 2.2). ηελ Δηθφλα 2.2 απνηππψλεηαη ε γεσγξαθηθή ΕΜΘΠΜ 6
17 θαηαλνκή ησλ αηκνειεθηξηθψλ θαη πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα [6]. Δηθόλα 2.2: Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ ζηαζκψλ παξάγσγεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Πίλαθαο 2.2: ηνηρεία ιεηηνπξγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ΓΔΖ [6] 31Ζ ΓΔΚΔΜΒΡΗΟΤ Δγθαηεζηεκέλε Ηζρχο (MW) Καζαξή Παξαγσγή (TWh) (1) 52,4 53,9 52,1 Πσιεζείζα ειεθηξηθή ελέξγεηα ζηνπο ηειηθνχο θαηαλαισηέο (TWh) (2) 56,9 56,1 54,7 Πειάηεο (ζε εθαη.) 7,5 7,4 7,2 Αξηζκφο εξγαδνκέλσλ (1) : Ζ θαζαξή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηζνχηαη κε ηε ζπλνιηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, κείνλ ηελ εζσηεξηθή θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ νθείιεηαη ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο. (2) : πκπεξηιακβάλνληαη νη πσιήζεηο ζηα νξπρεία ηεο ΓΔΖ θαη ζε πειάηεο ζην εμσηεξηθφ ΕΜΘΠΜ 7
18 Ζ αικαηψδεο αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ηα ηειεπηαία 50 ρξφληα έρεη νδεγήζεη ζηελ ηεξάζηηα άλνδν ηεο θαηαλάισζεο ειεθηξηζκνχ. Ζ θαηαλάισζε ειεθηξηζκνχ είλαη ζεκαληηθφο δείθηεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. ηελ Δηθφλα 2.3 παξνπζηάδεηαη ε απμεηηθή ηεο ηάζε ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία, κε κηα κηθξή, πησηηθή κεηαβνιή θιίζεο θαηά ηα έηε θαη Ζ απμαλφκελε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνπο πειάηεο ηεο ΓΔΖ νδεγεί ζε ζπλερή αχμεζε ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο απφ ηελ ΓΔΖ, ψζηε λα κπνξέζεη λα αληαπεμέιζεη ζηηο αλάγθεο ησλ θαηαλαισηψλ. ηελ Δηθφλα 2.4 απνηππψλεηαη ε αχμεζε ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο γηα ηα έηε [3] Δηθόλα 2.3: Δηήζηα θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αλά θάηνηθν (ζε KWh) Δηθόλα 2.4: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο (MW) γηα ηα έηε ΕΜΘΠΜ 8
19 2.2 Παξαγσγή ειεθηξηζκνύ θαη ζεξκόηεηαο Κπξίαξρν θαχζηκν ζηελ πξσηνγελή παξαγσγή ελέξγεηαο γηα ηελ Διιάδα είλαη ν ιηγλίηεο, κε πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζηελ πξσηνγελή παξαγσγή ελέξγεηαο πνπ αγγίδεη ην 83% (Δηθφλα 2.5). Αθνινπζνχλ νη ΑΠΔ κε πνζνζηφ 16% θαη ην πεηξέιαην κε 1%. ηηο ΑΠΔ έρνπλ ζπγρσλεπηεί ε αηνιηθή, ειηαθή, γεσζεξκηθή, πδξαπιηθή, φπσο επίζεο θαη παξαγσγή ελέξγεηαο κέζσ βηνκάδαο θαη βηνληήδει [7]. ΑΠΔ 16% αξγφ 1% Φ.Α 0.2% ιηγλίηεο 83% Δηθόλα 2.5: Πξσηνγελήο παξαγσγή ελέξγεηαο γηα ην έηνο 2007 Ζ ΓΔΖ παξάγεη ειεθηξηθή ελέξγεηα κε θαχζε ζεξκηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηνπ ιηγλίηε, πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ, θαη κε ρξήζε πδάησλ θαη άιισλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά γηα ηελ θάζε πεγή είλαη: Ληγλίηεο: Υακειήο ζεξκνγφλνπ δχλακεο, ρακεινχ θφζηνπο εμφξπμεο. Σν 2006 ν ιηγλίηεο αληηζηνηρνχζε ζην 53% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο [8] Πεηξέιαην: Μνλαδηθφο πξνκεζεπηήο ηεο ΓΔΖ ζε πεηξέιαην είλαη ε ΔΛΠΔ. Πξνβιέπεηαη ε κείσζε θαηαλάισζεο ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ηεο επεηξσηηθήο Διιάδαο, πιελ φκσο ε θαηαλάισζε ζηα λεζηά ζα εμαθνινπζήζεη λα απμάλεηαη [9] Φπζηθφ αέξην: Ζ ΓΔΖ αγνξάδεη πεξίπνπ ην 70% ησλ πσιήζεσλ ηεο ΓΔΠΑ βάζεη ζχκβαζεο πνπ ιήγεη ην 2016 [10] Τδξνειεθηξηθά: Σα πδξνειεθηξηθά ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πεξηφδνπο αηρκήο θνξηίνπ ρσξίο λα θαηαβάιιεηαη ηίκεκα. Οη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί είλαη πνιιαπινχ ΕΜΘΠΜ 9
20 ζθνπνχ, γηαηί ρξεζηκνπνηνχληαη θαη γηα χδξεπζε φπσο θαη γηα άξδεπζε. Έηζη κεξηθνί ιεηηνπξγνχλ αθφκε θαη ζε πεξηφδνπο κε αηρκήο, θαη θπξίσο γηα αξδεπηηθνχο ή πδξεπηηθνχο ιφγνπο) [11] Αηνιηθή παξαγσγή θαη παξαγσγή απφ άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο: Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη επηζπκεηή αθελφο γηα ιφγνπο πεξηβαιινληηθνχο θαη αθεηέξνπ ιφγσ ηνπ φηη νη πεγέο είλαη αλεμάληιεηεο θαη ρακεινχ θφζηνπο [12]. Ζ Διιάδα δηαζέηεη ζεκαληηθέο πνζφηεηεο ιηγληηηθψλ θνηηαζκάησλ πνπ ε κέρξη ζήκεξα αμηνπνίεζή ηνπο ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηελ ελεξγεηαθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο καο. Ζ ζπζηεκαηηθή εθκεηάιιεπζε ηνπ ιηγλίηε γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο μεθίλεζε ηελ δεθαεηία ηνπ ήκεξα ε εθκεηάιιεπζε ηνπ ιηγλίηε αλαπηχζζεηαη ζην Ληγληηηθφ Κέληξν Γπηηθήο Μαθεδνλίαο θαη ζην Ληγληηηθφ Κέληξν Μεγαιφπνιεο. Ο εμνξπζζφκελνο ιηγλίηεο ρξεζηκνπνηείηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαιχπηνληαο πεξίπνπ 83% ησλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο, κε βάζε ηελ πξσηνγελή ελέξγεηα [13]. Ζ ζπλδπαζκέλε παξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ, γλσζηή θαη σο «ζπκπαξαγσγή», θαη νη ζρεηηθέο ηερλνινγίεο εθαξκφδνληαη απφ ηε ΓΔΖ ζε ζπζηήκαηα πεξηθεξεηαθήο ζέξκαλζεο ή ηειεζέξκαλζεο. Σειεζέξκαλζε νξίδεηαη ε παξνρή ζέξκαλζεο κε εηδηθφ δίθηπν κνλσκέλσλ αγσγψλ πνπ κεηαθέξνπλ δεζηφ λεξφ, ην νπνίν ζεξκαίλεηαη ζε ιέβεηεο ζηα ζεξκνειεθηξηθά εξγνζηάζηα, αξθεηά καθξηά απφ ην ρψξν θαηαλάισζεο. Δίλαη δειαδή ε ζέξκαλζε ησλ θηηξίσλ κηαο πφιεο ή ελφο ηκήκαηνο ηεο πφιεο απφ θεληξηθφ θαπζηήξα θαη φρη απφ αηνκηθνχο. Με απηά ηα ζπζηήκαηα ε ζεξκφηεηα πνπ παξάγεηαη ζηνπο ζηαζκνχο ηεο ΓΔΖ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζέξκαλζε θαηνηθηψλ ζηα φξηα κηαο πεξηθέξεηαο. ε ζπλεξγαζία κε δηάθνξνπο Γήκνπο, ε ΓΔΖ έρεη πξνρσξήζεη ζηελ πινπνίεζε παξαγσγήο ελέξγεηαο κε ηε κνξθή ζεξκνχ λεξνχ [14]. Ζ ζπκπαξαγσγή ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο ζηνρεχεη ζηελ εθκεηάιιεπζε ηεο απνβαιιφκελεο απφ ην ζχζηεκα ζεξκφηεηαο ρσξίο ηελ ηξνθνδφηεζε επηπιένλ πνζφηεηαο θαπζίκνπ. Σα ζπζηήκαηα ζπκπαξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε αμηνζεκείσηε αχμεζε ησλ ελεξγεηαθψλ απνζεκάησλ επηηπγράλνληαο πςειφ βαζκφ απφδνζεο ελ ζπγθξίζεη κε ηνλ βαζκφ απφδνζεο ησλ ζπκβαηηθψλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ελέξγεηαο πνπ παξάγνπλ μερσξηζηά ζεξκφηεηα θαη ειεθηξηζκφ. Ζ ζπλδπαζκέλε παξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ απνηειεί απνδνηηθφ ηξφπν εθκεηάιιεπζεο ηνπ πάζεο θχζεσο ρξήζηκνπ ελεξγεηαθνχ πεξηερνκέλνπ ησλ θαπζίκσλ (πεηξειαίνπ, αεξίνπ, άλζξαθα). Όηαλ ηα θαχζηκα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα παξάγνπλ απνθιεηζηηθά ειεθηξηζκφ θαηά ζπκβαηηθφ ηξφπν, πνζνζηφ κφλν 30-40% ηνπ ελεξγεηαθνχ πεξηερνκέλνπ κεηαηξέπεηαη ζε ρξήζηκε ελέξγεηα. Σν ππφινηπν ζπαηαιηέηαη, απνβαιιφκελν σο ζεξκφηεηα. Έλαο ζηαζκφο CHP έρεη δπλαηφηεηα λα κεηαηξέπεη πνζνζηφ έσο θαη 85-90% ηνπ ελεξγεηαθνχ πεξηερνκέλνπ ησλ θαπζίκσλ [15]. ΕΜΘΠΜ 10
21 2.3 Υξήζε ιηγλίηε ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ ιηγλίηε Οη ιηγλίηεο αλήθνπλ ζηηο ζηεξεέο νξπθηέο θαχζηκεο χιεο κε ηε γεληθή νλνκαζία γαηάλζξαθεο θαη πξνήιζαλ απφ θπηηθά ππνιείκκαηα κέζσ κηαο ζεηξάο δηεξγαζηψλ ελαλζξάθσζεο. Οη δηεξγαζίεο απηέο είραλ σο απνηέιεζκα ηνλ εκπινπηηζκφ ησλ θπηηθψλ ππνιεηκκάησλ ζε άλζξαθα. Ζ κεηαηξνπή ησλ θπηψλ ζε ηχξθε θαη ε κεηάβαζε απφ ηελ ηχξθε (αξρηθφ ζηάδην ελαλζξάθσζεο) ζηνλ αλζξαθίηε (ηειηθφ ζηάδην ελαλζξάθσζεο) είλαη ζπλάξηεζε ηεο επίδξαζεο ηνπ ρξφλνπ, ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο πίεζεο (Δηθφλα 2.6). Ζ αχμεζε ηνπ βαζκνχ ελαλζξάθσζεο επεξεάδεη ηα θπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ γαηαλζξάθσλ. Οη ιηγλίηεο ζρεκαηίζηεθαλ θαηά ηα πξψηα ζηάδηα ηεο ελαλζξάθσζεο ακέζσο κεηά ηελ ηχξθε. Γηα ην ζρεκαηηζκφ ελφο θπβηθνχ κέηξνπ ιηγλίηε, έρεη ππνινγηζζεί φηη απαηηείηαη ρξνληθφ δηάζηεκα 1000 έσο 4000 εηψλ. Σν ζεξκηδηθφ πεξηερφκελν ησλ ιηγληηψλ είλαη απφ 3 έσο 7 θνξέο κηθξφηεξν απφ ην ζεξκηδηθφ πεξηερφκελν ηνπ ιηζάλζξαθα θαη 5 έσο 10 θνξέο κηθξφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ηνπ πεηξειαίνπ. Καηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ην ζρεκαηηζκφ ιηγληηψλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν ζπλέηξεμαλ, θαηά πεξηφδνπο θαη θαηά πεξηνρέο, απφ ηηο αξρέο ηνπ Καηλνδσηθνχ αηψλα κέρξη ηνπο πξφζθαηνπο γεσινγηθνχο ρξφλνπο. Σα ζεκαληηθφηεξα θνηηάζκαηα ιηγλίηε αλαπηχρζεθαλ ζε αβαζείο ιίκλεο θαη έιε θιεηζηψλ ελδνεπεηξσηηθψλ ιεθαλψλ. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θνηηαζκάησλ είλαη ν έληνλνο ηεθηνληζκφο. Οη θπξηφηεξεο δηαθνξέο ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ιηγλίηε θαη ηνπ ιηζάλζξαθα παξνπζηάδνληα ζηνλ Πίλαθα 2.3 [16]. Δηθόλα 2.6: Σξφπνο δεκηνπξγίαο ιηγλίηε θαη ιηζάλζξαθα κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, ιφγσ ζπκπίεζεο θαη πςειήο ζεξκνθξαζίαο ΕΜΘΠΜ 11
22 Πίλαθαο 2.3: Υαξαθηεξηζηηθά ιηγλίηε θαη ιηζάλζξαθα [16] Υαξαθηεξηζηηθά Ληγλίηεο Ληζάλζξαθαο Ζιηθία δεκηνπξγίαο εθαηνκκχξηα έηε εθαηνκκχξηα έηε Πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ % 1 4 % Πεξηεθηηθφηεηα ζε ηέθξα 1 15 % 1 30 % Πεξηεθηηθφηεηα ζε άλζξαθα % % Πεξηεθηηθφηεηα ζε πδξνγφλν 5 9 % 4 6 % Πεξηεθηηθφηεηα ζε νμπγφλν % 2 10 % Πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν 0,2 % 0,5 1,5 % Πεξηεθηηθφηεηα ζε άδσην 0,5 2 % 1 2 % Θεξκνγφλνο ηζρχο 5 10 MJ/kg MJ/kg Απνζέκαηα ηνπ ιηγλίηε Σα θπξηφηεξα εθκεηαιιεχζηκα θνηηάζκαηα ιηγλίηε ζηελ Διιάδα εληνπίδνληαη ζηε Γπηηθή Μαθεδνλία ζην ηξίγσλν Πηνιεκαΐδαο-Ακπληαίνπ-Φιψξηλαο. Σν ππνινγηζκέλν απφζεκα ζηελ πεξηνρή ηεο Γ.Μ αλέξρεηαη ζε 2,2 δηο t ελψ απηφ ηεο Μεγαιφπνιεο ζηελ Πεινπφλλεζν αλέξρεηαη ζε 251 εθαη. t. εκαληηθά θνηηάζκαηα, ηα νπνία δελ αμηνπνηνχληαη πξνο ην παξφλ, ππάξρνπλ αθφκε ζηελ πεξηνρή ηεο Γξάκαο κε απφζεκα 900 εθαη. t θαη ζηελ πεξηνρή ηεο Διαζζφλαο κε απφζεκα 196 εθαη. t (Δηθφλα 2.7). Σα ζπλνιηθά βεβαησκέλα γεσινγηθά απνζέκαηα ιηγλίηε ζηε ρψξα αλέξρνληαη ζε πεξίπνπ 6 δηο t. Σα θνηηάζκαηα απηά παξνπζηάδνπλ αμηνζεκείσηε γεσγξαθηθή εμάπισζε ζηνλ ειιεληθφ ρψξν. Με ηα ζεκεξηλά ηερληθν-νηθνλνκηθά δεδνκέλα ηα θνηηάζκαηα πνπ είλαη θαηάιιεια γηα ελεξγεηαθή εθκεηάιιεπζε, αλέξρνληαη ζε πεξίπνπ 3.3 δηο t θαη ηζνδπλακνχλ κε 600 εθ. t πεηξειαίνπ [13]. Με βάζε ηα ζπλνιηθά εθκεηαιιεχζηκα απνζέκαηα ιηγλίηε ηεο ρψξαο θαη ηνλ πξνγξακκαηηδφκελν ξπζκφ θαηαλάισζεο ζην κέιινλ, ππνινγίδεηαη φηη ηα απνζέκαηα απηά επαξθνχλ γηα πεξηζζφηεξν απφ 50 ρξφληα. Μέρξη ζήκεξα νη εμνξπρζείζεο πνζφηεηεο ιηγλίηε δελ μεπεξλνχλ ην 25% ησλ ζπλνιηθψλ απνζεκάησλ. Δθηφο απφ ιηγλίηε ε Διιάδα δηαζέηεη θαη έλα κεγάιν θνίηαζκα ηχξθεο ζηελ πεξηνρή ησλ Φηιίππσλ (Αλαηνιηθή Μαθεδνλία). Σα εθκεηαιιεχζηκα απνζέκαηα ζην θνίηαζκα εθηηκψληαη ζε 4 δηο m 3 θαη αληηζηνηρνχλ κε 125 εθαη. t ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ. ηελ Δηθφλα 2.9 παξνπζηάδεηαη ε παξαγσγή ιηγλίηε γηα ηελ πεληεθνληαεηία φπνπ δηαθξίλεηαη ε απμεηηθή ηεο ηάζε [17]. ΕΜΘΠΜ 12
23 Δηθόλα 2.7: Ληγληηηθά απνζέκαηα ζηελ Διιάδα Ληγληηηθφ θνίηαζκα Πηνιεκαΐδαο Ο ιηγλίηεο ζηελ πεξηνρή ηεο Πηνιεκαΐδαο ζρεκαηίζηεθε θαηά ηε δηάξθεηα κηαο κεγάιεο ρξνληθήο πεξηφδνπ (10 εθαηνκκχξηα ρξφληα πεξίπνπ) θαη εθηηκάηαη φηη νη δηεξγαζίεο ηειείσζαλ πξηλ 1 εθαηνκκχξην ρξφληα. Ζ επξχηεξε ιεθάλε Μνλαζηεξίνπ, Φιψξηλαο, Ακπληαίνπ, Πηνιεκαΐδαο, Κνδάλεο θαη εξβίσλ θαιχπηνληαλ ηελ επνρή εθείλε απφ αβαζείο ιίκλεο θαη έιε. Οη θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο επλφεζαλ ηε κεγάιε βιάζηεζε πδξνραξή θπηψλ (βξχα, θαιάκηα, θιπ) ζε δηάθνξεο ζέζεηο ηεο ιεθάλεο. Με ην ρξφλν ηα θπηά απηά ζπγθεληξψζεθαλ ζε κεγάιεο πνζφηεηεο ζηνλ ππζκέλα ησλ ιηκλψλ. ηε ζπλέρεηα, ηε βιάζηεζε θάιππηαλ γαηψδε πιηθά. Έηζη νη νξγαληθέο χιεο ησλ θπηψλ, επξηζθφκελεο ππφ πίεζε θαη κε ηελ επίδξαζε δηαθφξσλ κηθξννξγαληζκψλ, κεηαηξάπεθαλ κε ην ρξφλν ζε ζηξψκαηα ιηγλίηε. Απηφ επαλαιήθζεθε πνιιέο θνξέο θαη ηέινο πάλσ απφ ηα λεφηεξα ζηξψκαηα ιηγλίηε επηθάζηζαλ άιια γαηψδε πιηθά, ηα ιεγφκελα «ππεξθείκελα». Έηζη πξνέθπςαλ ιηγληηηθά θνηηάζκαηα κνξθήο Zebra (Δηθφλα 2.8). ΕΜΘΠΜ 13
24 Δηθόλα 2.8: Ληγληηηθά θνηηάζκαηα κνξθήο Zebra Δηθόλα 2.9: Παξαγσγή ιηγλίηε γηα ηελ πεληεθνληαεηία ΕΜΘΠΜ 14
25 Σν πάρνο ησλ ππεξθεηκέλσλ πιηθψλ θπκαίλεηαη απφ 12 κέρξη 230 m γηα ηα νξπρεία πνπ βξίζθνληαη ζε ιεηηνπξγία ζηελ πεξηνρή Πηνιεκαΐδαο. Σα πιηθά απηά είλαη, ζπλήζσο άκκνο, ακκνράιηθα, καιαθφο αζβεζηφιηζνο θαη άξγηινο. Αιιά θαη ην θνίηαζκα ηνπ ιηγλίηε δελ είλαη εληαίν δηφηη κέζα ζην θνίηαζκα απηφ ππάξρνπλ ιεπηά ζηξψκαηα απφ ηα γαηψδε πιηθά θαη ηα νπνία επεηδή βξίζθνληαη κεηαμχ ησλ ιηγληηηθψλ ζηξσκάησλ, νλνκάδνληαη «ελδηάκεζα». Σν κέζν πάρνο ησλ απνιήςηκσλ ζηξσκάησλ ιηγλίηε αλέξρεηαη ζε 2 m πεξίπνπ, ν αξηζκφο ησλ νπνίσλ θπκαίλεηαη απφ 20 έσο 30. Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ ιηγλίηε ηεο πεξηνρήο ηεο Πηνιεκαΐδαο είλαη ε έληνλε δηαθχκαλζε ηεο ΚΘΓ πνπ ην θάησ φξην θηάλεη κέρξη θαη ηα 500 kcal/kg [18] Ληγληηηθφ θνίηαζκα Μεγαιφπνιεο ηε ιεθάλε ηεο Μεγαιφπνιεο ε ιηγληηνγέλεζε έγηλε κε παξφκνην ηξφπν. Ζ αλάπηπμε πινχζηαο βιάζηεζεο έγηλε ζε ηέικαηα ή αβαζείο ιίκλεο ζηηο ζεξκέο πεξηφδνπο ηνπ πιεηζηφθαηλνπ, γεγνλφο πνπ είρε σο απνηέιεζκα ηνλ αζπλερή ζρεκαηηζκφ ιηγληηηθψλ ζηξσκάησλ, πνπ θαιππηφηαλ απφ θεξηά γαηψδε πιηθά ηνπ πνηακνχ Αιθεηνχ. πλνιηθά δεκηνπξγήζεθαλ ηξεηο ιηγληηηθνί νξίδνληεο κε ηδήκαηα κεηαμχ ηνπο. ηε ιεθάλε δηαθξίλνληαη ηξία ιηγληηηθά θνηηάζκαηα, πηζαλφλ ιφγσ ηεο χπαξμεο ηξηψλ αλεμάξηεησλ ιηκλψλ, κε δηαθνξεηηθά θπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά. Σα θνηηάζκαηα απηά εθηείλνληαη απφ ην Υσξέκη κέρξη ηελ Μαξαζνχζα κε νιηθφ βάζνο 140 m, απφ ηελ Θσθλία κέρξη ηελ Κππαξίζζηα κε νιηθφ βάζνο m θαη ηεο Καξχηαηλαο κε νιηθφ βάζνο 45 m. Σν πάρνο ησλ ιηγληηηθψλ ζηξσκάησλ θπκαίλεηαη απφ ιίγα εθαηνζηά έσο 5 m Δμόξπμε ηνπ ιηγλίηε Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ιηγληηηθψλ θνηηαζκάησλ ζηηο πεξηνρέο Πηνιεκαΐδαο-Ακπληαίνπ θαη Μεγαιφπνιεο είλαη ε ζπρλή ελαιιαγή πνηθίιινληνο πάρνπο νξηδφληησλ ιηγληηηθψλ ζηξσκάησλ θαη ελδηάκεζσλ ζηείξσλ πιηθψλ. Δπίζεο κεγάια πάρε αγφλσλ πιηθψλ, ηα ππεξθείκελα, βξίζθνληαη πάλσ απφ ηα ιηγληηηθά θνηηάζκαηα. Σα ππεξθείκελα ζπλίζηαληαη θπξίσο απφ κάξγεο, ακκνράιηθα θαη αξγίινπο. Ζ εθκεηάιιεπζε ησλ ιηγληηηθψλ θνηηαζκάησλ γίλεηαη επηθαλεηαθά κε νξζέο βαζκίδεο. Οη απαηηήζεηο, αθελφο γηα εθιεθηηθή εμφξπμε ηνπ ιηγλίηε ή ησλ αγφλσλ πιηθψλ θαη αθεηέξνπ γηα πςειή παξαγσγή νδήγεζαλ ζηελ επηινγή ηεο «γεξκαληθήο κεζφδνπ» εθζθαθήο, κεηαθνξάο θαη απφζεζεο. ηελ Δηθφλα 2.10 παξνπζηάδεηαη ζρεκαηηθά ε εμφξπμε ιηγλίηε κε ηελ γεξκαληθή κέζνδν. ΕΜΘΠΜ 15
26 Δηθόλα 2.10: ρεκαηηθή παξάζηαζε εμφξπμεο ιηγλίηε κε ηε «γεξκαληθή» κέζνδν πνπ αθνινπζείηαη θαη ζηελ Διιάδα ηε κέζνδν απηή ρξεζηκνπνηείηαη σο θχξηνο εμνπιηζκφο έλα ζχζηεκα ζπλερνχο ιεηηνπξγίαο πνπ απνηειείηαη απφ ειεθηξνθίλεηνπο θαδνθφξνπο εθζθαθείο (Δηθφλα 2.11), ηαηληφδξνκνπο (Δηθφλα 2.12) θαη απνζέηεο. Γηα ηελ εμφξπμε ηνπ θνηηάζκαηνο ρσξίδνληαη ηα ππεξθείκελα άγνλα πιηθά θαη ηα ιηγληηηθά ζηξψκαηα ζε βαζκίδεο χςνπο 10 έσο 30 m αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ θαδνθφξνπ εθζθαθέα. Δηθόλα 2.11: Σππηθφο θαδνθφξνο εθζθαθέαο Σν θνίηαζκα εθζθάπηεηαη θαηά ζηξψζεηο θαη ηα κελ άγνλα πιηθά (ππεξθείκελα ή ελδηάκεζα) κεηαθέξνληαη κε ηνπο ηαηληφδξνκνπο ζηνπο απνζέηεο, ν δε ιηγλίηεο κεηαθέξεηαη ζηηο απιέο ησλ αηκνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ ή ζε άιινπο θαηαλαισηέο ή ζε ππαίζξηεο απνζήθεο ησλ ΕΜΘΠΜ 16
27 ιηγληησξπρείσλ. Ζ απφζεζε ησλ αγφλσλ πιηθψλ γίλεηαη ζε εηδηθά επηιεγκέλεο πεξηνρέο, φπνπ κεηαθέξεηαη θαη ε ηέθξα, ην ππφιεηκκα ηεο θαχζεο ηνπ ιηγλίηε ζηνπο ζηαζκνχο. Δθηφο απφ ηνλ θχξην εμνπιηζκφ ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία εμφξπμεο ηνπ ιηγλίηε, ρξεζηκνπνηνχληαη θαη άιια κηθξφηεξα ρσκαηνπξγηθά κεραλήκαηα, θπξίσο θνξησηέο, κπνπιληφδεο, εθζθαθείο, θνξηεγά θιπ, ηα νπνία ππνζηεξίδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ νξπρείνπ θαη νλνκάδνληαη βνεζεηηθφο εμνπιηζκφο [19]. Δηθόλα 2.12: Δμφξπμε ηνπ ιηγλίηε ζε βαζκίδα θαη κεηαθνξά ηνπ κε ηαηληφδξνκν 2.4 Ληγληηηθνί ζεξκνειεθηξηθνί ζηαζκνί θαη δηαλνκή ειεθηξηθνύ ξεύκαηνο Ληγληηηθνί ζεξκνειεθηξηθνί ζηαζκνί Όπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί, νη ιηγληηθνί ζεξκνειεθηξηθνί ζηαζκνί θαιχπηνπλ ην θνξηίν βάζεο ηνπ ειιεληθνχ ζπζηήκαηνο. Με ηνλ φξν αηκνειεθηξηθφ εξγνζηάζην ή αηκνειεθηξηθφο ζηαζκφο (ΑΖ) ελλννχκε ηελ βηνκεραληθή εγθαηάζηαζε-κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, κέζσ ηεο δχλακεο ηνπ αηκνχ. Ο αηκφο κπνξεί λα πξνέιζεη είηε κε θαχζε θάξβνπλνπ είηε ιηγλίηε είηε κε ππξεληθή ελέξγεηα. ηε ηειεπηαία πεξίπησζε ν ζηαζκφο νλνκάδεηαη αηκνειεθηξηθφο ππξεληθφο ζηαζκφο (ΑΖΠ). Οη ΑΖ ρξεζηκνπνηνχληαη σο εξγνζηάζηα βάζεο, επεηδή έρνπλ ζρεηηθά κεγάιν βαζκφ απφδνζεο φηαλ ιεηηνπξγνχλ ζε πιήξε θφξηηζε θαη κηθξφ ζπλνιηθφ θφζηνο αλά παξαγφκελε κνλάδα ελέξγεηαο. Λφγσ ηνπ ζεξκηθνχ ηνπο κέξνπο ε ξχζκηζε ηζρχνο είλαη πνιχπινθε θαη αξγή. Σν θαχζηκν πνπ ρξεζηκνπνηνχλ είλαη άλζξαθαο, ιηγλίηεο, ηχξθε, καδνχη θαη αέξην [20]. ΕΜΘΠΜ 17
28 ηελ Δηθφλα 2.13 παξνπζηάδεηαη ην απινπνηεκέλν δηάγξακκα κηαο ηέηνηαο κνλάδαο. Σν θαχζηκν, αλ είλαη ιηγλίηεο, κεηαθέξεηαη απφ ηελ εμφξπμε κε ηαηληφδξνκνπο ζηελ απιή ηνπ ζηαζκνχ. Απφ εθεί αλάινγα κε ηελ ηζρχ πνπ ρξεηάδεηαη ν ιέβεηαο, κεηαθέξεηαη ζην ιέβεηα. ην ζπγθξφηεκα ελφο ιέβεηα αλήθνπλ πνιινί κχινη πνπ θνληνξηνπνηνχλ θαη μεξαίλνπλ ην θαχζηκν. Μεηά, ην θαχζηκν ππφ κνξθή ζθφλεο άλζξαθα, νδεγείηαη ζηνπο θαπζηήξεο. Αηκνζθαηξηθφο αέξαο πξνζεξκαζκέλνο απφ ηα θαπζαέξηα ζ έλα πξνζεξκαληήξα νδεγείηαη θαη απηφο ζην ιέβεηα. ην ιέβεηα γίλεηαη ε θαχζε ηνπ θνληνξηνπνηεκέλνπ άλζξαθα θαη νη θιφγεο θαη ηα ζεξκά θαπζαέξηα αθνχ πεξάζνπλ απφ ελαιιάθηεο ζεξκφηεηαο, ζσιελψζεηο νδεγνχληαη πξνο ηελ θακηλάδα. Σα θαπζαέξηα, πξηλ κπνπλ ζηελ θακηλάδα, θαζαξίδνληαη κε θίιηξα αησξεκάησλ. Σν θίιηξν είλαη ζπλήζσο έλα κεραληθφ θίιηξν ή έλα ειεθηξνζηαηηθφ θίιηξν ή ζπλδπαζκφο ησλ δχν. Σν θχθισκα ηνπ αηκνχ ιεηηνπξγεί κε λεξφ απηνληζκέλν γηα λα κελ έρνπκε επηθαζίζεηο αιάησλ. Ζ ηξνθνδνηηθή αληιία ζπκπηέδεη ην λεξφ, πνπ έρεη ήδε πξνζεξκαλζεί ζηνπο 250 C, ζηελ αηκνγελλήηξηα. Απφ ηελ αληιία κέρξη ηνλ ζηξφβηιν έρνπκε, αλ παξαιείςεη θαλείο ηηο απψιεηεο ηξηβψλ, εληαία πίεζε πεξίπνπ 180 bar. ηελ αηκνγελλήηξηα ην λεξφ αηκνπνηείηαη ζηνπο 356 C θαη δηαρσξίδεηαη ν αηκφο απφ ην λεξφ. Ο αηκφο ππεξζεξκαίλεηαη αθνινχζσο ζηνλ ελαιιάθηε ζηνπο 540 C. Μεηά ηνλ ελαιιάθηε δεκηνπξγείηαη αηκφο κέγηζηεο ελζαιπίαο. Ο αηκφο κεηά ηελ ππεξζέξκαλζε ηνπ ιέγεηαη θξέζθνο ή δσληαλφο αηκφο. Αθνινχζσο εηζάγεηαη ν αηκφο ζην ζηξφβηιν. Ο ζηξφβηινο έρεη ζπρλά ηξία ηκήκαηα, ηεο πςειήο ηεο κέζεο θαη ρακειήο πίεζεο. Σα ηκήκαηα απηά ιέγνληαη ζηξφβηινο πςειήο, κέζεο θαη ρακειήο πίεζεο. Ο αηκφο εθηνλψλεηαη πξψηα ζην ηκήκα πςειήο πίεζεο θαη αθνινχζσο εηζάγεηαη δηαδνρηθά ζηα άιια ηκήκαηα γηα λα εθηνλσζεί θαη εθεί. ηελ έμνδν ηνπ ζηξνβίινπ ρακειήο πίεζεο έρνπκε πεξίπνπ θελφ p=0.005 bar θαη ζεξκνθξαζία ιίγν πάλσ απφ ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, πεξίπνπ 35 C. Σν θελφ δεκηνπξγείηαη ζην ςπγείν ή ζπκππθλσηή. Ο αηκφο πνπ κπαίλεη ζην ςπγείν ζπκππθλψλεηαη πάλσ ζηνλ ςπρξφ ελαιιάθηε ζεξκφηεηαο πνπ δηαξξέεηαη απφ ςπρξφ λεξφ. ην ςπγείν γίλεηαη ε απνβνιή ηεο κε ρξεζηκνπνηεζείζαο ζεξκφηεηαο πνπ πεγαίλεη ηειηθά ζηνλ πχξγν ςχμεο. Ο πχξγνο ςχμεο κεηαθέξεη αλάινγα κε ηνλ βαζκφ απφδνζεο πεξί ηα 60%-80% ηεο ζεξκφηεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηελ θαχζε ζην πεξηβάιινλ. Αληί ηνπ πχξγνπ ςχμεο κπνξεί ην απνβαιιφκελν πνζφ ζεξκφηεηαο λα νδεγεζεί ζε ζηάζηκα ή ηξερνχκελα λεξά, π.ρ. ιίκλεο, ζάιαζζεο, πνηάκηα [21]. ΕΜΘΠΜ 18
29 Δηθόλα 2.13: Σα 29 ζεκαληηθφηεξα «θνκκάηηα» ελφο αηκνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ (ΑΖ) 1. θακηλάδα 2. αλεκηζηήξαο ειθπζκνχ θαπλνδφρνπ 3. θίιηξν 4. αλεκηζηήξαο αέξα θαχζεο 5. πξνζεξκαληήο αέξα 6. θνληνξηνπνηεηηθφο κχινο άλζξαθα 7. θαπζηήξαο 8. ιέβεηαο 9. αηκνγελλήηξηα 10. ππεξζεξκαληήο αηκνχ 11.επαλαζέξκαλζε αηκνχ 12,13. βαιβίδεο ξχζκηζεο θαη αζθάιεηαο πςειήο θαη κέζεο πίεζεο αληίζηνηρα 14,15,16. ζηξφβηινη πςειήο, κέζεο θαη ρακειήο πίεζεο 17. γελλήηξηα 18. δηεγέξηξηα 19. κεηαζρεκαηηζηήο κνλάδαο 20. κεηαζρεκαηηζηήο ηδηνθαηαλάισζεο 21. πχξγνο ςχμεο 22. θπθινθνξεηήο λεξνχ ςχμεο 23. ζπκππθλσηήο (ςπγείν) 24. θπθινθνξεηήο ζπκππθλψκαηνο 25,26. πξνζεξκαληέο λεξνχ (ΜΠ, ΥΠ) κε απνκάζηεπζε αηκνχ 27. δηαρσξηζηήο αηκνχ-λεξνχ 28. αληιία ηξνθνδνζίαο ιέβεηα 29. πξνζεξκαληήο λεξνχ (ΤΠ) ΕΜΘΠΜ 19
30 2.4.2 Γηαλνκή ειεθηξηθνύ ξεύκαηνο Ζ ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη, κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηθφ ξεχκα πνπ δηνρεηεχεηαη πξνο ηνπο ηειηθνχο απνδέθηεο αλαιφγσο. Ζ ηζρχο ελφο αηκνειεθηξηθνχ εξγνζηαζίνπ κπνξεί λα είλαη ηεξάζηηα θαη γηα απηφ ην ιφγν ππάξρνπλ ππνζηαζκνί πνπ θαηαλέκνπλ ηελ ηζρχ αλαιφγσο ηηο αλάγθεο. Σν ζπληνληζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο δηαλνκήο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, πνπ ζα παξάγεηαη πιένλ απφ πνιινχο παξαγσγνχο, ζηνπο πειάηεο ηνπ θαζελφο, αλαιακβάλεη ν Γηαρεηξηζηήο Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο (ΓΔΜΖΔ). Ο ΓΔΜΖΔ είλαη αλψλπκε εηαηξία. Σν 51% ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηνπ αλήθεη ζην Διιεληθφ Γεκφζην θαη ην ππφινηπν πνζνζηφ ηνπ κπνξεί λα θαιχπηεηαη απφ θαηφρνπο άδεηαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ησλ νπνίσλ νη κνλάδεο παξαγσγήο ζπλδένληαη ζην ζχζηεκα. ε απηνχο πεξηιακβάλεηαη θαη ε ΓΔΖ ε νπνία θαη ζε πξψηε θάζε θαηέρεη ην 49% ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηνπ ΓΔΜΖΔ. Ζ ΓΔΖ παξακέλεη απνθιεηζηηθφο ηδηνθηήηεο ηνπ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο θαη ζα εηζπξάηηεη απφ ηελ αλψλπκε εηαηξία ΓΔΜΖΔ νηθνλνκηθφ αληάιιαγκα γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξάο. Ο Γηαρεηξηζηήο ηνπ πζηήκαηνο ιεηηνπξγεί, εθκεηαιιεχεηαη, δηαζθαιίδεη ηε ζπληήξεζε θαη κεξηκλά γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ πζηήκαηνο ζε νιφθιεξε ηε ρψξα θαζψο θαη ησλ δηαζπλδέζεψλ ηνπ κε άιια δίθηπα γηα λα δηαζθαιίδεηαη ν εθνδηαζκφο ηεο ρψξαο κε ειεθηξηθή ελέξγεηα, κε ηξφπν επαξθή, αζθαιή, νηθνλνκηθά απνδνηηθφ θαη αμηφπηζην [16]. Σε ζπνλδπιηθή ζηήιε ηνπ δηαζπλδεδεκέλνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξάο απνηεινχλ νη ηξεηο γξακκέο δηπινχ θπθιψκαηνο ησλ 400 kv, πνπ κεηαθέξνπλ ειεθηξηζκφ, θπξίσο απφ ην ζπνπδαηφηεξν γηα ηελ ρψξα ελεξγεηαθφ θέληξν παξαγσγήο ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο. ηε πεξηνρή απηή, παξάγεηαη πεξίπνπ ην 70% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξνπαξαγσγήο ηεο ρψξαο πνπ ζηε ζπλέρεηα κεηαθέξεηαη ζηα κεγάια θέληξα θαηαλάισζεο ηεο Κεληξηθήο θαη Νφηηαο Διιάδαο, πνπ θαηαλαιψλεηαη πεξίπνπ ην 65% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα κεηαθνξάο δηαζέηεη επηπιένλ γξακκέο ησλ 400 kv θαζψο επίζεο ελαέξηεο, ππφγεηεο γξακκέο θαη ππνβξχρηα θαιψδηα ησλ 150 kv πνπ ζπλδένπλ ηελ Άλδξν θαη ηα λεζηά ηεο Γπηηθήο Διιάδαο, Κέξθπξα, Λεπθάδα, Κεθαινληά θαη Εάθπλζν κε ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα κεηαθνξάο, θαζψο θαη κία ππνβξχρηα δηαζχλδεζε ηεο Κέξθπξαο κε ηελ Ζγνπκελίηζα ζηα 66 kv. ηνλ Πίλαθα 2.4 παξνπζηάδνληαη ηα ρηιηφκεηξα ησλ γξακκψλ κεηαθνξάο, ελψ ζηελ Δηθφλα 2.14 απνηππψλεηαη ν ράξηεο ησλ αγσγψλ θαη ησλ κνλάδσλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα. Σελ 31ε Γεθεκβξίνπ 2009 ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα κεηαθνξάο απνηειείην απφ km γξακκψλ κεηαθνξάο. Ο θχξηνο ηξφπνο κεηαθνξάο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα είλαη κε ελαέξηεο γξακκέο θαη ιηγφηεξν κε ππφγεηεο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ππάξρεη κηα πξνζπάζεηα ζχλδεζεο φιν θαη πεξηζζφηεξσλ λεζηψλ κε ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα κέζσ ππνβξχρησλ γξακκψλ [3]. ΕΜΘΠΜ 20
31 Πίλαθαο 2.4: Γξακκέο κεηαθνξάο (km φδεπζεο) [3] 400kV πλ. Ρεύκαηνο 400kV 150 kv 66 kv ΤΝΟΛΟ ΔΝΑΔΡΗΔ ΤΠΟΒΡΤΥΗΔ ΤΠΟΓΔΗΔ 4,5 48,5 53 ΤΝΟΛΟ 2.539, , Δηθόλα 2.14: Υάξηεο αγσγψλ θαη κνλάδσλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα ΕΜΘΠΜ 21
32 ΕΜΘΠΜ 22
33 3. ΑΖ ΚΑΡΓΗΑ 3.1 ηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηζκνύ ζηελ πεξηνρή ηεο Γ. Μαθεδνλίαο Οη δξαζηεξηφηεηεο ηεο ΓΔΖ ζηελ πεξηνρή ησλ Ννκψλ Κνδάλεο θαη Φιψξηλαο πεξηιακβάλνπλ ηε ιεηηνπξγία έμη ζεξκηθψλ ζηαζκψλ κε 18 κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο θαη έλα εθηεηακέλν ζχζηεκα ιηγληησξπρείσλ. Ζ ζπλνιηθή ηζρχο ησλ έμη ζηαζκψλ αλέξρεηαη ζε MW, ε δε παξαγφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα θαιχπηεη ην 70-75% ησλ ζπλνιηθψλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο. Σν κέγεζνο απηφ καδί κε ην γεγνλφο φηη ε ΓΔΖ απαζρνιεί ζηηο πξναλαθεξζείζεο πεξηνρέο πάλσ απφ άηνκα, δίλεη ην κέγεζνο ηεο ζπλεηζθνξάο ηεο ηφζν ζηελ εζληθή νηθνλνκία φζν θαη ζηελ ηνπηθή θνηλσλία. Οη 6 ζηαζκνί θαη ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηνπο, ζηελ πεξηνρή ησλ λνκψλ Κνδάλεο θαη Φιψξηλαο, δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 3.1 ελψ ζηελ Δηθφλα 3.1 παξηζηάλνληαη γξαθηθά νη ηηκέο ησλ εγθαηεζηεκέλσλ ηζρχσλ [22]. Πίλαθαο 3.1: ηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηνπο ζηνλ λνκφ Κνδάλεο θαη Φιψξηλαο [22] ΣΑΘΜΟ ΔΓΚΑΣΔΣΖΜΔΝΖ ΗΥΤ (MW) ΑΖ ΛΗΠΣΟΛ = 43 ΑΖ ΠΣΟΛΔΜΑΨΓΑ = 620 ΑΖ ΚΑΡΓΗΑ = ΑΖ ΑΓ. ΓΖΜΖΣΡΗΟΤ = ΑΖ ΑΜΤΝΣΑΗΟΤ = 600 ΑΖ ΜΔΛΗΣΖ-ΑΥΛΑΓΑ = 330 ΤΝΟΛΟ 4438 Δπεηδή κηα ηέηνηνπ κεγέζνπο δξαζηεξηφηεηα επηθέξεη ζεκαληηθέο πεξηβαιινληηθέο επηβαξχλζεηο ε ΓΔΖ έρεη ιάβεη, απφ ηελ πάξνδν θαηαζθεπήο ησλ κνλάδσλ αιιά θαη ζε φιε ηελ δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ηνπο φια ηα απαξαίηεηα κέηξα ψζηε απηέο νη επηβαξχλζεηο λα ειαρηζηνπνηνχληαη, λα παξαθνινπζνχληαη θαη λα θαηαγξάθνληαη. Ζ παξαθνινχζεζε θαη θαηαγξαθή ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ δηθηχνπ ζηαζκψλ κέηξεζεο πνηφηεηαο ηεο αηκφζθαηξαο απνηεινχκελν απφ 9 ζηαζκνχο. Οη ζηαζκνί απηνί είλαη εγθαηεζηεκέλνη ζε ζπγθεθξηκέλεο ζέζεηο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο νη νπνίεο επηιέγνληαη απφ ηελ ΓΔΖ θαη γηα ηηο νπνίεο γλσκνδνηνχλ νη αξκφδηεο ππεξεζίεο ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ. ηελ Δηθφλα 3.2 παξνπζηάδεηαη ην δίθηπν ζηαζκψλ ηεο ΓΔΖ, ηνπ θέληξνπ πεξηβάιινληνο θαη ηνπ Γήκνπ Τςειάληε. Σν δίθηπν απηψλ ησλ ζηαζκψλ παξαθνινχζεζεο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο είλαη θνηλφ γηα φινπο ηνπο ΑΖ ζηελ πεξηνρή Φιψξηλαο Κνδάλεο παξαθνινπζεί θαη θαηαγξάθεη ζπλνιηθά ηνπο αέξηνπο ξχπνπο πνπ πξνέξρνληαη απφ θάζε αλζξσπνγελή θαη βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα. Οη ζηαζκνί είλαη εθνδηαζκέλνη κε θαηάιιειν εμνπιηζκφ ΕΜΘΠΜ 23
34 ζπλερνχο κέηξεζεο θαη ζχζηεκα ζπγθέληξσζεο, απνζήθεπζεο ηειεκεηάδνζεο ησλ κεηξνπκέλσλ ηηκψλ [23]. επεμεξγαζίαο θαη Δηθόλα 3.1: Γξαθηθή απεηθφληζε ησλ ηηκψλ εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ησλ 6 ιηγληηνπαξαγσγηθψλ κνλάδσλ ζηελ πεξηνρή Κνδάλεο θαη Φιψξηλαο Δηθόλα 3.2: ηαζκνί κέηξεζεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ζηνλ λνκφ Κνδάλεο ΕΜΘΠΜ 24
35 3.2 Ο αηκνειεθηξηθόο ζηαζκόο Καξδίαο Ο ΑΖ Καξδίαο (Δηθφλα 3.3) βξίζθεηαη ζην 14 ν ρηιηφκεηξν ηεο νδνχ Κνδάλεο Πηνιεκαΐδαο θαη απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο ζεξκνειεθηξηθέο κνλάδεο κε νλνκαζηηθή ηζρχ, νη κελ Η θαη ΗΗ 300 MW ε θάζε κηα θαη νη δε III θαη IV 325 MW ε θάζε κηα. Oη κνλάδεο I θαη II ηέζεθαλ ζε ιεηηνπξγία ηα έηε 1974 θαη 1975 αληίζηνηρα, ελψ νη κνλάδεο III θαη IV ηα έηε 1980 θαη 1981 αληίζηνηρα. Χο θαχζηκε χιε ρξεζηκνπνηείηαη ν ιηγλίηεο απφ ην νξπρείν ΑΖ Καξδίαο θαη εηζαγφκελνο ιηζάλζξαθαο. Οη αλάγθεο ζε λεξφ θαιχπηνληαη απφ ηε ιίκλε Πνιπθχηνπ κέζσ αγσγνχ θαη ελδηάκεζεο δεμακελήο απφ ηελ φπνηα ηξνθνδνηείηαη θαη ν ΑΖ Αγίνπ Γεκεηξίνπ. Ο ΑΖ Καξδίαο είλαη ν δεχηεξνο κεγαιχηεξνο κεηά ηνλ ΑΖ Αγίνπ Γεκεηξίνπ ζηαζκφο κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ πνπ αληηπξνζσπεχεη ην 11% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ηεο ρψξαο θαη κε παξάγσγε πνπ θαιχπηεη πεξίπνπ ην 16% ησλ ζπλνιηθψλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζ εγθαηάζηαζε πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα βαζηθά ηκήκαηα: Τπαίζξηεο απνζήθεο ιηγλίηε, ρσξεηηθφηεηαο t. Ο ιηγλίηεο κεηαθέξεηαη απφ ην νξπρείν κε ηαηληφδξνκν θαη απνηίζεηαη κε ηε βνήζεηα κεραλεκάησλ. Μνλάδα πξφζξαπζεο ιηγλίηε, φπνπ ζπαζηήξεο ηχπνπ κχινπ κε ζθπξηά κεηψλνπλ ην κέγεζνο ησλ ηεκαρίσλ ηνπ ιηγλίηε ζε δηαζηάζεηο θάησ ησλ 40 mm. Κχξηα εγθαηάζηαζε πνπ πεξηιακβάλεη ηνπο ιέβεηεο αηκνπνίεζεο, ηηο ζηξνβηινγελλήηξηεο, ηηο θαπλνδφρνπο, ηνπο πχξγνπο ςχμεο, πιήζνο βνεζεηηθψλ κεραλεκάησλ, θαζψο θαη ηα θπθιψκαηα λεξνχ, αέξα θαχζεο θαη θαπζαεξίσλ. πζηήκαηα ζπιινγήο θαη απνθνκηδήο ηπηάκελεο θαη πγξήο ηέθξαο: πεξηιακβάλνπλ ηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα ηπηάκελεο ηέθξαο, ηα ζηιφ απνζήθεπζεο, ηηο δηαηάμεηο χγξαλζεο θαη εθθφξησζεο ηεο ηέθξαο, ηαηληφδξνκνπο κεηαθνξάο ηεο, θαζψο επίζεο θαη ην ζχζηεκα απνθνκηδήο ηεο πγξήο ηέθξαο απφ ηηο ηεθξνιεθάλεο ησλ ιεβήησλ. Μνλάδεο παξάγσγεο αθαιαησκέλνπ θαη απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ, θαζψο επίζεο θαη κνλάδα παξαγσγήο πδξνγφλνπ. Γεμακελέο λεξνχ (αθαηέξγαζηνπ, αθαιαησκέλνπ θιπ) θαη πγξψλ θαχζηκσλ. Μνλάδα βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ ιπκάησλ θαη κνλάδα θαζαξηζκνχ απνβιήησλ. Δγθαηαζηάζεηο ππνζηήξημεο νη νπνίεο πεξηιακβάλνπλ κεραλνπξγείν, ειεθηξνκεραλνπξγείν, μπινπξγείν θαη ζπλεξγείν νρεκάησλ. Δγθαηαζηάζεηο εμππεξεηήζεσο πξνζσπηθνχ, δηνηθεηήξην, εζηηαηφξην, μελψλα. Σν πξντφλ ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο εγθαηάζηαζεο είλαη ειεθηξηθφ ξεχκα πςειήο ηάζεο (400 KV). Ζ ηζρχο ηεο είλαη ζπλνιηθά MW θαη δηνρεηεχεηαη ζην δηαζπλδεδεκέλν Δζληθφ Ζιεθηξηθφ Γίθηπν κεηαθνξάο. Ο ζηαζκφο ιεηηνπξγεί επί 24σξεο βάζεο φιν ην έηνο. Γηαθνπή ιεηηνπξγίαο θάπνηαο κνλάδαο γίλεηαη κφλν γηα ζπληήξεζε. Σν πξνζσπηθφ πνπ απαζρνιείηαη ζηνλ ζηαζκφ ρσξίδεηαη ζε: ΕΜΘΠΜ 25
36 Γηνηθεηηθννηθνλνκηθφ, ηερληθφ θαη βνεζεηηθφ πξνζσπηθφ πνπ εξγάδεηαη κφλν εκεξήζηα. ε ηερληθφ θαη βνεζεηηθφ πξνζσπηθφ βάξδηαο, πνπ ελαιιάζζεηαη αλά 8σξν. Δηθόλα 3.3: Ο ΑΖ Καξδίαο 3.3 Παξαγσγηθή δηαδηθαζία Παξαιαβή θαη δηαθίλεζε ηνπ ιηγλίηε Ο ιηγλίηεο κεηαθέξεηαη απφ ην νξπρείν κε ηαηληφδξνκν θαη παξαιακβάλεηαη ζην ζηαζκφ απφ απηφκαηεο ιεηηνπξγίαο κεραλήκαηα, δπλακηθφηεηαο t/h ην θαζέλα, πνπ έρνπλ ηηο αθφινπζεο δπλαηφηεηεο: Απφζεζε νιφθιεξεο ηεο κεηαθεξφκελεο πνζφηεηαο ηνπ ιηγλίηε ζηελ απιή. Απφζεζε κέξνπο ηεο κεηαθεξφκελεο πνζφηεηαο ηνπ ιηγλίηε ζηελ απιή θαη πξνψζεζεο ηνπ ππφινηπνπ ζηελ κνλάδα πξφζξαπζεο. Πξνψζεζε νιφθιεξεο ηεο κεηαθεξφκελεο πνζφηεηαο ζηε κνλάδα πξφζξαπζεο. Λήςε ιηγλίηε απφ ηελ απιή θαη πξνψζεζή ηνπ ζηελ κνλάδα πξφζξαπζεο. Ο ζηαζκφο δηαζέηεη ηέζζεξηο απιέο γηα ηελ απφζεζε ηνπ ιηγλίηε ζπλνιηθήο ρσξεηηθφηεηαο t φπνπ ππάξρεη απφζεκα ιηγλίηε ηεο ηάμεο ησλ t. Ο ζηαζκφο εθηφο απφ ιηγλίηε παξαιακβάλεη θαη ιηζάλζξαθα πεξίπνπ t απφ ην εμσηεξηθφ. Ο ιηγλίηεο πνπ πξνσζείηαη απφ ηνπο απνιήπηεο κε ηαηληφδξνκνπο, νδεγείηαη ζηελ κνλάδα πξφζξαπζεο (ζπαζηήξεο), φπνπ κχινη κε ζθπξηά ηνλ ηεκαρίδνπλ ζε δηαζηάζεηο θάησ απφ 40 mm. Ο ζπαζκέλνο ιηγλίηεο κεηαθέξεηαη κε θιεηζηνχο ηαηληφδξνκνπο ζηα ζηιφ ησλ ιεβήησλ. Ζ κέγηζηε ηθαλφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο δηαθίλεζεο ηνπ ιηγλίηε είλαη 7000 t/h. Ο ιηγλίηεο ζην ζηάδην απηφ έρεη πγξαζία πάλσ απφ 50% θαηά βάξνο θαη δε δεκηνπξγνχληαη κεγάιεο πνζφηεηεο αλζξαθφζθνλεο απφ ηελ δηαθίλεζε θαη ζξαχζε ηνπ, εθηφο ησλ ζεκείσλ κεηαθφξησζεο φπνπ ιφγσ ξεπκάησλ αέξα παξαζχξεηαη αλζξαθφζθνλε. Καηά ηε θάζε απηή ΕΜΘΠΜ 26
37 ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο δελ παξάγνληαη νχηε αέξηα νχηε πγξά απφβιεηα. Πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ηα λεξά ηεο βξνρήο πνπ ζπγθεληξψλνληαη, παξαιακβάλνπλ απφ ην ρψξν ησλ απιψλ ζθφλε ιηγλίηε. Οη απιέο έρνπλ μερσξηζηφ δίθηπν απνρέηεπζεο πνπ θαηαιήγεη ζηνλ θεληξηθφ αγσγφ απνρέηεπζεο ησλ πγξψλ απνβιήησλ θαη ζηε ζπλέρεηα ζην ζχζηεκα θαζαξηζκνχ απνβιήησλ, πνπ θαηαζθεπάζηεθε ην Καύζε ηνπ ιηγλίηε Απφ ηα ζηιφ απνζήθεπζεο, ν ιηγλίηεο νδεγείηαη κέζσ κεηαιιηθψλ ηξνθνδνηψλ κε βαξχηεηα, ζηνπο κχινπο ησλ ιεβήησλ. Οη κχινη απηνί έρνπλ ζρεδηαζηεί ψζηε λα έρνπλ δηπιή απνζηνιή. Αιέζνπλ ην πιηθφ θαη ην πξνσζνχλ ζηηο εζηίεο ησλ ιεβήησλ. Ζ πξνψζεζε ηνπ ιηγλίηε γίλεηαη κε ηε βνήζεηα θαπζαεξίσλ πνπ αλαξξνθψληαη απφ ηελ εζηία θαη θαηαζιίβνληαη ζηνπο θαπζηήξεο ζπκπαξαζχξνληαο ιηγλίηε. ην ζηάδην απηφ γίλεηαη θαη ζχγρξνλε μήξαλζε ηνπ ιηγλίηε κε ηε ζεξκφηεηα πνπ πεξηέρνπλ ηα ζεξκά θαπζαέξηα. ηηο εζηίεο ησλ ιεβήησλ θαηαζιίβεηαη θαη ν αέξαο θαχζεο ζε πεξίζζεηα 30% ηεο ζεσξεηηθά απαηηνχκελεο πνζφηεηαο γηα ζηνηρεηνκεηξηθή θαχζε ηνπ ιηγλίηε, πνπ πξνσζείηαη απφ ηνπο κχινπο. Ο ιηγλίηεο απηφο θαίγεηαη ζε ζεξκνθξαζία πεξίπνπ o C θαη απνδίδεη ηελ ζεξκφηεηα θαχζεο ηνπ. Σα πξντφληα ηεο θαχζεο είλαη: Καπζαέξηα: Σα θχξηα ζπζηαηηθά ηνπο είλαη άδσην, πδξαηκνί, νμπγφλν, δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, δηνμείδην ηνπ ζείνπ θαη νμείδηα ηνπ αδψηνπ. Ηπηάκελε ηέθξα: Σα άθαπζηα αλφξγαλα ζπζηαηηθά ηνπ ιηγλίηε πνπ παξαζχξνληαη κε ηα θαπζαέξηα απνηεινχλ ηελ ηπηακέλε ηέθξα. Δίλαη πεξίπνπ ην 97% ηεο ζπλνιηθήο ηέθξαο ηνπ ιηγλίηε. Τγξή ηέθξα: έλα κηθξφ πνζνζηφ ησλ άθαπζησλ ζπζηαηηθψλ (πεξίπνπ ην 3% ηεο ζπλνιηθήο ηέθξαο) καδί κε ιηγλίηε πνπ δελ έρεη θαεί, δελ κεηαθέξεηαη απφ ηα θαπζαέξηα θαη ιφγνπ βαξχηεηαο ζπγθεληξψλεηαη ζην θάησ κέξνο ηνπ ιέβεηα πνπ απνηειείηαη απφ κηα δεμακελή γεκάηε κε λεξφ, ηελ ηεθξνιεθάλε. Μέζα ζηελ ηεθξνιεθάλε γίλεηαη απνππξάθησζε ησλ ηεκαρίσλ απηψλ πνπ απνηεινχλ ηελ πγξή ηέθξα. Σα θαπζαέξηα έιθνληαη απφ αλεκηζηήξεο θαη αθνχ πξνζεξκάλνπλ ηνλ αέξα θαχζεο πεξλνχλ κέζα απφ ηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα, φπνπ γίλεηαη ζπγθξάηεζε ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο (απνθνλίσζε). Σν πνζνζηφ ηεο ηέθξαο πνπ ζπγθξαηείηαη εμαξηάηαη απφ ηνλ βαζκφ απφδνζεο ησλ θίιηξσλ θαη απφ άιινπο ιεηηνπξγηθνχο παξάγνληεο. Σέινο ηα θαπζαέξηα κε ην πνζνζηφ ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο πνπ δελ ζπγθξαηείηαη ζηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα νδεγνχληαη ζηελ αηκφζθαηξα κε θαπλνδφρνπο χςνπο 200 m. Ζ ηπηάκελε ηέθξα πνπ ζπγθεληξψλεηαη ζηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα νδεγείηαη ζε ηζηκεληέληα ζηιφ. Απφ απηά παξαιακβάλεηαη κε δηαηάμεηο φπνπ πγξαίλεηαη κε λεξφ θαη εθθνξηψλεηαη ζε ηαηληφδξνκνπο ΕΜΘΠΜ 27
38 πνπ ηελ κεηαθέξνπλ θαη ηελ απνζέηνπλ ζε ρψξνπο ησλ νξπρείσλ ιηγλίηε. Μηα πνζφηεηα ηπηάκελεο ηέθξαο κεηαθέξεηαη κε ζηινθφξα θνξηεγά ζηα εξγνζηάζηα παξάγσγεο ηζηκέληνπ. Ζ πγξή ηέθξα παξαιακβάλεηαη απφ ηηο ηεθξνιεθάλεο ησλ ιεβήησλ κε αιπζζνηαηλίεο, κεηαθέξεηαη ζε ζηιφ θαη απφ εθεί εθθνξηψλεηαη ζηνπο ηαηληφδξνκνπο κεηαθνξάο ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο. Δπνκέλσο θαηά ηελ δηαδηθαζία θαχζεο ηνπ ιηγλίηε παξάγνληαη αέξηα θαη ζηεξεά βηνκεραληθά απφβιεηα. Σα αέξηα απφβιεηα είλαη θαπζαέξηα πνπ πεξηέρνπλ αησξνχκελα ζσκαηίδηα θαη ηα ζηεξεά απφβιεηα είλαη ηα αδξαλή ζπζηαηηθά ηνπ θαχζηκνπ κε κηθξέο πνζφηεηεο ιηγλίηε πνπ δελ θαίγεηαη ζηηο εζηίεο ησλ ιεβήησλ Αηκνπαξαγσγή θαη ςύμε Ζ ζεξκφηεηα θαχζεο ηνπ ιηγλίηε κεηαθέξεηαη ζην λεξφ ηνπ ιέβεηα κέζσ δηαδνρηθψλ ζπζηνηρηψλ ελαιιαθηψλ ζεξκφηεηαο, κε απνηέιεζκα ηελ παξάγσγε ππέξζεξκνπ αηκνχ, ζεξκνθξαζίαο 540 ν C θαη πίεζεο 175 kg/cm 2 ζε πνζφηεηεο t/h, αλάινγα κε ην θνξηίν. Ο αηκφο πεξηζηξέθεη ηνλ αηκνζηξφβηιν, απφ ηελ έμνδν ηνπ νπνίνπ νδεγείηαη ζην ζπκππθλσηή φπνπ ζπκππθλψλεηαη ππφ θελφ. Σν ζπκπχθλσκα επηζηξέθεη ζηνλ ιέβεηα θαη επαλαιακβάλεηαη ν ίδηνο θχθινο. Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ιέβεηα θαη ησλ θπθισκάησλ απφ νμεηδψζεηο, ζην ζπκπχθλσκα γίλεηαη πξνζζήθε πδαηηθνχ δηαιχκαηνο ακκσλίαο ζε ζπγθέληξσζε 0,500 mg/l ακκσλίαο, πεξίπνπ. Καηά ηελ ιεηηνπξγηθή απηή δηαδηθαζία απφ θάζε ιέβεηα ππάξρεη απψιεηα λεξνχ ηεο ηάμεο ησλ 25m 3 /h, είηε ππφ ηελ κνξθή πδξαηκψλ, είηε ππφ ηελ κνξθή λεξνχ. Οη απψιεηεο απηέο αλαπιεξψλνληαη κε ηέιεηα αθαιαησκέλν λεξφ πνπ παξάγεηαη ζε εγθαηαζηάζεηο αθαιάησζεο. Ζ ζπκπχθλσζε ηνπ αηκνχ ζην ζπκππθλσηή γίλεηαη κε ηε βνήζεηα ςπθηηθνχ λεξνχ πνπ παξαιακβάλεη ηελ ζεξκφηεηα πγξνπνίεζεο ηνπ αηκνχ. Φπθηηθφ λεξφ ρξεζηκνπνηείηαη επίζεο θαη γηα ηελ ςχμε ησλ βνεζεηηθψλ κεραλεκάησλ ηνπ ζηαζκνχ. Σα θπθιψκαηα ςχμεο ηνπ ζηαζκνχ είλαη αλνηρηήο αλαθπθινθνξίαο. Γειαδή, ην ςπθηηθφ λεξφ ζεξκαίλεηαη ςχρνληαο ηα δηάθνξα κεραλήκαηα θαη νδεγείηαη ζε πχξγνπο ςχμεο πνπ ςχρεηαη θαη επηζηξέθεη γηα επαλαρξεζηκνπνίεζε. Οη πχξγνη ςχμεο είλαη ηχπνπ θπζηθνχ ειθπζκνχ θαη ε ςχμε γίλεηαη θαηά θχξην ιφγν κε εμάηκηζε ελφο κηθξνχ πνζνζηνχ ηνπ ςπθηηθνχ πγξνχ πνπ ςχρεηαη. Ζ πνζφηεηα λεξνχ πνπ εμαηκίδεηαη είλαη πεξίπνπ 450 m 3 /h γηα θάζε κνλάδα πνπ ιεηηνπξγεί ζην πιήξεο θνξηίν. Δπεηδή ε εμάηκηζε ηεο πνζφηεηαο απηήο πξνθαιεί ζπκπχθλσζε ησλ δηαιπκέλσλ αιάησλ ζην ςπθηηθφ λεξφ, έλα κέξνο ηνπ αθαηξείηαη απφ ην θχθισκα. Οη απψιεηεο απηέο αλαπιεξψλνληαη κε ζπκπιεξσκαηηθφ λεξφ, πνπ είλαη επηθαλεηαθφ λεξφ ηεο ιίκλεο Πνιπθχηνπ, απφ ην φπνην έρεη αθαηξεζεί ε παξνδηθή ζθιεξφηεηα. Σν κεξηθά απνζθιεξπκέλν λεξφ παξάγεηαη ζε εγθαηαζηάζεηο απνζθιήξπλζεο δηεζήζεσο. χκθσλα κε απηά, ηα απφβιεηα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο ςχμεο είλαη πδξαηκνί θαη ςπθηηθφ λεξφ. Ζ ΕΜΘΠΜ 28
39 κέγηζηε πνζφηεηα πδξαηκψλ πνπ δηαθεχγεη ζηελ αηκφζθαηξα απφ ηνπο πχξγνπο ςχμεο είλαη t/h γηα αθξαίεο ζπλζήθεο ζέξνπο, ελψ ε κέζε εηήζηα είλαη t/h. Ζ πνζφηεηα ηνπ ςπθηηθνχ λεξνχ πνπ απνξξίπηεηαη ζην δίθηπν απνρέηεπζεο ηνπ ζηαζκνχ είλαη θαηά κέζν φξν 600 m 3 /h Παξαγσγή αθαιαησκέλνπ λεξνύ Σν λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηνπο ιέβεηεο γηα παξαγσγή αηκνχ είλαη ηέιεηα αθαιαησκέλν θαη παξάγεηαη ζε δχν κνλάδεο αθαιάησζεο κε ηελ κέζνδν ηεο ηνλελαιιαγήο. Υξεζηκνπνηνχληαη ζπλζεηηθέο ηνελαιιαθηηθέο ξεηίλεο πνπ αλαγελλψληαη, φηαλ θνξεζηνχλ κε ηα ηφληα πνπ πεξηέρεη ην αθαηέξγαζην λεξφ. Οη θαηηνληηθέο ξεηίλεο αλαγελλψληαη κε πδξνρισξηθφ νμχ θαη νη αληνληηθέο κε θαπζηηθφ λάηξην. Απφ ηελ δηαδηθαζία ηνπ ζπλφινπ ησλ αλαγελλήζεσλ παξάγνληαη απφλεξα ζε πνζφηεηα πεξίπνπ 100 m 3 /day. Σα απφλεξα απηά εμνπδεηεξψλνληαη ζε θιεηζηέο δεμακελέο κε πδξνρισξηθφ νμχ ή θαπζηηθφ λάηξην ψζηε λα απνθηήζνπλ ph κεηαμχ ησλ ηηκψλ 6,5 θαη 8,5 θαη ζηε ζπλέρεηα νδεγνχληαη ζηελ εγθαηάζηαζε θαζαξηζκνχ ησλ απνβιήησλ, κε κέγηζηε παξνρή 60 m 3 /h. Ζ κέγηζηε ηθαλφηεηα παξαγσγήο αθαιαησκέλνπ λεξνχ θαη ησλ δχν κνλάδσλ αθαιάησζεο είλαη 160 m 3 /h ύζηεκα εμεπγεληζκνύ ζπκππθλώκαηνο Σν ζπκπχθλσκα ηνπ ζεξκηθνχ θχθινπ, κεηά ην θχξην ςπγείν, ππνβάιιεηαη ζε κεραληθφ θαη ρεκηθφ θαζαξηζκφ ζην ζχζηεκα εμεπγεληζκνχ ζπκππθλψκαηνο. Υξεζηκνπνηνχληαη ζπλζεηηθέο ηνλελαιιαθηηθέο ξεηίλεο πνπ αλαγελληνχληαη φηαλ θνξεζηνχλ. Οη θαηηνληθέο ξεηίλεο αλαγελλψληαη κε πδξνρισξηθφ νμχ θαη νη αληνληθέο κε θαπζηηθφ λάηξην. Απφ ηελ δηαδηθαζία απηή παξάγνληαη πγξά απφβιεηα ζε πνζφηεηα πεξίπνπ 100 m 3 /day. Σα απφλεξα απηά εμνπδεηεξψλνληαη ζε δεμακελέο θαη νδεγνχληαη ζηελ εγθαηάζηαζε θαζαξηζκνχ απφβιεησλ Παξαγσγή απνζθιεξπκέλνπ λεξνύ Οη απψιεηεο ηνπ ςπθηηθνχ λεξνχ, ζπκπιεξψλνληαη κε λεξφ, πνπ έρεη ππνβιεζεί ζε θαηεξγαζία γηα λα αθαηξεζεί ε παξνδηθή ζθιεξφηεηα. Ζ κεξηθή απηή απνζθιήξπλζε γίλεηαη ζε κνλάδεο παξαγσγήο απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ. Οη κνλάδεο απηέο πεξηέρνπλ δεμακελέο, φπνπ ζην αθαηέξγαζην λεξφ πξνζηίζεηαη πδξάζβεζηνο ζαλ κέζν απνζθιήξπλζεο θαη άιαο ηξηζζελνχο ζηδήξνπ. Λακβάλνπλ ρψξα ρεκηθέο αληηδξάζεηο θαη δεκηνπξγείηαη έλα ίδεκα. Σν παξαγφκελν ίδεκα ζπγθεληξψλεηαη ππφ κνξθή ιάζπεο ζην θάησ κέξνο ησλ δεμακελψλ. Απφ ην πάλσ κέξνο ηνπο, ην λεξφ ππεξρεηιίδεη θαη νδεγείηαη ζε εγθαηαζηάζεηο δηήζεζεο, πνπ ΕΜΘΠΜ 29
40 απνηεινχληαη απφ θίιηξα κε δηεζεηηθφ κέζν ραιαδηαθή άκκν. Σν δηεζεκέλν απνζθιεξπκέλν λεξφ ζπγθεληξψλεηαη ζε δεμακελέο θαη απφ εθεί αληιείηαη κε ειεγρφκελε παξνρή θαη ζπκπιεξψλεη ηηο απψιεηεο ησλ ςπθηηθψλ θπθισκάησλ. Απφ ην θάησ κέξνο ησλ δεμακελψλ ε ιάζπε αθαηξείηαη θαη ζπγθεληξψλεηαη ζε δεμακελέο ζπκπχθλσζεο ηεο ιάζπεο. Σν λεξφ πνπ ππεξρεηιίδεη απφ ηηο δεμακελέο απηέο, ζπγθεληξψλεηαη ζε δεμακελέο θαζίδεζεο φπνπ γίλεηαη δηαρσξηζκφο ησλ αησξνχκελσλ ζηεξεψλ (δεμακελέο εξεκίαο). ηηο δεμακελέο απηέο ζπγθεληξψλνληαη θαη ηα απφλεξα απφ ηα θίιηξα ηεο άκκνπ. Απφ ηηο δεμακελέο εξεκίαο ην θαζαξφ λεξφ επηζηξέθεη ζηα θίιηξα άκκνπ γηα δηήζεζε, ελψ ηα ζηεξεά (ιάζπε) επηζηξέθνπλ ζηηο δεμακελέο ζπκπχθλσζεο. Ζ ζπκππθλσκέλε ιάζπε απφ ηηο δεμακελέο ιάζπεο νδεγείηαη ζην ζχζηεκα θαζαξηζκνχ απφβιεησλ (αλνηρηέο δεμακελέο θπζηθήο θαζίδεζεο). Απφ ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία παξάγνληαη πγξά απφβιεηα κε κεγάιε ζπγθέληξσζε ιάζπεο, θαηά θχξην ιφγν, CaCO 3, πνπ ε πνζφηεηά ηνπο είλαη πεξίπνπ 8 m 3 /h. Ζ ιάζπε θαζηδάλεη ζηηο δεμακελέο θαζαξηζκνχ ησλ απνβιήησλ θαη αθνχ μεξαζεί κεηαθέξεηαη ζε ρψξνπο απφζεζεο ηνπ νξπρείνπ. Οη κνλάδεο απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ έρνπλ κέγηζηε ηθαλφηεηα m 3 /h. Γηα ηελ παξαγσγή ελφο ηφλνπ απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ, θαηαλαιψλνληαη πεξίπνπ 170 gr Ca(OH) 2 θαη 2,8 gr ηξηζζελνχο ζηδήξνπ. Ζ εηήζηα θαηαλάισζε ησλ πιηθψλ απηψλ είλαη θαη 50 t αληίζηνηρα Παξαγσγή πδξνγόλνπ Ο ζηαζκφο δηαζέηεη εγθαηάζηαζε παξαγσγήο πδξνγφλνπ, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ςχμε ησλ γελλεηξηψλ ησλ κνλάδσλ. Ζ παξαγσγή πδξνγφλνπ γίλεηαη κε ηελ κέζνδν ηεο ειεθηξφιπζεο θαη ζαλ ειεθηξνιχηεο ρξεζηκνπνηείηαη δηάιπκα θαπζηηθνχ λάηξηνπ κε πεξηεθηηθφηεηα 25%. Ζ εγθαηάζηαζε πεξηιακβάλεη: Ζιεθηξηθφ πίλαθα ρεηξηζκψλ θαη ζεκάλζεσλ, πζθεπή ειεθηξφιπζεο ηθαλφηεηαο παξάγσγεο 100 Nm 3 /h, πζηήκαηα ξχζκηζεο ησλ πηέζεσλ ησλ αέξησλ H 2 θαη Ο 2, Αεξνθπιάθην ρσξεηηθφηεηαο 10 Νm 3 αεξίνπ, Γπν ζπκπηεζηέο νλνκαζηηθήο ηθαλφηεηαο αλαξξφθεζεο 14,5 Νm 3 /h ιεηηνπξγίαο 153 kg/cm 2, πζθεπή μήξαλζεο ηνπ πδξνγφλνπ, Γηάηαμε πιήξσζεο 6 θηαιψλ, Γπν ζπζθεπέο αλάιπζεο αέξησλ, πζθεπή αλίρλεπζεο δηαξξνήο πδξνγφλνπ κε νπηηθφ θαη ερεηηθφ alarm. θαη πίεζεο Γηα ηελ αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ εθηφο απφ ηελ ζπζθεπή αλίρλεπζεο ηπρψλ δηαξξνψλ, ππάξρεη θαη θνξεηή ζπζθεπή αλίρλεπζεο γηα ηνλ ρεηξηζηή ηνπ ζπζηήκαηνο. Ο ζηαζκφο ΕΜΘΠΜ 30
41 δηαζέηεη 250 θηάιεο νη νπνίεο πιεξνχλ φινπο ηηο πξνυπνζέζεηο ιεηηνπξγίαο θαη θέξνπλ εηδηθή ζήκαλζε δνθηκήο κε ππέξερνπο. ηελ Δηθφλα 3.3 απεηθνλίδεηαη έλαο ηππηθφο ΑΖ θαη δηαθξίλνληαη θάπνηα απφ ηα πην ζεκαληηθά κέξε ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο. Δηθόλα 3.3: ρεκαηηθή απεηθφληζε ΑΖ, απεηθνλίδνληαο ηηο θχξηεο ιεηηνπξγίεο ηνπ 3.4 Υξήζε λεξνύ θαη ελέξγεηαο Πεξηγξαθή ηνπ ηξόπνπ ύδξεπζεο ηνπ ζηαζκνύ - θπθιώκαηα λεξνύ ην ζηαζκφ ρξεζηκνπνηείηαη λεξφ γηα αηκνπαξαγσγή, ςχμε, ππξφζβεζε θαη γηα ηηο αλάγθεο ηνπ πξνζσπηθνχ. Ζ πδξνδφηεζε ηνπ ζηαζκνχ γηα θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο γίλεηαη απφ ηελ ιίκλε ηνπ Πνιπθχηνπ κέζσ αληιηνζηαζίνπ, ηθαλφηεηαο m 3 /h. Tν αληιηνζηάζην εμππεξεηεί ηνλ ΑΖ Καξδίαο θαη ηνλ ΑΖ Αγίνπ Γεκεηξίνπ. Σν λεξφ απφ ηελ ιίκλε, κεηαθέξεηαη κε αληιίεο ζε κηα αλνηθηή ηζηκεληέληα δεμακελή ρσξεηηθφηεηαο m 3 πνπ βξίζθεηαη ζε χςσκα. Απφ ηε δεμακελή, κε βαξχηεηα, κέζσ κεηαιιηθψλ αγσγψλ ηξνθνδνηεί ηνλ ΑΖ Καξδίαο θαη ηνλ ΑΖ Αγίνπ Γεκεηξίνπ. Γπηηθά ηνπ ΑΖ Καξδίαο ππάξρεη θαη αλνηθηή ηζηκεληέληα δεμακελή απνζήθεπζεο λεξνχ, ρσξεηηθφηεηαο m 3, ε φπνηα πδξνδνηεί ην ζχζηεκα απνζθιήξπλζεο θαη ηε δεμακελή λεξνχ ππξφζβεζεο ηνπ ζηαζκνχ. Σν λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα αλάγθεο ηνπ πξνζσπηθνχ ΕΜΘΠΜ 31
42 πξνέξρεηαη απφ γεσηξήζεηο θαη απνζεθεχεηαη ζε δεμακελέο ρσξεηηθφηεηαο 400 m 3. Αλαιπηηθά ην θχθισκα λεξνχ ηνπ ζηαζκνχ είλαη ην εμήο: Κχθισκα απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηηο εγθαηαζηάζεηο απνζθιήξπλζεο θαη δηήζεζεο αθαηέξγαζηνπ λεξνχ Πνιπθπηνπ, Κχθισκα ςπθηηθνχ λεξνχ πνπ ηξνθνδνηείηαη κε απνζθιεξπκέλν λεξφ θαη πεξηιακβάλεη ην θχθισκα ςχμεο ηνπ θχξηνπ ςπγείνπ θαη ησλ βνεζεηηθψλ κεραλεκάησλ, Κχθισκα αθαιιαησκέλνπ λεξνχ πνπ πεξηιακβάλεη ηηο εγθαηαζηάζεηο παξάγσγεο αθαιαησκελνπ λεξνχ, ηηο δεμακελέο απνζήθεπζεο θαη ηηο αληιίεο ζσιελψζεηο κεηαθνξάο ηνπ λεξνχ ζηελ θχξηα εγθαηάζηαζε. Σν αθαιαησκέλν λεξφ παξάγεηαη κεηά απφ ηελ θαηεξγαζία ηνπ απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ, Κχθισκα λεξνχ ηνπ ζεξκηθνχ θχθινπ ην νπνίν πεξηιακβάλεη, γηα θάζε κνλάδα, ην ςπγείν ηνπ ζηξνβίινπ, ην ζχζηεκα εμεπγεληζκνχ ηνπ ζπκππθλψκαηνο, ηελ ηξνθνδνηηθή δεμακελή, ηνλ νηθνλνκεηήξα, ην ιέβεηα αηκνπαξαγσγήο θαη φια ηα θπθιψκαηα αηκνχ. Σν θχθισκα ηξνθνδνηείηαη κε αθαιαησκελν λεξφ. Κχθισκα ππξφζβεζεο πνπ πεξηιακβάλεη δεμακελή απνζήθεπζεο αθαηέξγαζηνπ λεξνχ, ρσξεηηθφηεηαο 400 m 3, πεηξειαηνθίλεηεο θαη ειεθηξνθίλεηεο αληιίεο, πηεζηηθά δνρεία θαη ην θχξην ζχζηεκα ππξφζβεζεο κε ηνπο θξνπλνχο θαη ηηο ππξνζβεζηηθέο θσιηέο. Κχθισκα πφζηκνπ λεξνχ πνπ πεξηιακβάλεη δεμακελή απνζήθεπζεο αθαηέξγαζηνπ λεξνχ, αληιίεο, θίιηξα δηήζεζεο, ζχζηεκα ρισξίσζεο, δεμακελή πφζηκνπ λεξνχ θαη φιν ην δίθηπν πφζηκνπ λεξνχ ηνπ ζηαζκνχ. Σν λεξφ ηεο ιίκλεο Πνιπθχηνπ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηε ζπκπιήξσζε ησλ απσιεηψλ ησλ ςπθηηθψλ θπθισκάησλ, αθνχ έρεη πξνεγνπκέλσο ππνζηεί κεξηθή απνζθιήξπλζε. Μηα κηθξή ζρεηηθά πνζφηεηα απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ ηξνθνδνηεί ηα ζπζηήκαηα αθαιάησζεο θαη ζηε ζπλέρεηα κε αθαιαησκέλν λεξφ, ζπκπιεξψλνληαη νη απψιεηεο ησλ θπθισκάησλ ηνπ ζεξκηθνχ θχθινπ. Αθαηέξγαζην λεξφ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ζπζηήκαηα ππξφζβεζεο, ζηε δηαβξνρή ηεο ηέθξαο θαη ζηα πνηίζκαηα ησλ ρψξσλ ηνπ ζηαζκνχ. Σν λεξφ ησλ γεσηξήζεσλ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ην πξνζσπηθφ γηα πφζε θαη θαζαξηφηεηα, αθνχ πξψηα ππνβιεζεί ζε δηήζεζε θαη ρισξίσζε. Οη κέζεο θαηαλαιψζεηο ηνπ λεξνχ, αλά ψξα θαη αλά κέξα, γηα ηηο δηαθνξέο ρξήζεηο, δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 3.2 θαη ζηνλ Πίλαθα 3.3 αληίζηνηρα, ελψ ζηελ Δηθφλα 3.4 παξηζηάλνληαη γξαθηθά νη θαηαλαιψζεηο αλά ψξα. ΕΜΘΠΜ 32
43 Πίλαθαο 3.2: Μέζεο θαηαλαιψζεηο λεξνχ (m 3 /h) [26] Θεξκηθφο θχθινο 100 Φχμε 1950 Γηαβξνρή ηέθξαο ηεθξνιεθάλεο 130 Καζαξηφηεηα 15 Ππξφζβεζε - πφηηζκα 10 χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Πίλαθα 3.2 θαη ηεο Δηθφλαο 3.4 ηελ κεγαιχηεξε θαηαλάισζε παξνπζηάδεη ην απνζθιεξπκέλν λεξφ πνπ ζπκπιεξψλεη ηηο απψιεηεο ησλ ςπθηηθψλ θπθισκάησλ. Σα ςπθηηθά θπθιψκαηα ηνπ ζηαζκνχ είλαη ζπζηήκαηα αλνηθηήο αλαθπθινθνξίαο θαη ε θαηαλάισζε ςπθηηθνχ λεξνχ αλέξρεηαη ζε 2,43 t/mwh Θερμικόσ κφκλοσ Ψφξθ Διαβροχι τζφρασ Κακαριότθτα Πυρόςβεςθ - πότιςμα Δηθόλα 3.4: Μέζε θαηαλάισζε λεξνχ γηα δηάθνξεο ρξήζεηο ΕΜΘΠΜ 33
44 Πίλαθαο 3.3: Μέζεο θαηαλαιψζεηο λεξνχ (m 3 / day) [26] Πξνέιεπζε Δπηθαλεηαθά ύδαηα Τπόγεηα ύδαηα ύλνιν Παξαγσγηθή δηαδηθαζία Φχμε Ππξφζβεζε - πφηηζκα Γηαβξνρή ηέθξαο-ηεθξνιεθάλε Πφζηκν-θαζαξηφηεηα ΤΝΟΛΟ Υξήζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Σα βνεζεηηθά ζπζηήκαηα ηνπ ζηαζκνχ ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπο κφλν ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ ηελ παίξλνπλ απφ ηελ παξαγσγή. Ζ ηδηνθαηαλάισζε ησλ κνλάδσλ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα αλέξρεηαη πεξίπνπ ζην 9% ηεο ζπλνιηθά παξαγφκελεο. ηνλ Πίλαθα 3.4 δίλεηαη ε κέζε ηδηνθαηαλαισζε ελέξγεηαο θαη ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο. Πίλαθαο 3.4: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο θαη ηδηνθαηαλάισζε ελέξγεηαο [26] Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο kw Μέζε ηδηνθαηαλάισζε ελέξγεηαο MWh/εκέξα MWh/κήλα Υξήζε θαύζηκσλ Σν βαζηθφ θαχζηκν πνπ ρξεζηκνπνηεί ν ζηαζκφο γα ηελ παξάγσγε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί, είλαη ιηγλίηεο απφ ηα νξπρεία ηνπ ιεθαλνπεδίνπ ηεο Πηνιεκαΐδαο θαη ιηζάλζξαθαο πνπ εηζάγεηαη απφ ην εμσηεξηθφ. Δθηφο ηνπ ιηγλίηε ρξεζηκνπνηείηαη θαη πεηξέιαην diesel γηα ηελ έλαπζε ηνπ ιέβεηα θαη ηε ζπληήξεζε ηεο θιφγαο ζηνλ θινγνζάιακν, φηαλ ρξεηάδεηαη. Ζ θαηαλάισζε πεηξειαίνπ diesel γηα ην έηνο 2009 ήηαλ t. ΕΜΘΠΜ 34
45 3.5 Απόβιεηα Καπζαέξηα Καηά ηελ ιεηηνπξγία ησλ κνλάδσλ ηνπ ζηαζκνχ εθπέκπνληαη ζηελ αηκφζθαηξα θαπζαέξηα θαη ζσκαηίδηα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ θαχζε ηνπ ιηγλίηε θαη πδξαηκνί απφ ηνπο πχξγνπο ςχμεο (Δηθφλα 3.6). Σα θαπζαέξηα εθπέκπνληαη ζηελ αηκφζθαηξα κε ηέζζεξηο θακηλάδεο χςνπο 200 m. Ζ δηάκεηξνο ηεο θνξπθήο ηεο θακηλάδαο είλαη 6.7 m γηα ηελ κνλάδα Η θαη ΗΗ, θαη 6.4 m γηα ηηο κνλάδεο ΗΗΗ θαη IV. Ζ γξακκηθή ηαρχηεηα εμφδσλ ησλ θαπζαεξίσλ είλαη αληίζηνηρα 16.5 θαη 21 m/sec, ζε ζεξκνθξαζία 135 o C. Μαδί κε ηα θαπζαέξηα εθπέκπεηαη ε πνζφηεηα ηπηάκελεο ηέθξαο πνπ δελ ζπγθξαηείηαη ζηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα ησλ κνλάδσλ. Δπηζεκαίλεηαη φηη νη παξαγφκελεο θαηά ηελ θαχζε κηθξέο πνζφηεηεο SO 2 θαη SO 3 δεζκεχνληαη ζε πνιχ πςειφ πνζνζηφ απφ ηελ αιθαιηθή ηεθξά ηνπ ιηγλίηε, κε απνηέιεζκα νη εθπεκπφκελεο πνζφηεηεο SO 2 λα είλαη κηθξέο. Δηθόλα 3.5: Δθπεκπφκελα θαπζαέξηα θαη πδξαηκνί θαηά λπρηεξηλή ιεηηνπξγία ηνπ ΑΖ Καξδίαο Πίλαθαο 3.5: Μέζεο εκεξήζηεο εθπνκπέο θαπζαεξίσλ γηα ην έηνο 2009 [26] ΡΤΠΟ ΜΟΝΑΓΑ I ΜΟΝΑΓΑ II ΜΟΝΑΓΑ III ΜΟΝΑΓΑ IV ΧΜΑΣΗΓΗΑ mg/m SO 2 mg/m NOX mg/m CO 2 t/year ΕΜΘΠΜ 35
46 Γηα ηελ ςχμε ησλ ζηξνβίισλ θαη ησλ δηαθφξσλ βνεζεηηθψλ κεραλεκάησλ ιεηηνπξγεί αλεμάξηεην θχθισκα ςχμεο ζε θάζε κνλάδα. Κχξην ηκήκα ηνπ ςπθηηθνχ θπθιψκαηνο είλαη ν πχξγνο ςχμεο, ζηνλ φπνην θαηαηνλίδεηαη ην ζεξκφ λεξφ ηνπ θπθιψκαηνο ςχμεο, ζε αληίζεηα δηεξρφκελν, κε θπζηθφ ειθπζκφ, ξεχκα αηκνζθαηξηθνχ αέξα. Καηά ηελ δηεξγαζία απηή επηηπγράλεηαη ε ςχμε ηνπ λεξνχ κε ηαπηφρξνλε εμάηκηζε ελφο κέξνπο ηνπ. Σν χςνο ησλ πχξγσλ ςχμεο είλαη 90 m θαη ε πνζφηεηα θαζαξψλ πδξαηκψλ είλαη 1,56 t/mwh. Ζ κέζε ζεξκνθξαζία ησλ πδξαηκψλ είλαη 40 o C, ελψ ε κέγηζηε εθπεκπφκελε πνζφηεηα ησλ πδξαηκψλ είλαη t/h. ηελ Δηθφλα 3.6 δηαθξίλνληαη ηα εθπεκπφκελα θαπζαέξηα θαη νη εθπεκπφκελνη πδξαηκνί θαη ζηνλ Πίλαθα 3.5 δίλνληαη νη κέζεο εκεξήζηεο εθπνκπέο θαπζαεξίσλ γηα ην έηνο ηνλ Πηλαθα 3.6 παξνπζηάδνληαη ζπγθεληξσηηθά ηα αέξηα απφβιεηα θαη ηα ζηνηρεία εθπνκπήο ηνπο. Πίλαθαο 3.6: πγθεληξσηηθφο πίλαθαο αέξησλ απνβιήησλ θαη ζηνηρείσλ εθπνκπήο ηνπο [26] Μνλάδα Ύςνο θακηλάδαο θαη δηάκεηξνο εμόδνπ Μέζε παξνρή εθπνκπήο m 3 /sec (ζε ζεξκνθξαζία ιεηηνπξγίαο) Μέγηζηε παξνρή εθπνκπήο (m 3 /sec) Σαρύηεηα (m/sec) θαη ζεξκνθξαζία εμόδνπ εθπνκπήο ( o C) Σύπνο απνξξππαληηθήο ζπζθεπήο Σύπνη ξύπσλ Πνζόηεηα ξύπσλ mg/m 3 ΜΟΝ.Η H: 200 m D: 6.7 m U:16.2 m/s T:133 o C Ζ/Φ σκαηίδηα 81 SO NO X 368 ΜΟΝ. ΗΗ H: 200 m D: 6.7 m U:16.5 m/s T:133 o C Ζ/Φ σκαηίδηα 62 SO NO X 337 ΜΟΝ.ΗΗΗ H: 200 m D: 6.4 m U:20.8 m/s T:135 o C Ζ/Φ σκαηίδηα 43 SO NO X 565 ΜΟΝ.ΗV H: 200 m D: 6.4 m U:20.9 m/s T:135 o C Ζ/Φ σκαηίδηα 49 SO NO X Δμνπιηζκόο θαηαθξάηεζεο ζσκαηηδίσλ ηέθξαο Σαπηφρξνλα κε ηελ θαηαζθεπή ησλ κνλάδσλ παξαγσγήο, θαηαζθεπάζηεθαλ θαη εγθαηαζηάζεθαλ ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα (Ζ/Φ) κε ζθνπφ ηελ θαηαθξάηεζε ησλ ζσκαηηδίσλ ηέθξαο πξηλ ηελ έμνδν ησλ θαπζαεξίσλ ζηελ αηκφζθαηξα. Σα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα είλαη ΕΜΘΠΜ 36
47 ειεθηξνκεραλνινγηθέο δηαηάμεηο νη νπνίεο παξάγνπλ ηζρπξά ειεθηξηθά πεδία, ζηηο νδνχο δηέιεπζεο ησλ θαπζαεξίσλ, κε απνηέιεζκα ηελ θφξηηζε ησλ ζσκαηηδίσλ ηέθξαο, ηα φπνηα έιθνληαη απφ ηα αληηζέησο θνξηηζκέλα ειεθηξφδηα θαη απνκαθξχλνληαη απφ ηνλ φγθν ησλ θαπζαεξίσλ. Ζ απφδνζε ησλ ειεθηξνζηαηηθψλ θίιηξσλ εμαξηάηαη θπξίσο απφ 3 παξάγνληεο: ηηο ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ θαηά ηελ πεξίνδν θαηαζθεπήο ηνπο, ηελ πνηφηεηα ηνπ ρξεζηκνπνηνπκέλνπ θαχζηκνπ, ηελ ιεηηνπξγηθή θαηάζηαζε ηνπ ειεθηξνκεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ [24]. Σν ηερλνινγηθφ επίπεδν απνηππψλεη ηηο δπλαηφηεηεο πνπ παξείρε ε ηερλνινγία ηεο επνρήο γηα ηελ θαηαζθεπή Ζ/Φ πςεινχ βαζκνχ απφδνζεο. Ζ επίδξαζε ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο απνδεηθλχεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ηα Ζ/Φ ησλ κνλάδσλ Η θαη ΗΗ κε έηνο θαηαζθεπήο ην 1973, είραλ βαζκφ απφδνζεο 98,5 % ελψ ηα Ζ/Φ ησλ κνλάδσλ ΗΗΗ θαη ΗV, θαηαζθεπαζκέλα ην 1979, είραλ 99,6%. Απηή ε δηάθνξα ζεκαίλεη ζεσξεηηθά κηα κείσζε ησλ εθπεκπφκελσλ ζσκαηηδίσλ θαηά 73%. Ζ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο παξαθνινπζείηαη απφ εηδηθή ππεξεζία ηεο ΓΔΖ ε φπνηα δηαζέηεη εηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ ην φπνην πξνβαίλεη ζε ζπλερείο αλαβαζκίζεηο θαη αλαθαηλίζεηο ηνπ εμνπιηζκνχ ησλ ΑΖ κεηαμχ ησλ φπνησλ θαη ησλ Ζ/Φ. Ζ πνηφηεηα ηνπ ρξεζηκνπνηνπκέλνπ θαχζηκνπ παίδεη θαζνξηζηηθφ ξνιφ ηφζν ζηελ πνηφηεηα ησλ εθπεκπφκελσλ ζσκαηηδίσλ φζν θαη ζηελ απφδνζε ησλ Ζ/Φ. Γηα κηα δεδνκέλε απφδνζε ησλ Ζ/Φ ην χςνο ησλ εθπνκπψλ εμαξηάηαη απφ ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ θαχζηκνπ ζε ηέθξα (σο ηέθξα ελλνείηαη ην ζχλνιν ηνπ κε θαχζηκνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ιηγλίηε). Απφ ηελ άιιε, ην πεξηερφκελν ηεο ηέθξαο ζε νμείδην ηνπ αζβεζηίνπ παίδεη ζεκαληηθφηαην ξνιφ ζηελ απφδνζε ησλ Ζ/Φ δηφηη ε παξνπζία ηνπ απμάλεη ηελ ειεθηξηθή αληίζηαζε ηεο ηέθξαο κε απνηέιεζκα ηα ζσκαηίδηα ηεο λα ειεθηξίδνληαη ιηγφηεξν θαη θαηά ζπλέπεηα λα απνκαθξχλνληαη πην δχζθνια. Ζ ιεηηνπξγηθή θαηάζηαζε ησλ Ζ/Φ είλαη ν ηξίηνο θχξηνο παξάγνληαο επεξεαζκνχ ηεο απφδνζεο ηνπο θαη αθνξά ζηε ιεηηνπξγηά ησλ κεηαζρεκαηηζηψλ νη φπνηνη είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ ηζρχ ησλ ειεθηξηθψλ πεδίσλ θαη ησλ ζπζηεκάησλ απνκάθξπλζεο ηεο ζπζζσξεπκέλεο ηέθξαο. ε απηή ηελ θαηεχζπλζε, ν ζηαζκφο είηε κε πξνιεπηηθή ζπληήξεζε, είηε κε άκεζε επέκβαζε ζε πεξηπηψζεηο δπζιεηηνπξγηψλ ή βιαβψλ θξνληίδεη ψζηε ν ειεθηξνκεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο λα βξίζθεηαη ζε άξηζηε θαηάζηαζε. Όπσο πξναλαθέξζεθε, ηαπηφρξνλα κε ηελ θαηαζθεπή ησλ κνλάδσλ ηνπ ζηαζκνχ θαηαζθεπάζηεθαλ Ζ/Φ γηα ηελ θαηάθηεζε ησλ ζσκαηηδίσλ. χκθσλα κε ηηο ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο πνπ ππήξραλ ηελ επνρή θαηαζθεπήο ηνπο ηα ειεθηξνζηαηηθά θίιηξα είραλ ηηο εμήο απνδφζεηο: Ζ/Φ ησλ κνλάδσλ Η θαη ΗΗ, 98,5% κε έηνο θαηαζθεπήο ην 1973, Ζ/Φ ησλ κνλάδσλ ΗΗΗ θαη ΗV, 99,6% κε έηνο θαηαζθεπήο ην ΕΜΘΠΜ 37
48 Οη παξαπάλσ απνδφζεηο κε δεδνκέλε ηελ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο αιιά θαη ηελ πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή ηεο ΓΔΖ, θξίζεθε φηη ζα έπξεπε λα βειηησζνχλ ψζηε λα κεησζεί ε πεξηβαιινληηθή επηβάξπλζε ηεο πεξηνρήο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ ην 1993 αληηθαηαζηάζεθαλ ηα θίιηξα ησλ κνλάδσλ ΗΗ θαη ΗΗ κε άιια πην ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο, αιιά δελ επεηεχρζε ε απφδνζε ηεο ηάμεο ηνπ %, ε φπνηα είλαη θαη ε νλνκαζηηθή απφδνζε. Απφ ηα αξρηθά ζηάδηα εμέηαζεο ηνπ πξνβιήκαηνο είρε δηαθαλεί φηη ε πνηφηεηα ηνπ ηνπηθνχ ιηγλίηε είρε ζεκαληηθφηαηε επίδξαζε ζηελ απφδνζε ησλ ειεθηξνζηαηηθψλ θίιηξσλ. ηε ζπλέρεηα ε επηρείξεζε μεθίλεζε ηηο δηαδηθαζίεο επέθηαζεο βειηίσζεο ησλ Ζ/Φ ησλ κνλάδσλ ΗΗΗ θαη ΗV. Ζ επέλδπζε αλήιζε ζηα 50 εθαηνκκχξηα επξψ. ην πνζφ ηεο επέλδπζεο πξέπεη λα ζπλππνινγηζζνχλ θαη νη απψιεηεο ελέξγεηαο θαηά ηελ δηάξθεηα θξάηεζεο ησλ κνλάδσλ, νη νπνίεο αλέξρνληαη ζε MWh γηα ηελ κνλάδα ΗΗΗ θαη ζε MWh γηα ηελ κνλάδα IV. Σα λέα Ζ/Φ ιεηηνπξγνχλ ζηελ κνλάδα IV απφ 17/11/03 θαη ζηελ κνλάδα ΗΗΗ απφ 16 Μαξηίνπ ηνπ Απμάλνπλ ην ζπλνιηθφ βαζκφ απφδνζεο ησλ Ζ/Φ ζην 99.99% θαη βειηηψλνπλ ην πνζνζηφ θαηαθξάηεζεο ησλ ζσκαηηδίσλ θαηά 98%. Κάπνηεο ζπνξαδηθέο ππεξβάζεηο ησλ νξίσλ νθείινληαη θπξίσο ζηελ πνηφηεηα ηνπ θαχζηκνπ, φηαλ απηή θπκαίλεηαη πνιχ έμσ απφ ηελ πξνδηαγεγξακκέλε πεξηνρή. Δηθόλα 3.6: Τδξαηκνί θαηά ηελ έμνδφ ηνπο απφ ηνπο πχξγνπο ςχμεο ΕΜΘΠΜ 38
49 3.5.3 Λέβεηεο Οη ιέβεηεο ηνπ ζηαζκνχ είλαη ηχπνπ SULZER, βεβηαζκέλεο ξνήο, εθαπηνκεληθήο θαχζεο θνληνπνηεκέλνπ ιηγλίηε (θαπζηήξεο ιηγλίηε ππφ γσλία), ζαιάκνπ θαχζεο κε ππνπίεζε. Ζ κέγηζηε ηθαλφηεηα αηκνπαξαγσγήο θάζε ιέβεηα είλαη 950 t/h θαη ε κέγηζηε θαηαλάισζε θαχζηκνπ είλαη πεξίπνπ 600 t/h. Σν θχξην θαχζηκν ηεο πεξηνρήο είλαη ιηγλίηεο ηεο πεξηνρήο, αλακεκηγκέλνο κε κηθξή πνζφηεηα ιηζάλζξαθα. Ζ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ ιηγλίηε ζε ζείν είλαη 0,3-0,5% θαηά βάξνο, ελψ ε κέγηζηε πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν ηνπ πεηξειαίνπ diesel, δελ πξέπεη λα μεπεξλά ην 0,3% θαηά βάξνο Καπλόο θαη ζθόλε ε θαλνληθέο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο ησλ κνλάδσλ δελ ππάξρεη παξάγσγε θαπλνχ, φπσο ηνπιάρηζηνλ νξίδεηαη ε παξάκεηξνο απηή ζαλ παξάγνληαο ξχπαλζεο, γηαηί θαηά ηελ θαχζε ππάξρεη κεγάιε πεξίζζεηα αέξα. θφλε δεκηνπξγείηαη ζε νξηζκέλεο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ζηαζκνχ, φπσο είλαη ην ζχζηεκα απνθνκηδήο ηεο ηέθξαο θαη ην ζχζηεκα δηαθίλεζεο ηνπ ιηγλίηε. Ζ ηπηακέλε ηέθξα δηαβξέρεηαη κε λεξφ θαη κεηαθέξεηαη κε κεηαθνξηθέο ηαηλίεο, ζε ρψξνπο απφζεζεο ησλ νξπρείσλ ηεξεά απόβιεηα Σα ζηεξεά απφβιεηα ηνπ ζηαζκνχ είλαη ηπηακέλε ηέθξα, πγξή ηεθξά θαη ιάζπε. Ζ ηπηάκελε ηέθξα είλαη ηα αδξαλή ζπζηαηηθά ηνπ ιηγλίηε. H ρεκηθή ζχζηαζε ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο δίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 3.7 Πίλαθαο 3.7: Υεκηθή ζχζηαζε ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο [26] SiO % Al 2 O % Fe 2 O % TiO % CaO % MgO 2-5 % SO % Na 2 O % K 2 O % Ζ πγξή ηέθξα είλαη ιηγλίηεο εκπινπηηζκέλνο κε αδξαλή ζπζηαηηθά. Ζ ιάζπε παξάγεηαη ζηηο κνλάδεο απνζθιήξπλζεο ηνπ λεξνχ θαη θαζηδάλεη κε άιια αησξνχκελα ζσκαηίδηα ζηηο ΕΜΘΠΜ 39
50 δεμακελέο δηαχγαζεο ζε πνζφηεηα 1,5 kg/mwh. Απνηειείηαη ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο απφ αλζξαθηθφ αζβέζηην θαη αλζξαθηθφ καγλήζην. Ζ πεξηεθηηθφηεηα ηεο ιάζπεο επί μεξνχ ζε βαξέα κέηαιια θαη ηνμηθά ζηνηρεηά δίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 3.8. Πίλαθαο 3.8: Πεξηεθηηθφηεηα ηεο ιάζπεο επί μεξνχ ζε βαξέα κέηαιια θαη ηνμηθά ζηνηρεία [26] Πεγή πγξψλ απφβιεησλ Παξάκεηξνη πνηφηεηαο (ιάζπε επί μεξνχ) Μέζε εκεξεζία ηηκή Παξαηεξήζεηο Καζηδάλνπζα ιάζπε ζπζηήκαηνο θαζαξηζκνχ απνβιήησλ Zn Ni Mn Cu Cr Pb Ba Sn Sb Co Be As Cd Se Hg Fe mg/l κg/l % θ.β ,54 1,5 kg/mwh Ζ ιάζπε κεηά ηελ μήξαλζε ηεο κεηαθέξεηαη κε θνξηεγά ζε ρψξν απφζεζεο ησλ νξπρείσλ ηεο ΓΔΖ Ζ κεηαθνξά ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο θαη ηεο πγξήο ηέθξαο γίλεηαη κε κεηαθνξηθή ηαηλία θαη ηεο ιάζπεο κε θνξηεγά. Όια ηα ζηεξεά απφβιεηα ηνπ νξπρείνπ απνηίζεληαη ζε ρψξνπο απφζεζεο ηνπ νξπρείνπ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη κηα πνζφηεηα ηπηάκελεο ηέθξαο, πεξίπνπ ην 20% ηεο νιηθήο, θνξηψλεηαη πξηλ δηαβξαρεί ζε ζηινθφξα νρήκαηα θαη κεηαθέξεηαη ζε ηζηκεληνβηνκεραλίεο φπνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα παξάγσγε ηζηκέληνπ. Ζ ηέθξα κπνξεί λα βξεη ρξήζε ζε δηάθνξεο εθαξκνγέο, φπσο ρξήζε σο βάζε ζηελ νδνπνηία, θαηαζθεπή πιίλζσλ ζαλ πιηθφ ακκνβνιήο, θαη πνιιά άιια. ηελ Δηθφλα 3.7 παξνπζηάδνληαη νη δηάθνξεο ρξήζεηο ηεο ηέθξαο ζηελ Δπξψπε γηα ην 2003, ελψ ζηελ Δηθφλα 3.8 ε δηάζεζε ηέθξαο ησλ ΑΖ ζηελ ηζηκεληνβηνκεραλία [25]. Δθηφο απφ ηελ ηπηάκελε θαη πγξή ηέθξα θαη ηελ ιάζπε απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ζηαζκνχ, παξάγεηαη πιήζνο ζηεξεψλ απνβιήησλ ζε κεγάιεο πνζφηεηεο. ηνλ Πίλαθα 3.9 παξνπζηάδνληαη ηα ζηεξεά απηά απφβιεηα. ΕΜΘΠΜ 40
51 Δηθόλα 3.7: Υξήζε ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο ζηελ Δπξψπε γηα ην 2003 [25] Δηθόλα 3.8: Γηάζεζε ηέθξαο ησλ αηκνειεθηξηθψλ ηζηκεληνβηνκεραλία [25] ζηαζκψλ ηεο πεξηνρήο ζηελ ΕΜΘΠΜ 41
52 Πίλαθαο 3.9: Δίδνο θαη πνζφηεηεο ζηεξεψλ απνβιήησλ [26] Πεξηγξαθή απνβιήηνπ ζχκθσλα κε Δ.Κ.Α. Με ρισξησκέλα πδξαπιηθά έιαηα κε βάζε ηα νξπθηά Πνζφηεηα απνβιήηνπ ηνπ νπνίνπ ε δηαρείξηζε έγηλε εθηφο ηεο εγθαηάζηαζεο ην έηνο αλαθνξάο ζε t πλζεηηθά πδξαπιηθά έιαηα Με ρισξησκέλα έιαηα κεραλήο, θηβσηίνπ ηαρπηήησλ θαη ιίπαλζεο κε βάζε ηα νξπθηά 12,06 πλζεηηθά έιαηα κεραλήο θηβσηίνπ ηαρπηήησλ θαη ιίπαλζεο Με ρισξησκέλα έιαηα κφλσζεο θαη κεηαθνξάο ζεξκφηεηαο κε βάζε ηα νξπθηά Μπαηαξηέο θαη ζπζζσξεπηέο 0,232 Απφβιεηα πνπ πεξηέρνπλ PCBs 0,9 Τγξή ηέθξα Ηπηάκελε ηέθξα Μεηαιιηθή ζπζθεπαζία 2 Άρξεζηα κέηαιια (scrap) Καιψδηα ραιθνχ 63,32 Πιαζηηθά θαη θανπηζνχθ Λακπηήξεο θζνξηζκνχ 0,08 ΤΝΟΛΟ ΕΜΘΠΜ 42
53 3.6 Τγξά απόβιεηα Πόζηκν λεξό Ζ πνζφηεηα λεξνχ πνπ θαηαλαιψλεηαη ζηνλ ζηαζκφ γηα πφζε θαη θαζαξηφηεηα είλαη πεξίπνπ 350 m 3 /day. Σν λεξφ αληιείηαη απφ δπν γεσηξήζεηο βφξεηα ηνπ ζηαζκνχ ελψ ππάξρεη θαη κηα εθεδξηθή γεψηξεζε λνηηαλαηνιηθά ηνπ ζηαζκνχ. Απφ ην δίθηπν ηνπ πφζηκνπ λεξνχ δελ παξάγνληαη βηνκεραληθά απφβιεηα αιιά πγξά απφβιεηα, πνπ εληάζζνληαη ζηα «αζηηθά ιχκαηα». Σα ιχκαηα απηά δηαηίζεληαη ζε ρσξηζηφ δίθηπν απνρέηεπζεο θαη θαηαιήγνπλ ζε κνλάδα βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ, φπνπ ππνβάιινληαη ζε θαηεξγαζία κε ηελ κέζνδν ηεο ελεξγνχο ηιχνο. ηελ έμνδν ηεο κνλάδαο ρισξηψλνληαη θαη ζηε ζπλέρεηα νδεγνχληαη ζηηο δεμακελέο θπζηθήο θαζίδεζεο Βηνκεραληθό λεξό Σν βηνκεραληθφ λεξφ ηνπ ζηαζκνχ πξνέξρεηαη απφ ηελ ιίκλε Πνιπθχηνπ θαη ε κέζε εκεξεζία θαηαλάισζε είλαη m 3. Αθαηέξγαζην ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ ππξφζβεζε, ζηελ δηάβξνρε ηεο ηέθξαο θαη ην πφηηζκα ησλ θήπσλ ηνπ ζηαζκνχ. Ζ θαηαλάισζε γηα απηέο ηηο ρξήζεηο αγγίδεη ηα m 3 /day. Γηα απνζθιήξπλζε ρξεζηκνπνηνχληαη m 3 /day απφ ηα φπνηα ηα ππνβάιινληαη ζε αθαιάησζε θαη ζπκπιεξψλνπλ ηηο απψιεηεο ηνπ ζεξκηθνχ θχθινπ, ελψ ε ππφινηπε πνζφηεηα ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζπκπιήξσζε ησλ απσιεηψλ ησλ ςπθηηθψλ θπθισκάησλ. Βηνκεραληθά πγξά απφβιεηα δεκηνπξγνχληαη απφ ην ζχζηεκα εμεπγεληζκνχ ζπκππθλψκαηνο, απφ ηηο κνλάδεο παξάγσγεο αθαιαησκέλνπ θαη απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ θαη απφ ην δίθηπν ησλ ςπθηηθψλ θπθισκάησλ. Σα πγξά απφβιεηα ησλ κνλάδσλ παξάγσγεο αθαιαησκέλνπ λεξνχ θαη ησλ ζπζηεκάησλ εμεπγεληζκνχ ζπκππθλψκαηνο, είλαη απφλεξα ησλ αλαγελλήζεσλ ησλ ηνλελαιιαθηηθσλ ξεηηλψλ θαη ε πνζφηεηα ηνπο αλέξρεηαη ζε 200 m 3 /day. Μεηά ηελ εμνπδεηέξσζή ηνπο νδεγνχληαη ζηηο δεμακελέο θαζαξηζκνχ απφβιεησλ. Σα πγξά απφβιεηα ησλ ςπθηηθψλ θπθισκάησλ πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηηο ππεξρεηιίζεηο ησλ πχξγσλ ςχμεο. Ζ πνζφηεηά ηνπο αλέξρεηαη ζε 0,75 m 3 /MWh θαη νδεγνχληαη ρσξίο θαηεξγαζία ζην θεληξηθφ αλνηρηφ απνρεηεπηηθφ θαλάιη. Απφ ηελ ςχμε ησλ βνεζεηηθψλ κεραλεκάησλ πξνθχπηνπλ πγξά απφβιεηα πνπ νδεγνχληαη ζην δίθηπν απνρέηεπζεο. ην δίθηπν απνρέηεπζεο νδεγνχληαη επίζεο νη ππεξρεηιίζεηο ησλ ηεθξνιεθαλψλ ησλ κνλάδσλ, νη απψιεηεο λεξνχ απφ ην θπθιψκαηνο ζεξκηθνχ θχθινπ θαη ηα φκβξηα. Σα απφβιεηα κέζσ ηνπ δηθηχνπ απνρέηεπζεο θαηαιήγνπλ ζηηο δεμακελέο θαζαξηζκνχ απφβιεησλ θαη ε πνζφηεηα ηνπο είλαη θαηά κέζν φξν m 3 /day. Καηά ηελ δηαδηθαζία παξάγσγεο απνζθιεξπκέλνπ λεξνχ παξάγνληαη πγξά απφβιεηα κε πςειή ζπγθέληξσζε ιάζπεο. Σα πγξά απφβιεηα νδεγνχληαη ζηηο δεμακελέο θαζαξηζκνχ απφβιεησλ θαη ε πνζφηεηα ηνπο είλαη θαηά κέζν νξφ 200 m 3 /day. ΕΜΘΠΜ 43
54 Όια ηα πγξά απφβιεηα ηνπ ζηαζκνχ θαηαιήγνπλ ζε θνηλφ ηζηκεληέλην αλνηρηφ απνρεηεπηηθφ αγσγφ κέζσ ηνπ νπνίνπ νδεγνχληαη ζηνλ πξψην θπζηθφ απνδέθηε ηνπο πνπ είλαη ν ρείκαξξνο νπινχ, ζε απφζηαζε 2 km απφ ηα φξηα ηνπ ζηαζκνχ. Δλδηάκεζνο απνδέθηεο είλαη ε ηερλεηή ιίκλε νπινχ. Ο ΑΖ Πηνιεκαΐδαο ρξεζηκνπνηεί ην λεξφ ηεο ηερλεηήο ιίκλεο σο βηνκεραληθφ λεξφ θαη φια απηά θαηαιήγνπλ ζηνλ ηειηθφ απνδέθηε, ηελ ιίκλε Βεγνξίηηδα. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην λεξφ ηνπ ρεηκάξξνπ ηνπ νπινχ ρξεζηκνπνηείηαη, ηδηαίηεξα ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο, γηα άξδεπζε ησλ θαιιηεξγεηψλ πζηήκαηα επεμεξγαζίαο πγξώλ απόβιεησλ ην ζηαζκφ ππάξρνπλ ηα παξαθάησ ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο πγξψλ απνβιήησλ: Γεμακελέο εμνπδεηέξσζεο απφλεξσλ αλαγελλήζεσλ ξεηηλψλ. ε θάζε ζχζηεκα αθαιάησζεο ηνπ λεξνχ ππάξρνπλ επελδπκέλεο ηζηκεληέληεο δεμακελέο ζπιινγήο ησλ απφλεξσλ ησλ αλαγελλήζεσλ ησλ ηνλελαιιαθηηθσλ ξεηηλψλ. Σα απφλεξα ησλ αλαγελλήζεσλ πνπ ζπιιέγνληαη ζηηο δεμακελέο απηέο είλαη είηε φμηλα είηε αιθαιηθά. ηηο δεμακελέο γίλεηαη εμνπδεηέξσζε είηε κε θαπζηηθφ λάηξην είηε κε νμχ θαη φηαλ ηα απφλεξα απνθηήζνπλ ph κεηαμχ 6,5 θαη 8,5, νδεγνχληαη κε αληιίεο ζε θιεηζηφ απνρεηεπηηθφ αγσγφ πνπ θαηαιήγεη ζηηο δεμακελέο θαηεξγαζίαο απφβιεησλ. Δγθαηάζηαζε βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ. Ο ζηαζκφο δηαζέηεη κνλάδα βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ ιπκάησλ ηχπνπ «ελεξγνχ ηιχνο κε παξαηεηακέλν αεξηζκφ». ηελ εγθαηάζηαζε απηή θαηαιήγνπλ φια ηα αζηηθά ιχκαηα ηνπ ζηαζκνχ (απφ ηνπο ρψξνπο πγηεηλήο θαη ην εζηηαηφξην). Πξηλ ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ ππάξρεη δηάηαμε ζπιινγήο ιηπψλ θαη ειαίσλ. Ζ εγθαηάζηαζε πεξηιακβάλεη αληιηνζηάζην ιπκάησλ, εζράξεο, ακκνζπιέθηε, δεμακελή παξαηεηακέλνπ αεξηζκνχ, δεμακελή θαζηδήζεσο, θιίλεο μήξαλζεο θαη δεμακελή ρισξηψζεσο. Σα ιχκαηα, κεηά ηελ ρισξίσζή ηνπο, νδεγνχληαη κε θιεηζηφ ηζηκεληέλην αγσγφ ζην ζχζηεκα θαζαξηζκνχ απνβιήησλ. χζηεκα θαζαξηζκνχ απνβιήησλ. ην ζχζηεκα θαζαξηζκνχ απνβιήησλ θαηαιήγνπλ ηα απφλεξα ησλ αλαγελλήζεσλ κεηά ηελ εμνπδεηέξσζε ηνπο, ηα ιχκαηα ηνπ ζηαζκνχ κεηά ηνλ βηνινγηθφ θαζαξηζκφ θαη ηε ρισξίσζή ηνπο, ηα απφβιεηα ησλ ζπζηεκάησλ απνζθιήξπλζεο, ηα λεξά ηεο βξνρήο θαη γεληθά φια ηα απφβιεηα ηνπ ζηαζκνχ, εθηφο απφ ην λεξφ ησλ ππεξρεηιίζεσλ ησλ πχξγσλ ςχμεο. Σν ζχζηεκα θαζαξηζκνχ απνβιήησλ θαηαζθεπάζηεθε ην 1989 θαη απνηειείηαη απφ 3 αλνηρηέο δεμακελέο δηαπγάζεηο ησλ απφλεξσλ κε θπζηθή θαζίδεζε, πιάηνπο 40 m κήθνπο 250 m θαη βάζνπο 5 m ε θάζε κηα. ηελ έμνδν ησλ δεμακελψλ ππάξρεη δηάηαμε ζπγθξάηεζεο ησλ επηπιεφλησλ ζηεξεψλ κε απνηέιεζκα ζην θαλάιη απνρέηεπζεο ηα απφβιεηα λα δηαηίζεληαη δηαπγή. ΕΜΘΠΜ 44
55 Απφ ηηο ηξεηο δεμακελέο δηαχγαζεο ε κία βξίζθεηαη ζε ιεηηνπξγία θαη νη άιιεο δπν ζε αλακνλή. Όηαλ ε δεμακελή πνπ ιεηηνπξγεί γεκίζεη απφ ηα θαζηδάλνληα ζηεξεά ηίζεηαη εθηφο ιεηηνπξγίαο θαη ιεηηνχξγεη ε επνκέλε. Ζ ιάζπε κεηαθέξεηαη κε θνξηεγά ζε ρψξν απφζεζεο ζηα νξπρεία. Σα απφβιεηα κεηά ηελ επεμεξγαζία, καδί κε ηα λεξά ησλ ππεξρεηιίζεσλ ησλ πχξγσλ ςχμεο, νδεγνχληαη κε ηελ βνήζεηα ηζηκεληέληνπ απνρεηεπηηθνχ θαλαιηνχ ζην ρείκαξξν ηνπ νπινχ. Ζ κέζε πνζφηεηα ησλ πγξψλ απνβιήησλ πνπ δηαηίζεληαη ζηνλ ρείκαξξν ηνπ νχινπ είλαη m 3 /h. Απφ απηά ηα 600 m 3 /h πεξίπνπ είλαη απφ ηηο ππεξρεηιίζεηο ησλ πχξγσλ ςχμεο θαη ηα 400 m 3 /h απφ ην ζχζηεκα δηαχγαζεο ησλ απνβιήησλ. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ηα ζηνηρεία πνπ παξαηέζεθαλ ζε απηφ ην θεθάιαην είλαη ζρεδφλ εμ νινθιήξνπ απφ ην πεξηβαιινληηθφ ηκήκα ηνπ ΑΖ Καξδίαο [26]. ΕΜΘΠΜ 45
56 ΕΜΘΠΜ 46
57 4. ΟΡΤΥΔΗΑ 4.1 Οξπρεία Κνδάλεο θαη Πηνιεκαΐδαο Σα νξπρεία ηεο Πηνιεκαΐδαο (Δηθφλα 4.1) αλαπηχζζνληαη βφξεηα ηεο Κνδάλεο θαη λφηηα ηεο Πηνιεκαΐδαο κε εθκεηαιιεχζηκα απνζέκαηα εθαη. t. Ζ έλαξμε ησλ εθζθαθψλ ζηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο μεθίλεζε ην έηνο 1957 (νξπρείν Κχξηνπ Πεδίνπ). Ζ ιεθάλε Πηνιεκαΐδαο απνηειεί ηκήκα ηεο επηκήθνπο λενγελνχο ιεθάλεο, ε νπνία μεθηλά απφ ην Μνλαζηήξη ηεο Π.Γ.Γ.Μ. θαη δηακέζνπ ηεο Φιψξηλαο, Ακπληαίνπ θαη Πηνιεκαΐδαο θζάλεη κέρξη ηελ Κνδάλε. Σα νξπρεία ηεο ιεθάλεο Πηνιεκαΐδαο, ηα νπνία βξίζθνληαη ζήκεξα ππφ εθκεηάιιεπζε απφ ηε ΓΔΖ Α.Δ, είλαη ηα παξαθάησ: Οξπρείν Μαπξνπεγήο (αλήθεη ζην Κχξην Πεδίν) πνπ ζα ιεηηνπξγήζεη κέρξη ην 2039 κε εηήζηα παξαγσγή ιηγλίηε 7,5 εθαηνκκχξηα t. Καιχπηεη ηηο αλάγθεο θπξίσο ηνπ ΑΖ Πηνιεκαΐδαο θαη ηνπ Βηνκεραληθνχ πγθξνηήκαηνο ηεο ηέσο ΛΗΠΣΟΛ, θαη κειινληηθά ηηο αλάγθεο ηνπ ΑΖ Πηνιεκαΐδαο V. Οξπρείν Ννηηνδπηηθνχ Πεδίνπ Τςειάληε, πνπ ζα ιεηηνπξγεί κέρξη ην Οξπρείν Οηθηζκνχ Κνκάλνπ, πνπ αλακέλεηαη λα εμαληιεζεί κέρξη ην Σα νξπρεία απηά πνπ αλήθνπλ ακθφηεξα ζην Πεδίν Καξδίαο, κε ζπλνιηθή εηήζηα δπλακηθφηεηα πεξίπνπ 15 εθαηνκκχξηα t ιηγλίηε θαιχπηνπλ ζήκεξα, απφ θνηλνχ κε ην νξπρείν Νφηηνπ Πεδίνπ, ηηο αλάγθεο ησλ ΑΖ Καξδίαο θαη ΑΖ Αγ. Γεκεηξίνπ. Σα νξπρεία απηά κε ζεκεξηλή ζπλνιηθή εηήζηα δπλακηθφηεηα πεξίπνπ 15 εθαη. t ιηγλίηε θαιχπηνπλ καδί κε ην νξπρείν Νφηηνπ Πεδίνπ ηηο αλάγθεο ησλ ΑΖ Καξδίαο θαη Αγ. Γεκεηξίνπ θαη ΑΖ Πηνιεκαΐδαο. Σα ζπλνιηθά απνζέκαηα ζηελ πεξηνρή ησλ νξπρείσλ Πηνιεκαΐδαο πξνβιέπεηαη λα θαιχςνπλ κέξνο ησλ αλαγθψλ ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηε ΓΔΖ ηεο ρψξαο έσο ην 2050 πεξίπνπ. ηνλ Πίλαθα 4.1 παξνπζηάδνληαη ηα εθκεηαιιεχζηκα απνζέκαηα ιηγλίηε απφ κε ηηο αληίζηνηρεο ζρέζεηο εθκεηάιιεπζεο θαη ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ιηγλίηε, αλά ιηγληηηθφ πεδίν. πκπεξαίλεηαη φηη: Σα πεξηζζφηεξα απνκέλνληα απνζέκαηα ιηγλίηε εληνπίδνληαη ζην νξπρείν Ννηίνπ Πεδίνπ ηνπ νκψλπκνπ Πεδίνπ (432,7 εθαη. t). εκαληηθά απνζέκαηα ιηγλίηε (411,7 εθαη. t) απνκέλνπλ επίζεο ζην Πεδίν Καξδίαο, εθ ησλ νπνίσλ 388,2 εθαη. t ζην νξπρείν Ννηηνδπηηθνχ Πεδίνπ Τςειάληε θαη 23,5 εθαη. t ζην νξπρείν Οηθηζκνχ Κνκάλνπ. ην Κχξην Πεδίν ηα απνκέλνληα απνζέκαηα ιηγλίηε αλέξρνληαη ζπλνιηθά ζε 187,6 εθαη. t θαη εληνπίδνληαη ζρεδφλ εμ νινθιήξνπ ζην νξπρείν Πεδίνπ Μαπξνπεγήο. Δηδηθφηεξα ζην νξπρείν Πεδίνπ Μαπξνπεγήο εληνπίδνληαη 181,7 εθαη. t θαη ηα ππφινηπα 5,9x10 6 t ζην νξπρείν Αλαηνιηθήο Δπέθηαζεο Κνκάλνπ [27]. ΕΜΘΠΜ 47
58 Πίλαθαο 4.1: Αλάπηπμε νξπρείσλ Πηνιεκαΐδαο θαη αληίζηνηρα εθκεηαιιεχζηκα απνζέκαηα ιηγλίηε απφ κε αληίζηνηρεο ζρέζεηο εθκεηάιιεπζεο θαη πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ιηγλίηε, αλά ιηγληηηθφ πεδίν [27] ΟΡΤΥΔΗΟ ΔΚΜΔΣΑΛΛΔΤΗΜΑ ΑΠΟΘΔΜΑΣΑ ΛΗΓΝΗΣΖ (10 6 t) ΔΚΚΑΦΔ (10 6 m 3 ) ΥΔΖ ΔΚΜΔΣΑΛΛΔΤΖ (m 3 /t) ΜΔΖ ΣΔΦΡΑ ΔΠΗ ΞΖΡΟΤ (%) ΜΔΖ ΤΓΡΑΗΑ (%) ΜΔΖ ΚΑΣΩΣ. ΘΔΡΜΟΓ. ΓΤΝΑΜΖ (kcal/kg) Πεδίν Μαπξνπεγήο 181,7 874,4 4,0 29,2 56, ΚΤΡΗΟ ΠΔΓΗΟ Αλαηνιηθή Δπέθηαζε Κνκάλνπ 5,9 34,4 4,9 31,5 53, ύλνιν Κύξηνπ Πεδίνπ 187,6 908,8 4,0 29,3 56, Ννηηνδπηηθφ Πεδίν - Τςειάληε 388,2 2140,2 4,7 26,9 55, ΠΔΓΗΟ ΚΑΡΓΗΑ Οηθηζκφο Κνκάλνπ 23,5 77,0 2,4 27,8 56, ύλνιν Πεδίνπ Καξδηάο 411,7 2217,2 4,6 26,9 55, ΝΟΣΗΟ ΠΔΓΗΟ Οξπρείνπ Νόηηνπ Πεδίνπ 432,7 3019,0 6,1 28,4 55, ΤΝΟΛΟ ΟΡΤΥΔΗΩΝ ΠΣΟΛΔΜΑΪΓΑ 1032,0 6145,0 5,1 28,0 55, ΕΜΘΠΜ 48
59 Δηθόλα 4.1: Σα νξπρεία ζηελ πεξηνρή ηεο Πηνιεκαΐδαο θαη ηεο Φιψξηλαο Δμνξπθηηθή δξαζηεξηόηεηα Απφ ηελ έλαξμε ηεο εμνξπθηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ πξναλαθεξζείζα πεξηνρή θαη ζην πιαίζην ησλ κειινληηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ εθαξκφδεηαη ε κέζνδνο επηθαλεηαθήο εθκεηάιιεπζεο ησλ θνηηαζκάησλ κε ηελ εθαξκνγή ηεο ζπλερνχο εθζθαθήο, κεηαθνξάο θαη απφζεζεο κε ζχζηεκα πνιιαπιψλ βαζκίδσλ. Ζ κέζνδνο απηή ζπλδπάδεη ηε ρξεζηκνπνίεζε ειεθηξνθίλεησλ κεραλεκάησλ κεγάιεο δπλακηθφηεηαο θαη ζπλερνχο ιεηηνπξγίαο, ηφζν θαηά ηελ εθζθαθή (θαδνθφξνη εθζθαθείο), φζν θαη θαηά ηε κεηαθνξά (ηαηληφδξνκνη) θαη ηελ απφζεζε (απνζέηεο) ηνπ ιηγλίηε θαη ησλ αγφλσλ (ππεξθεηκέλσλ θαη ιηγληηηθψλ ελδηάκεζσλ αγφλσλ ελζηξψζεσλ). Ζ κέζνδνο εθαξκφδεηαη κε επηηπρία γηα πεξηζζφηεξα απφ 50 έηε ζηε ιεηηνπξγία ησλ νξπρείσλ ηεο πεξηνρήο θαη απφ ηελ εθαξκνγή ηεο έρεη απνθηεζεί ζεκαληηθή εκπεηξία. Ζ κέζνδνο απηή εθαξκφδεηαη, επίζεο, ζπζηεκαηηθά θαη ζε επξεία θιίκαθα, ζηηο εθκεηαιιεχζεηο ιηγληηψλ ηεο Γεξκαλίαο, αιιά θαη άιισλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο. Ζ απφζεζε ησλ αγφλσλ δηελεξγείηαη κέζσ ησλ απνζεηψλ, κε θαηάιιειν ζρεδηαζκφ, έηζη ψζηε λα ελαξκνλίδεηαη κε ην γεληθφηεξν ηνπνγξαθηθφ αλάγιπθν ηεο πεξηνρήο. Αξρηθά, θαηά ηελ απφζεζε αγφλσλ εθηφο ηνπ νξπρείνπ, επηιέγνληαη θελνί ρψξνη (θνηιφηεηεο) άιισλ εμνθιεκέλσλ νξπρείσλ ή άιιεο θαηάιιειεο πεξηνρέο, ελψ ζηε ζπλέρεηα, φηαλ δεκηνπξγείηαη θελφο ρψξνο εληφο ηνπ ππφ αλάπηπμε νξπρείνπ, ε απφζεζε δηελεξγείηαη εζσηεξηθά, έηζη ψζηε ε απφζηαζε κεηαμχ εθζθαθήο θαη απφζεζεο λα είλαη ε ειάρηζηε δπλαηή. Ζ εζσηεξηθή απφζεζε αγφλσλ αθνινπζεί ηηο εθζθαθέο ηνπ νξπρείνπ γηα ιφγνπο επζηάζεηαο ησλ πξαλψλ, ΕΜΘΠΜ 49
60 αιιά θαη γηα ιφγνπο θαηάιιειεο πεξηβαιινληηθήο απνθαηάζηαζεο παξάιιεια κε ηελ εμέιημε ηεο εθκεηάιιεπζεο [28]. Οη εθηάζεηο γεο πνπ δεζκεχνληαη γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ νξπρείνπ ειεπζεξψλνληαη ζηαδηαθά κε ηελ πξφνδν ηεο εθκεηάιιεπζεο. Ζ δηαδηθαζία απνθαηάζηαζεο θαη αλαδηακφξθσζεο ηνπ αλάγιπθνπ ησλ απνζέζεσλ αγφλσλ ζε θνηιφηεηεο εμνθιεκέλσλ ή ελεξγψλ νξπρείσλ ή ζε θαηάιιειεο πεξηνρέο εμσηεξηθήο απφζεζεο αγφλσλ, θαζψο θαη ησλ θελψλ πνπ αλαπφθεπθηα ζα απνκείλνπλ κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο εθκεηάιιεπζεο, απνηειεί αλαπφζπαζην ηκήκα ησλ ιηγληηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ. Οη λέεο εθηάζεηο πνπ πξνθχπηνπλ είηε απνδίδνληαη γηα γεσξγηθέο ή θηελνηξνθηθέο εθκεηαιιεχζεηο, είηε απνηεινχλ ην βαζηθφ ρψξν γηα ηελ αλάπηπμε δαζψλ θαη ιηκλψλ ζε κεγάιε θιίκαθα. Ζ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ηεο εθκεηάιιεπζεο ησλ νξπρείσλ ζπλίζηαηαη απφ ηηο εμήο δξαζηεξηφηεηεο: Απνθάιπςε ηνπ θνηηάζκαηνο. Ζ απνθάιπςε ηνπ θνηηάζκαηνο γίλεηαη κε ηελ εθζθαθή ππεξθεηκέλσλ αγφλσλ θπξίσο κε πάγην εμνπιηζκφ (θαδνθφξνη εθζθαθείο) θαη ππνβνεζεηηθά κε ζπκβαηηθφ εμνπιηζκφ. Γηαθίλεζε ησλ αγφλσλ πξνο ηνπο ρψξνπο απφζεζεο. Ζ δηαθίλεζε απηή απφ ηνπο θαδνθφξνπο εθζθαθείο πξνο ηνπο απνζέηεο γίλεηαη κε κεηαθνξηθέο ηαηλίεο. Όηαλ ε εθζθαθή δηελεξγείηαη κε ζπκβαηηθφ εμνπιηζκφ ε δηαθίλεζε αγφλσλ γίλεηαη κε ρσκαηνπξγηθά απηνθίλεηα. Δθιεθηηθή εμφξπμε ηνπ ιηγλίηε απφ ηα ελδηάκεζα άγνλα πιηθά, ψζηε λα πιεξνχληαη ηα πνηνηηθά θξηηήξηα ηνπ θαπζίκνπ. Μεηαθνξά θαη απνζήθεπζε ηνπ ιηγλίηε ζε ππαίζξηεο απνζήθεο (απιέο). Σξνθνδνζία ησλ Αηκνειεθηξηθψλ ηαζκψλ απφ ηηο απιέο ηνλ Πίλαθα 4.2 δίλνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηθαλεηαθήο κεζφδνπ εθκεηάιιεπζεο ζπλερνχο φξπμεο, κεηαθνξάο θαη απφζεζεο κε ζχζηεκα βαζκίδσλ, πνπ εθαξκφδεηαη ζηα Ληγληησξπρεία Πηνιεκαΐδαο. ηνλ Πίλαθα 4.3 παξνπζηάδνληαη ηα απνινγηζηηθά ζηνηρεία σο πξνο ηνλ φγθν ησλ ζπλνιηθψλ εθζθαθψλ θαη σο πξνο ηε ζρέζε εθκεηάιιεπζεο, γηα ηα έηε ηελ Δηθφλα 4.2 παξνπζηάδεηαη ε ρξήζε θαδνθφξνπ εθζθαθέα θαη ηαηληνδξφκνπ γηα ηελ εμφξπμε ιηγλίηε θαη ηελ κεηαθνξά ηνπ [29]. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη έλα απφ ηα πιένλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζηελ αλάπηπμε ηνπ νξπρείνπ Ννηίνπ Πεδίνπ απνηειεί ε αληηκεηψπηζε ησλ ζθιεξψλ ζρεκαηηζκψλ ηνπ ππεξθεηκέλνπ. Με ηνλ φξν ζθιεξνί ζρεκαηηζκνί ελλννχληαη νη ζπλεθηηθνί ζρεκαηηζκνί, νη νπνίνη δε κπνξνχλ λα εθζθαθζνχλ κε ηνλ πάγην εμνπιηζκφ (θαδνθφξνη εθζθαθείο) θαη γηα ην ιφγν απηφ αληηκεησπίδνληαη κε εξγνηάμηα, εθξεθηηθά θαη ηελ ρξήζε ζπκβαηηθνχ εμνπιηζκνχ [30]. ΕΜΘΠΜ 50
61 Πίλαθαο 4.2: Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηθαλεηαθήο κεζφδνπ εθκεηάιιεπζεο ζπλερνχο φξπμεο, κεηαθνξάο θαη απφζεζεο κε ζχζηεκα βαζκίδσλ, πνπ εθαξκφδεηαη ζηα Ληγληησξπρεία Πηνιεκαΐδαο [29] Κνηηάζκαηα πνιπζηξσκαηηθά κεγάιεο νξηδφληηαο Πεδίν εθαξκνγήο εμάπισζεο, γηα ηα νπνία απαηηείηαη εθιεθηηθή εμφξπμε Μεηαηφπηζε ηεο ηάθξνπ εθκεηάιιεπζεο δηαρξνληθά Αλάπηπμε ηνπ νξπρείνπ - δηαθηλήζεηο πιηθώλ Υαξαθηεξηζηηθά ειεθηξνκεραλνινγηθνύ εμνπιηζκνύ Μεηά ην ζηάδην ηεο απφζεζεο ζε θνηιφηεηεο άιισλ εμνθιεκέλσλ νξπρείσλ ή ζε πεξηνρέο εμσηεξηθήο απφζεζεο, απφζεζε ησλ αγφλσλ εζσηεξηθά, παξάιιεια πξνο ηελ ηάθξν εθκεηάιιεπζεο Ο εμνπιηζκφο εμαζθαιίδεη: - ηελ εθιεθηηθή απφιεςε ησλ θνηηαζκάησλ, θαη - ηε ζπλερή ξνή ηνπ εμνξπζζφκελνπ πιηθνχ. θαδνθφξνο εθζθαθέαο (εμφξπμε θαη θφξησζε Βαζηθά κεραλήκαηα αγφλσλ θαη ιηγλίηε) ηαηληφδξνκνο (κεηαθνξά αγφλσλ θαη ιηγλίηε) απνζέηεο (απφζεζε αγφλσλ) Πίλαθαο 4.3: Απνινγηζηηθά ζηνηρεία νξπρείσλ Πηνιεκαΐδαο ( ) σο πξνο ηνλ φγθν ησλ ζπλνιηθψλ εθζθαθψλ (10 6 Fm 3 ) θαη σο πξνο ηε ζρέζε εθκεηάιιεπζεο (m 3 άγνλσλ/t ιηγλίηε) [27] ΒΟΡΔΗΟ ΠΔΓΗΟ ΚΤΡΗΟ ΠΔΓΗΟ ΚΟΜΑΝΟ ΜΑΤΡΟΠΖΓΖ ΚΤΡΗΟ ΠΔΓΗΟ ΠΔΓΗΟ ΚΑΡΓΗΑ ΚΑΡΓΗΑ ΣΟΜΔΑ 6 ΝΟΣΗΟ ΠΔΓΗΟ ΤΝΟΛΟ Όγθνο ζπλνιηθψλ εθζθαθψλ (10 6 Fm 3 ) ρέζε εθκεηάιιεπζεο (m 3 άγνλσλ /t ιηγλίηε) 385,41 450,17 143,71 376,03 605,77 935, , ,86 3,20 4,52 5,28 2,18 2,02 3,18 3,98 3,26 ΕΜΘΠΜ 51
62 Δηθόλα 4.2: Υξήζε θαδνθφξνπ εθζθαθέα θαη ηαηληνδξφκνπ γηα ηελ εμφξπμε θαη κεηαθνξά ηνπ ιηγλίηε Δθκεηαιιεπζηκόηεηα ιηγλίηε Βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε εθκεηάιιεπζε ησλ θνηηαζκάησλ ιηγλίηε ζηελ πεξηνρή Πηνιεκαΐδαο κε ην βέιηηζην δπλαηφ πεξηβαιινληηθφ, ηερληθφ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθφ ζρεδηαζκφ. Ζ ζεξκνγφλνο δχλακε ησλ ιηγληηψλ ζηελ πεξηνρή Πηνιεκαΐδαο θπκαίλεηαη απφ kcal/kg κε ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα ηε ρακειή πεξηεθηηθφηεηα ζε θαχζηκν ζείν. Ο ιηγλίηεο είλαη έλαο εγρψξηνο νξπθηφο πφξνο κε αληηθεηκεληθά ρακειφηεξν θφζηνο απφ ην εηζαγφκελν θπζηθφ αέξην θαη ε ηηκή ηνπ δελ εμαξηάηαη απφ ηηο δηεζλείο δηαθπκάλζεηο ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ. Ζ εθκεηαιιεπζηκφηεηα, ησλ εγρψξησλ ιηγληηνθφξσλ θνηηαζκάησλ, ηφζν ζε ζρέζε κε ην θφζηνο εθκεηάιιεπζεο, φζν θαη κε ην ηειηθφ θφζηνο πψιεζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, επεξεάδεηαη απφ ηερληθννηθνλνκηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο παξακέηξνπο. Οη θπξηφηεξεο ηερληθέο παξάκεηξνη νη νπνίεο ιακβάλνληαη ππφςε ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ιηγληηηθψλ θνηηαζκάησλ είλαη: Ύςνο απνζέκαηνο θαη πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θνηηάζκαηνο. Γεσκεηξηθά ραξαθηεξηζηηθά θνηηάζκαηνο θαη ηνπνγξαθηθφ αλάγιπθν ηεο πεξηνρήο ρέζε εθκεηάιιεπζεο. Δδαθνηερληθά ραξαθηεξηζηηθά θνηηάζκαηνο θαη πεξηβαιιφλησλ αγφλσλ πεηξσκάησλ, Γεσινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θνηηάζκαηνο. Γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ θνηηάζκαηνο θαη ηνπ αληίζηνηρνπ ΑΖ. Κφζηνο παξαγσγήο. Δγγπεκέλε ηζρχο. ΕΜΘΠΜ 52
63 Σχέση εκμετάλλευσης (m 3 αγόνων/t λιγνίτη) ηελ Δηθφλα 4.3 παξνπζηάδεηαη ε εμέιημε ησλ ζπλνιηθψλ εθζθαθψλ, ηεο παξαγσγήο ιηγλίηε θαη ηεο ζρέζεο εθκεηάιιεπζεο θαηά ηα έηε ( ) γηα ην ζχλνιν ησλ νξπρείσλ ηεο Πηνιεκαΐδαο. πλνιηθά, απφ ηελ έλαξμε ηεο εθκεηάιιεπζεο ζηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο έσο ην ηέινο ηνπ 2008, νη ζπλνιηθέο εθζθαθέο αλήιζαλ ζε εθαη. m 3 θαη ε παξαγσγή ιηγλίηε ζε εθαη. t [31]. υνολικζσ εκςκαφζσ (εκατ. κυβ.) Λιγνίτθσ (εκατ. τόνοι.) χζςθ εκμετάλλευςθσ (κυβ. μζτρα αγόνων/τόνο λιγνίτθ) Δηθόλα 4.3: Δμέιημε ησλ ζπλνιηθψλ εθζθαθψλ ηεο παξαγσγήο ιηγλίηε ζηα νξπρεία ηεο Πηνιεκαΐδαο 4.2 Υξήζεηο λεξνύ ζηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο Ζ ρξήζε λεξνχ γηα ηελ θάιπςε ησλ ιεηηνπξγηθψλ απαηηήζεσλ ησλ νξπρείσλ πεξηιακβάλεη ηηο αθφινπζεο εξγαζίεο: Αλάγθεο πξνζσπηθνχ ζε πφζηκν λεξφ (χδξεπζε εγθαηαζηάζεσλ νξπρείσλ). Οη ζρεηηθέο αλάγθεο ζε λεξφ θαιχπηνληαη απφ αληινχκελα ππφγεηα λεξά πδξνγεσηξήζεσλ απνζηξάγγηζεο. Άξδεπζε ζηνλ πεξηβάιινληα ρψξν. Άξδεπζε θπησξίσλ, νπσξψλα, θαζψο θαη γηα ηε ζπληήξεζε ησλ θπηεχζεσλ ζηηο πεξηνρέο φπνπ έρεη γίλεη απνθαηάζηαζε, θπξίσο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο μεξνζεξκηθήο πεξηφδνπ. Οη ζρεηηθέο αλάγθεο ζε λεξφ θαιχπηνληαη απφ ηα αληινχκελα επηθαλεηαθά λεξά ησλ αληιηνζηαζίσλ ησλ νξπρείσλ. ΕΜΘΠΜ 53
64 Αλάγθεο ζε λεξφ γηα ππξφζβεζε θαη ινηπέο ρξήζεηο. ηηο ηειεπηαίεο πεξηιακβάλνληαη ε ζπληήξεζε θαη ν θαζαξηζκφο ηνπ Ζ/Μ εμνπιηζκνχ, θαζψο θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ δηαηξεηηθνχ εμνπιηζκνχ. Οη ζρεηηθέο αλάγθεο ζε λεξφ θαιχπηνληαη, επίζεο, απφ αληινχκελα ππφγεηα λεξά απνζηξαγγηζηηθψλ πδξνγεσηξήζεσλ. Γηαβξνρή ησλ ρσκάηηλσλ εξγνηαμηαθψλ δξφκσλ γηα ηελ θαηαζηνιή ηεο ζθφλεο, κε ρξήζε θαηάιιεισλ βπηηνθφξσλ νρεκάησλ. Οη ζρεηηθέο αλάγθεο ζε λεξφ θαιχπηνληαη θπξίσο απφ αληινχκελα ππφγεηα λεξά απνζηξαγγηζηηθψλ γεσηξήζεσλ θαη δεπηεξεπφλησο απφ ηα επηθαλεηαθά λεξά ησλ αληιηνζηαζίσλ ησλ νξπρείσλ. Αληιήζεθαλ m 3 λεξνχ, πξνεξρφκελα απφ πδξνγεσηξήζεηο, γηα δηάθνξεο ρξήζεηο, φπσο άξδεπζε αγξψλ, πφζηκν λεξφ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ νξπρείσλ, δηαβξνρή δξφκσλ θαη γηα ηελ πδξνδφηεζε ηεο Κνδάλεο. Αληιήζεθαλ επίζεο m 3 λεξνχ, πξνεξρφκελα απφ επηθαλεηαθέο πεγέο, ηα νπνία ρξεζηκνπνηήζεθαλ θπξίσο γηα ηελ δηαβξνρή ησλ δξφκσλ. Όζα λεξά δε ρξεζηκνπνηήζεθαλ, δηαηέζεθαλ ζηνλ ρείκαξξν ηνπ νπινχ. Σν ξέκα νπινχ, ηνπ νπνίνπ ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 4.4, απνζηξαγγίδεη ηελ πεξηνρή ησλ νξπρείσλ θαη θαηαιήγεη ζηε ιίκλε Βεγνξίηηδα. Οη εηζξνέο ζην ξέκα πξνέξρνληαη απφ ηελ θπζηθή απνζηξάγγηζε ηεο πδξνινγηθήο ιεθάλεο αξηγθηφι, ηε δηάζεζε κέξνπο ηνπ λεξνχ ςχμεο ησλ ιηγληηηθψλ ΑΖ ησλ νξπρείσλ Πηνιεκαΐδαο πνπ αληιείηαη απφ ηε ιίκλε Πνιπθχηνπ, απφ ηα επηθαλεηαθά θαη ππφγεηα λεξά πνπ αληινχληαη ζην πιαίζην ηεο εμνξπθηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη δελ αμηνπνηνχληαη απφ ηα Οξπρεία Πηνιεκαΐδαο ή ζε ρξήζεηο (άξδεπζε/χδξεπζε) ηξίησλ θαη απφ ηα επεμεξγαζκέλα ιχκαηα ησλ φκνξσλ Γήκσλ θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο ΓΔΖ [32]. Με βάζε ηελ επεμεξγαζία ησλ απνηειεζκάησλ ησλ ρεκηθψλ αλαιχζεσλ θαη ηα πεηξνγξαθηθά θαη ζηξσκαηνγξαθηθά δεδνκέλα, ηα ππφγεηα λεξά ηεο ηδεκαηνγελνχο ιεθάλεο Πηνιεκαΐδαο ραξαθηεξίδνληαη ζθιεξά, κε αιθαιηθφ pζ θαη αγσγηκφηεηα θάησ απφ 1000 κs/cm. Σν θχξην πξφβιεκα εληνπίδεηαη ζηα λεξά χδξεπζεο πνπ ζε αξθεηέο πδξνγεσηξήζεηο έρνπλ πςειή ζπγθέληξσζε ζηα ζηνηρεία Fe, Mn, NH 4, NO 2, θαη NO 3 θαη νιηθφ Cr. Ζ παξνπζία ληηξηθψλ ζπλδέεηαη εμ νινθιήξνπ κε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, ελψ ησλ ινηπψλ ζηνηρείσλ κε ηελ πεηξνγξαθία ησλ ηδεκάησλ θαη ησλ πεηξσκάησλ ηεο πεξηνξεηλήο δψλεο ηεο ιεθάλεο. Σν λεξφ γηα άξδεπζε θαη βηνκεραληθή ρξήζε είλαη εληφο ησλ ζεζκνζεηεκέλσλ νξίσλ, πιελ ησλ πδξνγεσηξήζεσλ ηεο ΓΔΖ πνπ αθαιαηψλεηαη ππνρξεσηηθά πξηλ ηε ρξήζε ζηνπο αηκνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο [33]. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ηα πξψηα ρξφληα ιεηηνπξγίαο ηνπ, ν ΑΖ Καξδίαο έπαηξλε λεξφ απφ ηε ιίκλε Βεγνξίηηδα θαη αξγφηεξα άξρηζε λα παίξλεη λεξφ απφ ηε ιίκλε Πνιπθχηνπ. ηελ Δηθφλα 4.4 παξνπζηάδεηαη ε πησηηθή ηάζε ηεο ζηάζκεο ηεο ιίκλεο Βεγνξίηηδαο γηα ηελ πεξίνδν Ηαλνπαξίνπ Μαξηίνπ 2004 [34]. ΕΜΘΠΜ 54
65 Δηθόλα 4.4: Δμέιημε ηεο ζηάζκεο ηεο Βεγνξίηηδαο ηελ πεξίνδν Ζ ιίκλε Αιηάθκνλα-Πνιπθχηνπ δηακνξθψζεθε ην 1975, κεηά απφ ηελ θαηαζθεπή ηνπ Τδξν- Ζιεθηξηθνχ ηαζκνχ (ΤΖ) Πνιπθχηνπ. Καιχπηεη επηθάλεηα 74 km² (θαηαθιπδφκελε) θαη δέρεηαη θπξίσο ηα λεξά ηνπ πνηακνχ Αιηάθκνλα θαη κεξηθψλ ρεηκάξξσλ απφ ιεθάλε απνξξνήο ζπλνιηθήο έθηαζεο km². Οη κεηαβνιέο ζηάζκεο ησλ λεξψλ είλαη ηεο ηάμεο ησλ 15 m. Ζ ιίκλε αλήθεη ζηε ΓΔΖ, φκσο έρεη παξαρσξεζεί ζηνπο θαηνίθνπο ησλ γχξσ πεξηνρψλ γηα αιηεπηηθή θαη νηθνηνπξηζηηθή εθκεηάιιεπζε. Ζ ηαρεία αλαλέσζε ηνπ λεξνχ ηεο ιίκλεο ηεο δίλεη ηε δπλαηφηεηα γξήγνξεο απνκάθξπλζεο ησλ ξππνγφλσλ θνξηίσλ, κε απνηέιεζκα ε ιίκλε λα δηαηεξεί ηε «κεζνηξνθηθή» ηεο θαηάζηαζε [35]. Δηθόλα 4.5: Ζ ιίκλε Πνιπθχηνπ ΕΜΘΠΜ 55
66 Πίλαθαο 4.4: Πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πδάησλ ηνπ ξέκαηνο νπινχ [27][36] Παξάκεηξνη Μνλάδα MIN. MAX. Μ.Ο. Οξηαθή ηηκή Φπζηθνρεκηθέο ph 7,2 8,1 7,6 Θεξκνθξαζία ν C ,5 EC κs/cm θιεξφηεηα σο CaCO3 mg/l DO mg/l 0,04 6 2,19 TDS mg/l SS mg/l 0, BOD 5 mg/l ,3 COD mg/l ,4 Μηθξνβηνινγηθέο Κνινβαθηεξίδηα ζπλνιηθά Κνινβαθηεξίδηα Δληεξφθνθθνη αικνλέιεο Κύξηα ηόληα Ca mg/l <100 Mg mg/l Na mg/l 26,9 26,9 26,9 K mg/l 6,6 6,6 6,6 Cl mg/l ,4 SO 4 mg/l ,2 NH 4 mg/l 0 0,38 0,16 3 NO 2 mg/l 0,01 0,4 0,002 0,03 NO 3 mg/l 3, ,5 SiO 2 mg/l 7,0 15,1 12,0 Ηρλνζηνηρεία Fe κg/l Mn κg/l As κg/l 0, Cd κg/l Pb κg/l Hg κg/l 0, Ni κg/l Cr κg/l Cu κg/l Zn κg/l Al κg/l Sb κg/l Ba κg/l Be κg/l <5 <5 <5 Bi κg/l B κg/l Co κg/l Mo κg/l Se κg/l Ag κg/l Sn κg/l <50 <50 <50 ΕΜΘΠΜ 56
67 Με βάζε ηα απνηειέζκαηα ησλ αλαιχζεσλ πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ Πίλαθα 4.4, δηαπηζηψλεηαη φηη θαηαγξάθνληαη ηηκέο πνπ πξνζεγγίδνπλ ην αλψηαην φξην, σο πξνο ηηο ζπγθεληξψζεηο ησλ παξακέηξσλ As, Pb, Ba, B, Se θαη ΝΟ 2 [36]. 4.3 Δμνπιηζκόο νξπρείσλ Γηα ιφγνπο θαιχηεξεο θαηαλφεζεο ηνπ εμνπιηζκνχ ησλ νξπρείσλ, δίλεηαη ν πάγηνο εμνπιηζκφο δπν νξπρείσλ ηεο Πηνιεκαΐδαο. Απηφο ηνπ νξπρείνπ Μαπξνπεγήο θαη ηνπ Ννηηνδπηηθνχ Πεδίνπ. Ο πάγηνο εμνπιηζκφο ηνπ νξπρείνπ Μαπξνπεγήο παξνπζηάδεηαη ζην Πίλαθα 4.5. ηνλ ίδην Πίλαθα παξνπζηάδεηαη ε εηήζηα δπλακηθφηεηα ησλ εθζθαθέσλ θαη ησλ απνζεηψλ, θαζψο θαη ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπζηήκαηνο ηαηληφδξνκσλ. Δπίζεο, ζε κηθξή θιίκαθα θαη γηα ιφγνπο εθιεθηηθήο απφιεςεο ηνπ ιηγλίηε, ζην νξπρείν ιεηηνπξγνχλ δχν θαδνθφξνη εθζθαθείο, κε δηαζπλδεδεκέλνη κε απνζέηεο, ην πξντφλ εμφξπμεο ησλ νπνίσλ θνξηψλεηαη, κεηαθέξεηαη θαη απνηίζεηαη κε ζπκβαηηθφ εμνπιηζκφ (κηθηή εθκεηάιιεπζε). Δθηφο απφ ηνλ πάγην εμνπιηζκφ, ην νξπρείν δηαζέηεη θαη ληηδεινθίλεην βνεζεηηθφ εμνπιηζκφ, ν νπνίνο πεξηγξάθεηαη ζηνλ Πίλαθα 4.6. Παξάιιεια, ζην νξπρείν απηφ δηαθηλνχληαη πιηθά θαη κε ηε ρξήζε ζπκβαηηθνχ εμνπιηζκνχ [27]. Πίλαθαο 4.5: Πάγηνο εμνπιηζκφο νξπρείνπ Μαπξνπεγήο ΣΤΠΟ ΚΑΣΑΚΔΤΑΣΖ ΓΤΝΑΜΗΚΟΣΖΣΑ (Lm 3 /h) ΥΩΡΖΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΓΟΤ (Lm 3 ) ΑΡΗΘΜΟ ΔΚΚΑΦΔΗ SchRs 600 / 3,3 x 21 THYSSENKRUPP ,450 2 SchRs 500 / 2,5 x 21 THYSSENKRUPP ,433 1 SchRs 350 / 5 x 21 THYSSENKRUPP ,420 2 SRs 1800 / 3 x 21 B/W ,660 1 C700 THYSSENKRUPP ,700 3 ΑΠΟΘΔΣΔ A2Rs B KOTHEN ZPG 700 STOJEXPOR 1 ARs B LAUCHHAMMER ΣΑΗΝΗΟΓΡΟΜΟΗ 33,6 km Σ/Γ πιάηνπο: 1,2 1,6 1,8 m ΕΜΘΠΜ 57
68 Δηθόλα 4.6: Σαηληφδξνκνη κεηαθνξάο ιηγλίηε Πίλαθαο 4.6: Νηηδεινθίλεηνο βνεζεηηθφο εμνπιηζκφο νξπρείνπ Μαπξνπεγήο (έηνπο 2009) MHΥΑΝΖΜΑ TΤΠΟ AΡΗΘΜΟ D-8 2 D-9 11 Πξνσζεηέο Φνξησηέο Δθζθαθείο Λνηπφο εμνπιηζκφο Σξνρνθφξνη 2 Γεξαλνθφξνη 5 Μεηαθνξάο θαισδίσλ 2 Διαζηηρνθφξνη 4 Καζαξηζκνχ 4 Καζαξηζκνχ βνεζεηηθνί 9 Με θχξα 1 Λνηπνί εθζθαθείο 11 Καζαξηζκνχ Σ/Γ Δξππζηξηνθφξνη 5 Καζαξηζκνχ Σ/Γ Διαζηηρνθφξνη 4 Ηζνπεδσηέο 4 Υσκαηνπξγηθά TEREX 2 Απηνθίλεηα δηαβξνρήο 4 ΕΜΘΠΜ 58
69 Δηθόλα 4.7: ρεκαηηζκφο απνζέζεσλ Αληίζηνηρα ζηνπο Πίλαθεο 4.7 θαη 4.8 παξνπζηάδεηαη ν πάγηνο εμνπιηζκφο θαη ν ληηδεινθίλεηνο βνεζεηηθφο εμνπιηζκφο ηνπ νξπρείνπ ΝΓ Πεδίνπ. Πίλαθαο 4.7: Πάγηνο εμνπιηζκφο ΝΓ Πεδίνπ ΣΤΠΟ ΚΑΣΑΚΔΤΑΣΖ ΓΤΝΑΜΗΚΟΣΖΣΑ (Lm 3 /h) ΥΩΡΖΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΓΟΤ (Lm 3 ) ΑΡΗΘΜΟ ΔΚΚΑΦΔΗ SchRs 2300 / 5 x 32 THYSSENKRUPP ,30 2 SchRs 600 / 3,3 x 21 THYSSENKRUPP ,600 4 SchRs 500 / 2,5 x 21 THYSSENKRUPP ,500 1 A2Rs 1800 / (30+40 x 14) ΑΠΟΘΔΣΔ KRUPP-O.K A2Rs-B TAKRAF B2400 FAM ΣΑΗΝΗΟΓΡΟΜΟΗ (Σ/Γ) 33 km Σ/Γ πιάηνπο: 1,2 1,8 m ΕΜΘΠΜ 59
70 Πίλαθαο 4.8: Νηηδεινθίλεηνο βνεζεηηθφο εμνπιηζκφο Ννηηνδπηηθνχ Πεδίνπ ΜΖΥΑΝΖΜΑ ΣΤΠΟ ΑΡΗΘΜΟ Πξνσζεηέο Φνξησηέο Δθζθαπηηθά Λνηπφο εμνπιηζκφο Δπηβαηεγά νρήκαηα Δξππζηξηνθφξνη 18 Γεξαλνθφξνη 7 Διαζηηρνθφξνη 2 Δξγνηαμίνπ 4 Καζαξηζκνχ 13 Δξγνηαμίνπ 11 Καζαξηζκνχ 8 Με ζθχξα 1 Ηζνπεδσηέο 2 Υσκαηνπξγηθά 5 Φνξηεγά 3 Unimog 65 Γεξαλνί 2 Βπηία λεξνχ 5 (L/R) NISSAN 4 Μηθξά θνξηεγά 7 TERRANO (NISSAN) 11 ηνλ Πίλαθα 4.9 [24] δίλνληαη ζπγθεληξσηηθά ζηνηρεία γηα ηα νξπρεία ηνπ ιεθαλνπεδίνπ ηεο Πηνιεκαΐδαο θαη έρνπλ λα θάλνπλ κε ηηο εηήζηεο θαηαλαιψζεηο πιηθψλ ιεηηνπξγίαο θαη αληαιιαθηηθψλ. εκαληηθφηαηα ζηνηρεία γηα ην νξπρείν ηνπ Ννηηνδπηηθνχ Πεδίνπ είλαη φηη: Σν ιηγληηηθφ θνίηαζκα παξνπζηάδεη ηε δεχηεξε κηθξφηεξε κέζε ζρέζε εθκεηάιιεπζεο απφ φια ηα ππφινηπα θνηηάζκαηα. εκαληηθφ κέξνο ηνπ απνζέκαηνο βξίζθεηαη θάησ απφ ηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ΑΖ Καξδίαο. εκαληηθφ ηκήκα ηνπ θνηηάζκαηνο (139 Μt) δεζκεχεηαη απφ πεξηνρή ηνπ Γεκνηηθνχ Γηακεξίζκαηνο Πνληνθψκεο. Γηα ην ιφγν απηφ άιισζηε έρνπλ αξρίζεη λα θηλνχληαη νη δηαδηθαζίεο γηα ηε κεηεγθαηάζηαζε ηνπ Γεκνηηθνχ Γηακεξίζκαηνο Πνληνθψκεο, κε ζθνπφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ ιηγλίηε πνπ βξίζθεηαη ζην ππέδαθνο. Μάιηζηα, ην θαινθαίξη ηνπ 2010 έγηλαλ νη πξψηεο εθηηκήζεηο ηεο αμίαο ησλ αθηλήησλ πεξηνπζηψλ γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ χςνπο ησλ απνδεκηψζεσλ [37]. ΕΜΘΠΜ 60
71 Πίλαθαο 4.9: Δηήζηεο θαηαλαιψζεηο πιηθψλ ιεηηνπξγίαο θαη αληαιιαθηηθψλ ζην ζχλνιν ησλ νξπρείσλ Πηνιεκαΐδαο θαηά ην έηνο 2008 ΤΛΗΚΑ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ Πεηξέιαην ληίδει Βελδίλε Έιαηα θαη Ληπαληηθά kl 299 kl kl ΑΝΣΑΛΛΑΚΣΗΚΑ Ηκάληεο Μ.Σ. (θαηλνχξγηνη) Αληηθαηάζηαζε θαηεζηξακκέλσλ ή θζαξκέλσλ Σνπνζεηήζεηο θαηλνχξγησλ ηκάλησλ ζε λένπο Σ/Γ, θπξίσο ζην Οξπρείν Ννηηνδπηηθφ Πεδίν - Τςειάληε Ηκάληεο Μ.Σ. επηζθεπαζκέλνη, πνπ είηε κπαιψζεθαλ είηε ζπγθνιιήζεθαλ ζηα ζπλεξγεία ηεο ΓΔΖ Ράνπια Μ.Σ. Καηλνχξγηα Δπηζθεπαζκέλα Διαζηηθά επίζσηξα Φ<1,4m Διαζηηθά επίζσηξα Φ>1,4m m m m m ηεκ ηεκ ηεκ ηεκ. 332 ηεκ. ΜΠΑΣΑΡΗΔ Απηνθηλήησλ Φνξεηέο κπαηαξίεο 786 ηεκ ηεκ. 4.4 Υξήζε ελέξγεηαο Οη ελεξγεηαθέο απαηηήζεηο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ νξπρείσλ Πηνιεκαΐδαο αθνξνχλ ζε: Ζιεθηξηθή ελέξγεηα γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ πάγηνπ εμνπιηζκνχ θαη ησλ βνεζεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ ησλ νξπρείσλ Καχζηκα γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπκβαηηθνχ εμνπιηζκνχ. ΕΜΘΠΜ 61
72 4.4.1 Ζιεθηξηθή ελέξγεηα ηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο, ην ζχλνιν ηνπ εγθαηεζηεκέλνπ πάγηνπ εμνπιηζκνχ (εθζθαθείο, απνζέηεο, ηαηληφδξνκνη κεηαθνξάο αγφλσλ θαη ιηγλίηε) ιεηηνπξγεί κε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζιεθηξηθή ελέξγεηα θαηαλαιψλεηαη, επίζεο, γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ αληιηνζηαζίσλ, ησλ βνεζεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ (θσηηζκφο), θαζψο θαη γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ηαηληνδξφκσλ κεηαθνξάο ηέθξαο απφ ηνπο ΑΖ κέρξη ηα ζεκεία αλάκημήο ηεο κε ηα άγνλα πξνο ζπλδηαρείξηζε πιηθά. ηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο ιεηηνπξγνχλ δίθηπα πςειήο (150 kv), κέζεο (15 & 20 kv) θαη ρακειήο ηάζεο (400 V), ηα νπνία εμππεξεηνχλ ηηο αλάγθεο ιεηηνπξγίαο ησλ νξπρείσλ θαη ησλ βνεζεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν πάγηνο εμνπιηζκφο ησλ εμεηαδφκελσλ νξπρείσλ ηξνθνδνηείηαη απφ ηνλ ΑΖ Λ.Κ.Γ.Μ. (ΛΗΠΣΟΛ), κέζσ ηνπ δηθηχνπ κέζεο ηάζεο, σο εμήο: Κχξην Πεδίν (νξπρείν Μαπξνπεγήο): 15 kv Πεδίν Καξδηάο (ΝΓ Πεδίνπ): 15 kv Ζ ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ εμεηαδφκελσλ Οξπρείσλ, έρεη σο εμήο: Κχξην Πεδίν: kw Πεδίν Καξδίαο: kw Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (ζε kwh) γηα ην έηνο 2008, γηα ην νξπρείν Μαπξνπεγήο αλέξρεηαη ζε πεξίπνπ 90 εθαη. kwh θαη γηα ην ΝΓ Πεδίνπ ζε πεξίπνπ 100 εθαη. KWh [27] Καύζηκα, αέξηα θαη ζηεξεά απόβιεηα Δθηφο απφ ηνλ πάγην εμνπιηζκφ, ζηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο ρξεζηκνπνηείηαη θαη ληηδεινθίλεηνο ηδηφθηεηνο εμνπιηζκφο (πξνσζεηέο, θνξησηέο, εθζθαπηηθά, ρσκαηνπξγηθά, ηζνπεδσηέο, γεξαλνί, θνξηεγά, νρήκαηα κεηαθνξάο πξνζσπηθνχ θ.ιπ.). Γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ελ ιφγσ εμνπιηζκνχ ρξεζηκνπνηνχληαη πεηξέιαην θίλεζεο θαη βελδίλε. ηνλ Πίλαθα 4.10 παξνπζηάδεηαη ε κέζε κεληαία θαηαλάισζε θαπζίκσλ ζην ζχλνιν ησλ εμεηαδφκελσλ Οξπρείσλ Πηνιεκαΐδαο βαζηζκέλε ζε ζηνηρεία ηνπ Ζ κέζε κεληαία θαηαλάισζε πεηξειαίνπ diesel θαη βελδίλεο γηα ην ζχλνιν ηνπ κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ ησλ εμεηαδνκέλσλ εξγνηαμίσλ αλέξρεηαη ζε l θαη l αληίζηνηρα (Πίλαθαο 4.10). Ζ ελ ιφγσ θαηαλάισζε ζχκθσλα κε ηνπο ζπληειεζηέο εθπνκπψλ γηα ζρεηηθφ εξγνηαμηαθφ εμνπιηζκφ πνπ δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 4.11, αληηζηνηρεί ζηηο ζπλνιηθέο εθπνκπέο, πνπ επίζεο παξνπζηάδνληαη ζηνλ ίδην Πίλαθα [27][38][39]. ΕΜΘΠΜ 62
73 Πίλαθαο 4.10: Μέζε κεληαία θαηαλάισζε θαπζίκσλ ζην ζχλνιν ησλ εμεηαδφκελσλ Οξπρείσλ [27] ΔΗΓΟ ΚΑΤΗΜΟΤ ΠΑΡΑΓΩΓΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ (l/month) ΑΛΛΔ ΥΡΖΔΗ (l/month) ΤΝΟΛΟ (l/month) Βελδίλε Πεηξέιαην θίλεζεο (diesel) Μαδνχη Τγξαέξην Φσηαέξην Φπζηθφ Αέξην ηεξεά θαχζηκα Πίλαθαο 4.11: πληειεζηέο εθπνκπψλ απφ κεηαθνξά θαη εμφξπμε ΡΤΠΟΗ ΠΟΟΣΖΣΑ ΡΤΠΩΝ (t/year) ΔΚΠΟΜΠΔ (kg/mwhel) CO ,0598 σκαηίδηα 6,1 0,00079 ΝΟx 915 0,1189 SO2 381,6 0,0496 H/C 28 0,0036 CO 65 0,00845 Πηζαλέο πεγέο αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ ζηα εμεηαδφκελα νξπρεία απνηεινχλ νη εξγαζίεο εθζθαθψλ θαη απνζέζεσλ, ε κεηαθνξά ησλ πιηθψλ θαη ε αηνιηθή δηάβξσζε ζηηο κε απνθαηεζηεκέλεο πεξηνρέο θαη ηηο αλνηρηέο εθζθαθέο. Δπίζεο, αησξνχκελα ζσκαηίδηα παξάγνληαη απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπ ληηδεινθίλεηνπ εξγνηαμηαθνχ εμνπιηζκνχ ησλ νξπρείσλ. Λακβάλνληαη ηα εμήο κέηξα γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ξχπσλ ηεο αηκφζθαηξαο: Γηα ηελ πξφιεςε δεκηνπξγίαο ζθφλεο θαηά ηνπο μεξνζεξκηθνχο κήλεο, νη δξφκνη δηέιεπζεο (ρσκάηηλνη κεηαιιεπηηθνί δξφκνη) δηαβξέρνληαη θαηαιιήισο κε εηδηθνχ ηχπνπ πδξνθφξα νρήκαηα. Ζ ηαρχηεηα κεηαθίλεζεο ησλ θνξηεγψλ κεηαθνξάο είλαη απνιχησο ειεγρφκελε (<30 km/h) ηφζν γηα ιφγνπο αζθαιείαο, φζν θαη γηα ιφγνπο πξφιεςεο δεκηνπξγίαο ζθφλεο. ΕΜΘΠΜ 63
74 Οη εθπνκπέο ζσκαηηδίσλ θαηά ηελ εμφξπμε, θφξησζε, κεηαθνξά θαη εθθφξησζε ιηγλίηε αγφλσλ θαη ηέθξαο είλαη πεξηνξηζκέλεο, ιφγσ ηεο θπζηθήο πγξαζίαο ησλ πιηθψλ απηψλ θαη ηεο αδξνκεξνχο θνθθνκεηξίαο ηνπο. Αζθαιηφζηξσζε βαζηθψλ δηαδξνκψλ. Σνπνζέηεζε θαιπκκάησλ ζηα θνξηεγά πνπ κεηαθέξνπλ άιια πιηθά. Κάιπςε ηαηληφδξνκσλ κεηαθνξάο ηέθξαο ζε πεξηνρέο πνπ γεηηληάδνπλ κε νηθηζκνχο. Γηαβξνρή ησλ ηαηληφδξνκσλ κεηαθνξάο ηέθξαο ζηα ζεκεία κεηαθφξησζεο. Σαθηηθνί θαζαξηζκνί θαη απνκάθξπλζε ησλ απνμεζκάησλ πνπ ζπζζσξεχνληαη θάησ απφ ηνπο ηαηληφδξνκνπο. πρλέο δηαζηξψζεηο δξφκσλ κε ακκνράιηθα θαη γεληθά ζπληήξεζε ησλ δξφκσλ, φπνπ θηλνχληαη θνξηεγά. Μεηαθνξά θαη αλάκεημε ηεο ηέθξαο κε άγνλα πιηθά θαη ελαπφζεζε ζε ρψξνπο εζσηεξηθήο θπξίσο απφζεζεο [40]. Απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ νξπρείσλ δεκηνπξγείηαη πιήζνο ζηεξεψλ απνβιήησλ, θπξίσο κεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο πνπ έρεη αρξεζηεπηεί. ηνλ Πίλαθα 4.12 δίλνληαη νη πνζφηεηεο ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ πνπ δηαηέζεθαλ απφ ηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο θαηά ηα έηε [27]. ΕΜΘΠΜ 64
75 Πίλαθαο 4.12: Πνζφηεηεο ζηεξεψλ απνβιήησλ πνπ εθπνηήζεθαλ/δηαηέζεθαλ απφ ηα Οξπρεία Πηνιεκαΐδαο θαηά ηα έηε [27] ΣΤΠΟ Απφβιεηα ιηπαληηθψλ θαη νξπθηειαίσλ Φζαξκέλα ειαζηηθά Ζιεθηξηθέο ηήιεο & πζζσξεπηέο ηδεξνχρα θαη κε πιηθά Ορήκαηα κεηά ην ηέινο ηνπ θχθινπ δσήο Αλαθπθιψζηκα πιηθά Αζηηθά απνξξίκκαηα ΔΗΓΟ Απφβιεηα Ληπαληηθψλ Διαίσλ (ΑΛΔ) ΜΟΝΑΓΑ ΜΔΣΡΖΖ ΠΟΟΣΖΣΑ ΑΝΑ ΔΣΟ kg Βαξέιηα θελά ηεκ Δπίζσηξα <1,40 m ηεκ Δπίζσηξα >1,40 m ηεκ Διαζηηθνί ηκάληεο ηεκ. 196,21 Υξεζ/κέλνη ζπζζσξεπηέο κνιχβδνπ t 62,76 36,36 21,56 Μπαηαξίεο kg ίδεξνο ξεηάιηα kg Αγσγνί δηθηχσλ ACSR Καιψδηα ραιθνχ Υ.Σ. Ρηλίζκαηα θσζθ. Οξείραιθνπ kg kg kg Κπςέιεο ραιθνχ kg Ρεηάιηα αινπκηλίνπ kg Μεηαιιηθνί ππιψλεο ελαέξησλ δηθηχσλ Παξνπιηζκέλα νρήκαηα κεραλήκαηα Ζιεθηξνληθά απφβιεηα (Ζ/Τ, εθηππσηέο, νζφλεο θ.ιπ.) kg kg ηεκ. 509 Μειαλνδνρεία ηεκ Με απνξξηκκαηνθφξν φρεκα ΣΠΠ&ΑΔ Υαξηί Πξνο αλαθχθισζε t 27,37 kg ΕΜΘΠΜ 65
76 ΕΜΘΠΜ 66
77 t/year 5. ΤΝΣΔΛΔΣΔ ΔΚΠΟΜΠΩΝ ΚΑΗ ΑΚΕ 5.1 Δθπνκπέο από θακηλάδεο, κεηαθνξά θαη εμόξπμε Σα δεδνκέλα ησλ Πηλάθσλ 3.5 θαη 3.6 απνηππψλνληαη ζε κνξθή δηαγξακκάησλ ζηηο Δηθφλεο 5.1 θαη 5.2. πγθξίλνληαη νη ηξεηο ξχπνη, σκαηίδηα, SO 2 θαη NO X θαη παξαηεξείηαη φηη απφ απηνχο ηνπο ξχπνπο νη πεξηζζφηεξεο εθπνκπέο εηλαη ηα NO X. Όζνλ αθνξά ζην CO 2 αλαθέξεηαη φηη νη ηέζζεξεηο κνλάδεο εμέπεκςαλ ζην ζχλνιν t/year (έηνο αλαθνξάο, 2009). Ζ δηαθνξά ηεο εθπνκπήο ηνπ CO2 κε ηνπο άιινπο ξχπνπο είλαη ηεξάζηηα θαη γηα απηφ ηνλ ιφγν δελ ζπκπεξηιακβάλεηαη ζηα δηαγξάκκαηα. ηελ Δηθφλα 5.1 θαη 5.2 απνηππψλνληαη νη εθπνκπέο ηεο ΜΟΝΑΓΑ Η θαη ΗΗ, ηεο ΜΟΝΑΓΑ ΗΗΗ θαη ΗV αληίζηνηρα. ηελ Δηθφλα 5.3 παξνπζηάδνληαη αζξνηζηηθά νη εθπνκπέο θαη γηα ηηο ηέζζεξεηο κνλάδεο. Γηαθξίλεηαη φηη νη εθπνκπέο ηεο Μνλάδαο Η είλαη ειαθξψο κεγαιχηεξεο απφ απηέο ηεο Μνλάδαο ΗΗ θαη ζηνπο ηξεηο ξχπνπο, ελψ φζνλ αθνξά ζηηο Μνλάδεο ΗΗΗ θαη IV ππάξρνπλ πεξηζζφηεξεο εθπνκπέο σκαηηδίσλ απφ ηελ Μνλάδα IV ελψ ζηνπο άιινπο δπν ξχπνπο εθπέκπεη ειαθξψο πεξηζζφηεξν ε Μνλάδα ΗΗΗ. ην άζξνηζκα ησλ Μνλάδσλ νη εθπνκπέο ζσκαηηδίσλ μεπεξλνχλ ηνπο t/year, νη εθπνκπέο δηνμεηδίσλ ηνπ ζείνπ αγγίδνπλ ηνπο t/year θαη νη εθπνκπέο νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ μεπεξλνχλ ηνπο t/year ΜΟΝΑΔΑ I ΜΟΝΑΔΑ II ωματίδια SO2 NOx Δηθόλα 5.1: Ρχπνη ζε t/year γηα ηελ ΜΟΝΑΓΑ Η θαη ηελ ΜΟΝΑΓΑ ΗI. ΕΜΘΠΜ 67
78 t/year t/year ΜΟΝΑΔΑ III ΜΟΝΑΔΑ IV ωματίδια SO2 NOx Δηθόλα 5.2: Ρχπνη ζε t/year γηα ηελ ΜΟΝΑΓΑ IIΗ θαη ηελ ΜΟΝΑΓΑ ΗV ωματίδια SO2 NΟx Δηθόλα 5.3: Ρχπνη ζε t/year θαη γηα ηηο ηέζζεξεηο κνλάδεο. Καηά ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ΑΖ Καξδίαο γηα ην έηνο αλαθνξάο, θάεθαλ t ιηγλίηε θαη t ιηζάλζξαθα. Με βάζε ηε βηβιηνγξαθία [41] θαη ζεσξψληαο φηη ε ΚΘΓ ηνπ ιηγλίηε είλαη 5,5 MJ/kg θαη ηνπ ιηζάλζξαθα 32.5 MJ/kg κπνξεί λα βξεζεί ε ζπλνιηθή ελέξγεηα πνπ παξάρζεθε θαηά ηελ θαχζε ησλ δχν θαχζηκσλ πιηθψλ. Με βάζε ηηο εθπνκπέο θαη ηελ ΕΜΘΠΜ 68
79 kg/mwhfuel ελέξγεηα θαπζίκνπ, πξνθχπηνπλ νη εθπνκπέο γηα ηνλ θάζε ξχπν ζε kg/mwhfuel. ηνλ Πίλαθα 5.1 δίλνληαη ηα ζηνηρεία ησλ θαχζηκσλ πιηθψλ, ε πνζφηεηα θαη ε θαηψηεξε ζεξκνγφλνο δχλακε, φπσο επίζεο θαη ε ζπλνιηθή ελέξγεηα θαπζίκνπ ζε ΜWh, ε νπνία αλέξρεηαη ζε ΜWhfuel. ηελ Δηθφλα 5.4 δίλνληαη νη εθπνκπέο ξχπσλ απφ ηελ θαχζε ησλ θαχζηκσλ πιηθψλ. Πίλαθαο 5.1: ηνηρεία θαχζηκσλ πιηθψλ [26] ΚΑΤΗΜΟ ΠΟΟΣΖΣΑ (t) ΚΘΓ (MJ/kg) ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΚΑΤΗΜΟΤ (ΜWhfuel) Ληγλίηεο ,5 Ληζάλζξαθαο ,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 ωματίδια SO2 NOx Δηθόλα 5.4: Δθπνκπέο θαπζίκνπ O ΑΖ Καξδίαο παξήγαγε γηα ην έηνο αλαθνξάο ΜWh ειεθηξηζκνχ [26]. Γλσξίδνληαο ηηο πνζφηεηεο εθπνκπήο ζε kg/year κπνξνχλ λα βξεζνχλ νη ζπληειεζηέο εθπνκπήο ζε kg/mwhel γηα ηελ θάζε κνλάδα. Έηζη πξνθχπηνπλ ηα δηαγξάκκαηα ησλ Δηθφλσλ 5.5 θαη 5.6. ηελ Δηθφλα 5.7 παξνπζηάδνληαη νη εθπνκπέο ζην ζχλνιν ησλ κνλάδσλ. ΕΜΘΠΜ 69
80 kg/mwhel kg/mwhel 0,45 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 ΜΟΝΑΔΑ Ι ΜΟΝΑΔΑ ΙΙ 0,15 0,1 0,05 0 ωματίδια SO2 NOX Δηθόλα 5.5: Δθπνκπέο ξχπσλ ζε kg γηα ηελ παξαγσγή κηαο MWh ειεθηξηζκνχ γηα ηελ ΜΟΝΑΓΑ Η θαη ηελ ΜΟΝΑΓΑ ΗI 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 ΜΟΝΑΔΑ ΙΙΙ ΜΟΝΑΔΑ ΙV 0 ωματίδια SO2 NOX Δηθόλα 5.6: Δθπνκπέο ξχπσλ ζε kg γηα ηελ παξαγσγή κηαο MWh ειεθηξηζκνχ γηα ηελ ΜΟΝΑΓΑ ΗII θαη ηελ ΜΟΝΑΓΑ ΗV ΕΜΘΠΜ 70
81 kg/mwhel 2,5 2 1,5 1 0,5 0 ωματίδια SO2 NOx Δηθόλα 5.7: πληειεζηέο εθπνκπψλ γηα ην ζχλνιν ησλ κνλάδσλ Μπνξνχλ επνκέλσο λα εμαρζνχλ ηα απνηειέζκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνπο ζπληειεζηέο εθπνκπψλ γηα ηνλ ΑΖ Καξδίαο. Ο ζπληειεζηήο εθπνκπήο γηα ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ (NO X ) αγγίδεη ην 2,25, απηφο ησλ ζσκαηηδίσλ ην 0,60 θαη ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ (SO 2 ) μεπεξλά ην 1,19. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ν ζπληειεζηήο εθπνκπήο ηνπ CO2 αγγίδεη ηα kg/mwhel. Όπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζηα νξπρεία Πηνιεκαΐδαο, ην ζχλνιν ηνπ εγθαηεζηεκέλνπ πάγηνπ εμνπιηζκνχ (εθζθαθείο, απνζέηεο, ηαηληφδξνκνη κεηαθνξάο αγφλσλ θαη ιηγλίηε) ιεηηνπξγεί κε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζιεθηξηθή ελέξγεηα θαηαλαιψλεηαη, επίζεο, γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ αληιηνζηαζίσλ, ησλ βνεζεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ (θσηηζκφο), θαζψο θαη γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ηαηληφδξνκσλ κεηαθνξάο ηέθξαο απφ ηνπο ΑΖ κέρξη ηα ζεκεία αλάκημήο ηεο κε ηα άγνλα πξνο δηαρείξηζε πιηθά. Ο πάγηνο εμνπιηζκφο ησλ εμεηαδφκελσλ νξπρείσλ ηξνθνδνηείηαη απφ ηνλ ΑΖ Λ.Κ.Γ.Μ. (ΛΗΠΣΟΛ). Δθηφο απφ ηνλ πάγην εμνπιηζκφ, ζηα Οξπρεία Πηνιεκαΐδαο ρξεζηκνπνηείηαη θαη ληηδεινθίλεηνο ηδηφθηεηνο εμνπιηζκφο (πξνσζεηέο, θνξησηέο, εθζθαπηηθά, ρσκαηνπξγηθά, ηζνπεδσηέο, γεξαλνί, θνξηεγά, νρήκαηα κεηαθνξάο πξνζσπηθνχ θ.ιπ.). Γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ελ ιφγσ εμνπιηζκνχ ρξεζηκνπνηνχληαη πεηξέιαην θίλεζεο θαη βελδίλε. Ζ πνζφηεηα θαη νη εθπνκπέο ηνπ ΑΖ ΛΗΠΣΟΛ απφ ηε ρξήζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηα νξπρεία θαη νη εθπνκπέο απφ ηνλ εξγνηαμηαθφ εμνπιηζκφ δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 5.2. Σα δεδνκέλα απεηθνλίδνληαη ζε κνξθή δηαγξάκκαηνο ζηελ Δηθφλα 5.8 [27] [38] [39]. ΕΜΘΠΜ 71
82 kg/mwhel Πίλαθαο 5.2: Πνζφηεηα θαη εθπνκπέο ξχπσλ απφ κεηαθνξά θαη εμφξπμε ΡΤΠΟΗ ΠΟΟΣΖΣΑ ΡΤΠΩΝ (t/year) ΔΚΠΟΜΠΔ (kg/mwhel) CO ,0598 σκαηίδηα 6,1 0,0008 ΝΟx 915 0,1190 SO2 381,6 0,0496 H/C 28 0,0036 CO 65 0,0084 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 CO2 σκαηίδηα NOx SO2 H/C CO Δηθόλα 5.8: Δθπνκπέο ξχπσλ θαηά ην ζηάδην ηεο κεηαθνξάο θαη εμφξπμεο Μεηά ηελ παξνπζίαζε ησλ ζπληειεζηψλ εθπνκπήο γηα ηα ηξία ζηάδηα, εμφξπμε, κεηαθνξά θαη θαχζε, κπνξνχλ λα εμαρζνχλ ζπγθεληξσηηθά ηα ζηνηρεία ησλ εθπνκπψλ γηα ην ζχλνιν ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ζηνλ Πίλαθα 5.3 θαη ζηελ Δηθφλα 5.9. ΕΜΘΠΜ 72
83 kg/mwhel Πίλαθαο 5.3: Πνζφηεηεο ξχπσλ θαη ζπληειεζηέο εθπνκπψλ γηα ην ζχλνιν ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΚΑΗ ΔΞΟΡΤΞΖ ΚΑΜΗΝΑΓΔ ΤΝΟΛΟ ΡΤΠΟΗ t/year Kg/MWhel t/year Kg/MWhel t/year Kg/MWhel σκαηίδηα 6,1 0, , ,1 0,591 SO2 381,6 0, , ,25 NOx 915 0, , ,369 CO 65 0, ,008 H/C 28 0, ,0036 CO , ,9 2,5 2 1,5 1 0,5 0 ωματίδια NOx SO2 H/C CO Δηθόλα 5.9: πληειεζηέο εθπνκπήο γηα ην ζχλνιν ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο πγθξίλνληαο ηα απνηειέζκαηα κε δεκνζίεπζε ηεο ΓΔΖ [10], παξαηεξείηαη φηη νη εθπνκπέο ηαηξηάδνπλ γηα ηελ πθηζηάκελεο ηερλνινγίαο ιηγληηηθή κνλάδα, θαη κάιηζηα νη εθπνκπέο ησλ ζσκαηηδίσλ θαη ησλ νμεηδίσλ ηνπ ζείνπ είλαη κηθξφηεξεο. ΕΜΘΠΜ 73
84 1 ΩΜΑΣΗΓΗΑ (kg/mwh) 0,4 0,1 0,04 0,03 πθηζηάκελε ιηγληηηθή πθηζηάκελε πεηξειαηθή λέα ιηγληηηθή ππεξζχγρξνλεο ηερλνινγηαο λέα αλζξαθηθή ππεξζχγρξνλεο ηερλνινγίαο λέα θπζηθνχ αεξίνπ ππεξζχγρξνλεο ηερλνινγίαο Δηθόλα 5.10: Δθπνκπέο ζσκαηηδίσλ ζε kg/mwhel γηα κνλάδεο δηαθφξσλ ηερλνινγηψλ 10,2 SO2 (kg/mwh) 2,8 0,5 0,4 0,02 πθηζηάκελε ιηγληηηθή πθηζηάκελε πεηξειαηθή λέα ιηγληηηθή ππεξζπγρξνλεο ηερλνινγηαο λέα αλζξαθηθή ππεξζχγρξνλεο ηερλνινγίαο λέα θπζηθνχ αεξίνπ ππεξζχγρξνλεο ηερλνινγίαο Δηθόλα 5.11: Δθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ ζε kg/μwhel ηερλνινγηψλ γηα κνλάδεο δηάθνξσλ 2,3 ΝΟx (kg/mwh) 1,3 0,7 0,4 0,3 πθηζηάκελε ιηγληηηθή πθηζηάκελε πεηξειαηθή λέα ιηγληηηθή ππεξζπγρξνλεο ηερλνινγηαο λέα αλζξαθηθή ππεξζχγρξνλεο ηερλνινγίαο λέα θπζηθνχ αεξίνπ ππεξζχγρξνλεο ηερλνινγίαο Δηθόλα 5.12: Δθπνκπέο νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ ζε kg/mwhel ηερλνινγηψλ γηα κνλάδεο δηάθνξσλ ΕΜΘΠΜ 74
85 5.2 Ζ κέζνδνο ηεο αλάιπζεο θύθινπ δσήο Ζ αλάιπζε ηνπ θχθινπ δσήο (ΑΚΕ) είλαη κηα ηερληθή εθηίκεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ πνπ ζπλδένληαη κε θάπνην πξντφλ, δηεξγαζία ή δξαζηεξηφηεηα, πξνζδηνξίδνληαο θαη πνζνηηθνπνψληαο ηελ ελέξγεηα θαη ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, θαζψο θαη ηα απφβιεηα πνπ απειεπζεξψλνληαη ζην πεξηβάιινλ, εθηηκψληαο ηηο επηπηψζεηο απφ ηε ρξήζε ηνπο θαη αλαγλσξίδνληαο θαη εθηηκψληαο ηηο δπλαηφηεηεο πεξηβαιινληηθψλ βειηηψζεσλ [42]. Ζ Αλάιπζε Κχθινπ Εσήο απνηειεί έλα εξγαιείν πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη ιήςεο απνθάζεσλ πνπ ζθνπφ έρεη λα απνηηκήζεη ηηο επηδξάζεηο απφ ηε ρξήζε ελέξγεηαο θαη ηελ επεμεξγαζία πιηθψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο απφξξηςεο απνβιήησλ ζην πεξηβάιινλ, θαη λα εθηηκήζεη ηηο δπλαηφηεηεο επίηεπμεο πεξηβαιινληηθψλ βειηηψζεσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ νξζνινγηθή ρξήζε πξψησλ πιψλ θαη ελέξγεηαο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ θχθινπ δσήο ελφο πξντφληνο ή κηαο δηεξγαζίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ελφο πξντφληνο φιεο νη δηαδηθαζίεο θαη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα έρνπλ επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ ιφγσ ηεο θαηαλάισζεο πφξσλ, ησλ εθπνκπψλ απφ ηα ζπζηαηηθά ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη άιισλ πεξηβαιινληηθψλ αιιειεπηδξάζεσλ. Οη ζεκαληηθφηεξεο απφ απηέο ηηο επηπηψζεηο είλαη: Δπηδξάζεηο ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή, θαηαζηξνθή ηεο ζηηβάδαο ηνπ ζηξαηνζθαηξηθνχ φδνληνο, δεκηνπξγία θσηνρεκηθνχ λέθνπο, αλάπηπμε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ επηξνθηζκνχ, ηνμηθνινγηθέο επηπηψζεηο ζηνλ άλζξσπν θαη ηα νηθνζπζηήκαηα, κείσζε ησλ κε αλαλεψζηκσλ νξπθηψλ πφξσλ, ρξήζε λεξνχ θαη εδάθνπο θαη δεκηνπξγία ζνξχβνπ. Ο Γηεζλήο Οξγαληζκφο Σππνπνίεζεο έρεη ζπκπεξηιάβεη ηηο βαζηθέο αξρέο κεζνδνινγίαο ΑΚΕ ζηε ζεηξά πεξηβαιινληηθψλ πξνηχπσλ ISO πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηε ζεηξά πξνηχπσλ ISO , ηα βαζηθά ζηάδηα κηαο ΑΚΕ είλαη ηα εμήο [43]: Αλάιπζε Κχθινπ Εσήο: Αξρέο θαη πιαίζην κεζνδνινγίαο (ISO 14040). Αλάιπζε Κχθινπ Εσήο: Αλαιπηηθή απνγξαθή (ISO 14041) Δθηίκεζε επηπηψζεσλ θχθινπ δσήο (ISO 14042) Αλάιπζε Κχθινπ δσήο: Δξκελεία θαη εθηίκεζε βειηηψζεσλ (ISO 14043) Βαζηθά ζηάδηα κηαο ΑΚΕ Πξνζδηνξηζκφο ζηφρνπ θαη έθηαζεο ηεο κειέηεο Ζ κεζνδνινγία ηεο ΑΚΕ μεθηλάεη κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ζθνπνχ θαη ηεο έθηαζεο ηεο κειέηεο θαη απνηειεί ίζσο ην ζεκαληηθφηεξν ζηάδην ηεο. Δπεξεάδεη ην κέγεζνο ηεο κειέηεο πνπ ζα πξαγκαηνπνηεζεί, ηνλ ηχπν ησλ δεδνκέλσλ πνπ πξέπεη λα ζπγθεληξσζνχλ θαη ηνλ ηχπν ησλ απνηειεζκάησλ πνπ πξέπεη λα αληιεζνχλ. ε απηφ ην ζηάδην αλαπηχζζεηαη ην ΕΜΘΠΜ 75
86 ζρέδην δξάζεο γηα ηελ απφθηεζε δεδνκέλσλ, επηιέγεηαη ην απαξαίηεην πξφγξακκα πνπ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη νξίδεηαη ε ιεηηνπξγηθή κνλάδα. Ζ ιεηηνπξγηθή κνλάδα είλαη έλα κέηξν ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο ππφ κειέηε θαη παξέρεη κηα αλαθνξά ηφζν γηα ηα εηζαγφκελα ζηνηρεία φζν θαη γηα ηα απνηειέζκαηα, επηηξέπνληαο ηε ζχγθξηζε δχν δηαθνξεηηθψλ ζπζηεκάησλ. Ζ επηινγή ηεο ιεηηνπξγηθήο κνλάδαο κπνξεί λα απνδεηρζεί δχζθνιε θαζψο ε κνλάδα πξέπεη λα αθξηβήο θαη ζπγθξίζηκε έηζη ψζηε λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε νιφθιεξε ηε κειέηε. Σν επφκελν βήκα είλαη ν θαζνξηζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ησλ νξίσλ ηνπ. Ζ δηεξγαζία πνπ είλαη πξνο κειέηε πξέπεη λα παξνπζηαζηεί ζαλ έλα ζχζηεκα ην νπνίν νξίδεηαη σο έλα ζχλνιν δηεξγαζηψλ πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ κε ξνή κάδαο ή ελέξγεηαο. Γηα επθνιία θάζε ζχζηεκα κπνξεί λα δηαρσξηζηεί ζε κηθξφηεξα ππνζπζηήκαηα έηζη ψζηε ην θάζε ππνζχζηεκα λα πεξηγξάθεη κία θαη κφλν δηεξγαζία. Σα φξηα ηνπ ζπζηήκαηνο θαζνξίδνπλ πνηεο δηεξγαζίεο πξέπεη λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζηελ ΑΚΕ θαη ζπλεπψο λα δηαρσξίζνπλ ην ζχζηεκα απφ ηνλ πεξηβάιινληα ρψξν. Σα φξηα κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε φξηα κεηαμχ ηνπ ηερλνινγηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο, γεσγξαθηθά φξηα, ρξνληθά φξηα θαη φξηα κεηαμχ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θχθινπ δσήο θαη ζρεηηθψλ θχθισλ δσήο άιισλ ηερληθψλ ζπζηεκάησλ. ηελ πεξίπησζε πνπ θάπνηα ζηάδηα ηνπ θχθινπ δσήο είλαη επνπζηψδε, ακειεηέα ή παξακέλνπλ ακεηάβιεηα, ηφηε ηα φξηα ηνπ ζπζηήκαηνο κπνξνχλ λα αιιάμνπλ θαη απηά ηα ζηάδηα λα ηεζνχλ εθηφο κειέηεο Αλαιπηηθή απνγξαθή Σν δεχηεξν ζηάδην ηεο κεζνδνινγίαο ηεο ΑΚΕ είλαη ε απνγξαθή δεδνκέλσλ πνπ απνηειεί ηελ πνζνηηθή πεξηγξαθή φισλ ησλ ξνψλ κάδαο θαη ελέξγεηαο, απφ θαη πξνο ην ζχζηεκα. Καηά ηελ απνγξαθή δεδνκέλσλ πξνζδηνξίδνληαη φιεο νη εηζξνέο θαη εθξνέο ηνπ ζπζηήκαηνο, κε ηηο εηζφδνπο λα μεθηλάλε απφ ηελ εμφξπμε ησλ πξψησλ πιψλ θαη ηηο εμφδνπο λα θαηαιήγνπλ ζε εθπνκπέο πξνο ηελ αηκφζθαηξα ή ζηελ ηειηθή απφζεζε ησλ πξντφλησλ ηνπ. Ο θαιχηεξνο ηξφπνο παξνπζίαζεο ησλ ζηνηρείσλ πνπ απαξηίδνπλ έλα ζχζηεκα είλαη ε αλάπηπμε ελφο δηαγξάκκαηνο ξνήο, απεηθνλίδνληαο ηνλ ηξφπν δηαζχλδεζεο ησλ ππνζπζηεκάησλ. Ζ ιίζηα ή θαηάινγνο απνγξαθήο είλαη έλα εξγαιείν ην νπνίν θαιχπηεη ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο ιήςεο απνθάζεσλ θαηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε κηαο αλαιπηηθήο απνγξαθήο. Αθνχ ν ζθνπφο θαη ηα φξηα ηεο αλαιπηηθήο απνγξαθήο έρνπλ θαζνξηζηεί, κπνξεί λα ζπληαρζεί κηα ιίζηα γηα λα θαζνδεγήζεη ηε ζπιινγή θαη ηελ επηβεβαίσζε ησλ δεδνκέλσλ θαη λα θαηαζηήζεη δπλαηή ηελ θαηαζθεπή ελφο ππνινγηζηηθνχ κνληέινπ. ηνλ θαηάινγν απνγξαθήο αλαγξάθνληαη αλαιπηηθά νη απαηηήζεηο ζε ελέξγεηα θαη πξψηεο χιεο, νη αέξηεο εθπνκπέο, ηα πγξά θαη ζηεξεά απφβιεηα θαη ε παξαγφκελε πνζφηεηα ηνπ πξντφληνο. ΕΜΘΠΜ 76
87 Δθηίκεζε επηπηψζεσλ Σν ηξίην ζηάδην ηεο κεζνδνινγίαο είλαη ε εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ, ε ρξεζηκφηεηα ηεο νπνίαο έγθεηηαη ζηελ εθηίκεζε ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ πνπ πξνζδηνξίζηεθαλ ζην ζηάδην ηεο απνγξαθήο δεδνκέλσλ ζηε βάζε πηζαλψλ επηπηψζεσλ ζηελ αλζξψπηλε πγεία ή ζην πεξηβάιινλ. Ζ πεξηβαιινληηθή επίπησζε ελφο πξντφληνο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηνλ ππνινγηζκφ ζηηο εμφδνπο, ησλ επηπηψζεσλ ή θαηαζηξνθψλ πνπ πξνθαινχληαη ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο θάζεηο ηνπ θχθινπ δσήο. Ζ εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ γίλεηαη ζπλήζσο κε ηε ρξήζε πεξηβαιινληηθψλ δεηθηψλ θαη απνηειείηαη απφ ηα αθφινπζα βήκαηα: επηινγή θαη θαζνξηζκφο ησλ θαηεγνξηψλ επηπηψζεσλ, ηαμηλφκεζε, ραξαθηεξηζκφο, θαλνληθνπνίεζε, νκαδνπνίεζε, αμηνιφγεζε, παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε απνηειεζκάησλ. Σα πξψηα ηξία ζεσξνχληαη ππνρξεσηηθά βήκαηα θαη ηα επφκελα ηέζζεξα πξναηξεηηθά αιιά γηα λα ππάξμνπλ αθξηβή απνηειέζκαηα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ φια Σαμηλφκεζε (Classification) Ζ ηαμηλφκεζε εθρσξεί δεδνκέλα πνπ έρνπλ αλαγλσξηζηεί ζην ζηάδην ηνπ θαηαιφγνπ απνγξαθήο ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο επηπηψζεσλ φπσο: Παγθφζκηα αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο (θαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ) Όμηλε βξνρή Δπηξνθηζκφο Καηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο ρεκαηηζκφο θσηνρεκηθψλ νμεηδσηηθψλ κέζσλ Οηθνινγηθή ηνμηθφηεηα Αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα Υαξαθηεξηζκφο (Characterisation) Σν βήκα ηνπ ραξαθηεξηζκνχ ζηνρεχεη ζηελ πνζνηηθνπνίεζε θαη ζπλάζξνηζε ησλ ελδερφκελσλ επηπηψζεσλ, πνπ θαλνληθνπνηνχληαη ζηελ ιεηηνπξγηθή κνλάδα ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ πξντφληνο πνπ εμεηάδεηαη. Υξεζηκνπνηνχληαη ηζνδχλακνη παξάγνληεο (ζπληειεζηέο) γηα ηηο δηάθνξεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Γηα παξάδεηγκα, κειεηψληαο ηελ παγθφζκηα αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ή θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ (Global Warming Potential, GWP), νη μερσξηζηέο εθπνκπέο ησλ γλσζηψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κεηαθέξνληαη (αλάγνληαη) ζηελ ηζνδχλακε πνζφηεηα gr ή kg CO 2. ΕΜΘΠΜ 77
88 Πνιιαπιαζηάδνληαο θάζε εθπνκπή θάπνηνπ ελδερφκελνπ αεξίνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ κε ηνλ παξάγνληα GWP ηνπ (ζπληειεζηέο γηα ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ) κπνξνχλ εχθνια λα αζξνηζηνχλ νη ηηκέο πνπ ιήθζεθαλ. Σν απνηειέζκαηα απφ θάζε πνιιαπιαζηαζκφ κπνξνχλ επνκέλσο λα εθθξαζηνχλ ζηελ ηζνδχλακε κάδα ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη ζπλεπψο λα πξνζηεζνχλ, θάηη ην νπνίν θαηαιήγεη ζε κηα ζπλνιηθή ηηκή γηα ην θαηλφκελν απηφ Καλνληθνπνίεζε (Normalization) θαη Αμηνιφγεζε (Valuation) Ζ θαλνληθνπνίεζε (normalization) είλαη έλα πξναηξεηηθφ ζηνηρείν, ην νπνίν ζπζρεηίδεη φιεο ηηο ηηκέο ησλ επηπηψζεσλ κηαο ιεηηνπξγηθήο κνλάδαο κε κηα θαηάζηαζε αλαθνξάο. Ζ θαηάζηαζε αλαθνξάο κπνξεί λα δηαθέξεη αλά θαηεγνξία επηπηψζεσλ θαη είλαη ε ζπκβνιή θάπνηαο πεξηνρήο ζε θάπνηα ρξνληθή πεξίνδν ζην ηχπν ηνπ πξνβιήκαηνο. Σα απνηειέζκαηα ηεο θαλνληθνπνίεζεο δελ δειψλνπλ πνηα πξνβιήκαηα είλαη ηα πην ζεκαληηθά γηα ην πξντφλ, αλ θαη κεξηθά ζηνηρεία κπνξνχλ λα ιεθζνχλ φηαλ ηα απνηειέζκαηα απηά κεγεζχλνπλ ηε δηαθνξά αλάκεζα ζηηο δηάθνξεο ηηκέο ησλ επηπηψζεσλ. Απηφ ζπκβαίλεη επεηδή ε αμηνιφγεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ δελ έρεη γίλεη αθφκε. Έλα δηάγξακκα θαλνληθνπνηεκέλσλ ηηκψλ ζα δείμεη κφλν ζε πνηα πξνβιήκαηα ην ζχζηεκα ηνπ πξντφληνο ζπκβάιεη ην κέγηζην. Ζ αμηνιφγεζε ζα δείμεη ηε ζρεηηθή ζεκαζία θαη ζπνπδαηφηεηα ησλ επηπηψζεσλ απηψλ. Ζ ζνβαξφηεηα ησλ επηπηψζεσλ ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηδξάζεσλ κεηξηέηαη ζε βαζκνχο δείθηε. Οη ηηκέο ηεο απνηίκεζεο αζξνίδνληαη γηα λα δψζνπλ κηα ζπλνιηθή ηηκή επίπησζεο γηα θάζε πιηθφ θαη δηεξγαζία Δθηίκεζε βειηηψζεσλ Σν ηέηαξην θαη ηειεπηαίν ζηάδην ηεο ΑΚΕ είλαη ε εθηίκεζε βειηηψζεσλ. ε απηφ ην ζηάδην γίλεηαη κηα αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ απφ ηα πξνεγνχκελα ζηάδηα, έηζη ψζηε λα βξεζνχλ ζεκεία πνπ επηδέρνληαη βειηίσζεο φζνλ αθνξά ηελ πεξηβαιινληηθή επηβάξπλζε απφ ηελ ρξήζε ελέξγεηαο θαη πξψησλ πιψλ, θαη ηηο εθπνκπέο ξχπσλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ θχθινπ δσήο. ΕΜΘΠΜ 78
89 Δηθόλα 5.13: Δηζξνέο θαη εθξνέο ζπζηήκαηνο ειεθηξνπαξαγσγήο θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη λα εμεηαζηεί ν θχθινο δσήο ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη λα πξνζδηνξηζηνχλ νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ ζηηο θάζεηο ηνπ θχθινπ δσήο. Γηα λα εμαθξηβσζνχλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ ιηγλίηε γηα ηνλ ΑΖ Καξδίαο ζπγθεληξψζεθαλ αθξηβή ζηνηρεία. Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε ρξεζηκνπνηψληαο ηε δηαζέζηκε βηβιηνγξαθία αιιά θαη κεηά απφ πξνζσπηθή επηθνηλσλία κε ην πεξηβαιινληηθφ ηκήκα ηνπ εξγνζηαζίνπ. Ζ ιεηηνπξγηθή κνλάδα πνπ επηιέρηεθε είλαη ε 1 MWhel. Σν ζχζηεκα πνπ εξεπλήζεθε θαη αθνξά ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ πεξηιακβάλεη ηξία βαζηθά ππνζπζηήκαηα πνπ είλαη: Δμφξπμε ιηγλίηε Μεηαθνξά ιηγλίηε Καχζε ιηγλίηε Ζ κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε είλαη ε Eco-Indicator 95 ε νπνία θάλεη ρξήζε ησλ απνηειεζκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλαιπηηθή απνγξαθή ζρεηηθά κε ηηο εηζξνέο, ΕΜΘΠΜ 79
90 εθξνέο, αέξηεο εθπνκπέο, ζηεξεά θαη πγξά απφβιεηα. Με ηε βνήζεηα θαηάιιεισλ ζπληειεζηψλ ηα απνηειέζκαηα απηά κεηαηξέπνληαη ζε αδηάζηαηνπο αξηζκνχο πνπ εθθξάδνπλ ηνλ αληίθηππν ηεο θάζε δηεξγαζίαο ζηα νηθνζπζηήκαηα θαη ζηελ αλζξψπηλε δσή. Σν ζηάδην ηεο αλαιπηηθήο απνγξαθήο είλαη νπζηαζηηθά ην Κεθάιαην 3 φπνπ παξνπζηάδνληαη ιεπηνκεξψο ζε θάζε βήκα ηεο παξαγσγηθήο δηεξγαζίαο νη δηάθνξεο εθπνκπέο. Οη δπν θχξηνη πίλαθεο αλαιπηηθήο απνγξαθήο είλαη νη πίλαθεο Π.1 θαη Π.2. ηνπ παξαξηήκαηνο φπνπ θαηαγξάθνληαη νη ξχπνη ζην λεξφ θαη ζηνλ αέξα. ην ζηάδην ηεο ηαμηλφκεζεο ηα δεδνκέλα πνπ έρνπλ αλαγλσξηζηεί ζηελ αλαιπηηθή απνγξαθή ηαμηλνκνχληαη ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο επηπηψζεσλ φπσο ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ε θαηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο, ε φμηλε βξνρή, ν επηξνθηζκφο, ηα βαξέα κέηαιια, νη θαξθηλνγελέζεηο, ην ρεηκεξηλφ λέθνο θαη ην ζεξηλφ λέθνο. Αθνχ εληνπηζηνχλ γηα θάζε θαηεγνξία επίπησζεο νη εθπνκπέο πνπ ηελ επεξεάδνπλ, ρξεζηκνπνηνχληαη ηζνδχλακνη ζπληειεζηέο γηα λα πξνθχςνπλ νη ηζνδχλακεο κνλάδεο γηα θάζε ξχπν. Απηφ είλαη ην ζηάδην ηνπ ραξαθηεξηζκνχ ζην ηέινο ηνπ νπνίνπ ζα έρνπλ πξνθχςεη γηα φιεο ηηο θαηεγνξίεο επίδξαζεο νη αληίζηνηρεο ηζνδχλακεο κνλάδεο. Σν ηξίην ζηάδην είλαη ε θαλνληθνπνίεζε φπνπ νη ηζνδχλακεο κνλάδεο θάζε θαηεγνξίαο επίδξαζεο πνιιαπιαζηάδνληαη κε έλαλ ζπληειεζηή θαλνληθνπνίεζεο ραξαθηεξηζηηθφ γηα θάζε θαηεγνξία. Πξνθχπηνπλ αδηάζηαηεο κνλάδεο θαλνληθνπνίεζεο γηα φιεο ηηο εθπνκπέο, ην άζξνηζκα ησλ νπνίσλ δίλεη ηηο ζπλνιηθέο κνλάδεο θαλνληθνπνίεζεο γηα θάζε θαηεγνξία επίδξαζεο. ην ηειεπηαίν ζηάδην, απηφ ηεο αμηνιφγεζεο, νη κνλάδεο θαλνληθνπνίεζεο πνιιαπιαζηάδνληαη κε έλα ζπληειεζηή βαξχηεηαο ραξαθηεξηζηηθφ γηα θάζε θαηεγνξία. Έηζη πξνθχπηνπλ νη αδηάζηαηνη βαζκνί δείθηε (eco-indicator points) θαη ην άζξνηζκα ηνπο δίλεη κηα ζπλνιηθή ηηκή γηα θάζε θαηεγνξία επίπησζεο [44] Πεξηβαιινληηθέο επηπηώζεηο Οη επηπηψζεηο πνπ κειεηνχληαη ζηελ παξνχζα εξγαζία είλαη: θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θζνξά ζην ζηξψκα ηνπ φδνληνο φμηλε βξνρή επηξνθηζκφο θαξθηλνγέλεζε θαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο βαξέα κέηαιια ΕΜΘΠΜ 80
91 ε απηφ ην ζεκείν πξέπεη λα γίλεη ηδηαίηεξε αλαθνξά ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ γηα ην νπνίν ηφζνο ιφγνο γίλεηαη παγθνζκίσο. Έρεη πεξάζεη ε άπνςε φηη ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ δελ ππήξρε παιηά θαη παξνπζηάζηεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα. Σν θαηλφκελν είλαη θπζηθφ θαη είλαη ηφζν παιηφ φζν θαη ν πιαλήηεο. Καη επηπρψο πνπ ππάξρεη. Ζ δσή ζα είρε εθιείςεη ρσξίο ηελ χπαξμε απηνχ, αθνχ νη ζεξκνθξαζίεο ζα ήηαλ εμαηξεηηθά ρακειέο ζε παγθφζκηα θαη εηήζηα βάζε (-18 βαζκνί Κειζίνπ, αληί ησλ +15 πνχ είλαη ζήκεξα) θαη επνκέλσο απαγνξεπηηθέο γηα ηελ αλάπηπμε δσήο, ηνπιάρηζηνλ φπσο είλαη ζήκεξα. Ζ Γε πεξηβάιιεηαη απφ ηελ αηκφζθαηξά ηεο, εμαζθαιίδεη δε ηηο ελεξγεηαθέο ηεο αλάγθεο απφ ηνλ Ήιην, ν νπνίνο θαη ηελ αθηηλνβνιεί ζπλερψο. Μέξνο απηήο ηεο αθηηλνβνιίαο θαηαθξαηείηαη απφ ηε Γή ελψ ην ππφινηπν επηζηξέθεη ζην δηάζηεκα. Σν 51% ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο απνξξνθάηαη απφ ηελ επηθάλεηα ηεο Γεο θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ζέξκαλζε ηεο επηθάλεηαο θαη ηεο ρακειφηεξεο αηκφζθαηξαο, γηα ηελ ηήμε ησλ πάγσλ ή ηνπ ρηνληνχ, ηελ εμάηκηζε ησλ πδάησλ θαη ηελ πξφθιεζε ηεο θσηνζχλζεζεο ζηα θπηά. Απφ ην ππφινηπν 49%, ην 4% αλαθιάηαη απφ ηελ επηθάλεηα θαη επηζηξέθεη πξνο ην δηάζηεκα, ην 26% αλαθιάηαη πίζσ απφ ηα λέθε θαη ηα ζσκαηίδηα ηεο αηκφζθαηξαο θαη ην 19% απνξξνθάηαη απφ ηα αηκνζθαηξηθά αέξηα, ζσκαηίδηα θαη λέθε. Σν φλνκά ηνπ ην θαηλφκελν ην πήξε απφ ηα ζεξκνθήπηα ησλ θπηψλ φπνπ πάιη νη θαιιηέξγεηεο θαιχπηνληαη κε πιηθφ πνχ επηηξέπεη κελ ηελ είζνδν ηεο κηθξνχ κήθνπο θχκαηνο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, απνηξέπεη φκσο ηε δηαθπγή ηεο κεγάινπ κήθνπο θχκαηνο γήηλεο αθηηλνβνιίαο. Ζ ελέξγεηα ησλ αθηηλνβνιηψλ απηψλ εγθισβίδεηαη ζην ρψξν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κε απνηέιεζκα ηε ζέξκαλζε ηνπ αέξα θαη ηελ επίηεπμε ζπλζεθψλ ηαρείαο θαη πξφσξεο αλαπηχμεσο ησλ θπηψλ. ηελ Δηθφλα 5.14 θαίλνληαη παξαζηαηηθά ε επηπίπηνπζα ειηαθή αθηηλνβνιία θαη ε ηχρε ηεο ζε ζρέζε κε ην ζηξψκα ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθνο, ην νπνίν απνηειεί ζεκαληηθφ αέξην αλζξσπνγελνχο πξνέιεπζεο, πξντφλ θαχζεσο ζε απηνθίλεηα θαη βηνκεραλίεο. Ζ ελίζρπζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζε ζπλδπαζκφ κε άιιεο θαηαζηξεπηηθέο παξεκβάζεηο ηνπ αλζξψπνπ ζηνλ πιαλήηε πνπ ηνλ θηινμελεί, ζπληζηά θίλδπλν αλαηξνπήο ηεο θπζηθήο νηθνινγηθήο ηζνξξνπίαο κε ζπλέπεηεο, πνχ ήδε είλαη νξαηέο γηα πνιινχο επηζηήκνλεο. Οη παξάγνληεο πνχ εληζρχνπλ ην θαηλφκελν είλαη νη ππξθαγηέο ησλ δαζψλ, ηα θαπζαέξηα ησλ νρεκάησλ θαη ησλ βηνκεραληψλ θαη ε αιφγηζηε θαχζε πεηξειαίνπ θαη άλζξαθα ζηηο βηνκεραληθέο ρψξεο πνχ ζπζζσξεχνπλ θπξίσο δηνμείδην ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα. Όια απηά ζπκβάιινπλ ζηελ εθδήισζε ηνπ γλσζηνχ σο «πξφβιεκα Παγθφζκηαο Θέξκαλζεο» [45]. ΕΜΘΠΜ 81
92 Δηθόλα 5.14: Γξαθηθή απεηθφληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ Ο ΑΖ Καξδίαο κφλν ακέηνρνο δελ είλαη ζε απηφ ην πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα. Οη ηφλνη CO2 πνπ εθπέκπνληαη παίδνπλ ζεκαληηθφηαην ξφιν ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Γελ είλαη ηπραίν άιισζηε φηη ν ΑΖ Καξδίαο είλαη ε δεχηεξε πην ξππνγφλνο επηρείξεζε ζηελ Διιάδα κεηά ηνλ ΑΖ Αγίνπ Γεκεηξίνπ θαη κέζα ζηελ πξψηε πεληάδα ζηελ Δπξψπε [46]. Πίλαθαο 5.4: Οη δέθα πην ξππνγφλεο εγθαηαζηάζεηο ζηελ Διιάδα ην 2008 [46] α/α Δγθαηάζηαζε Δθπνκπέο CO (t) Δθπνκπέο CO (t) 1 ΓΔΖ Αγίνπ Γεκεηξίνπ ΓΔΖ Καξδίαο ΓΔΖ Μεγαιφπνιεο (Η ΗΗΗ) ΓΔΖ Ακπληαίνπ ΓΔΖ Πηνιεκαΐδαο ΓΔΖ Λαπξίνπ ΑΓΔΣ Ζξαθιήο (Βφινο) ΓΔΖ Μεγαιφπνιεο (IV) ΣΗΣΑΝ (Βνησηία) ΜΟΣΟΡ ΟΗΛ (Κφξηλζνο) ΕΜΘΠΜ 82
93 5.3 Τπνινγηζκόο ησλ Σηκώλ Καλνληθνπνίεζεο θαη Αμηνιόγεζεο ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο Κχθινπ Εσήο (Πίλαθαο Π.1 θαη Π.2 ηνπ παξαξηήκαηνο) έρνπλ θαηαγξαθεί νη εθπνκπέο (εθξνέο) απφ ην ζχζηεκα πνπ εμεηάδεηαη. Δμεηάδνληαο ηηο εθπνκπέο απηέο δηαπηζηψλεηαη ζε πνηα πεξηβαιινληηθά θαηλφκελα ζπλεηζθέξνπλ θαη κε βάζε ηνπο Πίλαθεο Π.3 έσο Π.10 (ζπληειεζηέο κεζφδνπ Eco-indicator 95) πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ην ζηάδην ηνπ ραξαθηεξηζκνχ αλάγνληαη νη εθπνκπέο απηέο ζε κηα ηζνδχλακε βάζε αλαθνξάο. Γηα ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, απφ ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο δηαθξίλεηαη φηη νη εθπνκπέο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζε απηφ ην θαηλφκελν είλαη ην CO 2, CH4, Halon H1301 θαη ην Ν2Ο. ηνλ Πίλαθα Π.3. θαηαγξάθνληαη νη ζπληειεζηέο γηα απηνχο ηνπο ηχπνπο εθπνκπψλ. Με ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ πνζνηήησλ θαη ζπληειεζηψλ αλάγνληαη νη πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ (πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο) ζε ηζνδχλακεο πνζφηεηεο έηζη ψζηε λα αζξνίδνληαη (Πίλαθαο 5.5). Πίλαθαο 5.5: Δμαγσγή ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ kg CO 2 γηα ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ Δθπνκπέο Πνζόηεηα (kg/mwhel) πληειεζηέο Υαξαθηεξηζκνύ (αδηάζηαηνη) Ηζνδύλακε Πνζόηεηα kg / kg CO 2 eq. CO CH4 0, ,882 Halon H1301 4, ,002 Ν2Ο 0, ,852 Ηζνδχλακεο εθπνκπέο (άζξνηζκα) kg CO 2 eq. 1237,736 ηελ Δηθφλα 5.15 δηαθξίλεηαη ε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ CO 2, CH4, Halon H1301 θαη ηνπ Ν2Ο ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg CO 2. Γηαθξίλεηαη φηη ην CO2 έρεη ηε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζε απηφ ην θαηλφκελν. ΕΜΘΠΜ 83
94 Kg/year CO2eq CO2 CH4 Halon H1301 Ν2Ο Δηθόλα 5.15: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year CO2 θάζε ξχπνπ πνπ ζπκκεηέρεη ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ Δμεηάδνληαο ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο, απφ ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο δηαθξίλεηαη φηη νη εθπνκπέο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζε απηφ ην θαηλφκελν είλαη ην SO 2, NO X, NH3, HCl θαη ην HF. ηνλ Πίλαθα Π.5. θαηαγξάθνληαη νη ζπληειεζηέο γηα απηνχο ηνπο ηχπνπο εθπνκπψλ. Με ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ πνζνηήησλ θαη ζπληειεζηψλ αλάγνληαη νη πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ SO 2, NO X, NH3, HCl, HF (πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο) ζε ηζνδχλακεο πνζφηεηεο, έηζη ψζηε λα αζξνίδνληαη (Πίλαθαο 5.6). Πίλαθαο 5.6: Δμαγσγή ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ kg SO 4 γηα ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο Δθπνκπέο Πνζόηεηα (kg/mwhel) πληειεζηέο Υαξαθηεξηζκνύ (αδηάζηαηνη) Ηζνδύλακε Πνζόηεηα kg / kg SO 4 eq. SO2 1,19 1 1,19 NOx 2,25 0,7 1,575 NH3 50, ,88 9, HCl 0,22 0,88 0,194 HF 0,023 1,6 0,036 Ηζνδχλακεο εθπνκπέο (άζξνηζκα) kg SO 4 eq. 2,99 ΕΜΘΠΜ 84
95 ηελ Δηθφλα 5.16 απνηππψλεηαη ε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ SO 2, NO X, NH3, HCl θαη ην HF ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg SO 4. Γηαθξίλεηαη φηη ηα NO X θαη ην SO 2, έρνπλ ηε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζε απηφ ην θαηλφκελν. 1,6 1,4 1,2 kg/year SO4eq 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 SO2 NOX ammonia NH3 hydrochloric acid HCL hydrofluoric acid HF Δηθόλα 5.16: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year SO 4 θάζε ξχπνπ πνπ ζπκκεηέρεη ζην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο Δμεηάδνληαο ην θαηλφκελν ηνπ επηξνθηζκνχ, απφ ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο δηαθξίλεηαη φηη νη εθπνκπέο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζε απηφ ην θαηλφκελν είλαη: NO X θαη NH3 ζηνλ αέξα, NH4, NO3 θαη COD ζην λεξφ. ηνλ Πίλαθα Π.7. δίλνληαη νη ζπληειεζηέο γηα απηνχο ηνπο ηχπνπο εθπνκπψλ. Με ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ πνζνηήησλ θαη ζπληειεζηψλ αλάγνληαη νη πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ (πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο) ζε ηζνδχλακεο πνζφηεηεο έηζη ψζηε λα αζξνίδνληαη (Πίλαθαο 5.7). ηελ Δηθφλα 5.17 εκθαλίδεηαη ε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ NO X, NH3, NH4, NO3 θαη COD ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg PO 4. Γηαθξίλεηαη φηη ηα NO X, έρνπλ ηε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζε απηφ ην θαηλφκελν. ΕΜΘΠΜ 85
96 Πίλαθαο 5.7: Δμαγσγή ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ kg PO 4 γηα ην θαηλφκελν ηνπ επηξνθηζκνχ Δθπνκπέο Πνζόηεηα (kg/mwhel) πληειεζηέο Υαξαθηεξηζκνύ (αδηάζηαηνη) Ηζνδύλακε Πνζόηεηα kg / kg PO 4 eq. NO X 2,25 0,13 0,2925 NH3 50, ,33 NH4 162, ,33 NO3 512, ,1 16, , , COD 0,002 0,022 4, Ηζνδχλακεο εθπνκπέο (άζξνηζκα) kg PO 4 eq. 0,294 0,3 0,25 kg/year PO4eq 0,2 0,15 0,1 0,05 0 NOX ammonia NH3 NH4 No3 COD Δηθόλα 5.17: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year PO 4 θάζε ξχπνπ πνπ ζπκκεηέρεη ζην θαηλφκελν ηνπ επηξνθηζκνχ Δμεηάδνληαο ην θαηλφκελν ηεο θαηαζηξνθήο ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο, δηαθξίλεηαη απφ ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο φηη ε κφλε εθπνκπή πνπ ζπλεηζθέξεη ζε απηφ ην θαηλφκελν είλαη ην Halon H1301 ζηνλ αέξα. ηνλ Πίλαθα Π.4. βξίζθεηαη ν ζπληειεζηήο γηα απηήλ ηελ εθπνκπή. Με ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ηεο πνζφηεηαο ηνπ Halon H1301 θαη ηνπ αληίζηνηρνπ ζπληειεζηή αλάγεηαη ε πνζφηεηα ηεο εθπνκπήο (πνπ θαηαγξάθεθε ζηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο) ζε ΕΜΘΠΜ 86
97 ηζνδχλακε πνζφηεηα (Πίλαθαο 5.8). ηελ Δηθφλα 5.18 απνηππψλεηαη ε αλαγσγή ηνπ Halon H1301 ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg CFC-11. Πίλαθαο 5.8: Eμαγσγή ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ kg CFC-11 γηα ην θαηλφκελν ηεο θαηαζηξνθήο ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο Δθπνκπέο Πνζόηεηα (kg/mwhel) πληειεζηέο Υαξαθηεξηζκνύ (αδηάζηαηνη) Ηζνδύλακε Πνζόηεηα kg / kg CFC-11 eq. Halon H1301 4, , Ηζνδχλακεο εθπνκπέο (άζξνηζκα) kg CFC-11 eq. 64, kg/year CFC-11 eq 7,0E-06 6,0E-06 5,0E-06 4,0E-06 3,0E-06 2,0E-06 1,0E-06 0,0E+00 Halon H1301 Δηθόλα 5.18: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year CFC-11 ηνπ Halon H1301 Γηα ην θαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο ηνλ ρεηκψλα, απφ ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο δηαθξίλεηαη φηη νη εθπνκπέο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζε απηφ ην θαηλφκελν είλαη ην SO2 θαη ηα σκαηίδηα ζηνλ αέξα. ζηνλ πίλαθα Π.6. βξίζθνληαη νη ζπληειεζηέο γηα απηνχο ηνπο ηχπνπο εθπνκπψλ. Με ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ πνζνηήησλ θαη ζπληειεζηψλ αλάγνληαη νη πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ (πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο) ζε ηζνδχλακεο πνζφηεηεο έηζη ψζηε λα αζξνίδνληαη (Πίλαθαο 5.9). ΕΜΘΠΜ 87
98 Πίλαθαο 5.9: Eμαγσγή ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ kg SPM γηα ην θαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο ηνλ ρεηκψλα Δθπνκπέο Πνζόηεηα (kg/mwhel) πληειεζηέο Υαξαθηεξηζκνύ (αδηάζηαηνη) Ηζνδύλακε Πνζόηεηα kg / kg SPM eq. SO2 1,19 1 1,19 σκαηίδηα 0,6 1 0,6 Ηζνδχλακεο εθπνκπέο (άζξνηζκα) kg SPM eq. 1,79 ηελ Δηθφλα 5.19 εκθαλίδεηαη ε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ SO2 θαη ησλ σκαηηδίσλ ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg SPM. 1,2 kg/year SPMeq 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 SO2 ΩΜΑΣΙΔΙΑ Δηθόλα 5.19: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year SPM ησλ εθπνκπψλ SO2 θαη ησλ σκαηηδίσλ Δμεηάδνληαο ηελ αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα, απφ ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο δηαθξίλεηαη φηη νη εθπνκπέο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζε απηήλ είλαη PAH policycl. Aromatic HC θαη ην Ni ζηνλ αέξα. ηνλ Πίλαθα Π.9. δίλνληαη νη ζπληειεζηέο γηα απηνχο ηνπο ηχπνπο εθπνκπψλ. Με ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ πνζνηήησλ θαη ζπληειεζηψλ αλάγνληαη νη πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ (πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο) ζε ηζνδχλακεο πνζφηεηεο έηζη ψζηε λα αζξνίδνληαη (Πίλαθαο 5.10). ηελ Δηθφλα 5.20 εκθαλίδεηαη ε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ ησλ ΕΜΘΠΜ 88
99 εθπνκπψλ Aromatic HC θαη ηνπ Ni ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg B(a)P. Γηαθξίλεηαη φηη νη Aromatic HC έρνπλ κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζε απηφ ην θαηλφκελν. Πίλαθαο 5.10: Δμαγσγή ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ kg B(a)P γηα ηελ αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα Δθπνκπέο Πνζόηεηα (kg/mwhel) πληειεζηέο Υαξαθηεξηζκνύ (αδηάζηαηνη) Ηζνδύλακε Πνζόηεηα kg / kg B(a)P eq. Aromatic HC 0, , Ni 0, , Ηζνδχλακεο εθπνκπέο (άζξνηζκα) kg B(a)P eq. 1, kg/year B(a)P eq 1,4E-05 1,2E-05 1,0E-05 8,0E-06 6,0E-06 4,0E-06 2,0E-06 0,0E+00 Aromatic HC Ni Δηθόλα 5.20: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year B(a)P ησλ εθπνκπψλ Aromatic HC θαη ηνπ Ni Eμεηάδνληαο ην θαηλφκελν ηεο νηθνινγηθήο ηνμηθφηεηαο, απφ ηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο δηαθξίλεηαη φηη νη εθπνκπέο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζε απηφ ην θαηλφκελν είλαη ζηνλ αέξα ηα: Pb, Cd, Mn, Ni, Hg, Zn θαη ηα δηάθνξα κέηαιια, θαη ζην λεξφ ηα: Ni, Mn, Cu, Sb, As, Cd, Cr, Pb, Hg. Απφ ηνλ Πίλαθα Π.8. ιακβάλνπκε ηνπο ζπληειεζηέο γηα απηνχο ηνπο ηχπνπο εθπνκπψλ. Με ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ πνζνηήησλ θαη ζπληειεζηψλ αλάγνληαη νη πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ (πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηνλ Καηάινγν Απνγξαθήο) ζε ηζνδχλακεο πνζφηεηεο έηζη ψζηε λα αζξνίδνληαη (Πίλαθαο 5.11). ΕΜΘΠΜ 89
100 Πίλαθαο 5.11: Δμαγσγή ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ kg Pb γηα ην θαηλφκελν ηεο νηθνινγηθήο ηνμηθφηεηαο Δθπνκπέο Πνζόηεηα (kg/mwhel) πληειεζηέο Υαξαθηεξηζκνύ (αδηάζηαηνη) Ηζνδύλακε Πνζόηεηα kg / kg Pb eq. ΑΔΡΑ Pb 4, , Cd 2, , Mn 3, , Ni 6, , Hg 5, , Zn 3, , metals 0, ,063 ΝΔΡΟ Ni 2, ,5 1, Mn 1, ,02 0, Cu 14, ,005 7, Sb 2, , As 1, , Cd 6, , Cr 0, ,2 0, Pb 0, , Hg 2, Ηζνδχλακεο εθπνκπέο (άζξνηζκα) kg Pbeq. 0,064 ηελ Δηθφλα 5.21 απνηππψλεηαη ε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ Pb, Cd, Mn, Ni, Hg, Zn ζηνλ αέξα ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg Pbeq. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζηε δεκηνπξγία ηνπ δηαγξάκκαηνο δελ ζπλππνινγίζηεθαλ ηα κέηαιια (metals) θαζψο ε δηαθνξά κε ηνπο άιινπο ξχπνπο είλαη ηεξάζηηα. Γηαθξίλεηαη φηη απφ ηνπο ππφινηπνπο ξχπνπο ην Cd θαη ην Zn έρνπλ ΕΜΘΠΜ 90
101 ηελ κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζε απηφ ην θαηλφκελν. ηελ Δηθφλα 5.22 εκθαλίδεηαη ε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ ησλ εθπνκπψλ Ni, Mn, Cu, Sb, As, Cd, Cr, Pb, Hg ζην λεξφ, ζε ηζνδχλακεο εθπνκπέο kg Pbeq. O πδξάξγπξνο (Hg) θαη ην Sb έρνπλ ηελ κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζε απηφ ην θαηλφκελν. 1,2E-03 1,0E-03 kg/year Pbeq 8,0E-04 6,0E-04 4,0E-04 2,0E-04 0,0E+00 Pb Cd Mn Ni Hg Zn Δηθόλα 5.21: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year B(a)P ησλ εθπνκπψλ Pb, Cd, Mn, Ni, Hg, Zn ζηνλ αέξα 3,00E-05 2,50E-05 Kg/year Pbeq 2,00E-05 1,50E-05 1,00E-05 5,00E-06 0,00E+00 Ni Mn Cu Sb As Cd Cr Pb Hg Δηθόλα 5.22: Ηζνδχλακεο εθπνκπέο, kg/year B(a)P ησλ εθπνκπψλ Ni, Mn, Cu, Sb, As, Cd, Cr, Pb, Hg ζην λεξφ ΕΜΘΠΜ 91
102 Έρνληαο ππνινγίζεη κε ηνλ ίδην ηξφπν φιεο ηηο ηζνδχλακεο εθπνκπέο (γηα φια ηα πεξηβαιινληηθά θαηλφκελα), κε βάζε ηνλ Πίλαθα 5.12 φπνπ δίλνληαη νη ζπληειεζηέο θαλνληθνπνίεζεο, ππνινγίδνληαη νη αληίζηνηρεο ηηκέο θαλνληθνπνίεζεο πνιιαπιαζηάδνληαο ηηο ηζνδχλακεο εθπνκπέο γηα θάζε θαηεγνξία επίπησζεο (πεξηβαιινληηθφ θαηλφκελν) πνπ έρνπλ ππνινγηζηεί ζην πξνεγνχκελν βήκα, κε ηνπο αληίζηνηρνπο ζπληειεζηέο θαλνληθνπνίεζεο γηα θάζε θαηλφκελν. Πίλαθαο 5.12: Καλνληθνπνίεζε ηζνδχλακσλ εθπνκπψλ Φαηλόκελα Ηζνδύλακεο εθπνκπέο πληειεζηέο Kαλνληθνπνίεζεο Σηκέο Καλνληθνπνίεζεο Φαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ Όμηλε βξνρή Δπηξνθηζκφο Καηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο Φαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο ηνλ ρεηκψλα Οηθνινγηθή ηνμηθφηεηα Αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα Ηζνδχλακα CO2 1237,736 Ηζνδχλακα SO4 3 Ηζνδχλακα PO4 0,293 Ηζνδχλακα CFC-11 64, Ηζνδχλακα SPM 1,79 Ηζνδχλακα Pb 0,064 Ηζνδχλακα B(a)P 1, , ,092 8, ,0266 0,0262 0,0076 1,24 7, ,0106 0,019 17,8 1, , ηελ Δηθφλα 5.23 απνηππψλνληαη ζε κνξθή δηαγξάκκαηνο νη θαλνληθνπνηεκέλεο ηηκέο. Σα απνηειέζκαηα ηεο θαλνληθνπνίεζεο δελ δειψλνπλ πνηα πξνβιήκαηα είλαη ηα πην ζεκαληηθά γηα ην πξντφλ. Απηφ ζπκβαίλεη επεηδή ε αμηνιφγεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ δελ έρεη γίλεη αθφκε. Έλα δηάγξακκα θαλνληθνπνηεκέλσλ ηηκψλ δείρλεη κφλν ζε πνηα πξνβιήκαηα ην ζχζηεκα ηνπ πξντφληνο ζπκβάιεη ην κέγηζην. ΕΜΘΠΜ 92
103 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Φαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπηνπ Όμηλε βξνρε Δπηξνθηζκφο Καηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο Φαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο ηνλ ρεηκψλα Οηθνινγηθή ηνμηθφηεηα Αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα Δηθόλα 5.23: Καλνληθνπνίεζε ηνπ θχθινπ δσήο ΕΜΘΠΜ 93
104 ηε ζπλέρεηα, κε βάζε ηνλ Πίλαθα Π.10 ηνπ παξαξηήκαηνο φπνπ δίλνληαη νη ζπληειεζηέο αμηνιφγεζεο (απνηίκεζεο), ππνινγίδνληαη νη αληίζηνηρεο ηηκέο αμηνιφγεζεο πνιιαπιαζηάδνληαο ηηο ηηκέο θαλνληθνπνίεζεο (πνπ έρνπλ πξνθχςεη ζην πξνεγνχκελν βήκα) κε ηνπο αληίζηνηρνπο ζπληειεζηέο αμηνιφγεζεο γηα θάζε θαηλφκελν. Πίλαθαο 5.13: Απνηίκεζε θαηλνκέλσλ Σηκέο Καλνληθνπνίεζεο πληειεζηέο Αμηνιόγεζεο Σηκέο Αμηνιόγεζεο/Απνηίκεζεο Φαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ 0,092 2,5 0,23 Όμηλε βξνρή 0, ,266 Δπηξνθηζκφο 0, ,038 Καηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο Φαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο ηνλ ρεηκψλα Οηθνινγηθή ηνμηθφηεηα Αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα 7, , , ,095 1, ,737 13, , ηελ Δηθφλα 5.24 δίλεηαη ε αμηνιφγεζε ηνπ θχθινπ δσήο. Ο ΑΖ Καξδίαο ζπκκεηέρεη ζε κεγάιν πνζνζηφ ζηελ ηνμηθνινγηθή ηνμηθφηεηα, ζηελ φμηλε βξνρή, ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ζην θαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο. Απηά ηα ηέζζεξα θαηλφκελα θπξίσο εληζρχεη. ΕΜΘΠΜ 94
105 Φαινόμενο του κερμοκθπιου Όξινθ βροχθ Ευτροφιςμόσ Καταςτροφι του ςτρώματοσ του όηοντοσ Φαινόμενο τθσ αικαλομίχλθσ τον χειμώνα Οικολογικι τοξικότθτα Ανκρώπινθ τοξικότθτα Δηθόλα 5.24: Αμηνιφγεζε ηνπ θχθινπ δσήο ΕΜΘΠΜ 95
106 5.4 Δμσηεξηθό θόζηνο Σν πεξηβάιινλ είλαη απηφ πνπ ηξνθνδνηεί ηελ παξαγσγή θαη ηαπηφρξνλα δέρεηαη ηα απφβιεηά ηεο. Γεδνκέλνπ φηη ην φιν ζχζηεκα δελ έρεη θπθιηθή ξνε, δειαδή νη θπζηθνί πφξνη δηαρένληαη θαη θαηαλαιψλνληαη κε ξπζκνχο γξεγνξφηεξνπο απφ ηελ αλαλέσζε ηνπο, ηα απφβιεηα ππεξβαίλνπλ ην ξπζκφ ηεο θπζηνινγηθήο αθνκνίσζεο ηνπο, κε απνηέιεζκα λα δηαηαξάζζεηαη ε ηζνξξνπία ηνπ πιαλήηε. Σν πεξηβάιινλ ινηπφλ είλαη έλα αγαζφ ελ αλεπάξθεηα, πνπ φκσο δελ ηηκνινγείηαη, εθφζνλ δελ πθίζηαληαη ζρέζεηο ηδηνθηεζίαο. Έηζη ε αγνξά αδπλαηεί, ηνπιάρηζηνλ πξνο ην παξφλ λα απνηηκήζεη κε αθξίβεηα ηελ ππνβάζκηζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Καηά ζπλέπεηα αδπλαηεί λα απνηηκήζεη κε αθξίβεηα ηα νηθνλνκηθά νθέιε απφ ηελ επηβνιή δηαθφξσλ κέηξσλ επεκβάζεσλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ. Σαπηφρξνλα, φκσο, ν άλζξσπνο επσκίδεηαη έλα κεγάιν νηθνλνκηθφ θφζηνο πνπ νθείιεηαη ζηε κείσζε ηεο επεκεξίαο ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ φηαλ απηή δελ απνδεκηψλεηαη. Σν θφζηνο απηφ θαιείηαη εμσηεξηθφ θφζηνο. Διάρηζηεο είλαη νη πεξηπηψζεηο πνπ ε πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε απνηηκάηαη ρξεκαηηθά, ρσξίο απηφ λα ππνδειψλεη φηη έρεη πξνεγεζεί αθξηβήο πξνζδηνξηζκφο ηεο, ζε απηνχο πνπ πθίζηαληαη ηηο επηπηψζεηο ηεο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ην επίδνκα αλζπγηεηλήο εξγαζίαο σο κηα πξνζπάζεηα λα ελζσκαησζεί ην πεξηβαιινληηθφ θφζηνο ησλ επηπηψζεσλ ηεο ξχπαλζεο ζηελ πγεία ησλ εξγαδνκέλσλ [47]. ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ηα πεξηβαιινληηθά θφζηε ηεο ξχπαλζεο ελδεηθηηθά είλαη: Κφζηνο απψιεηαο / ξχπαλζεο λεξνχ (θαηαζηξνθή ηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ). Κφζηνο αζθαιηζκέλσλ απφ πξφζζεηε λνζειεία ιφγσ ξχπαλζεο (ηαηξφ-θαξκαθεπηηθφ θφζηνο θαη θφζηνο πεξίζαιςεο). Κφζηνο απνπζίαο απφ ηελ εξγαζία ιφγσ πεξηβαιινληηθψλ αζζελεηψλ (ρακέλεο εξγαηνψξεο). Απψιεηα αμίαο γεσξγηθήο παξαγσγήο γηα 100 ρξφληα πεξίπνπ ζηηο απαιινηξησκέλεο γεσξγηθέο εθηάζεηο ησλ νξπρείσλ. (Ζ απψιεηα απηή κπνξεί λα ζπλερηζηεί θαη κεηά, εθφζνλ ε απνθαηάζηαζε ησλ εδαθψλ είλαη ειιηπήο). ηα πξνεγνχκελα πξέπεη λα πξνζηεζνχλ ε αγνξά δηθαησκάησλ ξχπσλ ιφγσ ππέξβαζεο ησλ εθπνκπψλ CO 2, o θφξνο ζηεξεψλ θαπζίκσλ πνπ ζα έπξεπε λα ηζρχεη φπσο ζε άιια θξάηε θαη άιια. Με ηελ βνήζεηα ηεο βηβιηνγξαθίαο [38] κπνξεί λα ππνινγηζηεί ην εμσηεξηθφ θφζηνο γηα κηα ιηγληηηθή κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ. Σα απνηειέζκαηα δίλνληαη ζε External Cost Units (ECU), φπνπ 1 ECU=1,25 $. ΕΜΘΠΜ 96
107 Γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ εμσηεξηθνχ θφζηνπο ιήθζεθαλ ππφςε: Οη κεηεσξνινγηθέο ζπλζήθεο νη νπνίεο επηδξνχλ ζηε ρεκεία ησλ ξχπσλ θαη ζηε δηαζπνξά ηνπο Ζ πεξηνρή, ε ειηθία θαη ε πγεία ηνπ πιεζπζκνχ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πεγή ησλ ξχπσλ Ζ θαηάζηαζε ηνπ νηθνζπζηήκαηνο Οη θχξηεο επηπηψζεηο πνπ ιακβάλνληαη ππφςε ζηελ εθηίκεζε ηνπ εμσηεξηθνχ θφζηνπο είλαη: Δπηπηψζεηο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ζηελ αλζξψπηλε πγεία Δξγαηηθά αηπρήκαηα Δπηπηψζεηο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ζηα πιηθά Δπηπηψζεηο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ζηα δάζε Δπηπηψζεηο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ζηηο θαιιηέξγεηεο Δπηπηψζεηο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο ζηηο ηρζπνθαιιηέξγεηεο Δπηπηψζεηο ζην θαηλφκελν ηεο παγθφζκηαο ζέξκαλζεο Δπηπηψζεηο ιφγσ ερνξξχπαλζεο ε απηέο πξνζηίζεηαη θαη έλαο αξηζκφο επηπηψζεσλ πνπ ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ εμφξπμε ηνπ ιηγλίηε, φπσο: Δπηπηψζεηο ζην έδαθνο θαη ζηα επηθαλεηαθά λεξά Δπηπηψζεηο ζηα θηίξηα θαη ζηηο θαηαζθεπέο Αλαγθαίεο κεηεγθαηαζηάζεηο νηθηζκψλ Σα απνηειέζκαηα ηεο κειέηεο δίλνληαη ζηνπο Πίλαθεο 5.14 θαη ηνλ Πίλαθα 5.14 δίλεηαη ε επίπησζε ηνπ θάζε ξχπνπ ζε ECU/t ξχπνπ ελψ ζηνλ Πίλαθα 5.15 δίλνληαη ζπγθεληξσηηθά νη επηπηψζεηο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ ιηγλίηε ζε ECU. Αλαιπηηθά νη επηπηψζεηο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ ιηγλίηε ζε κνλάδεο εμσηεξηθνχ θφζηνπο δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα Π.11 ηνπ Παξαξηήκαηνο. Πίλαθαο 5.14: Δπίπησζε ηνπ θάζε ξχπνπ ζε ECU/t ξχπνπ [38] ECU/t pollutant SO2 YOLL (VSL) (29,971) NOX YOLL (VSL) (26,136) PM10 YOLL (VSL) (27,751) CO2 YOLL (VSL) 18 ΕΜΘΠΜ 97
108 Πίλαθαο 5.15: Δπηπηψζεηο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ ιηγλίηε ζε mecu/kwh [38] FUND-YOLL (VSL) mecu/kwh Low 26,2(75,6) Mid 3% 45,7 (95,1) Mid 1% 84,1(133,5) High 211,8(261,2) Με δεδνκέλν φηη ν ΑΖ Καξδίαο γηα ην έηνο αλαθνξάο 2009 παξήγαγε ΜWhel θαη γλσξίδνληαο ηηο ζπλνιηθέο πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ απφ φιν ηνλ θχθιν ηνπ ιηγλίηε κπνξεί λα ππνινγηζηεί ην εμσηεξηθφ θφζηνο. Ο ππνινγηζκφο ηνπ εμσηεξηθνχ θφζηνπο θαη ηα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη ζηνπο Πίλαθεο 5.16 θαη Πίλαθαο 5.16: Δπίπησζε ηνπ θάζε ξχπνπ ζε ECU ΡΤΠΟΗ t/year ECU/t pollutant ECU σκαηίδηα 4.555, SO NO x CO ΑΘΡΟΗΜΑ Γλσξίδνληαο φηη 1 ECU=1,25 $ κε ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ζπλνιηθψλ κνλάδσλ εμσηεξηθνχ θφζηνπο κε ηo 1,25 $ ππνινγίδεηαη ην εμσηεξηθφ θφζηνο απφ ηνπο ξχπνπο ην νπνίν αλέξρεηαη ζε $. ΕΜΘΠΜ 98
109 Πίλαθαο 5.17: Δπηπηψζεηο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ ιηγλίηε ζε ECU Low 26,2 (75,6) mecu/kwh kwh ECU FUND-YOLL (VSL) Mid 3% 45,7 (95,1) Mid 1% 84,1 (133,5) High 211,8 (261,2) Γλσξίδνληαο φηη 1 ECU=1,25 $, κε ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ζπλνιηθψλ κνλάδσλ εμσηεξηθνχ θφζηνπο κε ην 1,25 $ ππνινγίδεηαη ην εμσηεξηθφ θφζηνο απφ ηνλ θχθιν δσήο ηνπ ιηγλίηε ην νπνίν αλέξρεηαη ζε $ ή ΕΜΘΠΜ 99
110 ΕΜΘΠΜ 100
111 6. ΦΤΗΚΟ ΑΔΡΗΟ 6.1 Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ Σν θπζηθφ αέξην είλαη έλα θπζηθφ πξντφλ πνπ βξίζθεηαη ζε ππφγεηα θνηηάζκαηα ηεο γεο θαη είηε ζπλαληάηαη κφλν ηνπ είηε ζπλππάξρεη κε θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ. Δίλαη κίγκα πδξνγνλαλζξάθσλ ζε αέξηα θαηάζηαζε, απνηεινχκελν θπξίσο απφ κεζάλην (ζε πνζνζηφ άλσ ηνπ 80%), πνπ είλαη ν ειαθξχηεξνο πδξνγνλάλζξαθαο, είλαη πνιχ θαζαξφ, ρσξίο πξνζκίμεηο θαη ζεηνχρα ζπζηαηηθά. Δίλαη θαχζηκν θαη απαηηεί εηδηθφ θαζαξηζκφ πξηλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα δηαλνκή θαη εκπνξηθή ρξήζε, φπσο ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή (ΓΔΖ), ζηελ απηνθίλεζε, ζηε ζέξκαλζε, ζην νηθηαθφ δίθηπν, ζαλ ελαιιαθηηθή/ζπκπιεξσκαηηθή ιχζε ζηε ρξήζε ηεο αηνιηθήο ή ειηαθήο ελέξγεηαο θιπ. Σν θπζηθφ αέξην πεξηέρεη [4]: Μεζάλην Βαξχηεξνπο αέξηνπο πδξνγνλάλζξαθεο π.ρ. αηζάλην (C2H6), πξνπάλην (C3H8), n- βνπηάλην (n-c4h10), ηζνβνπηάλην (i-c4h10), πεληάληα θαη αθφκε βαξχηεξνπο πδξνγνλάλζξαθεο φμηλα αέξηα π.ρ. δηνμείδην ηνπ άλζξαθα(co2), πδξφζεην (H2S) θαη κεξθαπηάλεο φπσο κεζαλαηζηφιε (CH3SH) θαη αηζαλαηζηφιε (C2H5SH) άιια αέξηα π.ρ. άδσην θαη ήιην λεξφ πγξνχο πδξνγνλάλζξαθεο, ίζσο ζπκππθλσκέλν θπζηθφ αέξην (natural gasoline) θαη πεηξέιαην (crude oil) πδξάξγπξν θαη ρισξίδηα ζε κηθξέο πνζφηεηεο θιπ. Ζ ζχζηαζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ δηαθέξεη αλάινγα κε ηελ πεγή πξνέιεπζήο ηνπ. Οη πξνδηαγξαθέο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 6.1: Πίλαθαο 6.1: Σππηθή ζχζηαζε θπζηθνχ αεξίνπ [4] Μεζάλην (CH 4 ) Min 80% Αηζάλην (C 2 H 6 ) Max 8,6% Πξνπάλην (C 3 H 8 ) Max 3% Βνπηάληα Max 2% Πεληάληα θαη άιινη πδξνγνλάλζξαθεο Max 1% Άδσην (N 2 ) Max 5% Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) Max 3% ΕΜΘΠΜ 101
112 Σν θπζηθφ αέξην είλαη ε θαζαξφηεξε πεγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο, κεηά ηηο αλαλεψζηκεο κνξθέο. Σα κεγέζε ησλ εθπεκπφκελσλ ξχπσλ είλαη ζαθψο κηθξφηεξα ζε ζρέζε κε ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα, ελψ ε βειηίσζε ηνπ βαζκνχ απφδνζεο κεηψλεη ηε ζπλνιηθή θαηαλάισζε θαπζίκνπ θαη ζπλεπψο πεξηνξίδεη ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε. Σν θπζηθφ αέξην είλαη ειαθξχηεξν απφ ηνλ αέξα κε ζρεηηθή ππθλφηεηα 0,55. ε πεξίπησζε δηαξξνήο, δηαρέεηαη θαη δηαθεχγεη άκεζα πξνο ηελ αηκφζθαηξα (ζε αληίζεζε κε ην πγξαέξην πνπ είλαη βαξχηεξν απφ ηνλ αέξα θαη ζε πεξίπησζε δηαθπγήο ζπγθεληξψλεηαη ρακειά). Δίλαη άνζκν, αιιά θαηά ηε κεηαθνξά ηνπ πξνζηίζεηαη κηα εηδηθή νπζία κε ραξαθηεξηζηηθή νζκή ψζηε λα αληρλεχεηαη ζε πεξίπησζε δηαθπγήο. Σα φξηα αλάθιεμήο ηνπ είλαη 4,5% - 15%. Γειαδή, ε θαχζε δελ κπνξεί λα ζπληεξεζεί εάλ ε πεξηεθηηθφηεηα ηνπ αέξα ζε θπζηθφ αέξην είλαη εθηφο απηψλ ησλ νξίσλ. Λφγσ ηεο ζχζηαζήο ηνπ θαηά ηελ θαχζε ηνπ έρεη ηε ρακειφηεξε εθπνκπή ξχπσλ απφ φια ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα. Δπίζεο, δελ πεξηέρεη κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα ζπλεπψο δελ είλαη ηνμηθφ. Γηα ηα αέξηα έρεη νξηζηεί κηα θαηάζηαζε αλαθνξάο πνπ θαιείηαη «θαλνληθή» θαηάζηαζε (θαη ζηελ νπνία αλάγνληαη νη φγθνη ηνπο) θαη ε νπνία είλαη 0 ν C γηα ηε ζεξκνθξαζία θαη 1,01325 bar γηα ηελ πίεζε. Ο φγθνο ελφο θπβηθνχ κέηξνπ αεξίνπ ζε θαλνληθή θαηάζηαζε απνηειεί έλα «θαλνληθφ θπβηθφ κέηξν» αεξίνπ (1Nm 3 ). Αλσηέξα Θεξκνγφλνο Γχλακε (ΑΘΓ) νξίδεηαη ε ελέξγεηα πνπ εθιχεηαη θαηά ηελ θαχζε 1 Nm 3 θπζηθνχ αεξίνπ φηαλ ζηα πξντφληα θαχζεο ην λεξφ βξίζθεηαη ζε πγξή θαηάζηαζε. Ζ ηηκή ηεο ΑΘΓ δελ είλαη ζηαζεξή θαζψο εμαξηάηαη απφ ηε ζχζηαζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ππνινγίδεηαη θάζε κήλα απφ ηε ΓΔΠΑ ζχκθσλα κε κεηξήζεηο πνπ γίλνληαη ζηνπο ζηαζκνχο παξαιαβήο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Μηα κέζε ηηκή ΑΘΓ είλαη 11,5 kwh/nm 3. Αληίζηνηρα σο Καησηέξα Θεξκνγφλνο Γχλακε (ΚΘΓ) νξίδεηαη ε ελέξγεηα πνπ εθιχεηαη θαηά ηελ θαχζε 1 Nm 3 θπζηθνχ αεξίνπ φηαλ ζηα πξντφληα θαχζεο ην λεξφ βξίζθεηαη ζε αέξηα θαηάζηαζε δειαδή ζε κνξθή πδξαηκψλ (νπφηε έρεη απνξξνθήζεη ελέξγεηα) θαη είλαη ρακειφηεξε πεξίπνπ 10% απφ ηε ΑΘΓ. Μηα κέζε ηηκή ΚΘΓ είλαη 10,4 kwh/nm 3 [48] Πξνκήζεηα θαη πξντόληα θπζηθνύ αεξίνπ Σν θπζηθφ αέξην ππάξρεη ζε κεγάια απνζέκαηα πνπ ήδε έρεη δηαπηζησζεί φηη επαξθνχλ ηνπιάρηζηνλ 100 έηε ζε ρψξεο φπσο ε πξψελ νβηεηηθή Έλσζε, ην Ηξάλ, ην Καηάξ, ην Ηξάθ, ε Νηγεξία, ε Αιγεξία, νη ΖΠΑ θ.ά. Ζ Διιάδα ζήκεξα πξνκεζεχεηαη θπζηθφ αέξην απφ 3 δηαθνξεηηθέο πεγέο [4]: απφ ηε Ρσζία (κέζσ Βνπιγαξίαο) κέζσ αγσγψλ ζε αέξηα κνξθή, απφ ηελ Αιγεξία κε δεμακελφπινηα ζε πγξνπνηεκέλε κνξθή (ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο λήζνπ Ρεβπζνχζαο, ζηνλ θφιπν ησλ Μεγάξσλ), απφ ην 2007, απφ ην Αδεξκπατηδάλ (κέζσ Σνπξθίαο) κέζσ αγσγψλ ζε αέξηα κνξθή. ΕΜΘΠΜ 102
113 Μεηά ηελ επεμεξγαζία ηνπ ζε εηδηθφ εξγνζηάζην (Natural Gas Processing Plant), πνπ δελ έρεη θακία ζρέζε κε ην δίθηπν δηαλνκήο, to RAW θπζηθφ αέξην απνδίδεη ηα εμήο πξντφληα: πκππθλσκέλν θπζηθφ αέξην γηα θαχζηκν πνπ πεξηέρεη θπξίσο κεζάλην. Μπνξεί λα δηαλεκεζεί ππφ πίεζε θαη ζε πγξή κνξθή (Liquified Natural Gas LNG) Θείν Αηζάλην πκππθλσκέλν θπζηθφ αέξην γηα θαχζηκν πνπ πεξηέρεη θπξίσο πξνπάλην, βνπηάληα, πεληάληα θαη πςειφηεξνπ κνξηαθνχ βάξνπο πδξνγνλάλζξαθεο. Σν θπζηθφ αέξην κπνξεί λα δηαλεκεζεί ππφ πίεζε θαη ζε πγξή κνξθή (Liquified Petroleum Gas LPG). Δίλαη γλσζηφ επίζεο θαη ζαλ Αutogas. To LPG κπνξεί λα παξαρζεί θαη απφ πεηξέιαην. Υξεζηκνπνηείηαη γηα ζέξκαλζε θαη ζηε θίλεζε απηνθηλήησλ. άιια πξντφληα Όιεο νη ρψξεο δελ παξάγνπλ θπζηθφ αέξην. Ο ηξφπνο κεηαθνξάο ηνπ γίλεηαη κε δχν θπξίσο ηξφπνπο. Κνληά ζηνπο ρψξνπο παξαγσγήο ηνπ RAW θπζηθνχ αεξίνπ θαηαζθεπάδνληαη εξγνζηάζηα επεμεξγαζίαο. ηε πεξίπησζε απηή, ην θπζηθφ αέξην κεηαθέξεηαη ζηηο ρψξεο θαηαλάισζεο φπνπ θπιάζζεηαη ζε εηδηθνχο ρψξνπο απνζήθεπζεο, κε ηξία είδε πινίσλ εηδηθήο θαηαζθεπήο (LNG ή LPG Carriers), φπσο απηά ζηε δεμηά θσηνγξαθία, ζε πγξνπνηεκέλε κνξθή. Σα πινία απηά έρνπλ δηακνξθσκέλεο δεμακελέο, πνπ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγνχλ είηε ππφ πίεζε είηε ππφ ςχμε (κέρξη ηνχο 165 C) είηε ππφ ηαπηφρξνλε εθαξκνγή κεξηθήο πίεζεο. ηε ζπλέρεηα, ην θπζηθφ αέξην δηαλέκεηαη ζηνπο θαηαλαισηέο κε έλα δίθηπν αγσγψλ αθνχ πξνεγνχκελνο αεξηνπνηεζεί ζηνπο ρψξνπο δηαλνκήο. Σν θπζηθφ αέξην κεηαθέξεηαη κε αγσγνχο απφ ηηο ρψξεο παξαγσγήο ζε ρψξνπο ζπγθέληξσζεο ησλ ρσξψλ θαηαλάισζεο, νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα ην θαζαξίδνπλ ζε εξγνζηάζηα επεμεξγαζίαο, πξηλ ην δηαλείκνπλ ζηνπο θαηαλαισηέο [4] Υξήζεηο θπζηθνύ αεξίνπ Σν θπζηθφ αέξην κπνξεί λα ππνθαηαζηήζεη φια ηα γλσζηά θαη επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελα θαχζηκα θαη κνξθέο ελέξγεηαο φπσο δηαθξίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 6.2. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε πιήζνο εθαξκνγψλ θαη πεξηπηψζεσλ ζην ζπίηη, ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ζηε βηνκεραλία. ηνλ νηθηαθφ ηνκέα γηα: θεληξηθή ζέξκαλζε πνιπθαηνηθίαο απηφλνκε ζέξκαλζε κνλνθαηνηθίαο ή δηακεξίζκαηνο παξνρή δεζηνχ λεξνχ καγείξεκα θιηκαηηζκφ ΕΜΘΠΜ 103
114 Πίλαθαο 6.2: Υξήζε θπζηθνχ αεξίνπ ππνθαζηζηψληαο επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελα θαχζηκα. ΥΡΖΖ ΤΠΟΚΑΘΗΣΑΜΔΝΟ ΑΝΣΑΓΩΝΗΣΗΚΟ ΚΑΤΗΜΟ Θέξκαλζε ρψξσλ (θεληξηθή ή απηφλνκε) Πεηξέιαην Θέξκαλζεο & Ζιεθηξηζκφο Παξαγσγή δεζηνχ λεξνχ Παξαγσγή αηκνχ Μαγείξεκα-Φήζηκν Κιηκαηηζκφο (ςχμε-ζέξκαλζε) Βηνκεραληθέο ρξήζεηο Ζιεθηξηζκφο & Πεηξέιαην Κίλεζεο Πεηξέιαην Κίλεζεο & Μαδνχη Ζιεθηξηζκφο, Τγξαέξην & Πεηξέιαην Κίλεζεο Ζιεθηξηζκφο Μαδνχη, Πεηξέιαην Κίλεζεο & Τγξαέξην ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα γηα: ζέξκαλζε καγείξεκα θαη ςήζηκν παξαγσγή δεζηνχ λεξνχ παξαγσγή αηκνχ θιηκαηηζκφ ζπκπαξαγσγή ειεθηξηθήο θαη ζεξκηθήο ελέξγεηαο Μηα ζεηξά επαγγεικαηηψλ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ην θπζηθφ αέξην θαιχπηνληαο ηηο θαζεκεξηλέο αλάγθεο ησλ επηρεηξήζεψλ ηνπο, φπσο αξηνπνηεία, εζηηαηφξηα, εξγαζηήξηα δαραξνπιαζηηθήο, θνκκσηήξηα, εξγαζηήξηα αξγπξνρξπζνρνΐαο, ζπλεξγεία απηνθηλήησλ κε θνχξλνπο βαθήο θ.ά. Δπίζεο, μελνδνρεία, λνζνθνκεία, εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, κεγάια θηίξηα γξαθείσλ, εκπνξηθά θέληξα θαη θαηαζηήκαηα, θνιπκβεηήξηα, αζιεηηθέο εγθαηαζηάζεηο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην θπζηθφ αέξην θαιχπηνληαο ηηο ελεξγεηαθέο ηνπο αλάγθεο κε νηθνλνκία θαη αζθάιεηα. ηε βηνκεραλία γηα: θάιπςε ζεξκηθψλ αλαγθψλ γηα φιεο ηηο παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο (παξαγσγή αηκνχ, μήξαλζε) θιηκαηηζκφ ζπκπαξαγσγή ειεθηξηθήο θαη ζεξκηθήο ελέξγεηαο Με ηελ ππνθαηάζηαζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ θπζηθφ αέξην, θπξίσο ζηηο νηθηαθέο θαη εκπνξηθέο ρξήζεηο, ζα απνθεπρζνχλ νη απψιεηεο κεηαηξνπήο ηνπ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα θαζψο θαη ζηε κεηαθνξά ηεο. Ζ ρξεζηκνπνίεζε θπζηθνχ αεξίνπ ζε κνλάδεο ζπλδπαζκέλνπ θχθινπ ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηε ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ βαζκνχ απφδνζεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ζε 52-55% έλαληη 35-40% ησλ ζπκβαηηθψλ ειεθηξνπαξαγσγηθψλ ζηαζκψλ. ΕΜΘΠΜ 104
115 Λφγσ ηεο "θαζαξφηεηαο" ησλ πξντφλησλ θαχζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, απηφ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απεπζείαο ζε νξηζκέλεο βηνκεραληθέο εθαξκνγέο ρσξίο ηελ παξεκβνιή ελαιιαθηψλ πνπ έρνπλ σο ζπλέπεηα ελεξγεηαθέο απψιεηεο. Ζ ρξήζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο θαηαλάισζεο, ζε νηθηαθή, επαγγεικαηηθή θαη βηνκεραληθή ρξήζε, πξνζθέξεη αλαξίζκεηα νθέιε ζην ρξήζηε, ζπκβάιινληαο παξάιιεια ζε έλα θαζαξφηεξν πεξηβάιινλ θαη αλαβαζκίδνληαο ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ πνιηηψλ. Δίλαη δηαζέζηκν θάζε ζηηγκή κέζα απφ ην εγθαηαζηεκέλν δίθηπν. Γελ ρξεηάδεηαη παξαγγειία ή εηνηκφηεηα γηα ηελ παξαιαβή ηνπ. Ζ ιεηηνπξγία ησλ ζπζθεπψλ θπζηθνχ αεξίνπ είλαη απιή θαη πξνζθέξεη επθνιίεο θαη άλεζε ζηελ θαζεκεξηλή δσή (πρ. παξνρή δεζηνχ λεξνχ ζηε ζηηγκή). Με ην θπζηθφ αέξην δελ απαηηείηαη εγθαηάζηαζε δεμακελήο, αθνχ είλαη δηαζέζηκν κέζα απφ ην δίθηπν δηαλνκήο. Ζ κέηξεζε ηεο θαηαλάισζεο γίλεηαη απφ ηηο ελδείμεηο ηνπ κεηξεηή, φπσο ζηηο πεξηπηψζεηο ηεο ΓΔΖ θαη ηεο ΔΤΓΑΠ θαη ε πιεξσκή ηνπ γίλεηαη κεηά ηελ ρξήζε. Ζ θαζαξή θαχζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ εμαζθαιίδεη κεησκέλν θφζηνο ζπληήξεζεο ζπζθεπψλ θαη κεγαιχηεξε δηάξθεηα δσήο. Δίλαη ην πην θαζαξφ θαη ιηγφηεξν ξππνγφλν ζπκβαηηθφ θαχζηκν. Ζ θαχζε ηνπ παξάγεη ιηγφηεξν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, νπφηε ππνθαζηζηψληαο ηα άιια θαχζηκα ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Γελ πεξηέρεη ελψζεηο ζείνπ πνπ ξππαίλνπλ ην πεξηβάιινλ θαη πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο [48]. Σν θαηλφκελν ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο, ε απμαλφκελε ζεκαζία ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ε θαηαζηξνθή ησλ δαζψλ, έρνπλ θαηαζηήζεη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζέκα κείδνλνο ζεκαζίαο. Μηα θαη βαζηθή αηηία ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο απνηειεί ε ρξήζε θαπζίκσλ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Δίλαη αλαγθαίν νη ελεξγεηαθέο επηινγέο λα ζπλδπάδνπλ ηελ αλάπηπμε κε ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία. Σν θπζηθφ αέξην είλαη ην πην θαζαξφ θαη κε ηνπο ρακειφηεξνπο ξχπνπο ζε ζρέζε κε φια ηα ππφινηπα ζπκβαηηθά θαχζηκα επεηδή: Ζ θαχζε ηνπ παξάγεη ιηγφηεξν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, νπφηε ππνθαζηζηψληαο ηα άιια θαχζηκα ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Γελ πεξηέρεη ελψζεηο ζείνπ πνπ ξππαίλνπλ ην πεξηβάιινλ θαη πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο. Ζ θαχζε ηνπ είλαη θαζαξή θαη πξαθηηθά δελ εθπέκπεη αηζάιε θαη αησξνχκελα ζσκαηίδηα, πεξηνξίδνληαο ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε. Δλδεηθηηθά ζηνλ Πίλαθα 6.3 δίλνληαη νη εθπεκπφκελνη ξχπνη θαηά ηελ θαχζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζε ζρέζε κε άιια θαχζηκα (ζε gr ξχπνπ αλά kwh εηζαγφκελεο ζεξκφηεηαο θαπζίκνπ) [50]. ΕΜΘΠΜ 105
116 Πίλαθαο 6.3: Δθπεκπφκελνη ξχπνη θαηά ηελ θαχζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζε ζρέζε κε άιια θαχζηκα [50] Σύπνο θαπζίκνπ Γηνμείδην ηνπ Άλζξαθα Γηνμείδην ηνπ Θείνπ Μνλνμείδην ηνπ Άλζξαθα Μνλνμείδην ηνπ Αδώηνπ Τδξνγν- λάλζξαθεο σκαηίδηα Μαδνχη ρακεινχ ζείνπ Πεηξέιαην ζέξκαλζεο Πεηξέιαην θίλεζεο 260 1,147 0,046 0,0439 0,015 0, ,056 0,045 0,189 0,015 0, ,054 0,044 0,185 0,015 0,022 Τγξαέξην 227 0,000 0,025 0,157 0,006 0,007 Φπζηθφ Αέξην 177 0,000 0,022 0,137 0,005 0,007 ΕΜΘΠΜ 106
117 6.2. ύγθξηζε πεξηβαιινληηθώλ επηπηώζεσλ θαη εμσηεξηθνύ θόζηνπο ηνπ ΑΖ Καξδίαο θαη ηεο κνλάδαο θπζηθνύ αεξίνπ ζην Λαύξην. ην θεθάιαην απηφ πξαγκαηνπνηείηαη ζχγθξηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ θαη ησλ επηπηψζεσλ ζηνλ άλζξσπν ηνπ ΑΖ Καξδίαο κε απηέο ηεο κνλάδαο ηεο ΓΔΖ Λαπξίνπ πνπ ρξεζηκνπνηεί σο θαχζηκν θπζηθφ αέξην θαη είλαη δπλακηθφηεηαο 174MW [51]. Υξεζηκνπνηείηαη ε κέζνδνο ηεο αλάιπζεο θχθινπ δσήο θαη γηα ηε ζπγθεθξηκέλε κνλάδα έηζη ψζηε λα πξαγκαηνπνηεζεί κηα αθξηβήο αλάιπζε γηα ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Ζ κέζνδνο μεθηλάεη απφ ηνλ Πίλαθα απνγξαθήο Π.12 ηνπ παξαξηήκαηνο [51], φπνπ απνηππψλνληαη νη ξχπνη ζην λεξφ θαη ζηνλ αέξα. Με ρξήζε ησλ ζπληειεζηψλ Δco-Indicator 95 θαηαιήγεη ζηνπο ζπληειεζηέο αμηνιφγεζεο νη νπνίνη παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 6.5. ηελ Δηθφλα 6.1 απνηππψλνληαη νη ηηκέο αμηνιφγεζεο ζε κνξθή δηαγξάκκαηνο, ελψ ζηνλ Πίλαθα 6.4 δηαθξίλνληαη νη ηζνδχλακεο πνζφηεηεο ξχπσλ γηα ην θάζε θαηλφκελν. Πίλαθαο 6.4: Ηζνδχλακεο πνζφηεηεο ξχπσλ γηα ην θάζε θαηλφκελν ΦΑΗΝΟΜΔΝΑ Φαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ ΗΟΓΤΝΑΜΟΗ ΡΤΠΟΗ Ηζνδχλακα CO2 7,00E+02 Όμηλε βξνρή Ηζνδχλακα SO4 1,02E+00 Δπηξνθηζκφο Ηζνδχλακα PO4 1,17E-01 Καηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο Ηζνδχλακα CFC-11 1,40E-06 Φαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο ηνλ ρεηκψλα Ηζνδχλακα SPM 1,56E-01 Οηθνινγηθή ηνμηθφηεηα Ηζνδχλακα Pb 6,89E-03 Αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα Ηζνδχλακα B(a)P 5,87E-05 ΕΜΘΠΜ 107
118 Πίλαθαο 6.5: πληειεζηέο θαλνληθνπνίεζεο θαη αμηνιφγεζεο θαη νη αληίζηνηρεο ηηκέο ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΩΔΗ Φαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ ΤΝΣ. ΣΗΜΔ ΤΝΣ. ΣΗΜΔ ΚΑΝΟΝΗΚΟΠΟΗΖΖ ΚΑΝΟΝΗΚΟΠΟΗΖΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ 7,42Δ-05 5,19Δ-02 2,5 1,3Δ-01 Όμηλε βξνρή 8,88Δ-03 9,07Δ ,07E-02 Δπηξνθηζκφο 2,62Δ-02 3,08Δ ,54E-02 Καηαζηξνθή ηνπ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο Φαηλφκελν ηεο αηζαινκίριεο ηνλ ρεηκψλα 1,24Δ+00 1,73Δ ,73E-04 1,06Δ-02 1,66Δ ,28E-03 Οηθνινγηθή ηνμηθφηεηα 1,78Δ+01 1,23Δ ,13E-01 Αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα 1,06Δ+02 6,22Δ ,22E-02 Γηαθξίλεηαη, ηφζν απφ ηνλ Πίλαθα 6.5, φζν θαη απφ ηελ Δηθφλα 6.1, φηη ιφγσ ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ε κνλάδα ζην Λαχξην ζπκκεηέρεη πξσηίζησο ζηελ νηθνινγηθή ηνμηθφηεηα θαη έπεηηα ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. ε κηθξφηεξν βαζκφ εληζρχεη ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο θαη αθνινχζσο ηελ αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα. πγθξίλνληαο ηε κνλάδα απηή κε ηνλ ΑΖ Καξδίαο (Δηθφλα 6.2) δηαθξίλεηαη ε κεγάιε δηαθνξά ζηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Ο ΑΖ Καξδίαο εληζρχεη 9 πεξίπνπ θνξέο πεξηζζφηεξν ηελ νηθνινγηθή ηνμηθφηεηα, ελψ έρεη ζρεδφλ δηπιάζηα ζπκκεηνρή ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηξηπιάζηα ζην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο. Αμηνζεκείσην είλαη φηη ε κνλάδα ηνπ Λαπξίνπ έρεη κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζηελ αλζξψπηλε ηνμηθφηεηα (θαξθηλνγελέζεηο) ζε ζχγθξηζε κε ηνλ ΑΖ Καξδίαο. Όζνλ αθνξά ζην εμσηεξηθφ θφζηνο ηεο κνλάδαο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ απηφ ππνινγίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 6.6 θαη Πίλαθα 6.7 θαη αλέξρεηαη ζε [38]. ΕΜΘΠΜ 108
119 Φ/Α 7,00E-01 6,00E-01 5,00E-01 4,00E-01 3,00E-01 2,00E-01 1,00E-01 0,00E+00 Φαηλνκελν ηνπ ζεξκνθεπηνπ Ομηλε βξνρε Δπηξνθηζκνο Καηαζηξνθε ηνπ ζηξσκαηνο ηνπ νδνληνο Φαηλνκελν ηεο αηζαινκηριεο ηνλ ρεηκσλα Οηθνινγηθε ηνμηθνηεηα Αλζξσπηλε ηνμηθνηεηα Δηθόλα 6.1: Πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηεο κνλάδαο θπζηθνχ αεξίνπ ζην Λαχξην ΕΜΘΠΜ 109
Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC
Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou
ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &
Διαβάστε περισσότεραΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11.
Ζκεξίδα 2/11/21 ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 2.11.21 Πεγέο ελέξγεηαο Σπλ. Πξσηνγελήο Δλέξγεηα = Σ Καηαλ. Δλέξγεηα θαπζίκνπ x Σπλη.
Διαβάστε περισσότεραΕνδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ
Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε
Διαβάστε περισσότεραΔιαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84
Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην
Διαβάστε περισσότεραΔΕΗ. Λιγνίηηρ και Αημοηλεκηπικά Επγοζηάζια Λιγνιηωπςσείο
ΔΕΗ Λιγνίηηρ και Αημοηλεκηπικά Επγοζηάζια Λιγνιηωπςσείο Μεηά ηνλ Β' Παγθόζκην Πόιεκν ε πόιε ηεο Πηνιεκαΐδαο έδεημε λέα ζεκάδηα αλάθακςεο. Η αλαθάιπςε ηνπ ιηγλίηε, απνηέιεζε ζπνπδαίν ξόιν ζηελ αλάπηπμε
Διαβάστε περισσότεραΚεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger
Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.
Διαβάστε περισσότεραΑ. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2
ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.
Διαβάστε περισσότεραΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :
ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη
Διαβάστε περισσότεραΓιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα
4. ΑΝΑΠΝΟΗ Η δηάζπαζε ηεο γιπθόδεο γίλεηαη κέζα ζηα θύηηαξα, νλνκάδεηαη θπηηαξηθή αλαπλνή θαη εμαζθαιίδεη ηελ ελέξγεηα πνπ είλαη απαξαίηεηε ζην θύηηαξν. Η δηάζπαζε γίλεηαη κε ηελ παξνπζία νμπγόλνπ θαη
Διαβάστε περισσότεραΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ
1 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ ΝΟΗΠΚΝΠ 2 Τν πεηξέιαην, πνπ κεξηθέο θνξέο ζηελ θαζεκεξηλή γιώζζα απνθαιείηαη θαη μαύπορ σπςσόρ ή τσάι τος Ρέξαρ, είλαη
Διαβάστε περισσότεραΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.
ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε
Διαβάστε περισσότεραΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε)
NEWSLETTER ΑΠΕ#2 ΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε) Με αθνξκή ηελ ηξέρνπζα επηθαηξφηεηα ζρεηηθά κε ηα ζέκαηα ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) ζηε ρψξα καο ζα ζέιακε λα ζαο παξνπζηάζνπκε
Διαβάστε περισσότεραΔιάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο
Διάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο Σηάδηα επεμεξγαζίαο πγξψλ απνβιήησλ Πξσηνβάζκηα ή Μεραληθή Δπεμεξγαζία Γεπηεξνβάζκηα ή Βηνινγηθή Δπεμεξγαζία Τξηηνβάζκηα ή Χεκηθή
Διαβάστε περισσότεραH ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ
H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη
Διαβάστε περισσότεραQ Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής
ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΜΟ Α Mάθημα 5: To παραγωγής σναρηήζεις κόζηοσς Η ζπλάξηεζε ζπλνιηθνύ θόζηνπο C FC VC Όπνπ FC= ην ζηαζεξό θόζηνο (ην θόζηνο γηα ηνλ ζηαζεξό παξαγσγηθό ζπληειεζηή) θαη VC= ην κεηαβιεηό
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0
Διαβάστε περισσότεραΠαξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε
Σσνεργαζίες για ηην προώθηζη ηης περιθερειακής καινοηομίας ζε νηζιωηικές περιοτές Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε Δημήηρης Αλ. Καηζαπρακάκης Γιώργος Ζηδιανάκης
Διαβάστε περισσότεραΗ απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες.
ΦΩΣΟΤΝΘΔΗ Δλαιιαθηηθή δηεξγαζία παξαγσγήο ελέξγεηαο Υξεζηκνπνηείηαη από ηνπο νλνκαδόκελνπο θσηνζπλζεηηθνύο νξγαληζκνύο Οπζηαζηηθά ε αληίζηξνθε δηεξγαζία ηεο αλαπλνήο πλίζηαηαη ζηελ δέζκεπζε ειηαθήο ελέξγεηαο
Διαβάστε περισσότεραΔιατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING
Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο
Διαβάστε περισσότεραΚευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση
Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ
Διαβάστε περισσότεραΑζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14
.1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ
ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο
Διαβάστε περισσότεραΣημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)
Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.
Διαβάστε περισσότεραΜονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.
Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε
Διαβάστε περισσότεραΔΘΝΗΚΟ ΜΔΣΟΒΗΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΗΟ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ
ΔΘΝΗΚΟ ΜΔΣΟΒΗΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΗΟ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΣΟΜΔΑ ΘΔΡΜΟΣΖΣΑ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΑΣΜΟΚΗΝΖΣΖΡΧΝ ΚΑΗ ΛΔΒΖΣΧΝ Τπεχζπλνο Καζεγεηήο: θνο Δκκ. Καθαξάο ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ «Τπνινγηζηηθή κνληεινπνίεζε δξάζεσλ γηα
Διαβάστε περισσότεραK- Clusters Γξάζε 7.1.: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΘΝΟΣΟΜΘΑ ΣΟΝ ΚΛΑΓΟ ΣΟΤ ΜΑΡΜΑΡΟΤ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΞΘΟΠΟΘΗΘΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ, ΑΠΌ ΣΑ ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΣΑ ΚΑΘ ΣΑ ΜΠΑΖΑ ΣΟ ΣΡΑΝΟΒΑΛΣΟ
K- Clusters Γξάζε 7.1.: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΘΝΟΣΟΜΘΑ ΣΟΝ ΚΛΑΓΟ ΣΟΤ ΜΑΡΜΑΡΟΤ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΞΘΟΠΟΘΗΘΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ, ΑΠΌ ΣΑ ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΣΑ ΚΑΘ ΣΑ ΜΠΑΖΑ ΣΟ ΣΡΑΝΟΒΑΛΣΟ Ο πινχηνο ηεο Διιάδαο ζε θνηηάζκαηα καξκάξνπ εθιεθηήο
Διαβάστε περισσότεραΑπνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12
Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;
Διαβάστε περισσότεραΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ
Διαβάστε περισσότεραΕΜΠΟΡΙΚΑ ΣΙΜΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΣΑΗ
ΗΡΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΣΡΙΚΗ Α.Ε. ΜΕ ΙΧΤ ΣΗΝ ΑΓΟΡΑ ΣΗ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2011 ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΣΙΜΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΣΑΗ Ρο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη Θήβα ΔΙΕΤΘΤΝΗ ΠΩΛΗΕΩΝ 1/1/2011 TA ΔΚΞΝΟΗΘΑ ΡΗΚΝΙΝΓΗΑ
Διαβάστε περισσότεραΚόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή
Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.
Διαβάστε περισσότεραΔξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν
Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Καηαζθεπάδνπκε έλα νγθνκεηξηθό δνρείν από πιαζηηθό κπνπθάιη λεξνύ
Διαβάστε περισσότεραΔξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.
Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα Γηαθξάγκαηα Δξγαιεία Καηαζθεπέο 2 Η θαηαζθεπή πεξηγξάθεηαη ζηελ αληίζηνηρε ελόηεηα
Διαβάστε περισσότεραΔκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ»
Δκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ» ηηο αξρέο ηνπ 2012 πξνζρσξήζακε, κεηά από ζρεηηθή απόθαζε ηνπ Γεκνηηθνύ πκβνπιίνπ Υαιθεδόλνο, ζην «ύκθσλν ησλ Γεκάξρσλ», ην νπνίν
Διαβάστε περισσότεραΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1
ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Πνιινί άλζξσπνη πηζηεύνπλ όηη ν άλεκνο ζα έπξεπε λα αληηθαηαζηήζεη ην πεηξέιαην θαη ην θάξβνπλν σο πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνύ. Οη θαηαζθεπέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθόλα είλαη
Διαβάστε περισσότεραΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2
ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και
Διαβάστε περισσότεραΠανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»
Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο
Διαβάστε περισσότεραΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP
ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη
Διαβάστε περισσότεραΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΥΑΝΘΚΩΝ ΚΑΘ ΣΕΥΝΟΛΟΓΘΑ ΗΛΕΚΣΡΟΝΘΚΩΝ ΤΠΟΛΟΓΘΣΩΝ ΣΟΜΕΑ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ΗΛΕΚΣΡΘΚΗ ΕΝΕΡΓΕΘΑ. Διπλωματική Εργασία
ΠΑΝΕΠΘΣΗΜΘΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΥΑΝΘΚΩΝ ΚΑΘ ΣΕΥΝΟΛΟΓΘΑ ΗΛΕΚΣΡΟΝΘΚΩΝ ΤΠΟΛΟΓΘΣΩΝ ΣΟΜΕΑ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ΗΛΕΚΣΡΘΚΗ ΕΝΕΡΓΕΘΑ Διπλωματική Εργασία ηηρ Φοιηήηπιαρ ηος ημήμαηορ Ηλεκηπολόγων Μησανικών και Σεσνολογίαρ
Διαβάστε περισσότεραΟινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία
ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Α.Ε Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία Πνηνί είκαζηε Η ΜΙΝΔΡΑΛ ΥΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ Α.Δ. μεθίλεζε ηελ πνξεία ηεο ην 1976. Από ηελ αξρή ζπλεξγαζηήθακε κε πξωηνπόξνπο εηαηξείεο ζηνλ
Διαβάστε περισσότεραΓηπισκαηηθή Δξγαζία ηνπ Φνηηεηή ηνπ ηκήκαηνο Ζιεθηξνιφγσλ Μεραληθψλ θαη Σερλνινγίαο Τπνινγηζηψλ ηεο Πνιπηερληθήο ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ
ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΧΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΓΗΑΝΟΜΖ ΚΑΗ ΥΡΖΗΜΟΠΟΗΖΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ηνπ Φνηηεηή
Διαβάστε περισσότεραΑπαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.
Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ
ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή
Διαβάστε περισσότεραΓηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ )
Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ ) Τν πξόβιεκα - Γηαξξνή λεξνύ Αθόκε θαη κηα κηθξή δηαξξνή λεξνύ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θαηαζηξνθή αλ δελ αληρλεπζεί εγθαίξσο Δηαξξνή κπνξεί λα πξνέιζεη
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΛΤΖ ΚΤΚΛΟΤ ΕΧΖ (ΑΚΕ) ΣΟΤ ΔΛΛΖΝΗΚΟΤ ΖΛΔΚΣΡΗΚΟΤ ΓΗΚΣΤΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΚΑΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ. απφ
ΑΝΑΛΤΖ ΚΤΚΛΟΤ ΕΧΖ (ΑΚΕ) ΣΟΤ ΔΛΛΖΝΗΚΟΤ ΖΛΔΚΣΡΗΚΟΤ ΓΗΚΣΤΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΚΑΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ απφ ΣΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΔΗΡΑΗΧ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΟΡΦΑΝΟ ΝΔΟΠΣΟΛΔΜΟ
Διαβάστε περισσότεραΣύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:
Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε
Διαβάστε περισσότεραΤηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ
ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΚΤΠΡΟΤ Πξόγξακκα Δπηκόξθσζεο Τπνςεθίσλ Καζεγεηώλ Σερλνινγίαο Γελάξεο 2011 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ Ι (Ύιε Γπκλαζίνπ) Διδάσκων: Σαββίδης Σάββας Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com
Διαβάστε περισσότεραΑ Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ
Α Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ ΣΜΖΜΑ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΣΔΥΝΗΚΖ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΗΓΑΚΟΝΣΔ: Β. ΥΡΖΣΑΡΑ, Καθ. ΔΞΑΜΖΝΟ: 7 ο Β. ΜΑΡΗΝΟ, Δπ.Καθ. Φεβροσάριος
Διαβάστε περισσότερα3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ
3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν
Διαβάστε περισσότεραΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου
ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.
Διαβάστε περισσότεραΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ
1 Σ. Δ. Ι. ΓΤ Σ Ι Κ Η Μ Α Κ Δ Γ Ο Ν Ι Α ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Μ Η Μ Α Μ Η Υ Α Ν ΟΛΟ Γ Ι Α Δξγαζηήξην Μεραλνπξγηθώλ Καηεξγαζηώλ & CAD ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ 2: Πνηόηεηα Δπηθάλεηαο Γξ. Βαξύηεο
Διαβάστε περισσότεραΤο φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα
ΥΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 8 Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα Α. Ψυχρά και Θερμά χρώματα Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας Ο πετροπαιχνιδιάτορας... φωτιά ναι το πηγούνι του χρυσάφι το πηρούνι του Οδ. Ελύτης Σα χρώματα στη
Διαβάστε περισσότεραΆζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ
Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.
Διαβάστε περισσότεραΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Διαβάστε περισσότεραΔπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.
ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε
Διαβάστε περισσότερα(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.
ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη
Διαβάστε περισσότεραΣ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η
Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα
Διαβάστε περισσότερα5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη
5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη Σηα πιαίζηα ηεο πέκπηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital
Διαβάστε περισσότεραΒιοαέριο: Μία ενέργεια για το μέλλον
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλασ Σχολι Τεχνολόγων Εφαρμογών Τμιμα Τεχνολογίασ Πετρελαίου & Φυςικοφ Αερίου Πτυχιακι Εργαςία Βιοαέριο: Μία ενέργεια για το μέλλον του Μπογιατηι Τηανι Α.Ε.Μ.: 2734 Επιβλζπουςα
Διαβάστε περισσότεραΦςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο
Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη
Διαβάστε περισσότεραΗ ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ: Η ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ
Διαβάστε περισσότεραΠΟΛΤΣΕΥΝΕΙΟ ΚΡΗΣΗ. «Πλεονεκτήματα αξιοποίησηρ γεωθεπμικήρ ενέπγειαρ, χαμηλήρ ενθαλπίαρ, για οικιακέρ ευαπμογέρ.»
ΠΟΛΤΣΕΥΝΕΙΟ ΚΡΗΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ: «Πλεονεκτήματα αξιοποίησηρ γεωθεπμικήρ ενέπγειαρ, χαμηλήρ ενθαλπίαρ, για οικιακέρ ευαπμογέρ.» Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο: θ. Μνπζηάθεο Βαζίιεηνο Φνηηήηξηα: Λόια Κσλζηαληίλα
Διαβάστε περισσότεραΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι
Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι ηα Δθπαηδεπηήξηα Πάλνπ ππνζηεξίδνπκε ηελ άπνςε όηη ην «αεηθόξν ζρνιείν» είλαη έλα όξακα εθηθηό. Η εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία δελ είλαη κάζεκα, αιιά
Διαβάστε περισσότεραΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ
ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία
Διαβάστε περισσότεραiii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη
ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:
Διαβάστε περισσότεραΚεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ
Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο
Διαβάστε περισσότεραΓΡΑΜΜΗ ΦΤΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ ΚΑΙ ΤΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΣΡΙΜΟΤ ΣΗ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΑ
ΑΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΖΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΠΔΣΡΔΛΑΗΟΤ ΚΑΗ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΓΡΑΜΜΗ ΦΤΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ ΚΑΙ ΤΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΣΡΙΜΟΤ ΣΗ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΑ πνπδαζηήο: Πξίληδνο Γεψξγηνο Α.Δ.Μ.:2634
Διαβάστε περισσότεραιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Ασκήσεις αποθεµάτωνµ Δρ.
Διαβάστε περισσότεραB-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.
B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30
Διαβάστε περισσότερα10). ΣΤΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕ ΠΑΡΟΥΕ ΜΣ ΚΑΙ ΥΣ
10). ΣΤΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕ ΠΑΡΟΥΕ ΜΣ ΚΑΙ ΥΣ Σσποποιημένες παροτές ΥΣ Γηα ηελ ειεθηξνδόηεζε θάζε εζωηεξηθήο εγθαηάζηαζεο θαηαζθεπάδεηαη κία από ηηο «ηππνπνηεκέλεο» παξνρέο πνπ αλαθέξνληαη παξαθάηω. Γηα θάζε ηππνπνηεκέλε
Διαβάστε περισσότερα6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ
6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ Σηα πιαίζηα ηεο έθηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital
Διαβάστε περισσότεραΓΡΑΔΙ ΔΓΚΑΣΑΣΑΗ ΜΟΝΑΓΩΝ ΗΘΤΑ ΣΟ Γ.Ν. ΞΑΝΘΗ. Δηζεγεηήο: Αζαλάζηνο Μπακπαιίδεο, Γηνηθεηήο Γ.Ν. Ξάλζεο
ΓΡΑΔΙ ΔΓΚΑΣΑΣΑΗ ΜΟΝΑΓΩΝ ΗΘΤΑ ΣΟ Γ.Ν. ΞΑΝΘΗ Δηζεγεηήο: Αζαλάζηνο Μπακπαιίδεο, Γηνηθεηήο Γ.Ν. Ξάλζεο Δίλαη γλσζηφ ζε φινπο φηη ηα λνζνθνκεία είλαη απφ ηα πην ελεξγνβφξα θηηξηαθά ζπγθξνηήκαηα, ιφγσ κεγέζνπο,
Διαβάστε περισσότεραΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic
Διαβάστε περισσότεραΜΔΛΔΣΖ ΦΧΣΟΒΟΛΣΑΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ 145 KW Δ ΤΝΓΔΖ ΜΔ ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ.
ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΜΔΛΔΣΖ ΦΧΣΟΒΟΛΣΑΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ 145 KW Δ ΤΝΓΔΖ ΜΔ ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ. ΓΖΜΖΣΡΑΚΔ ΦΧΣΗΟ ΕΑΜΠΟΤΡΑ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΑ ΔΠΗΒΛΔΦΖ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ ΠΟΣΟΛΗΑ, Καζεγεηήο
Διαβάστε περισσότεραΣατινίδης Σσμεών Απάνηηζη.
Σατινίδης Σσμεών Σα βηνθαχζηκα είλαη ην κφλν θαηάιιειν δηαζέζηκν ππνθαηάζηαην ηεο βελδίλεο θαη ηνπ ληήδει ζηηο κεηαθνξέο. Βηνθαχζηκα φπσο ην βηνληήδει θαη ε βηναηζαλφιε ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα αλακεκηγκέλα
Διαβάστε περισσότεραConstructors and Destructors in C++
Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΠΡΑΙΝΕ ΤΠΟΔΟΜΕ 2010»
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΠΡΑΙΝΕ ΤΠΟΔΟΜΕ 2010» Α/Α ηοισεία ππογπάμμαηορ: 1 ηόσορ ππογπάμμαηορ 2 Πποϋποθέζειρ ςμμεηοσήρ 3 Επιλέξιμερ Ενέπγειερ Ο πξνζαλαηνιηζκφο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηνλ ηνκέα ηεο δηαρείξηζεο/
Διαβάστε περισσότεραΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.
ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ
Διαβάστε περισσότεραEL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία
8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε
Διαβάστε περισσότεραΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii)
. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,, 6 4 4 4 5( ) 6( ). Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,,,6 7. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 ( )( ) ( ) 4. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 4 6 7 4. 5. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 59 ( )( ) ()( 5) 7 6.
Διαβάστε περισσότερα7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο.
7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Ση είλαη έλαο θαηαρσξεηήο; O θαηαρσξεηήο είλαη κηα νκάδα από flip-flop πνπ κπνξεί λα απνζεθεύζεη πξνζσξηλά ςεθηαθή πιεξνθνξία. Μπνξεί λα δηαηεξήζεη ηα δεδνκέλα ηνπ
Διαβάστε περισσότεραΚΛΗΜΑΣΗΜΟ ΜΔ ΦΤΗΚΟ ΑΔΡΗΟ
Σερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Καβάιαο ρνιή Σερλνινγηθψλ Δθαξκνγψλ Σκήκα Σερλνινγίαο Πεηξειαίνπ θαη Φπζηθνχ Αεξίνπ Πηπρηαθή εξγαζία ησλ ζπνπδαζηξηψλ: ΥΑΣΕΖΜΠΔΚΗΑΡΖ ΑΘΑΝΑΗΑ ΝΣΔΝΣΟΤ ΑΛΗΚΖ κε ηίηιν: ΚΛΗΜΑΣΗΜΟ
Διαβάστε περισσότεραΤάπηα με ππάζo, bacon και θέηα by Madame Ginger
Τάπηα με ππάζo, bacon και θέηα by Madame Ginger 1 θύιιν ζθνιηάηαο 2 πξάζα 150 γξ. bacon 150 γξ. θέηα ΓΧΓΧΝΗ 100 γξ. γξαβηέξα ΓΧΓΧΝΗ 1 θ.ζ. ειαηόιαδν Κόβνπκε ηα πξάζα ζε ιεπηέο ξνδέιεο. Κόβνπκε ην bacon
Διαβάστε περισσότεραΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ
ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ 24 ο ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΑΙΓΙΑΣΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΧΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΠΙΝΟΤΛΑ ΔΤΡΤΓΙΚΗ ΒΑΡΚΑΡΗ ΠΟΛΤΚΡΙΣΗ
Διαβάστε περισσότεραf '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)
ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 54 Υλη: Παράγωγοι Γ Λσκείοσ Ον/μο:.. 6--4 Θεη-Τετν. ΘΔΜΑ Α.. Αλ f, g, h ηξεηο παξαγωγίζηκεο ζπλαξηήζεηο ζην λα απνδείμεηε όηη : f () g() h() ' f '()g()h() g'()f ()h() h'() f ()g()
Διαβάστε περισσότεραΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις
ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ Παλεπηζηεκίνπ (Διεπζεξίνπ Βεληδέινπ) 34 06 79 ΑΘΖΝΑ Τει. 36653-367784 - Fax: 36405 e-mail : info@hms.gr www.hms.gr GREEK MATHEMATICAL SOCIETY 34, Panepistimiou (Δleftheriou
Διαβάστε περισσότεραΒάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016
Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε
Διαβάστε περισσότεραΒιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ
Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ ΤΕΙ Δσηικής Μακεδονίας Τμήμα Βιομητανικού Στεδιαζμού Εργαζηήριο C 3 www.c3.teiwm.gr C 3 LAB www.c3.teiwm.gr 1 Εηζαγσγή Πεπιεσόμενα ύκβνια
Διαβάστε περισσότεραα) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο
Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν
Διαβάστε περισσότεραΚεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους
Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν
Διαβάστε περισσότεραΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ
ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:
Διαβάστε περισσότεραIV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ
IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά
Διαβάστε περισσότεραΔΦΑΡΜΟΜΔΝΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗ ΧΗΜΔΙΑ Ι ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 2009. 1. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(x,y) =
ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 9. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(,y) = y.. Να ππνινγηζηνύλ ηα νινθιεξώκαηα: a) ln b) a) 3cos b) e sin 4. Να ππνινγηζηεί ην νινθιήξσκα: S ( y) 3
Διαβάστε περισσότεραΦνξνινγηθέο ειαθξύλζεηο Γηεπθνιύλζεηο θνξνινγηθέο γηα ηελ αγνξά ζνκπώλ pellet) θαη μύινπ
ΚΑΣΑΛΟΓΟ 2011 Η VENETA STHUE βαζηδόκελε ζηε καθξνρξόληα εκπεηξία ζηελ θαηαζθεπή ζνκπώλ ζηελ πεξηνρή Σηξόιν ηεο Ιηαιίαο, δεκηνύξγεζε κεραλήκαηα πνπ είλαη εηο ζέζηλ λα εθκεηαιιεπηνύλ ζην κέγηζην ηε ζεξκόηεηα
Διαβάστε περισσότεραCase Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.
Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε
Διαβάστε περισσότεραΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:
ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν
Διαβάστε περισσότεραΑ.Σ.Δ.Ι. ΠΔΙΡΑΙΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΗΛΔΚΣΡΟΛΟΓΙΑ
Α.Σ.Δ.Ι. ΠΔΙΡΑΙΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΗΛΔΚΣΡΟΛΟΓΙΑ ΣΙΣΛΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΗ ΤΓΡΟΓΟΝΟΤ ΣΟΤ ΚΙΝΗΣΗΡΔ ΑΤΣΟΚΙΝΗΣΟΤ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΟΤ Χ ΚΑΤΙΜΟΤ Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο:Κνο ΣΙΧΛΗ ΠΤΡΟ πνπδαζηήο:ανασαιαγη
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα
Διαβάστε περισσότεραΖ ύιε εκθαλίδεηαη ζε ηξεηο θαηαζηάζεηο: ζηελ ζηεξεή, ζηελ πγξή θαη ζηελ αέξηα.
Καηαζηάζεηο ηεο ύιεο 1 ΔΚΦΔ ΥΑΝΗΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΟΗ ΦΤΗΚΔ ΔΠΗΣΖΜΔ ΣΖΝ ΠΡΟΥΟΛΗΚΖ ΑΓΧΓΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 1: ΔΗΑΓΧΓΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΚΑΣΑΣΑΔΗ ΣΖ ΤΛΖ ΚΑΣΑΣΑΔΗ ΣΖ ΤΛΖ Ζ ύιε εκθαλίδεηαη ζε ηξεηο θαηαζηάζεηο: ζηελ
Διαβάστε περισσότερα