Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban)

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban)"

Transcript

1 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban) Σταύρος Σηφάκης, Ιωάννης Θανασάς, Γεώργιος Κουμαντάκης, Εμμανουήλ Αυγουστινάκης Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική, Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου Κρήτης Αλληλογραφία: Σταύρος Σηφάκης, Ούλαφ Πάλμε 228, Ηράκλειο Κρήτης, Τηλ.: , Fax: Περίληψη Εκτεταμένες κλινικές και ερευνητικές μελέτες καθώς και πολλές σχετικές δημοσιεύσεις δεν έχουν μέχρι σήμερα δείξει την ύπαρξη μιας αποτελεσματικής μεθόδου πρόληψης και αντιμετώπισης των πρόωρων συστολών της μήτρας. Πολλά και διαφορετικά σκευάσματα έχουν χρησιμοποιηθεί, άλλα με περισσότερη και άλλα με λιγότερη αποτελεσματικότητα, όπως οι β2-αγωνιστές, το θειικό μαγνήσιο, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, οι αναστολείς διαύλων ασβεστίου και η προγεστερόνη. Η χορήγηση των περισσότερων από αυτά κρίνεται αποτελεσματική όσον αφορά την αναχαίτιση του απειλούμενου πρόωρου τοκετού για 48 τουλάχιστον ώρες ώστε να δοθεί η δυνατότητα για δράση των κορτικοστεοειδών καθώς και για μεταφορά της εγκύου σε τριτοβάθμιο κέντρο με νεογνολογική υποστήριξη. Ειδικότερα, οι β2- αγωνιστές αποτέλεσαν το φάρμακο εκλογής στη φαρμακευτική αντιμετώπιση του πρόωρου τοκετού για περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Η χρήση τους όμως - όπως και των υπολοίπων τοκoλυτικών σκευασμάτων - έχει το μειονέκτημα των ανεπιθύμητων ενεργειών στη μητέρα και το έμβρυο. Η βελτίωση του θεραπευτικού αποτελέσματος με ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων ενεργειών υπήρξε επιτακτική ανάγκη, και καθοδήγησε την έρευνα τα τελευταία χρόνια για τη δημιουργία νέων τοκολυτικών φαρμάκων. Ο ανταγωνιστής των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (atosiban) αποτελεί το νεότερο τοκολυτικό φάρμακο που έχει εισαχθεί στην καθημερινή κλινική πράξη. Προς το παρόν, η φανερή πρόοδος αφορά κυρίως την ασφάλεια και όχι τόσο την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής του παρέμβασης, η οποία παραμένει σε επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά των παλαιότερων τοκολυτικών σκευασμάτων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παράθεση σύγχρονων βιβλιογραφικών δεδομένων σχετικά με τη φυσιολογία, τη φαρμακολογία και την κλινική δράση του atosiban, καθώς και συγκριτικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια έναντι των άλλων παλαιότερων και νεότερων χρησιμοποιούμενων τοκολυτικών σκευασμάτων. Λέξεις κλειδιά: atosiban, ανταγωνιστές υποδοχέων ωκυτοκίνης, τοκόλυση, πρόωρος τοκετός, β-διεγέρτες, αναστολείς διαύλων ασβεστίου 125

2 Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban) Σηφάκης και συν. Ειγαγωγή Παρά την αλματώδη πρόοδο της Μαιευτικής, της Νεογνολογίας και της Βιοτεχνολογίας η προωρότητα των νεογνών εξακολουθεί να αποτελεί ακόμη και σήμερα, την κύρια αιτία περιγεννητικής νοσηρότητας και θνησιμότητας (RCOG Press, 2005). Η τοκόλυση αποτελεί μέρος της θεραπείας του ΑΠΤ, η οποία συμπληρώνεται με τη χορήγηση κορτικοστεροειδών και ενίοτε αντιβιοτικών φαρμάκων, εισαγωγή στο νοσοκομείο και κλινοστατισμό. Η τοκόλυση κατέχει τη σημαντικότερη θέση στο πλάνο αντιμετώπισης του ΑΠΤ, διότι με την 48ωρη τουλάχιστον καθυστέρηση που επιτυγχάνεται στην έλευση του τοκετού, επιτρέπεται η ευνοϊκή δράση των κορτικοστεροειδών και η μεταφορά της εγκύου σε κέντρο με Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας πρόωρων νεογνών (Crowley, 2000; RCOG, 2002). Οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της ωκυτοκίνης είναι συνθετικά ανάλογα που δρουν ανταγωνιστικά στην ωκυτοκίνη δεσμεύοντας τους υποδοχείς της στο μυομήτριο (Tsatsaris et al., 2004). Κύριος εκπρόσωπός τους είναι το atosiban και οι πρώτες δημοσιευμένες μελέτες για την τοκολυτική του δράση έρχονται από τη Σκανδιναβία στα τέλη της δεκαετίας του '80. Δεν επρόκειτο για κλινικές συγκριτικές μελέτες, και ο αριθμός των νοσηλευόμενων εγκύων με απειλούμενο πρόωρο τοκετό (ΑΠΤ) που συμπεριλήφθησαν σε αυτές ήταν μικρός. Εντούτοις υπήρξαν ορισμένες διαπιστώσεις, όπως το ότι η αποτελεσματικότητα της τοκολυτικής δράσης του atosiban προσέγγιζε το 86%, αλλά μόνο σε κυήσεις μετά την 28η εβδομάδα της εγκυμοσύνης (Akerlund et al., 1986; Andersen et al., 1989). Οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της ωκυτοκίνης σχεδιάσθηκαν και παρήχθησαν αποκλειστικά ως φαρμακευτικά μέσα αντιμετώπισης των πρόωρων συστολών της μήτρας. Η χρησιμοποίησή τους στην κλινικά μαιευτική πράξη έχει την έγκριση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Φαρμάκων (EU/1/99/124/001) και άλλων διεθνών οργανισμών. Με δεδομένη τη σχετικά χαμηλή κλινική αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενων τοκολυτικών σκευασμάτων, αναμένεται ότι πιθανά στο άμεσο μέλλον οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της ωκυτοκίνης θα αποτελέσουν τη θεραπεία εκλογής του ΑΠΤ (Tsatsaris et al., 2004). Ο ρόλος της ωκυτοκίνης στον πρόωρο τοκετό Ο ακριβής μηχανισμός έκλυσης του πρόωρου τοκετού (ΠΤ) δεν είναι γνωστός, όπως επίσης άγνωστος παραμένει και ο ακριβής μηχανισμός έναρξης του τοκετού στην τελειόμηνη εγκυμοσύνη. Η αιτιοπαθογένεια του ΠΤ είναι πολυπαραγοντική, με συμμετοχή μητρικών και εμβρυϊκών παραγόντων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Πιθανά, οι μηχανισμοί που οδηγούν στον ΠΤ είναι διαφορετικοί από αυτούς που ενεργοποιούν τις ωδίνες στον τελειόμηνο τοκετό (Matthieu and Moutquin, 2000). Μεταξύ των πολλών παθοφυσιολογικών διεργασιών που έχουν περιγραφεί στη διαδικασία έναρξης του ΠΤ η δράση της ωκυτοκίνης φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο, καθόσον παρατηρείται αυξημένη συγκέντρωση των υποδοχέων της στο μυομήτριο και στον φθαρτό, τόσο κατά την πρόωρη έναρξη του τοκετού, όσο και στην τελειόμηνη εγκυμοσύνη (Gimpl and Fahrenholz, 2001). Είναι γνωστό ότι ο φθαρτός συμβάλλει σημαντικά στη σύνθεση προσταγλανδινών. Η παραγωγή αυτή πιθανά επηρεάζεται από τη δράση της ωκυτοκίνης, όπως δείχνουν in vitro μελέτες (σημαντική αύξηση της παραγωγής προσταγλανδινών Ε και F) (Fuchs et al., 1981). Σε κλινικές μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι η ωκυτοκίνη προκαλεί αύξηση στο πλάσμα των προσταγλανδινών Ε και F, οι οποίες προάγουν τη συσταλτικότητα του μυομητρίου και τη διαστολή του τραχήλου (Husslein, 1984). Η ωκυτοκίνη είναι ένα πολυπεπτίδιο (εννεαπεπτίδιο), το οποίο συντίθεται στον παρακοιλιακό και υπεροπτικό πυρήνα του υποθαλάμου, από όπου αποθηκεύεται σε νευροεκκριτικά κοκκία στον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης (νευροϋπόφυση). Μετά από ποικίλα ερεθίσματα, όπως ο μηχανικός ερεθισμός στις θηλές των μαστών, η ωκυτοκίνη απελευθερώνεται κατά ώσεις κυρίως από τον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης, καθώς και από το μυομήτριο, τον πλακούντα, τις ωοθήκες και τους εμβρυϊκούς υμένες (Chibbar et al., 1993). Η ωκυτοκίνη δρα στο μυομήτριο αυξάνοντας τη μυομητρική δραστηριότητα με δύο μηχανισμούς: α) συνδέεται με τους υποδοχείς της στις λείες μυϊκές, ενεργοποιούνται οι δίαυλοι Ca ++ στις κυτταρικές μεμβράνες με αποτέλεσμα την αύξηση της ενδοκυττάριας συγκέντρωσης Ca ++. β) ενεργοποιούνται οι υποδοχείς της στον φθαρτό, οι οποίοι προάγουν την απελευθέρωση της προσταγλανδίνης F2a (Zingg and Laporte, 2003). Οι παρακρινικές αυτές επιδράσεις ευνοούν τη δράση των προσταγλανδινών στις λείες μυϊκές ίνες του μυομητρίου με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της μυομητρικής δραστηριότητας και τη διαστολή του τραχήλου. Επιπλέον δε, πιθανά, ευοδώνεται η αύξηση της συγκέντρωσης των υποδοχέων ωκυτοκίνης στο μυομήτριο (Melin, 1993). Σημειώ- 126

3 νεται ότι η αυξημένη έκφραση των υποδοχέων της ωκυτοκίνης σε περιπτώσεις ΠΤ οφείλεται και στη δράση της πλακουντιακής προέλευσης CRH (Corticotropine Releasing Hormone). Η ορμόνη αυτή επιπλέον σχετίζεται με τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς του ΠΤ μέσω της προαγωγής της σύνθεσης προσταγλανδινών από τον πλακούντα και τις εμβρυϊκές μεμβράνες καθώς και μέσω της διέγερσης της έκκρισης DHEA-S από τα εμβρυϊκά επινεφρίδια, παράγοντα απαραίτητο στη σύνθεση οιστρογόνων από τον πλακούντα (Ruiz et al., 2002; Wadhwa et al., 2004). Είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι περιοχές έκφρασης των υποδοχέων ωκυτοκίνης αποτελούν και τα μαστικά καρκινικά κύτταρα, τα οστικά κύτταρα, οι μυοβλάστες, τα μυοκαρδιακά και τα ενδοθηλιακά κύτταρα, επεκτείνοντας σημαντικά το εύρος δράσης της πέρα από την συμμετοχή της στην έναρξη του τοκετού και την έκκριση του γάλακτος (Zingg and Laporte, 2003). Η αυξημένη συγκέντρωση ωκυτοκίνης στην κυκλοφορία και πολύ περισσότερο η αύξηση των υποδοχέων της στο μυομήτριο ενισχύουν το ρόλο της στη διαδικασία έναρξης του ΠΤ, χωρίς ωστόσο να έχει διευκρινισθεί αν αυτό αποτελεί και τον κύριο αιτιοπαθογενετικό μηχανισμό. Σημειώνεται πάντως ότι μετά τον τοκετό τα σημεία δέσμευσης της ωκυτοκίνης στο μυομήτριο μειώνονται ραγδαία, ενώ η έκφραση των υποδοχέων της στους γαλακτοφόρους αδένες παραμένει αυξημένη καθόλη τη διάρκεια του θηλασμού (Breton et al., 2001). Αξιοσημείωτος φαίνεται ότι είναι και ο ρόλος της βασοπρεσίνης, η οποία μέσω των υποδοχέων της στο μυομήτριο (V1a υποδοχείς) ίσως έχει έναν επιπρόσθετο ρυθμιστικό ρόλο στoν πρόωρο και τελειόμηνο τοκετό (Bossmar et al., 1994). Η έκκριση της βασοπρεσίνης επηρεάζεται από τα στεροειδή των ωοθηκών. Κατά την έναρξη του ΠΤ παρατηρείται αυξημένη διέγερση των V1a υποδοχέων στο μυομήτριο (Akerlund, 2002). Φαρμακολογία και μηχανισμός δράσης του atosiban Το atosiban (1-deamino-2-D-Tyr(OEΤ)-4-Thr-8- Orn-oxytocin) είναι ένα συνθετικό κυκλικό εννιαπεπτίδιο που δρα ως ανταγωνιστής των υποδοχέων της ωκυτοκίνης επιτυγχάνντας την αναστολή της μυομητρικής συσταλτικότητας που προάγεται από αυτή (Melin et al., 1986). Μελέτες έχουν δείξει ότι το κυκλικό μέρος του μορίου της ωκυτοκίνης αλληλεπιδρά με το άνω τριμημόριο του υποδοχέα του στις διαμεμβρανικές περιοχές ΙΙΙ, IV και VI, ενώ το γραμμικό C-τελικό μέρος του μορίου παραμένει πλησιέστερα στην επιφάνεια και αλληλεπιδρά με τις διαμεμβρανικές περιοχές II και III (Kinsler et al., 1996; Barberis et al., 1998), όπως σχηματικά φαίνεται στην Εικόνα 1. Η ενεργοποίηση των υποδοχέων της ωκυτοκίνης στα λεία μυϊκά κύτταρα του μυομητρίου προκαλεί αυξημένη συγκέντρωση του ενδοκυττάριου Ca ++, η οποία οδηγεί - μέσω της καλμοδουλίνης - στην ενεργοποίηση των ελαφρών αλύσων της κινάσης της μυοσίνης, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της μυομητρικής δραστηριότητας (Sanborn et al., 1998). Η αύξηση της ενδοκυττάριας συγκέντρωσης Ca ++ οφείλεται στην ενεργοποίηση της φωσφολιπάσης C (PLC) (Ku et al., 1995). Σημειώνεται ότι στην αναστολή της ενεργοποίησης των υποδοχέων της ωκυτοκίνης από την PLC στηρίζεται η τοκολυτική δράση των β-αδρενεργικών αγωνιστών (Dodge Εικόνα 1: Σχηματική παράσταση της δομής του υποδοχέα ωκυτοκίνης και η αλληλεπίδρασή του με την ωκυτοκίνη. To εννιαπεπτίδιο της ωκυτοκίνης αποτελείται από ένα κυκλικό και ένα γραμμικό C- τελικό μέρος όπως φαίνεται στο πάνω αριστερό μέρος της εικόνας (κόκκινος σχηματισμός). Ο υποδοχέας ωκυτοκίνης (μπλε σχηματισμός) αποτελείται από 7 διαμεμβρανικά τμήματα αριθμημένα με λατινικούς χαρακτήρες (I έως VII). Οι μελέτες σήμανσης με φωτοσυγγένεια, που χρησιμοποίησαν έναν ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης με μια φωτοευαίσθητη ομάδα προστιθέμενη στο τελικό τμήμα του, κατέδειξαν ένα συγκεκριμένο σημείο επαφής μεταξύ του ανταγωνιστή και των περιοχών L114, V115 και K116 που βρίσκονται στο διαμεμβρανικό τμήμα III του υποδοχέα της ωκυτοκίνης, κοντά στην εξωκυτταρική επιφάνεια (κίτρινος κύκλος). (Zingg and Laporte, 2003) [δημοσίευση μετά από άδεια των συγγραφέων]. 127

4 Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban) Σηφάκης και συν. and Sanborn, 1998). Επιπλέον, εκτός από το μυομήτριο υποδοχείς ωκυτοκίνης ανευρίσκονται και στα κύτταρα του φθαρτού. Η ενεργοποίηση αυτών των υποδοχέων προάγει την απελευθέρωση προσταγλανδίνης F2α, η οποία όχι μόνο αυξάνει τη μυομητρική δραστηριότητα, αλλά προάγει και την ωρίμαση του τραχήλου μέσω της διαμεσολαβούμενης από Ca ++ μετατόπιση της φωσφολιπάσης Α2 από το κυτόπλασμα σε άλλα σωματίδια του κυττάρου, όπως και μέσω της φωσφορυλίωσης-ενεργοποίησης της Α2 φωσφολιπάσης, η οποία προάγει τη δημιουργία αραχιδονικού οξέος, απαραίτητου παράγοντα στην παραγωγή προσταγλανδινών (Jeng et al., 2000; Soloff et al., 2000). Οι μέχρι σήμερα πειραματικές και κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της ωκυτοκίνης εμποδίζουν την έκλυση του IP3 (inositol 1,4,5-trisphosphate), παράγοντα που διεγείρει την απελευθέρωση των Ca ++ από το σαρκοπλασματικό δίκτυο. Περιορίζουν επίσης την έκλυση του ενδοκυττάριου Ca ++ που προάγεται από τη δράση της ωκυτοκίνης, με αποτέλεσμα τη μείωση της μυομητρικής συσταλτικότητας (Fuchs et al., 1982). Επιπλέον, φαίνεται να εμποδίζουν την επιλεκτικά αυξημένη παραγωγή προσταγλανδίνης F2α, που προάγεται από τη δράση της οξυτοκίνης και αποτελεί σημαντική παράμετρο στην έλευση του τοκετού, τελειόμηνου ή πρόωρου (Jenkin, 1992). Φαρμακοκινητική Οι φαρμακοκινητικές ιδιότητες του atosiban έχουν μελετηθεί σε υγιείς μη έγκυες εθελόντριες καθώς και σε έγκυες με συμπτωματολογία ΑΠΤ. Πρώτοι οι Lundin et al. (1986) μελέτησαν τη φαρμακοκινητική του atosiban σε 11 μη έγκυες γυναίκες μετά από εφάπαξ ενδοφλέβια έγχυση (ΕΦ) έγχυση 10 nmol/kg. Η μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα επετεύχθη σε 2-8 λεπτά, η κάθαρση ήταν (SEM) L/h.kg και o χρόνος ημίσειας ζωής λεπτά. Μία δεκαετία αργότερα, οι Goodwin et al. (1995) μελέτησαν τη φαρμακοκινητική του atosiban σε 8 έγκυες γυναίκες με συμπτωματολογία ΑΠΤ, σε ηλικία κύησης εβδομάδες, μετά από συνεχή ΕΦ χορήγηση του φαρμάκου σε δόση 300 μg/min και μέγιστη διάρκεια έγχυσης μέχρι 12 ώρες. Η συγκέντρωση στο πλάσμα έφτασε σε ένα σταθερό επίπεδο εντός μιας ώρας από την έναρξη της έγχυσης με ένα μ.ο ng/ml και εύρος ng/ml. Μετά την ολοκλήρωση της χορήγησης του φαρμάκου οι συγκεντρώσεις του στο πλάσμα μειώθηκαν πολύ γρήγορα, με αρχικό και τελικό χρόνο υποδιπλασιασμού και ώρες, αντίστοιχα. Ο χρόνος ημίσειας ζωής ήταν αρχικά 13+3 min και τελικά min. Η μέση τιμή κάθαρσης ήταν Lit/h και η μέση τιμή του όγκου κατανομής Lit. Δεν έχει απόλυτα διευκρινισθεί εάν το ελεύθερο Πίνακας 1: Οι ανεπιθύμητες ενέργειες στη μητέρα μετά από τοκολυτική θεραπεία με atosiban και τερβουταλίνη με ή χωρίς συμπληρωματική τοκολυτική αγωγή (European Atosiban Study Group, 2001) ανεπιθύμητες ενέργειες atosiban τερβουταλίνη στην έγκυο (%) χωρίς συμπλ. με συμπλ. χωρίς συμπλ. με συμπλ. τοκολ. αγωγή τοκολ. αγωγή τοκολ. αγωγή τοκολ. αγωγή υπόταση ταχυκαρδία αίσθημα παλμών συγκοπή θωρακικός πόνος δύσπνοια υποκαλιαιμία υπεργλυκαιμία έμετοι κεφαλαλγία τρόμος φόβος, ανησυχία ναυτία

5 κλάσμα του φαρμάκου στο μητρικό και εμβρυϊκό διαμέρισμα διαφέρουν ουσιωδώς. Οι Valenzuela et al. (1995) σε μελέτη τους που περιελάμβανε 8 υγιείς τελειόμηνες έγκυες που θα υποβάλονταν σε καισαρική τομή, χορήγησε atosiban με ρυθμό έγχυσης 300 μg/min και έδειξαν ότι το φάρμακο ελάχιστα διαπερνά τον πλακουντιακό φραγμό. Αναλυτικότερα, με την ολοκλήρωση της ΕΦ χορήγησης η μέση συγκέντρωση στον μητρικό ορό ήταν ng/ml ενώ στην ομφαλική αρτηρία ήταν ng/ml. Ο λόγος της κατανομής της συγκέντρωσης του φαρμάκου στην εμβρυϊκή κυκλοφορία ως προς τη μητρική ήταν Περαιτέρω έγχυση δεν αύξησε τις συγκεντρώσεις του στην εμβρυϊκή κυκλοφορία, δεν προκάλεσε μεγαλύτερη απώλεια αίματος στην καισαρική τομή και δεν είχε επίδραση στα αέρια αίματος που ελήφθησαν από τον ομφάλιο λώρο. Ενδείξεις κα αντενδείξεις χορήγησης του atosiban Το atosiban χορηγείται στις περιπτώσεις ΑΠΤ όπου υπάρχουν συστολές μήτρας τουλάχιστον 4 σε διάρκεια 30 λεπτών, που διαρκούν 30 περίπου δευτερόλεπτα, όταν υπάρχει διαστολή τραχήλου έως και 3 εκατοστά και εξάλειψη >50%. Επιπλέον προϋποθέσεις για τη χορήγηση του atosiban η ηλικία της κύησης να είναι από 24 έως 33 εβδομάδες, και ο εμβρυϊκός καρδιακός ρυθμός να είναι φυσιολογικός. Αντενδείξεις για τη χορήγηση του είναι η ηλικία κύησης μικρότερη από 24 εβδομάδες και μεγαλύτερη από 33 εβδομάδες, η πρώιμη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων σε ηλικία κυήσεως >30 εβδομάδες, οι παθολογικές διαταραχές στο καρδιοτοκογράφημα και η υπολειπόμενη ανάπτυξη του εμβρύου. Ειδικότερα, όσον αφορά την πρώιμη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων η χορήγηση τοκόλυσης προφυλακτικής ή θεραπευτικής (επί παρουσίας συστολών) δεν φαίνεται να προσφέρει όφελος όσον αφορά την παράταση της κύησης ή τη μείωση της περιγεννητικής νοσηρότητας (RCOG, 2006). Μπορεί ενδεχομένως να επιχειρηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις για σύντομο χρονικό διάστημα ώστε να μεταφερθεί η επίτοκος σε τριτοβάθμιο κέντρο ή για να χορηγηθούν κορτικοστεροειδή (RCOG, 2006). Αντενδεικνύεται επίσης η χορήγηση του atosiban σε καταστάσεις που απαιτούν άμεση διεκπεραίωση τοκετού όπως είναι η σοβαρή αιμορραγία, η προεκλαμψία-εκλαμψία, ο ενδομήτριος θάνατος του εμβρύου ή άλλες παθήσεις της μητέρας και του εμβρύου στις οποίες η συνέχιση της εγκυμοσύνης εγκυμονεί κινδύνους. Τέλος, σε χοριοαμνιονίτιδα, σε πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα ή σε προδρομικό πλακούντα που πιθανά έχει υποστεί μερική αποκόλληση. Οι ενδείξεις και αντενδείξεις της χρήσης του atosiban ως τοκολυτικού φάρμακου προκύπτουν από σειρά κλινικών μελετών - τυχαιοποιημένων και μη (Melin et al., 1993; Goodwin et al., 1995; Moutquin et al., 2000; Valenzuela et al., 2000; Romero et al., 2000; European Atosiban Study Group, 2001; Worldwide Atosiban versus Beta-agonists Study Group, 2001; Tsatsaris et al., 2004). Χορήγηση και δοσολογικό σχήμα Σύμφωνα με τις υποδείξεις της παρασκευάστριας εταιρείας όπως και με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας του Worldwide atosiban versus Beta - agonists Study Group (2001) το προτεινόμενο πρωτόκολλο πλήρους τοκολυτικής αγωγής με atosiban θα πρέπει να διαιρεθεί σε τρεις φάσεις: έναρξη με ταχεία έγχυση 6.75 mg εφάπαξ σε 0.9 ml φυσιολογικού ορού μέσα σε ένα λεπτό (εναρκτήρια έγχυση). 2) Ακολουθεί στάγδην έγχυση υψηλής δόσης με 300 μg/λεπτό σε διάλυμα γλυκόζης 5% και ρυθμό χορήγησης 120 ml/ώρα εντός τριών ωρών (έγχυση εφόδου). 3) Τέλος στάγδην έγχυση χαμηλότερης δόσης με 100 μg/min για 15 έως και 45 ώρες (έγχυση συντήρησης). Η χορήγηση του φαρμάκου δεν θα πρέπει να παρατείνεται για πάνω από 48 ώρες μετά την εναρκτήρια έγχυση. Η χρησιμότητα από τη συνέχιση της τοκολυτικής αγωγής με atosiban μετά από επιτυχή αντιμετώπιση ενός οξέος επεισοδίου ΑΠΤ δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα. Oι Valenzuela et al. (2000) σε τυχαιοποιημένη μελέτη διαπίστωσαν ότι η συνέχιση της τοκολυτικής αγωγής δεν μειώνει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού πριν την 32η εβδομάδα (12% στην ομάδα του atosiban έναντι 14% στην ομάδα placebo) ή την 37η εβδομάδα της κύησης (34% στην ομάδα του atosiban έναντι 38% στην ομάδα placebo). Επίσης δεν βελτιώνει την περιγεννητική νοσηρότητα και θνησιμότητα. Είναι αξιοσημείωτες επιπλέον οι ανεπιθύμητες ενέργειες που περιγράφηκαν στην ομάδα του atosiban, όπως η τοπική αντίδραση στο σημείο της έγχυσης (70% έναντι 48% στην ομάδα placebo), οι οποίες οδήγησαν στην πρόωρη διακοπή της θεραπείας (80% στην ομάδα του atosiban έναντι 35% στην ομάδα placebo) (Valenzuela et al., 2000). 129

6 Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban) Σηφάκης και συν. Πίνακας 2: Συνοπτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων τριών μεγάλων πολυκεντρικών τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών σύγκρισης της τοκολυτικής δράσης του atosiban με αυτή των β-αδρενεργικών αγωνιστών. Μελέτες European Atosiban Καναδική/Αυστραλιανή French/Australian study Study Group (2001) μελέτη (Moutquin et al., 2000) (2001) Τοκολυτικό σκεύασμα atosiban τερβουταλίνη atosiban ριτοδρίνη atosiban σαλβουταμόλη Διατήρηση κυήσεως >48 ώρες (%) Διατήρηση κυήσεως >7 ημέρες (%) Διακοπή αγωγής λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών (%) Κλινική αποτελεσματικότητα του atosiban Μια σειρά από παλαιότερα και νεότερα φαρμακευτικά σκευάσματα έχουν χρησιμοποιηθεί ως τοκολυτικοί παράγοντες όπως οι β-αδρενεργικοί αγωνιστές, οι ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου, το θειικό μαγνήσιο, οι αναστολείς της συνθετάσης των προσταγλανδινών, ενώ τελευταία καθιερώνεται η χρήση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης atosiban. Με βάση τα δεδομένα από τη διεθνή βιβλιογραφία που συνοπτικά παρουσιάζονται στη συνέχεια, το atosiban αποτελεί μια νέα θεραπευτική προσέγγιση του ΑΠΤ, η οποία φαίνεται να διευρύνει τις διαθέσιμες επιλογές ως προς την ασφαλέστερη τουλάχιστον αντιμετώπισή του. α. αποτελεσματικότητα έναντι placebo Η αποτελεσματικότητα των τοκολυτικών φαρμάκων στηρίχθηκε σε ελεγχόμενες και τυχαιοποιημένες μελέτες, με τη χρήση και placebo. Η πρώτη ανάλογη μελέτη δημοσιεύθηκε από τους Goodwin et al. το Περιλάμβανε 112 έγκυες μεταξύ της 20ης και 36ης εβδομάδας της κύησης με συμπτωματολογία ΑΠΤ. Σε 56 γυναίκες χορηγήθηκε atosiban σε δόση 300μg/min με συνεχή ΕΦ έγχυση μέχρι 12 ώρες, ενώ σε άλλες 56 γυναίκες χορηγήθηκε placebo. Διαπιστώθηκε σημαντική μείωση του αριθμού των συστολών της μήτρας στην ομάδα που έλαβε atosiban συγκριτικά με τις γυναίκες που έλαβαν placebo (55.3% έναντι 26.7%). Αντιθέτα, ελάχιστη ή ασήμαντη μείωση του αριθμού των συστολών ή ακόμη και αύξηση τους παρατηρήθηκε στο 45% των γυναικών που έλαβαν placebo και στο 13% των γυναικών που έλαβαν atosiban. Δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική μεταβολή της αρτηριακής πίεσης ή του καρδιακού ρυθμού στις έγκυες κατά τη διάρκεια της έγχυσης, ενώ σε μια περίπτωση εμφανίστηκε ναυτία και έμετος. Αργότερα, οι Romero et al. (2000) διαπίστωσαν ότι ο αριθμός των εγκύων στις οποίες επιτεύχθηκε αναστολή του ΑΠΤ ήταν σημαντικά μεγαλύτερος στην ομάδα του atosiban έναντι αυτής του placebo, ιδιαίτερα για τις κυήσεις άνω των 28 εβδομάδων. Πιο συγκεκριμένα, η διατήρηση της κύησης για 24 ώρες επιτεύχθηκε στο 73% των εγκύων που έλαβαν atosiban έναντι 58% αυτών της ομάδας placebo, ενώ μετά από 48 ώρες στο 67% και 56% αντίστοιχα. Τέλος, 7 ημέρες μετά την έναρξη της θεραπείας η διατήρηση της κύησης αφορούσε το 62% των εγκύων που έλαβαν atosiban έναντι 49% αυτών που έλαβαν placebo. Η περιγεννητική θνησιμότητα ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στην ομάδα του atosiban έναντι του placebo (4.5% και 1.7% αντίστοιχα). Αυτό αποδόθηκε στην ανομοιογενή επιλογή των εγκύων της συγκεκριμένης μελέτης, καθώς στην ομάδα του atosiban συμπεριλήφθηκαν περισσότερες έγκυες με ηλικία κύησης μικρότερη των 26 εβδομάδων. Πρόσφατα, οι Richter et al. (2005) συγκρίνοντας την τοκολυτική δράση του atosiban έναντι ομάδας placebo σε κυήσεις μεταξύ εβδομάδων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το φάρμακο είναι αποτελεσματικό και ασφαλές, με λίγες μόνο ήπιες παρενέργειες, ακόμη και σε μικρότερες ηλικίες κύησης. β. αποτελεσματικότητα έναντι β - αδρενεργικών αγωνιστών Τρεις μεγάλες πολυκεντρικές τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες σύγκρισης της τοκολυτικής δράσης του atosiban με αυτή των β-αδρενεργικών αγωνι- 130

7 στών έχουν δημοσιευθεί σχετικά πρόσφατα. Πρόκειται για την Ευρωπαϊκή μελέτη (European Atosiban Study Group, 2001), την Καναδική/Αυστραλιανή μελέτη (Moutquin et al., 2000) και την Γαλλική/Αυστραλιανή μελέτη (French/Australian Atosiban Investigators Group, 2001). Η Ευρωπαϊκή μελέτη έδειξε ότι η αποτελεσματικότητα των δύο φαρμάκων είναι συγκρίσιμη όσο αφορά στην αναστολή του ΠΤ μεταξύ της 23ης και 33ης εβδομάδας της κύησης. Επιπλέον όμως έδειξε ότι το atosiban είναι καλύτερα ανεκτό από τη μητέρα και το έμβρυο. Το τοκολυτικό αποτέλεσμα της συγκεκριμένης μελέτης, όπως και των άλλων δύο μελετών που προαναφέρθηκαν, εκτιμήθηκε με βάση το συνολικό ποσοστό των γυναικών που διατήρησαν την εγκυμοσύνη μετά από 48 ώρες έως και 7 ημέρες θεραπείας. Πιο συγκεκριμένα, η διατήρηση της κύησης για πάνω από 48 ώρες επιτεύχθηκε στο 81.6% των εγκύων που έλαβαν atosiban έναντι 85.3% αυτών της ομάδας που έλαβε τερβουταλίνη. Επτά ημέρες μετά την έναρξη της θεραπείας η διατήρηση της κύησης επιτεύχθηκε στο 76.5% και 67.4% των γυναικών αντίστοιχα. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες στις μητέρες των δύο χορηγούμενων ουσιών φαίνονται στον Πίνακα 1. Λόγω των ανεπιθύμητων αυτών ενεργειών η τοκολυτική αγωγή διεκόπη στο 13.2% των γυναικών που έλαβαν τερβουταλίνη και στο 1.7% των γυναικών που έλαβαν atosiban, και αυτή η διαφορά είναι στατιστικά σημαντική. Η περιγεννητική έκβαση και η άμεση πορεία των νεογνών δεν διέφεραν στις δύο ομάδες. Κανένας νεογνικός ή νηπιακός θάνατος δεν αποδόθηκε στη χρήση των δύο τοκολυτικών φαρμάκων που μελετήθηκαν. Οι νεογνικοί θάνατοι που έλαβαν χώρα προφανώς οφείλονταν στην ανωριμότητα λόγω της προωρότητας, σύμφωνα με τους συγγραφείς. Η Καναδική και Αυστραλιανή μελέτη (Moutquin et al., 2000) συνέκρινε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του atosiban έναντι της ριτοδρίνης, του μόνου β-αδρενεργικού αγωνιστή εγκεκριμένου για κλινική χρήση στην αντιμετώπιση του ΑΠΤ στις δύο αυτές χώρες. Διαπιστώθηκε ότι το atosiban είχε την ίδια κλινική αποτελεσματικότητα με αυτήν της ριτοδρίνης, αλλά ήταν πολύ καλύτερα ανεκτό από τη μητέρα και το έμβρυο. Αναλυτικότερα, διατήρηση της κύησης για πάνω από 48 ώρες επιτεύχθηκε στο 84.9% των εγκύων που έλαβαν atosiban έναντι 86.8% αυτών της ομάδας της ριτοδρίνης, ενώ 7 ημέρες μετά την έναρξη της θεραπείας τα ποσοστά ήταν 73% και 76% αντίστοιχα. Ακόμη, επιπρόσθετη τοκολυτική αγωγή στο πρώτο 48ωρο δεν κρίθηκε απαραίτητη στο 71.4% των εγκύων της ομάδας του atosiban και στο 66.9% αυτών της ομάδας της ριτοδρίνης, ενώ με τη συμπλήρωση 7 ημερών από την έναρξη της θεραπείας τα ποσοστά αυτά κατέρχονταν στο 64.3% και 52.9% αντίστοιχα. Στο 29.8% των ασθενών της ομάδας της ριτοδρίνης και μόνο στο 0.8% αυτών της ομάδας του atosiban η θεραπεία διεκόπη πρόωρα λόγω των ανεπιθύμητων μητρικών ενεργειών. Οι παρενέργειες από το καρδιαγγειακό σύστημα, όπως θωρακικό άλγος, ταχυκαρδία, δύσπνοια, αίσθημα παλμών ήταν κατά πολύ συχνότερες στην ομάδα της ριτοδρίνης έναντι αυτής του atosiban (84.3% έναντι 4%). Σε μία περίπτωση ασθενούς που ελάμβανε ριτοδρίνη διεγνώσθη οξύ πνευμονικό οίδημα, το οποίο πιθανότατα οφείλετο στο λαμβανόμενο φάρμακο. Οσον αφορούσε το έμβρυο, ταχυκαρδία παρουσιάστηκε μόνο στις έγκυες που ελάμβαναν ριτοδρίνη, με συχνότητα 17.4%. Η συχνότητα εμβρυϊκής βραδυκαρδίας ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες (4.1% στην ομάδα της ριτοδρίνης έναντι 5.6% στην ομάδα του atosiban). Κανένας ενδομήτριος θάνατος δεν παρατηρήθηκε στις δύο ομάδες, ενώ στη νεογνική θνησιμότητα δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Παρόμοια είναι και τα αποτελέσματα της μελέτης που σχεδιάσθηκε και διενεργήθηκε στη Γαλλία και Αυστραλία (French/Australian atosiban Investigators Group, 2001) αναφορικά με την κλινική αποτελεσματικότητα και ασφάλεια του atosiban στην αντιμετώπιση του ΑΠΤ συγκριτικά με τον β- αγωνιστή σαλβουταμόλη. Το τοκολυτικό αποτέλεσμα των δύο σκευασμάτων ήταν παρόμοιο, αλλά το atosiban φαίνεται να ήταν πιο ασφαλές. Πιο συγκεκριμένα, η διατήρηση της κύησης για πάνω από 48 ώρες επιτεύχθηκε στο 93.3% των εγκύων που έλαβαν atosiban έναντι 95% αυτών της ομάδας της σαλβουταμόλης. Επτά ημέρες μετά την έναρξη της θεραπείας η διατήρηση της κύησης είχε επιτευχθεί στο 89.9% και 90.1% αντίστοιχα. Επιπρόσθετη τοκολυτική αγωγή («θεραπεία διάσωσης») δεν κρίθηκε απαραίτητη στο πρώτο 48ωρο και κατά τη διάρκεια της 7ημερης θεραπείας, στο 79.8% και 58% των εγκύων της ομάδας που ελάμβαναν atosiban και στο 72.5% και 63.1% των εγκύων που ελάμβαναν σαλβουταμόλη αντίστοιχα. Η πρόωρη διακοπή της θεραπείας λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών στη μητέρα κρίθηκε αναγκαία πολύ πιο συχνά στην ομάδα της σαλβουταμόλης (10.7% έναντι 0.8%). Οι καρδιαγγειακές ανεπιθύμητες ενέργειες αφορούσαν το 80.3% των εγκύων της ομάδας της σαλβουταμόλης έναντι 16% αυτών της ομάδας του atosiban. Εμβρυϊκή ταχυκαρδία παρουσιάστη- 131

8 Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban) Σηφάκης και συν. κε συχνότερα στην ομάδα της σαλβουταμόλης (20.5% έναντι 4.2%), ενώ η συχνότητα εμβρυϊκής δυσχέρειας ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες (5.7% και 7.6% για την ομάδα της σαλβουταμόλης και του atosiban αντίστοιχα). Δεν υπήρξαν περιπτώσεις νεογνικών θανάτων που να αποδόθηκαν στη δράση των τοκολυτικών φαρμάκων. Η μετα-ανάλυση των δεδομένων από τις τρεις παραπάνω τυχαιοποιημένες συγκριτικές κλινικές μελέτες δημοσιεύθηκε το 2001 (Worldwide Atosiban versus Beta-agonists Study Group, 2001). Με κριτήριο την αποτελεσματικότητας της τοκολυτικής αγωγής, το ποσοστό των εγκύων που δεν γέννησαν μέσα σε 7 μέρες από την έναρξη της αγωγής, δεν παρουσίαζε στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο σκευασμάτων. Η αποτελεσματικότητα όμως στη διατήρηση της κύησης για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 7 ημερών και χωρίς την ανάγκη επιπρόσθετης τοκολυτικής θεραπείας ήταν μεγαλύτερη στην ομάδα του atosiban έναντι αυτής των β-αγωνιστών (62% και 49% αντίστοιχα). Η ανάγκη διακοπής της θεραπείας λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν 10 φορές συχνότερη στις γυναίκες που ελάμβαναν β-αγωνιστές συγκριτικά με τις γυναίκες που ελάμβαναν atosiban (81.2% και 8.3% αντίστοιχα). Τέλος, τα στοιχεία περιγεννητικής και νεογνικής θνητότητας και θνησιμότητας ήταν συγκρίσιμα στις δύο ομάδες Συμπερασματικά, με βάση τις μελέτες που παρουσιάστηκαν (τα αποτελέσματα των οποίων συνοψίζονται στον Πίνακα 2) αλλά και νεότερες βιβλιογραφικές αναφορές (Chan et al., 2006), το αποτέλεσμα της τοκολυτικής θεραπείας με τον ανταγωνιστή ωκυτοκίνης atosiban είναι συγκρίσιμο με αυτό της ριτοδρίνης, της τερβουταλίνης ή της σαλβουταμόλης, αλλά οι ανεπιθύμητες ενέργειες των β-αδρενεργικών αγωνιστών στο έμβρυο και κυρίως στη μητέρα είναι πολύ πιο συχνές και πιο σημαντικές. γ. αποτελεσματικότητα έναντι νιφεδιπίνης Το 2003 οι Coomarasamy et al. σε μετα-ανάλυση των αποτελεσμάτων τυχαιοποιημένων μελετών σύγκρισης των β-αγωνιστών με τη νιφεδιπίνη (τρεις) και με το atosiban (τέσσερις) κατέληξαν έμμεσα στο συμπέρασμα ότι η νιφεδιπίνη είναι πιο αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του ΠΤ από το atosiban. Ειδικότερα στις έγκυες που έλαβαν νιφεδιπίνη κατεγράφη μεγαλύτερος αριθμός περιπτώσεων όπου ο τοκετός καθυστέρησε για πάνω από 48 ώρες, αλλά δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά. Επιπλέον, οι περιπτώσεις με σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας νεογνών ήταν μικρότερος στην ίδια ομάδα. Ωστόσο, η πρώτη μελέτη άμεσης σύγκρισης της τοκολυτικής δράσης του atosiban και της νιφεδιπίνης δημοσιεύθηκε πρόσφατα από τους Kashanian et al. (2005). Πρόκειται για τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη που περιελάμβανε συνολικά 80 έγκυες (από 40 στην κάθε ομάδα) με συμπτωματολογία ΑΠΤ μεταξύ της 26ης και 34ης εβδομάδας της κύησης, με άρρηκτους τους εμβρυϊκούς υμένες. Το αποτέλεσμα σχετικά με την τοκολυτική δράση των δύο φαρμάκων ήταν συγκρίσιμο: παράταση στη διάρκεια της κύησης για 48 ώρες επιτεύχθηκε στο 82.5% των εγκύων που έλαβαν atosiban έναντι 75% αυτών της ομάδας της νιφεδιπίνης. Στο 7.5% των ασθενών της ομάδας του atosiban και στο 10% αυτών που έλαβαν νιφεδιπίνη ο τοκετός πραγματοποιήθηκε μετά το πρώτο 48ωρο και πριν τη συμπλήρωση 7 ημερών από την έναρξη της θεραπείας. Διαπιστώθηκε στατιστικώς σημαντική υπεροχή του atosiban όσον αφορά την ασφάλεια της τοκολυτικής αγωγής, με σαφώς χαμηλότερη συχνότητα παρενεργειών (17.5% έναντι 40%). Τέλος, αναφέρονται οι παρατηρήσεις ερευνητών που υποστηρίζουν ότι η νιφεδιπίνη μπορεί να αποτελέσει μια καλή και σχετικά ασφαλή μέθοδο αντιμετώπισης του ΑΠΤ, αλλά η σχετικά συχνά προκαλούμενη υπόταση ενδέχεται να προκαλέσει κάποιου βαθμού ελάττωση της παροχής αίματος στην μητροπλακουντιακή κυκλοφορία, αποτελώντας την κυριότερη παρενέργεια της τοκολυτικής αυτής μεθόδου (Childress and Katz, 1994; Cunningham et al., 2001; King et al., 2003). H χρήση του atosiban στην αντιμετώπιση της υπερτονίας της μήτρας Κατά τη διάρκεια του τοκετού η υπερτονία της μήτρας είναι δυνατό να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως οξεία δυσχέρεια του εμβρύου, ρήξη της μήτρας, αδυναμία εξόδου του πλακούντα κ.ά. Αν και στο ήμισυ περίπου των περιπτώσεων αυτών η αιτιολογία παραμένει αδιευκρίνιστη, αυτή πιθανά σχετίζεται με υπερευαισθησία της μήτρας σε φάρμακα ή μηχανικά αίτια. Η αντιμετώπιση της υπερτονίας της μήτρας γίνεται με τη χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών, όπως το θειικό μαγνήσιο (Vigil-De Gracia et al., 2000) η νιτρογλυκερίνη (Mercier et al., 1997) και η ριτοδρίνη (Zalel et al., 1990). Σχετικά πρόσφατα οι Lurie et al. (2004) διαπίστωσαν ότι με το atosiban η ελάττωση της αυξημένης δραστηριότητας της μήτρας επιτεύχθηκε στο 93% των περιπτώσεων μέσα σε λίγα λεπτά, ενώ με τη χρήση της 132

9 ριτοδρίνης έχει περιγραφεί να επιτυγχάνεται σε ποσοστό 85% μετά από διάστημα 20 λεπτών (Zalel et al., 1990). Επιπλέον, η αντιμετώπιση της υπερτονίας της μήτρας κατά τη διάρκεια του τοκετού με το atosiban μείωσε τον αριθμό των επειγουσών καισαρικών τομών κατά 46%. (Lurie et al., 2004). Επισημαίνεται πάντως ότι απαιτείται συνέχιση των κλινικών ερευνών με πολυκεντρικές και τυχαιοποιημένες μελέτες για να επιβεβαιωθεί οριστικά ότι το atosiban αποτελεί την πλέον αποδεκτή και αποτελεσματική θεραπεία της υπερτονίας του μυομητρίου. Συμπεράσματα Η τοκόλυση κατέχει σημαντική θέση στην αντιμετώπιση του ΑΠΤ γιατί κυρίως εξασφαλίζει τον απαραίτητο χρόνο για τη δράση των κορτικοστεροειδών και τη μεταφορά της επιτόκου σε κέντρο με νεογνολογική υποστήριξη. Ακόμη και αν δεν υλοποιηθεί ο κύριος σκοπός που είναι η αναχαίτιση του ΠΤ, η επίτευξη των δύο παραπάνω στόχων έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει σημαντικά στην ελάττωση της περιγεννητικής νοσηρότητας και θνησιμότητας. Ο ανταγωνιστής των υποδοχέων της ωκυτοκίνης atosiban έχει την ίδια αποτελεσματικότητα με τους β-αδρενεργικούς αγωνιστές. Συγχρόνως έχει βελτιώσει σημαντικά το προφίλ ασφαλείας στη φαρμακευτική αντιμετώπιση του ΑΠΤ. Αναμένονται συγκριτικές μελέτες της αποτελεσματικότητας της χρήσης του atosiban με άλλα τοκολυτικά σκευάσματα όπως το θειικό μαγνήσιο, τα μη-στερινοειδή αντιφλεγμονώδη και η προγεστερόνη. Εάν και αυτές καταδείξουν - όπως στην περίπτωση των β-αδρενεργικών υποδοχέων και των αποκλειστών διαύλων ασβεστίου - υπεροχή όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια, τότε μπορεί το atosiban να αποτελέσει το φάρμακο εκλογής στην αντιμετώπιση του επαπειλούμενου πρόωρου τοκετού. The tocolytic action of the oxytocin receptors antagonist (Atosiban) S. Sifakis, J. Thanasas, G. Koumantakis, E. Augoustinakis Obstetrics and Gynecology Clinic of University Hospital, Herakleion Crete, Greece Correspondence: S. Sifakis, 228 Oulaf Palme str., Herakleion Crete, Greece Tel.: , Fax: sifakis@excite.com Summary An extensive research about the prevention and the treatment of preterm labor has been made during the last years. It has not been found, however, an efficient pharmaceutical agent for the management of this severe pregnancy complication. A variety of tocolytic agents have been used, including β-adrenergic agonists, magnesium sulphate, non-steroids antiinflammatory drugs, Ca ++ blocking channels, and progesterone. β2-agonists have been widely used as the first-line tocolytic treatment for preterm labour for many years. They reduce the possibility of onset of the labour within 48 hours, giving the necessary time for both the maturation of the fetal lungs after corticosteroids use, and the transferal of the pregnant woman to a tertiary hospital. Their use however, has been lastly restrained due to substantial adverse maternal and fetal side effects. Atosiban is an oxytocin receptor antagonist that has been recently used in the treatment of preterm labour. Its tocolytic action is produced by competing with oxytocin at its receptors activation. Atosiban has equal effectiveness, but lower rate of side effects compared to the other tocolytic agents. We present data regarding the physiology and the pharmacokinetics of atosiban and we attempt a literature review about the clinical response of atosiban versus placebo and other tocolytic treatment. Key words: Atosiban, oxytocin receptor blockers, tocolysis, preterm labor, betamimetics, calcium channel blocker Βιβλιογραφία Akerlund, M., Hauksson, A., Lundin, S. et al. (1986) Vasotocin analogues which competitively inhibit vasopressin stimulated uterine activity in healthy women. Br. J. Obstet. Gynaecol. 93, Akerlund M. (2002) Involvement of oxytocin and vasopressin in the pathophysiology of preterm labor and primary dysmenorrheal. Prog. Brain Res. 139, Andersen, L.F., Lyndrup, J., Akerlund, M. et al. (1989) Correlation between myometrial receptor affinity, lipophilicity and antagonistic potency of oxytocin analogues in rat. Endocrinol. 118, Barberis, C., Mouillac, B. and Durroux, T. (1998) Structural bases of vasopressin/oxytocin receptor function. J. Endocrinol. 156, Bossmar, T., Akerlund, M., Fantoni, G. et al. (1994) Recep- 133

10 Η τοκολυτική δράση του ανταγωνιστή των υποδοχέων της ωκυτοκίνης (Atosiban) Σηφάκης και συν. tors for and myometrial responses to oxytocin and vasopressin in preterm and term human pregnancy: effects of the oxytocin antagonist atosiban. Am. J. Obstet. Gynecol.171, Breton C., Di Scala-Guenot, D. and Zingg, H.H. (2001) Oxytocin receptor gene expression in rat mammary gland: structural characterization and regulation. J. Mol. Endocrinol. 27, Chan, J., Cabrol, D., Ingemarsson, I. et al. (2006) Pragmatic comparison of β2-agonist side effects within the Worldwide Atosiban versus Beta Agonists Study. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 128, Chibbar, R., Miller, F.D. and Mitchell, B.F. (1993) Synthesis of oxytocin in amnion, chorion and decidua may influence the timing of human parturition. J. Clin. Invest. 91, Childress, C.H. and Katz, V.L. (1994) Nifedipine and its indications in obstetrics and gynecology. Obstet. Gynecol. 83, Coomarasamy, A., Knox, E.M., Gee, H. et al. (2003) Effectiveness of nifedipin versus atosiban for tocolysis in preterm labor: a meta - analysis with indirect comparison of randomized trials. Br. J. Obstet. Gynaecol. 110, Crowley, P. (2000) Prophylactic corticosteroids for preterm birth. Cochrane Database Syst. Rev. 2, CD Cunningham, F.G., Gant, N.F., Leveno, K.J. et al. (2001) Pretem Birth. In: Williams Obstetrics. New York, Mc- Graw-Hill, pp Dodge, K.L. and Sanborn, B.M. (1998) Evidence for inhibition by proteine kinase A of receptor/gα(q)phospholipase C (PLC) coupling by a mechanism not involving PLCβ2. Endocrinol. 136, European Atosiban Study Group. (2001) The oxytocin antagonist atosiban versus the beta-agonist terbutaline in the treatment of preterm labor: a randomized, doubleblind, controlled study. Acta Obstet. Gynecol. Scand. 80, French/Australian Atosiban Investigators Group (2001) Treatment of preterm labor with the oxytocin antagonist atosiban: a double-blind, randomized, controlled comparison with salbutamol. Eur. J. Obstet Gynecol. Reprod. Biol. 98, Fuchs, A.R., Fuchs, F., Husslein, P. et al. (1982) Oxytocin receptors and human parturition: a dual role for oxytocin in the initiation of labor. Science 215, Fuchs, A.R., Husslein, P. and Fuchs, F. (1981) Oxytocin and the initiation of human parturition II. Stimulation of prostaglandin production in human decidua by oxytocin. Am. J. Obstet. Gynecol. 141, Gimpl, G. and Fahrenholz, F. (2001) The oxytocin receptor system: structure, function and regulation. Physiol. Rev. 81, Goodwin, T.M., Millar, L., North, L. et al. (1995) The pharmacokinetics of the oxytocin antagonist atosiban in pregnant women with preterm uterine contractions. Am. J. Obstet. Gynecol. 173, Goodwin, T.M., Paul R., Silver H. et al. (1994) The effect of the oxytocin antagonist atosiban on preterm uterine activity in the human. Am. J. Obstet. Gynecol. 170, Husslein, P. (1984) The importance of oxytocin and prostaglandins to the mechanism of labor in humans. Wien. Klin. Wochenschr. 155 (suppl), Jeng, Y.J., Liebenthal, D., Strakova, Z. et al. (2000) Complementary mechanisms of enhanced oxytocin - stimuled prostaglandin E2 synthesis in rabbit amnion at the end of gestation. Endocrinol. 141, Jenkin, G. (1992) Oxytocin and prostaglandin interactions in pregnancy and at parturition. J. Reprod. Fertil. 45, Suppl Kashanian, M., Akbarian, A.R. and Soltanzadeh, M. (2005) Atosiban and nifedipin for the treatment of preterm labor. Int. J. Gynecol. Obstet. 91, King, J.F., Flenady, V., Papatsonis, D. et al. (2003) Calcium channel blockers for inhibiting preterm labor, a systematic review of the evidence and protocol for administration of nifedipine. Aust. N. Z. J. Obstet. Gynaecol. 43, Kinsler, V.A., Thornton, S., Ashford, M.L. et al. (1996) The effect of the oxytocin antagonists F314 and F792 on the in vitro contractility of human myometrium. Br. J. Obstet. Gynaecol. 103, Ku, C.Y., Qian, A., Wen, Y. et al. (1995) Oxytocin stimulates myometrial guanosine triphosphatase and phospholipase - C activities via coupling to G alpha q/11 Endocrinol. 136, Lundin, S., Akerlund, M., Fagerstrom, P.O. et al. (1986) Pharmacokinetics in the human of a new synthetic vasopressin and oxytocin uterine antagonist. Acta Endocrinol. 112, Lurie, S., Saban, O., Aroya, Z.B. et al. (2004) Atosiban treatment for uterine hyperactivity during active labor: a pilot study. J. Perinat. Med. 32, Matthieu, V. and Moutquin, J.M. (2000) Analyse des facteurs de risques associes aux categories d'accouchements primatures a Sherbrooke, Québec, Canada. CHUS 11. Melin, P. (1993) Oxytocin antagonists in preterm labour and delivery. Baillieres. Clin. Obstet. Gynaecol. 7, Melin, P., Trojnar, J., Johansson, B. et al. (1986) Synthetic antagonists of the myometrial response to vasopressin and oxytocin. J. Endocrinol. 111, Mercier, F.J., Dounas, M., Bouaziz, H. et al. (1997) Intravenous nitroglycerin to relieve intrapartum fetal distress related to uterine hyperactivity: a prospective observational study. Anesth. Analg. 84, Moutquin, J.M., Sherman, D., Cohen, H. et al., (2000) Double-blind, randomized, controlled trial of atosiban and ritodrine in the treatment of preterm labor: a multicenter effectiveness and safety study. Am. J. Obstet. Gynecol. 182, RCOG Guideline No. 1. (2002) Tocolytic Drugs for Women in Preterm Labour. RCOG Press (2005). Confidential Enquiry intro Maternal and Child Health. Stillbirth, Neonatal and Post-neonatal Mortality , England, Wales and Northern Ireland. London. RCOG Guideline No. 44. (2006). Preterm Prelabour Rupture of Membranes. Richter, O.N., Dorn, C., Van De Vondel, P. et al. (2005 ) 134

11 Tocolysis with atosiban: experience in the management of premature labor before 24 weeks of pregnancy. Arch. Gynecol. Obstet. 272, Romero, R., Sibai, B.M., Sanchez-Ramos, L. et al. (2000) An oxytocin receptor antagonist (atosiban) in the treatment of preterm labor: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial with tocolytic rescue. Am. J. Obstet. Gynecol, 182, Ruiz, R.J., Fullerton, J., Brown, C.E. et al. (2002). Predicting risk of preterm birth: the roles of stress, clinical risk factors, and corticotropin-releasing hormone. Biol. Res. Nurs. 4, Sanborn, B.M., Dodge, K., Monga, M. et al. (1998) Molecular mechanisms regulating the effects of oxytocin on myometrial intracellular calcium. Adv. Exp. Med. Biol. 449, Soloff, M.S., Jeng, Y.J., Copland, J.A. et al. (2000) Signal pathways mediating oxytocin stimulation of prostaglandin synthesis in select target cells. Exp. Physiol. 85, 51S-58S. Tsatsaris, V., Carbonne, B. and Cabrol, D. (2004) Atosiban for preterm labour. Drugs, 64, Valenzuela, G.J., Craig, J., Bernhardt, M.D. et al. (1995) Placental passage of the oxytocin antagonist atosiban. Am. J. Obstet. Gynecol. 172, Valenzuela, G.J., Sanchez-Ramos, L., Romero, R. et al. (2000) Maintenance treatment of preterm labor with the oxytocin antagonist atosiban: the Atosiban PLT Study Group. Am. J. Obstet. Gynecol. 182, Vigil-De Gracia, P., Simiti, E. and Lora, Y. (2000) Intrapartum fetal distress and magnesium sulfate. Int. J. Gynaecol. Obstet. 68, 3-6. Wadhwa, P.D., Garite, T.J., Porto, M. et al. (2004) Placental corticotropin-releasing hormone (CRH), spontaneous preterm birth, and fetal growth restriction: a prospective investigation. Am. J. Obstet. Gynecol. 191, Worldwide Atosiban versus Beta-agonists Study Group. (2001) Effectiveness and safety of the oxytocin antagonist atosiban versus beta-adrenergic agonists in the treatment of preterm labour: the Worldwide Atosiban versus Beta-agonists Study Group. Br. J. Obstet. Gynaecol. 108, Zalel, Y., Katz, Z., Blickstein, I., et al. (1990) Ritodrine treatment for uterine hyperactivity during the active phase of labor. Int. J. Gynaecol. Obstet. 31, Zingg, H.H. and Laporte, S.A. (2003) The oxytocin receptor. Trends Endocrinol. Metab. 14, ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΕ 28/3/2007 ΕΓΙΝΕ ΑΠΟΔΕΚΤΗ 31/5/

Η τοκόλυση σε γυναίκες με πρόωρο τοκετό

Η τοκόλυση σε γυναίκες με πρόωρο τοκετό Η τοκόλυση σε γυναίκες με πρόωρο τοκετό Tocolysis for Women in Preterm Labour Royal College of Obstetricians and Gynaecologists RCOG Green-top Guideline No. 1b, February 2011 Η χρήση ενός τοκολυτικού φαρμάκου

Διαβάστε περισσότερα

1. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ

1. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ 1. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΣΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ ΣΚΟΠΟΣ: Διαφύλαξη της υγείας της μητέρας Έγκαιρη διάγνωση της ενδομητρίου υποξίας ΚΑΡΔΙΟΤΟΚΟΓΡΑΦΗΜΑ (ΚΤΓ) Κατά την διάρκεια της κυήσεως οι γυναίκες πρέπει να ενημερώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακευτική αντιμετώπιση του πρόωρου τοκετού

Φαρμακευτική αντιμετώπιση του πρόωρου τοκετού ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & MΑΙΕΥΤΙΚΗΣ TΟΜ. 7, TΕΥΧ. 1, ΣΕΛ. 25-44, 2008 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ Φαρμακευτική αντιμετώπιση του πρόωρου τοκετού Θανασάς Ιωάννης, Κούκουρα Ουρανία, Κουμαντάκης Γεώργιος, Σηφάκης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ Παθοφυσιολογία, Διάγνωση και Αντιμετώπιση Alexander Kofinas, MD Director Kofinas Perinatal Associate Professor Clinical Obstetrics and Gynecology Cornell University, College of Medicine

Διαβάστε περισσότερα

30. ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ OΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΩΡΟΥ ΤΟΚΕΤΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΡΟΩΡΟ ΤΟΚΕΤΟ

30. ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ OΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΩΡΟΥ ΤΟΚΕΤΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΡΟΩΡΟ ΤΟΚΕΤΟ 30. ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ OΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΩΡΟΥ ΤΟΚΕΤΟΥ Πριν από τις 37 εβδομάδες της κύησης Επώδυνες ψηλαφητές συστολές της μήτρας (διάρκειας > 30 sec έκαστη, τουλάχιστον 4 συστολές κάθε 20 min) Αλλαγές του τραχήλου

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση:

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜ Α ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: επιπτώσεις στην έκβαση της κύησης και στο έμβρυο Ονοματεπώνυμο: Στέλλα Ριαλά Αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ Όνομα Φοιτήτριας: Χρυσοστομή Αγαθοκλέους Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 11 Μάρτιος 2014. Πρόωρος Tοκετός - Τοκόλυση

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 11 Μάρτιος 2014. Πρόωρος Tοκετός - Τοκόλυση Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 11 Μάρτιος 2014 Πρόωρος Tοκετός - Τοκόλυση Εισαγωγή Ο πρόωρος τοκετός, οριζόµενος ως τοκετός σε ηλικία κυήσεως κάτω των 37 εβδοµάδων, αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα πρόκλησης

Διαβάστε περισσότερα

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Το άσθμα είναι ένα από τις πιο συχνές νόσους που περιπλέκει την εγκυμοσύνη. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως περίπου 8-10% των εγκύων έχουν άσθμα και μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ι. Χιντιπάς Μαιευτήρας Γυναικολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Επιστημονικός Συνεργάτης Μαιευτικής & Γυναικολογικής Κλινικής «ΓΑΙΑ»

Ηλίας Ι. Χιντιπάς Μαιευτήρας Γυναικολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Επιστημονικός Συνεργάτης Μαιευτικής & Γυναικολογικής Κλινικής «ΓΑΙΑ» Ηλίας Ι. Χιντιπάς Μαιευτήρας Γυναικολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Επιστημονικός Συνεργάτης Μαιευτικής & Γυναικολογικής Κλινικής «ΓΑΙΑ» Η εκτίμηση της ενδομήτριας κατάστασης του εμβρύου στη διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

27. ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Πίνακας 1: Επιπλοκές σοβαρού ή μη ελεγχόμενου άσθματος στην κύηση.

27. ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Πίνακας 1: Επιπλοκές σοβαρού ή μη ελεγχόμενου άσθματος στην κύηση. Το βρογχικό άσθμα είναι η πιο συχνή πάθηση του αναπνευστικού συστήματος στη διάρκεια της κύησης, με το ποσοστό εμφάνισης να κυμαίνεται μεταξύ 3-8%. Η πορεία της νόσου στις εγκυμονούσες γυναίκες ποικίλει,

Διαβάστε περισσότερα

25. RHESUS (Rh) ANOΣΟΠΟΙΗΣΗ

25. RHESUS (Rh) ANOΣΟΠΟΙΗΣΗ Η Rh ανοσοποίηση οφείλεται σε εμβρυο-μητρική μετάγγιση (ΕΜΜ), όπου ποσότητα Rh θετικού εμβρυϊκού αίματος εισέρχεται στη μητρική κυκλοφορία Rh αρνητικής εγκύου και δημιουργούνται αντισώματα κατά του παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας. Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας. Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Η εκτίμηση της κατάστασης του εμβρύου περιλαμβάνει 2 φάσεις. Η πρώτη φάση αφορά το α μισό της εγκυμοσύνης και

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δρ. Νικηφόρος Κλήμης, Χειρουργός Μαιευτήρας Γυναικολόγος

Γράφει: Δρ. Νικηφόρος Κλήμης, Χειρουργός Μαιευτήρας Γυναικολόγος Γράφει: Δρ. Νικηφόρος Κλήμης, Χειρουργός Μαιευτήρας Γυναικολόγος Η πρόκληση τοκετού αποτελεί μία προσπάθεια ενάρξεώς του σε περιπτώσεις που η συνέχιση της κύησης δεν είναι επιθυμητή για λόγους απειλούμενης

Διαβάστε περισσότερα

Ασφάλεια. Σαλβουταμόλη

Ασφάλεια. Σαλβουταμόλη Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την ανάκληση ή την τροποποίηση, κατά περίπτωση, των όρων των αδειών κυκλοφορίας και λεπτομερής αιτιολόγηση των αποκλίσεων από τη σύσταση της PRAC 21 Επιστημονικά

Διαβάστε περισσότερα

Προεκλαμψία. Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες

Προεκλαμψία. Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες Προεκλαμψία Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες Ο έλεγχος για προεκλαμψία μεταξύ των εβδομάδων 11 έως 13+6 μπορεί να εντοπίσει κυήσεις υψηλού κινδύνου, επιτρέποντας τη θεραπεία με α σπιρίνη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ 2014

ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ 2014 ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ 2014 Βασιλική Δηµ. Μιχαλίτση Μαιευτήρ-Γυναικολόγος, MD, PhD, MSc, RCR/RCOG in Maternal Medicine, Heart Disease and Pregnancy Specialist, Υπότροφος ΕΚΠΑ,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ. Νίκος Παπαντωνίου Γεώργιος Δασκαλάκης Σταύρος Σηφάκης Πρόεδρος ΕΕΥΜΓ Πρόεδρος ΕΕΠΙ Συντονιστής εκδήλωσης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ. Νίκος Παπαντωνίου Γεώργιος Δασκαλάκης Σταύρος Σηφάκης Πρόεδρος ΕΕΥΜΓ Πρόεδρος ΕΕΠΙ Συντονιστής εκδήλωσης ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο πρόωρος τοκετός και οι συνέπειες της προωρότητας στη νεογνική ηλικία και στη μετέπειτα ζωή παραμένουν μείζονα προβλήματα της σύγχρονης Ιατρικής. Η προωρότητα ευθύνεται για το 75% της περιγεννητικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ 1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ RESCUPASE Ποιότητα Η ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ 17-10-2013 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1:6000 περιπτώσεις κακοήθειας κατά την κύηση / έτος στις ΗΠΑ 1:1000 κυήσεις Λέμφωμα 4 ο σε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Αυτές οι μεταβολές στη ΠΧΠ και το φύλλο οδηγιών χρήσης θα είναι εν ισχύ κατά την έκδοση της Κοινοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΕΟΓΝΟ 7ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ Δρ. Μαρία Τζητηρίδου- Χατζοπούλου Παιδίατρος Νεογνολόγος-Αναπτυξιολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Π.Ο.Υ

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Αδένες Έκκρισης Ορμονών Υπόφυση Θυρεοειδής Αδένας Παραθυροειδείς

Διαβάστε περισσότερα

Πρόωρος τοκετός: Μια θεραπευτική πρόκληση

Πρόωρος τοκετός: Μια θεραπευτική πρόκληση EΛΛHNIKO ΠEPIOΔIKO ΓYNAIKOΛOΓIAΣ & MAIEYTIKHΣ TΟΜ. 3, TΕΥΧ. 3, ΣΕΛ. 205-223, 2004 ANΑΣΚΟΠΗΣΗ Πρόωρος τοκετός: Μια θεραπευτική πρόκληση Παναγιώτης Γ. Ταμπακούδης, Γεώργιος Π. Ταμπακούδης, Ιωάννης Ν. Μπόντης

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτή η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος, η επισήμανση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκληση Τοκετού. Στόχος της πρόκλησης είναι η επίτευξη ικανοποιητικής μυομητρικής δραστηριότητας:

Πρόκληση Τοκετού. Στόχος της πρόκλησης είναι η επίτευξη ικανοποιητικής μυομητρικής δραστηριότητας: 2 Πρόκληση Τοκετού Σκοπός της πρόκλησης τοκετού είναι η δημιουργία συστολών του μυομητρίου πριν την αυτόματη έναρξή τους. Γενικώς η πρόκληση τοκετού ως θεραπευτική επιλογή έχει αξία όταν τα οφέλη από την

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ H ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΡΑΜΑΤΗΣ ΣΤΙΣ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΗΜΙΚΡΑΝΙΕΣ Σταύρος Έλληνας Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο Τύπου. ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΥΓΕΙΑ για τις έγκυες γυναίκες και τα νεογνά στην Ευρώπη το έτος 2015

Δελτίο Τύπου. ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΥΓΕΙΑ για τις έγκυες γυναίκες και τα νεογνά στην Ευρώπη το έτος 2015 Δελτίο Τύπου ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΥΓΕΙΑ για τις έγκυες γυναίκες και τα νεογνά στην Ευρώπη το έτος 2015 Τρίτη Ευρωπαϊκή Έκθεση για την Περιγεννητική Υγεία που δημοσιεύθηκε από το έργο Euro

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την (τις) Έκθεση(-εις)

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ Εμμανουήλ Ε. Σαλαμαλέκης Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Επιστημονικός Διευθυντής ΓΑΙΑ ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ Τι είναι ο πρόωρος τοκετός; Πως

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργίες μαστού. Σύνθεση γάλακτος Έκκριση γάλακτος ΑΔΑΜΙΔΗΣ Δ. "ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΖΚΟΒΑ 2014"

Λειτουργίες μαστού. Σύνθεση γάλακτος Έκκριση γάλακτος ΑΔΑΜΙΔΗΣ Δ. ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΖΚΟΒΑ 2014 Λειτουργίες μαστού Σύνθεση γάλακτος Έκκριση γάλακτος Στάδια Ανάπτυξης Μαστού εφηβεία ενήλικη εγκυμοσύνη γαλουχία απογαλακτισμός λόβια Θηλαία άλω Θηλή λίπος Γαλακτοφόροι πόροι Μυοεπιθηλιακά κύτταρα (ωκυτοκίνη

Διαβάστε περισσότερα

Τοκολυτική θεραπεία κατά την κύηση

Τοκολυτική θεραπεία κατά την κύηση Τοκολυτική θεραπεία κατά την κύηση CLINICAL PRACTICE GUIDELINE TOCOLYTIC TREATMENT IN PREGNANCY Institute of Obstetricians and Gynaecologists, Royal College of Physicians of Ireland And Directorate of

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ηλίας I. Χιντιπάς, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συνεργάτης ΓΑΙΑ

Γράφει: Ηλίας I. Χιντιπάς, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συνεργάτης ΓΑΙΑ Γράφει: Ηλίας I. Χιντιπάς, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συνεργάτης ΓΑΙΑ Η προεκλαμψία είναι μια σοβαρή διαταραχή που εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Αιμορραγίες κατά την εγκσμοσύνη. Σωηήξεο Ν. Μήηξνπ

Αιμορραγίες κατά την εγκσμοσύνη. Σωηήξεο Ν. Μήηξνπ Αιμορραγίες κατά την εγκσμοσύνη Σωηήξεο Ν. Μήηξνπ 12/11/2012 127.000 θάνατοι κατά την κύηση και τον τοκετό λόγω αιμορραγίας παγκοσμίως Η αιμορραγία αποτελεί μία από τις κυριότερε ς αιτίες άμεσου θανάτου

Διαβάστε περισσότερα

UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής. Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας

UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής. Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο οδηγιών χρήσης: Πληροφορίες για τον χρήστη. PRΟSTIN E 2 3 mg κολπικά δισκία Δινοπροστόνη

Φύλλο οδηγιών χρήσης: Πληροφορίες για τον χρήστη. PRΟSTIN E 2 3 mg κολπικά δισκία Δινοπροστόνη Φύλλο οδηγιών χρήσης: Πληροφορίες για τον χρήστη PRΟSTIN E 2 3 mg κολπικά δισκία Δινοπροστόνη Διαβάστε προσεκτικά ολόκληρο το φύλλο οδηγιών χρήσης πριν αρχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτό το φάρμακο, διότι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ Ονοματεπώνυμο: Λοϊζιά Ελένη Λεμεσός 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικά πορίσματα

Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την ανάκληση ή την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας και λεπτομερής αιτιολόγηση των αποκλίσεων από τη σύσταση της PRAC 69 Επιστημονικά πορίσματα

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις της καισαρικής τοµής στη µητέρα

Επιπτώσεις της καισαρικής τοµής στη µητέρα Επιπτώσεις της καισαρικής τοµής στη µητέρα Μιχαήλ Σύνδος Μαιευτήρας Γυναικολόγος Διευθυντής ΕΣΥ Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Νοσοκοµείο Αλεξάνδρα Εισαγωγή Καισαρική τοµή είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Μια κριτική ματιά στην κλινική. μελέτη GRIPHON

Μια κριτική ματιά στην κλινική. μελέτη GRIPHON Μια κριτική ματιά στην κλινική μελέτη GRIPHON Κατερίνα Μαραθιά Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Διευθύντρια ΚΧ ΜΕΘ Διακλινικό Ιατρείο Πνευμονικής Υπέρτασης Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Δήλωση σύγκρουσης

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Θέμα: «Επιπλοκές της προεκλαμψίας στην εμβρυϊκή και νεογνική ηλικία» Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόκληση συμβαίνει σε 2 φάσεις: στη φάση της ωρίμανσης του τραχήλου και στη φάση των μυομητρικών συστολών.

Η πρόκληση συμβαίνει σε 2 φάσεις: στη φάση της ωρίμανσης του τραχήλου και στη φάση των μυομητρικών συστολών. Σκοπός της πρόκλησης τοκετού είναι η δημιουργία συστολών του μυομητρίου πριν την αυτόματη έναρξή τους. Γενικώς η πρόκληση τοκετού ως θεραπευτική επιλογή έχει αξία όταν τα οφέλη από την περάτωση, είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ. Λεμεσός

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ. Λεμεσός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ Η ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑ ΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Αγγελική Παπαπαύλου Αριθμός Φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Άννα Ιµπρισίµη, ΤΕ Νοσηλεύτρια, Δ Παθολογική κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Δάφνη Μαυροπούλου, ΤΕ Νοσηλεύτρια, Δ Παθολογική κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Ελένη Καλαϊτζή,

Διαβάστε περισσότερα

Παραρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και του Φύλλου Οδηγιών Χρήσης

Παραρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και του Φύλλου Οδηγιών Χρήσης Παραρτημα III Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και του Φύλλου Οδηγιών Χρήσης Σημείωση: Αυτή η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος, η επισήμανση

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμένος τοκετός στο σπίτι

Προγραμματισμένος τοκετός στο σπίτι Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 18 Μάιος 2014 Εισαγωγή Στην Ελλάδα ακόμη δεν υπάρχουν επίσημα επιδημιολογικά δεδομένα και υπολογίζεται ότι στις Η.Π.Α οι τοκετοί στο σπίτι αποτελούν περίπου το 0,5% των γεννήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη Φαρμακοκινητική Χρυσάνθη Σαρδέλη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ Φαρμακοκινητική Η Φαρμακοκινητική είναι η επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

Διαχειριστικά θέματα στο άσθμα β-blockers

Διαχειριστικά θέματα στο άσθμα β-blockers Διαχειριστικά θέματα στο άσθμα β-blockers Ροβίνα Νικολέττα Επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας - Εντατικής Θεραπείας Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΝΝΘΑ «η Σωτηρία» Οι β-ar ταξινομούνται σε τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Κύηση και συγγενείς καρδιοπάθειες. Στέλλα Μπρίλη Α! Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών

Κύηση και συγγενείς καρδιοπάθειες. Στέλλα Μπρίλη Α! Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Κύηση και συγγενείς καρδιοπάθειες Στέλλα Μπρίλη Α! Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Αιµοδυναµικές αλλαγές κατά την εγκυµοσύνη Όγκος αίµατος 30-50% Μέγιστο 20-24 εβδ Όγκος παλµού Καρδιακή Συχνότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΣYΓΧΡΟΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓIΑ ΤΗΣ ΑIΘΟΥΣΑΣ ΤΟΚΕΤΩΝ

ΣYΓΧΡΟΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓIΑ ΤΗΣ ΑIΘΟΥΣΑΣ ΤΟΚΕΤΩΝ ΣYΓΧΡΟΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓIΑ ΤΗΣ ΑIΘΟΥΣΑΣ ΤΟΚΕΤΩΝ Χριστοδουλοπούλου Βάσω ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εισαγωγή στη μαιευτική πράξη νέων μεθόδων εκτίμησης της εξέλιξης και της συμπεριφοράς του εμβρύου συνετέλεσε ώστε η Μαιευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ Ι Δ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ρ Ι Α T E, M S C, Μ Ε Θ Α, Π Γ Ν Α Χ Ε Π Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.. Όπως είναι ευρέως

Διαβάστε περισσότερα

Σεμινάριο Μαιών Μάιος ΓΑΙΑ

Σεμινάριο Μαιών Μάιος ΓΑΙΑ Σεμινάριο Μαιών Μάιος 2013 - ΓΑΙΑ Καρδιοτοκογράφημα - CTG Παπαϊωάννου Γεώργιος-Κων/νος ΜD, PhD, Diploma in Fetal Μedicine Υπεύθυνος Ιατρικής Εμβρύου Maιευτικό & Γυναικολογικό Κέντρο ΓΑΙΑ CTG Έλεγχος για

Διαβάστε περισσότερα

Definitions of preterm live births by completed weeks of gestation Tucker, J. et al. BMJ 2004;329:

Definitions of preterm live births by completed weeks of gestation Tucker, J. et al. BMJ 2004;329: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΑΤΡΩΝ ΜΑΙΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ Γ ΔΥΠΕ «ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ» ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΤΖΑΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 22 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2006 1 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΩΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΔΕΙΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΔΕΙΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΔΕΙΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Επιστημονικά πορίσματα - Σύνδρομο στέρησης: Για τα Effentora/Actiq, έχουν εμφανιστεί 54 περιστατικά ρίγους που

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Στη διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης (IVF) μεταφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας

Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας Χριστίνα Δάλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών cdalla@med.uoa.gr www.med.uoa.gr/pharmacology Ισχύς (potency) ενός φαρμάκου (συνήθως εκφράζεται σε

Διαβάστε περισσότερα

Η φαρµακοκινητική και φαρµακοδυναµική του Rituximab. Αθηνά Θεοδωρίδου Ρευµατολόγος

Η φαρµακοκινητική και φαρµακοδυναµική του Rituximab. Αθηνά Θεοδωρίδου Ρευµατολόγος Η φαρµακοκινητική και φαρµακοδυναµική του Rituximab Αθηνά Θεοδωρίδου Ρευµατολόγος Ra: Διαρκής κίνηση αυτοδραστικών Β-κυττάρων από τον µυελό των οστών στα περιφερικά λεµφικά όργανα και τον προσβεβληµένο

Διαβάστε περισσότερα

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν.

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Καβάλας ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Ο ομιλητής έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 64 Επιστημονικά πορίσματα Ιστορικό Η πονατινίμπη είναι αναστολέας τυροσινικής κινάσης (TKI) ο οποίος χρησιμοποιείται για την αναστολή της δράσης της φυσικής BCR-ABL

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΠΡΟΩΡΗ ΡΗΞΗ ΥΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΚΥΗΣΗΣ

ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΠΡΟΩΡΗ ΡΗΞΗ ΥΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΚΥΗΣΗΣ ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΠΡΟΩΡΗ ΡΗΞΗ ΥΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΚΥΗΣΗΣ ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ : Τοκετός Μεταξύ 20 Και 37 Εβδ. ΠΡΟΩΡΗ ΡΗΞΗ ΥΜΕΝΩΝ : Ρήξη Εμβρυϊκών Υμένων 24 Ώρες Πριν Την Έναρξη Των Ωδίνων Τοκετού. ΠΡΩΙΜΗ ΠΡΟΩΡΗ ΡΗΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ. Η Αίθουσα Τοκετών - Επείγοντα Προβλήματα και η Επίλυσή τους. σημεία δυσαναλογίας (προκεφαλή, εφίππευση)

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ. Η Αίθουσα Τοκετών - Επείγοντα Προβλήματα και η Επίλυσή τους. σημεία δυσαναλογίας (προκεφαλή, εφίππευση) ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ 1 Η αντιμετώπιση που αναφέρεται παρακάτω αφορά κυήσεις χαμηλού κινδύνου Εάν ο τοκετός δεν έχει μπει στην ενεργό φάση ( διαστολή < 3 cm ): έχει σημασία η καλή θρέψη, ενυδάτωση, ξεκούραση,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι καρδιακές παθήσεις μπορεί να προϋπάρχουν της θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόληψη των κατακλίσεων σε βαριά πάσχοντες και η χρήση ειδικών στρωμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κατακλίσεων

Η πρόληψη των κατακλίσεων σε βαριά πάσχοντες και η χρήση ειδικών στρωμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κατακλίσεων ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η πρόληψη των κατακλίσεων σε βαριά πάσχοντες και η χρήση ειδικών στρωμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κατακλίσεων Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ Γεωργία Γ. Πίτσιου,, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Μονάδα Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΑΠΘ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ Ανταγωνιστές

Διαβάστε περισσότερα

.aiavramidis.gr www

.aiavramidis.gr  www Θεραπευτικός αλγόριθμος στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Inzucchi et al. Diabetes Care. 2015;38(1):140-9 Συνδυασμός αγωνιστών των υποδοχέων του GLP-1 και βασικής ινσουλίνης Βασική ινσουλίνη Αποτελεσματικός

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Από τη στιγμή χορήγησης της άδειας κυκλοφορίας του Esmya έχουν αναφερθεί τέσσερις περιπτώσεις σοβαρής ηπατικής βλάβης που οδήγησαν σε μεταμόσχευση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

MID-RANGE EJECTION FRACTION. Αικατερίνη Αυγεροπούλου Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Καρδιολογικό Τμήμα, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο

MID-RANGE EJECTION FRACTION. Αικατερίνη Αυγεροπούλου Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Καρδιολογικό Τμήμα, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο MID-RANGE EJECTION FRACTION Αικατερίνη Αυγεροπούλου Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Καρδιολογικό Τμήμα, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις πρόσφατες οδηγίες της ESC διατυπώθηκε η άποψη ότι η διαφοροποίηση του κλάσματος

Διαβάστε περισσότερα

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ LDL-C : μείζων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΚΡΙΘΑΡΙΩΤΗ ΙΩΑΝΝΑ ΙΜΠΡΙΣΙΜΗ ΑΝΝΑ ΤΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Δ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Δ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν.

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΚΡΙΘΑΡΙΩΤΗ ΙΩΑΝΝΑ ΙΜΠΡΙΣΙΜΗ ΑΝΝΑ ΤΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Δ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Δ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν. ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΚΡΙΘΑΡΙΩΤΗ ΙΩΑΝΝΑ ΤΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Δ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΙΜΠΡΙΣΙΜΗ ΑΝΝΑ ΤΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Δ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Γ.Ν.Θ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΕΝΑ ΜΑΓΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ Ένα μακρύ «υπεραντλαντικό αεροπορικό

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙ. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας

Παράρτημα ΙΙ. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας Παράρτημα ΙΙ Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας 12 Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας Η Συντονιστική

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. Βασίλειος Δ. Σιούλας Μαιευτήρας - Γυναικολόγος

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. Βασίλειος Δ. Σιούλας Μαιευτήρας - Γυναικολόγος ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τη Θρόμβωση και την Αντιθρομβωτική Αγωγή (11-12/04/2014) Βασίλειος Δ. Σιούλας Μαιευτήρας - Γυναικολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΔ2 ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΕΝΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΔ2 ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΕΝΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΔ2 ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΕΝΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ Σ. Παπαδάτος 1,2, Σ. Ταλαγάνη 1, Α. Μπουρδάκης 2 1 Γ Παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης της παραπομπής για αντιινωδολυτικά Φαρμακευτικά προϊόντα που περιέχουν τρανεξαμικό οξύ (βλ.

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης της παραπομπής για αντιινωδολυτικά Φαρμακευτικά προϊόντα που περιέχουν τρανεξαμικό οξύ (βλ. Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας φαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν τρανεξαμικό οξύ, που παρουσιάστηκαν από τον ΕΜΑ 7 Επιστημονικά πορίσματα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ.

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Σταματελάτου Mαρία, Κοντολαιμάκη Καλλιόπη, Δασενάκη Μαρία. Παθολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου- Κέντρου Υγείας Σητείας, Σητεία ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης του Kytril και των λοιπών εμπορικών ονομασιών του (βλ. Παράρτημα Ι)

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης του Kytril και των λοιπών εμπορικών ονομασιών του (βλ. Παράρτημα Ι) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ, ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Κεντούλλα Πέτρου Αριθμός Φοιτητικής Ταυτότητας 2008761539 Κύπρος

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 9 Ιανουάριος 2014. Πρόκληση Tοκετού

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 9 Ιανουάριος 2014. Πρόκληση Tοκετού Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 9 Ιανουάριος 2014 Πρόκληση Tοκετού Εισαγωγή Η απόφαση για πρόκληση τοκετού λαµβάνεται κατά κύριο λόγο στις περιπτώσεις εκείνες όπου θεωρείται πως η τελική έκβαση και το περιγεννητικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Επιπτώσεις από τη χρήση αντικαταθλιπτικής αγωγής στην εγκυμοσύνη στο έμβρυο Όνομα Φοιτήτριας: Άντρια Λυσάνδρου Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Σχέση μεταξύ εμβολίων και αυτισμού Θέση ύπνου των βρεφών και συχνότητα εμφάνισης του

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελεσµατικότητα και ασφάλεια της φλεκαϊνίδης p.os. στην ανάταξη πρόσφατης έναρξης Κολπικής Μαρµαρυγής

Αποτελεσµατικότητα και ασφάλεια της φλεκαϊνίδης p.os. στην ανάταξη πρόσφατης έναρξης Κολπικής Μαρµαρυγής Αποτελεσµατικότητα και ασφάλεια της φλεκαϊνίδης p.os. στην ανάταξη πρόσφατης έναρξης Κολπικής Μαρµαρυγής Ι Βογιατζής, Κ Κουτσαµπασόπουλος, Α Αβραµίδου, Ι Γαλητσιάνος, Α Ντάτσιος, Σ Πίττας, Σ Γρηγοριάδης,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΑΚΟΣΑΜΙΔΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΦΑΡΜΑΚΟΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑΚΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ Κωνσταντίνα Κυπριανού Α.Τ.:

Διαβάστε περισσότερα

Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης. Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη

Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης. Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη Η κολπική µαρµαρυγή (ΚΜ) είναι µία αρρυθµία της ενηλικίωσης

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ 1.1 PRΟSTIN E 2 Κολπικά Δισκία 3mg (Dinοprοstοne) 1.2 Σύνθεση Δραστική ουσία: Dinοprοstοne Έκδοχα: Λακτόζη άνυδρη, Μικροκρυσταλλική κυτταρίνη, Κολλοειδές πυριτίου διοξείδιο,

Διαβάστε περισσότερα

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Ν. Τσιγαρίδας, Α. Ράμμος, Β. Μελαδίνης, Κ. Σταμάτης, Β. Τελάκη, Κ.Σιόγκας Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Χατζηκώστα, Καρδιολογική Κλινική, Ιωάννινα

Διαβάστε περισσότερα

Αιμορραγία μετά τον τοκετό

Αιμορραγία μετά τον τοκετό Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρίας Εμβρυομητρικής Ιατρικής, Βόλος 15-17 Ιουνίου 2018 Αιμορραγία μετά τον τοκετό Πόσο συχνό είναι το πρόβλημα; Πώς το αναγνωρίζουμε; Αιμορραγία και τοκετός Δρ Ελευθερία-Ελμίνα

Διαβάστε περισσότερα

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Ο ωοθηκικός κύκλος και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ. Μανουρά Αντωνία. Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ. Μανουρά Αντωνία. Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ Μανουρά Αντωνία Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης Σχεδόν τριάντα χρόνια έχουν περάσει από τη γέννηση του πρώτου «µωρού του σωλήνα». Από τότε,

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και μητρικός θηλασμός

Σακχαρώδης διαβήτης και μητρικός θηλασμός Σακχαρώδης διαβήτης και μητρικός θηλασμός Νικόλαος Παπάνας Αν. Καθηγητής Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου- Ιατρείου Διαβητικού Ποδιού Β Παθολογική Κλινική Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΕΘΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΟΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΗΨΙΑΣ

Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΕΘΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΟΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΗΨΙΑΣ Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΕΘΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΟΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΗΨΙΑΣ Στυλιανή Καραχριστιανού Ιατρείο Επιληψίας Γ.Ν. Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης Αριστερό πνευμονογαστρικό νεύρο Ερέθισμα: 30 sec

Διαβάστε περισσότερα

Βοηθά η θεραπεία στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση;

Βοηθά η θεραπεία στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση; Βοηθά η θεραπεία στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση; Μάης 2010 Κατερίνα Μαρκοπούλου Επιμελήτρια Α 1 η Πνευμονολογική Κλινική Ν.Γ.Παπανικολάου Στόχοι θεραπείας Βελτίωση επιβίωσης Βελτίωση κλινικών συμπτωμάτων

Διαβάστε περισσότερα