Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Τίτλος Παραδοτέου:

Transcript

1 Αρ. Σύμβασης: IEE/13/BWI/715/SI Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Τίτλος Παραδοτέου: Εκπαιδευτικό υλικό Εγχειρίδιο για τεχνικούς μόνωσης «Διερεύνηση δυνατοτήτων και διαμόρφωση προτάσεων για την επιλογή της κατάλληλης τεχνικής λύσης μόνωσης με στόχο την επίτευξη της μέγιστης ενεργειακής απόδοσης σε κτιριακές εγκαταστάσεις» (ΠE 3 D3.1) Επιμέλεια παραδοτέου: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Δημιουργία: Συγγραφείς: Άγις Μ. Παπαδόπουλος, Καθηγητής ΑΠΘ Παναγιώτα Αντωνιάδου, Διπλ. Πολ/κος Μηχ/κος MSc upswing.eu

2 BUILDUPSkillsUPSWING Η δράση BUILD UP Skills UPSWING υλοποιούμενη στο πλαίσιο του Πυλώνα ΙΙ της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας BUILD UP Skills* στοχεύει στην ανάπτυξη και την πιλοτική εφαρμογή σχημάτων πιστοποίησης προσόντων και προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης και, στη συνέχεια, στην αναγνώριση και εφαρμογή τους σε μεγάλη κλίμακα για τους: i. τεχνικούς μόνωσης, ii. αλουμινοσιδηρο κατασκευαστές, iii. εγκαταστάτες συντηρητές καυστήρων, σύμφωνα με τις προτεραιότητες και συστάσεις του Εθνικού Οδικού Χάρτη Προσόντων για την Ελλάδα, ο οποίος αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Πυλώνα I της Πρωτοβουλίας BUILD UP Skills. *Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία BUILD UP Skills: Αποτελεί στρατηγική Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων των εργατών και τεχνιτών του κατασκευαστικού κλάδου. Στόχος της είναι η επάρκεια το 2020 εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, ικανό να υλοποιεί ανακαινίσεις υψηλής ενεργειακής απόδοσης και νέα σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας κτίρια, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι Αρχικά (Πυλώνας Ι), αναπτύχθηκαν οι Εθνικοί Οδικοί Χάρτες Προσόντων (ΕΟΧΠ) για το 2020 σε 30 Ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα (έργο BUS GR) στους οποίους προσδιορίζονται μέτρα και δράσεις για την ενίσχυση της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και του πλαισίου για τα επαγγελματικά προσόντα των εργαζομένων στον κλάδο της οικοδομής στα θέματα ΕΞΕ και ΑΠΕ. Βασιζόμενος στους ΕΟΧΠ, ο Πυλώνας ΙΙ της Πρωτοβουλίας υποστηρίζει δράσεις για την ανάπτυξη νέων ή την αναβάθμιση υφιστάμενων σχημάτων κατάρτισης και πιστοποίησης επαγγελματικών προσόντων. Εταίροι του έργου BUILD UP Skills UPSWING Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) Συντονιστής του Έργου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Η/Υ, Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης Πολυτεχνείο Κρήτης (ΠΚ) Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ) Ινστιτούτο Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΙΝΕ ΓΣΕΕ) Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) Το περιεχόμενο του παρόντος εντύπου αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των συντακτών. Δεν εκφράζει κατ ανάγκη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχονται στο παρόν. Περαιτέρω πληροφορίες: Για την Πρωτοβουλία BUILD UP Skills στην ιστοσελίδα: Για το Πρόγραμμα ΕΕΕ στην ιστοσελίδα:

3 Περιεχόμενα 1 Διερεύνηση δυνατοτήτων επιλογής και διαμόρφωσης ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων μόνωσης σε κτιριακές εγκαταστάσεις Κανονισμοί και Εξέλιξη των Προϊόντων Νομοθετικό Πλαίσιο Εξέλιξη Θερμομονωτικών Υλικών στην Αγορά Υπολογισμός Απωλειών Θερμότητας & Θερμικών Κερδών Θερμομονωτική Επάρκεια Κτιρίου Θερμικά Κέρδη Έλεγχος θερμομόνωσης με μετρήσεις: Απαιτούμενος εξοπλισμός Θερμοκάμερα Όργανο μέτρησης συντελεστή θερμοπερατότητας (U value meter) Θερμομονωτικά Υλικά Ταξινόμηση Θερμομονωτικών Υλικών Ιδιότητες Θερμομονωτικών Υλικών Οργάνωση Έργων Κατασκευών Μόνωσης Γενικά Στοιχεία Οργάνωση Εργασιών Θερμομόνωσης Αρχές Υγιεινής και Ασφάλειας Εργαζομένων Νομοθετικό Πλαίσιο Αρχές Υγιεινής και Ασφάλειας στο Χώρο Εργασίας Κοστολόγηση Έργων Θερμομόνωσης Προσδιορισμός Παραμέτρων Κοστολόγησης Ενδεικτική Λίστα Καταγραφής Παραμέτρων Αναφορές Βιβλιογραφία Κατασκευή, έλεγχος & παράδοση έργων μόνωσης βάσει Ευρωπαϊκών & Εθνικών Προτύπων για τη μεγιστοποίηση της ενεργειακής τους απόδοσης Ιδιαιτερότητες Υλικών και Τεχνικές Προδιαγραφές Μέθοδοι Συσκευασίας Μεταφοράς Ανάλυσης Κύκλου Ζωής Μονωτικών Υλικών Συσκευασία και Μεταφορά Υλικών Ανάλυση Κύκλου Ζωής Υλικών Εφαρμογή μόνωσης με βάση σύγχρονες Ευρωπαϊκές και Εθνικές προδιαγραφές Θερμομονωτικές Λύσεις ανά Δομικό Στοιχείο Συστήματα Ξηράς Δόμησης Βασικές Επικουρικές Εργασίες Συνδυασμός Κύριων & Επικουρικών Εργασιών Κατακόρυφα Αδιαφανή Στοιχεία Περιοχή Δώματος Οροφή Πυλωτής Deliverable short name Pagei

4 2.5.4 Κεκλιμένη Στέγη Διαχείριση Επικίνδυνων & Τοξικών Υλικών Διαχείριση Εξοπλισμού Ποιοτικός Έλεγχος Κατασκευής Αξιολόγηση Θερμομονωτικής Επάρκειας Αξιολόγηση Θερμοπερατότητας Δομικών Στοιχείων Συντήρηση Κατασκευής Διαχείριση Πελατών Αναφορές Βιβλιογραφία Deliverable short name Pageii

5 1 Διερεύνηση δυνατοτήτων επιλογής και διαμόρφωσης ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων μόνωσης σε κτιριακές εγκαταστάσεις Γενική εισαγωγική περιγραφή του Εκπαιδευτικού Αντικειμένου Το κεφάλαιο αυτό προορίζεται για την κάλυψη των γνώσεων που προβλέπονται στην διεπαγγελματική εκπαιδευτική ενότητα με τίτλο Διερεύνηση δυνατοτήτων και διαμόρφωση προτάσεων για την επιλογή της κατάλληλης τεχνικής λύσης μόνωση με στόχο την επίτευξη της μέγιστης ενεργειακής απόδοσης σε κτιριακές εγκαταστάσεις, η οποία έχει ως στόχο αφενός μεν την εξοικείωση των εκπαιδευομένων με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και τις αρχές υπολογισμού των έργων θερμομόνωσης αφετέρου δε την απόκτηση ικανοτήτων οργάνωσης και κοστολόγησης των έργων αυτών. Αρχικά, γίνεται παρουσίαση της εξέλιξης των θεσμικού πλαισίου, των προδιαγραφών και της εικόνας της αγοράς των θερμομονωτικών υλικών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Εν συνεχεία, παρουσιάζεται ο τρόπος υπολογισμού των ροών θερμότητας, κερδών και απωλειών, για το σύνολο των δομικών κτιρίων του κτιριακού κελύφους, δίνοντας έμφαση στη διασφάλιση της απαιτούμενης θερμομονωτικής επάρκειας καθώς και στον έλεγχο αυτής υπολογιστικά και μετρητικά. Για τον λόγο αυτό γίνεται αναφορά στο μετρητικό εξοπλισμό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Εξετάζοντας εν συνεχεία τα θερμομονωτικά υλικά, γίνεται παρουσίαση των σύγχρονων υλικών που συναντώνται στην αγορά, των ιδιοτήτων τους Ακολούθως, γίνεται αναφορά στον τρόπο οργάνωσης των έργων θερμομόνωσης και παρουσιάζονται για τους εκπαιδευόμενους οι αρχές ασφάλειας και υγιεινής που πρέπει να ακολουθούνται τόσο στα έργα θερμομόνωσης όσο και στον χώρο του εργοταξίου εν γένει. Τέλος, παρουσιάζονται οι βασικοί παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την άρτια και ρεαλιστική κοστολόγηση των έργων θερμομόνωσης. Σκοπός Αναμενόμενα Αποτελέσματα Με την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου σπονδύλου, οι εκπαιδευόμενοι θα έχουν την ικανότητα αντίληψης των βασικών νομοθετικών απαιτήσεων για τα θερμομονωτικά υλικά και του υπολογισμού των απωλειών θερμότητας και των θερμικών κερδών σε κτιριακές εγκαταστάσεις. Επίσης, θα έχουν αποκτήσει την τεχνική ικανότητα ορθής χρήσης και αντίληψης των δεδομένων εξειδικευμένου μετρητικού εξοπλισμού. Επιπλέον, μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία, οι εκπαιδευόμενοι θα αποκτήσουν οργανωτικές ικανότητες σε θέματα οργάνωσης έργων μόνωσης, ικανότητες αντίληψης και εφαρμογής μέτρων για την ατομική υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και την αριθμητική ικανότητα κοστολόγησης ενός έργου μόνωσης. Έννοιες κλειδιά / βασική ορολογία Θερμική επάρκεια κελύφους, θερμομονωτικά υλικά, Συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης, Αρχές οργάνωσης εργοταξίου, Αρχές υγιεινής και ασφάλειας εργαζομένων, Κοστολόγηση έργων μόνωσης. 1

6 1.1 Κανονισμοί και Εξέλιξη των Προϊόντων Οι κατασκευές στην Ευρώπη αποτελούν αδιαμφισβήτητα έναν πολύ σημαντικό τομέα δραστηριότητας, σε ό,τι αφορά τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις του. Η κτιριακή δομημένη επιφάνεια δεν είναι συμμετρικά κατανεμημένη στην Ευρώπη, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό (50%) εντοπίζεται στις βόρειες και δυτικές χώρες, το 36% στις χώρες του νότου και το υπόλοιπο 14% στις ανατολικές χώρες [1]. Ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των κτιριακών κατασκευών κυμαίνεται τα τελευταία χρόνια περίπου στο 1,6%. Ειδικότερα, για το χρονικό διάστημα παρατηρήθηκε μια γενικότερη τάση μείωσης της κατασκευής των νέων κτιρίων στις χώρες του Νότου λόγω της οικονομικής κρίσης. Παρ όλ αυτά, από το 2012 και μετά σημειώνεται αύξηση του όγκου των κατασκευαστικών εργασιών σε 19 από τα 29 κράτη μέλη της ΕΕ., ενώ για τη διετία , η μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται να καταγραφεί στην Ιρλανδία και την Πολωνία,9% και 6% αντιστοίχως, ενώ ακολουθούν η Βρετανία, η Δανία και η Ουγγαρία με ποσοστό ανάπτυξης της τάξης του 3 4% ετησίως [2]. Το κτιριακό απόθεμα της Ελλάδας παρουσιάζει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που σχετίζονται τόσο με την ηλικία των κτιρίων και τον τρόπο κατασκευής τους, επηρεάζουν επομένως καθοριστικά την ενεργειακή τους απόδοση. Τα βασικότερα χαρακτηριστικά του ελληνικού κτιριακού αποθέματος είναι [3, 4]: 1. Η ύπαρξη ενός μεγάλου κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν την εισαγωγή του Κανονισμού Θερμομόνωσης Κτιρίων (ΚΘΚ), το 1979, ανέρχονται περίπου σε κατοικίες (διαμερίσματα και μονοκατοικίες), ή αλλιώς περίπου του 65% του συνολικού κτιριακού αποθέματος κατοικιών. Τα κτίρια κατασκευάστηκαν χωρίς θερμομόνωση και έχουν ανάλογα αυξημένη κατανάλωση ενέργειας για να εξασφαλίσουν τις αποδεκτές συνθήκες άνεσης τον χειμώνα και το καλοκαίρι. Ωστόσο, οφείλει κανείς να είναι προσεκτικός με τα μεγέθη, καθώς σε αρκετά από αυτά τα κτίρια αυτά έχουν γίνει παρεμβάσεις αναβάθμισης, έστω και αποσπασματικές. Έτσι, σε αρκετά κτίρια έχουν γίνει αντικαταστάσεις κουφωμάτων, σύμφωνα με εκτιμήσεις περίπου σε 25% των κτιρίων κατοικιών στα αστικά κέντρα, ενώ σε περίπου 10% των παλαιότερων κτιρίων έχουν γίνει συνδυασμένες παρεμβάσεις θερμοϋγρομόνωσης των δωμάτων και των στεγών [5]. Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, περίπου παρεμβάσεις έχουν υλοποιηθεί ως τα τέλη του 2015 με χρηματοδότηση του προγράμματος «Εξοικονομώ κατ οίκον». 2. Ανάλογο βαθμό αβεβαιότητας εισάγει και η πλημμελής εφαρμογή των μελετών θερμομόνωσης σε κτίρια που κατασκευάστηκαν τα πρώτα χρόνια από την εφαρμογή του ΚΘΚ(συμβατικά δεχόμαστε την περίοδο από το 1980 ως το 1985). 3. Κατά συνέπεια, περίπου το 30% του ελληνικού κτιριακού αποθέματος, που έχει κατασκευαστεί μετά το 1985, διαθέτει θερμομονωτική προστασία, η οποία ήταν επαρκής για τα δεδομένα της εποχής, η οποία όμως δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ικανοποιητική με βάση τις απαιτήσεις της εποχής του Κτιρίου (σχεδόν) Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας. 4. Η εισαγωγή στην ελληνική νομοθεσία ενός σύγχρονου, ολοκληρωμένου ενεργειακού κανονισμού καθυστέρησε υπερβολικά, και έγινε μόλις το 2010, με τη θέσπιση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕνΑΚ). Δυστυχώς στο διάστημα μετά το 2010, και ως απόρροια της πρωτόγνωσης ύφεσης, η κατασκευαστική δραστηριότητα έχει μειωθεί 2

7 δραστικά, με αποτέλεσμα η επίδραση του ΚΕνΑΚ, ποσοτικά τουλάχιστον, να είναι πρακτικά αμελητέα. 5. Τέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000, κατά το σχεδιασμό των κτιρίων εξακολουθούσαν να υποτιμώνται οι βασικές αρχές του ενεργειακού σχεδιασμού, όπως η ηλιοπροστασία, ο φυσικός αερισμός και η αξιοποίηση της θερμοχωρητικότητας του κτιριακού κελύφους. Χρειάστηκε να καταστεί σαφές το όφελος από την εφαρμογή αυτών των αρχών, αλλά να εισέλθουν στον επαγγελματικό χώρο μια νέα γενιά καλά εκπαιδευμένων αρχιτεκτόνων και μηχανικών, ώστε να σημειωθεί πρόοδος σε αυτό το επίπεδο. Συνυπολογίζοντας κάποιος σε όλα αυτά και το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και την απαίτηση για επίτευξη των στόχων μέχρι το 2020 (μείωση κατά 20% της κατανάλωσης ενέργειας, κάλυψη ποσοστού 20% των ενεργειακών αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και μείωση κατά 20% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου) τότε είναι προφανές ότι οι δράσεις για ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία Νομοθετικό Πλαίσιο Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί η προώθηση ενεργειακά αποδοτικότερων προϊόντων, η κατασκευή κτιρίων με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, καθώς και η εγκατάσταση ενεργειακά πιο αποδοτικών ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων. Για το λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε σε μια σειρά από μέτρα που εστιάζουν στην ενεργειακή απόδοση των κτιριακών εγκαταστάσεων και των δομικών υλικών. Από έρευνες προκύπτει πως στον τριτογενή τομέα οφείλεται περίπου το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας, καθώς και το 40% των εκπομπών του CO 2. Λαμβάνοντας τα στοιχεία αυτά υπόψη, συστάθηκαν κατάλληλες οδηγίες οι οποίες περιλαμβάνουν μέτρα για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Η αρχή έγινε με την Κοινοτική Οδηγία 2002/91/EK, που αποτελεί την τρέχουσα νομοθεσία, και εν συνεχεία συστάθηκε η αναθεώρηση της οδηγίας αυτής με την 2010/31/ΕΚ, λόγω κάποιων ασαφειών και λειτουργικών προβλημάτων που εμφάνιζε η προκάτοχός της. Το σύνολο των ευρωπαϊκών αυτών οδηγιών εναρμονίστηκε με την ελληνική νομοθεσία με τους νόμους 3661/2008 και 4122/2013, αντίστοιχα. Επιπροσθέτως, ο οικολογικός σχεδιασμός των προϊόντων και των ηλεκτρικών συσκευών είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για αυτό το λόγο, συστάθηκε η Κοινοτική Οδηγία 93/68/EK, η οποία περιλαμβάνει γενικά στοιχεία για το CE Marking, εν συνεχεία θεσπίστηκε η Κοινοτική Οδηγία 89/106/ΕΚ, η οποία ήταν σε ισχύ μέχρι την 1 η Ιουλίου του 2013 και τελευταία είναι η αναθεωρημένη Κοινοτική Οδηγία 305/2011/ΕΚ, όπου θέτεται πλέον ως βασική απαίτηση η βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων. Η εναρμόνιση των Κοινοτικών Οδηγιών έγινε με το Προεδρικό Διάταγμα 334/94.Στόχος της αναθεώρησης της αρχική Οδηγίας 89/106/ΕΚ ήταν η απλοποίηση του κανονισμού ώστε να αυξηθεί η ευελιξία στη διατύπωση και χρήση των Τεχνικών Προδιαγραφών, να γίνουν πιο αντιληπτοί οι κανόνες τυποποίησης και να ελαχιστοποιηθούν τα εμπόδια εφαρμογής του, διευκολύνοντας την ελεύθερη αγορά των δομικών προϊόντων [6,7]. Η πιστοποίηση κατά CE αποτελεί πλέον αναγκαιότητα για τα δομικά προϊόντα στην περίπτωση που απαιτείται δήλωση της απόδοσης του προϊόντος. Βασικές απαιτήσεις των δομικών κατασκευών αποτελούν η μηχανική αντοχή και ευστάθειά τους, η πυρασφάλεια, η υγιεινή και ασφάλεια χρήσης, 3

8 η προστασία κατά του θορύβου, η εξοικονόμηση ενέργειας και συγκράτηση θερμότητας και η βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων. Η διαδικασία πιστοποίησης κατά CE που ακολουθείται, διακρίνεται σε 7 επιμέρους στάδια [6]: 1. Εντοπισμός οδηγιών, εναρμονισμένων προτύπων και τεχνικών εγκρίσεων που αφορούν το υπό μελέτη προϊόν 2. Προσδιορισμός του συστήματος αξιολόγησης 3. Δοκιμή κατάλληλου δείγματος προϊόντος 4. Συμπλήρωση δήλωσης απόδοσης 5. Σύνταξη τεχνικού φακέλου 6. Επαφή με κοινοποιημένο φορέα ή εργαστήριο 7. Πιστοποίηση κατά CE Tα θερμομονωτικά υλικά που αφορούν κτιριακές εφαρμογές πρέπει να είναι σύμφωνα με τα ακόλουθα πρότυπα [7]: EN 13162:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made mineral wool (MW) products Specification EN 13163:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made products of expanded polystyrene (EPS) Specification EN 13164:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made products of extruded polystyrene foam (XPS) Specification EN 13165:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made rigid polyurethane foam (PUR) products Specification EN 13166:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made products of phenolic foam (PF) Specification EN 13167:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made cellular glass (CG) products Specification EN 13168:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made wood wool (WW) products Specification EN 13169:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made products of expanded perlite (EPB) Specification EN 13170:2008 Thermal insulation products for buildings Factory made products of expanded cork (ICB) Specification EN 13171:2008 Thermal insulating products for buildings Factory made wood fibre (WF) products Specification Ανάλογα με την κατηγορία ακαυστότητας (Α1 έως F) το προϊόν πιστοποιείται με διαφορετικό σύστημα αξιολόγησης (Σχήμα 1.1 και Πίνακας 1.1). Τα συστήματα αξιολόγησης που υπάρχουν βάση της Κοινοτικής Οδηγίας 89/106/ΕΚ είναι [6]: 1. Σύστημα1+: Πιστοποίηση προϊόντος με επιθεώρηση και έλεγχο δειγμάτων. 2. Σύστημα 1: Πιστοποίηση προϊόντος χωρίς επιθεώρηση και έλεγχο δειγμάτων. 3. Σύστημα 2+: Πιστοποίηση του συστήματος παραγωγής με συνεχή επιτήρηση. 4. Σύστημα 2: Πιστοποίηση του συστήματος παραγωγής χωρίς συνεχή επιτήρηση. 5. Σύστημα 3: Ο αρχικός έλεγχος από πιστοποιημένους φορείς 4

9 6. Σύστημα 4: Δεν περιλαμβάνονται διαπιστευμένοι φορείς. Σύμφωνα με τη νέα Κοινοτική Οδηγία 305/2011/ΕΚ, το Σύστημα 2 καταργείται ενώ το 1+ απλοποιείται. Σχήμα 1.1: Κατηγορίες πιστοποίησης σύμφωνα με 89/106/ΕΚ. Πίνακας 1.1: Συστήματα αξιολόγησης σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 89/106/ΕΚ, όπου Κ: Κατασκευαστής και ΔΦ: Διαπιστευμένος Φορέας [6]. Διεργασίες συστημάτων αξιολόγησης Σύστημα Αξιολόγησης Δοκιμές στο χώρο παραγωγής (FPC) Κ Κ Κ Κ Κ Κ Έλεγχος δείγματος από τον κατασκευαστή στο χώρο παραγωγής με βάση συγκεκριμένο πλάνο εργαστηριακών ελέγχων Κ Κ Κ Κ K* Προσδιορισμός τύπου προϊόντος (ITT) ΔΦ ΔΦ Κ Κ ΔΦ Κ Αρχική επιθεώρηση στο χώρο παραγωγής και δοκιμές (FPC) ΔΦ ΔΦ ΔΦ ΔΦ Συνεχής εποπτεία, εξέταση, αξιολόγηση δοκιμών παραγωγής ΔΦ ΔΦ ΔΦ Δειγματοληπτική δοκιμή προϊόντος πριν διατεθεί στην αγορά ΔΦ Τα θερμομονωτικά υλικά πιστοποιούνται βάση των Ευρωπαϊκών Προτύπων «Νέας Προσέγγισης». Συγκεκριμένα, τα βιομηχανικά παραγόμενα προϊόντα από πετροβάμβακα, διογκωμένη πολυστερίνη και εξηλασμένη πολυστερίνη ακολουθούν αντίστοιχα τους ΕΝ 13162, ΕΝ και ΕΝ Η εξηλασμένη και η διογκωμένη πολυστερίνη ακολουθούν το Σύστημα αξιολόγησης 3 και 1,ενώ ο πετροβάμβακας το Σύστημα 1. Συγκεκριμένα, η εξηλασμένη και η διογκωμένη πολυστερίνη 5

10 ακολουθούν το Σύστημα 3 για όλα τους τα προϊόντα εκτός από το προϊόν για την εξωτερική θερμομόνωση όπου ακολουθείται το Σύστημα 1[7]. Σύστημα 1 Τα προϊόντα που ακολουθούντο Σύστημα 1, πρέπει να πιστοποιούνται σε κοινοποιημένο εργαστήριο από την Ευρωπαϊκή Λίστα που υπάρχει στην επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( [7]. Ως κοινοποιημένο εργαστήριο ορίζεται το πιστοποιημένο εργαστήριο που είναι ικανό να πραγματοποιεί ελέγχους σύμφωνα με τα πρότυπα «Νέας Προσέγγισης». Τα αποτελέσματα των μετρήσεων που προκύπτουν, δημιουργούν το «Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης» (EC Certificate) που υπογράφεται από το κοινοποιημένο εργαστήριο πιστοποίησης. Παράλληλα με το «Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης», εκδίδεται από τον παραγωγό του υλικού η «Δήλωση Επίδοσης», όπου αναγράφονται τα στοιχεία των εργαστηρίων όπου έγιναν οι έλεγχοι και προσδιορίστηκαν οι κωδικοί πιστοποίησης (πχ. MW EN13162 CS(10)50..) για τον κάθε τύπο προϊόντος. Έτσι, με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, το προϊόν, θα πρέπει να διαθέτει 2 πιστοποιητικά: I. Από τον φορέα πιστοποίησης, «Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης» και II. Από τον παραγωγό «Δήλωση Επίδοσης» Τέλος, ο παραγωγός οφείλει να κρατάει ένα βιβλίο ελέγχων, το οποίο πρέπει να προσκομίζει σε κάθε έλεγχο. Επίσης, η παραγωγική διαδικασία πρέπει να ελέγχεται από το κοινοποιημένο εργαστήριο κάθε έξη μήνες, καθώς η κατηγορία πυραντοχής είναι υψηλή [6,7]. Για τη σωστή ανάγνωση των πιστοποιητικών CE πρέπει να παρατηρούνται συγκεκριμένα σημεία. Για την περίπτωση του «Πιστοποιητικού Συμμόρφωσης» τα σημεία που αναγράφονται και πρέπει να επισημανθούν είναι: I. Τα στοιχεία του φορέα II. Τα στοιχεία του παραγωγού III. Η περιγραφή του προϊόντος IV. Οι εφαρμογές για τις οποίες προορίζεται το προϊόν V. Ο αριθμός πιστοποιητικού VI. Οι συνθήκες και περίοδος ισχύος του πιστοποιητικού VII. Το όνομα και η θέση του υπευθύνου που υπογράφει το πιστοποιητικό Επιπλέον, στο Πιστοποιητικό αυτό, υπάρχει και ένας πίνακας, όπου αναγράφονται όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά που δηλώνει ο παραγωγός για τα προϊόντα. Στον πίνακα αυτό, καταγράφονται τα εμπορικά ονόματα όλων των προϊόντων που έχουν πιστοποιηθεί καθώς και όλα τα τεχνικά 6

11 χαρακτηριστικά που έχουν μετρηθεί και δηλώνονται για κάθε τύπο προϊόντος. Επίσης, προσδιορίζεται το πρότυπο που ακολουθείται για το κάθε τεχνικό χαρακτηριστικό. Στην περίπτωση της «Δήλωσης Επίδοσης» τα στοιχεία που αναγράφονται και πρέπει να επισημανθούν είναι: I. Τα στοιχεία του παραγωγού II. Τα στοιχεία του φορέα III. Η περιγραφή του προϊόντος και αντίγραφο τεχνικού φυλλαδίου IV. Οι εφαρμογές για τις οποίες προορίζεται το προϊόν V. Ο αριθμός του συνοδευτικού πιστοποιητικού VI. Το όνομα και η θέση του υπευθύνου που υπογράφει Σύστημα 3 Η πιστοποίηση προϊόντων κατά Σύστημα 3γίνεται σε κοινοποιημένο εργαστήριο από την Ευρωπαϊκή Λίστα που υπάρχει στην επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( Τα αποτελέσματα των μετρήσεων που προκύπτουν, δίνονται στον παραγωγό του υλικού, ο οποίος εκδίδει τη «Δήλωση Επίδοσης», όπου αναγράφονται τα στοιχεία των εργαστηρίων όπου έγιναν οι έλεγχοι και οι κωδικοί πιστοποίησης (πχ. XPS EN13164 CS(10)500..) για τον κάθε τύπο προϊόντος. Τέλος, ο παραγωγός κρατάει ένα βιβλίο ελέγχων το οποίο προσκομίζει σε κάθε έλεγχο [6,7]. Ο παραγωγός επισυνάπτει τη σήμανση CE στο προϊόν και στη «Δήλωση Επίδοσης» επισημαίνονται: I. Τα στοιχεία του παραγωγού II. Την περιγραφή προϊόντος και αντίγραφο τεχνικού φυλλαδίου III. Τις εφαρμογές για τις οποίες προορίζεται το προϊόν IV. Το όνομα και τη διεύθυνση του κοινοποιημένου εργαστηρίου V. Το όνομα και τη θέση του υπευθύνου που υπογράφει Συμπερασματικά, γίνεται αντιληπτό ότι η Ευρωπαϊκή και Ελληνική πολιτική πορεία σε θέμα ενεργειακής απόδοσης των κατασκευών, εστιάζει σε μια σταδιακή αυστηροποίηση όχι μόνο της ενεργειακής κατανάλωσης του κτιριακού τομέα, αλλά και της χρήσης πρώτων υλών. Η προσπάθεια αυτή ενισχύεται συνεχώς καθώς ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές εναντιώνονται στην αλόγιστη εκμετάλλευση των πρώτων υλών και προωθούν τη βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων Εξέλιξη Θερμομονωτικών Υλικών στην Αγορά Ο κλάδος των μονωτικών υλικών στην Ελλάδα άρχισε να ενηλικιώνεται στις αρχές της δεκαετίας του 1980, μετά την θέσπιση του Κανονισμού Θερμομόνωσης Κτιρίων. Η αγορά στα πρώτα εκείνα χρόνια, αλλά και ως τα τέλη της δεκαετίας του 2000, χαρακτηρίστηκε από εξαιρετική ανάπτυξη, τόσο ως προς τον όγκο και την ποικιλία των υλικών, όσο και ως προς τον αριθμό των συμμετεχόντων, παραγωγών και εμπόρων. Έγινε δε ένας κλάδος με ισχυρή παραγωγική βάση, που όχι μόνο έχει σημαντική 7

12 προστιθέμενη αξία για την εγχώρια παραγωγή, αλλά παρουσιάζει και αξιόλογη εξαγωγική δραστηριότητα. Όπως είναι εύλογο, η πορεία της αγοράς θερμομονωτικών υλικών εξαρτάται από τρεις κύριος παράγοντες: Τον ρυθμό οικοδομικής δραστηριότητας, τον βαθμό θερμικής προστασίας των κτιρίων που προβλέπει η νομοθεσία ή απαιτούν οι καταναλωτές και βεβαίως την τεχνολογική εξέλιξη των θερμομονωτικών υλικών και των δομικών υλικών ευρύτερα. Η οικοδομική δραστηριότητα καθορίζεται από πολλούς παράγοντες: Οι μακροοικονομικές συνθήκες επηρεάζουν καθοριστικά την δυνατότητα χρηματοδότησης οικοδομικών έργων αλλά και το διαθέσιμο εισόδημα του αγοραστή [8]. Η δημογραφική εξέλιξη του πληθυσμού αποτελεί την πλέον ισχυρή κινητήρια δύναμη για την ανάγκη στέγασης. Η οικιστική πολιτική των κυβερνήσεων, σε συνδυασμό με το νομοθετικό πλαίσιο χρήσεων γης προσδιορίζουν τον τρόπο δόμησης. Τέλος, δεδομένα όπως οι κοινωνικές αντιλήψεις, οι καταναλωτικές προτιμήσεις, η οικολογική συνείδηση και το τόσο δύσκολο να αναλυθεί «καταναλωτικό κλίμα» είναι παράμετροι που δεν μπορούν να υποτιμηθούν. Ο κλάδος της ανέγερσης νέων κτιρίων, ιδίως κατοικιών, διέρχεται, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, μία παρατεταμένη περίοδο κρίσης. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η κρίση είναι απόρροια της πρωτοφανούς οικονομικής ύφεσης που έχει πλήξει τη χώρα μετά το 2008, του εκρηκτικού χαρακτήρα της αστικής δόμησης στις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά και της εξέλιξης των δημογραφικών μεγεθών. Το 2011 υπήρχαν περίπου κατοικίες στην Ελλάδα, σε καθεμία των οποίων διέμεναν κατά μέσο όρο 3 άτομα, με τάσεις σταθεροποίησης. Παράλληλα, υπήρχαν περισσότερες από κατοικίες παραθεριστικής ή περιοδικής χρήσης. Μετά το 2010, ο ρυθμός κατασκευής καινούργιων κατοικιών έχει σταθεροποιηθεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα, λιγότερο του 5% της τιμής του 2000, και κατά συνέπεια η κατασκευή νέων κατοικιών, που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ΚΕνΑΚ δεν μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της 8

13 ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού αποθέματος συνολικά, ούτε βεβαίως από μόνη της μπορεί να δώσει ώθηση στον κλάδο. Η τάση αυτή δύσκολα θα αντιστραφεί στο άμεσο μέλλον (Σχήμα 1.2). Σχήμα 1.2: Κατανομή ελληνικών κτιρίων σε σχέση με το χρόνο κατασκευής τους [9]. Από την παράθεση αυτών των στοιχείων καθίσταται σαφές ότι ο τομέας της ενεργειακής αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων, στο πλαίσιο της συνολικότερης ανακαίνισής τους, θα αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στο άμεσο μέλλον, για όλους όσους εμπλέκονται, άμεσα ή έμμεσα, στον οικοδομικό κλάδο. Το φαινόμενο αυτό ξεπερνά, άλλωστε, τα ελληνικά σύνορα. Όπως έχει τεκμηριωθεί από σειρά ερευνών, τα 3,65 εκατ. που χρησιμοποιούνται ως κύριες κατοικίες καταναλώνουν αισθητά περισσότερη ενέργεια για τη διασφάλιση των συνθηκών θερμικής άνεσης, και βεβαίως και ποιότητας αέρα, σε σχέση με το μέσο Ευρωπαϊκό όρο. Παρατηρούνται σημαντικές διαφοροποιήσεις, ανάλογα με την κατηγορία κτιρίων (μονοκατοικία, διπλοκατοικία, πολυκατοικία), και την ποιότητα της κατασκευής της (μη θερμομονωμένη, πλημμελώς ή επαρκώς θερμομονωμένη) αλλά βεβαίως και τα αρχιτεκτονικά και τυπολογικά χαρακτηριστικά των κτιρίων. Ιδιαίτερα έντονα είναι τα προβλήματα σε όσα κτίρια κατασκευάστηκαν πριν από το 1980, που είναι μη θερμομονωμένα και αποτελούν περίπου το 65% του κτιριακού αποθέματος, αλλά και αυτά της δεκαετίας του 1980, τα οποία επί το πλείστον είναι πλημμελώς θερμομονωμένα. Σε κάθε περίπτωση, η κανονικοποιημένη μέση κατανάλωση είναι σχεδόν διπλάσια αυτής των κτιρίων σε χώρες μέλη της ΕΕ με αυστηρούς κανονισμούς ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η εφαρμογή του ΚΕνΑΚ, αλλά και οι στοχευμένες δράσεις αναβάθμισης της ενεργειακής απόδοσης των υφιστάμενων κτιρίων, όπως το «Εξοικονομώ κατ οίκον» θα αποδώσουν εν ευθέτω χρόνο καρπούς στην κατεύθυνση της μείωσης της καταναλισκόμενης ενέργειας [9]. Είναι λοιπόν σαφές, ότι η ζήτηση των μονωτικών υλικών επηρεάζεται άμεσα από την οικονομική συγκυρία της εποχής, την επενδυτική και οικοδομική δραστηριότητα της αγοράς. Η συνολική ζήτηση θερμομονωτικών ηχομονωτικών υλικών της ελληνικής αγοράς το 2014 κυμάνθηκε περί τα

14 m 3, τιμή χαμηλότερη σχεδόν κατά 59% σε σχέση με τα m 3 του 2008, της τελευταίας χρονιάς πριν την ύφεση. Η ζήτηση για τα διάφορα είδη θερμομονωτικών υλικών εξαρτάται από μία σειρά παράγοντες, όπως οι τεχνικές τους ιδιότητες, η τιμή τους, η ποιότητά τους, τόσο η μετρήσιμη όσο και η εικόνα την οποία έχουν γι αυτήν οι καταναλωτές, βεβαίως η καταλληλότητα για τις συγκεκριμένες κατασκευαστικές πρακτικές αλλά και η ευκολία χρήση στο εργοτάξιο. Η ελληνική αγορά χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία των αφρωδών κυψελωτών υλικών (εξηλασμένη και διογκωμένη πολυστερίνη) (Σχήμα 1.3). Αντίθετα, στην Ευρωπαϊκή αγορά κυριαρχούν τα ανόργανα ινώδη υλικά, ο πετροβάμβακας και ο υαλοβάμβακας. Σχήμα1.3: Συμμετοχή των θερμομονωτικών υλικών στην ελληνική αγορά [8]. Τέλος, μία αισιόδοξη διαπίστωση από τις εξελίξεις της πενταετίας , είναι ότι στον βαθιά χειμαζόμενο κλάδο των κατασκευών, οι δράσεις γύρω από την εξοικονόμηση ενέργειας αποτελούν έναν από τους λίγους τομείς που καταγράφεται κινητικότητα, κυρίως στην αναβάθμιση των υφιστάμενων κτιρίων, με τους καταναλωτές να επιδεικνύουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για ποιοτικές και ολοκληρωμένες λύσεις. 10

15 1.2 Υπολογισμός Απωλειών Θερμότητας & Θερμικών Κερδών Το ενεργειακό προφίλ μιας κατασκευής είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ενεργειακή μελέτη που διενεργείται και η οποία διασφαλίζει βάσει κανονισμών την τήρηση βασικών κανόνων εξοικονόμησης ενέργειας. Συγκεκριμένα, η ενεργειακή μελέτη αποτελεί ένα εργαλείο ταξινόμησης των κτιρίων σε κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης σύμφωνα με την ενεργειακή κατανάλωσή του σε σχέση με αυτή ενός «μέσου» σύγχρονου κτιρίου. Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο λαμβάνει υπόψη του πλήθος προδιαγραφών και απαιτήσεων αναφορικά με τα στοιχεία λειτουργίας του κτιρίου, το κέλυφος και τα ηλεκτρομηχανολογικά του συστήματα. Μέσα από τις παραμέτρους αυτές, καθορίζονται κοινά σημεία αναφοράς για την αξιολόγηση, ανεξαρτητοποιείται η αξιολόγηση του κτιρίου από την ενεργειακή συνείδηση των χρηστών, θεσπίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις εσωκλιματικών συνθηκών και θερμικής προστασίας και παράλληλα συνεκτιμάται η επίδραση των χαρακτηριστικών του κελύφους στην κατανάλωση του κτιρίου. Η θερμομονωτική προστασία του κτιριακού κελύφους καθορίζει τη ροή θερμότητα από το εσωτερικό του κτιρίου προς το εξωτερικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται απαραίτητος ο έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτιριακών εγκαταστάσεων για τον προσδιορισμό των απωλειών που καταγράφονται και την αξιολόγησή τους σύμφωνα με τα ισχύοντα όρια των κανονισμών. Επίσης κρίνεται απαραίτητος ο προσδιορισμός πιθανών θερμικών κερδών που παρατηρούνται σε μια κατασκευή καθώς μπορούν με σωστή αξιοποίηση, να συμβάλλουν στην μείωση των ενεργειακών απαιτήσεων Θερμομονωτική Επάρκεια Κτιρίου Κατά το σχεδιασμό ενός κτιρίου, στόχος του μελετητή είναι η δημιουργία συνθηκών άνεσης στους χρήστες ανεξάρτητα από τις επικρατούσες εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος. Για την επίτευξη του 11

16 στόχο αυτού, σημαντικός είναι ο ρόλος της θερμομόνωσης, η οποία εμποδίζει τη μεταφορά θερμότητας. Μέσα από τον έλεγχο θερμομονωτικής επάρκειας μιας κατασκευής προσδιορίζονται οι απώλειες θερμότητας της κατασκευής. Στο πλαίσιο αυτό, αξιολογείται η θερμομονωτική επάρκεια τόσο των αδιαφανών όσο και των διαφανών δομικών στοιχείων της. Το μεθοδολογικό πλαίσιο που ακολουθείται για τον έλεγχο θερμομονωτικής επάρκειας είναι [10, 11, 12, 13]: 1. Υπολογισμός συντελεστή θερμοπερατότητας των αδιαφανών και διαφανών δομικών στοιχείων. Ο συντελεστής θερμοπερατότητας για τα αδιαφανή δομικά στοιχεία ορίζεται ως ο αντίστροφος της συνολικής αντίστασης που προβάλλει στη ροή θερμότητας το δομικό στοιχείο και προκύπτει από τη Σχέση (1.1). Όπου, 1 (Σχέση 1.1) U: ο συντελεστής θερμοπερατότητας του δομικού στοιχείου,[w/(m² K)] n: το πλήθος των στρώσεων του δομικού στοιχείου, [αδιάστατο μέγεθος] d: το πάχος της κάθε στρώσης του δομικού στοιχείου, [m] λ: ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας του υλικού της κάθε στρώσης, [W/(m K)] R δ : η θερμική αντίσταση στρώματος αέρα σε τυχόν υφιστάμενο διάκενο ανάμεσα στις στρώσεις του δομικού στοιχείου, με την προϋπόθεση ότι ο αέρας του διακένου δεν επικοινωνεί με το εξωτερικό περιβάλλον και θεωρείται πρακτικά ακίνητος, [m² K/W] R i : η αντίσταση θερμικής μετάβασης που προβάλλει το επιφανειακό στρώμα αέρα στη μετάδοση της θερμότητας από τον εσωτερικό χώρο προς το δομικό στοιχείο, [m² K/W] R a : η αντίσταση θερμικής μετάβασης που προβάλλει το επιφανειακό στρώμα αέρα στη μετάδοση της θερμότητας από το δομικό στοιχείο προς το εξωτερικό περιβάλλον, [m² K/W]. Το σύνολο των δομικών στοιχείων που μελετώνται, αναφέρεται σε στοιχεία που έρχονται σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα, το έδαφος και μη θερμαινόμενους χώρους. Στην περίπτωση διατομής σε επαφή με το έδαφος, η ροή θερμότητας αποτελεί ένα τρισδιάστατο φαινόμενο το οποίο εξαρτάται από ποικίλες παραμέτρους, βασικότερες εκ των οποίων είναι: η θερμική αγωγιμότητα του εδάφους το πάχος του στρώματος εδάφους, που το διαχωρίζει από τον εξωτερικό αέρα, γ γεωμετρία του κτιρίου και η θερμική αντίσταση του δομικού στοιχείου. Ακολουθώντας την απλοποιητική παραδοχή μονοδιάστατης ροής θερμότητας, απαραίτητος είναι ο υπολογισμός του ισοδύναμου συντελεστή θερμοπερατότητας. Ο ισοδύναμος συντελεστής 12

17 θερμοπερατότητας προκύπτει από τους Πίνακες 9α και 9β της ΤΟΤΕΕ βάσει του ονομαστικού συντελεστή θερμοπερατότητας, του βάθους του δομικού στοιχείου και της χαρακτηριστικής διάστασης της πλάκας. Για την περίπτωση των διαφανών δομικών στοιχείων, ο υπολογισμός του συντελεστή θερμοπερατότητας μπορεί να υπολογιστεί είτε αναλυτικά είτε να θεωρηθεί δεδομένος με αποδοχή της πιστοποιημένης τιμής που διαθέτει ο κατασκευαστής. Για την εφαρμογή του αναλυτικού υπολογισμού του συντελεστή θερμοπερατότητας των κουφωμάτων (U W ), απαραίτητος κρίνεται ο υπολογισμός του συντελεστή θερμοπερατότητας του πλαισίου και του υαλοπίνακα κατά την ποσοστιαία αναλογία των εμβαδών των δύο υλικών στην 13

18 επιφάνεια του κουφώματος, λαμβάνοντας υπόψη τις γραμμικές θερμογέφυρες που αναπτύσσονται μεταξύ πλαισίου και υαλοπίνακα. Αναλυτικός υπολογισμός μονού κουφώματος Ο προσδιορισμός του συντελεστή θερμοπερατότητας των κουφωμάτων γίνεται σύμφωνα με τη Σχέση 1.2. (Σχέση 1.2) Όπου, U w : ο συντελεστής θερμοπερατότητας όλου του κουφώματος, [W/(m² K)] U f : ο συντελεστής θερμοπερατότητας πλαισίου του κουφώματος,[w/(m² K)], προκύπτει από πιστοποίηση κατασκευαστή ή από Πίνακα 11 της ΤΟΤΕΕ U g : ο συντελεστής θερμοπερατότητας του υαλοπίνακα του κουφώματος (μονού, διπλού ή περισσότερων φύλλων),[w/(m² K)], προκύπτει από πιστοποίηση κατασκευαστή ή από Πίνακα 12 της ΤΟΤΕΕ Α f : το εμβαδό επιφάνειας του πλαισίου του κουφώματος,[m²] Α g : το εμβαδό επιφάνειας του υαλοπίνακα του κουφώματος,[m²] l g : το μήκος της θερμογέφυρας του υαλοπίνακα του κουφώματος (το μήκος συναρμογής πλαισίου υαλοπίνακα, δηλαδή η περίμετρος του υαλοπίνακα),[m] Ψ g : ο συντελεστής γραμμικής θερμοπερατότητας του υαλοπίνακα του κουφώματος, [W/(m K)], προκύπτει από Πίνακα 13 της ΤΟΤΕΕ Αναλυτικός υπολογισμός διπλού κουφώματος Όταν στην κατασκευή υπάρχουν διπλά κουφώματα τότε γίνεται χρήση της Σχέσης 1.3 για τον υπολογισμό του συντελεστή θερμοπερατότητας. 1,,, (Σχέση 1.3) Όπου, U w : ο συντελεστής θερμοπερατότητας όλου του κουφώματος, [W/(m² K)] U w,i : ο συντελεστής θερμοπερατότητας του εσωτερικού κουφώματος,[w/(m² K)], U w,a : ο συντελεστής θερμοπερατότητας του εξωτερικού κουφώματος,[w/(m² K)] R α : η αντίσταση θερμικής μετάβασης που προβάλλει το επιφανειακό στρώμα αέρα στη μετάδοση θερμότητας από το διάκενο μεταξύ των δύο κουφωμάτων προς το δομικό στοιχείο, που θα συνυπολογιζόταν εάν το διάκενο θεωρείτο εξωτερικό περιβάλλον,[m²κ/w] 14

19 R i : η αντίσταση θερμικής μετάβασης που προβάλλει το επιφανειακό στρώμα αέρα στη μετάδοση θερμότητας από το διάκενο μεταξύ των δύο κουφωμάτων προς το δομικό στοιχειό, που θα συνυπολογιζόταν αν το διάκενο θεωρείτο εσωτερικό περιβάλλον,[m²κ/w] R δ : η θερμική αντίσταση του αέρα του διακένου μεταξύ των δύο κουφωμάτων,[m²κ/w], προκύπτει από τον Πίνακα 4β της ΤΟΤΕΕ Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, δίνεται η δυνατότητα στον μελετητή να χρησιμοποιήσει την τιμή θερμοπερατότητας του κουφώματος που δίνει ο κατασκευαστής του. Στην περίπτωση αυτή, οφείλει να συνυποβάλει στη μελέτη του το σχετικό πιστοποιητικό ελέγχου από διαπιστευμένο εργαστήριο βάσει του προτύπου προδιαγραφών του υλικού για σήμανση CE. 2. Σύγκριση του συντελεστή θερμοπερατότητας με την από ΚΕνΑΚ προβλεπόμενη μέγιστη τιμή Οι τιμές ονομαστικού συντελεστή θερμοπερατότητας που προκύπτουν για το σύνολο των δομικών στοιχείων πρέπει να ελεγχθούν με τις προβλεπόμενες μέγιστες τιμές που θεσπίζονται από τον ισχύοντα κανονισμό. Για τα αδιαφανή και διαφανή δομικά στοιχεία, τα όρια που θεσπίζονται συνδέονται με τη θέση της διατομής στην κατασκευή και την κλιματική ζώνη του κτιρίου (Πίνακας 1.2). Πίνακας 1.2: Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές του συντελεστή θερμοπερατότητας διάφορων δομικών στοιχείων ανά κλιματική ζώνη [14]. Δομικό στοιχείο Σύμβολο Μέγιστος επιτρεπόμενος συντελεστής θερμοπερατότητας [W/(m 2 K)] Κλιματική Ζώνη Α Β Γ Δ Εξωτερική οριζόντια ή κεκλιμένη επιφάνεια σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (οροφές) U R 0,50 0,45 0,40 0,35 Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα U T 0,60 0,50 0,45 0,40 Δάπεδα σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα U FA 0,50 0,45 0,40 0,35 Εξωτερικοί χώροι σε επαφή με μη θερμαινόμενους χώρους U TU 1,50 1,00 0,80 0,70 Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με το έδαφος U TB 1,50 1,00 0,80 0,70 Δάπεδα σε επαφή με κλειστούς μη θερμαινόμενους χώρους U FU 1,20 0,90 0,75 0,70 Δάπεδα σε επαφή με το έδαφος U FB 1,20 0,90 0,75 0,70 Κουφώματα ανοιγμάτων U W 3,20 3,00 2,80 2,60 Γυάλινες προσόψεις κτιρίων μη ανοιγόμενες ή μερικώς ανοιγόμενες U GF 2,20 2,00 1,80 1,80 Σύμφωνα με τον ισχύοντα κανονισμό ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, η ελληνική επικράτεια χωρίζεται σε 4 κλιματικές ζώνες όπως αυτές περιγράφονται στον Πίνακα 1.3 και παριστάνονται στο Σχήμα 1.4 από τη θερμότερη προς τη ψυχρότερη. Επιπροσθέτως, πρέπει να τονιστεί ότι σε κάθε νομό, οι περιοχές που βρίσκονται σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 500m, πρέπει να εντάσσονται στην 15

20 επόμενη ψυχρότερη κλιματική ζώνη από εκείνη στην οποία ανήκουν με εξαίρεση τις περιοχές των νομών της ζώνης Δ, καθώς αυτή αποτελεί την ψυχρότερη ζώνη βάσει κανονισμού. Πίνακας 1.3: Νομοί ελληνικής επικράτειας ανά κλιματική ζώνη [14]. ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΖΩΝΗ Α ΖΩΝΗ Β ΖΩΝΗ Γ ΖΩΝΗ Δ ΝΟΜΟΙ Ηρακλείου, Χανιών, Ρεθύμνου, Λασιθίου, Κυκλάδων, Δωδεκανήσου, Σάμου, Μεσσηνίας, Λακωνίας, Αργολίδας, Ζακύνθου, Κεφαλληνίας &Ιθάκης, Κύθηρα & νησιά Σαρωνικού (Αττικής), Αρκαδίας (πεδινή) Αττικής (εκτός Κυθήρων & νησιών Σαρωνικού), Κορινθίας, Ηλείας, Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Φθιώτιδας, Φωκίδας, Βοιωτίας, Ευβοίας, Μαγνησίας, Λέσβου, Χίου, Κέρκυρας, Λευκάδας, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας, Άρτας Αρκαδίας (ορεινή), Ευρυτανίας, Ιωαννίνων, Λάρισας, Καρδίτσας, Τρικάλων, Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλης, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλκιδικής, Σερρών (εκτός ΒΑ τμήματος), Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου Γρεβενών, Κοζάνης, Καστοριάς, Φλώρινας, Σερρών (ΒΑ τμήμα), Δράμας Σχήμα 1.4: Απεικόνιση κλιματικών ζωνών ελληνικής επικράτειας [14]. 3. Μέτρηση επιφανειών των επιμέρους δομικών στοιχείων Στο στάδιο αυτό, γίνεται προσδιορισμός των εμβαδών σε m 2 των επιφανειών των αδιαφανών και διαφανών δομικών στοιχείων του κελύφους, των οποίων οι συντελεστές θερμοπερατότητας έχουν προσδιοριστεί. 16

21 4. Υπολογισμός θερμογεφυρών Οι θερμογέφυρες αποτελούν σημεία «πληγές» για την κατασκευή καθώς στα σημεία αυτά παρατηρούνται έντονες μεταβολές της ροής θερμότητας από το εσωτερικό προς το εξωτερικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, οι μελετητές προσπαθούν στη φάση σχεδιασμού να μειώσουν στο μέγιστο τα σημεία εμφάνισής τους. Ως θερμογέφυρες ορίζονται οι θέσεις στο κέλυφος ενός κτιρίου όπου εμφανίζεται, σε σχέση με τις γειτονικές επιφάνειες, διαφοροποίηση στη θερμική αντίσταση των δομικών στοιχείων είτε λόγω ασυνέχειας της στρώσης θερμομόνωσης, είτε λόγω διαφοροποίησης του υλικού κατά μήκος του δομικού στοιχείου είτε λόγω αλλαγής της γεωμετρίας της διατομής. Ανάλογα με την αιτία που τις προκαλεί διακρίνονται στις κατασκευαστικές, στις γεωμετρικές και στο συνδυασμός αυτών. Στην πρώτη περίπτωση, η εμφάνιση της θερμογέφυρας, οφείλεται στην ασυνέχεια του θερμομονωτικού υλικού στη διατομή (Σχήμα 1.5α) ενώ στη δεύτερη οφείλεται στην αλλαγή γεωμετρίας του στοιχείου (Σχήμα 1.5β). α β Σχήμα 1.5: Απεικόνιση (α) κατασκευαστικής και (β) γεωμετρικής θερμογέφυρας [10]. Επιπλέον διάκριση των θερμογεφυρών γίνεται βάση της μορφής της διατομής σε γραμμικές και σε σημειακές θερμογέφυρες. Οι γραμμικές θερμογέφυρες, εμφανίζονται κατά μήκος μιας επιφάνειας, στην οποία συνενώνονται διάφορα δομικά στοιχεία ή ίδια διαφορετικού πάχους (διεπιφάνεια). Παραδείγματα τέτοιων θερμογεφυρών αποτελούν οι ενώσεις δαπέδων με κάθετα στοιχεία ή οι ενώσεις δοκών ή υποστυλωμάτων με την οπτοπλινθοδομή. Αντίθετα, οι σημειακές θερμογέφυρες, εμφανίζονται τοπικά σε ένα σημείο και δεν υπάρχει ομοιογενής ροή θερμότητας κατά μήκος μιας διεύθυνσης, όπως στις γραμμικές. Κυρίως εμφανίζονται στις ενώσεις των γραμμικών θερμογεφυρών. Κατά τον υπολογισμό των θερμογεφυρών, γίνεται αρχικά εντοπισμός τους στα σχέδια του κτιρίου. Συγκεκριμένα, οι κατακόρυφες θερμογέφυρες εντοπίζονται στις κατόψεις του κτιρίου, δεδομένου ότι η κύρια διάστασή τους αναπτύσσεται καθ ύψος και το μήκος τους μετράται με βάση τα σχέδια των τομών. Μέσω των κατόψεων μπορούν να διακριθούν τρεις υποκατηγορίες κατακόρυφων 17

22 θερμογεφυρών που είναι οι θερμογέφυρες σε εξωτερικές γωνίες, οι θερμογέφυρες σε εσωτερικές γωνίες και οι θερμογέφυρες σε ενώσεις δομικών στοιχείων (Σχήμα 1.6). Σχήμα 1.6: Ενδεικτικές θέσεις εμφάνισης κατακόρυφων θερμογεφυρών [13]. Εκτός των κατακόρυφων θερμογεφυρών που εντοπίζονται στις κατόψεις υπάρχουν και οι οριζόντιες θερμογέφυρες που εντοπίζονται στις τομές του κτιρίου και αναπτύσσονται κατά μήκος των δομικών 18

23 στοιχείων, οπότε το μήκος τους μετράται σύμφωνα με τα σχέδια των κατόψεων. Στην περίπτωση αυτή, διακρίνονται επτά υποκατηγορίες θερμογεφυρών (Σχήμα 1.7): θερμογέφυρες δώματος ή οροφής σε προεξοχή θερμογέφυρες δαπέδου σε προεξοχή ή δαπέδου επάνω από πυλωτή θερμογέφυρες οροφής σε εσοχή θερμογέφυρες δαπέδου σε εσοχή θερμογέφυρες ενδιάμεσου δαπέδου θερμογέφυρες περίδεσμου ενίσχυσης θερμογέφυρες δαπέδου που εδράζεται σε έδαφος. Σχήμα 1.7: Ενδεικτικές θέσεις εμφάνισης οριζόντιων θερμογεφυρών [13]. Επιπροσθέτως, εντοπίζονται και οι θερμογέφυρες που παρατηρούνται στις περιοχές των κουφωμάτων και έχουν ως μήκος τις διαστάσεις των ανοιγμάτων. Έτσι διακρίνονται δύο υποκατηγορίες θερμογεφυρών κουφωμάτων, οι θερμογέφυρες στον λαμπά του κουφώματος και οι θερμογέφυρες στο ανωκάσι/κατωκάσι του κουφώματος. Επόμενο στάδιο αποτελεί ο υπολογισμός των θερμογεφυρών ο οποίος μπορεί να γίνει είτε μέσω της αναλυτικής διαδικασίας είτε με τη χρήση γενικών συνθηκών. Αναλυτικός Υπολογισμός θερμογεφυρών Στην περίπτωση αυτή, γίνεται επιλογή της τιμής του συντελεστή γραμμικής θερμοπερατότητας (Ψ) μέσω των πινάκων που δίνονται στην ΤΟΤΕΕ για τις περιπτώσεις θερμογεφυρών που απαντώνται στις ελληνικές κατασκευές και υπολογισμός του μήκους της θερμογέφυρας, από τον μελετητή. Η εφαρμογή της μεθόδου αυτής δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητική καθώς στην τεχνική οδηγία 19

24 δίνεται πλήθος κατασκευαστικών διατομών ώστε ο μελετητής να μπορέσει να εντοπίσει την διατομή που αντιστοιχεί στην περίπτωση που μελετά. Χρήση Γενικών Συνθηκών Κατά την επιλογή αυτής της μεθόδου, η επιλογή του συντελεστή Ψ γίνεται μέσα από τον Πίνακα 15 της ΤΟΤΕΕ , όπου καταγράφονται οι βασικές κατηγορίες θερμογεφυρών και γίνεται αντιστοίχιση με την υπό μελέτη διατομή μέσα από προσαυξήσεις και μειώσεις ανάλογα με την κατασκευαστική πρακτική που συναντάται. Μειονέκτημα χρήσης αυτής της μεθόδου αποτελούν οι αυξημένες ροές θερμότητας που προκύπτουν σε σχέση με τις αντίστοιχες κατά την εφαρμογή του αναλυτικού υπολογισμού. 5. Υπολογισμός του μέσου συντελεστή U του κτιριακού κελύφους Έχοντας προσδιορίσει τον σύνολο των παραμέτρων που προηγήθηκαν, είναι πλέον δυνατός ο καθορισμός του συντελεστή θερμοπερατότητας του υπό μελέτη κτιρίου. Ο υπολογισμός αυτός γίνεται σύμφωνα με τη Σχέση 1.4. (Σχέση 1.4) Όπου, U m : ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας του κελύφους του κτιρίου, [W/(m² K)] n: το πλήθος των επί μέρους δομικών στοιχείων στο κέλυφος του κτιρίου, [αδιάστατο μέγεθος] ν: το πλήθος των θερμογεφυρών που αναπτύσσονται στα όρια του κελύφους, [αδιάστατο μέγεθος] A j : το εμβαδό επιφάνειας που καταλαμβάνει το κάθε δομικό στοιχείο,[m²] U j : ο συντελεστής θερμοπερατότητας του κάθε δομικού στοιχείου j,[w/(m² K)] l j : το συνολικό μήκος του κάθε τύπου θερμογέφυρας που αναπτύσσεται στο περίβλημα του κτιρίου,[m] Ψ j : ο συντελεστής γραμμικής θερμοπερατότητας του κάθε τύπου θερμογέφυρας,[w/(m K)] b: μειωτικός συντελεστής, [αδιάστατο μέγεθος]. Το σύνολο των παραγόντων που απαρτίζουν τη Σχέση 1.4, έχουν ήδη προσδιοριστεί με μοναδική εξαίρεση τον μειωτικό συντελεστή b. Ο συντελεστής αυτός ισούται με τη μονάδα όταν οι υπό μελέτη επιφάνειες έρχονται σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα, με όμορο κτίριο, με οριζόντια οροφή κάτω από μη θερμομονωμένη στέγη και με το έδαφος. Όταν όμως η υπό ανάλυση επιφάνεια εφάπτεται με μη θερμαινόμενο χώρο του ίδιο κτιρίου, τότε b=0,5 ενώ όταν η επιφάνεια εφάπτεται με κλειστό μη 20

25 θερμαινόμενο χώρο τότε είτε ακολουθείται η απλοποιητική παραδοχή οπότε ο συντελεστή b λαμβάνεται 0,5 είτε υπολογίζεται από την Σχέση 1.5 [10]. (Σχέση 1.5) Όπου, U uα : ο συντελεστής θερμοπερατότητας δομικού στοιχείου που διαχωρίζει το μη θερμαινόμενο χώρο από το εξωτερικό περιβάλλον,[w/(m² K)] U iu : ο συντελεστής θερμοπερατότητας δομικού στοιχείου που διαχωρίζει το θερμαινόμενο χώρο από το μη θερμαινόμενο χώρο,[w/(m² K)] A uα : το εμβαδό επιφάνειας δομικού στοιχείου που διαχωρίζει το μη θερμαινόμενο χώρο από το εξωτερικό περιβάλλον,[m²] A ju : το εμβαδό επιφάνειας δομικού στοιχείου που διαχωρίζει το θερμαινόμενο χώρο από το μη θερμαινόμενο χώρο,[m²] n u : το πλήθος των εναλλαγών του αέρα ανά ώρα,[h 1 ], όπως προκύπτει από τον Πίνακα 8 της ΤΟΤΕΕ V u : ο όγκος του μη θερμαινόμενου χώρου,[m 3 ] c αέρα : η θερμοχωρητικότητα του αέρα ανά μονάδα όγκου: c αέρα = 0,33 W/(m 3 Κ), [J/(m 3 Κ)]. 6. Έλεγχος για ικανοποίηση ελάχιστης απαίτησης κατά ΚΕΝΑΚ Η τιμή U m όπως προκύπτει από την ανωτέρω διαδικασία πρέπει να συγκριθεί με τις μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές του ισχύοντος κανονισμού ανάλογα με την κλιματική ζώνη στην οποία βρίσκεται το υπό μελέτη κτίριο και το λόγο του συνολικού εμβαδού των επιφανειών του κτιρίου, προς το 21

26 θερμαινόμενο όγκο του κτιρίου (Πίνακας 1.4). Για να είναι αποδεκτή η λύση που προκύπτει θα πρέπει να ισχύει η ανισότητα U m U m.max. Πίνακας 1.4: Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας Um [13]. Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας U m Λόγος Α/V [m 1 ] [W/(m 2 K)] Ζώνη Α Ζώνη Β Ζώνη Γ Ζώνη Δ 0,2 1,26 1,14 1,05 0,96 0,3 1,20 1,09 1,00 0,92 0,4 1,15 1,03 0,95 0,87 0,5 1,09 0,98 0,90 0,83 0,6 1,03 0,93 0,86 0,78 0,7 0,98 0,88 0,81 0,73 0,8 0,92 0,83 0,76 0,69 0,9 0,86 0,78 0,71 0,64 1,0 0,81 0,73 0,66 0, Θερμικά Κέρδη Σημαντική παράμετρος προσδιορισμού της ετήσιας ενεργειακής ζήτησης αποτελούν τα θερμικά κέρδη μιας κτιριακής εγκατάστασης. Τα κέρδη αυτά οφείλονται στο σύνολο των εσωτερικών κερδών που καταγράφονται σε μια κτιριακή εγκατάσταση καθώς και των ηλιακών της κερδών. Τα φορτία αυτά δεν πρέπει να παραλείπονται καθώς στο πλαίσιο ανάλυσης σε επίπεδο δωματίου, μπορεί να προκαλέσουν έντονες διαφοροποιήσεις. Κατά τον προσδιορισμό των εσωτερικών κερδών μιας κτιριακής εγκατάστασης κύριες πηγές παραγωγής θερμότητας αποτελούν η παρουσία χρηστών στο χώρο, ο εξοπλισμός και οι ηλεκτρονικές συσκευές και ο φωτισμός. Επομένως, για τον υπολογισμό των θερμικών κερδών σύμφωνα με τον ΕΛΟΤ ΕΝ ISO και το ισχύον εθνικό νομοθετικό πλαίσιο ακολουθείται η Σχέση 1.6 [15,16]. Όπου,,,, (Σχέση 1.6) Q H,int : θερμικά εσωτερικά κέρδη Φ int,mn,k : ορίζεται ο χρονικός μέσος όρος του ρυθμού ροής θερμότητας της θερμικής πηγής k t: η χρονική διάρκεια της περιόδου υπολογισμού Επιπλέον, ο υπολογισμός των ηλιακών κερδών δεν πρέπει να παραλείπεται καθώς η αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας κατέχει δεσπόζουσα θέση στη φάση σχεδιασμού του κτιρίου. Στο στάδιο αυτό, 22

27 επιλέγεται η εφαρμογή μέτρων και αρχιτεκτονικών προσεγγίσεων που επιτρέπουν την αξιοποίησή της ηλιακής ακτινοβολίας κατά την περίοδο θέρμανσης και την αποφυγή εισόδου της στο εσωτερικό του κτιρίου κατά την περίοδο ψύξης του. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η μέγιστη αξιοποίηση των ηλιακών κερδών. Ο υπολογισμός των ηλιακών κερδών σύμφωνα με τον ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 13790και το ισχύον εθνικό νομοθετικό πλαίσιο προκύπτει από τη Σχέση 1.7. Όπου,,, (Σχέση 1.7) Q sol : θερμικά ηλιακά κέρδη Φ sol,mn,k : ορίζεται ο χρονικός μέσος όρος της έντασης των ηλιακών κερδών από το δομικό στοιχείο k t: η χρονική διάρκεια της περιόδου υπολογισμού Επομένως τα συνολικά μηνιαία θερμικά κέρδη μιας κτιριακής εγκατάστασης αποτελούν το άθροισμα των κερδών των ανωτέρω παραγόντων και συνυπολογίζονται στον προσδιορισμό της ετήσιας ενεργειακής κατανάλωσης του κτιρίου (Σχέση 1.8).,,, (Σχέση 1.8) Όπου Q H,gn,I : τα μηνιαία θερμικά κέρδη. 23

28 1.3 Έλεγχος θερμομόνωσης με μετρήσεις: Απαιτούμενος εξοπλισμός Οι βασικές αρχές σχεδιασμού και επιλογής υλικών μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην ενεργειακή λειτουργία του κτιρίου, μειώνοντας τις απώλειες θερμότητας και αξιοποιώντας στο μέγιστο τα θερμικά κέρδη του κτιρίου. Κρίνεται λοιπόν, αναγκαία η λήψη μέτρων για την αποφυγή πιθανών κακοτεχνιών στη φάση κατασκευής και η αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης [17]. Η αξιολόγηση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού προσδιορισμού των θερμικών απωλειών και λειτουργίας των διατομών της κατασκευής. Ο εξοπλισμός που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση αυτή είναι η θερμοκάμερα υπερύθρων και ο μετρητικός εξοπλισμός προσδιορισμού των τιμών συντελεστή θερμοπερατότητας (U value meter) Θερμοκάμερα Για τον προσδιορισμό των εσωτερικών και εξωτερικών επιφανειακών θερμοκρασιών ενδείκνυται η χρήση θερμοκάμερας. Μέσω της θερμοκάμερας πραγματοποιείται αποτύπωση της κατανομής των επιφανειακών θερμοκρασιών όλων των δομικών στοιχείων του υπό μελέτη κτιρίου. Η λειτουργία της στηρίζεται στην ακτινοβολία που εκπέμπεται από τις επιφάνειες και αντιστοιχεί στο υπέρυθρο φάσμα. Τα χρώματα που υπάρχουν στις υπέρυθρες λήψεις («θερμοφωτογραφίες») αντιστοιχούν σε μια συγκεκριμένη θερμοκρασία η οποία μπορεί να διαβαστεί από την κλίμακα που υπάρχει συνήθως στο δεξί μέρος της εικόνας και κυμαίνεται από πολύ υψηλές μέχρι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, με αντίστοιχη απεικόνιση από το πολύ ανοιχτό κίτρινο ως το βαθύ μπλε. Όσον αφορά το όργανο αυτό καθ αυτό, τα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή και χρήση του είναι: Η ευαισθησία της κάμερας είναι συνάρτηση του ανιχνευτή της, και επιτρέπει τη δημιουργία ευδιάκριτων (ζωντανών) εικόνων. Η ευαισθησία αποτελεί αποτέλεσμα της διακριτικής ευχέρειας της κάμερας να δέχεται και να αποτυπώνει υπέρυθρη ακτινοβολία, και κατά συνέπεια επιφανειακή θερμοκρασία. Μία τυπική τιμή ικανοποιητικής θερμικής είναι της τάξης του 0,1 ο Cευαισθησίας στους 30 ο C. Η ακρίβεια της μέτρησης. Τυπική καλή τιμή είναι της τάξης του ±2% Η ποιότητα της θερμικής εικόνας, όπως αυτή μετράται με την ανάλυση της εικόνας. Ενδεικτικά αρκετά καλή θεωρείται μια ελάχιστη ανάλυση 160x120 pixels. Το εύρος του φάσματος μετρούμενης ακτινοβολίας, το οποίο κυμαίνεται στο εγγύς υπέρυθρο, από τα 8 έως τα 16 μm. Το εύρος θερμοκρασίας, το οποίο μπορεί να κυμαίνεται από θερμοκρασίες αρκετά υπό του μηδενός και να φτάνει και σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες π.χ. από 30 έως 400 C. 24