Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙ Α ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙ Α ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ"

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙ Α ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΝ ΡΟΥΛΑΚΗ ΖΑΧΑΡΕΝΙΑ ΣΠΟΥ ΑΣΤΕΣ: ΤΣΙΡΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΤΡΙΓΑΖΗ ΝΙΚΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 2005

2 Στην Νοσηλευτική Επιστήµη

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Πρώτα απ όλα θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε την επόπτρια καθηγήτρια κα. Ζαχαρένια Ανδρουλάκη για πολύτιµες συµβουλές αλλά και την αµέριστη βοήθεια που µας παρείχε καθ όλη τη διάρκεια εκπόνησης αυτής της εργασίας και µελέτης. Ευχαριστούµε ιδιαίτερα το ιατρικό-νοσηλευτικό προσωπικό όλων των νοσοκοµείων του νοµού Ηρακλείου και ιδιαίτερα το κ. Κρητικό, ιευθυντή Ρευµατολογικής Κλινικής του ΠΕ.ΠΑ.Γ.ΝΗ. για τη βοήθεια που µας παρείχε προκειµένου να διεκπεραιώσουµε το ερευνητικό µέρος της εργασίας µας. Επίσης ευχαριστούµε θερµά τους γονείς µας για την ηθική και οικονοµική συµπαράσταση τους όλα αυτά τα χρόνια. Τέλος αρωγός, σε όλη µας την προσπάθεια, ήταν η σχολή µας, το τµήµα νοσηλευτικής Σ.Ε.Υ.Π. Κρήτης και την ευχαριστούµε γι αυτό.

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 8 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ 8 ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ 9 ΟΡΙΣΜΟΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙ ΑΣ 10 ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ 12 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ 14 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ 15 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ 15 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ 17 ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙ ΑΣ 17 ΜΗ ΓΟΝΙ ΙΑΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝ ΥΝΟΥ 22 ΑΝΤΙΓΟΝΟ ΕΙ ΙΚΕΣ ΑΝΟΣΙΑΚΕΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΙΚΟ ΥΜΕΝΑ 22 Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΩΝ ΣΤΗ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΑΡΘΡΙΤΙ Α 24 Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΙΚΟΥ ΥΜΕΝΑ 26 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΡΘΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ 27 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙ ΑΣ 29 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ 30 ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 30 ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ 30 ΕΞΩΑΡΘΡΙΚΕΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ 33 ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΟΖΙ ΙΑ 33 ΑΓΓΕΙΙΤΙ Α 34 ΡΕΥΜΑΤΟΠΑΘΕΙΑ 34

5 ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ 34 ΜΥΟΠΑΘΕΙΑ 35 ΚΑΡ ΙΑΚΕΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ 35 ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ 35 ΟΦΘΑΛΜΙΚΕΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ 36 ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ 37 ΛΕΜΦΑ ΕΝΟΠΑΘΕΙΑ, ΣΠΛΗΝΟΜΕΓΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝ ΡΟΜΟ FELTY 37 ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ 38 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ 38 ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ 39 ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ 40 ΙΑΓΝΩΣΗ 41 ΙΑΦΟΡΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ 42 ΘΕΡΑΠΕΙΑ 42 ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 43 ΜΗ ΣΤΕΡΟΕΙ Η ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩ Η ΦΑΡΜΑΚΑ 44 ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ 47 ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 53 ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ 53 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ 54 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ 56 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ 56 ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ 57 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΕΥΘΗΝΕΣ, 58 ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ, ΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ) ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΦΕ ΡΕΙΕΣ 61 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 61

6 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ 62 ΟΜΑ ΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 62 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 63 ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ 64 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΙ ΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ 64 ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 65 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ 67 ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Α1. ΜΕ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ 68 Α2. ΜΕ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ 69 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Α3. ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΡΥΟΥ Η ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ 70 Α4. ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ 70 Β. ΥΠΟΞΥ ΣΤΑ ΙΟ 70 Γ. ΧΡΟΝΙΟ ΣΤΑ ΙΟ 71 ΝΑΡΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΟΡΘΟΠΕ ΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ 72 ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ 77 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ 78 ΤΟ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 81 ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ 81 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ 82 ΑΡΘΡΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 83 ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ 84 ΛΙΠΑΝΣΗ 86 ΑΡΘΡΙΚΟ ΥΓΡΟ 87 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ 90 ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 96 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ 100

7 ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 100 ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ 101 ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ 102 ΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ 103 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ ΙΑΤΡΟΥ 105 ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ 107 ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 107 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 108 ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΡΟΛΟΣ 110 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 111 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 112 ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 113 ΥΛΙΚΟ ΜΕΘΟ ΟΣ 114 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ, ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 115 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 129 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 130 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 131

8 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Ο όρος ρεύµα (rheuma) απαντά στο τµήµα εκείνο της Ιπποκρατικής συλλογής, που τιτλοφορείται: Επί των περιοχών του ανθρωπίνου σώµατος (4 ος αιώνας π.χ.). Ο όρος αυτός έλκει την καταγωγή του από τη χηµική θεωρία των αιτίων των νόσων και στην κυριολεξία σηµαίνει ροή. Στην Ελληνική ιατρική ο όρος ρεύµα χρησιµοποιείτο εναλλακτικά µε τον όρο κατάρρους, έναν παλαιό όρο, που σήµαινε ροή προς τα κάτω, δηλαδή από τον εγκέφαλο. Η συσχέτιση του όρου ρευµατισµός µε τις νόσους των αρθρώσεων ξεκίνησε αρχικά από το Γάλλο ιατρό Guillaume Baillou (Ballonius) ( ), οι απόψεις του οποίου διατυπώθηκαν σε εργασία, που κυκλοφόρησε µετά το θάνατό του, το Βιβλίο επί του Ρευµατισµού και της Ραχιαλγίας (1642). Η αντίληψη του Baillou για το ρευµατισµό εξακολουθούσε να στηρίζεται στην παρουσία ενός βλαπτικού χηµικού παράγοντα, τον οποίο προσπαθούσε να ξεχωρίσει από την καταρροή, και η βλαπτική επίδραση του οποίου δεν περιοριζόταν µόνο στην πρόκληση µυοσκελετικών συµπτωµάτων. Ο Baillou έγραψε κατά τρόπο έντονα γραφικό ότι: µπορεί κανείς να περιγράψει καλύτερα την κατάσταση, την οποία εµείς θεωρούµε ανακριβώς ως ρευµατισµό, σαν ένα είδος αδιαθεσίας και καταρρεύσεως, ανάλογης µε εκείνη της ναυτίας ( µε εµέτους) κατά τη διάρκεια θαλάσσιου ταξιδιού, µέχρις ότου προσφερθούν καλύτεροι όροι. Ο όρος Ρευµατολόγος χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1940 από τον Bernard Comroe ( , Φιλαδέλφεια.) Οι παλαιές περιγραφές σπάνια επιτρέπουν µια ειδική σύγχρονη διάγνωση. Για πολλές εκατονταετίες οι όροι ουρική αρθρίτιδα και ουρική διάθεση υπονοούσαν την ίδια γενικότητα, που αποδίδει σήµερα ο όρος αρθρίτιδα. Ο Thomas Sydenham ( , Λονδίνο) άρχισε πρώτος την εξελικτική διαδικασία διακρίσεως συγκεκριµένων νόσων από τη σύγχυση που περιέκλειε ο όρος ρευµατισµός. Επειδή ήταν και ο ίδιος θύµα της ουρικής αρθρίτιδας, ξεχώρισε από αυτή µια οξεία εµπύρετη πολυαρθρίτιδα, που προσβάλλει κυρίως νέους και ρωµαλέους. Το µεγαλύτερο µέρος της περιγραφής ανταποκρίνεται στον οξύ πυρετό, αλλά αγγίζει επίσης µια χρονία κατάσταση,

10 κατά την οποία ο ασθενής µπορεί να καταστεί ανάπηρος µέχρι την ηµέρα του θανάτου του και µε πλήρη αδυναµία χρησιµοποιήσεως των άκρων του, ενώ οι µεσοφαλαγγικές αρθρώσεις των δακτύλων των άκρων χεριών του θα καθίστανται οζώδεις και συνεχώς θα διογκώνονται, υποδηλώνοντας πιθανώς τη ρευµατοειδή αρθρίτιδα. Εκτός από την περιγραφή του αυτή της ουρικής αρθρίτιδας (1683) και του οξέος ρευµατισµού α (1685), ο Sydenham περιέγραψε το χορό του Αγίου Vitus (χορεία του Sydenham, 1686), ενώ στην πραγµατεία του Υστερικές Νόσοι (1681) µπορεί να θεωρηθεί ότι περιέγραψε την ινοσίτιδα. Ορισµένοι συγγραφείς, ήδη από τις αρχές του 19 ου αιώνα, διαπίστωσαν την ελάχιστη πραγµατική πρόοδο, που είχε επιτευχθεί στη διάκριση συγκεκριµένων νοσηµάτων. Ο William Heberden ( ,Λονδίνο) π.χ. έγραφε: Ο ρευµατισµός είναι µια κοινή ονοµασία για πολλούς επίµονους και παροδικούς πόνους, οι οποίοι δεν έχουν ακόµη ιδιαίτερη ονοµασία, αν και έχουν διαφορετική αιτιολογία. Είναι επιπλέον αρκετά δύσκολο να διακριθούν οι πόνοι αυτοί από άλλες καταστάσεις, στις οποίες έχει αποδοθεί κάποια σταθερή ονοµασία, η οποία και προσδιορίζει την ταξινόµησή τους. Όµως η πλέον αξιόλογη συνεισφορά του ήταν η αναγνώριση ότι η νόσος αρχίζει ως φλεγµονή του αρθρικού υµένα, που µπορεί να οδηγήσει δευτεροπαθούς σε βλάβη του αρθρικού χόνδρου. Ο AB Gavvod επινόησε τον όρο ρευµατοειδή αρθρίτιδα, θεωρώντας την ως µια ονοµασία η οποία δεν υποκρύπτει οποιοσδήποτε σφάλµα, αφού παραδέχεται τη νόσο ως πάθηση των αρθρώσεων, που έχει ορισµένα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ρευµατισµού. Η πρώτη ακτινογραφία αρθρώσεων προσβεβληµένων από ρευµατοειδή αρθρίτιδα δηµοσιεύτηκε από τον Gilbert A. Bannatyne. Τέλος η ανακάλυψη του ρευµατοειδή παράγοντα άρχισε µε την υπόθεση την οποία υποστήριξε ο Frank Billings, σύµφωνα µε την οποία η ρευµατοειδής αρθρίτιδα αποτελεί µια αντίδραση σε διάφορες χρόνιες τοπικές λοιµώξεις.(1) 1. Ουρική αρθρίτιδα 2. Ρευµατικός πυρετός 3. Ρευµατοειδής αρθρίτιδα 4. Αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

11 5. Νεανική χρόνια πολυαρθρίτιδα 6. Οστεοαρθρίτιδα 7. Ερυθηµατώδης λύκος 8. Συστηµατική σκλήρυνση 9. Πολυµυοσίτιδα 10. Πολυαρτηρίτιδα Γονοκοκκική αρθρίτιδα και σύνδροµο Reiter.(2) ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙ Α Η τιµή για την πρώτη περιγραφή της ρευµατοειδούς αρθρίτιδας αποδίδεται συνήθως στον AJ Landré-Beauvais ( ), ο οποίος στη διδακτορική του διατριβή, στο Παρίσι το 1800, περιέγραψε εννέα περιπτώσεις γυναικών, που έπασχαν από µια νόσο, την οποία θεώρησε ως ποικιλία ουρικής αρθρίτιδας και γι αυτό την ονόµασε πρωτοπαθή ασθενική ουρική αρθρίτιδα. Πίστευε ότι η νόσος εµφανιζόταν σε άτοµα, που παρουσίαζαν µια πρωτοπαθή αδυναµία, και ότι συνδυαζόταν µε φτώχεια, ενώ η πραγµατική ουρική αρθρίτιδα εµφανιζόταν σε πλούσια άτοµα, που ήταν γενικά σε άριστη φυσική κατάσταση. Αν και η ρευµατοειδής αρθρίτιδα µπορεί παλαιότερα να ήταν σπανιότερη, ωστόσο σίγουρα υπήρχε, αλλά εκλαµβανόταν λανθασµένα ως ουρική αρθρίτιδα. Ο Benjamin C. Brodie ( ) περιέγραψε µε σαφήνεια περίπτωση ρευµατοειδούς αρθρίτιδας (1819, Λονδίνο). Ο συγγραφέας τόνισε την τυπικά βραδεία εξέλιξη της νόσου, αλλά και ότι εκτός των αρθρώσεων µπορεί να προσβάλλονται και ορογόνοι θύλακοι καθώς και τενόντια έλυτρα. Η πλέον αξιόλογη όµως συνεισφορά του ήταν η αναγνώριση ότι η νόσος αρχίζει ως φλεγµονή του αρθρικό υµένα, που µπορεί να οδηγήσει δευτεροπαθώς σε βλάβη του αρθρικού χόνδρου. Ο Jean-Martin Charcot ( ) περιέγραψε σηµαντικές κλινικές διαφορές µεταξύ ουρικής αρθρίτιδας, ρευµατικού πυρετού, ρευµατοειδούς αρθρίτιδας και οστεοαρθρίτιδας. Ωστόσο είχε τη γνώµη ότι: είναι εντελώς αδύνατο να επιτευχθεί σαφής διάκριση µεταξύ των διαφόρων µορφών ρευµατισµού, ενώ αντιθέτως είναι συχνά δυνατόν να δειχθεί ότι όλες αυτές προέρχονται από µία και την αυτή αιτία. Ο ερευνητής διαιώνισε το κοινωνιολογικό σφάλµα του Lαndre-Beauvais, αλλά υπήρξε µάλλον ο πρώτος, που εξέφρασε την άποψη ότι η ρευµατοειδής αρθρίτιδα δεν είναι σπάνια νοσολογική οντότητα. Έγραψε (1867,Παρίσι): Ενώ η ουρική αρθρίτιδα είναι σχεδόν άγνωστη στο

12 Νοσοκοµείο της Salpetriere, ο χρόνιος ρευµατισµός είναι, αντίθετα, µια από τις συνηθέστερες αναπηρίες στο ίδρυµα αυτό και πραγµατικά η νόσος αυτή υπερτερεί στις γυναίκες και στις λιγότερο προνοµιούχες τάξεις της κοινωνίας. Ο AB Garrod επινόησε τον όρο ρευµατοειδής αρθρίτιδα το Έγραφε γι αυτήν το 1892 ότι: Η µελέτη των παθήσεων των αρθρώσεων, εδώ και τριάντα χρόνια περίπου, µε οδήγησε στο συµπέρασµα ότι η πλει0νότητα των περιπτώσεων, που τότε ονοµάζονταν ρευµατική ουρική αρθρίτιδα, δεν είχαν σχέση ούτε µε την αληθή ουρική αρθρίτιδα ούτε µε τον αληθή ρευµατισµό, ενώ επιπλέον εµφάνιζαν ιδιαίτερη παθολογοανατοµική εικόνα. Αν αυτό τελικά συµβαίνει, ο όρος ρευµατική ουρική αρθρίτιδα είναι διπλά εσφαλµένος Προτείνω τον όρο ρευµατοειδής αρθρίτιδα, µια ονοµασία η οποία υποκρύπτει οποιοδήποτε σφάλµα, αφού παραδέχεται τη νόσο ως πάθηση των αρθρώσεων, που έχει ορισµένα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ρευµατισµού Ο όρος παραµορφωτική αρθρίτιδα [Rudolf Virchow ( ) (1869, Βερολίνο)] χρησιµοποιήθηκε για την ίδια νόσο και επίσης δεν αποτελεί εσφαλµένη ονοµασία, αν και στα πρώτα στάδιά της δεν χαρακτηρίζεται από παραµορφώσεις. Ο όρος ρευµατική αρθρίτιδα είναι σχεδόν ή κατά το ήµισυ τουλάχιστον τόσο ατυχής όσο και ο όρος ρευµατική ουρική αρθρίτιδα καθώς εµπεριέχει την ύπαρξη ενός, έστω, σφάλµατος αντί δύο Οι σχετικές διαµάχες συνεχίσθηκαν ακόµη και µετά την υιοθέτηση από το Βρετανικό Υπουργείο Υγείας το 1922 του όρου ρευµατοειδής αρθρίτιδα, ως επίσηµου ορισµού της νόσου, ένα βήµα το οποίο έκανε η Αµερικανική Ρευµατολογική Εταιρεία µόλις το Η πρώτη ακτινογραφία αρθρώσεων προσβεβληµένων από ρευµατοειδή αρθρίτιδα δηµοσιεύθηκε από τον Gilbert A. Bannatyne (1896, Λονδίνο). Ο Joel E. Goldthwait ( ) επιχείρησε την πρώτη Αµερικανική ταξινόµηση των αρθριτιδών και συµπεριέλαβε την ακτινολογική εικόνα µεταξύ των κριτηρίων για τη διαφορική διάγνωση της ατροφικής (ρευµατοειδούς) αρθρίτιδας και της υπερτροφικής (οστεο-) αρθρίτιδας (1904, Βοστόνη). Η ανακάλυψη τελικά του ρευµατοειδούς παράγοντα άρχισε µε την υπόθεση, την οποία υποστήριξε ο Frank Billings ( ), και σύµφωνα µε την οποία η ρευµατοειδής αρθρίτιδα αποτελεί µια αντίδραση σε διάφορες χρόνιες τοπικές λοιµώξεις (1912,Σικάγο). Από διάφορες ερευνητικές εργασίες, που πραγµατοποιήθηκαν µε αφορµή την παραπάνω υπόθεση, ο Russell L. Cecil ( ) και οι συνεργάτες του (1929, Ν. Υόρκη) κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι η ρευµατοειδής αρθρίτιδα είναι µια στρεπτοκοκκική λοίµωξη,

13 που προκαλείται σε µια µεγάλη αναλογία των περιπτώσεων από ένα βιολογικά ειδικό στέλεχος του µικροοργανισµού αυτού. Οι ερευνητές αυτοί πίστεψαν ότι καλλιέργησαν το στρεπτόκοκκο από το αίµα ή τις αρθρώσεις των δύο τρίτων των πασχόντων από ρευµατοειδή αρθρίτιδα και ρώτησαν ότι στις µισές περιπτώσεις ο ορός συγκολλούσε εναιωρήµατα των βακτηριδίων αυτών. Η έλλειψη ειδικότητας των ευρηµάτων αυτών αποδείχθηκε από τον Martin H. Dawson ( ), ο οποίος δεν µπόρεσε να επιβεβαιώσει τα µικροβιολογικά ευρήµατα, ενώ έδειξε ότι πράγµατι ο ρευµατοειδής ορός συγκολλούσε εναιωρήµατα διαφόρων βακτηριδίων (1932, Ν. Υόρκη). Ο Erik Waaler (1940, Όσλο), µελετώντας τη σύνδεση του συµπληρώµατος, παρατήρησε ότι ερυθροκύτταρα προβάτου, στα οποία προστέθηκε αντιπροβάτειος ορός κουνελιού, παρουσίαζαν συγκόλληση µε ορισµένους ρευµατοειδείς ορούς. Η µεµονωµένη αυτή παρατήρηση ήταν άγνωστη στο εργαστήριο του Harry Rose (1947, Ν. Υόρκη), όπου διενεργούντο ορολογικές µελέτες του πυρετού Q. Μια παρασκευάστρια, που έπασχε από ρευµατοειδή αρθρίτιδα, χρησιµοποίησε το δικό της ορό σε µία δοκιµασία ελέγχου και βρήκε ότι συγκολλούσε ερυθροκύτταρα προβάτου σε υψηλό τίτλο. Από την παρατήρηση αυτή οι Rose και Charles A. Ragan ( ) ανέπτυξαν την αντίδραση συγκολλήσεως των ευαισθητοποιηµένων ερυθροκυττάρων προβάτου ως διαγνωστική µέθοδο (1948). Στη συνέχεια επινοήθηκαν πολυάριθµες τροποποιήσεις µε σκοπό τη βελτίωση της ειδικότητας και της ευαισθησίας της µεθόδου. Η τεχνική, που έχει ευρύτερα διαδοθεί, και κατά την οποία χρησιµοποιείται ένα εναιώρηµα από σωµατίδια latex επικαλυµµένα µε ανθρώπινη γ-σφαιρίνη, περιγράφηκε από τους Jacques M. Singer και Charles M. Protz (1956, Ν. Υόρκη). (1) ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Η ρευµατοειδής αρθρίτιδα έχει παγκόσµια κατανοµή και προσβάλλει όλες τις φυλές και όλες τις εθνότητες. Στις ΗΠΑ ο επιπολασµός της νόσου ποικίλλει, κυµαινόµενος από 0,3% έως 1,5% του γενικού πληθυσµού, ανάλογα µε το πόσο αυστηρά τηρούνται τα σχετικά διαγνωστικά κριτήρια. Οι γυναίκες προσβάλλονται δύο έως τρεις φορές συχνότερα από ό,τι οι άνδρες αν και η υπεροχή αυτή των γυναικών είναι λιγότερο εντυπωσιακή στις στατιστικές, που αφορούν

14 µόνο τους ασθενείς, που έχουν ρευµατοειδή παράγοντα στον ορό τους και διαβρωτικές αλλοιώσεις στις ακτινογραφίες. Η νόσος µπορεί να εµφανισθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και γενικά η επίπτωσή της αυξάνει µε την ηλικία. Στις γυναίκες η νόσος είναι συχνότερη στην τρίτη έως έκτη δεκαετία της ηλικίας τους (2). Το κεφάλαιο αυτό περιορίζεται στη µορφή της νόσου που αφορά τους ενηλίκους. Για τη νεανική χρονία αρθρίτιδα γίνεται λόγος στο Κεφάλαιο 36, Ρευµατικά νοσήµατα της παιδικής ηλικίας. Μερικές φορές διάφορα µέλη της ίδιας οικογένειας προσβάλλονται από ΡΑ, ενώ στους µονοωγενείς διδύµους η επίπτωση της νόσου είναι µεγαλύτερη από την αναµενόµενη. Ωστόσο η καλύτερη ένδειξη για τη γενετική προδιάθεση προέρχεται από τις µελέτες των αντιγόνων HLA τάξεως ΙΙ (HLA-DR, DQ,DP). Φαίνεται ότι η επιδεκτικότητα (susceptibility) για ορισµένα νοσήµατα, µεταξύ των οποίων και η ΡΑ καθορίζεται από αυτά τα γονίδια των ανοσιακών απαντήσεων (περιοχή D του MHC). Σε ασθενείς µε οροθετική ρευµατοειδή αρθρίτιδα, το αντιγόνο HLA-DR4 σχετίζεται µε την επιδεκτικότητα για τη νόσο στις περισσότερες εθνότητες (3). Οι µαύροι της Αµερικής µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα εξαιρούνται (4). Ο σχετικός κίνδυνος αναπτύξεως ΡΑ είναι αρκετές φορές µεγαλύτερος στα άτοµα µε DR4, αλλά µόνο ένα µικρό ποσοστό από τα άτοµα αυτά εµφανίζουν τη νόσο. Εξάλλου είναι γνωστό ότι οι διάφοροι υπότυποι του DR4 δεν σχετίζονται στον ίδιο βαθµό µε τη ΡΑ, ενώ ένας σηµαντικός αριθµός ασθενών µε ΡΑ δεν έχουν το αντιγόνο HLA-DR4*. *Σηµ. Μετ.: Σε ορισµένες άλλες εθνότητες η ΡΑ σχετίζεται σηµαντικά µε το αντιγόνο DR1, ενώ στους Έλληνες ασθενείς µε ΡΑ δεν έχει διαπιστωθεί συσχέτιση µε κάποιο HLA-DR µόριο.το HLA-DR4 µόριο περιλαµβάνει 5 υπότυπους, τους Dw4, Dw10, Dw13, Dw14, και Dw15, από τους οποίους οι Dw4 και Dw14 σχετίζονται µε τη ΡΑ στην καυκάσια φυλή και ο Dw15 στους Ιάπωνες. Τα HLA-DR µόρια αποτελούνται από µια µη πολυµορφική α αλυσίδα και µια πολυµορφική β αλυσίδα. Είναι

15 σήµερα γνωστό ότι τα HLA-DRβ αλλήλια, που σχετίζονται µε τη ΡΑ, έχουν µια κοινή και σχετικά διατηρηµένη αλληλουχία αµινοξέων (QRRAA ή QKRAA) στις θέσεις της τρίτης υπερµεταβλητής περιοχής της β αλυσίδας, επιβεβαιώνοντας έτσι την αρχική υπόθεση του κοινού επιτόπου των Gregersen και συν. για την ερµηνεία της γενετικής ετερογένειας της ΡΑ. Σε µια πρόσφατη µελέτη Ελλήνων ασθενών µε ΡΑ διαπιστώθηκε σηµαντική συσχέτιση της νόσου µε τις αλληλουχίες αµινοξέων QRRAA, QKRAA και RRRAA της τρίτης υπερµεταβλητής περιοχής της β αλυσίδας, που αντιστοιχούν στα HLA- DR4, DR1 και DRw10 µόρια. Ωστόσο 57% των ασθενών δεν είχαν τις παραπάνω αλληλουχίες αµινοξέων, γεγονός που φανερώνει σηµαντική ανοσογενετίκη ετερογένεια µεταξύ των Ελλήνων ασθενών µε ΡΑ.(1) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Παρά τις εντατικές έρευνες πολλών ετών η αιτιολογία της ΡΑ παραµένει άγνωστη. Ενδοκρινικοί, µεταβολικοί και διαιτητικοί παράγοντες καθώς και πλήθος ποικίλων γεωγραφικών, επαγγελµατικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων έχουν ερευνηθεί. Παρά το γεγονός ότι οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν ενδεχοµένως την πορεία της νόσου, ωστόσο έχει πλέον διευκρινισθεί ότι δεν συµµετέχουν στην αιτιολογία της. Πολυαρθρίτιδα εµφανίζεται στους ανθρώπους και στα ζώα κατά τη διάρκεια πολλών λοιµώξεων µε βακτηρίδια, σπειροχαίτες και ιούς. Η ρευµατοειδής αρθρίτιδα µοιάζει µε αρκετά νοσήµατα, που αναπτύσσονται σε ορισµένα ζώα, όπως αρθρίτιδα-εγκεφαλίτιδα των αιγών, που προκαλείται από βραδείς (lente) ρετροϊούς, η αρθρίτιδα από µυκοπλάσµατα στα τρωκτικά και οι λοιµώξεις των χοίρων από Εrysipelothrix. Πρόσφατα ο ιός της ιλαράς και ο παρβοϊός (parvovirus) καλλιεργήθηκαν από τις προσβεβληµένες αρθρώσεις σε έναν περιορισµένο αριθµό ασθενών µε οροαρνητική (απουσία ρευµατοειδούς παράγοντα) µορφή αρθρίτιδας. Η επιβεβαίωση και η περαιτέρω έρευνα αυτών των ενδιαφερόντων ευρηµάτων είναι αναγκαία. Η διαπίστωση αυξηµένου τίτλου αντισωµάτων κατά του ίου Εpstein-Barr στον ορό

16 ασθενών εκφράζει πιθανώς µια παθολογική αντίδραση του ξενιστή κατά του συγκεκριµένου αυτού παθογόνου παράγοντα. Η αδυναµία καλλιέργειας µικροοργανισµών από το αρθρικό υγρό δεν αποκλείει τη συµµετοχή τους στην αιτιολογία της ΡΑ, αφού ορισµένα προϊόντα, όπως οι παραγόµενες από τις µεµβράνες νεκρών βακτηριδίων πεπτιδογλυκάνες, µπορούν να προκαλέσουν φλεγµονή και καταστροφή των αρθρώσεων σε ευαίσθητα στελέχη πειραµατόζωων.(1) ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ Οι ιστολογικές αλλαγές στη ΡΑ δεν είναι ειδικές της νόσου και εξαρτώνται από το προσβληθέν όργανο. Στις αρθρώσεις η αρχική φλεγµονώδης βλάβη αφορά τον αρθρικό υµένα. Ο αρθρικός υµένας αποτελείται από µια καλυπτήρια στιβάδα, που σχηµατίζεται από µια ή δύο στιβάδες υµενοκυττάρων. ύο τύποι κυττάρων συνιστούν την καλυπτήρια στιβάδα: τα υµενοκύτταρα τύπου Α, που προέρχονται από το µυελό των οστών και έχουν χαρακτήρες µακροφάγων, και τα υµενοκύτταρα τύπου Β µεσεγχυµατικής προέλευσης. Η υποκαλυπτήρια στιβάδα, που δεν χωρίζεται από την επιφανειακή καλυπτήρια στιβάδα µε βασική µεµβράνη, αποτελείται από χαλαρό συνδετικό ιστό µε πολυάριθµα αιµοφόρα αγγεία. Οι πρωιµότερες αλλοιώσεις στη ΡΑ, όπως αναδεικνύονται µε το ηλεκτρονικό µικροσκόπιο, είναι βλάβες του µικροαγγειακού δικτύου του αρθρικού υµένα µε απόφραξη του αυλού, οίδηµα των ενδοθηλιακών κυττάρων. Η φλεγµονώδης φάση συνήθως σχετίζεται µε υπεραιµία, οίδηµα, ινώδες εξίδρωµα και ήπια υπερπλασία της επιφανειακής καλυπτήριας κυτταρικής στιβάδας. Και οι δύο τύποι, Α και Β, των υµενοκυττάρων συνεισφέρουν στην υπερπλασία του αρθρικού υµένα, υποδεικνύοντας την ύπαρξη µιας παρακρινικής αλληλεπίδρασης µεταξύ αυτών. Κυτταρικές διηθήσεις εµφανίζονται νωρίς στην πορεία της νόσου, αποτελούµενες κυρίως από λεµφοκύτταρα και µακροφάγα, που είναι ένα σταθερό χαρακτηριστικό των ασθενών µε ενεργό ΡΑ ανεξάρτητα από τη διάρκεια της νόσου. Στο 1/3 περίπου των ασθενών µε ΡΑ, η κυτταρική διήθηση αποκτά µια τοπογραφική κατανοµή δίκην τριτογενούς λεµφοειδούς ιστού. Σε αυτούς τους ιστούς, τα Τ και Β κύτταρα σχηµατίζουν εστιακές συναθροίσεις µε µια διάχυτη διήθηση. Οι συναθροίσεις είναι εµπλουτισµένες µε CD4 + T κύτταρα, ενώ τα CD8 + T κύτταρα επικρατούν στις διάχυτες ζώνες. Σε σηµαντική αναλογία αυτών των ασθενών, οι συναθροίσεις εµφανίζουν όλα τα χαρακτηριστικά των δευτεροπαθών

17 λεµφοζιδίων, περιλαµβανοµένου βλαστικού κέντρου µε πολλαπλασιαζόµενα Β κύτταρα οµαδοποιηµένα γύρω από ένα δίκτυο λεµφοζιδιακών δενδριτικών κυττάρων, ενώ πρωτοπαθή λεµφοζίδια δεν υπάρχουν. Σε ένα άλλο 10%-20% των περιπτώσεων παρατηρούνται κοκκιώδεις σχηµατισµοί µε ιστολογικές αλλοιώσεις όµοιες µε αυτές των ρευµατικών οζιδίων. Πλασµατοκύτταρα ανευρίσκονται συνήθως σε πιο προχωρηµένα στάδια της φλεγµονής, ενώ πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα και σιτευτικά κύτταρα των ιστών δεν είναι σπάνια. Η υποκαλυπτήρια στιβάδα του αρθρικού υµένα στη ΡΑ χαρακτηρίζεται από νεοαγγειογένεση και ιστική ίνωση. Υπερπλασία της καλυπτήριας στιβάδας, λεµφοκυτταρική διήθηση και νεοαγγειογένεση ανευρίσκονται σε βιοψίες από ασθενείς µε νόσο πρώιµου αλλά και µεταγενέστερου σταδίου και σχετίζονται µε τη δραστηριότητα της νόσου µάλλον παρά µε το στάδιο της. Ο αρθρικός υµένας, που επεκτείνεται στον αρθρικό χόνδρο και το οστούν, είναι γνωστός ως πάννος (pannus). Αυτός εισβάλλει ενεργητικά και καταστρέφει το χόνδρο και το παρααρθρικό οστούν στα όρια µεταξύ αρθρικού υµένα και οστού. Τα περισσότερο δραστικά κύτταρα είναι οι ινοβλάστες και τα µακροφάγα του αρθρικού υµένα. Σε θέσεις µε οστικές διαβρώσεις βρίσκονται βοθρία µε πολυπύρηνα κύτταρα, που έχουν µια γονιδιακή έκφραση, την ίδια ακριβώς µε τους κλασσικούς οστεοκλάστες. Εξωαρθρικές εκδηλώσεις είναι συχνές και ποικίλλουν µεταξύ των ασθενών µε ΡΑ. Οι πιο χαρακτηριστικές βλάβες είναι τα ρευµοειδή οζίδια, τα οποία έχουν ιστολογική εικόνα µιας κοκκιωµατώδους αντίδρασης. Τυπικά, η πολυκεντρική ινιδοειδής νέκρωση περιβάλλεται από πασσαλοειδή επιµήκη κύτταρα τοποθετηµένα ακτινωτά, ακολουθούµενα από µια στιβάδα κοκκιωµατώδους ιστού µε φλεγµονώδη κύτταρα. Η σύσταση της νεκρωτικής ύλης µπορεί να ποικίλλει και ιστολογικά δεν είναι δυνατή η εξαγωγή συµπερασµάτων όσον αφορά το αίτιο, που προκαλεί τη νέκρωση. Ωστόσο, τα οζίδια συνήθως εµφανίζονται σε σηµεία που υφίστανται τριβή, που µπορεί να σηµαίνει ότι µικροτραυµατισµού πιθανόν ευνοούν την εµφάνιση νέκρωσης. Τα επιµήκη κύτταρα στη δεύτερη στιβάδα αποτελούν τροποποιηµένα µακροφάγα και είναι παραταγµένα παράλληλα προς τις ίνες του κολλαγόνου. Τενοντοελυτρίτιδα εµφανίζεται στην πλειονότητα των ασθενών. Η συµµετοχή των τενόντων είναι συχνή και συνήθως πρόκειται για µη ειδική φλεγµονώδη διήθηση και λιγότερο συχνά για σχηµατισµό των χαρακτηριστικών οζιδίων µε κεντρική νέκρωση. Παροµοίως, η πλευρίτιδα και η περικαρδίτιδα χαρακτηρίζονται από διάχυτη διήθηση από µονοπύρηνα και

18 ινιδοειδή νέκρωση, ενώ ο σχηµατισµός οζιδίων είναι σπάνιος. Προσβολή των αγγείων συνήθως περιορίζεται σε µικρά τµήµατα των τελικών αρτηριών και στερείται ιδιαίτερων ιστολογικών χαρακτηριστικών. Μπορεί να εµφανισθεί διήθηση αρτηριών µέσου και µεγάλου µεγέθους από µονοπύρηνα. Ωστόσο, νεκρωτική αρτηρίτιδα είναι σπάνια. Η διάµεση πνευµονική ίνωση, που αναπτύσσεται στη ΡΑ, δεν είναι δυνατόν να διακριθεί από την ίνωση άλλων νοσηµάτων του συνδετικού ιστού ή την πρωτοπαθή ίνωση. Σύνδροµο ξηρότητας (sicca syndrome) παρατηρείται συχνά στη ΡΑ και ιστολογικά προσοµοιάζει µε το σύνδροµο Sjogren. (3) ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Η ΡΑ είναι µια νόσος προερχόµενη από µη φυσιολογική ανοσιακή απάντηση σε έναν γενετικά προδιατεθειµένο ξενιστή, που οδηγεί σε χρονία αρθρική φλεγµονή και καταστροφή της αρχιτεκτονικής της άρθρωσης. Ερευνητικές προσπάθειες έχουν φωτίσει τα θέµατα των γενετικών παραγόντων, των ανοσορρυθµιστικών ελλειµµάτων και των µηχανισµών, που οδηγούν στην ιστική βλάβη. Αν και η επίδραση των γενετικών παραγόντων είναι προφανής, η γενετική βάση είναι περίπλοκη και ανεπαρκής να εξηγήσει την πυροδότηση της µη φυσιολογικής ανοσιακής απάντησης. Εκλυτικοί παράγοντες δεν έχουν ανευρεθεί και αποτελεί θέµα για συζήτηση κατά πόσον η νόσος πυροδοτείτε από έναν εξωγενή λοιµώδη παράγοντα ή από µια διαταραχή στην ανοσιακή ανοχή οδηγώντας στην κλασσική αυτοανοσία ή απλώς από άθροισµα τυχαίων γεγονότων, που έχουν συσσωρευθεί µε την ηλικία. Η χρονιότητα και η εξέλιξη της νόσου ρυθµίζονται από ανοσιακούς µεσολαβητές, που συνεχίζουν να προσδιορίζονται και να αποτελούν στόχους για ανοσοθεραπευτική παρέµβαση. (3) ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ ΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙ ΑΣ Μελέτες σε οικογένειες και µελέτες σε µονοζυγωτικούς και διζυγωτικούς διδύµους στηρίζουν την άποψη ότι γενετικού παράγοντες είναι σηµαντικού για την επιδεκτικότητα για τη ΡΑ. Ωστόσο, η ΡΑ δεν εκδηλώνεται συχνά σε µέλη ίδιων οικογενειών και δεν δείχνει µια ιδιαίτερη µορφή εµφάνισης σε διαταραχές απλής και υψηλής γονιδιακής διεισδυτικότητας. Πολλά διαφορετικά γονίδια, καθένα εκ των οποίων προσφέρει µόνο µικρή συνεισφορά στην επιδεκτικότητα της νόσου, φαίνεται να εµπλέκονται. Η χαµηλή διεισδυτικότητα πιθανώς να είναι αποτέλεσµα γενετικών

19 αλληλεπιδράσεων. Αλληλεπιδράσεις γενετικών παραγόντων είναι πιθανόν να ρυθµίζουν την επίδραση των ιδιαίτερων γονιδίων κινδύνου για τη νόσο και πιθανώς συνεισφέρουν στη χαµηλή διεισδυτικότητα. Γενετικοί παράγοντες κινδύνου όχι µόνο καθορίζουν την επιδεκτικότητα της νόσου, αλλά επίσης σχετίζονται µε τη σοβαρότητα και το φαινότυπο της νόσου, παρέχοντας τη µοναδική ευκαιρία να χρησιµοποιηθούν γενετικοί δείκτες ως προγνωστικά µέσα στην αντιµετώπιση της ΡΑ. Μια µέτρηση, που χρησιµοποιείται για να εκτιµήσει το γενετικό στοιχείο της νόσου, είναι ο συντελεστής «οικογενειακής συσσώρευσης» (familial clustering) λς, που ορίζεται ως η αναλογία του επιπολασµού σε προσβληθέντες αµφιθαλείς αδελφούς προς τον επιπολασµού του γενικού πληθυσµού. Για τη ΡΑ ο λς κυµαίνεται από 2 έως 12, εξαρτώµενος από τα στοιχεία, που χρησιµοποιήθηκαν στις διάφορες µελέτες. Αν και σαφώς υποστηρίζεται η επίδραση των γενετικών παραγόντων, αυτές οι τιµές του λς είναι µάλλον χαµηλές συγκρινόµενες µε άλλων αυτοανόσων νοσηµάτων ή συνήθων γενετικών νόσων, αφήνοντας έτσι σηµαντικό χώρο για περιβαλλοντικούς παράγοντες ή τυχαία γεγονότα στην παθογένεια της ΡΑ. Εν µέρει ο λς µπορεί να είναι χαµηλότερος. Επειδή η ΡΑ είναι ένα ετερογενές σύνδροµο, που περιλαµβάνει αρκετές γενετική ηµι-οµοιογενείς υποοµάδες. Το γενετικό σύστηµα, που µελετήθηκε περισσότερο, είναι το µείζον σύστηµα ιστοσυµβατότητας [major histocompatibility complex (MHC)]. Στις αρχικές µελέτες φάνηκε να σχετίζεται η ΡΑ µε το σύστηµα των λευκοκυτταρικών αντιγόνων του ανθρώπου [human leukocyte antigen (HLA)] και συγκεκριµένα µε το HLA-DR4. Μελέτες επί της οργάνωσης του γονιδιώµατος και του µοριακού χαρακτηρισµού του πολυµορφισµού αλληλίων της περιοχής του HLA-DR είναι η βάση για ένα πρότυπο, που δείχνει ότι η ακριβής αλληλουχία, η οποία περιλαµβάνει τα αµινοξέα του γονιδίου HLA-DRB1. Συγκρίνοντας τις αλληλουχίες του σχετιζόµενου µε τη νόσο HLA-DRB1 αλληλίου αναδεικνύεται συµµετοχή µιας κοινής αλληλουχίας στην Τρίτη υπερµεταβλητή περιοχή. Σχετικές µελέτες σε διαφορετικές εθνικές πληθυσµιακές οµάδες υποστηρίζουν την άποψη ότι αλλήλια HLA-DRB1 εκφράζοντας αυτή την κοινή αλληλουχία υπερεκφράζονται µεταξύ των ασθενών µε ΡΑ. Η πολυµορφική αλληλουχία χαρακτηρίζεται από µια γλουταµίνη ή αργινίνη στη θέση 70, µια λυσίνη ή αργινίνη στη θέση 71 και µια αλανίνη στη θέση 74. Αλλήλια µε αρνητικά φορτισµένο αµινοξύ σε οποιαδήποτε από αυτές τις θέσεις δεν σχετίζονται µε τη νόσο. Τα αλλήλια, που σχετίζονται µε τη νόσο, είναι τα HLA-DRB1 *0401, *0404 και *0408.

20 Επιπρόσθετα αλλήλια σχετιζόµενα µε τη νόσο περιλαµβάνουν το HLA-DRB1 *0101/2 κυρίως σε Καυκάσιους, το HLA-DRB1 *0405 σε Ασιάτες, το HLA-DRB1 *1402 σε µερικούς αυτόχθονες πληθυσµούς της Αµερικής και το HLA-DRB1 *10 σε Έλληνες. Μελέτες κλινικών συσχετίσεων έχουν αποδώσει σηµαντικές πληροφορίες για τη θέση αυτών των γονιδίων στην παθοφυσιολογία της νόσου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αλλήλια HLA-DRB1 τροποποιούν την έκφραση της νόσου. Ασθενείς µε νόσο σχετιζόµενη µε αλλήλιο HLA-DRB1 διαφορετικό από το HLA- DR4 συχνά αναπτύσσουν ήπια και οροαρνητική νόσο. Επίσης η σοβαρότητα της νόσου φαίνεται να επηρεάζεται από το διµορφισµό λυσίνη/αργινίνη στη θέση 71 στην αλληλουχία του HLA-DRB1. Ασθενείς µε σοβαρή αρθρική νόσο ή/και εξωαρθρικές εκδηλώσεις έχουν την ισχυρότερη συσχέτιση µε HLA-DRB1. Αυτοί οι ασθενείς συχνά εκφράζουν δύο σχετιζόµενα µε τη νόσο HLA-DRB1*04 αλλήλια. Μελέτες σε οικογένειες έχουν επισηµάνει τη σηµασία του δεύτερου απλότυπου. Τα ποσοστά συµφωνίας σε αµφιθαλείς, οι οποίοι µοιράζονται και τους δύο σχετιζόµενους µε τη νόσο απλότυπους του MHC, είναι υψηλότερα από τους αµφιθαλείς, οι οποίοι µοιράζονται µόνο έναν απλότυπο. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι τα σχετιζόµενα µε τη νόσο HLA-DRB1 αλλήλια είναι σηµαντικά όχι µόνο στην έναρξη της νόσου, αλλά και στην εξέλιξή της. Αλληλουχίες πολυµορφισµών µέσα σε αυτά τα αλλήλια και επιδράσεις σχετιζόµενες µε τη «γονιδιακή δόση» (gene-dose) είναι σηµαντικές µεταβλητές, που επηρεάζουν την έκφραση της ΡΑ. Τα στοιχεία υποδεικνύουν ακόµη ότι αυτά τα αλλήλια δρουν από κοινού µε άλλα γονίδια του MHC καθώς και του γονιδιακού υποστρώµατος. Κρυσταλλογραφικές µελέτες των HLA πεπτιδικών συµπλεγµάτων έχουν χαρτογραφήσει τη διατηρηµένη αλληλουχία σε µια έλικα, που γειτνιάζει µε τη σχισµή σύνδεσης του αντιγόνου του µορίου HLA-DR. Πλευρικές αλυσίδες των µορίων του MHC σχηµατίζουν θυλάκους, που αλληλεπιδρούν µε πλευρικές αλυσίδες των αντιγονικών πεπτιδίων, µήκους εννέα αµινοξέων συνήθως, προσδιορίζοντας έτσι την πεπτιδική ειδικότητα της δέσµευσης του MHC. Η πολυµορφική αλληλουχία αµινοξέων του κοινού επιτόπου (shared epitope) σχηµατίζει το θύλακο, που αλληλεπιδρά µε τις πλευρικές αλυσίδες του τέταρτου αµινοξέος στο δεσµευµένο πεπτίδιο. Ειδικότερα, το θετικώς φορτισµένο αµινοξύ στη θέση 71 του κοινού επιτόπου ευοδώνει τη δέσµευση των πεπτιδίων µε ένα αρνητικώς φορτισµένο αµινοξύ. Επίσης, τα αµινοξέα του κοινού επιτόπου µπορεί να αλληλεπιδρούν µε τον υποδοχέα του Τ

Ρευματολογία. Ψωριασική Αρθρίτιδα. Στέφανος Πατεράκης Φυσικοθεραπευτής, καθηγητής φυσ/πείας

Ρευματολογία. Ψωριασική Αρθρίτιδα. Στέφανος Πατεράκης Φυσικοθεραπευτής, καθηγητής φυσ/πείας Ρευματολογία Ψωριασική Αρθρίτιδα Στέφανος Πατεράκης Φυσικοθεραπευτής, καθηγητής φυσ/πείας Τι είναι η ψωριασική αρθρίτιδα; Η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση που προσβάλλει τις αρθρώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Το γόνατο ως στόχος ρευματικών νοσημάτων

Το γόνατο ως στόχος ρευματικών νοσημάτων Το γόνατο ως στόχος ρευματικών νοσημάτων Χ. Μ. ΜουτσόπουΛος Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών α ρευματικά νοσήματα είναι ασθένειες που προσβάλλουν

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα προς απάντηση

Ερωτήµατα προς απάντηση Κεφ. 9. Ανοσιακή ανοχή και αυτοανοσία: Η διάκριση εαυτού-ξένου και οι διαταραχές της Ερωτήµατα προς απάντηση Πως διατηρεί το ανοσοποιητικό σύστηµα τηµη απαντητικότητα σε εαυτά αντιγόνα (=ανοχή); Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς. Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων

ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς. Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων Αναγνώριση του αντιγόνου και συνδιέγερση Αναγνώριση πεπτιδίων συνδεδεµένων µε το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ HLA ΑΛΛΗΛΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ANTI-CCP(+) ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ (ΡΑ) ΣΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ HLA ΑΛΛΗΛΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ANTI-CCP(+) ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ (ΡΑ) ΣΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ HLA ΑΛΛΗΛΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ANTI-CCP(+) ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ (ΡΑ) ΣΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Β. Κίτσιου 1, Αικ. Ταράση 1, Ε. Μολέ 2, Κ. Σουφλερός 1, Θ. Αθανασιάδης 1, Δ. Κουνιάκη

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ.

Εισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. Εισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 14/10/2016 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος 2016-2017 Γενικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Π.Ε ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες (ΜΣΑΦ κ.ά) Ισχαιμική Μετακτινική

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Στάδια μικροβιακής λοίμωξης δημιουργία αποικίας σε εξωτερική επιφάνεια διείσδυση στον οργανισμό τοπική μόλυνση συστηματική (γενικευμένη) μόλυνση H σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Aποµυελινωτικά νοσήµατα Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής

Aποµυελινωτικά νοσήµατα Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Aποµυελινωτικά νοσήµατα Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΣΗ καταστροφή µυελίνης αποκλείονται παθολογικές καταστάσεις από αποτυχία σχηµατισµού µυελίνης (δυσµυελίνωση) ή

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνια φλεγμονή. Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου. Νοέμβριος 2018

Χρόνια φλεγμονή. Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου. Νοέμβριος 2018 Χρόνια φλεγμονή Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Νοέμβριος 2018 Οξεία φλεγμονή Ταχεία εισβολή και λύση Εξιδρωματικά στοιχεία Πολυμορφοπύρηνα Χρόνια φλεγμονή Ύπουλη εισβολήπαρατεταμένη πορείαβραδεία λύση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ανοσολογία

Εισαγωγή στην Ανοσολογία Εισαγωγή στην Ανοσολογία ρ. Γιώργος Κρασιάς Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου Τµήµα Μοριακής Ιολογίας Τι είναι το Ανοσοποιητικό Σύστηµα (ΑΣ)? Το ΑΣ (Immune System) είναι ένα σύστηµα άµυνας του

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοάνοσα νοσήματα. Χ.Μ. Μουτσόπουλος

Αυτοάνοσα νοσήματα. Χ.Μ. Μουτσόπουλος Αυτοάνοσα νοσήματα Χ.Μ. Μουτσόπουλος Καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Η έγκαιρη αντιμετώπιση αποτελεί «κλειδί» για τον έλεγχο των αυτοάνοσων ασθενειών- της μεγάλης αυτής κατηγορίας

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Πάνω από ένα αιώνα πριν, ο J. Hutchinson, ένας χειρουργός-δερματολόγος, αναγνώρισε την πρώτη περίπτωση σαρκοείδωσης, στο Λονδίνο. Στα χρόνια πριν και μετά την

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Ρευματοειδής αρθρίτιδα Ρευματοειδής αρθρίτιδα Μ.Ν. Μανουσάκης En. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μία χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων (Πιν. 1). Με τον όρο χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων,

Διαβάστε περισσότερα

Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα

Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα φυσική ή μη ειδική ανοσία δεν απαιτεί προηγούμενη έκθεση στο παθογόνο και δεν διαθέτει μνήμη. σε επίκτητη ή ειδική ανοσία χυμική ανοσία με παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

που φιλοξενεί τα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού. Ένα υγειές σύστημα με ισχυρά οστά είναι απαραίτητο για την γενική υγεία και ποιότητα ζωής.

που φιλοξενεί τα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού. Ένα υγειές σύστημα με ισχυρά οστά είναι απαραίτητο για την γενική υγεία και ποιότητα ζωής. ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΙΤΛΟΣ : ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΤΙΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ! Εισαγωγή : Τα οστά είναι το σπίτι για να μείνουμε, είναι η στέγη που φιλοξενεί τα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού. Ένα

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα

Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα κωδικός μαθήματος: ETY-335 Χειμερινό εξάμηνο 2014 / 2015 Μαρία Χατζηνικολαΐδου mchatzin@materials.uoc.gr Έμφυτο και προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ) είναι ένα γενετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Είδαμε ότι οι ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ είναι 1. Ανατομικοί φραγμοί - Δέρμα - Βλεννώδεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

1.1. ΙΑΦΟΡΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ Ψωριασική αρθρίτιδα, διαβρωτική οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα.

1.1. ΙΑΦΟΡΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ Ψωριασική αρθρίτιδα, διαβρωτική οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα. 1.1 ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΛΙΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Άνδρας 37 ετών με οιδηματώδη δάκτυλα χεριών. ΕΙΚΟΝΑ 1.1 ΕΥΡΗΜΑΤΑ Οπισθιοπρόσθια (ΟΠ) ακτινογραφία άκρων χεριών. Στο αριστερό άκρο χέρι, η διόγκωση των μαλακών μορίων σαν

Διαβάστε περισσότερα

Νεανική σπονδυλοαρθρίτιδα/αρθρίτιδα που σχετίζεται με ενθεσίτιδα (jspa/era)

Νεανική σπονδυλοαρθρίτιδα/αρθρίτιδα που σχετίζεται με ενθεσίτιδα (jspa/era) www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική σπονδυλοαρθρίτιδα/αρθρίτιδα που σχετίζεται με ενθεσίτιδα (jspa/era) Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ/ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

όλοι αναπνευστική οδός στομάχι στόμα

όλοι αναπνευστική οδός στομάχι στόμα κεράτινη στιβάδα περιέχει σμήγμα λιπαρά οξέα Μηχανισμοί που παρεμποδίζουν την είσοδο Δέρμα περιέχει ιδρώτας φυσιολογική μικροχλωρίδα λυσοζύμη γαλακτικό οξύ μικροοργανισμών Βλεννογόνοι όλοι αναπνευστική

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας

Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2015 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Οντότητες μη Hodgkin λεμφωμάτων που θα αναφερθούν Πρωτοπαθές Β-λέμφωμα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΥΣ, ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ Πρόδρομος Χυτίρογλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΒΙΟΨΙΑΣ ΗΠΑΤΟΣ Χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Νοσολογία_Νοσ. 1201 Παθήσεις των Αρθρώσεων και Οστών. C.D.A. Εβδ.9

Νοσολογία_Νοσ. 1201 Παθήσεις των Αρθρώσεων και Οστών. C.D.A. Εβδ.9 1.Γενικά περί Ρευµατικών Νοσηµάτων 2.Συστηµατικός Ερυθηµατώδης Λύκος ( Σ. Ε. Λ.) 3. Ρευµατοειδής Αρθρίτιδα 4. Οστεοαρθρίτιδα 5. Σκληρόδερµα, Προοδευτική Συστηµατική Σκλήρυνση 01/15 1.Γενικά περί Ρευµατικών

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr Πολλες από τις ρευματικες παθησεις των ενηλικων προσβαλουν και τα παιδια,αν και σε μικροτερη συχνοτητα. Επιπλεον καποιες παθησεις όπως είναι ο συστηματικης έναρξης ή ο ολιγοαρθρικος τυπος εναρξης της Νεανικης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΪΤΙΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΙΩΜΑΤΩΣΗ

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΪΤΙΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΙΩΜΑΤΩΣΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΪΤΙΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΙΩΜΑΤΩΣΗ Πνευμονική αγγειίτις και κοκκιωμάτωση είναι ένας περιγραφικός όρος που χαρακτηρίζεται από κυτταρική διήθηση του τοιχώματος των αγγείων (αγγειίτις) με καταστροφή και

Διαβάστε περισσότερα

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία Κίττυ Παυλάκη Jeanne Calment Κάπνιζε µέχρι τα 117 Πέθανε στα 122 Η σωστή λειτουργία των οργανισµών απαιτεί τη δυνατότητα προσαρµογής των κυττάρων και κατά συνέπεια και των

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Απαντήσεις του κριτηρίου αξιολόγησης στη βιολογία γενικής παιδείας 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε τον αριθμό καθεμίας από τις ημιτελείς προτάσεις 1 έως και 5, και δίπλα σε αυτόν το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

6. ΡΑΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ: Εξάλειψη των ενδοκυττάριων µικροοργανισµών

6. ΡΑΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ: Εξάλειψη των ενδοκυττάριων µικροοργανισµών 6. ΡΑΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ: Εξάλειψη των ενδοκυττάριων µικροοργανισµών Οι δύο τύποι της κυτταρικής ανοσίας Η µετανάστευση των δραστικών Τ κυττάρων στις εστίες της λοίµωξης (εντόπιση

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των αντισωμάτων κατά του κυκλικού κιτρουλλιωμένου πεπτιδίου στη διάγνωση και θεραπεία της νεανικής ιδιοπαθούς αρθρίτιδας

Ο ρόλος των αντισωμάτων κατά του κυκλικού κιτρουλλιωμένου πεπτιδίου στη διάγνωση και θεραπεία της νεανικής ιδιοπαθούς αρθρίτιδας ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ "ΚΛΙΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ - ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ" Ο ρόλος των αντισωμάτων κατά του κυκλικού κιτρουλλιωμένου πεπτιδίου στη διάγνωση και θεραπεία της νεανικής

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς;

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς; ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς; ΘΕΜΑ Β ίνεται το παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Ανοσολογία - Ρευματολογία Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα

είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα Χ.Μ. Μουτσόπουλος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών ο ανοσολογικό (αμυντικό) σύστημα έχει σκοπό την προστασία του οργανισμού από ξένους εισβολείς, όπως είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ 1. Ανατομικοί φραγμοί - Δέρμα - Βλεννώδεις μεμβράνες 2. Φυσιολογικοί φραγμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ. 1. Εισαγωγή (κυρίως στην επίκτητη ανοσία) 2. Φυσική ανοσία ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ. 1. Εισαγωγή (κυρίως στην επίκτητη ανοσία) 2. Φυσική ανοσία ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 1. Εισαγωγή (κυρίως στην επίκτητη ανοσία) 2. Φυσική ανοσία ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ ΑΝΤΙΓΟΝΟ 3. Η πρόσληψη του αντιγόνου και η παρουσίασή του στα λεμφοκύτταρα 4. Η αναγνώριση του αντιγόνου. Αντιγονικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΗΤΑΛΑΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΗΤΑΛΑΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.3 : ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΙΑΣ ΘΕΜΑ 1 Χαρακτηρίστε τις προτάσεις ως σωστές ή λανθασµένες. 1. Οι βλεννογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

3. Η ΠΡΟΣΛΗΨΗΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ

3. Η ΠΡΟΣΛΗΨΗΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ 3. Η ΠΡΟΣΛΗΨΗΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ ΤΙ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΑ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ Τα αντιγόνα που αναγνωρίζονται από τα Τ λεµφοκύτταρα Πρόσληψη των πρωτεϊνικών αντιγόνων από τα αντιγονοπαρουσιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ.

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ. ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Β'ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ 1 ΙΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ: ΕΡΙΦΥΛΗ ΚΥΡΙΑΖΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ. Τ λεµφοκύτταρα:

ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ. Τ λεµφοκύτταρα: ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ Προέλευση: µυελός των οστών. Μερικά µεταναστεύουν στο θύµο, όπου παραµένουν για ποικίλες περιόδους πριν διασκορπισθούν στο σώµα. Βίος: η ζωή τους ποικίλει. Τα µνηµοκύτταρα ζουν για πολλά χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Ρευματοειδής αρθρίτιδα. Μαρία Γ. Τεκτονίδου Επίκουρος Καθηγήτρια Ρευματολογίας Α Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Αθηνών

Ρευματοειδής αρθρίτιδα. Μαρία Γ. Τεκτονίδου Επίκουρος Καθηγήτρια Ρευματολογίας Α Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Αθηνών Ρευματοειδής αρθρίτιδα Μαρία Γ. Τεκτονίδου Επίκουρος Καθηγήτρια Ρευματολογίας Α Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Αθηνών Ρόλος Ανοσοποιητικού Συστήματος Προστασία του οργανισμού έναντι εξωτερικών εισβολέων

Διαβάστε περισσότερα

ANOΣΟΓΗΡΑΝΣΗ. Ιωάννα Οικονοµίδου. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών

ANOΣΟΓΗΡΑΝΣΗ. Ιωάννα Οικονοµίδου. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών ANOΣΟΓΗΡΑΝΣΗ Ιωάννα Οικονοµίδου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Το ανοσιακό σύστηµα θεωρείται αποφασιστικός παράγοντας για την διατήρηση της υγείας και την επιβίωση στους ηλικιωµένους

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΓΟΝΙ Ι0 MYD88 ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΓΟΝΙ Ι0 MYD88 ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΓΟΝΙ Ι MYD88 ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ Φωτεινή Μάλλη 1, Ειρήνη Γερογιάννη 1 Καλλιόπη Αγγέλου 1, Βίκυ Μολλάκη 2, Φωτεινή Μπαρδάκα 1, Κωνσταντίνος Ι. Γουργουλιάνης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ανοσιακή απάντηση (immune response)

Ανοσιακή απάντηση (immune response) Ανοσιακή απάντηση (immune response) Το σύνολο των μηχανισμών που καθιστούν τον οργανισμό ικανό να αναγνωρίζει,να εξουδετερώνει και να απομακρύνει κάθε ξένη ουσία προς αυτόν χαρακτηρίζεται ως ανοσία. Αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ SAPHO ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΓΝΗ

ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ SAPHO ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΓΝΗ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ SAPHO ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΓΝΗ Καμία σύγκρουση συμφερόντων Περίγραμμα Εισαγωγή-επιδημιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα Διάγνωση Θεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Οι επιπλοκές του διαβήτη στον άκρο πόδα αποτελούν μια από τις συχνότερες αιτίες: νοσηρότητας,

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Εργαστήριο: Φλεγμονές. Μακροσκοπική εικόνα. Διδάσκουσα: Α. Κόνδη Παφίτη uoa gr

2 ο Εργαστήριο: Φλεγμονές. Μακροσκοπική εικόνα. Διδάσκουσα: Α. Κόνδη Παφίτη uoa gr Παθολογική Ανατομική 1 Χειμερινό Εξάμηνο 2011 2012 2012 Υποχρεωτικές Εργαστηριακές Ασκήσεις 2 ο Εργαστήριο: Φλεγμονές Εισαγωγή Μακροσκοπική εικόνα Διδάσκουσα: Α. Κόνδη Παφίτη akondi@med uoa gr Φλεγμονή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ Περιεχόμενα προηγούμενης διάλεξης Περιγραφή παθολογιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Εξεταστική Ιανουαρίου 2010

ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Εξεταστική Ιανουαρίου 2010 Εξεταστική Ιανουαρίου 2010 Ποιες είναι οι διαφορές μιας πρωτογενούς από μια δευτερογενή χυμική ανοσολογική απόκριση; Περιγράψετε τους μηχανισμούς ενεργοποίησης στις δυο περιπτώσεις. ΘΕΜΑ 2 (1 μονάδα) Περιγράψετε

Διαβάστε περισσότερα

Η πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση ενεργοποιείται κατά την πρώτη επαφή του οργανισμού με ένα αντιγόνο. Περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

Η πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση ενεργοποιείται κατά την πρώτη επαφή του οργανισμού με ένα αντιγόνο. Περιλαμβάνει τα εξής στάδια: Εικόνα 1.24: α) Σύνδεση αντισώματος - αντιγόνου, β) συμπληρωματικότητα αντισώματος - αντιγόνου, γ) ένα αντίσωμα συνδέεται με περισσότερα από ένα αντιγόνα. Στάδια ανοσοβιολογικής απόκρισης Η αντίδραση του

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...10 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας

Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2013 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Οντότητες μη Hodgkin λεμφωμάτων που θα αναφερθούν Πρωτοπαθές Β-λέμφωμα

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Στέργιος Κατσιουγιάννης PhD Μεταδιδακτορικός συνεργάτης Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο Τµήµα Επιστήµης ιαιτολογίας και ιατροφής Μεταβολισµός και Ανοσολογία Ιστορικά το καλύτερο

Διαβάστε περισσότερα

Παμπελοννησιακό Ιατρικό Συνέδριο Πάτρα, 23 Οκτ. 2010

Παμπελοννησιακό Ιατρικό Συνέδριο Πάτρα, 23 Οκτ. 2010 Σπονδυλαρθροπάθειες Η σημασία της πρώιμης διάγνωσης Δαούσης Δημήτριος Λέκτορας Παθολογίας/Ρευματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Παμπελοννησιακό Ιατρικό Συνέδριο Πάτρα, 23 Οκτ. 2010 Σπονδυλαρθροπάθειες

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά χαρακτηριστικά στις αρθρίτιδες

Γενικά χαρακτηριστικά στις αρθρίτιδες Γενικά χαρακτηριστικά στις αρθρίτιδες Φλεγμονώδεις αρθρίτιδες: Πόνος σε ηρεμία, βελτίωση με δραστηριότητα Εκφυλιστικές αρθροπάθειες: Πόνος με την καταπόνηση, βελτίωση με την ανάπαυση Εισβολή Απότομη: στην

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Το σύνδροµο του καρπιαίου σωλήνα είναι µία συνήθης αιτία πόνου και διαταραχής της αισθητικότητας στα χέρια. Οφείλεται σε πίεση του µέσου νεύρου στην περιοχή του καρπού. Στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΕΛΟΜΕΡΑΣΗΣ/ΤΕΛΟΜΕΡΩΝ ΣΕ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΕΛΟΜΕΡΑΣΗΣ/ΤΕΛΟΜΕΡΩΝ ΣΕ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΕΛΟΜΕΡΑΣΗΣ/ΤΕΛΟΜΕΡΩΝ ΣΕ ΜΕΣΕΓΧΥΜΑΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ Η ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΜΑΡΓΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ 1,2, ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΠΡΟΚΛΟΥ 1,2, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ 2, ΙΣΜΗΝΙ ΛΑΣΗΘΙΩΤΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) Dr Αφροδίτη Ν. Παντζάκη Αναπληρώτρια διευθύντρια ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) Dr Αφροδίτη Ν. Παντζάκη Αναπληρώτρια διευθύντρια ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) Dr Αφροδίτη Ν. Παντζάκη Αναπληρώτρια διευθύντρια ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΣΕΛ Συστηματική αυτοανοσοποιητική νόσος Προσβολή πολλών οργάνων Νεφρός Δέρμα, αρθρώσεις, ορώδεις μεμβράνες,

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Μικροοργανισμοί Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Παθογόνοι μικροοργανισμοί Παθογόνοι μικροοργανισμοί ονομάζονται οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως ξενιστή

Διαβάστε περισσότερα

Το σύστημα τελομερών/τελομεράσης στις χρόνιες φλεγμονώδεις διαταραχές

Το σύστημα τελομερών/τελομεράσης στις χρόνιες φλεγμονώδεις διαταραχές Το σύστημα τελομερών/τελομεράσης στις χρόνιες φλεγμονώδεις διαταραχές Βιβλιογραφική Ανασκόπηση Κορδίνας Βασίλειος Μοριακός Βιολόγος και Γενετιστής Ειδικευόμενος Παθολόγος Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας-Πειραιά

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Η ανάπτυξη φλεγμονής στο διαβητικό άκρο πόδα αποτελεί μια από τις συχνότερες

Διαβάστε περισσότερα

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Ερωτήσεις κατανόησης της θεωρίας του 1 ο κεφαλαίου (συνέχεια) 1. Από τι εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπου και ποιοι εξωτερικοί παράγοντες θα μπορούσαν να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε μόνο ενέσιμα φάρμακα και μόνο στο σημείο που πάσχει. ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ξεκίνησε στη λογική του γιατί να μη χορηγήσω ένα αντιφλεγμονώδες

Διαβάστε περισσότερα

Επιλεγόµενο µάθηµα:λευχαιµίες. Γεωργόπουλος Χρήστος Καρκατσούλης Μάριος Μπρίκος Νικήτας

Επιλεγόµενο µάθηµα:λευχαιµίες. Γεωργόπουλος Χρήστος Καρκατσούλης Μάριος Μπρίκος Νικήτας Επιλεγόµενο µάθηµα:λευχαιµίες Γεωργόπουλος Χρήστος Καρκατσούλης Μάριος Μπρίκος Νικήτας Ανοσολογία και καρκίνος Γενετικές και κυτταρικές αλλαγές που συµβαίνουν στον καρκίνο προσφέρουν στο ανοσιακό σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ

Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ 10 ο σνέδριο Φοιηηηών Οδονηιαηρικής τολής Πανεπιζηημίοσ Αθηνών ΓΝΩΣΙΚΟ ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΟΛΟΓΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ σμμεηέτονηες: Λαμπροπούλοσ Ν. Οσρανία* Παπαγεωργίοσ

Διαβάστε περισσότερα

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Óõíåéñìüò ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Να επιλέξετε τη φράση που συµπληρώνει ορθά κάθε µία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Óõíåéñìüò ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Να επιλέξετε τη φράση που συµπληρώνει ορθά κάθε µία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1 Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ 1 o ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να επιλέξετε τη φράση που συµπληρώνει ορθά κάθε µία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Το DNA ενός ανθρώπινου κυττάρου αποτελείται από 6 10 9

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων. Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων

Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων. Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων I. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων Τα αντιγόνα των όγκων Ανοσιακοί µηχανισµοί της απόρριψης του

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Λεβαντής 1, Ελένη Κυρίου 1,Ελευθέριος Βογιατζόγλου 2, Ανδριάνα Δώνου 2, Ελευθέριος Κουτσαντωνίου 1, Σοφία Λαφογιάννη 1, Χαρίκλεια Λούπα 2.

Γεώργιος Λεβαντής 1, Ελένη Κυρίου 1,Ελευθέριος Βογιατζόγλου 2, Ανδριάνα Δώνου 2, Ελευθέριος Κουτσαντωνίου 1, Σοφία Λαφογιάννη 1, Χαρίκλεια Λούπα 2. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΛΗΣ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΣΤΕΟΜΥΕΛΙΤΙΔΑΣ ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΟΠΑΘΕΙΑΣ (Charcot) ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Γεώργιος Λεβαντής 1, Ελένη Κυρίου 1,Ελευθέριος Βογιατζόγλου 2, Ανδριάνα

Διαβάστε περισσότερα

7. Χυµικές ανοσοαπαντήσεις. Ενεργοποίηση των Β λεµφοκυττάρων και παραγωγή αντισωµάτων

7. Χυµικές ανοσοαπαντήσεις. Ενεργοποίηση των Β λεµφοκυττάρων και παραγωγή αντισωµάτων 7. Χυµικές ανοσοαπαντήσεις. Ενεργοποίηση των Β λεµφοκυττάρων και παραγωγή αντισωµάτων Οι φάσεις και οι τύποι των χυµικών ανοσοαπαντήσεων Η διέγερση των Β λεµφοκυττάρων από το αντιγόνο Ο ρόλος των βοηθητικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΜΥΝΑΣ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΜΥΝΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΜΥΝΑΣ Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής: επιλέξτε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή συνέχεια της πρότασης. 1. Δυσμενές χημικό περιβάλλον στην επιδερμίδα προκαλείται από:

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Γλωσσάρι για το Μάθημα της Διατροφικής Ιατρικής Λιπαρά οξέα: περιέχουν μακριές αλυσίδες μορίων που αποτελούν σχεδόν όλο το σύμπλεγμα λιπιδίων τόσο για τα ζωικά όσο και για τα φυτικά λίπη. Αν αποκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά 10 ο Κεφάλαι ο Όλοι ευχόμαστε να υπήρχε ένα μαγικό χάπι που να μας έλυνε όλα τα προβλήματα. Έπειτα από 25 χρόνια έρευνας, οι

Διαβάστε περισσότερα

Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης. Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010

Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης. Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010 Μελέτη τοπ ρόλοπ της ιντεγκρινοσπνδεόμενης κινάσης στην πνεπμονική ίνσση, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Η ζωη µου. µε την ψωριαση. Eνημερωτικό φυλλάδιο για τη νόσο της ψωρίασης

Η ζωη µου. µε την ψωριαση. Eνημερωτικό φυλλάδιο για τη νόσο της ψωρίασης Πανελλήνιος Σύλλογος Ασθενών με Ψωρίαση και Ψωριασική Αρθρίτιδα Αριστοτέλους 21, Θεσσαλονίκη, τηλ 21315 553 780, email:epidermia.greece@gmail.com www.epidermia.gr Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Δερματολογική

Διαβάστε περισσότερα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική Δερματομυοσίτιδα Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΜΥΟΣΙΤΙΔΑ 1.1 Τι είδους νόσημα είναι; Η νεανική δερματομυοσίτιδα (ΝΔΜ) είναι ένα σπάνιο

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης

Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης Αρχική κλινική προσέγγιση Συμπτωματικός ή μη συμπτωματικός

Διαβάστε περισσότερα

μαθητικό φροντιστήριο

μαθητικό φροντιστήριο σύγχρονο Φάσμα group προπαρασκευή για μαθητικό φροντιστήριο Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ 50.51.557 50.56.296 25ης Μαρτίου 74 ΠΛ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ 50.50.658 50.60.845 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 50.27.990 50.20.990 Πρωτεσιλάου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ;

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; Αλλεργία, όπως ορίζει και η λέξη, σημαίνει άλλο έργο. Είναι η μη αναμενόμενη αντίδραση του ανοσιακού συστήματος του οργανισμού εναντίον ακίνδυνων

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΥΔΡΟΚΗΛΗ Είναι η συλλογή υγρού μεταξύ των πετάλων του ιδίως ελυτροειδούς χιτώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΟΛΙΓΟΚΛΩΝΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΟΝ ΝΕΦΡΙΚΟ ΙΣΤΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΟΛΙΓΟΚΛΩΝΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΟΝ ΝΕΦΡΙΚΟ ΙΣΤΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΟΛΙΓΟΚΛΩΝΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΟΝ ΝΕΦΡΙΚΟ ΙΣΤΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ Νεφρολογική Κλινική & Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ,ΓΝΑ Λαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS)

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εμφανίστηκε μία από τις σοβαρότερες ασθένειες ανεπάρκειας του ανοσοβιολογικού συστήματος Ανοσοβιολογική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ

IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Μάρτιος 2015 Οξεία ιογενής ηπατίτιδα Αίτια Ιός της ηπατίτιδας Α (Hepatitis A Virus-HAV) Iός

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΡΑ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΡΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΡΑ Ορισμός? Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μία συστηματική φλεγμονώδης νόσος που προσβάλλει πολλές αρθρώσεις του σώματος. Η φλεγμονώδης διεργασία προσβάλλει καταρχήν την «επένδυση»

Διαβάστε περισσότερα

οµή Ανοσιακού Συστήµατος Ελένη Φωτιάδου-Παππά Τµήµα Ανοσολογίας Γ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά

οµή Ανοσιακού Συστήµατος Ελένη Φωτιάδου-Παππά Τµήµα Ανοσολογίας Γ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά οµή Ανοσιακού Συστήµατος Ελένη Φωτιάδου-Παππά Τµήµα Ανοσολογίας Γ.Ν. Νίκαιας-Πειραιά Ανοσολογικό σύστηµα Βασικό σύστηµα του οργανισµού Λειτουργικές µονάδες του ανοσολογικού συστήµατος Οργανωµένος λεµφικός

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών Ζωή Σελά Τα βλαστοκύτταρα είναι ένα νέο θεραπευτικό εργαλείο στην Ιατρική διαφορετικό από τα φάρμακα που μέχρι σήμερα είχαμε συνηθίσει.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΘΕΩΡΙΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΘΕΩΡΙΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΘΕΩΡΙΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΑΝΟΣΙΑ Η ανοσία (α- στερητικό + νόσος) είναι η ικανότητα ενός οργανισμού να αμύνεται ενάντια σε κάποιον εξωτερικό βλαπτικό παράγοντα και να μην υφίσταται τις συνέπειές του.

Διαβάστε περισσότερα

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής Άννα Ναξάκη Επιμελήτρια Α Γ Παθολογική Κλινική ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΘΕΙΟΥΡΙΑΣ(ΠΡΟΠΥΛΟ ΚΑΙ ΜΕΘΥΛΟΘΕΙΟΥΡΑΚΙΛΗ) ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΙΜΙΔΑΖΟΛΗΣ(ΚΑΡΒΙΜΑΖΟΛΗ ΚΑΙ ΘΕΙΑΜΑΖΟΛΗ) -Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΑΡΤΗΡΙΕΣ - ΦΛΕΒΕΣ - ΤΡΙΧΟΕΙ Η 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Μεγάλη και µικρή κυκλοφορία Σχηµατική

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα