Τεύχος 4 Οκτώβριος 2011

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τεύχος 4 Οκτώβριος 2011"

Transcript

1 NEWSLETTER ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ Αλωπεκής 47, Αθήνα, τηλ. επικοινωνίας , fax , Τεύχος 4 Οκτώβριος 2011 σε αυτό το Δελτίο: Επήγα στο σχολείο. Ξύλινα θρανία. Κι ένας πίνακας. Κιµωλίες µε το δελτίο, πιο ακριβές κι απ το γαρούφαλο. Βιβλία δεν είχαµε. Το µάθηµα τ αρπάζαµε από το στόµα του δάσκαλου. Μόλις τελείωνα µε την διδασκαλία, ξαµολιόµουνα στα χωράφια και έλεγα µεγαλοφώνως τι άκουσα. Το λεγα πολλές φορές. Αυτά είπε, αγαπητοί συνάδελφοι, ο Μάρκος Βαμβακάρης για τα μαθητικά του χρόνια γύρω στο Ετοιμαστείτε να ξαναδείτε κιμωλία και μαυροπίνακα στη διημερίδα που οργανώνουμε στον Ευαγγελισμό. Ο πρωτοπόρος κλινικός χημικός Γιώργης Παλαιολόγος στην κεντρική ομιλία του για το έτος Χημείας 2011, δεν θα υποκύψει, τουλάχιστον όχι πλήρως, στη διεθνή «μανία» του PowerPoint. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα στο El Pais semanal στην Ελβετία δημιουργήθηκε το κόμμα anti PowerPoint, που αυτοπροσδιορίζεται ως η φωνή των 250 εκατομμυρίων πολιτών του κόσμου που πρέπει να παρακολουθεί βαρετές διαφάνειες για θέματα όπως το marketing, η πολιτική ή η ιατρική. Προσθέτουν δε ότι το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι οι συζητήσεις αντικαταστάθηκαν από παρουσιάσεις και η ουσία μας διαφεύγει πλέον. Δεν υπάρχει επικοινωνία πλέον. Μόνο σημεία 1 5. Υποσχόμαστε λοιπόν ουσιαστικές ομιλίες με εξαιρετικό ενδιαφέρον αν και οι υπόλοιπες θα είναι φαντάζομαι παρουσιάσεις PowerPoint. Τι θα λέγατε να μάθετε πώς δουλεύει το ελληνικό CSI, ή πόσο προηγμένη είναι η παρακολούθηση της εγκυμοσύνης στην Ελλάδα ή πόσο τέλος προχωρημένη έρευνα κάνουν οι νέοι μας; Έπειτα είμαι σίγουρη ότι έχετε πεθυμήσει την επαφή με τους συναδέλφους. Αναζητούμε και εμείς την επαφή μαζί σας και σας περιμένουμε στη διημερίδα. Το πρόγραμμα παρουσιάζεται αναλυτικά σε αυτό το δελτίο μας. Σε αυτό το δελτίο η ύλη είναι ποικίλη. Αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη, ποίηση, ποίηση Σοφά λόγια από τον Καθηγητή όλων μας Αθ. Δεσύπρη Πάρτε παράδειγμα, πάρτε θάρρος, βρείτε στήριγμα Θυμηθείτε ότι Έλληνες δεν είναι μόνο όσοι απεχθανόμαστε Διαβάστε και το Σουρή! Διαβάστε με πόσο κριτικό πνεύμα πρέπει να διαβάζουμε τις επιστημονικές εργασίες, διαβάστε την ανασκόπηση μιας νεαρής εκκολαπτόμενης κλινικής χημικού για το γονιδιακό υπόβαθρο του κληρονομούμενου μη πολυποδιακού καρκίνου του παχέος εντέρου. Και θυμηθείτε ή ενημερωθείτε τι είδαμε στο συνέδριο της IFCC στο Βερολίνο! Καλή αντάμωση το Νοέμβρη αγαπητοί συνάδελφοι! Τα λόγια του Ελύτη ας σας συντροφεύουν στις δύσκολες μέρες που είναι, που θα έρθουν που θα περάσουν «Ο μόνος δρόμος που μας απομένει είναι ο κίνδυνος... Προσοχή. Κανένας ας μη λιγοψυχίσει. Τα χέρια στο τιμόνι. Πρόσω ήρεμα προς το μη θολούμενον, το 'ετρεπτον, το γυμνόν, το φαίνον, το αυτώ καταληπτόν, το αναλλοίωτον.» Οδυσσέας Ελύτης Ιδιωτική οδός. Πρόσω ήρεμα. Επιδημία λανθασμένων ισχυρισμών. Οδυσσέας Ελύτης 100 χρόνια από τη γέννησή του. Βλάβες στο σύστημα επιδιόρθωσης αταίριαστων ζευγών βάσεων στον Κληρονομούμενο μη Πολυποδιακό Καρκίνο του Παχέος Εντέρου (HNPCC) Evaluation of asymmetric dimethylarginine (ADMA) throughout normal pregnancy, in pregnancies with small for gestational age infants and in preeclampsia. Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η Σ Υ Ν Τ Α Ξ Η Σ Μ. Βικεντίου Μ. Γαροφαλάκη Α. Γρηγοράτου Ε. Κώνστα Κ. Κωνσταντινάκου Β. Λόη Ν. Παπαγεωργάκης Με φιλικούς χαιρετισμούς Κατερίνα Ψαρρά

2 ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΕΚΧ-ΚΒ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ Ν. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ Παρασκευή και Σάββατο, 11και 12 Νοεμβρίου 2011 Αμφιθέατρο Νoσοκομείου «Ευαγγελισμός» Αγαπητοί συνάδελφοι, Η Επιστημονική Εκπαιδευτική Επιτροπή (ΕΕΕ) της Εταιρείας μας, συμμετέχοντας στον εορτασμό του έτους Χημείας 2011, διοργανώνει μια Επιστημονική Διημερίδα, στο αμφιθέατρο του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός, στις 11 και 12 Νοεμβρίου Στη Διημερίδα θα παρουσιαστούν ορισμένα επίκαιρα, σύγχρονα και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα θέματα, από το χώρο της Κλινικής Χημείας, της Μοριακής Βιολογίας και της Ιατρικής από έγκριτους εισηγητές. Θα έχουμε την τιμή και τη χαρά να φιλοξενήσουμε μια ομιλία αφιερωμένη στον επετειακό εορτασμό του Παγκόσμιου Έτους Χημείας 2011, από τον συνάδελφο Χημικό Γιώργη Παλαιολόγο, έναν από τους πρωτοπόρους στο χώρο του Κλινικού Χημικού Εργαστηρίου στη χώρα μας. Με μεγάλο ενδιαφέρον θα παρακολουθήσουμε το στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Η Χημεία και η Μοριακή Βιολογία στην υπηρεσία του Νόμου και της Δικαιοσύνης» Τα σύγχρονα Εγκληματολογικά Εργαστήρια υιοθετούν και αξιοποιούν το σύνολο της διαθέσιμης σήμερα Τεχνολογίας Ενόργανης Φυσικής και Χημικής Ανάλυσης, οι οποίες σε συνδυασμό με τις πιο προχωρημένες Τεχνικές ανάκτησης, επεξεργασίας και ταυτοποίησης Δεδομένων, επιτρέπουν τον εντοπισμό και την αξιοποίηση όλων των ευρημάτων και στοιχείων στο τόπο τέλεσης μιας εγκληματικής ενέργειας, μιας σοβαρά αξιόποινης πράξης, ενός σοβαρού ατυχήματος κλπ, αποτελώντας ένα πολύ σημαντικό και αδιάψευστο εργαλείο υποστήριξης των Διωκτικών και Δικαστικών Αρχών. Είναι η πρώτη φορά που η Εταιρεία μας διοργανώνει ένα «Στρογγυλό Τραπέζι» από έμπειρους και μαχόμενους υψηλής στάθμης Επιστήμονες, για την ενημέρωση των συναδέλφων μας σε ένα ευρύ φάσμα τεχνικών, μερικές από τις οποίες βαθμιαία μεταφέρονται και στη καθημερινή Κλινική Ρουτίνα του συστήματος παροχής υπηρεσιών Υγείας. Το «Τραπέζι» οργάνωσε με πολύ μεράκι

3 η συνάδελφος Χριστίνα Ψαχούλια, μέλος της ΕΕΕ, και θα συντονίσει ο κ. Σωτήριος Αθανασέλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Τοξικολογίας. Tην επόμενη μέρα θα αρχίσουμε τη Διημερίδα μας, με ενημέρωση για όλο το φάσμα των μεθόδων της Κλινικής Χημείας, αλλά και άλλων σημαντικών τεχνικών, όπως η σύγχρονη Απεικονιστική Υπερηχογραφία, στην υποστήριξη της Διαγνωστικής παρακολούθησης και Θεραπευτικής υποστήριξης της Κύησης, από το αντίστοιχο «Στρογγυλό Τραπέζι» με εκλεκτούς εισηγητές, που οργάνωσε και θα συντονίσει ο γνωστός σε όλους μας για τη μακρόχρονη ενασχόλησή του με τα θέματα αυτά συνάδελφος κ. Δημήτρης Ρίζος. Τις τρέχουσες απόψεις για τη συμβολή της ανίχνευσης της στάθμης της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης στη Διάγνωση του Διαβήτη Τύπου 2, θα ακούσουμε στο τραπέζι που οργανώνουν και συντονίζουν οι συνάδελφοι κ.κ. Κ. Μακρής και Αλέξανδρος Χαλιάσος. Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στα νεότερα δεδομένα για την προτύπωση των εργαστηριακών μεθόδων ανίχνευσης της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης. Το «Στρογγυλό Τραπέζι» αυτό θα εγκαινιάσει και μια περίοδο ελπίζουμε ιδιαίτερα γόνιμης συνεργασίας με την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, γύρω από την ενημέρωση και αντιμετώπιση των ιδιαίτερα σημαντικών για την εποχή μας Μεταβολικών Νοσημάτων. Τέλος η Επιτροπή Νέων, που λειτουργεί στα πλαίσια της Εταιρείας μας από το 2010, με υπεύθυνη τη νεαρή και δραστήρια συνάδελφο κ. Εύη Κώνστα, οργανώνει «Στρογγυλό Τραπέζι» σχετικά με δύο επίκαιρα θέματα από το χώρο των «Νέων» Τεχνολογιών, που αφορούν στη χρήση Οπτικών Βιοαισθητήρων στη Μοριακή Βιολογία και στις αναδυόμενες εφαρμογές της Βιοπληροφορικής στην Κλινική Πράξη. Ελπίζουμε να δώσετε, όπως πάντα μαζικά το παρόν, και ως μια ελάχιστη αισιόδοξη και δημιουργική απάντηση της Εταιρείας, στο μελαγχολικό κλίμα της εποχής. Ν. Σπυροπούλου

4 ΟΜΙΛΗΤΕΣ-ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ Γιώργης Παλαιολόγος, Κλινικός Χημικός Σωτήριος Αθανασέλης, Αν. Καθηγητής Τοξικολογίας Χρήστος Ιαβάτσο, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Διδάκτωρ, Β Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Αρεταίειο Νοσοκομείο Εύη Κώνστα, Δρ. Χημικός, Αττικό Νοσοκομείο. Βασιλική Λόη, Χημικός, Ενδοκρινολογικό Τμήμα, Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Νοσοκομείο Κώστας Μακρής,Δρ. Βιολόγος, Βιοχημικό τμ., ΚΑΤ Σ. Ματσάγγος, Τεχνολόγος Ιατρικών Εργαστηρίων, MSc Βιοπληροφορικής Υποψήφιος Διδάκτορας, Αιμοδοσία Τζάνειου Νοσοκομείου Αναστασία Μαυρογιαννακη, Παθολόγος-Διαβητολόγος, Επιμελήτρια Α, Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, ΝΙΜΤΣ. Γεν Γραμματέας Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας. Πηνελόπη Μηνιάτη, Δρ. Βιολόγος, Αξιωματικός Εγκληματολογικών Εργαστηρίων Μαρκέλλα Μενδώνη, Δρ. Χημικός, Εγκληματολόγος Δημήτριος Μπότσης, Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, Β Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Αρεταίειο Νοσοκομείο Άρτεμις Ντόνα, Επ.Καθηγήτρια Τοξικολογίας Παπανίκος Φραντζέσκος, Βιολόγος MSc, Υποψήφιος Διδάκτορας, Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας, ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Πίστος, Λέκτωρ Τοξικολογίας Δημήτριος Ρίζος, Επίκουρος Καθηγητής Κλινικής Χημείας, Β Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Αρεταίειο Νοσοκομείο Μαρία Στεφανίδου, Αν. Καθηγήτρια Τοξικολογίας Αλέξανδρος Χαλιάσος, Δρ. Ιατρός, Κλινικός Χημικός, EurClinChem, ΕΣΕΑΠ

5 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 11/11/11 Εγγραφές:16:30-17:30 17:30-20:00 17:30-18:00 18:00-18:30 18:30-19:00 19:00-19:30 Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: Η Χημεία και η Μοριακή Βιολογία στην υπηρεσία του Νόμου και της Δικαιοσύνης Οργάνωση-Συντονισμός: Σωτήριος Αθανασέλης Εγκληματολογική Χημεία Ομιλήτρια: Μαρκέλλα Μενδώνη Ανάλυση DNA Ομιλήτρια: Πηνελόπη Μηνιάτη Δικαστική τοξικολογία Ομιλήτρια: Άρτεμις Ντόνα Η τοξικολογική διερεύνηση του τροχαίου ατυχήματος με βάση τον Κ.Ο.Κ. Ομιλήτρια: Μαρία Στεφανίδου 19:30-20:00 Εναλλακτικά βιολογικά υλικά στην τοξικολογική ανάλυση Ομιλητής: Κωνσταντίνος Πίστος 20:00-20:45 Ομιλία αφιερωμένη στο έτος Χημείας Ομιλητής : Γιώργης Παλαιολόγος

6 Σάββατο 12/11/11 09:00-11:30 09:00-09:30 09:30-10:00 10:00-10:30 Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: Κλινική Χημεία της κύησης Οργάνωση-Συντονισμός: Δημήτρης Ρίζος Εισαγωγή κύηση (Σύλληψη, Έμβρυο, Πλακούντας, αμνιακό υγρό, Επιπλοκές κύησης) Ομιλητής: Χρήστος Ιαβάτσο Εργαστηριακή διάγνωση της κύησης- Χοριακή γοναδοτροπίνη-εξωμήτρια κύηση, τροφοβλαστική νόσος Ομιλητής: Δημήτρης Ρίζος Υπερηχογραφική παρακολούθηση της κύησης (1 ο, 2 ο και 3 ο τρίμηνο της κύησης) Ομιλητής: Δημήτρης Μπότσης 10:30-11:00 11:00-11:30 11:30-12:00 12:00-13:00 12:00-12:30 12:30-13:00 13:00-14:00 13:00-13:30 13:30-14:00 Διαβήτης κύησης-θυρεοειδής-υπερτασική νόσος Ομιλήτρια: Βίκυ Λόη Προγεννητικός έλεγχος χρωμοσωμικών ανωμαλιών του εμβρύου Ομιλητής: Δημήτρης Ρίζος Διάλειμμα Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη Οργάνωση-Συντονισμός: Κώστ. Μακρής Αλέξ. Χαλιάσος Νεότερα δεδομένα για την προτύπωση της μεθόδου ανίχνευσης της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης Ομιλητής: Κώστας Μακρής Η χρήση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στη διάγνωση του διαβήτη τύπου ΙΙ Ομιλήτρια: Αναστασία Μαυρογιαννάκη, Διαβητολόγος, Γεν Γραμματέας Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ Στρογγυλό τραπέζι της Επιτροπής Νέων της ΕΕΚΧ-ΚΒ : Οργάνωση-Συντονισμός: Εύη Κώνστα Οπτικοί βιοαισθητήρες DNA στη μοριακή διαγνωστική Ομιλητής: Φραντζέσκος Παπανίκος Η Βιοπληροφορική στην υπηρεσία των Επιστημών Υγείας Ομιλητής: Σπύρος Ματσάγγος

7 Συνέντευξη που μας παραχώρησε ο Καθηγητής κ. Αθανάσιος Δεσύπρης Επιμέλεια : Ανδριανή Γρηγοράτου Που γεννηθήκατε; Στην Αθήνα, το 1935 και ήμουν το πρώτο παιδί του Γεωργίου και της Ευφροσύνης Μαυρίκου. Θα μας γυρίσετε στα παιδικά σας χρόνια ; Δημοτικό σχολείο στην Αθήνα τα δύσκολα χρόνια κατοχής. Το αρχικό σας ερέθισμα για την ενασχόληση σας με τη Χημεία και πως επιλέξατε τη σχολή της προτίμησης σας; Επιλογή Χημικού Τμήματος παρακινούμενος από τις εξαίρετες εντυπώσεις και την επίδραση καθηγητών θετικών μαθημάτων στο Βαρβάκειο. Πότε πήρατε πτυχίο; Το έτος 1961 από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σπουδάσατε γιατί θέλατε να Να προσφέρω στην κοινωνία με απτή εργασία όπως οι σωστές χημικές αναλύσεις. Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την Κλινική Χημεία; Με την προτροπή φίλων γιατρών και με την ευκαιρία που μου δόθηκε στο Ενδοκρινολογικό Εργαστήριο της Πολυκλινικής Αθηνών υπό την εποπτεία του εξαίρετου ενδοκρινολόγου Τζων Αλεβιζάτου. Υπήρχε μάθημα Κλινικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο; Στο Πανεπιστήμιο τότε δεν υπήρχε ανάλογο μάθημα. Που εργαστήκατε για πρώτη φορά; Ποιός ανέλαβε την εκπαίδευση σας; Εκπαιδεύτηκα στην Πολυκλινική από Χημικό και Μικροβιολόγο.

8 Ποιο ήταν το πεδίο ενασχόλησης σας; Το κύριο πεδίο απασχόλησης ήταν οι ορμονικοί προσδιορισμοί. Παράλληλα εκπαιδεύτηκα επί εξάμηνο στον Δημόκριτο στην ασφαλή χρήση ραδιοϊσοτόπων στο εργαστήριο και την Ιατρική. Ποιο υπήρξε το σημείο αναφοράς στη ζωή σας; Η επιστροφή από την Φινλανδία και η δυσκολία προσαρμογής στην Ελλάδα. Το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή σας; Η προσφορά στην επιστήμη, η ανθρωπιά, η αλληλεγγύη. Πως αξιοποιείτε σήμερα σαν συνταξιούχος τον ελεύθερο χρόνο σας; Διαβάζοντας, διδάσκοντας σε μεταπτυχιακό και ασχολούμενος με τις Καλές Τέχνες. Ποιο είναι το καταφύγιο σας; Αγαπώ τους φίλους, τους συναδέλφους και χαίρομαι την παρέα τους. Αγαπημένη φράση σας; «Πως μπορώ να βοηθήσω» Συγκρίνεται η σημερινή πραγματικότητα από πλευράς λειτουργίας, συνεργασιών και υλικοτεχνικής υποδομής με το παρελθόν; Οπωσδήποτε οι σημερινές συνθήκες για το επάγγελμα είναι αναμφισβήτητα καλύτερες από παλιότερα. Μπορούσατε τότε να φανταστείτε τις εξελίξεις στο εργαστήριο; Με βάση την εμπειρία μου στο εξωτερικό είχα ελπίδες για εξέλιξη του εργαστηρίου. Με εντυπωσίασε όμως πολύ ο αυτοματισμός καθώς και η εισαγωγή του θεσμού πιστοποίησης και ελέγχου ποιότητας. Πως αισθάνεστε απέναντι στο σημερινό καταιγισμό πληροφοριών; Νομίζω είναι δύσκολη η αφομοίωση και η αξιοποίησή τους.

9 Τι σημαίνει για εσάς καριέρα και επιτυχία; Σημαίνει προσφορά στην κοινωνία, συνεργασία με συναδέλφους άλλων ειδικοτήτων και διδασκαλία νέων συναδέλφων. Φιλίες στον χώρο των εργαστηρίων; Πολύ καλές φιλίες με αιματολόγους στο Λαϊκό Νοσοκομείο (κα Μανδαλάκη). Μετά τόσα χρόνια Κλινικής Χημείας, τι μετράει περισσότερο; Η εκπαίδευση και η πρακτική εφαρμογή της γνώσης. Η επαφή με τους συναδέλφους. Ζείτε στο παρόν, νοσταλγείτε το παρελθόν ή ονειρεύεστε το μέλλον; Δύσκολο ερώτημα στην σημερινή κατάσταση. Ευχές και λίγα λόγια για τους συναδέλφους. Ευχές για σωστή εργασία με αγάπη στον άνθρωπο, αναγνώριση της προσφοράς τους, διαρκή βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας.

10 Βιογραφικά στοιχεία Όνομα: Αθανάσιος Δεσύπρης Έτος γέννησης: 1935, Αθήνα. Γυμνάσιο: Βαρβάκειος Πρότυπος Σχολή. Εισαγωγή στο Χημικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, Έφεδρος ανθυπολοχαγός Μηχανικού Σπουδές 1961: Πτυχίο Χημείας- Πανεπιστήμιο Αθηνών 1962: Ενδεικτικό Τεχνικής Ραδιενεργών Ισοτόπων, Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας- Δημόκριτος : Υπότροφος Fulbright. Συμμετοχή σε ερευνητικό πρόγραμμα για τα Στεροειδή υπό τον Καθηγητή R.I. Dorfman, Worcester Foundation for Experimental Biology, Mass, U.S.A. 1964: Ενδεικτικό Μετεκπαίδευσης στη Βιοχημεία των Στεροειδών, Ισότιμο με Master Degree υπό την αιγίδα των N.I.H. (USPHS), Πανεπιστήμιο Clark, Mass, U.S.A : Συμμετοχή σε εκπαιδευτικό και ερευνητικό πρόγραμμα Βιοχημείας υπό τον Καθηγητή M.F. Jayle στο εργαστήριο Βιολογικής Χημείας της Ιατρικής Σχολής των Παρισίων με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης (Cooperation Technique) : Σπουδή και ερευνητική εργασία με τον Καθ. H. Adlercreutz στην έδρα Κλινικής Χημείας του Πανεπιστημίου του Helsinki. 1973: a) Διδάκτωρ Φιλοσοφίας PhD Βιοχημείας- Κλινικής Χημείας, Πανεπιστήμιο Helsinki,. Τίτλος Διατριβής: Συμβολή στην ανάπτυξη μικροαναλυτικών τεχικών για τον προσδιορισμό στεροειδών ορμονών (cum laude approbatur). β) Αναγνώριση Διδακτορικού από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. 1982: Υφηγητής Βιοχημείας Πανεπιστημίου Αθηνών. Τίτλος Διατριβής: Επίδραση του Μαραθωνίου σε Βιοχημικές παραμέτρους και ιδιαίτερα στις ορμόνες. 1988: Υφηγητής (docent) Βιοχημείας Πανεπιστημίου Helsinki. 2009: Ανακήρυξη ως Ομότιμου Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Θέσεις εργασίας 1/6/ /8/1963 και 9/7/ /11/1967: Υπεύθυνος Βιοχημικός στο ενδοκρινολογικό εργαστήριο

11 της Πολυκλινικής Αθηνών. Δεκέμβριος /8/1971: Βιοχημικός στο Κεντρικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Helsinki. Αύγουστος Δεκέμβριος 1972: Βοηθός στο εργαστήριο Πειραματικής Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών : Επιστημονικός σύμβουλος στο Εργαστήριο Κλινικών Αναλύσεων Medix, Helsinki. 1/6/ : Senior scientist στο Ίδρυμα Ιατρικών Ερευνών Minerva, μονάδα Ενδοκρινολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Helsinki. 1/4/1976-1/7/1976, 1/1/1977-1/7/1977, 1/1/1978-1/7/1978, 1/2/1979-1/9/1984: Διδασκαλία Κλινικής Χημείας σε Χημικούς, Φαρμακοποιούς και Βιολόγους (Έδρα Βιοχημείας Πανεπιστημίου Αθηνών) ως ειδικός επιστήμων. 1/7/ : Επιστημονικός συνεργάτης στο Ενδοκρινολογικό εργαστήριο του Μαιευτηρίου Μαρίκα Ηλιάδη. Διδασκαλία Χημείας, Φυσικής στη σχολή Μαιών «Βιργινία Σκυλίτση». 1984: Επίκουρος Καθηγητής, Βιολογικό τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών. 1993: Αναπληρωτής Καθηγητής, Βιολογικό τμήμα Πανεπιστημίου Αθηνών. 1998: Καθηγητής Κλινικής Χημείας Α Βαθμίδας, ΤΕΙ Αθηνών, τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας- Πρόνοιας. 2002: Καθηγητής Κλινικής Χημείας, Βιολογικό τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών. 2003: Συνταξιοδότηση : Διδάσκων σε Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «ΕΚΠΑ: Κλινική Βιοχημεία- Μοριακή Ανάλυση». Ανακοινώσεις: 56 σε διεθνή Περιοδικά, 110 σε Συνέδρια. Μέλος Επιστημονικών Εταιριών: Ένωση Ελλήνων Χημικών, Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρία ( , μέλος Δ.Σ.), Επιτροπή Αντιμετώπισης Θρομβοεμβολικής Νόσου (Ιδρυτικό μέλος, 1987 μέλος Δ.Σ), Φινλανδική Ένωση Κλινικής Χημείας, Ελληνογαλλική Ένωση Επιστημόνων, Ελληνική Βιοχημική και Βιοφυσική Εταιρία, Ελληνική Εταιρία Πυρηνικών Επιστημόνων, Ελληνική Εταιρία Βιολογικών Επιστημόνων, Ελληνική Εταιρία Κλινικής Χημείας- Κλινικής Βιοχημείας (μέλος Δ.Σ ), Ανδρολογική Εταιρία (Ιδρυτικό μέλος), Ελληνική Εταιρία Ιστορίας- Κοινωνιολογίας- Φιλοσοφίας Ιατρικών Επιστημών, European Ligand Assay Society. Άλλες επιστημονικές δραστηριότητες:

12 Εθνικός Αντιπρόσωπος Ελλάδος στο τμήμα Κλινικής Χημείας IUPAC ( ). Κριτής (referee) σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό- Κριτής ερευνητικών προγραμμάτων Γ.Γ.Ε.Τ, μέλος Διεθνούς Επιστημονικής Επιτροπής 11 th IFCC Συνεδρίου Κλινικής Χημείας, 1995, Tampere. Επαγγελματικές άδειες: Κλινικού Χημικού Γλώσσες: Αγγλική, Γαλλική, Φιλανδική. Χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων: USPHS- American Cancer Society- Medical Foundation of Boston Population Council- S. Juselius Foundation- W.H.O.- National Research Council (Finland)- Finnish Ministry of Education S.& A. Gyllenberg Foundation- Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών- Υπουργείο Γεωργίας- Υ.Β.Ε.Τ. (Γ.Γ.Ε.Τ.)- Πανεπιστήμιο Αθηνών.

13 Επιδημία λανθασμένων ισχυρισμών An Epidemic of False Claims By John P. A. Ioannidis Tuesday, May 31, 2011 Scientific American TM Απόδοση στα ελληνικά: Λόη Βασιλική Χημικός, EurClinChem, Ενδοκρινολογικό Τμήμα ΝΕΕΣ Η δημοσίευση ψευδώς θετικών- και ορισμένες φορές ορθώς θετικών αλλά υπερβολικώναποτελεσμάτων σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Το πρόβλημα αν και αφορά ιδιαίτερα στις οικονομικές, στις κοινωνικές και στις φυσικές επιστήμες, είναι σημαντικό και στη βιοϊατρική. Πολλές μελέτες, που υποστηρίζουν ότι κάποιο φάρμακο ή θεραπεία είναι ευεργετική, διαψεύδονται εκ των υστέρων. Αρκεί να κοιτάξουμε τα αντικρουόμενα ευρήματα για το β-καροτένιο, τη βιταμίνη Ε, τις ορμονικές θεραπείες, το Vioxx και το Avandia. Ακόμα και όταν τα δεδομένα αναπαράγονται, οι τιμές είναι συχνά μικρότερες από ό, τι αρχικά έχει υποστηριχθεί. Το πρόβλημα σχετίζεται με τις αυξημένες προσδοκίες του κόσμου από την επιστήμη. Αν και απλοί άνθρωποι, οι επιστήμονες μπαίνουν στον πειρασμό να αποδείξουν ότι γνωρίζουν περισσότερα από ό, τι κάνουν. Ο αριθμός των ερευνητών και ο αριθμός των πειραμάτων και των αναλύσεων που παράγονται, έχει αυξηθεί με γεωμετρική πρόοδο σε πολλούς τομείς, αλλά συχνά απουσιάζουν επαρκείς εγγυήσεις για τη μεροληψία στα αποτελέσματα. Η έρευνα είναι συχνά κατακερματισμένη, ο ανταγωνισμός είναι σκληρός και η έμφαση δίνεται συχνά σε μεμονωμένες μελέτες και όχι στη συνολική εικόνα. Μεγάλο μέρος της έρευνας γίνεται για λόγους άλλους από την αποκάλυψη της αλήθειας. Τα αποτελέσματα πολλές φορές επηρεάζονται από αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα. Στην υγειονομική περίθαλψη, η έρευνα συχνά πραγματοποιείται κατ εντολή εταιρειών που έχουν μια μεγάλη χρηματοδοτική συμμετοχή στα αποτελέσματα. Ακόμα και για τους ακαδημαϊκούς, η επιτυχία εξαρτάται συχνά από τη δημοσίευση θετικών ευρημάτων. Ο περιορισμένος αριθμός επιστημονικών περιοδικών με υψηλό συντελεστή απήχησης έχει ως αποτέλεσμα στρεβλωτικές επιδράσεις στη χρηματοδότηση, στην εξέλιξη της ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας και στα μερίδια αγοράς. Η βιομηχανία συχνά προσαρμόζει τα ερευνητικά προγράμματα ανάλογα με τις ανάγκες της, και με βάση αυτό διαμορφώνονται στη συνέχεια οι ακαδημαϊκές προτεραιότητες, τα έσοδα των περιοδικών ακόμα και η δημόσια χρηματοδότηση. Η κρίση δεν θα πρέπει να θέσει υπό αμφισβήτηση την εμπιστοσύνη του κόσμου στις επιστημονικές μεθόδους. Η δυνατότητα να αποδεικνύεται κάτι ψευδές και η εύρεση της αλήθειας εξακολουθεί να αποτελεί σήμα κατατεθέν της επιστήμης. Αλλά οι επιστήμονες πρέπει να βελτιώσουν τον τρόπο με τον οποίο κάνουν την έρευνά τους και να αποκτήσουν συναίσθηση της σημαντικότητας της διάδοσης των αποτελεσμάτων. Κατ 'αρχάς, πρέπει να απαιτήσουμε ισχυρή και εκτεταμένη εξωτερική επικύρωση-με τη μορφή συμπληρωματικών μελετών-για κάθε μελέτη που υποστηρίζει ότι έχει βρει κάτι καινούργιο. Πολλές κατηγορίες επιστημών δίνουν μικρή σημασία στην ανάγκη για επαναληψιμότητα των αποτελεσμάτων ή το κάνουν με φειδώ και ασυντόνιστα. Δεύτερον, οι επιστημονικές μελέτες θα πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνουν έναν αριθμό αναλύσεων που έχουν στόχο να υποβαθμίσουν ψευδώς θετικά ευρήματα. Φυσικά αυτό, ενέχει τον κίνδυνο να αγνοηθούν

14 ορισμένα θετικά ευρήματα. Εδώ είναι όπου οι μεγάλες διεθνείς συνεργασίες είναι απαραίτητες. Η επιδημιολογία του ανθρώπινου γονιδιώματος έχει δημιουργήσει μια καλή βάση, διότι, αρκετές, μεγάλης κλίμακας συνεργασίες επικυρώνουν γενετικούς παράγοντες κινδύνου. Ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι τα αποτελέσματα των πειραμάτων πράγματι ισχύουν είναι τα πειράματα να γίνονται με βάση λεπτομερή πειραματικά πρωτόκολλα και να ανακοινώνεται το σύνολο των αποτελεσμάτων, όταν τελειώσει η έρευνα. Προς το παρόν, τα αποτελέσματα συχνά ανακοινώνονται επιλεκτικά, με έμφαση στα πιο συναρπαστικά ενώ άλλοι επιστήμονες ορισμένες φορές δεν έχουν πρόσβαση σε ότι χρειάζεται, ώστε να αναπαραχθούν τα αποτελέσματα. Περιοδικά και φορείς χρηματοδότησης πρέπει να ενθαρρύνουν σθεναρά την πλήρη δημοσιοποίηση όλων των στοιχείων και των αναλυτικών μεθόδων σε κάθε δημοσιευμένη εργασία. Θα βοηθούσε, επίσης, αν οι επιστήμονες δήλωναν χωρίς ενδοιασμούς τυχόν περιορισμούς στην ισχύ των δεδομένων ή εγγενείς αδυναμίες στον σχεδιασμό των μελετών τους. Επίσης, οι επιστήμονες και οι χορηγοί θα πρέπει να αποκαλύπτουν απερίφραστα όλες τις πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, που μπορεί να προκύπτουν από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της εργασίας τους. Σε ορισμένα επιστημονικά πεδία έχουν υιοθετηθεί ένας ή περισσότεροι από αυτούς τους μηχανισμούς. Για παράδειγμα, οι μεγάλες διεθνείς κοινοπραξίες είναι πλέον κοινός τόπος στην επιδημιολογία. Περιοδικά όπως το περιοδικό Annals of Internal Medicine και το περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης (Journal of American Medical Association), καλούν τους συγγραφείς να περιγράφουν περιορισμούς της μελέτης τους. Και πολλά περιοδικά ρωτούν σχετικά με τις συγκρούσεις συμφερόντων. Η εφαρμογή τέτοιων μέτρων δεν είναι εύκολη, όμως. Πολλοί επιστήμονες που ασχολούνται με την υψηλού ενδιαφέροντος έρευνα αρνούνται να προβούν σε ενδελεχείς γνωστοποιήσεις. Επίσης είναι σημαντικό, ότι η βασική έρευνα έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί από τις βιομηχανίες φαρμακευτικών προϊόντων και βιοϊατρικών συσκευών, οι οποίες μερικές φορές ανακοινώνουν μόνο αποτελέσματα μελετών, που είναι ευνοϊκές για τα προϊόντα τους. Για παράδειγμα, επενδύσεις σε κλινικές και πληθυσμιακές μελέτες που βασίζονται στην παρατήρηση θα πρέπει να σχεδιάζονται όχι από τη βιομηχανία, αλλά από επιστήμονες που δεν εμπλέκονται σε ουσιώδεις συγκρούσεις συμφερόντων. Τελικά, ευρήματα που αφορούν σε θεραπείες ή πολιτικές, θα πρέπει να συνοδεύονται από το σχετικό βαθμό αβεβαιότητας. Είναι πλήρως αποδεκτό για τους ασθενείς και τους ιατρούς να ακολουθείται μια θεραπεία που βασίζεται σε πληροφορίες οι οποίες έχουν μόνο το 1% πιθανότητα να είναι σωστές. Αλλά πρέπει να είμαστε ρεαλιστές σχετικά με τις πιθανότητες επιτυχίας της θεραπείας.

15 Βλάβες στο σύστημα επιδιόρθωσης αταίριαστων ζευγών βάσεων (Mismatch Repair System-MMR) στον Κληρονομούμενο μη Πολυποδιακό Καρκίνο του Παχέος Εντέρου (HNPCC) Εφη Βαλαντή Βιολόγος, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια MSc Ειδίκευσης στην Κλινική Χημεία Kληρονομούμενος μη πολυποδιακός καρκίνος του παχέος εντέρου (ΗNPCC) Εισαγωγή-Επιδημιολογία του ΗNPCC Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (colorectal cancer, CRC) αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα εμφάνισης αιτία θνησιμότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη [1]. Κύριο επιδημιολογικό χαρακτηριστικό της νόσου αποτελεί η ευρεία διακύμανση της επίπτωσής της μεταξύ των διαφόρων χωρών, που εκτείνεται από 3,4-35,8 περιπτώσεις ανά πληθυσμό. Η Ελλάδα καταλαμβάνει τη χαμηλότερη θέση στην επίπτωση και θνητότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου και ορθού ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης: η επίπτωση ανέρχεται σε 15,2 και η θνητότητα σε 8,4 περιπτώσεις ανά πληθυσμό [10]. Το σύνδρομο Lynch (Lynch syndrome, LS), ή ο κληρονομούμενος μη πολυποδιακός καρκίνος του παχέος εντέρου/ορθού (Hereditary nonpolyposis colorectal cancer), είναι το πιο κοινό κληρονομούμενο σύνδρομο καρκίνου του παχέος εντέρου (colorectal cancer, CRC), αποτελώντας περίπου το 2-5% όλων των νεοδιαγνωσμένων περιπτώσεων του CRC και το 6% όλων των καρκίνων του εντέρου. Αναφέρεται και ως σύνδρομο Lynch Ι, ενώ το σύνδρομο οικογενούς καρκίνου αναφέρεται ως σύνδρομο Lynch ΙΙ [2]. Στον τύπο Ι παρατηρείται ανάπτυξη καρκίνου μόνο στο παχύ έντερο-ορθό, ενώ στον τύπο ΙΙ, αναπτύσσεται καρκίνος και σε άλλα όργανα, όπως στο σώμα της μήτρας, τις ωοθήκες, το μαστό, το ουροποιητικό, το στομάχι, το λεπτό έντερο, το πάγκρεας, το ήπαρ και τα χοληφόρα [10]. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κληρονομούμενα σύνδρομα, την οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση (Familiar Adenomatous Polyposis, FAP) και την αμαρτωματώδη πολυποδίαση (Hamartomatous Polyposis), η εμφάνιση μεγάλου αριθμού πολυπόδων (προεκβολές του βλεννογόνου μέσα στον αυλό του εντέρου) είναι ελάχιστη ως μηδενική [2]. Η πρώτη οικογένεια με HNPCC περιγράφηκε από έναν Αμερικανό παθολόγο, τον Warthin το 1913 ενώ το 1966 ο Henry Lynch, Αμερικανός επιδημιολόγος, περιέγραψε ξανά το σύνδρομο και ανέφερε τα ευρήματά του σε δύο ακόμη μεγάλες οικογένειες, στις οποίες παρουσιάστηκαν καρκίνοι και σε άλλα όργανα, εκτός του εντέρου, όπως το ενδομήτριο, τον ουριθρικό σωλήνα, το στομάχι και τις ωοθήκες. Λόγω του Henry Lynch, ο HNPCC είναι γνωστός και ως σύνδρομο Lynch [1,2]. Ασθενείς με LS έχουν αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου κατά τη διάρκεια της ζωής τους (52.2% σε γυναίκες και 68.7% σε άντρες) και καρκίνου του ενδομητρίου (15-70%), όπως και καρκίνου σε άλλα όργανα εκτός του εντέρου, όπως στο γαστρεντερικό σύστημα (στομάχι, λεπτό έντερο, χοληφόρα), ουροποιητικό σύστημα (ουροφόρα σωληνάρια, ουρητήρας) και στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα (ωοθήκες) [1]. Πρόσφατες πληθυσμιακές μελέτες οικογενειών με LS εκτιμούν ότι η συχνότητα εμφάνισης CRC κατά τη διάρκεια ζωής ενός ατόμου είναι 52.2% στις γυναίκες και 68.7% στους άνδρες και η μέση ηλικία διάγνωσης στα 61.2 έτη [1].

16 Παθογένεση και μοριακή βιολογία του HNPCC Το ομόλογο σύστημα επιδιόρθωσης MutSL στο HNPCC Το HNPCC οφείλεται σε μεταλλάξεις σε ένα από τα τέσσερα γονίδια επιδιόρθωσης αταίριαστων ζευγών βάσεων στα γαμετικά κύτταρα. Το σύστημα ΜutSL (Mismatch Repair System ή Μετα-αντιγραφική επιδιόρθωση) ευθύνεται για την αφαίρεση των αταίριαστων ζευγών βακτηριακού DNA αμέσως μετά την αντιγραφή του [3]. Το σύστημα ΜutSL αναγνωρίζει αταίριαστα ζεύγη και προσδένεται στο μη μεθυλιωμένο βακτηριακό κλώνο (Εικόνα 1). Αρχικά το διμερές ΜutS προσδένεται στο αταίριαστο ζεύγος και στη συνέχεια το διμερές ΜutL προσδένεται στο ΜutS. Η ΜutS μπορεί να χρησιμοποιήσει δύο θέσεις πρόσδεσης DNA, η πρώτη αναγνωρίζει με ειδικότητα αταίριαστα ζεύγη ενώ η δεύτερη δεν εμφανίζει ειδικότητα ως προς την αλληλουχία ή τη δομή του DNA στη θέση βλάβης, αλλά μετακινείται κατά μήκος του DNA, μέχρι να συναντήσει την αλληλουχία GATC. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η μετατόπιση, χρειάζεται υδρόλυση ΑΤΡ. Επειδή η ΜutS παραμένει προσδεδεμένη στο αταίριαστο σημείο καθώς μετακινείται δημιουργεί ένα βρόγχο πάνω στο DNA. Η ενδονουκλεάση ΜutΗ αναγνωρίζει την αλληλουχία GATC και προσδένεται στο σύμπλοκο ΜutSL που έχει σχηματιστεί γύρω από αυτήν. Η ενδονουκλεάση διασπά τότε το μη μεθυλιωμένο κλώνο. Ακολούθως, ο κλώνος αυτός υφίσταται εκτομή από το σημείο GATC μέχρι το σημείο του αταίριαστου ζεύγους βάσεων. Η εκτομή μπορεί να γίνει είτε προς την κατεύθυνση 5 -> 3 (χρησιμοποιώντας την RecJ ή την εξωνουκλεάση VII) είτε προς την κατεύθυνση 3 ->5 (χρησιμοποιώντας την εξωνουκλεάση Ι) και υποβοηθείται από την ελικάση UvrD. To χάσμα που δημιουργείται κλείνει με σύνθεση DNA από την DNA πολυμεράση ΙΙΙ και η λιγάση καλύπτει το κενό [4]. Εικόνα 1: Επιδιόρθωση mismatch αμφίδρομα. Η επιδιόρθωση γίνεται από την ενεργοποιημένη ενδονουκλεάση MutH μετά από αναγνώριση του αταίριαστου ζεύγους από τις πρωτεΐνες MutS, MutL, με υδρόλυση ATP [4]. Αντίστοιχα ομόλογα του συστήματος ΜutSL υπάρχουν και στα ανώτερα ευκαρυωτικά κύτταρα και επιτελούν παρόμοιες λειτουργίες [Εικόνα 2]. Είναι υπεύθυνα για την επιδιόρθωση αταίριαστων ζευγών που προκύπτουν λόγω ολίσθησης των κλώνων κατά την αντιγραφή. Σε μικροδορυφορικές (microsatellite) περιοχές, όπου μία πολύ μικρή αλληλουχία επαναλαμβάνεται πολλές φορές, η επανευθυγράμμιση ανάμεσα στο νεοσύστατο θυγατρικό κλώνο και στη μήτρα του μπορεί να προκαλέσει τραύλισμα (stuttering) της DNA πολυμεράσης: το ένζυμο γλιστράει προς τα πίσω κατά μία ή περισσότερες μονάδες επανάληψης και συνθέτει επιπλέον επαναλαμβανόμενες μονάδες. Αυτές οι επιπλέον μονάδες του θυγατρικού κλώνου προεκβάλλουν από τη διπλή έλικα ως

17 μονόκλωνοι βρόχοι εντός των οποίων σχηματίζονται αταίριαστα ζεύγη βάσεων [4]. Εάν δεν αφαιρεθούν, η αντιγραφή της θυγατρικής αλυσίδας στον επόμενο κύκλο αντιγραφής δημιουργεί ένα δίκλωνο DNA με αυξημένο αριθμό επαναλήψεων, με αποτέλεσμα αύξηση του μήκους του μικροδορυφόρου [3]. Αυτό αποφεύγεται με επιδιόρθωση από συστήματα ομόλογα του ΜutSL που αναγνωρίζουν τη μονόκλωνη προεξοχή και αντικαθιστούν το νεοσυντιθέμενο υλικό με μία νουκλεοτιδική αλληλουχία που ταιριάζει με τη μήτρα [3,4]. Eικόνα 2: Ομόλογα του συστήματος ΜutSL στα ανώτερα ευκαρυωτικά κύτταρα [12]. O συνολικός αριθμός μεταλλάξεων είναι αποτέλεσμα ισορροπίας ανάμεσα στην εισαγωγή μεταλλάξεων και στην αποκατάστασή τους από τα συστήματα αυτά. Στον άνθρωπο τα ΜΜR γονίδια περιλαμβάνουν τα MSH2 έως MSH6, τα MLH1 και MLH3 και PMS1 και PMS2 (Εικόνα 2). Το DNA ΜΜR σύστημα απαιτεί τη συνεργασία πολλαπλών γονιδίων από τις muts (MSH2, MSH3, MSH6 ) και mutl (MLH1, MLH3, PMS1, PMS2 ) οικογένειες. Η κύρια λειτουργία του συστήματος είναι η επιδιόρθωση αταίριαστων ζευγών βάσεων καθώς και η αποκατάσταση ελλείψεων ή προσθηκών που προκύπτουν από τη δημιουργία θηλιών λόγω του γλιστρήματος της DNA πολυμεράσης κατά την αντιγραφή μικροδορυφόρων [1,2,12]. Η ΑΤΡ-εξαρτώμενη δράση τους απαιτεί αλληλεπιδράσεις και με άλλες πρωτεΐνες, όπως το κυτταρικό πυρηνικό αντιγόνο του πολλαπλασιασμού (PCNA), η εξωνουκλεάση και DNA πολυμεράση δ [2]. Τυπικά, η MSH2 αναγνωρίζει και προσδένεται στην αλληλουχία DNA που περιέχει αταίριαστα ζεύγη βάσεων, δημιουργώντας το ετεροδιμερικό MutSα σύμπλοκο με την MSH6 σε μεμονωμένα αταίριαστα ζεύγη ή σε θέσεις σημειακών ενθέσεων ή ελλειμμάτων (Εικόνα 2Α), ή το MutSβ σύμπλοκο με το MSH3 σε αταίριαστους βρόχους 2-8 νουκλεοτιδίων (Εικόνα 2Β). Στη συνέχεια το MutSα ή MutSβ σύμπλοκο μπορεί να προσελκύσει είτε το MutLα ή το MutLβ, ετεροδιμερή των MLH1 και PMS2 ή των MLH1 και PMS1, αντίστοιχα, τα οποία μεσολαβούν στη μετέπειτα πορεία της αναγνώρισης των κακοζεύξεων και επιδιόρθωσής τους μέσω εκτομής, ανασύνθεσης και επανένωσης του DNA. Αν και τα ετεροδιμερή των MLH1/MLH3 σχηματίζονται επίσης, ο ειδικός τους ρόλος παραμένει αδιευκρίνιστος (Εικόνα 2) [1,6,12]. Μεταλλάξεις σε τουλάχιστον 7 από τα γονίδια αυτά έχουν συσχετισθεί με το σύνδρομο LS: MLH1, MSH2, MSH6, PMS1, PMS2, MLH3 και EXO1, με την πλειονότητα των μεταλλαγών να παρατηρείται σε τέσσερα γονίδια. Μεταλλάξεις σε γαμετικά κύτταρα που εντοπίζονται στα MLH1, MSH2, MSH6 και PMS2 αφορούν το 32, 38, 14 και 15% όλων των γνωστών κληρονομούμενων ΜΜR μεταλλαγών που ενοχοποιούνται για το σύνδρομο LS, αντίστοιχα. Αρκετές παρερμηνεύσιμες μεταλλαγές, αδιευκρίνιστης βιολογικής σημασίας, έχουν

18 εντοπιστεί στα γονίδια MLH3 και EXO1 [1]. Mεταλλάξεις στα MLH1 και PMS2 έχουν εντοπιστεί στο 90% των HNPCC περιπτώσεων [6]. Πάνω από διαφορετικές μεταλλαγές έχουν εντοπιστεί στα γονίδια MLH1, MSH2, MSH6 και PMS2 το 80% των οποίων παρατηρούνται στα MLH1 και MSH2. Ελλείψεις ή προσθήκες δεν έχουν ακόμα ανιχνευτεί στα ιντρόνια MMR γονίδια. Τέλος, μεγάλες ελλείψεις ή προσθήκες, που είναι κυρίως συχνές στο MSH2, πιθανώς να δημιουργούνται μέσω ανασυνδυασμού στις αλληλουχίες Alu [9]. Με βάση πληθυσμιακές μελέτες, οι μεγάλες χρωμοσωμικές αναδιατάξεις (large genomic rearrangements-lgrs) των γονιδίων του συστήματος MMR αποτελούν το 10-55% όλων των MMR μεταλλαγών στο HNPCC. Kυρίως συμβαίνουν στα μεγάλα γονίδια του ΜΜR συστήματος (όπως το MLH1 και MSH2) και φαίνεται να είναι περισσότερο συχνές σε ορισμένους πληθυσμούς από ότι σε άλλους. Η αξιοσημείωτη υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης των LGRS σε ορισμένους πληθυσμούς ίσως να οφείλεται στην αρχή του ιδρυτή [7]. Μεταλλάξεις σε MMR γονίδια επιδιόρθωσης σχετίζονται με μικροδορυφορική αστάθεια Οι μικροδορυφόροι (microsatellites) είναι μικρές όμοιες αλληλουχίες με μέγεθος επαναλήψεων 1-6 ζεύγη βάσεων που επαναλαμβάνονται στη σειρά, η μία και αποτελούν το 30% του επαναλαμβανόμενου DNA. Για το λόγο αυτό οι μικροδορυφόροι είναι επιρρεπείς στο γλίστρημα της DNA πολυμεράσης και άρα στην αύξηση ή ελάττωση του μεγέθους τους κατά την αντιγραφή ως αποτέλεσμα σχηματισμού μικρών θηλιών στην κωδική ή στη μη κωδική αλυσίδα [2]. Οι προκαλούμενες ανωμαλίες αναφέρονται ως μικροδορυφορική αστάθεια (microsatellite instability, MSI ή RER+=Replication error positive). Φυσιολογικά, οι θηλιές αυτές επιδιορθώνονται, όμως όταν υπάρχει απώλεια ή μη αποτελεσματική DNA MMR επιδιόρθωση αυτοί οι βρόχοι ίσως γίνουν μόνιμοι, και νέα γονίδια θα σχηματιστούν στον επόμενο κύκλο αντιγραφής λόγω αλλαγής μεγέθους μικροδορυφόρων στο DNA. Αν και στο 90% όλων των HNPCC καρκίνων τους παχέος εντέρου παρατηρείται μικροδορυφορική αστάθεια, αυτή αφορά μόνο το 10 15% των περιπτώσεων σποραδικού καρκίνου παχέος εντέρου [5, 6]. Σύμφωνα με τη υπόθεση των δύο χτυπημάτων του Knudson για την απενεργοποίηση ογκοκατασταλτικών γονιδίων, η μικροδορυφορική αστάθεια είναι αποτέλεσμα απενεργοποίησης και των δύο αλληλομόρφων ενός MMR γονιδίου. Στον ΗNPCC η πρώτη μετάλλαξη κληρονομήθηκε από τα γαμετικά κύτταρα του προσβεβλημένου γονέα και απενεργοποίησε το ένα αλληλόμορφο, και μικροδορυφορική αστάθεια παρατηρείται μόνο όταν συμβεί μια δεύτερη, σωματική μετάλλαξη στο MMR γονίδιο και απενεργοποιήσει και το άλλο αλληλόμορφο [5]. Στην περίπτωση του ΗNPCC απαιτούνται τουλάχιστον εφτά γενετικές τροποποιήσεις για το σχηματισμό ενός πλήρους μεταστατικού όγκου του ορθού (πολυδιάστατη προέλευση). Περισσότερο από το 90% των περιπτώσεων έχει μεταλλάξεις στα συστήματα επιδιόρθωσης μη συμπληρωματικών ζευγών με αποτέλεσμα τα κύτταρα του όγκου να έχουν ρυθμούς μεταλλαξιγένεσης υψηλότερους κατά 2-3 τάξεις μεγέθους σε σχέση με τα φυσιολογικά σωματικά κύτταρα [3]. Μικροδορυφορική αστάθεια (MSI) παρατηρείται στο 90-95% των περιπτώσεων καρκίνου του ορθού, και τουλάχιστον στο 75% των καρκίνων του ενδομητρίου που σχετίζονται με το σύνδρομο LS. Επομένως, η MSI αποτελεί έναν ευαίσθητο δείκτη για καρκίνους που

19 σχετίζονται με το σύνδρομο LS. Οι περισσότερες μικροδορυφορικές αλληλουχίες είναι τοποθετημένες σε μη κωδικοποιούσες περιοχές του γονιδιώματος, αλλά επίσης βρίσκονται ανάμεσα στις κωδικοποιούσες περιοχές ενός αριθμού γονιδίων που εμπλέκονται στην καρκινογένεση και στην καρκινική εξαλλαγή. Μεταλλαγές σε μικροδορυφόρους που συμβαίνουν σε αυτές τις κωδικοποιούσες αλληλουχίες σχετίζονται άμεσα με την παθογένεση του καρκίνου. Τα γονίδια αυτά περιλαμβάνουν υποδοχείς αυξητικών παραγόντων, όπως οι TGFBR2 (Tumor Growth Factor Receptor 2), IGF2R (Insulin like growth factor II receptor), ρυθμιστές του κυτταρικού κύκλου (μεταγραφικός παράγοντας Ε2F4), το γονίδιο ΡΤΕΝ που είναι αρνητικός ρυθμιστής του συστήματος μεταγωγής σημάτων προς τον πυρήνα PI3K (κινάση της φωσφατυδυλο-ινοσιτόλης 3)-/Akt (κινάση σερίνης-θρεονίνης) με αποτέλεσμα να συμμετέχει στη ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου και της απόπτωσης, προαποπτωτικά γονίδια (BAX), και μερικά γονίδια του συστήματος επιδιόρθωσης αταίριαστων ζευγών (MSH3, MSH6, MLH3 και PMS2). Φαινόμενο του Ιδρυτή και επιγενετικές τροποποιήσεις στα MMR γονίδια σε HNPCC Οι περισσότερες κληρονομούμενες μεταλλάξεις των γονιδίων του MMR συστήματος είναι μοναδικές. Μεταλλάξεις που συμβαίνουν de novo με υψηλή συχνότητα αναφέρονται ως περιοδικές (recurrent mutations) ενώ αυτές που συμβαίνουν μία φορά και επιτυχώς μεταβιβάζονται στις επόμενες γενιές λέγονται ιδρυτικές (founder mutations) και τυπικά περιορίζονται σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Μια από τις πιο γνωστές μεταλλαγές της πρώτης κατηγορίας που αφορά περίπου το 11% όλων των κληρονομούμενων MSH2 μεταλλαγών είναι μια A->T μεταστροφή στην ομόφωνη αλληλουχία δότη του ιντρονίου 5 που οδηγεί σε μεταμεταγραφική απαλοιφή του εξωνίου 5. Η περιοδική φύση της μεταλλαγής αυτής εξηγείται από το γεγονός ότι αυτή η αδενίνη είναι η πρώτη στη σειρά σε μια αλληλουχία από 26 Α, δημιουργώντας ένα hotspot σημείο για το γλίστρημα της DNA πολυμεράσης κατά την αντιγραφή. Στον Καναδά, η μεταλλαγή αυτή θεωρείται ιδρυτική, χρονολογείται περίπου το 1610 και αποτελεί το 20-25% όλων των LS μεταλλαγών στην περιοχή. Μια έλλειψη του εξωνίου 16 του MLH1 γονιδίου, που χρονολογείται πάνω από 1000 χρόνια πίσω, ευθύνεται για πάνω από το 50% των περιπτώσεων LS στη Φιλανδία. Η πιο σημαντική προσφορά των παραπάνω μεταλλαγών είναι ότι ο έλεγχος για την παρουσία τους σε κατάλληλο πληθυσμό σε πρώτο βήμα, ελαττώνει το κόστος της μοριακής διάγνωσης [1]. Οι μεταλλαγές στο γονίδιο hmlh1 και η υπερμεθυλίωση του υποκινητή του είναι οι κύριες αιτίες στην πλειονότητα των περιπτώσεων του σποραδικού RER+ (replication error positive) καρκίνου του παχέος εντέρου (περίπου το 95% των περιπτώσεων HNPCC και το 15% του σποραδικού καρκίνου του παχέος εντέρου έχουν RER+ φαινότυπο). Όμως, σύμφωνα με τη μελέτη του Wheeler το 2005, η υπερμεθυλίωση του υποκινητή του hmlh1 γονιδίου δεν αποτελεί το δεύτερο χτύπημα στο μηχανισμό απενεργοποίησης των επιδιορθωτικών MMR γονιδίων στο σύνδρομο HNPCC, σε αντίθεση με την απώλεια ετεροζυγωτίας του hmlh1 γονιδίου που είναι συνηθισμένη (Εικόνα 3). Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής συμφωνούν με αυτά του Yamamoto et al, που βρήκαν ότι μόνο το 23% των HNPCC περιπτώσεων παρουσίαζαν μεθυλίωση του υποκινητή του hmlh1 γονιδίου ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις περιπτώσεις του σποραδικού RER+ καρκίνου του παχέος εντέρου ήταν 53% [5].

20 Εικόνα 3: Moντέλο μετάβασης από το αδένωμα σε καρκίνωμα στο σύνδρομο HNPCC έναντι του σποραδικού RER+ (replication error positive) καρκίνου του παχέος εντέρου. Στο σύνδρομο HNPCC, μια μεταλλαγή που κληρονομείται από τα γαμετικά κύτταρα του προσβεβλημένου γονέα είναι παρούσα σε κάθε κύτταρο, και μόνο ένα μελλοντικό γεγονός (συνήθως απώλεια ετεροζυγωτίας, LOH) απαιτείται για να απενεργοποιήσει ένα γονίδιο επιδιόρθωσης του MMR συστήματος. Αυτό ίσως συμβαίνει σε πρώιμο στάδιο (a), πριν την απενεργοποίηση του γονιδίου APC, και έχει ως αποτέλεσμα μια γρήγορη εξέλιξη από αδένωμα σε καρκίνωμα. Σε αντίθεση, η απενεργοποίηση ενός γονιδίου του συστήματος επιδιόρθωσης των αταίριαστων ζευγών βάσεων στον σποραδικό RER+ καρκίνο του παχέος εντέρου πιθανώς είναι ένα όψιμο γεγονός, μετά την απενεργοποίηση του ΑΡC. Αν και η απενεργοποίηση μπορεί να οφείλεται σε σωματική μετάλλαξη (με LOH), η υπερμεθυλίωση του υποκινητή του hmlh1 γονιδίου είναι η συνηθέστερη αιτία απενεργοποίησης γονιδίων επιδιόρθωσης του MMR συστήματος σε αυτούς τους καρκίνους, και αφορά συνήθως και τα δύο αλληλόμορρφα [5]. Κλινικά κριτήρια Amsterdam και Bethesda για τη διάγνωση του LS συνδρόμου Το 1991, το International Collaborative Group στην πρώτη του επίσημη συνάντηση στο Άμστερνταμ καθιέρωσε τα κλινικά κριτήρια για τη διάγνωση του LS συνδρόμου. Σύμφωνα με τα κριτήρια αυτής της πρώτης συνάντησης στο Άμστερνταμ (Amsterdam Ι κριτήρια), για να ενταχθεί μια οικογένεια στην κατηγορία HNPCC θα πρέπει να έχουν καρκίνο του εντέρου τουλάχιστον τρεις στενοί συγγενείς, με τον έναν να είναι 1 ου βαθμού συγγενής με τους άλλους δύο, σε διάστημα τουλάχιστον δύο γενεών και τουλάχιστον στον έναν από αυτούς η ηλικία διάγνωσης να είναι μικρότερη των 50 ετών. Η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση πρέπει να αποκλείεται. Όπως ήδη αναφέρθηκε, στους ασθενείς του συνδρόμου συχνά εμφανίζονται και άλλοι καρκίνοι, με συχνότερο τον καρκίνο του ενδομητρίου και σπανιότερα καρκίνο του λεπτού εντέρου, της ουρήθρας και των νεφρών. Έτσι, τα κριτήρια του Άμστερνταμ αναθεωρήθηκαν (Amsterdam ΙΙ κριτήρια) ώστε να συμπεριλάβουν και αυτές τις νεοπλασίες ασθενών με HNPCC [1,2]. Σύμφωνα με τα Amsterdam ΙΙ κριτήρια για να ενταχθεί μια οικογένεια στην κατηγορία HNPCC θα πρέπει [1]:

Με μεγάλο ενδιαφέρον θα παρακολουθήσουμε το στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Η Χημεία και η Μοριακή Βιολογία στην υπηρεσία του Νόμου και της Δικαιοσύνης»

Με μεγάλο ενδιαφέρον θα παρακολουθήσουμε το στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Η Χημεία και η Μοριακή Βιολογία στην υπηρεσία του Νόμου και της Δικαιοσύνης» ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΕΚΧ-ΚΒ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ Ν. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ Παρασκευή και Σάββατο, 11και 12 Νοεμβρίου 2011 Αμφιθέατρο Νoσοκομείου «Ευαγγελισμός»

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα λόγια για τους καρκίνους, τη γενετική τους βάση και διερεύνηση

Λίγα λόγια για τους καρκίνους, τη γενετική τους βάση και διερεύνηση Λίγα λόγια για τους καρκίνους, τη γενετική τους βάση και διερεύνηση Ο καρκίνος είναι μια ιδιαίτερα ετερογενής νόσος, που προκύπτει από συσσώρευση μεταλλάξεων του DNA. Η αιτιολογία του καρκίνου είναι πολυπαραγοντική,

Διαβάστε περισσότερα

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής Κεφάλαιο 6: ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ -ΘΕΩΡΙΑ- Μεταλλάξεις είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού, τόσο σε γονιδιακό επίπεδο (γονιδιακές μεταλλάξεις) όσο και σε χρωμοσωμικό επίπεδο (χρωμοσωμικές

Διαβάστε περισσότερα

Θα τηρηθεί αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Η έγκαιρη δήλωση συμμετοχής σας θα μας βοηθήσει στην καλύτερη οργάνωση των μαθημάτων.

Θα τηρηθεί αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Η έγκαιρη δήλωση συμμετοχής σας θα μας βοηθήσει στην καλύτερη οργάνωση των μαθημάτων. Αγαπητοί συνάδελφοι, Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε πως η Επιστημονική- Εκπαιδευτική Επιτροπή της ΕΕΚΧ-ΚΒ, μετά από πρόταση της Επιτροπής Νέων, αποφάσισε την συνέχιση των κύκλων των απογευματινών μαθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ : Ορολογία και λίγα λόγια για τον καρκίνο Χαρακτηριστικά του καρκίνου Μεταλλάξεις Μεταλλάξεις και καρκίνος

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία

Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΛΕΝΗ, Ph.D. Λέκτορας Εργαστήριο Βιολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Φάσμα group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι.

Φάσμα group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. σύγχρονο Φάσμα group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. µαθητικό φροντιστήριο Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ 50.51.557 50.56.296 25ης Μαρτίου 74 ΠΛ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ 50.50.658 50.60.845 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 50.27.990

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ B

Βιολογία ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ B Βιολογία προσανατολισμού Α. 1. β 2. γ 3. δ 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ Α B1. 4,1,2,6,8,3,5,7 ΘΕΜΑ B B2. Σχολικό βιβλίο σελ. 103 Η γενετική καθοδήγηση είναι.υγιών απογόνων. Σχολικό βιβλίο σελ. 103 Παρ ότι γενετική καθοδήγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΤΜΗΜΑ:4

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΤΜΗΜΑ:4 ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΤΜΗΜΑ:4 Τι εννοούμε με τον όρο μεταλλάξεις; Το γενετικό υλικό μπορεί να υποστεί αλλαγές με πολλούς διαφορετικούς

Διαβάστε περισσότερα

Φάσμα& Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι.

Φάσμα& Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. σύγχρονο Φάσμα& Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. μαθητικό φροντιστήριο 1. 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 50.27.990 50.20.990 2. 25ης Μαρτίου 74 Π. ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ 50.50.658 50.60.845 3. Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Καρκινογόνα Κυρίως τρεις τύποι: Χηµικά (µόλυνση, κάπνισµα, αµίαντος) Φυσικά (ιονίζουσα ακτινοβολία, µή- ιονίζουσα???) Βιολογικά (ιοί π.χ.. HPV) Καρκίνος παχέος εντέρου ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

Α1. Οι περιοχές του DNA που μεταφράζονται σε αμινοξέα ονομάζονται α. εσώνια β. εξώνια γ. υποκινητές δ. 5 αμετάφραστες περιοχές.

Α1. Οι περιοχές του DNA που μεταφράζονται σε αμινοξέα ονομάζονται α. εσώνια β. εξώνια γ. υποκινητές δ. 5 αμετάφραστες περιοχές. ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 22 ΜΑΪΟΥ 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμίας

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr. Πίνακας 1.

Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr. Πίνακας 1. Ενημερωτικό Δελτίο Τεύχος 1 Δεκέμβριος 2007 Εργαστήριο Κλινικής Βιοχημείας και Εργαστηριακής Ιατρικής Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο 1. β 2. γ 3. α 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2ο 1. Σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1ο 1. β 2. β 3. α 4. α 5. β

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1ο 1. β 2. β 3. α 4. α 5. β ΘΕΜΑ 1ο 1. β 2. β 3. α 4. α 5. β 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΡΙΤΗ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: BΙΟΛΟΓΙΑ (ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 04 Ιουνίου 2014. Απαντήσεις Θεμάτων

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 04 Ιουνίου 2014. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 04 Ιουνίου 2014 Απαντήσεις Θεμάτων ΘΕΜΑ Α A1. Τα πλασμίδια είναι: δ. κυκλικά δίκλωνα μόρια DNA

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΚΠΕ. Όλγα Ι Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Β Προπ. Παθολογική Κλινική ΓΠΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

Η σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΚΠΕ. Όλγα Ι Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Β Προπ. Παθολογική Κλινική ΓΠΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Η σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΚΠΕ Όλγα Ι Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Β Προπ. Παθολογική Κλινική ΓΠΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ καρκίνος παχέος εντέρου (ΚΠΕ) Ευρώπη: 2 η αιτία θανάτου

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη κληρονομικού καρκίνου παχέος εντέρου. Μιχάλης Οικονόμου Γαστρεντερολόγος

Πρόληψη κληρονομικού καρκίνου παχέος εντέρου. Μιχάλης Οικονόμου Γαστρεντερολόγος Πρόληψη κληρονομικού καρκίνου παχέος εντέρου Μιχάλης Οικονόμου Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παχέος Εντέρου (ΚΠΕ) ΚΠΕ είναι ο 3 ος συχνότερος καρκίνος ΚΠΕ είναι η 2 η αιτία θανάτου από καρκίνο Μείωση αριθμών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 27 Μαΐου 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων Γενικών Λυκείων (Νέο & Παλιό Σύστημα) ΘΕΜΑ Γ Γ.1 Ο χαρακτήρας της ομάδας αίματος στον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παγκρέατος: πρόγνωση Κακή πρόγνωση Συνολική πενταετής επιβίωση 6%.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο 1. β 2. δ 3. β 4. δ 5. β ΘΕΜΑ 2ο 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. γ Α4. α Α5. δ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. γ Α4. α Α5. δ ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. γ Α4. α Α5. δ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής!

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής! Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής Το θαύµα... της ζωής! Οι Υπέρηχοι Εγκυμοσύνης... Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής Στο Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής της ΡΕΑ Μαιευτικής Γυναικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης.

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης. ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1o 1. δ 2. β 3. β 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2o 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α A1. β Α2. γ Α3. γ Α4. α Α5. δ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α A1. β Α2. γ Α3. γ Α4. α Α5. δ ΘΕΜΑ Α A1. β Α2. γ Α3. γ Α4. α Α5. δ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΒΛΑΣΤΩΜΑΤΟΣ (ΟΓΚΟΥ ΤΟΥ WILMS) Σπυριδάκης Ιωάννης 2, Καζάκης Ι 2, Δογραματζής Κωνσταντίνος 1, Κοσμάς Νικόλαος 1,

ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΒΛΑΣΤΩΜΑΤΟΣ (ΟΓΚΟΥ ΤΟΥ WILMS) Σπυριδάκης Ιωάννης 2, Καζάκης Ι 2, Δογραματζής Κωνσταντίνος 1, Κοσμάς Νικόλαος 1, 1 Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων, 2Β Πανεπιστημιακή Κλινική Χειρουργικής Παίδων ΑΠΘ, Γ.Ν Παπαγεωργίου (Διευθυντής: Καθηγητής Αντώνιος Φιλιππόπουλος) Εισαγωγή Ο όγκος του Wilms

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 04 Ιουνίου 2014. Απαντήσεις Θεμάτων

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 04 Ιουνίου 2014. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 04 Ιουνίου 2014 Απαντήσεις Θεμάτων ΘΕΜΑ Α A1. Τα πλασμίδια είναι: δ. κυκλικά δίκλωνα μόρια DNA

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. β Α3. δ Α4. γ Α5. γ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Α 2 Γ 3 Α 4 Β 5 Α 6 Α 7 Γ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. β Α3. δ Α4. γ Α5. γ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Α 2 Γ 3 Α 4 Β 5 Α 6 Α 7 Γ ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. β Α3. δ Α4. γ Α5. γ 1 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΙΣΟΜΟΡΦΩΝ ΤΗΣ L-DOPA ΑΠΟΚΑΡΒΟΞΥΛΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΜΑΪΟΥ 2019 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΜΑΪΟΥ 2019 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7 ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΜΑΪΟΥ 2019 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7 Θέμα 1 (Θ.κ. κεφ. 1,2,4,5,6,7,8,9) Για τις ημιτελείς προτάσεις 1 έως και 5, να

Διαβάστε περισσότερα

3. Σχ. Βιβλίο σελ «το βακτήριο Αgrobacterium.ξένο γονίδιο» Και σελ 133 «το βακτήριο Bacillus.Βt».

3. Σχ. Βιβλίο σελ «το βακτήριο Αgrobacterium.ξένο γονίδιο» Και σελ 133 «το βακτήριο Bacillus.Βt». 2 ο Διαγώνισμα Βιολογίας Γ Λυκείου Θέμα Α 1. Α 2. Β 3. Β 4. Α 5. C Θέμα Β 1. Σελ 40 «τα ριβοσώματα μπορούν..πρωτεινών» Και σελ 39 «ο γενετικός κώδικας είναι σχεδόν καθολικός πρωτείνη». 2. Σελ 98 «η φαινυλκετονουρία.φαινυλαλανίνης»

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2015

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2015 ΘΕΜΑ Α Α1. β, Α2. γ, Α3. α, Α4. δ, Α5. γ ΘΕΜΑ Β Β1. 1-Α, 2-Β, 3-Β, 4-Α, 5-Α, 6-Α, 7-Β, 8-Β Β2. Το σύμπλοκο που δημιουργείται μετά την πρόσδεση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Μικροβιολογικό & Ερευνητικό Εργαστήριο Καθ έξιν Αποβολές Οι καθ 'έξιν αποβολές είναι μια ασθένεια σαφώς διακριτή από τη στειρότητα, και που ορίζεται ως δύο ή περισσότερες αποτυχημένες

Διαβάστε περισσότερα

Η ενημέρωση ζευγαριών σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν να αποκτήσουν ένα παιδί με μία συγγενή ανωμαλία ή μία γενετική διαταραχή και τις επιλογές

Η ενημέρωση ζευγαριών σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν να αποκτήσουν ένα παιδί με μία συγγενή ανωμαλία ή μία γενετική διαταραχή και τις επιλογές Η ενημέρωση ζευγαριών σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν να αποκτήσουν ένα παιδί με μία συγγενή ανωμαλία ή μία γενετική διαταραχή και τις επιλογές που έχουν όσον αφορά στην διαχείριση του κινδύνου Προχωρημένη

Διαβάστε περισσότερα

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Η νέα εποχή στον Προγεννητικό Έλεγχο: Μοριακός Καρυότυπος - array CGH - Συγκριτικός γενωμικός υβριδισμός με μικροσυστοιχίες

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΕΙΑ. Ασπίδα στον καρκίνο η μεσογειακή διατροφή

ΥΓΕΙΑ. Ασπίδα στον καρκίνο η μεσογειακή διατροφή ΥΓΕΙΑ Ασπίδα στον καρκίνο η μεσογειακή διατροφή Κυρ, 12 Μάιος 2013, p.1 24 ΥΓΕΙΑ Ο φιλελεύθερος ΤΗΙ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Με την Κίκα Κασινίδου I β Y Μεσογειακή διατροφή ασπίδα για καρκίνο μαστού Σημαντικό επίτευγμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ: ΕΦΗ ΜΠΟΤΟΥΛΑ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ: ΕΦΗ ΜΠΟΤΟΥΛΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Ψαρρά Κατερίνα Αντιπρόεδρος: Σταθάκη- Φερδερίγου Αγγελική Γενικός Γραμματέας: Χαλιάσος Αλέξανδρος Αναπλ. Γεν. Γραμματέας: Σπυροπούλου Διακουμή Παναγιώτα Ταμίας: Μπότουλα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση

Κεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση Κεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση Η προγεννητική διάγνωση Ενδείξεις: -Προχωρημένη ηλικία μητέρας (πιο συχνό: σύνδρομο Down) -Προγενέστερο παιδί με de novo χρωμοσωμική ανωμαλία -Ύπαρξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. γ Α3. δ Α4. β Α5. α 2 β 5 γ 6 δ 1 ε 3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 22 ΜΑΪΟΥ 2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 22 ΜΑΪΟΥ 2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Β Α2. Γ Α3. Α Α4. Α5. Γ ΘΕΜΑ Β ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 22 ΜΑΪΟΥ 2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. Α (Σωµατικά κύτταρα στην αρχή της µεσόφασης): 1, 4, 5, 6 Β (Γαµέτες): 2, 3, 7, 8 Β2. (Κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. δ Α4. γ Α5. β

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. δ Α4. γ Α5. β ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. δ Α4. γ Α5. β 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ

Διαβάστε περισσότερα

Σάββατο, 26 Μαΐου 2007 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Σάββατο, 26 Μαΐου 2007 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Σάββατο, 26 Μαΐου 2007 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ 1o Να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη λέξη ή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Η κατάταξη γίνεται με εξετάσεις στα παρακάτω μαθήματα: Οι επιτυχόντες κατατάσσονται στα παρακάτω εξάμηνα ανά Κατηγορία πτυχιούχων

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Η κατάταξη γίνεται με εξετάσεις στα παρακάτω μαθήματα: Οι επιτυχόντες κατατάσσονται στα παρακάτω εξάμηνα ανά Κατηγορία πτυχιούχων ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Από το Τμήμα Ιατρικής ανακοινώνεται ότι για το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015 στο Τμήμα Ιατρικής κατατάσσονται : Οι πτυχιούχου Πανεπιστημίου, Τ.Ε.Ι. ή ισοτίμων προς αυτά, Α.ΣΠΑΙ.Τ.Ε., της Ελλάδος

Διαβάστε περισσότερα

Χρωµοσωµικές Αλλαγές. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες

Χρωµοσωµικές Αλλαγές. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες 12 Orphanet Ιστοσελίδα ελεύθερης πρόσβασης που παρέχει πληροφορίες για τις σπάνιες παθήσεις, τα κλινικά πειράµατα, τα φάρµακα και συνδέσµους για οµάδες υποστήριξης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ιστοσελίδα: www.orpha.net

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β) ΤΕΤΑΡΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β) ΤΕΤΑΡΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β) ΤΕΤΑΡΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. γ Α3. β Α4. γ Α5. β ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία. Δ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ Προτεινόμενα Θέματα Γ ΓΕΛ. Μάρτιος προσανατολισμού ΘΕΜΑ Α

Βιολογία. Δ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ Προτεινόμενα Θέματα Γ ΓΕΛ. Μάρτιος προσανατολισμού ΘΕΜΑ Α Βιολογία προσανατολισμού ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. Α1.Σε ένα σωματικό κύτταρο ανθρώπου στο στάδιο της μετάφασης υπάρχουν: α. 4 γονίδια για την α-αλυσίδα της αιμοσφαιρίνης β. 8 γονίδια για

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. δ Α3. α Α4. α Α5. γ

ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. δ Α3. α Α4. α Α5. γ ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. δ Α3. α Α4. α Α5. γ ΘΕΜΑ B B1. Η συχνότητα των ετερόζυγων ατόμων με δρεπανοκυτταρική αναιμία ή β- θαλασσαιμία είναι αυξημένη σε περιοχές όπως οι χώρες της Μεσογείου, της Δυτικής και Ανατολικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Τρίτη 18 Ιουνίου 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ. (Ενδεικτικές Απαντήσεις)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Τρίτη 18 Ιουνίου 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ. (Ενδεικτικές Απαντήσεις) ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Τρίτη 18 Ιουνίου 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (Ενδεικτικές Απαντήσεις) ΘΕΜΑ Α Α1. α Α2. β Α3. γ Α4. γ Α5. β ΘΕΜΑ Β Β1. 1-ζ 2-στ

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακευτικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Φαρμακευτικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φαρμακευτικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Χρήστος Παναγιωτίδης, Ph.D Αναπλ. Καθηγητής Κυτταρικής/Μοριακής Βιολογίας Τμήμα Φαρμακευτικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Email:

Διαβάστε περισσότερα

Σταδιοδρομία 2014. Κωνσταντίνος Βοσκαρίδης 30-11-2014. Τμήμα Βιολογικών Επιστημών & Κέντρο Ερευνών Μοριακής Ιατρικής Πανεπιστήμιο Κύπρου

Σταδιοδρομία 2014. Κωνσταντίνος Βοσκαρίδης 30-11-2014. Τμήμα Βιολογικών Επιστημών & Κέντρο Ερευνών Μοριακής Ιατρικής Πανεπιστήμιο Κύπρου Επάγγελμα: Γενετιστής - Μοριακός Βιολόγος Σταδιοδρομία 2014 Κωνσταντίνος Βοσκαρίδης Τμήμα Βιολογικών Επιστημών & Κέντρο Ερευνών Μοριακής Ιατρικής Πανεπιστήμιο Κύπρου 30-11-2014 20 Νοεμβρίου, 2010 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Να σημειώσετε το γράμμα που συμπληρώνει κατάλληλα τη φράση:

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Να σημειώσετε το γράμμα που συμπληρώνει κατάλληλα τη φράση: Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΜΑ Α Να σημειώσετε το γράμμα που συμπληρώνει κατάλληλα τη φράση: Α1. Το βακτήριο Agrobacterium tumefaciens

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Η επιστήμη της ζωής

ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Η επιστήμη της ζωής Τμήμα Βιολογικών Επιστημών http://www.ucy.ac.cy/goto/biosci/el-gr/home.aspx ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Η επιστήμη της ζωής Μελετά ό,τι έχει σχέση με τους ζωντανούς οργανισμούς στον πλανήτη μας, από το μικροσκοπικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Γενετική στην Ογκολογία Τρέχουσες και Μελλοντικές Εξελίξεις

Γενετική στην Ογκολογία Τρέχουσες και Μελλοντικές Εξελίξεις Γενετική στην Ογκολογία Τρέχουσες και Μελλοντικές Εξελίξεις 1 3 2019 Σ υ νε δ ρ ι α κό Κέ ν τ ρ ο «Ν. ΛΟΥ Ρ ΟΣ» Μ Η Τ Ε ΡΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Ώρα Προσέλευσης: 09:00 2η Ημερίδα ΟΡΓΑΝΩΣΗ Β Ογκολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58 Από: K-Life (Καθημερινή) Τα γενετικά νοσήματα είναι ιδιαίτερα σπάνιες ασθένειες που οφείλονται σε μεταλλάξεις γονιδίων. Τα παιδιά που πάσχουν από αυτά χρειάζονται φροντίδα, ψυχολογική στήριξη αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αρχές μοριακής παθολογίας Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Μοριακή Παθολογία Ανερχόμενος κλάδος της Παθολογίας Επικεντρώνεται στην μελέτη και τη διάγνωση νοσημάτων Στον καθορισμό και την πιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση. 1. H β- θαλασσαιμία είναι

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 22 Μαΐου 2015. Απαντήσεις Θεμάτων

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 22 Μαΐου 2015. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 22 Μαΐου 2015 Απαντήσεις Θεμάτων ΘΕΜΑ Α A1. β A2. γ A3. α A4. δ Α5. γ ΘΕΜΑ Β Β1. 1. Στην πλειονότητά

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρογενετική Ι Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας

Κυτταρογενετική Ι Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας Κυτταρογενετική Ι 22.03.2019 Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας Κυτταρογενετική Η μελέτη της δομής των χρωμοσωμάτων και της κληρονόμησης τους Αντικείμενο: Χρωμοσωμικές ανωμαλίες- δομή

Διαβάστε περισσότερα

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας»

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Εργαστήριο Κυτταρογενετικής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» «β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Ζαχάκη Σοφία - Ουρανία Βιολόγος, MSc, PhD β μεσογειακή αναιμία Η θαλασσαιμία ή νόσος

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρική Γενετική (Medical Genetics) Γενετική Ανθρώπου

Ιατρική Γενετική (Medical Genetics) Γενετική Ανθρώπου Ιατρική Γενετική (Medical Genetics) Γενετική Ανθρώπου Εφαρμογή των αρχών της γενετικής στην ιατρική πρακτική Γενετικά νοσήματα (ΑΥ/ΑΕ/Φ-σ) Μελέτη του τρόπου κληρονόμισης νοσήματος σε οικογένεια Χαρτογράφηση

Διαβάστε περισσότερα

Επάγγελμα: Βιολόγος, Γενετιστής

Επάγγελμα: Βιολόγος, Γενετιστής Επάγγελμα: Βιολόγος, Γενετιστής Σταδιοδρομία 2010 Κωνσταντίνος Δέλτας Καθηγητής Γενετικής Τμήμα Βιολογικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κύπρου Μια νέα εποχή γεννιέται. Η γενετική και η σημασία της είναι μέρος

Διαβάστε περισσότερα

Βιογραφικό Σημείωμα Ημερομ. Ενημέρωσης

Βιογραφικό Σημείωμα Ημερομ. Ενημέρωσης Βιογραφικό Σημείωμα Ημερομ. Ενημέρωσης 15-09-09 Προσωπικά στοιχεία Επώνυμο Φραγκούλης Όνομα Εμμανουήλ Επαγγελματική Διεύθυνση Τομ. Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας Πανεπιστημιούπολις Κουπόνια 157 01 Αθήνα

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Χειμερινό εξάμηνο 2014-2015 Γενετική Πειραματική επιστήμη της κληρονομικότητας Προέκυψε από την ανάγκη κατανόησης της κληρονόμησης οικονομικά σημαντικών χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα

Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα Πέμπτη 10 Μαρτίου 2010 Για την συμμαχία Κυπρίων ασθενών με σπάνια νοσήματα CARD Δρ Bιολέττα Χριστοφίδου Αναστασιάδου MD, PhD Κλινική Γενετική Δράση: 1994-έως

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το

Διαβάστε περισσότερα

Μαριάνθη Γεωργίτση Επίκουρη Καθηγήτρια Ιατρικής Βιολογίας-Γενετικής

Μαριάνθη Γεωργίτση Επίκουρη Καθηγήτρια Ιατρικής Βιολογίας-Γενετικής Μαριάνθη Γεωργίτση Επίκουρη Καθηγήτρια Ιατρικής Βιολογίας-Γενετικής Τομέας Βιολογικών Επιστημών και Προληπτικής Ιατρικής Σχολή Επιστημών Υγείας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης E-mail: margeorgitsi@auth.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2014

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2014 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2014 ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. γ Α3. β Α4. γ Α5. β ΘΕΜΑ Β Β1. Η σειρά των βημάτων που οδηγούν στην κατασκευή καρυότυπου είναι: 4, 2, 1, 6, 3, 5 Β2. α.

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Ο.Π. Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου

Βιολογία Ο.Π. Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου Βιολογία Ο.Π. Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου ΘΕΜΑ Α Α1. Στα χρωμοσώματα ενός ανθρώπινου σωματικού κυττάρου στο στάδιο της μετάφασης της μίτωσης υπάρχουν: Α. 23 μόρια DNA Β. 92 μόρια DNA Γ. 46 μόρια DNA Δ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ: ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1, 2, 4, 5 και 6

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ: ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1, 2, 4, 5 και 6 ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ: ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1, 2, 4, 5 και 6 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ: ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 20 / 02 / 2016 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥ:. ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ωρολόγιο Πρόγραμμα Χειμερινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκό Έτος 2014-2015

Ωρολόγιο Πρόγραμμα Χειμερινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκό Έτος 2014-2015 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙ ΑΣ Τ Μ Η Μ Α Ι ΑΤ Ρ Ι ΚΗΣ Π Ρ Ο Γ Ρ ΑΜ Μ Α Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι ΑΚ Ω Ν Σ Π Ο Υ Δ Ω Ν «Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Τ Η Σ Α Ν Α Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Σ» Βιόπολις, 41110 Λάρισα E-mail:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΑΡΧΗ lησ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ' ΗΜΕΡΉΣΙΩΝ & Δ' ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ' ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Γενετική και στη Γονιδιωματική Τι είναι η κληρονομικότητα, και πώς μεταβιβάζεται η πληροφορία από γενιά σε γενιά;

Εισαγωγή στη Γενετική και στη Γονιδιωματική Τι είναι η κληρονομικότητα, και πώς μεταβιβάζεται η πληροφορία από γενιά σε γενιά; ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 12 26/10/2016 Κεφάλαιο 3 Α μέρος Εισαγωγή στη Γενετική και στη Γονιδιωματική Τι είναι η κληρονομικότητα, και πώς μεταβιβάζεται η πληροφορία από γενιά σε γενιά; Ποια είναι η δομή

Διαβάστε περισσότερα

Αιμοσφαιρίνες. Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 s. Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων

Αιμοσφαιρίνες. Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 s. Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων A. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Αιμοσφαιρίνες Αιμοσφαιρίνη Συμβολισμός Σύσταση A HbA α 2 β 2 F HbF α 2 γ 2 A 2 HbA 2 α 2 δ 2 S HbS s α 2 β 2 Σύγκριση γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ Αλλαγή σε αζωτούχες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση που συμπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

Βιοτεχνολογία Φυτών. Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία)

Βιοτεχνολογία Φυτών. Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία) Βιοτεχνολογία Φυτών ΔΠΘ / Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης ΠΜΣ Αειφορικά Συστήματα Παραγωγής και Περιβάλλον στη Γεωργία Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία) Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Β. Σιωπηλές μεταλλάξεις: όταν προκύπτει συνώνυμο κωδικόνιο, οπότε το αμινοξύ που προκύπτει από τη μετάφραση είναι ίδιο με το φυσιολογικό

Β. Σιωπηλές μεταλλάξεις: όταν προκύπτει συνώνυμο κωδικόνιο, οπότε το αμινοξύ που προκύπτει από τη μετάφραση είναι ίδιο με το φυσιολογικό Θέμα 1 ο 1. α 2. γ 3. γ 4.β 5. δ Θέμα 2 ο Α. Οι νόμοι του Mendel δεν ισχύουν σε πολυγονιδιακούς χαρακτήρες και σε συνδεδεμένα γονίδια (μη ανεξάρτητα), ενώ οι αναλογίες δεν είναι οι αναμενόμενες σε φυλοσύνδετα

Διαβάστε περισσότερα

Επιδίωρθωση Βλαβών στο DNA Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας

Επιδίωρθωση Βλαβών στο DNA Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας Επιδίωρθωση Βλαβών στο DNA 18.02.2019 Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Εργαστήριο Βιολογίας Πηγές Βλαβών στο DNA 1. Ενδογενείς βλάβες: Προκαλούνται κατά τη διάρκεια κυτταρικών διαδικασιών όπως η αντιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Ο.Π. Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου

Βιολογία Ο.Π. Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου Βιολογία Ο.Π. Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου ΘΕΜΑ Α Α1. Η αναλογία Α+G/T+C στο γενετικό υλικό ενός ιού είναι ίση με 2/3. Ο ιός μπορεί να είναι: α. ο φάγος λ. β. ο ιός της πολιομυελίτιδας. γ. φορέας κλωνοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. α Α3. α Α4. γ Α5. β. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1. Γ 2. Β 3. Ε 4. Α 5. Δ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. α Α3. α Α4. γ Α5. β. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1. Γ 2. Β 3. Ε 4. Α 5. Δ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. α Α3. α Α4. γ Α5. β ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΡΙΤΗ 7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 16/06/2017 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

Αθήνα, 16/06/2017 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Αθήνα, 16/06/2017 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Σας αποστέλλουμε τις προτεινόμενες απαντήσεις και το Δελτίο Τύπου που αφορούν τα θέματα της Βιολογίας Προσανατολισμού των Ημερησίων Γενικών Λυκείων. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2107 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2107 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. δ Α3. β Α4. γ Α5. α ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Β Β1. Ι: κωδική αλυσίδα (Δ) ΙΙ: μεταγραφόμενη αλυσίδα (Γ) ΙΙΙ: αμινομάδα (ΣΤ) ΙV: mrna (Β) V: RNA πολυμεράση (Ζ) VI: φωσφορική

Διαβάστε περισσότερα

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του 1 Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι με μεγάλη διαφορά

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (ΒΙΟΛΟΓΟΣ)

Επιμέλεια: ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (ΒΙΟΛΟΓΟΣ) ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 27/5/2016 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣ. & ΚΑΤ. (ΝΕΟ+ΠΑΛΑΙΟ) Επιμέλεια: ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (ΒΙΟΛΟΓΟΣ) Δείτε αναλυτικά τα θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α Τ Η Σ Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Η Σ Τ Ο Υ Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Σ

Τ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α Τ Η Σ Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Η Σ Τ Ο Υ Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Σ Δρ. Γεωργία Σαλαντή Δρ. Ελένη Μακαρώνα Δρ. Χριστίνα Πιπέρη Τ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α Τ Η Σ Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Η Σ Τ Ο Υ Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Σ ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Χάρη στο Διαδίκτυο, η κοινότητα

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 24 Μαΐου 2013. Απαντήσεις Θεμάτων

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 24 Μαΐου 2013. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης, Ημ/νία: 24 Μαΐου 2013 Απαντήσεις Θεμάτων ΘΕΜΑ Α Α1. Βασική μονάδα οργάνωσης αποτελεί το Γ. νουκλεόσωμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση για την σύσταση και λειτουργία

Εισήγηση για την σύσταση και λειτουργία EEKX-KB Πρόεδρος: Δ. ΡΙΖΟΣ Αντιπρόεδρος: Χ. ΝΙΚΟΛΟΥ Ταμίας: Α. ΨΑΡΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ Γενικός Γραμματέας: Ο. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ Αναπλ. Γενικός Γραμματέας: Φ. ΚΑΡΑΜΠΑΜΠΑ Μέλη:

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος και κληρονομικότητα: η εμπειρία στην Κύπρο

Καρκίνος και κληρονομικότητα: η εμπειρία στην Κύπρο Καρκίνος και κληρονομικότητα: η εμπειρία στην Κύπρο Κ. Κυριάκου, PhD Βιοχημικός Κυτταροβιολόγος Υπεύθυνος του Τμήματος ΗΜ/Μοριακής Παθολογίας Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου Ανοικτή Συζήτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ 16/06/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΝΔΡΙΑΝΗ ΠΑΡΑΧΗ ΘΕΜΑ Α A1. Δ Α2. Δ Α3. Β Α4. Γ Α5.Α ΘΕΜΑ Β Β1) I A II E III Σ IV Β V Ζ VI Γ VII Δ Β2) ε προκαρυωτικό γιατί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επαναληπτικό διαγώνισμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1-9 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 1/3/2015 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Σημείωση: η διπλή αρίθμηση στις σελίδες αφορά την παλιά και τη νέα έκδοση του σχολικού βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενος επεμβατικός έλεγχος στη Μαιευτική Νικόλαος Δ. Βραχνής Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Εμβρυομητρικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Αρεταίειο Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

SYNLAB CYPRUS LTD. Μέλος του Νο.1 Ομίλου Εργαστηρίων της Ευρώπης

SYNLAB CYPRUS LTD. Μέλος του Νο.1 Ομίλου Εργαστηρίων της Ευρώπης SYNLAB CYPRUS LTD Μέλος του Νο.1 Ομίλου Εργαστηρίων της Ευρώπης EUROPE'S NUMBER ONE Ποιοί είμαστε στην Ευρώπη: Ιστορική αναδρομή Η synlab ιδρύθηκε από ένα μικρό σύνδεσμο εργαστηριακών γιατρών στο Augsburg

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αρχές μοριακής παθολογίας Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Μοριακή Παθολογία Ανερχόμενος κλάδος της Παθολογίας Επικεντρώνεται στην μελέτη και τη διάγνωση νοσημάτων Στον καθορισμό και την πιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα