WILHELM REICH Ι. Άκου Ανθρωπάκο

Transcript

1 WILHELM REICH Ι Άκου Ανθρωπάκο

2

3

4 ΑΚΟΥ, ΑΝθΡΟΠΑΚΟ

5

6 ΑΚΟΥ, ΑΝθΡΩΠΑΚΟ ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΪΧ Μετάφραση Νοιάσσα 8αρσάκη

7

8 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ Πέρα από ψυχοθεραπευττίς, ο ΒιΛχειψ Ράιχ υπτίρξε ένας από τους κορυφαίους φιλόσοφους και επανασrάτες της ε ποχτίς που πέρασε. Όπως και άλλοι πρωτοπόροι της επισrtίμης, θέλησε να δώσει νέα συνειδησιακά μονοπάπα σrην ανθρωπότητα, νέους δρόμους να πορευτεί σriς αναζηττίσεις της. Το έργο του Άκου Ανθρωπάκο γράφτηκε ως απάvrηση σroυς επikριrές του και τα συμφέροvrα που τους υποκίνησαν σε μια επίθεση διαρκεfας εναντίον του. Επίθεση που τον oδιiγησε σriς φυλακές του Λούισμπρουγκ και το θάνατό του. Ο Ράιχ παρακολουθεί, σrην αρxιi με αφέλεια, κarόπιν με απορία και τέλος με τρόμο το π κάνει ο Ανθρωπάκος σroν εαυτό του, με ποιο τρόπο δολοφονεί όσους φροvrίζουv για την πραγμαπκτί του ευτυχία. Το' Ακου Ανθρωπάκο είναι μια καταγγελία και έκκληση συνάμα ενός πρωτοπόρου που κυνηγτίθηκε αδυσώπητα από το Kαrεσrημένo της εποχτίς και τιμωριiθηkε απάνθρωπα για το ελεύθερο πνεύμα του. Το έργο αυτού του μεγάλου κοινωνικού φιλόσοφου είναι περjσσότερo από ποτέ επίκαιρο. ΟΙ αλλαγές που έγιναν από το θάναrό του μέχρι τώρα σrην ανθρώπινη συνείδηση είναι πολύ Λίγες, γεγονός που avrava-

9 κλάιαι σrnv nαγκόσμια Kardσraan. Οι ΠΡόσφαrες avarapdξεις σε παγκόσμιο επίπεδο και οι επιδράσεις rους για μια παγκόσμια avvejbnaiqkri αλλαγή, ίσως μας obnyriaovv VQ δούμε τον κόσμο με απl1όrnrα και aydnn, με μια θέl1nσn για απελευθέρωσn από rις ΠΡοκαrαl1ήψεις που μας rαl1αvίζουv επί σειρά αιώνωv. Για αυιό, n οππκή γωvία ιου 81fιχεΛμ Ράιχ είvαι περισσόrερο από ποιέ αvαγκαία για rnv καrαvόnσn ιου eavrou και rou περι ΒάΛ?! οvrος. Μια υπενθύμισn για ro Βασικό γεγοvός πως έχουμε απομακρυvθεί από ιις απλές, rις μεσrές αλήθειες rnς Ζω:Ίς. Aθιiνα 1999

10 ΑΚΟΥ, ΑΝθΡΩΠΑΚΟ Σε φωνάζουν Ανθρωπάκο, Κοινό Άνθρωπο. Λένε πως Χάραξε n εποχή σου, n «Εποχή rou Κοι νού Ανθρώπου». Μα δεν είσω συ που το Λες, ανθρωπάκο. Το Λένε εκείνοι, ΟΙ ανππρόεδροι των μεγάλων εθνών, ΟΙ ερ γατοπarέρες, ΟΙ μετανιωμένοι γιοι των αστών, ΟΙ πολιπκοί κω ΟΙ φιλόσοφοι. Σου προσφέρουν ro μέλλον, μα δε ρωroύν για ro παρελθόν σου. Κι όμ ως, είσω κλnρονόμος ενός τρομερού παρελθόνroς. Τ ούrn n κλnρονομιά καίει arn χούφτα σου σα δωμάνπ φλεγόμενο. Εγώ αυτό έχω να σου πω. Ο γιατρός, ο τσαγκάρης, ο μηχανικός ή ο εκπωδευπκός, για να προκόψουν arn δουλειά roυς και να κερδίσο υν το ψωμί roυς, πρέπει να γνωρίζουν πς ελλείψεις roυς. Εδώ κω κάμnοσες δεκαετίες παίρνεις παγκοσμίως τα ηνία στα χέρια σου. Το μέλλον της ανθρ ωπότητας θα εξαρτηθεί από πς σκέψεις κω πς πράξεις σου. Όμ ως, οι δάσκαλοι κι ΟΙ αφέντες σου δε σου μιλάνε για τον τρόπο που σκέφτεσω πραγμαπκά. Δε σου Λένε ποιος είσω στα αλήθεια. Κα νένας δεν roλμά να σε φέρει αντιμέτωπο με τη μοναδική πραγμαπκότητα που έχει τη δύ-

11 ναμη να σε καrασrnσει κύριο roυ πεπρωμένου σου. Efσαι ((ειιεύθερος» από μια άποψη μονάχα: ειιεύθερος από την aurokpirikn, που μπορε! να σε 80ηθnσει να κουμαντάρεις τη Ζωn σο υ. Δε σ' άκουσα να παραπονιέσαι ποτέ: ((Με εκθειάζετε σα ν το μειιιιονπκό αφέντη roυ εαυτού μου και roυ κόσμου μου. Α?ιΙΙά δε μου ΙΙέτε πώς γfvεrαι καvεfς αφέντης roυ εαυroύ του. Δε μου ΙΙέτε ποια εfvαι τα ΙΙάθη και τα ελαπώματά μου, πού σφάιιιιω σroν rρόπo που σκέφroμαι και πράπω». Εππρέπεις σroυς ισχυρούς να απαπούν rn δύναμη εν ονόμαπ ((roυ ανθρωπάκου». Όμως, εσύ ο [διος παραμένεις 80υ8ός. Ενισχύεις rους ισχυρούς με περισσόrερη δύναμη. ΕπιΛέγεις για εκπροσώπους ανθρώπους αδύναμους και κακοnθεις. ΤεΙΙικά δiαπiσrώνεiς πάvra, ποιιύ αργά, πως σ' έπιασαν κορόιδο. Σε καrαιια8αfvω! Κι εrούro επειδn avrfkpiaa αμέrρηrες φορές γυμνό ro κορμ! και τηη ψυχn σου. Σε εfδα δfχως τη μάσκα σου, την ΚΟμμαπκn σου rαυrόrηrα n τη ν εθvικn σου υπερηφάνεια. Γυμ νό σα νεογέννηro, γυμνό σα σrρατάρxη ξε8ράκωro. Σ' άκουσα να κιιαις και να οδύρεσαι. Μου μίλησες για τα πρ08λnμαrά σου, πς α γάπες και roυς πόθους σου. Σε ξέρω και σε KaraIιa8afνω. Και θα σου πω π είσαι, ανθρωπάκο, επειδώ ΠIσrεύω πραγμαπκά σro rρανό σου μέλλον. Μα επειδn ro μέιιιιον σού ανώκει, αναμφί80λα σου αvnκει, ρfξε μια μαπά σroν εαυτό σου. Κοίτα roν όπως εfvαι πραγμαπκά. 'Ακου αυτό που κανένας από roυς ηγέτες και roυς αντιπροσώπους σου δεν roλμά να σου πει:

12 EfaQ1 ((άνθρωπος μικρός, κοινός». Συλλογfσου rn διπίίώ έννοια που έχουν rούrες οι ίίέξεις, «μικρός» κω ((κοινός»... Μπ ν ro ΒάΖεις σrα πόδια! Βρες ro κουράγιο να avriκρfσεις rov εαυrό σου! ((Με ποιο δικαfωμα μου κάνεις κώρυγμα;» Βλέπω rnv ερώrnσn σro rρoμαγμένo Βλέμμα σου. Σ' ακούω να rnv ξε σrομfζεις όλο αυθάδεια. ΦοΒάσω να αvrικρfσεις rov εαυrό σου, ανθρωπάκο. ΦοΒάσαι rn v κρπικώ, όσο και rn δύναμπ που σου υποσχέθπκαν. AiΊΏθεIα, πώς σκέφrεσαι να χρπσιμοποιώσεις rn δύναμώ σου; Δεν ξέρεις. Φο Βάσαι και να σκεφrεfς ακόμπ πως pnopef κάποια μέρα να 'σαι διαφορεπκός: ελεύθερος avrf φobjσμένoς, ειίίικρινώς avrf ραδιούργος, να xafpeaql rov έρωrα, όχι σαν rov κίίέφrn μες σrπ vdkra, αίίίίά ανοικrά, σro φως rov ΏίΊιου. ΑπεΧθάνεσαι rov εαυrό σου, ανθρωπάκο. Αναρωπέσαι, ((Ποιος efpql εγώ που θα 'χω άποψπ, θα κουμαvrάρω rn ΖωΏ μου κω θα αποκαίίώ οίίάκερπ rnv οικουμένπ δικώ μου;» Δfκιο έχεις. Ποιος efaai εσύ που θα διεκδ,κώσεις rn ΖωΏ σου; Ε, λοιπόν, θα σου πω ποιος efaq1. Διαφέρεις από rov ισχυρό σε rodro μόνο, ο ισχυρός υπώρξε κάποrε ένας ποίίύ μικρός ανθρωπάκο ς, αίίίίά α νέπrυξε μια anpavrikri ικα νόrn ra. Αναγνώρισε rnv ποrαπόrnrα κω rnv ανεπάρκεια rων σκέψεων κω rων πράξεών rov. Κάrω από rnv πfεσn κάποιου έρ γου που θεώρπσε σπμα vrικό, έμ αθε να BlQKpfveI όπ n μικρόrnrα κι n ευrέίίειά rov απειίίούσαν rn v ευrυχfα rov. Με άίίίία ίίόγια ο ισχυρός γνωρfζει πόrε κω σε π εfνq1 ανθρωπάκος. Ο ανθρ ωπάκος, όμως, δε γνωρfζει όπ ε[νω ποrαπός κω

13 φοβάrαι να ro μάθει. Κρ ύβει rnv ποrαπόrnrα και rnv α νεπάρκειά rou πίσω από αυrαπάrες δύναμnς και μεγαλείου, rn δύναμn και rou μεγαλείου κάποιου άλλου. Είναι περήφανος για roυς μεγάλους σrραrnγούς rou, αλλά όχι για rov εαυrό rou. ΘαυμάΖει rnv ιδέα που δεν εfχε κι όχι εκείνn που είχε. ' Οσο λιγόrερο καrαλαβαίνει κάπ, rόσο περισσόrερο ΠIσrεύεI σ' αυrό. Κι όσο καλύrερα ανπλαμbάνεrαi μια ιδέα, rόσο n πίσrn rou σ' aurriv κλονίζεrαι. Ας αρχίσω, όμως, από rov ανθρωπάκο που έχω μέσα μου. Επί εικοσιπένιε χρόνια υπερασπίζομαι, γραπrά και προφορικά, ro δικαίωμά σου σrnv ευωχία. Καrακρίνω rn v ανικανόrn rά σο υ να καρπώνεσαι εκείνο που σου ανήκει, να διασφαλίζεις όσα κέρδισες με αίμα σro Παρίσι και σrn Βιέννn, σroν αμερικανικό εμ φύλιο και rn ρωσική επανάσrασn. Μα ro Παρίσι σου καrέλnξε σroν Πειέν και rov ΛαΒάλ, n Βιέννn σου σroν Χίrλερ, n Ρωσfα σου σroν Σrάλιν και n Αμερική σου κινδυνεύει να καrαλήξει σrα χέρια rnς Κου ΚiΊoυξ ΚiΊαν! Καrαφέρνεις να κερδίζεις rnv ελευθερία σο υ, μα δεν μπορείς να rn διασφαλίσεις για rov εαυrό σου και rους άλλους. Αυrό ro γνώριζα από καιρό. Εκείνο, όμ ως, που δεν KαrαλάBαινα rirav γιαrί, αφού καrόρθωνες να Βγεις παλεύονιας απ ' ro Βούρκο, ΒούλιαΖες κάθε φορά σ' ένα χειρόιερο. Έ πειrα, ψnλαφισrά, παραrnρώvrας προσεκπκά γύρω μου, ανακάλυψα σrαδiαkά ποιο είναι εκείνο που σε κραιά δέσμιο: εfσαι δεσμώrnς rou εαυroύ σου. Ο μόνος υπεύθυνος για rn σκλαβιά σο υ είσαι εσύ ο ίδιος. Μόνον εσύ και κανένας άλλος, άκου που σο υ λέω!

14 Δεν ω 'χεις ξα νακούσει auro, εrσι; ΟΙ εlιευθερωrές σου lιένε πως ο ΚάΙΖερ, ο Τσάρος, ο Πάπας Γρnγόριος ο κζ, ο Μόργκαν, ο Κρουπ κι ο Φορvr, aurof είναι ΟΙ δυνάστες σου. Και ΠΟ1Ο1 είναι ΟΙ εlιευθερωrές σου; Ο MoυσOl!ίνI, ο Nαπolιέων, ο Χίrlιερ και ο Σrάlιιν. Γι ' αυrό σου lιέω: «Εσύ μονάχα μπορείς να γίνεις εlιευθερωrής ωυ εαυωύ σο υ!» Σ' αυrό ω σnμείο διστάζω. ΙσχυρίΖομαι πως αγωνί Ζομαι για rnv αlιήθεiα και rnv α γνόrnrα. Όμως, ενώ α nοφάσισα να σου πω rnv αlιήθεiα για ων εαυrό σου, rώρα διστάζω. Σε φο8άμαι, εσένα και rn στάσn σου α nfvavri arnv αlιήθεiα. Όrαν n αlιήθεiα σε αφορά, γίνεrαι επικίνδυνn. Μπορεί να είναι ευεργεπκή, μα μπορεί επίσnς να γίνει lιά8αρo στα χέρια rnς κάθε συμμορίας. Αν δεν ήrαν frai, δε θα ήσουν arn efan που 8ρίσκεσαι σήμερα. Ο νους μού υπαγορεύει: «Πες rnv αlιήθεlq, ανεξάρrnra απ ' ω rfpnpa». Ο ανθρωπάκος μέσα μου lιεεi: «Θα ήrαν 8lιαKεία να εμπιστευrείς ων εαυrό σου στο έlι εoς rou ανθρωπάκου. Ο ανθρωπάκος δε θέlιεi να ακούσει rn v αlιήθεiα για ων εαυrό ωυ. Δε θέlιεi να σnκώσει ω φορτ[ο τnς μεγάlιnς ευθύνnς που τον 8αρύνει, ε[rε ωυ αρέσει, ε[rε όχι. ΘέlιεI να παραμε[νει ανθρωπάκος, ή να γ[νει μεγάlιoς ανθρωπάκος. ΘέlιεI να γ[νει πlιoύσioς, εργαωπατέρας, επikεφαlιής ωυ συlιlιόγo υ 8εrεράνων ή πρόεδρος του φιlιόπrωχου. Δε θέlιεi, όμ ως, 'να αναlιά8εi rnv ευθύνn γlq rn δoυlιεiά ωυ, για ra anoefpara rρoφίμων, για ω Ο1κιστικό, rn συγκο1νωνία, rnv παιδεία, πς επιστnμονικές έρευνες, rn BIO[Knan ή οπδήποrε άlιlιo». Ο ανθρωπάκος μέσα μου lιέεi:

15 «/Εγινες πια μεγάλος και τρανός, γνωσrός σε Γερμαvfa, Auσrpfa, ΣκαvδιvαΒfα, ΑγγΜα, Αμερική και ΠαΛαισrfvn. Οι KOμμOυνισrές σε πολεμούν. Οι "σωτήρες των ΠOΛιτισrΙKών αξιών" σε μισούν. Τα θύματα της συναισθηματικής πανούκλας σε διώκουν. /Εχεις γράψει δώδεκα ΒιΒΜα και εκατόν πενήvτα άρθρα για τη ν αθλιότητα τη ς Ζωής, την αθλιότητα του ανθρωπάκου. Το έρ γο σου διδάσκεται σrα πανεπισrήμια και άλλοι μεγάλοι, povaxjkof άνθρωποι, Λένε πως εfσαι πολύ μεγάλος άνθρωπος. ΣυγκαταΛέγεσαι ανάμεσα σroυς κολοσσούς της επισrήμης. AναKαΛ ύπτovτας την κοσμική ενέργεια της Ζωής και τους νόμους που διέπουν τη zωvτανή ύλη, έκανες τη μεγα Λύτερη ανακάλυψη των τελευταfωv αιώνων. Βοήθησες να γfvει κατανοητή η φύση του KQPKfvou. Εfπες τη ν αλήθεια. Γι ' αυτό σε κυνηγούν από χώρα σε χώρα. Τώρα δικαιούσαι να ξεκουρασrεfς. ΑπόΛαυσε την επιτυχfα και τη φήμη σου. Σε Μγα χρόνια το όνομά σου θα ακούγεται παvτoύ. Αρκετά έκανες. Φτάνει πια. Αφοσιώσου πλέον σrις μελέτες σου για το Λειτουργικό νόμο της φύση ς». /Ετσι Λεει ο ανθρωπάκος μέσα μου, επειδή σε φοβάται, ανθρωπάκο. Γι α πολλά χρόνια ήμουν σε σrενή επαφή pazf σο υ. Μέσα από τις προσωπικές μου εμπειρfες γνώριζα τη Ζωή σου και ήθελα να σε Βοηθήσω. Διατηρούσα τούτη την επαφή, επειδή έβλεπα ότι σε Βοηθούσα πραγματικά κι ότι δεχόσουν πρόθυμα τη Βοήθειά μου, συχνά με δάκρ υα σrα μάτια. Λfγο-Μγο, όμ ως, άρχισα να KaranaBafνω ότι ενώ ήσουν πρόθυμος να δεχτεfς τη Βοήθειά μου, ήσουν αvfκαvος να την υπερασπισrεfς. Τη ν υπερασπfσrηkα εγώ για σένα και πάλεψα σκληρά για Λογαριασμό

16 σο υ. Μα ήρθαν ΟΙ Ώγέτες σου και Kατέσrρεψαν το έρ γο μου' κι εσύ roυς ακολο ύθώ σε ς, δίχως να βγάλεις άχνα. Μετά απ' αυτό BIQrripnaa ΤΏν επαφή μαζί σου, ελπίζοντας να ανακαλύψω roν rρόπo που θα μπορούσε κανείς να σε βοώθήσει χωρίς να Kαrασrραφεί, είτε ως ΏγέΤΏς, είτε ως θύμα σου. Ο ανθρωπάκος μέσα μου ήθελε να σε κερδίσει, να σε «σώσει», να roν θωρείς με ro ίδιο δέος που αντιμετωπίζεις rα ((ανώτερα μαθώμαπκά», επειδή δεν έχεις ιδέα π είναι. Όσο λιγότερο καταλαβα{νεις, τόσο περισσότερο δέος νιώθεις. Ξέρεις τον Χίτλερ καλύτερα από roν Nίrσε, roν Ναπολέοντα καλύτερα από roν ΠεσrαλότσI. Θεωρείς κάποιον βασιλιά σnμαvrικόrερο α π' roν Σίγκμ ουντ Φρόιντ. Ο ανθρωπάκος μέσα μου θέλει να σε κερδίσει, όπως σε κερδίζουν συνήθως με τα ταμταμ ΤΏς Ώγεσία ς. Όταν ο ανθρωπάκος μέσα μου ονειρεύεται να ((σε οδώγήσει σrώ ν ελευθερία», σε φοβάμαι. Υπάρχει κίνδυνος να ανακαλύψεις μέσα μου roν εαυτό σου κι εμένα μέσα σου, να rρoμάξεiς και γυρεύοντας να δολοφονήσεις roν εαυτό σου, να δολοφονήσεις εμένα. Μα δεν είμαι πια πρόθυμος να πεθάνω, υπερασπίζοντας ΤΏν ελευθερία σου να είσαι σκλάβος roυ καθενός. Δεν καταλαβαίνεις π εννοώ. Αντιλαμβάνομαι όπ n ((ελευθερία να είσαι σκλάβος roυ καθενός» δεν είναι ευκολονόώτώ ιδέα. Πρ οκειμένο υ να ξεφύγεις από ΤΏ ν KατάσrασΏ roυ σκλάβου που είναι αφοσιωμένος σε έναν και μοναδικό αφέντώ και να γίνεις σκλάβος roυ καθενός, πρέπει πρώτα να σκοτώσεις ro συγκεκριμένο δυνάσrώ, roν τσάρο ας πούμε. Δίχως, όμως, επανασrαπkά KίνΏ rρα και υψώλά ιδανικά περί ελευθερίας, δεν μπορείς να διαπράξεις έ-

17 ναν τέroιο πολιτικό φόνο. Συνεπώς, ιδρύεις ένα επανασrατιkό κόμμα κάτω από την nyfafa ενός πραγματικά μεγάλ ου ανθρώπου, του Ιησού, ας πούμε, του Μαρξ, rov Λfνκολν ιi rov Λένιν. Το ύroς ο πραγματικά μεγάλος άνθρωπος παfρνει πολύ σοβαρά ro θέμα της ελευθερfας σου. Αν θέλει να πετύχει πρακτικά αποτελέσματα, εfναι υποχρεωμένος να μαζέψει γύρω του ένα σωρό ανθρωπάκια, Βοηθούς κι εkτελεσrikά όρυανα, επεiδιi δεν μπορε! να φέρει σε πέρας ένα τέroιο KOfJOaaIafo έρ γο μονάχος. Αν δε συγκέντρωνε γύρω rov μερικά μεγάλα ανθρωπάκω, δε θα rov καταλάβαινες, θα rov αγνοούσες. ΠεριΒάλλεται από μεγάλα ανθρωπάκια για να αποκτήσει δύναμη για χάρη σου, να κατακτήσει μιαν αλιiθεiα, ιi να θεμελιώσει μια νέα, καλ ύτερη nfσrn. Γράφει ευαγγέλω, φτιάχνει νόμους για να δiασφαλfσεi την ελευθερfα σου κι υπολογfζει σrη BoιiθεIά σου και τη ν npoevpfa σου να τον συνδράμεις. Σε τρ αβάει έξω από τον κοινωνικό Βούρκο, όπου εfχες Βουλιάξει. Προκειμένου, όμως, να KρατιiσεI ενωμένα όλα τα μεγάλα ανθρωπάκια και να μη Χάσει την εμπiσroσύνη σου, ο πραγματικά μεγάλος άνθρωπος αναγκάζεται, λfγo-λfγo, να θυσιάσει τη μεγαλοarjvn που ανέπτυξε με μόχθο, σε Βαθιά πνευματική απομόvωση, μακριά από σένα και τη σύγχυση της καθημερινότητάς σου, μα πάvτα σε σrενή επαφή με τη Ζωή σο υ. Πρ οκειμένου να σε καθοδηγει, πρέπει να σου επιτρέψει να τον λατρεύεις σαν απρόσιτο Θεό. Δε θα rov εfχες καμιά εμπiσroσύνη αν παρέμενε ο απλός άνθρωπος που ιiταν και πριν, αν συζούσε, για παράδειγμα, με μια γυvafkg, δfχως να έχουν ενωθε! με τα δεσμά rov γάμου.

18 Έτσι, εσύ ο ίδlος δnμlουργείς τον κωνούργlο αφέvrn σου. 'Ομως, εξυψωμένος σro 8αθμό του κωνούργlου α φέvrn, ο μεγάαος άνθρωπος Χάνει rn μεγαnοσύvn του, που ήrαν συvισrαμέvn ακερωότnτας, απnότnrας, θάρρους κω επαφής με rnv πραγμαπκότnτα τnς Ζωής. Τα μεγάαα ανθρωπάκ1ο, που avrn odv το κύρος τους από το μεγάαο άνθρωπο, KαrαAαμ8άνoυν καίριες θέσεις σrn v Ο1ΚΟ νομ ία, rn διπαωματία, rn v κυ8έρvnσn, πς τέχvες κω πς εωσrήμες. Εσύ παραμέvεις εκεί που ήσουv εξαρχής, στο 80ύρκο! ΕξακοΑουθείς να περιφέρεσω ρακένδυτος, Υια χάρn του ψέααοντος του σοσ1οαlgμού», ή του «Τ ρίτου Ράιχ». ΕξακοΑουθείς να Ζεις σε ΑασποκαΑύ8ες, σο- 8αvrlGμέvες με κοπριά. Είσω, όμως, περήφανος γ1ο το Μέγαρο του ΠοΑπισμού. Είσω ικαvοποιnμέvος με rnv ψευδαίσθnσn πως έχεις δύvαμn... Μέχρι τον επόμενο πόαεμο κω rn v πτώσn των κωvούργιωv αφεvrάδωv. 'ΑΑΑα ανθρωπάκ1ο σε μακρινές Χώρες μεnέτnσαv διεξοδικά fov πόθο σου Va είσω σκα ά80ς του καθεvός. Κι αυτό τους δίδαξε πώς va γίνοντω μεγάαα αvθρωπάκ1ο, με rn μικρότερn vοnπκή πρ οσπάθε1ο. Τούτα τα μεγάα α ανθρωπάκ1ο δε γεvvήθnκαv σε επαύαεις αvαδύθnκαv από πς δικές σου τάξεις. Πείνασα v, όπως κι εσύ. Υπέφεραν, όσο κι εσύ. ΑνακάΑυψαν έναν ταχύτερο τρόπο va αnnάζουv αφέντες. Επί εκατοντάδες χρόvια αnnθιvά μεγάαο1 διαvοnτές έκαvαv αvυποnόγιστες θυσίες. Αφιέρωσαv το vov κω rn Ζωή τους γ1ο να σου εξασφαλίσουv rnv εαευθερία κω rnv ευnμερία σου. Ε, nο1πόv, τα ανθρωπάκ1ο που αvαδύθnκαv από τους κόαπους σου, α νακάαυψαν πως δε χρειάζεται να Kαrα8άAεI κανείς τόσο κόπο κω μόχθο. Εκείνο που κατόρθωσαν, μετά από δο-

19 κιμασίες και σκληρό πνευμαrιkό αγώνα πολλών χρόνων, οι αλη θινά μεγάλοι διανοητές, αυτοί κατάφεραν να το καταστρέψουν σε λιγότερο από πέντε. ΜάΛιστα, τα ανθρωπάκια από rις τάξεις σου ανακάλυψαν τον τρόπο να επισπεύδουν τη διαδικασία. Η μέθοδός τους είναι χυδαία και κτηνώδης. Σου λένε απερίφραστα όrι εσύ κι η Ζωή σου, τα παιδιά κι η οικογένειά σου δεν αξίζουν πεντάρα όrι είσαι ένα ηλίθιο ανδράποδο που μπορούν να το κάνουν ό, rι θέλουν. Δε σου υπόσχονται ατομικές, μα εθνικές ελευθερίες. Δε λένε λέξη περί αυτοσεβασμού. Σου λένε μονάχα να σέβεσαι το κράτος. Δε σου υπόσχονται προσωπική μεγαλοσύνη, αλλά εθνικό μεγαλείο. Εφόσον η ((ατομική ελευθερία» και η ((ατομική μεγαλοσύνη» δε σημαίνο υν για σένα το παραμικρό, ενώ η ((εθνική ελευθερία» και τα ((εθνικά συμφέροντα» διεγείρουν rις φωνηrιkές σο υ χορδές ακριβώς όπως τρέχουν τα σάλlo του σκύλου μπροστά στο κόκαλο. Ο ήχος αυτών των λέξεων σε κάνει να ΖητωκραυγάΖεις. Φυσικά, κανένα από αυτά τα ανθρωπάκια δεν πληρώνει το τίμημα της γνήσιας ελευθερίας που πλήρωσε ο ΤΖιορντάνο Μπρούνο, ο Ιη σούς, ο Καρλ Μαρξ ή ο Λίνκολν. Δε σ' αγαπούν, ανθρωπάκο σε περιφρονο ύν, επειδή περιφρονείς τον εαυτό σο υ. Σε ξέρουν απ ' έξω κι ανακατωτά, καλύτερα απ ' ό, τι σε ξέρουν οι Ροκφέλερ και οι Τόρις. ΓνωρίΖουν rις χειρότερες αδυναμίες σου, όπως θα έπρεπε να τις γνωρfζεις εσύ. Σε θυσίασαν σ' ένα σύμβολο κι εσύ τους έδωσες τη δύναμη να σ' εξουσιάζουν. Εσύ ο {διος τους αναγόρευσες αφεντικά σο υ και συνεχfζεις να τους στηρίζεις, παρόλο που πέταξα ν τις μάσκες τους. Στο 'παν κατάμουτρα: ((EfaQJ και θα εfσαι πάντα κατώτερος, ανί-

20 κανος να αναλάβεις την ηαραμικρή ευθύνη". Κι εσύ τους αποκαλείς καθοδηγητές κω σωτήρες κω φωνάζεις «Ζήτω, Ζήτω». Σε φοβάμω, ανθρωπάκο. Σε τρέμω, επειδή από σένα εξαρτάτω το μέλλον της ανθρωπότητας. Σε φοβάμω, ε πειδή το κυριότερο μέiίημά σου στη Ζωή είνω να δραπετεύεις από τον εαυτό σου. Είσαι άρρωστος, ανθρωπάκο, άρρωστος Βαριά. Δε φτως εσύ γι ' αυτό, μα έχεις υποχρέω ση να γιατρευτείς. Θα 'χες από καφό αποπνάξει τα δεσμά σου, αν δεν ενθάρρ υνες ο ίδιος την καταπίεση κω δεν τη στήριζες άμ εσα με πς πράξεις σο υ. Καμία αστυνομική δύναμη στον κόσμο δε θα ήταν ικανή να σε συvτρίψεi, αν διέθετες στην καθημερινή σου Ζωή έστω κω μω στάλα αυτοσεβασμό αν συνειδητοποloύσες, πραγμαπκά συνειδητοπolούσες, πως χωρίς εσένα η Ζωή δε θα συνέχιζε ούτε μια ώρα. Στο είπε αυτό ο ελευθερωτής σου; Σε απokάiίεσε ((ΠρολετάρlO του Κόσμου», αλiίά δε σου είπε όπ εσύ, κω μόνο εσύ, είσω υπεύθυνος για τη Ζωή σο υ (κι όχι για την πμή της πατρίδας σου). Πρέπει να συνειδηroπolήσεις όπ εσύ αναγορεύεις τα ανθρωπάκω σου καταπιεστές κω φοράς το αγκάθινο στεφάνι του μαρτυρίου στους πραγμαπκά μεγάλους ανθρ ώπους. Όπ τους στα υρώνεις κω τους λιθοβολείς, ή τους αναγκάζεις σε λιμοκτονία. Όπ δεν τους σκέφτεσω ποτέ, ούτε λογαριάζεις όσα έκαναν για σένα. Oπ δεν έχεις ιδέα σε ΠΟlOυς χρωστάς όσα απολαμβάνεις στη Ζωή. «Πριν σε εμπιστευτώ, θέλω να μάθω π πρεσβεύεις». Αν σο υ πω π πρεσβεύω, θα τρέξεις γραμμή στον εισαγγελέα ή τη ν Επιτροπή AvτωμεΡIKανIKής Δραστηριό-

21 rηrας, σro FBI ή rn GPU, σrην αγαπημένη σου παλιοφυλλάδα, rn v Κου Κlιoυξ Κlιαν n roυς διάφορους ηγέrες roυ παγκόσμιου προλεraριάroυ. Δεν ε[μαι Λευκός μήrε μαύρος, κόκκινος ή K[rρIνoς. Δεν ε[μαι XΡIσrIανός, ούrε ΕΒρα[ος, ΜουσουΛμάνος ή Μορμόνος. Δεν ε[μαι πολύγαμος, μnrε ομοφυλόφιλος ή αναρχικός. Όrαν αγκαλιάζω μια γυνα[κα, είναι επειδω rnv αγαπώ και rnv ποθώ κι όχι επειδω έχω ΠIσroπoIηΠKό γάμου ή είμαι σεξουαλικά πεινασμένος. Δε δέρνω ra παιδιά. Δεν ψαρεύω, δεν κυνηγώ κι ας 'ε[μαι καλός σκοπευrής ΚΙ ας αγαπώ rn σκοποβολω. Δεν πα[ζω μπριrz και δε δ[νω πάρπ για να διαδώσω πς ιδέες μου. Αν οι ιδέες μου ευσrαθoύν, θα διαδοθούν από μόνες roυς. Δεν υποβάλλω πς εργασ[ες μου σε καμιά IαrρIKή αυθεντ[α, εκrός κι αν πς καrανοε[ καλ ύrερα από μένα. Εγώ αποφασ[ζω ποιος καrα νοε[ πς ανακαλ ύψεις μου και ποιος όχι. Τηρώ κάθε Λογικό νόμο καrά γράμμα, αλλά μάχομαι rους απαρχαιωμένους n roυς εξωφρενικούς. (Μη Βιασrείς να KαrαφύγεIς σroν εισαγγελέα, ανθρωπάκο! Αν ε[ναι έντιμος άνθρωπος, ro [διο κάνει κι εκε[νος). Θέλω ra παιδιά και οι νέοι να απολαμβάνουν ro σωμαπκό έρ ωra δ[χως ανασroλ ές. Δε θεωρώ όπ για να είναι κανε[ς θρωσκος, με rn v καλ ύrερη, αυθεvrικόrερη έννοια, πρέπει να καrασrρέψει rnv ερωπκή roυ ΖωΩ και να μουμιοποιηθεί, σrην ψυχή και ro σώμα.

22 ΓνωρίΖω πως εκείνο που αποκαλείς ((Θεός» υπάρχει πραγμαπκά, αλλά όχι με rn μορφn που φαvτάzεσω. Ο Θεός είνω n πρωraρχικn κοσμικn ε νέργειq, ο έρ ωτας στο κορμί σου, n ακερqjότnτα του xapakrnpa σου κω το αίσθnμα τnς φύσn ς, μέσα σου κω γύρω σο υ. Αν δοκίμαζε κανείς με οποιοδnποτε πρόσχnμα να ε πέμ6ει στο έρ γο μου ως γιqτρός n εκπωδευπκός, θα τον πετούσα έξω από rnv πόρτα. Κι αν με καλούσαν στο δικαστnριο, θα του έθετα μερικές απλές, ξεκάθαρες ε ρωτnσεις, στις οποίες δε θα μπορούσε να απαvτnσει δίχως να vτρέπετω σ' όλn του rn Ζωn. Κι αυτό γιqτί γνωρίζω π είνω εσωτερικά ο άνθρωπος. ΓνωρίΖω πως κάθε ανθρώπινο ον, έχει rnv ιδιqίτερn αξία τov. Θέλω, επίσn ς, να κυ6ερνάτω ο κόσμος με γνώμονα το έρ γο κ ω όχι πς απόψεις περί έρ γου. Έχω πς δικές μου απόψεις κω μπορώ να διqκρίνω το ψέμα από rnv αλnθειq. Τn xpnσψοποιώ καθnμερινά σαν εργαλείο arn δουλειά μου' rn v καθαρίζω όταν τελειώνω κω rn διqτnρώ Kaeapn. Σε φο6άμω, ανθρωπάκο, σε φο6άμω πολύ. Δεν n μουν έτσι πάvτα. Ήμ ουν κι εγώ ανθρωπάκος, ανάμεσα σε εκατομμ ύρια άλλα ανθρωπάκιq. Κα τόπιν έγι να επιστnμονας κω ψυχίατρος. 'Εμαθα να διqκρίνω πόσο άρρωστος είσω κω πόσο επικίνδvνn είνω n αρρώστlq σου. Έμ αθα να διqκρίνω όπ αυτό που σε καθnλώνει -KQenμερινά, κάθε ώρα τn ς μέρας, ακόμα και δίχως rnv ενίax van κάποιας εξωτερικnς πίεσnς- είνω n ψvχικn διqταpaxn σου κι όχι κάποια ανώτερn δύναμn, έξω από σένα. Αν πσουν εσωτερικά zωvτανός κω υγιπς, θα 'χες ανατρέψει τους τύραννους, από καιρό. Στο παρελθόν ΟΙ δυνάστες σου προέρχονταν από τα ανώτερα κοινωνικά

23 στρώματα, μα σήμερα ξεπnδούν από roυς κόλπους σο υ. EfVQJ κι αυro! ανθρωπάκια σαν κι εσένα, ανθρωπάκο. Και πρέπει να εfναι στ' αλήθεια πολ ύ μικρο! και ποταπο! για να γνωρfζουν, από πεfρα, rnv αθλιότnτά σου και με Βάσn roύτn rn γνώσn να σε καταπιέζο υν αποτελεσμαπκότερα και στυγνότερα από ποτέ. Δεν έχεις κανένα QJaenrriPIO για να διακρfνεις roν πραγμαπκά μεγάλο άνθρωπο. Ο χαρακτήρας roυ, τα Βάσανά roυ, n Λαχτάρα roυ, n οργή roυ κι ο αγώνας roυ για σένα σο υ ε[ναι άγνωστα. Αγνοε[ς εντελώς πως υπάρχουν άντρες και γυναfκες που, από φύσn roυς, ε[ναι α ν[κανοι να σε καταπιέσουν και να σε εκμεταλλευτούν άντρες και γυνα[κες που θέλουν να ε[σαι ελεύθερος, πραγμαπκά κι αλnθινά ελεύθερος. Μα ανππαθε[ς τούτους roυς άντρες και πς γυνα[κες, επειδή ε[ναι έξω από rn φύσn σο υ. Ε[ναι απλο[ και ειλικρινε[ς. Εκπμούν rn v αλήθεια, όσο εκπμάς εσύ rnv Kopnfva. ΒΛέπουν μέσα σο υ σα να 'σαι διάφανος, αλλά δε σε περιφρονούν. ΘiΊf Βονται για rn v κατάντια roυ ανθρώπου. Μα διαισθάνεσαι πως ΒΛέπουν μέσα σο υ και νιώθεις να απειλε[σαι. ΑναγνωΡ[Ζεις rn μεγαλοσύνn roυς, ανθρωπάκο, μόι.ιο όταν πολλά άλλα ανθρωπάκlq σού πουν όπ ε[ναι μεγάλοι. Φο Βάσαι roυς μεγάλους ανθρώπους, rn v επαφή roυς με rn Ζωή και rn v αγάπn roυς γι ' αυτή. Όμως ο μεγάλος άνθρωπος σε αγαπά, όπως θα αγαπούσε κάθε Ζωντανό πλ άσμα. Δε θέλει να υποφέρεις, όπως υποφέρεις χιλιάδες χρόνlq τώρα. Δε θέλει να Λες ανοnσ[ες, όπως Λες εδώ και χιλιάδες χρόνια. Δε θέλει να δουλεύεις σαν μουλάρι, επειδή αγαπά rn Ζωή και θέλει να rn v απαλ Λάξει από τα Βάσανα και roν εξευτελισμό.

24 Ωθείς τους πραγμαπκά μεγάλους ανθρώπους να σε περιφρονούν, να αποστρέφουν με θνψη το κεφάλι στη θέα της μικρότητάς σου, να σε αποφεύγουν και, το χειρότερο, να σε Λυπούνται. Κι αν τύχει, ανθρωπάκο, να είσαι ψυχίατρος, ένας Λαμπρόσο για παράδειγμα, χαρακτηρίζεις τον αλη θινά μεγάλο άνθρωπο εγκληματία ή εν δυνάμ ει εγκληματία και τρελό, επειδή ο μεγάλος άνθρωπος, αντίθετα από σένα, δε ΒάΖει στόχο στη Ζωή του τα πλούτη, την κοινωνική αποκατάσταση της κόρης του μ' έναν καλό γάμ ο, την πολιτική καριέρα ή τους ακαδημαϊκούς τίτλους. Έτσι, επειδή είναι διαφορεπκός από σένα, τον αποκαλείς <ψεγαλοφυϊα» ή «παλαβιάρη». Εκείνος α πό την πλευρά του είναι πρ όθυμος να παραδεχτεί πως δεν είναι μεγαλοφυϊα, μα ένα απλό, Ζωντανό πλάσμα. Τον χαρακτηρίζεις ακοινώνητο, επειδή προπμά να μένει μόνος με πς σκέψεις του, παρά να ακούει ανόητες φλυαρίες στις κοινωνικές εκδηλώσεις σου. Τον αποκαλείς τρελό επειδή ξοδεύει τα Λεφτά του σε επιστημονικές έ ρευνες, αντί να τα επενδύει στο χρημαπστήριο, όπως εσύ. ' Εχει ς το θράσος, ανθρωπάκο, στον αβυσσαλέο εκφυλισμό σου, να αποκαλείς έναν απλό, ειλικρινή άνθρωπο «ανώμαλο». Τον συγκρίνει ς με τον εαυτό σου, τον μετράς με τα ευτελή σου κριτήρια και Βρίσκεις πως δε φτάνει πς απαιτήσεις της δικής σου ομαλότητας. Δεν μπορείς να δεις, ανθρωπάκο. Αρνείσαι να αναγνωρίσεις όπ εξωθείς αυτόν τον άνθρωπο, που σε αγαπά και θέλει να σε Βοηθήσει, μακριά από κάθε μορφή κοινωνικής Ζωής, επειδή την έχεις καταντήσει αφόρητη, είτε στο σα Λόνι, είτε στην ταβέρνα. Ποιος τον έκανε αυτό που είναι σήμερα, μετά από Βάσανα κι απόγνωση δεκαεπών; Εσύ,

25 με rnv avaίiynafa σου, rn σrενokεφαλiά σου, ro διεσrραμμένo rρόπo σκέψnς και ης «απαράβαrες αξfες» σου, που efvqj αvfκαvες να αvrέξουv ης ΚOlνωνικές ε ξεi\fξεις μιας δεκαεrfας. Σκέψου μόνο όλ α εκείνα [α α δlqμφισβnrnrα σrα onofa ΟΡΚΙΖόσουν rα χρόνω που μεσολάβnσαv μεrαξύ [ου πρώroυ και rov SerJrepov παυκόσμιου πολέμου. Πες μου ειλικρινά, ανθρωπάκο, πόσα αvαθεώρnσες από αυrά; Κανένα, ανθρωπάκο. Ο μευάλος άνθρωπος σκέφrεrαι προσεκflκά, αλλά όrαv αφοσιωθε! σε μω ιδέα, Βλέπει πολύ μακριά. Κι εσύ, ανθρωπάκο, όταν n ιδέα [ου anoseikvrjerqj σωσrω κι αvrέχει σro πέρασμα rov χρόνου, εκε! που n δικω σου efvqj pnxn κι εφnμερn, rov φέρεσαι σαν να 'ναι απόβλnroς. Εξωθώvrας rov σro περιθώριο, σπέρνεις μέσα [ου rov rρoμερό σπόρο rn ς μοναξιάς. Όχι ro σπόρο που Υεννά μευάλες πράξεις, αλλά ro σπόρο rov φόβου πως θα rov παρεξn Υnσεις και θα τον προσβάλεις. riarf efaqj «Ο λαός», «n κοινω Υvώμn», «n avvefbnan rnς ΚOlvωvfας». Αναλο Υfσrnκες ποrέ σου, ανθρωπάκο, rn ΥΙΥάvrια ευθύvn που συvεπάυεrαι avrn n ιδιόrnrά σου; Αvαρωrnθnκες ποτέ -πες μου ειλικρινά!- καrά πόσο, οπό rn v άποψn rnς μακροπρόθεσμnς ΚOlνωνικΩς εξέλιξnς, rnς φ rjan ς, n [ων μευάλων εππεύξεων rnς α vθρωπ6rn [ας, από rn σκοπιά του InaorJ, Υια παράδειυμα, ο rρόπoς σκέψnς σου εfvαι σωσrός n Λάθος; Όχι, δεν αναρωπέσαι ποrέ αν ο rρόπoς σκέψnς σου εfvαι σωσrός n λάθος. Α ναρωηέσαι μονάχα π θα πει ο Υεfrovάς σου Ω, αν πράrrεις ro σωσrό, πόσα λεφrά θα σο υ KoσrίσεI. Αυrά είναι [α μόνα που αναρωπέσαι, ανθρωπάκο' αυrά και rfnor' άλλο!

26 Μα αφού ώθπσες το μεγάλο άνθρωπο σrπ ν απομόνωσπ, ξεχνάς Π του έκανες. Είπες απλά μερικές ΒΛακείες παραπάνω, έκανες μια μπαγαποvrιά ακόμα, προκάλεσες κι άλλο Βα θύ πόνο. Ξεχνάς! Ο μεγάλος άνθρωπος, ό μως, δεν ξεχνά. Δε σχεδιάζει τπ ν εkδίkπσrί του, μα προσπαθεί να καταλάβει γιατί συμπεριφέρεσαι τόσο ελεεινά. Ξέρω όπ κι αυτό είναι έξω από τπ φύσπ σου. Πίσrεψέ με, όμ ως! Όσες φορές κι αν τον πονέσεις, όσες αγιάτρευτες πλπ γές κι αν του προκαλέσεις, ακόμα κι αν σ' ένα Λεπτό έχεις κιόλας ξεχάσει τπ μικρόψυχπ κατεργαριά σου, ο μεγάλος άνθρωπος υποφέρει για τις καrεργαρjές σου, avrf για σένα. Όχι επεiδrί είναι σnμαvrικές, αλλά ακριβώς επεiδrί είναι ασrίμαvrες. Πρ οσπαθεί να καταλά Βει Π είναι εκείνο που σε κάνει να πετάς Λάσππ σro σύζυγο rί τπ σύζυγο που σε απoγorίτευσε να ΒασανίΖεις ένα παιδί επεiδrί το avrinaeef κάποιος KαKOrίθπς γείτονας- να προδίδεις τους φιλους σου, να γελοιοποιείς τους πονόψυχους, ενώ τους εκμεταλλεύεσαι σro έπακρο και να Ζαρώνεις κάτω από το μασrίγlo. Προσπαθεί να κατα ΛάΒει Π είναι εκείνο που σε κάνει να παίρνεις ό, Π σου δίνο υν, να δίνεις ό, Π απαιτούν από σένα κι όμ ως να μπ δίνεις ποrέ με ΤΩ θέλπσrί σου, ποτέ από αγάπη Π σε κάνει να κλωτσάς εκείνους που έχουν πέσει rί KOvrEtJOVv να πέσουν, να ψεύδεσαι avrf να Λες τπ ν αλrίθεiα και να διώκεις όχι το ψεύδος, μα τπν αλrίθεiα. Ανθρωπάκο, είσαι πάvrα με το μέρος των διωκτών. Πρ οκειμένου να κερδίσει τπν εύνοιά σου, ανθρωπάκο, να κερδίσει τπν άxρπσrπ φιμα σου, ένας μεγάλος άνθρωπος πρέπει να πρoσαρμoσrεί σro δικό σου τρόπο Zωrίς, να Λέει εκείνο που θα 'θελες να ακούσεις, να σro-

27 ΛJστεί τις αρετές σο υ. Μα τότε δε θα ήταν μεγάλ ος, α Ληθινός κι απλός. Αν είχε τις δικές σου αρετές, τη γλώσσα Kaι τη φιλία σου, δε θα 'ταν μεγάλος άνθρωπος. 'ΑΛ Λωστε, το ΒΛέπεις καθαρά ότι οι φιλοι σου, αυτοί που Λένε ό, τι θες να ακούσεις, δεν υπήρξαν ποτέ μεγάλοι άνθρωποι. Όχι πως πιστεύεις ότι ο φιλος σο υ θα μπορούσε ποτέ να κάνει κάτι μεγάλο. Περιφρονείς τον εαυτό σου στα κρ υφά, ιδιαίτερα όταν επιδεικνύει ς την αξloπρέπειά σου. Κι εφόσον περιφρονείς τον εαυτό σου, είσaι ανίκανος να σεβαστείς το φίλο σου. Δεν μπορείς να πιστέψεις πως οποιοσδήποτε κάθισε στο τραπέζι σου, ή μοιράστηκε το σπίτι σου, είνaι ικανός για μεγάλα επιτεύγματα. Αυτός είνaι ο Λόγος που όλοι οι μεγάλοι άνθρωποι είνaι μοναχικο{ Κοντά σου είνaι πολύ δύσκολο να στoxάzετaι κανείς, ανθρωπάκο. Μπορεί να σε σkέφτετaι, ή να σκέφτετaι για σένα, μα όχι με σένα καταπνίγεις κάθε μεγάλη, πρωτότυπη σκέψη. Αν είσaι μητέρα, όταν το πaιδί σου σkέφτετaι Λες, ((Α υτό δεν κάνει για πaιδiά». Αν είσω καθηγητής ΒιοΛογία ς, Λες, ((Α υτά δεν αρμόζουν σε σοβαρούς σπουδαστές. Ακούς εκεί! Να αμφισβητείς ότι υπάρχουν μικρόβ{α στον αέρα;» Αν είσaι δάσκαλος, Λες (( Τα καλά πωδιά δεν κάνουν αυθάδικες ερωτήσεις». Κι αν είσaι σύζυγος, Λες, «ΑνακάΛυψη; Κι επειδή έκανες ανακάλ υψη; Δεν κοιτάς τη δουλειά σου Λέω 'γώ, να θρέψεις την οικογένειά σου!» Μα σαν δημοσιευτεί η ίδια ανακάλ υψη στις εφημερίδες, ανθρωπάκο, τότε την απoδέxεσaι, είτε την καταλαβαίνεις είτε όχι.

28 Γι' αυτό σου Λέω, ανθρωπάκο, έχεις Χάσει τπν αισθπσπ ό, τι καλύτερου υπάρχει μέσα σου. Τπ ν κατέπνιξες. Κι αν τύχει και Βρεις κάτι αξιόλογο σroυς άλλους, σro παιδ! σου, τπ γυναικα σου, τον άντρα σου, τον πατέρα ή τπ μπτέρα σο υ, το σκοτώνεις. ΕΙσαι πολύ μικρός, ανθρωπάκο, και θες να παραμεινεις μικρός. Αναρωτιέσαι πώς τα ξέρω όλα αυτά; Θα σου πω. Σε γνωριζω γιατ! μoιράσrπkα τις εμπειριες σο υ σε γνωριζω από τον εαυτό μου. Ως γιατρός σε ελευθέρωσα από τπ μikρότπrα μέσα σου. Ως εκπαιδευτικός σε οδήγπσα συχνά σro δρόμο τπς αkεραιότπrας και τπς ευθύτπτας. Ξέρω με πόσπ Λύσσα αντιστέκεσαι στπ ν ακεραιότπτά σου, το θανάσιμο φόβο που σε KαrαΛαμBάνεI όrαν σου Ζπτούν να ακολουθήσεις τπν αλπθινή, τπν πραγματική σου φύσπ. Δεν εισαι πάντα μικρός, ανθρωπάκο. Ξέρω πως έχεις και τις «μεγάλες σri γμ ές» σου, τις «εκρήξεις ενθουσιασμ ού» και τις «εμπνεύσεις» σου. Oμ ως, σου ΛεΙπ ει το σθένος να επιrρέψεiς στον ενθουσιασμό σου να κορυφωθεf, να αφήσεις τπ ν έμ πνευσή σου να σε ανυψώσει όλο και ψπλότερα. ΦοΒάσαι να πετάξεις, φοβάσαι τα ύψπ και rα Βάθπ. Στα 'πε κι ο ΝΙτσε, πριν από χρόνια, πολύ καλύτερα από μένα. ΉθεΛε να σε εξυψώσει σε υπεράνθρωπο, να ξεπεράσεις το επιπεδο του ανθρώπου. ΑΛΛά υπεράνθρωπος έγινε μονάχα ο Φύρερ σου, ο ΧΙτ Λερ. Κι εσύ παρέμεινες αυτός που ήσο υν πάντα, υπάνθρωπος. ΘέΛω να σε Βοπ θήσω να πάψεις να εισαι υπάνθρωπος και να γινεις «ο εαυτός σου». «ο εαυτός σου», Λέω. Όχι n εφπμεριδα που διαβάζεις, μήτε n άποψπ του μο-

29 Χθηρού σου γειτονα, αλλά «Ο εαυτός σου». Εγώ ξέρω π εισω κατά Βάθος, ενώ εσύ το αγνοεις. Στο Βάθος εισω ό, π εινω κι ένα ελάφι, ό, π εινω κι ο Θεός σου, ο ποιητής σου ή ο φιλόσοφός σου. Εσύ, όμ ως, νομιζεις πως εισω μέλος του συλλόγου Βετεράνων, του αθληπκού o μιλου σου, ή της Κο υ Κί'ιουξ Κί'ιαν. Κι επειδή έτσι νομι Ζεις, φέρεσω ανάλογα. Αυτό σου το 'χουν ξα ναπεί, πριν από πολλά χρόνια, ο Χάινριχ Μαν σrη ΓερμανΙα, ο 'Απτον Σινκl1έρ κι ο ΤΖον Ντος Πάσος σriς Ηνωμένες ΠολπεΙες. Μα εσύ δεν έχεις ιδέα ποιος εινω ο Μαν ή ο Σινκλέρ. Ξέρεις μόνο τον πρωταθλητή του μποξ κω τον Αλ Καπόνε. Κι αν ειναι να διαλέξεις ανάμεσα σε μια Bόλrα μέχρι τη ΒιΒλιοθήκη ή ro μαrς, σιγο υρα θα διαλέξεις το ματς. Γυρεύεις τη ν ευτυχια δήθεν αλλά θεωρεις τη σι γουριά. σημανπκότερη, ακόμα κι αν σο υ σroixizεi τα μαλλιοκέφαλά σο υ ή σου KατασrρέφεI τη Ζωή. Κι εφόσον δεν έμ αθες ποτέ ν' αρπάζεις τη ν ευτυχια, να την απολαμβάνεις κω να την πρoσrατεύεiς, σου λειπει ro σθένος της ακερωότητας. Να σου πω, ανθρωπάκο, π σόι άνθρωπος εισω; Ακούς πς διαφημισεις σro ραδιόφωνο, διαφημισεις για καθαρπκά, oδoντόπασrες, ΒερνΙκι παπουτσιών, αποσμηπκά κω όλα τ' άλλα. Μα δεν έχ εις συναισθη ση της αβυσσαλέας ηλιθιότητας, της αηδiασrikής κακογουσriάς σro τραγούδι της σειρήνας, που εινω επιμελώς μελετημένο να τραβάει την προσοχή σου. Αλήθεια, άκουσες ποτέ με προσοχή rα ασrεiα που λένε για σένα ΟΙ κωμικοι; Γι α σένα, για κεινους, για ολάκερο τον άθλιο κόσμο σου. Άκου πς διαφημισεις για τη ΒελτΙωση της λεπουργια ς του εντέρου κω μάθε ποιος κω π εισω.