Πρακτικός οδηγός 2: Υποβολή εκθέσεων σχετικά με το βάρος της απόδειξης

Transcript

1 Πρακτικός οδηγός 2: Υποβολή εκθέσεων σχετικά με το βάρος της απόδειξης

2 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Οι πληροφορίες του παρόντος πρακτικού οδηγού δεν συνιστούν νομική συμβουλή και δεν απηχούν κατ ανάγκη την επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων από νομικής άποψης. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων δεν φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο του παρόντος εγγράφου. ΠΑΡΑΊΤΗΣΗ ΑΠΌ ΚΆΘΕ ΕΥΘΎΝΗ Το παρόν κείμενο αποτελεί μετάφραση εργασίας ενός εγγράφου που δημοσιεύθηκε αρχικά στην αγγλική γλώσσα. Το πρωτότυπο κείμενο διατίθεται στον δικτυακό τοπο του ECHA. Πρακτικός οδηγός 2: Υποβολή εκθέσεων σχετικά με το βάρος της απόδειξης Κωδικός αναφοράς: ECHA-10-B-05-EL ISBN-13: ISSN: Ημερομηνία δημοσίευσης: 24/03/2010 Γλώσσα: EL Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων, 2010 Εξώφυλλο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής με τη μορφή «Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων, εφόσον υποβάλλεται σχετική γραπτή κοινοποίηση στη Μονάδα Eπικοινωνίας του ECHA Το παρόν έγγραφο διατίθεται στις ακόλουθες 22 γλώσσες: Αγγλικά, βουλγαρικά, γαλλικά, γερμανικά, δανέζικα, ελληνικά, εσθονικά, ισπανικά, ιταλικά, λεττονικά, λιθουανικά, μαλτεζικά, ολλανδικά, ουγγρικά, πολωνικά, πορτογαλικά, ρουμανικά, σλοβακικά, σλοβενικά, σουηδικά, τσεχικά και φινλανδικά Αν έχετε απορίες ή παρατηρήσεις σχετικά με το παρόν έγγραφο, παρακαλείσθε όπως τις αποστείλετε (με τον κωδικό αναφοράς και την ημερομηνία έκδοσης) χρησιμοποιώντας το έντυπο αίτησης πληροφοριών. Το έντυπο αίτησης πληροφοριών διατίθεται στη σελίδα επικοινωνίας του ECHA, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: P.O. BOX 400, FI HELSINKI, FINLAND Διεύθυνση επισκέψεων: Annankatu 10, Helsinki, Finland

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Τι είναι το βάρος της απόδειξης; Νομική βάση για τη χρήση του βάρους της απόδειξης δυνάμει του κανονισμού REACH Γιατί η έννοια του βάρους της απόδειξης θεωρείται χρήσιμη; ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ Αξιοπιστία, επάρκεια, συνάφεια και ποσότητα ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ Συγκέντρωση όλων των σχετικών πληροφοριών Πληροφορίες από εγχειρίδια και βάσεις δεδομένων Υφιστάμενες μελέτες παλαιότερα δεδομένα Συγκριτική προσέγγιση (Q)SAR Πρόσφατα ανεπτυγμένες μέθοδοι δοκιμών και μέθοδοι in vitro Ιστορικά δεδομένα για τον άνθρωπο Αξιολόγηση του συνόλου των πληροφοριών για την εξαγωγή συμπεράσματος σχετικά με μια παράμετρο Αθροιστικό βάρος: «Συγκέντρωση» πληροφοριών Τρόπος αντιμετώπισης αντικρουόμενων αποτελεσμάτων μελετών Γνωμοδοτήσεις εμπειρογνωμόνων Τρόπος υποβολής στο IUCLID ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Κύρια στοιχεία του βάρους της απόδειξης Εμπειρία από τους φακέλους καταχωριζόντων Περιπτωσιολογική μελέτη 1: σωστή εφαρμογή της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης...17 Περιπτωσιολογική μελέτη 2: εσφαλμένη εφαρμογή προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 25

4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο παρών οδηγός εισάγει την έννοια του βάρους της απόδειξης και εξηγεί πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προκύψει ένα συμπέρασμα σχετικά με την ιδιότητα μιας ουσίας. Παρέχει μια πρακτική, βήμα προς βήμα παρουσίαση της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης σύμφωνα με το παράρτημα XI ενότητα 1.2, με σκοπό την ικανοποίηση των απαιτήσεων που παρατίθενται στη στήλη 1 των παραρτημάτων VII - X του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH). Οι πληροφορίες που παρέχονται στον παρόντα οδηγό δεν περιγράφουν τις απαιτήσεις για τoν επιτυχή έλεγχο τεχνικής πληρότητας, οι οποίες παρουσιάζονται στο Εγχειρίδιο υποβολής δεδομένων (αριθ Συμπλήρωση τεχνικού φακέλου για καταχωρίσεις και κοινοποιήσεις PPORD). Ο παρών οδηγός είναι προϊόν της εκστρατείας προώθησης της ενημέρωσης σχετικά με τα ΦΑΠΟ. Απευθύνεται στους καταχωρίζοντες με σκοπό να τους βοηθήσει να εξετάσουν και να εφαρμόσουν αυτήν την προσέγγιση έτσι ώστε να χρησιμοποιήσουν (όπου είναι δυνατόν) το βάρος της απόδειξης για την ικανοποίηση των απαιτήσεων του κανονισμού REACH, αποφεύγοντας έτσι τη διενέργεια περιττών δοκιμών σε ζώα. 1

5 2. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ 2.1. Τι είναι το βάρος της απόδειξης; Ο όρος «βάρος της απόδειξης» δεν είναι σαφώς ορισμένος επιστημονικά ούτε έχει μια επίσημα συμφωνημένη έννοια που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα εργαλεία και διαδικασίες (Weed, 2005). Στο πλαίσιο της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης περιλαμβάνεται μια αξιολόγηση των σχετικών τιμών/βαρών διάφορων στοιχείων από τις διαθέσιμες πληροφορίες που έχουν ανακτηθεί και συγκεντρωθεί σε προηγούμενα βήματα. Για τον σκοπό αυτό, σε κάθε πληροφορία πρέπει να αντιστοιχίζεται μια τιμή. Αυτά τα βάρη/τιμές μπορούν να αντιστοιχίζονται είτε με αντικειμενικό τρόπο χρησιμοποιώντας μια τυποποιημένη διαδικασία, είτε προσφεύγοντας στις γνωμοδοτήσεις εμπειρογνωμόνων. Το βάρος που αποδίδεται στις διαθέσιμες αποδείξεις επηρεάζεται από παράγοντες όπως η ποιότητα των δεδομένων, η συνεκτικότητα των αποτελεσμάτων, ο χαρακτήρας και η σοβαρότητα των επιδράσεων, καθώς και η συνάφεια των πληροφοριών για τη δεδομένη κανονιστική παράμετρο. Ένας ορισμός του βάρους απόδειξης είναι: «η διαδικασία εξέτασης των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των διάφορων πληροφοριών κατά την υιοθέτηση και στήριξη ενός συμπεράσματος σχετικά με μια ιδιότητα της ουσίας». Στο πλαίσιο της νομοθεσίας REACH, η λεγόμενη προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης αποτελεί στοιχείο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σχετικά με τις ιδιότητες της ουσίας και, άρα, σημαντικό τμήμα της αξιολόγησης χημικής ασφάλειας. Στο νομικό κείμενο, η χρήση της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης παρέχεται στο παράρτημα XI ως μια από τις επιλογές για την ικανοποίηση των απαιτήσεων πληροφοριών των παραρτημάτων VII έως X. Ο τρόπος υλοποίησης της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης ποικίλλει ανάλογα με την περίπτωση. Επηρεάζεται από τη σχέση μεταξύ της ποσότητας των απαιτούμενων πληροφοριών και της σημασίας της απόφασης που πρέπει να ληφθεί, καθώς και από το ενδεχόμενο η απόφαση που βασίζεται σε αυτές τις πληροφορίες να είναι εσφαλμένη και από τις σχετικές επιπτώσεις. Είναι σημαντικό να τεκμηριώνονται και να κοινοποιούνται τα στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης χρησιμοποιήθηκε με αξιόπιστο, σταθερό και διαφανή τρόπο. Εάν μπορεί να υποβληθεί κάποιο σκεπτικό το οποίο να καταδεικνύει ότι τα δεδομένα αυτά περιγράφουν επαρκώς την παράμετρο που προκαλεί ανησυχία δυνάμει του κανονισμού REACH, τότε μπορεί να μην είναι απαραίτητες περαιτέρω πληροφορίες για τη συγκεκριμένη παράμετρο. Το βάρος της απόδειξης συνδέεται στενά με τις ολοκληρωμένες στρατηγικές δοκιμών/πληροφοριών (ITS), με την έννοια ότι οι διαθέσιμες αποδείξεις μπορούν να συμβάλουν στον καθορισμό των πιθανών επόμενων βημάτων που αφορούν τις δοκιμές. 2

6 2.2. Νομική βάση για τη χρήση του βάρους της απόδειξης δυνάμει του κανονισμού REACH Ως επιλογή για την ικανοποίηση των απαιτήσεων πληροφοριών (παραρτήματα VII-X) στο παράρτημα XI του κανονισμού REACH αναφέρονται τα ακόλουθα. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΤΥΠΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΩΝ VΙΙ ΕΩΣ Χ: Η ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΔΟΚΙΜΩΝ ΔΕΝ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ: «1.2. Το βάρος της απόδειξης Μπορεί να είναι επαρκές το βάρος της απόδειξης όταν συνδυάζονται διάφορες ανεξάρτητες πηγές πληροφοριών οι οποίες οδηγούν στην παραδοχή ή στο συμπέρασμα ότι μια ουσία έχει ή δεν έχει μια επικίνδυνη ιδιότητα, ενώ οι πληροφορίες από καθεμία επιμέρους πηγή μεμονωμένα θεωρούνται ανεπαρκείς για τη στήριξη της παραδοχής αυτής ή του συμπεράσματος αυτού. Μπορεί να είναι επαρκές το βάρος της απόδειξης από τη χρήση μεθόδων οι οποίες αναπτύχθηκαν πρόσφατα και οι οποίες δεν έχουν ακόμη περιληφθεί στις μεθόδους δοκιμών που αναφέρονται στο άρθρο 13 παράγραφος 3, ή από τη χρήση διεθνούς μεθόδου δοκιμών την οποία η Επιτροπή ή ο Οργανισμός αναγνωρίζουν ως ισοδύναμη, και οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μια ουσία έχει ή δεν έχει μια επικίνδυνη ιδιότητα. Όταν το βάρος της απόδειξης για την παρουσία ή την απουσία μιας συγκεκριμένης επικίνδυνης ιδιότητας είναι επαρκές: οι περαιτέρω δοκιμές σε σπονδυλωτά ζώα για την εν λόγω ιδιότητα παραλείπονται. οι περαιτέρω δοκιμές που δεν χρησιμοποιούν σπονδυλωτά ζώα επιτρέπεται να παραλείπονται. Σε κάθε περίπτωση, παρέχεται επαρκής και αξιόπιστη τεκμηρίωση». Αυτό το απόσπασμα του κανονισμού REACH τονίζει τη νομική βάση στην οποία στηρίζεται η δυνατότητα χρήσης μιας προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης για την ικανοποίηση των απαιτήσεων πληροφοριών. Αναφέρει συγκεκριμένα τη χρήση αποδείξεων από διάφορες πηγές, όπου οι πληροφορίες από καθεμία επιμέρους πηγή μεμονωμένα μπορεί να θεωρούνται ανεπαρκείς. Σε περίπτωση που το βάρος της απόδειξης είναι επαρκές, οι δοκιμές σε ζώα μπορούν να παραλείπονται Γιατί η έννοια του βάρους της απόδειξης θεωρείται χρήσιμη; Η έννοια του βάρους της απόδειξης παρέχει τη δυνατότητα χρήσης λιγότερο αξιόπιστων πληροφοριών/μελετών όταν αυτές συγκεντρώνονται μαζί με άλλες πληροφορίες. Χρησιμεύει στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής δοκιμών. Αν οι πληροφορίες θεωρηθούν χρήσιμες, τότε μπορεί να μην απαιτούνται περαιτέρω δοκιμές.

7

8 3. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ 3.1. Αξιοπιστία, επάρκεια, συνάφεια και ποσότητα Τα κριτήρια με τα οποία βαθμολογούνται οι αποδείξεις σχετίζονται με την αξιοπιστία, τη συνάφεια και την επάρκειά τους (βλ. Καθοδήγηση σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας, Κεφάλαιο R.4). Η αξιοπιστία αποτιμάται με βάση την ποιότητα της μελέτης, τη χρησιμοποιούμενη μέθοδο, την έκθεση αποτελεσμάτων και το συμπέρασμα. Οι Klimisch et al, 1997 την ορίζουν ως εξής: «η αξιολόγηση της εγγενούς ποιότητας μιας έκθεσης δοκιμής ή δημοσίευσης σχετικά με την προτιμώμενη τυποποιημένη μεθοδολογία, καθώς και του τρόπου περιγραφής της πειραματικής μεθοδολογίας και των αποτελεσμάτων έτσι ώστε να προκύπτουν αποδείξεις για τη σαφήνεια και αληθοφάνεια των ευρημάτων». Κατά τον Klimisch, η βαθμολογία σχετικά με την αξιοπιστία αποδίδεται ως εξής: 1 = αξιόπιστο χωρίς περιορισμούς 2 = αξιόπιστο με περιορισμούς 3 = μη αξιόπιστο 4 = δεν είναι δυνατή η βαθμολόγηση. Για τον καθορισμό της ποιότητας άλλα παραδείγματα εργαλείων είναι τα κριτήρια κατά Hills για την αξιολόγηση της αιτιώδους συνάφειας σε επιδημιολογικά δεδομένα (Hill 1965), η κατάταξη χημικών προϊόντων με βάση το ενδοκρινικό δυναμικό τους (Calabrese et al, 1997), καθώς και η αξιολόγηση οικολογικών κινδύνων (Menzie et al, 1996). Η συνάφεια καλύπτει τον βαθμό στον οποίο τα δεδομένα και οι δοκιμές είναι κατάλληλα για τον συγκεκριμένο προσδιορισμό της επικινδυνότητας ή τον χαρακτηρισμό κινδύνου. Στα παραδείγματα των θεμάτων που εξετάζονται κατά την αξιολόγηση της συνάφειας περιλαμβάνονται: - συνάφεια του υλικού δοκιμής: πρέπει να είναι αντίστοιχο με την ταυτότητα της ουσίας προς υποβολή - συνάφεια της μεθόδου και των συνθηκών δοκιμής: δεν πρέπει να διαφέρουν πολύ από τις διεθνώς εγκεκριμένες οδηγίες δοκιμής, η δε ουσία πρέπει να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της μεθόδου, κλπ. - συνάφεια της παραμέτρου: οι επιδράσεις που διερευνώνται σε μια μελέτη πρέπει να σχετίζονται σαφώς με την τοξικότητα της ουσίας (π.χ. φυσικές επιδράσεις ή επιδράσεις λόγω πολύπλοκων παραγόντων δεν είναι συναφείς) - συνάφεια εναλλακτικών μεθόδων: π.χ. κατά τη χρήση μοντέλων ποιοτικής ή ποσοτικής σχέσης δομής-δραστικότητας [(Q)SAR], συγκριτικής προσέγγισης, κατηγοριών ή προσεγγίσεων in vitro, πρέπει να επαληθεύεται ότι μπορούν να εφαρμόζονται στη συγκεκριμένη ουσία (π.χ. τομέας εφαρμογής μοντέλων (Q)SAR, συνεκτικότητα της κατηγορίας, συνάφεια επιδράσεων in vitro). Η επάρκεια είναι ουσιαστικά η χρησιμότητα των πληροφοριών για τον σκοπό της αξιολόγησης της επικινδυνότητας και του κινδύνου. Τα διαθέσιμα δεδομένα πρέπει να 5

9 επιτρέπουν τη λήψη σαφούς απόφασης σχετικά με την τήρηση των κριτηρίων ταξινόμησης για την ουσία καθώς και τον υπολογισμό κατάλληλων τιμών παράγωγου επιπέδου χωρίς επιπτώσεις (DNEL) και προβλεπόμενης συγκέντρωσης χωρίς επιπτώσεις (PNEC) για την αξιολόγηση κινδύνου. Η ποσότητα αποτελεί επίσης κριτήριο που πρέπει να εξετάζεται για την αξιολόγηση της ισχύος της απόδειξης. Το συνολικό βάρος της απόδειξης αναφέρεται σε περισσότερες από μία μελέτες/πληροφορίες όσο περισσότερες τόσο το καλύτερο ιδιαίτερα αν πρόκειται για αντικρουόμενες πληροφορίες. 4. ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ 4.1. Συγκέντρωση όλων των σχετικών πληροφοριών Για να ξεκινήσει να αναπτύσσει μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης, ο καταχωρίζων πρέπει να συγκεντρώσει όλες τις πληροφορίες από όλες τις πιθανές πηγές, όπως τη δημοσιευμένη βιβλιογραφία, τη συγκριτική προσέγγιση από ανάλογες/ομόλογες χημικές ουσίες, προβλέψεις (Q)SAR, δεδομένα από υφιστάμενες μελέτες, μελέτες in vitro, επιδημιολογικά δεδομένα/ανθρώπινη εμπειρία, κλπ. Ως γενική αρχή, ισχύει το όσο περισσότερες πληροφορίες συγκεντρώνει, τόσο το καλύτερο. Σύμφωνα με τον κανονισμό REACH, οι καταχωρίζοντες είναι υποχρεωμένοι να συγκεντρώνουν κάθε σχετική πληροφορία που αφορά τις φυσικοχημικές ιδιότητες και τις (οικο)τοξικολογικές επιδράσεις της ουσίας. Χρήσιμες πληροφορίες μπορεί να προκύψουν από τις ακόλουθες πηγές: Εγχειρίδια από τη βιβλιογραφία Βάσεις δεδομένων Συγκριτικές προσεγγίσεις (Q)SAR Μελέτες βαθμολογίας (2), 3 και 4 κατά Klimisch Πρόσφατα ανεπτυγμένες μέθοδοι δοκιμών Επιδημιολογικές μελέτες και άλλα δεδομένα για τον άνθρωπο Ο καταχωρίζων είναι υποχρεωμένος να επαληθεύει ότι διαθέτει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για τους σκοπούς της καταχώρισης, σύμφωνα με το άρθρο 10 του κανονισμού REACH (βλ. επίσης Καθοδήγηση σχετικά με την κοινοχρησία δεδομένων του κανονισμού REACH) Πληροφορίες από εγχειρίδια και βάσεις δεδομένων Στην περίπτωση επαρκώς μελετημένων χημικών προϊόντων, μπορεί να είναι αποδεκτή η χρήση τιμών για τις φυσικοχημικές, τοξικολογικές και οικοτοξικολογικές παραμέτρους οι

10 οποίες προέρχονται από δεδομένα «που έχουν εξεταστεί από ομοτίμους». Κατά την εξέταση της αξιοπιστίας, σε αυτές τις πηγές δεδομένων που έχουν εξεταστεί από ομοτίμους κρίνεται σκόπιμο να αντιστοιχίζεται ένας κωδικός αξιοπιστίας (2), δηλαδή «αξιόπιστο με περιορισμούς», καθώς γίνεται η παραδοχή ότι έχει διερευνηθεί μια ποικιλία πηγών δεδομένων, ότι η μεθοδολογία δοκιμής και η ταυτότητα της ουσίας δοκιμής έχουν αξιολογηθεί, καθώς και ότι έχει επιλεγεί μια αξιόπιστη και αντιπροσωπευτική τιμή για την παράμετρο. Αν ακολουθήθηκε μια τέτοια διαδικασία επισκόπησης, αυτό θα πρέπει να αναφέρεται στην εισαγωγή το εγχειριδίου ή, σε περίπτωση ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων, να περιέχεται στις συνοπτικές πληροφορίες. Χρήσιμα βιβλία αναφοράς και συλλογές δεδομένων που περιέχουν φυσικοχημικά δεδομένα τα οποία έχουν εξεταστεί από ομοτίμους παρέχονται στην Καθοδήγηση σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας, Κεφάλαιο R7α, Πίνακας R Πηγές φυσικοχημικών δεδομένων. Ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, όπως αυτές που είναι διαθέσιμες μέσω της δικτυακής πύλης echemportal του ΟΟΣΑ, στην ηλεκτρονική διεύθυνση είναι χρήσιμες πηγές δεδομένων, ιδίως αν περιλαμβάνουν και σχετική παραπομπή για την τιμή που επιλέγουν. Δεδομένου ότι τέτοιου είδους πηγές βάσεων δεδομένων είναι συνήθως δευτερογενείς πηγές δεδομένων, πρέπει να ελέγχεται και να αναφέρεται η πρωτογενής πηγή δεδομένων αντί να αναφέρεται απευθείας η βάση δεδομένων (ή η δευτερογενής πηγή δεδομένων χωρίς να ανακτώνται τα ίδια τα δεδομένα). Αυτές οι βάσεις δεδομένων αποτελούν πολύτιμους πόρους και πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο για να επισημαίνουν τις περιπτώσεις όπου υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα. Κατά τη χρήση δεδομένων που προέρχονται αποκλειστικά από δευτερογενείς πηγές, είναι σημαντικό να αναπτύσσεται μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης προκειμένου να καταδεικνύεται ότι για την παράμετρο που αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος έχει επιλεγεί μια κατάλληλη τιμή. Κανονικά, η χρήση μιας μεμονωμένης δευτερογενούς πηγής που έχει εξεταστεί από ομοτίμους χωρίς περαιτέρω υποστηρικτικές αποδείξεις δεν είναι αποδεκτή. Ο τεχνικός φάκελος πρέπει να παρουσιάζει τιμές που έχουν ληφθεί από πολλαπλές έγκυρες πηγές δεδομένων και να υποστηρίζει δεδομένα όπως κατασκευαστικά δεδομένα, αξιόπιστες προβλέψεις QSAR ή/και δεδομένα από πηγές που μπορεί να μην έχουν εξεταστεί από ομοτίμους. Στις τιμές φυσικοχημικών ιδιοτήτων που λαμβάνονται από δελτία δεδομένων ασφάλειας υλικών (ΔΔΑΥ) και από οποιαδήποτε άλλα τεχνικά δεδομένα επιχειρήσεων μπορεί να αντιστοιχιστεί μόνο η βαθμολογία αξιολόγησης (4), δηλαδή «δεν είναι δυνατή η βαθμολόγηση», εκτός αν παρέχονται αναλυτικές πληροφορίες, όπως η πειραματική μεθοδολογία και η ουσία δοκιμής, έτσι ώστε να είναι εφικτή η σύνταξη (ουσιαστικής) περίληψης μελέτης και η ανεξάρτητη αξιολόγηση της αξιοπιστίας της μελέτης. Πρέπει να τονιστεί ότι είναι δύσκολο να εξαχθούν γενικά συμπεράσματα σχετικά με την αξιοπιστία κάθε πηγής δεδομένων για μια επιμέρους παράμετρο. Έτσι, οι αξιολογητές πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να βεβαιώνονται ότι η ταυτότητα της ουσίας δοκιμής, καθώς και η μέθοδος και το αποτέλεσμα της δοκιμής, είναι αξιόπιστα.

11 Υφιστάμενες μελέτες παλαιότερα δεδομένα Ορισμός για τον όρο «παλαιότερη μελέτη» δεν υφίσταται, μπορεί όμως να γίνεται διάκριση μεταξύ μελετών οι οποίες εκπονήθηκαν σύμφωνα με τις αρχές της ορθής εργαστηριακής πρακτικής (ΟΕΠ) που παρέχονται στην οδηγία 2004/10/EΚ και των μελετών που εκπονήθηκαν πριν από την ανάπτυξη του σχεδίου ΟΕΠ (1987). Η αξιοπιστία των προ ΟΕΠ μελετών πρέπει να αξιολογείται κατά περίπτωση με το σύστημα βαθμολόγησης κατά Klimisch και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα της έκθεσης μελέτης. Επίσης, είναι δυνατή και η διάκριση ανάμεσα σε μελέτες που εκπονήθηκαν σύμφωνα με τους πρόσφατους κανονισμούς της Επιτροπής ή τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ και σε μελέτες που εκπονήθηκαν σύμφωνα με προηγούμενες εκδόσεις των κατευθυντήριων γραμμών. Η αντιστοιχία με τις νέες κατευθυντήριες γραμμές πρέπει να εξετάζεται κατά περίπτωση. Στο παράρτημα XI ενότητα 1.1, η χρήση υφιστάμενων δεδομένων μπορεί να θεωρηθεί έγκυρη τεκμηρίωση για το ότι η δοκιμή δεν δικαιολογείται από επιστημονική άποψη εφόσον πληρούνται οι καθορισμένες προϋποθέσεις. Δεδομένα παλαιότερων μελετών που δεν εκπονήθηκαν σύμφωνα με τις τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές δοκιμών μπορεί να είναι λιγότερο αξιόπιστα ή συναφή, καθώς οι κατευθυντήριες γραμμές/μέθοδος που ακολουθήθηκαν μπορεί να μην εναρμονίζονται με τις πιο πρόσφατες. Ειδικότερα, μπορεί να παρουσιάζονται ελλείψεις στην υποβολή εκθέσεων και στη διασφάλιση ποιότητας. Για τον λόγο αυτό, η αξιοπιστία τέτοιου είδους μελετών μπορεί να είναι χαμηλότερη, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατόν να θεωρηθούν ως βασικές μελέτες. Ωστόσο, μπορεί να θεωρηθούν επαρκείς στην περίπτωση μιας προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης ή ως υποστηρικτικές μελέτες. Για να είναι εφικτή η αξιολόγηση αυτών των μη τυπικών δεδομένων από τον ECHA, ο καταχωρίζων πρέπει να παρέχει όσο το δυνατόν περισσότερη τεκμηρίωση, στην οποία πρέπει να περιλαμβάνεται αναλυτική περιγραφή της μελέτης, της μεθόδου δοκιμής και του υλικού δοκιμής, τυχόν αποκλίσεις ή ανωμαλίες, κλπ. Αν δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για την τεκμηρίωση μιας ολοκληρωμένης ουσιαστικής περίληψης μελέτης στο IUCLID, είναι προτιμότερο η μελέτη να υποβάλλεται ως υποστηρικτική μελέτη Συγκριτική προσέγγιση Στο πλαίσιο μιας προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο χρήσης συγκριτικής προσέγγισης από ένα ανάλογο χημικό προϊόν ή χημική κατηγορία (βλ. Καθοδήγηση σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας, Κεφάλαιο R.6, και Πρακτικός οδηγός 6: Υποβολή συγκριτικής προσέγγισης και κατηγοριών) (Q)SAR Μια έγκυρη πρόβλεψη (Q)SAR μπορεί να αποτελέσει πρόσθετη απόδειξη για να ληφθεί υπόψη σε μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης. Περαιτέρω οδηγίες σχετικά με τη χρήση δεδομένων (Q)SAR είναι διαθέσιμες στον ECHA (βλ. Καθοδήγηση σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας,

12 Κεφάλαιο R.6, και Πρακτικός οδηγός 5: Υποβολή μοντέλων ποιοτικής ή ποσοτικής σχέσης δομής-δραστικότητας [(Q)SAR]). Ένα παράδειγμα χρήσης (Q)SAR σε μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης είναι το κριτήριο εξέτασης με βάση (Q)SAR που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της ανθεκτικότητας ουσιών (Α και αα). Τα συνδυασμένα αποτελέσματα των τριών ελεύθερα διαθέσιμων μοντέλων εκτιμήσεων BIOWIN 2, 6 και 3 στο λογισμικό EPI (US-EPA 2000) μπορούν να χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του κατά πόσον πληρείται το κριτήριο Α. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εν λόγω προσέγγιση παρέχονται στον πίνακα R και στη σελίδα της Καθοδήγησης σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας: Κεφάλαιο R.11: Αξιολόγηση ΑΒΤ Πρόσφατα ανεπτυγμένες μέθοδοι δοκιμών και μέθοδοι in vitro Οι δοκιμές in vitro μπορούν να αποτελέσουν πηγή αποδείξεων στο πλαίσιο μιας προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη χρήση δοκιμών in vitro παρέχονται στον Πρακτικό οδηγό 1: Υποβολή δεδομένων in vitro. Το παράρτημα XI ενότητα 1.2 του κανονισμού REACH αναφέρει ότι οι μέθοδοι δοκιμών που αναπτύχθηκαν πρόσφατα και που δεν έχουν ακόμη περιληφθεί στις μεθόδους δοκιμών οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 13 παράγραφος 3 και οι οποίες ενδέχεται να βρίσκονται ακόμη στο στάδιο προ-επικύρωσης, μπορούν να λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο μιας προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης Ιστορικά δεδομένα για τον άνθρωπο Σύμφωνα με το παράρτημα XI ενότητα 1.1.3, τα ιστορικά δεδομένα για τον άνθρωπο μπορούν να χρησιμοποιούνται ως απόδειξη του ότι η δοκιμή δεν δικαιολογείται από επιστημονική άποψη εφόσον πληρούνται οι καθορισμένες προϋποθέσεις. Επιδημιολογικά δεδομένα και άλλα στοιχεία σχετικά με την έκθεση του ανθρώπου, όπως τυχαίες δηλητηριάσεις ή έκθεση στην ουσία λόγω επαγγελματικής δραστηριότητας, κλινικές μελέτες ή εκθέσεις περιπτώσεων, μπορεί να είναι χρήσιμο να περιληφθούν σε μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης. Πρέπει επίσης να παρέχεται επαρκής και αξιόπιστη τεκμηρίωση σχετικά με τα κριτήρια του παραρτήματος XI ενότητα για την αξιολόγηση της επάρκειας των δεδομένων Αξιολόγηση του συνόλου των πληροφοριών για την εξαγωγή συμπεράσματος σχετικά με μια παράμετρο Αθροιστικό βάρος: «Συγκέντρωση» πληροφοριών Τα διαθέσιμα δεδομένα, τα οποία μπορεί μεμονωμένα, ενδέχεται να μην επαρκούν για να θεωρηθούν ως βασικές μελέτες, μπορούν όμως να παρέχουν επαρκείς πληροφορίες όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με άλλες μελέτες, δηλ. να επιτρέπουν τη διεξαγωγή ανάλυσης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης.

13 Στα παραδείγματα μελετών που είναι ανεπαρκή για να θεωρηθούν ως βασικές μελέτες περιλαμβάνονται: - Προβληματικές δοκιμές: Σε περίπτωση που δεν μπορεί να προσδιοριστεί μια εύλογη εκτίμηση της συγκέντρωσης έκθεσης στην ουσία, τότε το αποτέλεσμα της δοκιμής πρέπει να εξετάζεται με επιφύλαξη, εκτός αν συμπεριληφθεί σε μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης - Μελέτες βαθμολογίας (2), 3 και 4 κατά Klimisch - Μελέτες που εκπονούνται σύμφωνα με μη τυπικές κατευθυντήριες γραμμές. Χρησιμοποιώντας το αθροιστικό βάρος των πληροφοριών, ίσως είναι δυνατόν να ικανοποιηθεί μια συγκεκριμένη απαίτηση πληροφοριών του κανονισμού REACH. Μπορεί να υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες μελέτες για την ίδια ουσία δοκιμής και για την ίδια παράμετρο, οι οποίες να μην θεωρούνται απόλυτα αξιόπιστες. Όμως, όταν χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά, τα αποτελέσματα των μελετών μπορεί να υποδηλώνουν περίπου τις ίδιες τιμές συγκέντρωσης και χρόνου για μια επίδραση. Στις περιπτώσεις αυτές, θα μπορούσε να αιτιολογηθεί η συνδυασμένη χρήση όλων των μελετών προκειμένου να εξαχθεί ένα συμπέρασμα για μια συγκεκριμένη παράμετρο. Παραδείγματα: 1) Έγκυρα δεδομένα τοξικότητας σε ψάρια είναι διαθέσιμα μόνο για καθεστώς σύντομης έκθεσης (π.χ. 24 ώρες). Μπορεί να είναι διαθέσιμες δοκιμές διάρκειας άνω των 96 ωρών, οι οποίες δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστες (π.χ. λόγω ελλιπούς τεκμηρίωσης), αλλά παρέχουν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες η κύρια επίδραση εκδηλώνεται εντός του πρώτου 24ώρου. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τιμή που αντιστοιχεί στον χρόνο των 24 ωρών. 2) Δεδομένα τοξικότητας είναι διαθέσιμα για διάφορες χρονικές στιγμές από μια δοκιμή διάρκειας 72 ωρών. Σε αυτή την περίπτωση, η καμπύλη χρόνου-επίδρασης μπορεί να επιτρέπει προεκβολή μέχρι την τιμή που αντιστοιχεί στις 96 ώρες. Κατά την αξιολόγηση υφιστάμενων δεδομένων, συμβαίνει συχνά να μην είναι δυνατή η πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες της μελέτης, οπότε δεν θα είναι δυνατή η πλήρης και αναλυτική αξιολόγηση όλων των προαναφερθέντων στοιχείων. Ωστόσο, η ποιότητα της μελέτης μπορεί να είναι επαρκής, με αποτέλεσμα να μπορεί να ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο μιας προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να είναι διαθέσιμες βασικές πληροφορίες που εξασφαλίζουν, ως έναν βαθμό, ότι η ποιότητα των υποκείμενων δεδομένων είναι επαρκής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μια πληροφορία κρίσιμης σημασίας είναι κατά πόσον η δοκιμή διενεργήθηκε σύμφωνα με πρότυπες κατευθυντήριες γραμμές δοκιμής. Θα πρέπει να αναφέρεται η μέθοδος μελέτης και να παρέχονται βασικές πληροφορίες στον τεχνικό φάκελο (περαιτέρω οδηγίες δίδονται στην ενότητα 8 της Καθοδήγησης σχετικά με την καταχώριση). Αυτές οι πληροφορίες είναι 1) ο προσδιορισμός της ουσίας δοκιμής, 2) η καθαρότητα του δείγματος, 3) το είδος που χρησιμοποιείται στη δοκιμή και 4) η διάρκεια δοκιμής.

14 Τρόπος αντιμετώπισης αντικρουόμενων αποτελεσμάτων μελετών Μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης πρέπει να χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν διάφορες μελέτες με αντικρουόμενα αποτελέσματα. Το βάρος που αποδίδεται σε κάθε μελέτη εξαρτάται από την περίπτωση, δηλαδή από τη μέθοδο δοκιμής, την ποιότητα των δεδομένων και την υπό εξέταση παράμετρο. Για παράδειγμα, η δοκιμή άμεσης βιοαποδομησιμότητας θεωρείται ως αυστηρή μέθοδος δοκιμής. Αν διατίθενται έξι μελέτες ανεπαρκούς ποιότητας που υποδηλώνουν ότι μια ουσία δεν είναι άμεσα βιοαποδομήσιμη, και μία μελέτη επαρκούς ποιότητας η οποία χρησιμοποιεί μια μέθοδο δοκιμής που συνιστάται στον κανονισμό REACH και η οποία υποδηλώνει την άμεση βιοαποδομησιμότητα της ουσίας, είναι λογικό να εξαχθεί το συμπέρασμα της άμεσης βιοαποδομησιμότητας λόγω της αυστηρότητας της εν λόγω μεθόδου δοκιμής Γνωμοδοτήσεις εμπειρογνωμόνων Οι γνωμοδοτήσεις εμπειρογνωμόνων είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και εκτίμηση της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης. Για παράδειγμα, η χρήση έγκυρων επιστημονικών γνωμών είναι σημαντική κατά την εξέταση της αξιοπιστίας, της συνάφειας και της επάρκειας κατά την ενοποίηση και σύγκριση διαφορετικών πληροφοριών, καθώς και κατά την αντιστοίχιση βάρους σε κάθε επιμέρους δεδομένο. Το πρόσωπο που παρέχει αυτές τις επιστημονικές γνώμες πρέπει να είναι εμπειρογνώμων όσον αφορά τη σχετική παράμετρο ή παραμέτρους και τις μεθόδους μελέτης. Ο εμπειρογνώμων πρέπει να αξιολογεί την αξιοπιστία, τη συνάφεια και την επάρκεια των διαθέσιμων δεδομένων, καθώς και να κρίνει κατά πόσον οι συνδυασμένες αποδείξεις επαρκούν για την εξαγωγή συμπεράσματος σχετικά με τις ιδιότητες ή τις πιθανές επιδράσεις της ουσίας. Κατά τη διαδικασία αξιολόγησης όλων των διαθέσιμων πληροφοριών σύμφωνα με το παράρτημα VI ενέργεια 1 του κανονισμού REACH, στο πλαίσιο της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης μπορούν να χρησιμοποιούνται δεδομένα από άλλες πηγές, πέραν των δοκιμών που αφορούν μια συγκεκριμένη παράμετρο και που περιγράφονται στα παραρτήματα VII-X Στις περιπτώσεις που δεν διατίθενται δεδομένα δοκιμών που να ικανοποιούν τις απαιτήσεις του κανονισμού REACH ή τα δεδομένα δεν επιτρέπουν την εξαγωγή έγκυρου συμπεράσματος, η χρήση άλλων πληροφοριών (από άλλες πηγές, εκτός από τις δοκιμές που αφορούν μια συγκεκριμένη παράμετρο που παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες), καθώς και γνωμών εμπειρογνωμόνων μπορεί να επιτρέψει την εξαγωγή συμπεράσματος. Για να είναι οι γνώμες των εμπειρογνωμόνων διαφανείς και κατανοητές, είναι σημαντικό όλες οι πληροφορίες που χρησιμοποιούνται, όλες οι ενέργειες που εκτελούνται κατά τη διαδικασία αξιολόγησης και όλα τα συμπεράσματα που εξάγονται, να είναι πλήρως τεκμηριωμένα και αιτιολογημένα στον τεχνικό φάκελο. Παράδειγμα κρίσεων εμπειρογνωμόνων Ακολουθεί ένα παράδειγμα συμπεράσματος που εξήχθη χρησιμοποιώντας τις γνωμοδοτήσεις εμπειρογνωμόνων σε μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης για τον in vivo ερεθισμό των ματιών κουνελιών: - Αξιολόγηση υφιστάμενων μελετών σε ζώα (δοκιμές in vivo): αρνητικά αποτελέσματα όσον αφορά τον οξύ ερεθισμό του δέρματος σε αρουραίους και κουνέλια, η τοπική

15 δοκιμασία λεμφαδένων (Local Lymph Node Assay/LLNA) σε ποντικούς υποδηλώνει ότι πρόκειται για πιθανή ευαισθητοποιητική του δέρματος - Άλλα διαθέσιμα δεδομένα (από δελτία δεδομένων ασφαλείας, αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων και στο Διαδίκτυο) υποδηλώνουν αρνητικά αποτελέσματα όσον αφορά τον ερεθισμό του δέρματος, θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τον ερεθισμό των ματιών και ευαισθησία του δέρματος - Ανάλυση SAR (με χρήση DEREK 1 ): κανένας συναγερμός με βάση τη δομή για τον ερεθισμό των ματιών - Ερεθισμός των ματιών in vitro αρνητικά αποτελέσματα - Μεμονωμένο συμβάν έκθεσης του ανθρώπου θετικά αποτελέσματα - Φυσικοχημικές ιδιότητες υδρολυτικώς ασταθής Μετά την αξιολόγηση των αποδείξεων, προέκυψε το συμπέρασμα ότι η ουσία ενδέχεται να προκαλέσει ερεθισμό των ματιών στον άνθρωπο, οπότε δεν κρίθηκαν απαραίτητες περαιτέρω δοκιμές in vivo ερεθισμού των ματιών Τρόπος υποβολής στο IUCLID Το επόμενο βήμα κατά την εφαρμογή της προσέγγισης του βάρους της απόδειξης για την ικανοποίηση της απαίτησης πληροφοριών σχετικά με μια παράμετρο είναι να υποβληθεί η προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης στην ενότητα παραμέτρων του φακέλου του IUCLID 5. Για κάθε πληροφορία, ο καταχωρίζων πρέπει να δημιουργήσει επιμέρους αρχεία μελέτης παραμέτρου, δηλαδή να επισημάνει κάθε αρχείο με την ένδειξη «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence) και, στη συνέχεια, να παράσχει τις πληροφορίες με τη μορφή ουσιαστικών περιλήψεων μελέτης (=τα ίδια πεδία όπως και για μια βασική μελέτη). Το ίδιο συνιστάται και για τους φακέλους της ποσοτικής κατηγορίας 1-10 τόνων, παρότι αυτό δεν απαιτείται από το νομικό κείμενο. Κάθε αρχείο μελέτης παραμέτρου που υποβάλλεται στο πλαίσιο μιας προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης πρέπει να συμπληρώνεται σύμφωνα με τους κανόνες του ελέγχου τεχνικής πληρότητας (TCC), διαφορετικά δεν θα εγκριθεί κατά τον TCC (βλ. Εγχειρίδιο υποβολής δεδομένων 5, Συμπλήρωση τεχνικού φακέλου για καταχωρίσεις και κοινοποιήσεις PPORD έκδοση 2.2). Αν η διαθέσιμη τεκμηρίωση για μια μελέτη που θέλετε να συμπεριλάβετε σε μια προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των απαιτήσεων μιας ουσιαστικής περίληψης μελέτης, μπορείτε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να συντάξετε περίληψη μιας μελέτης που θα περιέχει τις λεπτομέρειες τις οποίες διαθέτετε και να την επισημάνετε ως υποστηρικτική μελέτη αντί για βάρος της απόδειξης. (Σημειωτέον ότι η υποβολή μόνο υποστηρικτικών μελετών για μια παράμετρο δεν επαρκεί). Εναλλακτικά, όταν ο καταχωρίζων δεν μπορεί να συμπληρώσει στο IUCLID ούτε τα ελάχιστα πεδία που απαιτούνται για μια βασική περίληψη μελέτης (βλ. Εγχειρίδιο τελικού χρήστη IUCLID), τότε μπορεί να επιλέξει «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence) στο πεδίο «Επισήμανση σκοπού» (Purpose flag) και στο πεδίο «Απαλλαγή από την υποβολή δεδομένων» (Data waiving) να επιλέξει «μελέτη χωρίς επιστημονική αιτιολόγηση» (study scientifically not justified). Σε αυτή την περίπτωση, ο καταχωρίζων πρέπει να συμπληρώσει το πεδίο «Αιτιολόγηση απαλλαγής από την υποβολή 1 Παραγωγική εκτίμηση κινδύνων με βάση τις υπάρχουσες γνώσεις: πρόγραμμα υπολογιστή που προβλέπει, με βάση την ανάλυση της χημικής δομής, κατά πόσον ένα χημικό προϊόν είναι τοξικό για τον άνθρωπο, άλλα θηλαστικά και βακτήρια.

16 δεδομένων» (Justification for Data waiving) ως εξής: για παράδειγμα, «οι πληροφορίες δεν προέρχονται από έκθεση δοκιμής και τα ελάχιστα απαιτούμενα πεδία δεν μπορούν να συμπληρωθούν». Τα υπόλοιπα πεδία στις πλοκάδες στοιχείων «διοικητικά στοιχεία (administrative data) (όπως «τύπος αποτελεσμάτων μελέτης» (study result type) και «αξιοπιστία» (reliability)), «πηγή δεδομένων» (data source), «υλικά και μέθοδοι» (materials and methods), καθώς και «αποτελέσματα και συζήτηση» (results and discussion), πρέπει να συμπληρώνονται όσο το δυνατόν πληρέστερα. Για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευτείτε την Ενότητα του Εγχειριδίου υποβολής δεδομένων 5, Συμπλήρωση τεχνικού φακέλου για καταχωρίσεις και κοινοποιήσεις PPORD (έκδοση 2.2). Για να δημιουργήσετε ένα αρχείο μελέτης παραμέτρου, μεταβείτε στο δένδρο ενοτήτων της ουσίας και κάντε κλικ στην αντίστοιχη ενότητα παραμέτρου. Κάντε κλικ με το δεξί πλήκτρο του ποντικιού και επιλέξτε «Νέο αρχείο μελέτης παραμέτρου» (New endpoint study record). Εισαγάγετε το όνομα του αρχείου μελέτης παραμέτρου και κάντε κλικ στο «OK». Ως πεδίο επισήμανσης σκοπού επιλέξτε «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence) και, στο πεδίο «Δείκτης επιπέδου λεπτομερειών» (Detail level indicator) στη γραμμή μενού, «όλα τα πεδία (all fields). Επιλέξτε το πλαίσιο «ουσιαστική περίληψη μελέτης» (robust study summary). Αφού συμπληρώσετε όλα τα απαραίτητα πεδία για την ουσιαστική περίληψη μελέτης, κάντε αποθήκευση και συνεχίστε δημιουργώντας ένα νέο αρχείο μελέτης παραμέτρου για την επόμενη μελέτη/πηγή πληροφοριών που συνθέτει την προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης. Συνεχίστε να δημιουργείτε αρχεία μελέτης παραμέτρου για κάθε απόδειξη που συνθέτει το σύνολο πληροφοριών για την εν

17 λόγω παράμετρο. Αν δεν είναι εφικτό να συμπληρώσετε όλα τα απαιτούμενα πεδία για την ουσιαστική περίληψη μελέτης, τότε στο πεδίο επισήμανσης σκοπού επιλέξτε είτε «υποστηρικτική μελέτη» (supporting study) αντί για «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence) ή, στο πεδίο επισήμανσης σκοπού, επιλέξτε «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence) και «μελέτη χωρίς επιστημονική αιτιολόγηση» (study scientifically not justified) συνοδευόμενη από τη σχετική αιτιολόγηση. Τέλος, δημιουργήστε «Περίληψη μελέτης παραμέτρου» (Endpoint study summary) για να αξιολογήσετε το σύνολο των πληροφοριών που παρέχονται στα διάφορα αρχεία μελέτης παραμέτρου τα οποία φέρουν την επισήμανση «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence), καθώς και για να παράσχετε λεπτομέρειες σχετικά με το σκεπτικό βάσει του οποίου εξάγεται συμπέρασμα από τις εν λόγω αποδείξεις. Για την προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης ο καταχωρίζων πρέπει να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που διατίθενται στα αρχεία μελέτης παραμέτρου. Αυτή θα πρέπει να τεκμηριώνεται επαρκώς και να εξετάζονται όλες οι μελέτες για την αιτιολόγηση του τελικού συμπεράσματος. Τεχνικές οδηγίες σχετικά με τη συμπλήρωση των περιλήψεων παραμέτρου παρέχονται στην Ενότητα E του Εγχειριδίου τελικού χρήστη IUCLID, και συγκεκριμένα στις οδηγίες σχετικά με το «αρχείο περίληψης παραμέτρου» (endpoint summary record) που αφορούν κάθε επιμέρους παράμετρο. Επισημαίνεται ότι οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην περίληψη παραμέτρου στο IUCLID 5 μπορούν να εξάγονται αυτόματα σε συγκεκριμένες ενότητες της έκθεσης χημικής ασφάλειας χρησιμοποιώντας την προσθήκη (plug-in) ΕΧΑ. Το πεδίο «Βασική τιμή για την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας» (Key value for chemical safety assessment) πρέπει να συμπληρώνεται τουλάχιστον για τις παραμέτρους εκείνες που χρησιμοποιούνται από την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας ως σχετικές παράμετροι εισόδου.

18

19 5. ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η παρούσα ενότητα αποσκοπεί στην ανακεφαλαίωση και στην καλύτερη κατανόηση του τι ακριβώς αναμένει ο ECHA από τους καταχωρίζοντες που χρησιμοποιούν την προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης, καθώς και στην εξέταση της μέχρι τώρα σχετικής εμπειρίας Κύρια στοιχεία του βάρους της απόδειξης Ορισμένες βασικές πτυχές τις οποίες ο ECHA αναμένει από τους καταχωρίζοντες: - Ότι στον φάκελο θα υποβάλουν σωστά το σύνολο των πληροφοριών σε σχέση με το βάρος της απόδειξης, δημιουργώντας μεμονωμένα αρχεία μελέτης παραμέτρου για κάθε επιμέρους απόδειξη. Αυτά θα πρέπει να είναι «πλήρη» σύμφωνα με τους κανόνες του ελέγχου τεχνικής πληρότητας (TCC), δηλ. να ικανοποιούν τις απαιτήσεις ουσιαστικής περίληψης μελέτης. Διαφορετικά, υπάρχει περίπτωση ο φάκελος να απορριφθεί κατά τον έλεγχο τεχνικής πληρότητας (TCC). Ο καταχωρίζων πρέπει επίσης να συντάξει περίληψη της μελέτης παραμέτρου όπου θα συνοψίζονται τα ευρήματα για την παράμετρο και το σκεπτικό βάσει του οποίου ο καταχωρίζων κατέληξε σε συμπέρασμα. - Ότι θα παρέχουν επαρκή δεδομένα για κάθε στοιχείο του βάρους της απόδειξης, επιτρέποντας έτσι στον ECHA να αξιολογεί το σύνολο των αποδείξεων, καθώς και ότι οι συνδυασμένες πληροφορίες θα επιτρέπουν τη διαμόρφωση εύλογης κρίσης σχετικά με τις φυσικοχημικές, οικοτοξικολογικές και τοξικολογικές (επικίνδυνες) ιδιότητες μιας ουσίας. - Ότι η κρίση του καταχωρίζοντος θα τεκμηριώνεται και θα αναφέρεται με σαφήνεια, επιτρέποντας έτσι στον ECHA να αξιολογεί το σύνολο των αποδείξεων με αμερόληπτο τρόπο Εμπειρία από τους φακέλους καταχωριζόντων Με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία μας αναφορικά με τη χρήση της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης, οι καταχωρίζοντες δεν στηρίζονται επαρκώς στην εν λόγω προσέγγιση προκειμένου να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τις διάφορες πηγές υφιστάμενων αλλά όχι και τόσο αξιόπιστων πληροφοριών. Ορισμένοι καταχωρίζοντες υποβάλλουν μόνο ένα αρχείο μελέτης παραμέτρου για το συνολικό βάρος της απόδειξης. Ο ECHA αποδέχεται την προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης μόνο αν υποστηρίζεται από διάφορα αρχεία μελέτης παραμέτρου, παράλληλα με την κατάλληλη τεκμηρίωση των διάφορων πηγών αποδείξεων. Σε γενικές γραμμές, το επίπεδο λεπτομερειών που παρέχεται από τους καταχωρίζοντες δεν επαρκεί για την υποστήριξη των αποδείξεων που προσκομίζονται. Συνεπώς, σε 16

20 πολλές περιπτώσεις είναι αδύνατον για τον ECHA να αξιολογεί τα συμπεράσματα των καταχωριζόντων. Για να εξηγήσουν ότι δεν απαιτείται η διενέργεια δοκιμής με βάση τη στήλη 2 των παραρτημάτων VII-X, οι καταχωρίζοντες συχνά επισημαίνουν ένα αρχείο μελέτης παραμέτρου εκ παραδρομής ως «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence) αντί για «Απαλλαγή από την υποβολή δεδομένων» (Data Waiving), Συγκεκριμένα, όταν μπορούν να χρησιμοποιηθούν επαρκή επιχειρήματα για να μην διενεργηθεί μια δοκιμή με βάση την έλλειψη έκθεσης, οι καταχωρίζοντες δεν πρέπει να επισημαίνουν το αρχείο μελέτης παραμέτρου ως «βάρος της απόδειξης» (weight of evidence) αλλά ως «Απαλλαγή από την υποβολή δεδομένων» (Data Waiving), επιλέγοντας ως αιτιολόγηση «ζητήματα που σχετίζονται με την έκθεση» (exposure considerations). Στη συνέχεια, πρέπει να παρέχουν επαρκή ποσοτική αιτιολόγηση με βάση το σενάριο ή τα σενάρια έκθεσης που εκπονούνται στο πλαίσιο της έκθεσης χημικής ασφάλειας (ΕΧΑ) Περιπτωσιολογική μελέτη 1: σωστή εφαρμογή της προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης Η παρακάτω περιπτωσιολογική μελέτη παρουσιάζει μια περίπτωση όπου ο ECHA θεώρησε ότι η προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης εφαρμόστηκε με επιτυχία. Πιο συγκεκριμένα, αυτή η παρουσίαση βασίζεται σε δύο αρχεία μελέτης παραμέτρου: ένα αρχείο για την παράμετρο υδατοδιαλυτότητας και ένα για τη συνοδευτική περίληψη μελέτης παραμέτρου. Το πρώτο αρχείο μελέτης παραμέτρου (α) είναι το πειραματικό αποτέλεσμα για μια ουσία με συναφή δομή (συγκριτική προσέγγιση) όπου η επιλογή επισήμανσης σκοπού είναι το βάρος της απόδειξης, το πλαίσιο της ουσιαστικής περίληψης μελέτης είναι επιλεγμένο και, στο πεδίο λεπτομερειών επιλέχθηκε «όλα τα πεδία» (all fields). Στην προκειμένη περίπτωση συμπληρώθηκαν όλα τα απαιτούμενα σχετικά πεδία για μια ουσιαστική περίληψη μελέτης (ΟΠΜ), συμπεριλαμβανομένων της ερμηνείας και του συμπεράσματος του καταχωρίζοντος. Ο καταχωρίζων μπορεί επίσης να επισυνάψει στο αρχείο περίληψης παραμέτρου ένα υποστηρικτικό έγγραφο ή έκθεση.

21 Το αρχείο μελέτης παραμέτρου (β) αφορά μια πρόβλεψη (Q)SAR. Και εδώ, η επιλογή επισήμανσης σκοπού είναι το βάρος της απόδειξης, όλα δε τα απαιτούμενα σχετικά πεδία για μια ουσιαστική περίληψη μελέτης είναι συμπληρωμένα.

22

23 Η περίληψη παραμέτρου δημιουργήθηκε για να καλύψει τα κύρια ευρήματα των επιμέρους αρχείων μελέτης παραμέτρου. Στην προκειμένη περίπτωση, ο καταχωρίζων τη χρησιμοποίησε για να τεκμηριώσει περαιτέρω την εξαγωγή συμπεράσματος από το βάρος της απόδειξης σχετικά με τη συγκεκριμένη ιδιότητα της ουσίας. 20

24 5.4. Περιπτωσιολογική μελέτη 2: εσφαλμένη εφαρμογή προσέγγισης σε σχέση με το βάρος της απόδειξης Η παρακάτω περιπτωσιολογική μελέτη παρουσιάζει μια περίπτωση όπου ο ECHA θεώρησε ότι η προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης δεν εφαρμόστηκε με επιτυχία. Επισημαίνεται ότι δεν προβάλλονται όλες οι επιμέρους οθόνες του IUCLID, καθώς πολλά από τα πεδία έμειναν κενά. Πρόκειται για ένα μόνο αρχείο μελέτης παραμέτρου που επισημάνθηκε ως βάρος της απόδειξης, το οποίο παρουσιάζει μια πειραματική μελέτη που βαθμολογήθηκε με 4 κατά Klimisch. 21

25 Αυτό δεν επαρκεί για την αξιολόγηση και δεν πληροί ικανοποιητικά τις απαιτήσεις πληροφοριών. Στην προκειμένη περίπτωση, ο καταχωρίζων διατρέχει τον κίνδυνο να του ζητηθεί να διενεργήσει τη δοκιμή με βάση τους όρους που επιβάλλει ο ECHA. Επομένως, είναι σημαντικό για τον καταχωρίζοντα να συγκεντρώσει ένα πιο έγκυρο σύνολο αποδείξεων που θα στηρίζεται σε πρόσθετες πηγές πληροφοριών, καθώς και να τεκμηριώσει καλύτερα τις αποδείξεις και το σκεπτικό με βάση το οποίο εξήγαγε το συμπέρασμα για την εν λόγω παράμετρο.

26 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης είναι χρήσιμη για την ικανοποίηση των απαιτήσεων πληροφοριών και για την αποφυγή περιττών δοκιμών. Αξιοποιεί όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες και εξετάζει όλες τις πιθανές αποδείξεις που αφορούν μια παράμετρο. Το πρώτο βήμα είναι η συγκέντρωση των διαθέσιμων πληροφοριών - όσο περισσότερες, τόσο το καλύτερο. Το επόμενο βήμα συνίσταται στις κρίσεις εμπειρογνωμόνων οι οποίοι αξιολογούν τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν και εξετάζουν κατά πόσον μπορεί να χρησιμοποιείται η προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης. Θα πρέπει να χρησιμοποιείται εμπειρογνωμοσύνη σχετικά με τη συγκεκριμένη παράμετρο. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Το βάρος της απόδειξης δεν επαρκεί πάντα για την αποφυγή περαιτέρω δοκιμών, αλλά τουλάχιστον μπορεί να συμβάλει στον εντοπισμό της πλέον κατάλληλης δοκιμής (δηλ. στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής δοκιμών). Πριν από τη δημοσίευση του παρόντος οδηγού, η προσέγγιση σε σχέση με το βάρος της απόδειξης εφαρμοζόταν είτε εσφαλμένα είτε ανεπαρκώς. Ο ECHA θα συνεχίσει να ελέγχει τις περιπτώσεις χρήσης της εν λόγω προσέγγισης και αναμένει από τους καταχωρίζοντες να την εφαρμόζουν για την υποβολή επιμέρους αποδείξεων στο IUCLID, δεόντως αναλυτικών και τεκμηριωμένων. Απαιτούνται σαφή και διαφανή επιχειρήματα και τεκμηρίωση ώστε να μπορεί ο ECHA να αξιολογεί τις σχετικές αποδείξεις. 23

27 ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Καθοδήγηση REACH σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας document/information requireme nts en.htm?time= Συγκεκριμένα: Τόμος 1: Μέρος B Αξιολόγηση επικινδυνότητας Τόμος 3: Κεφάλαιο R.4 Αξιολόγηση διαθέσιμων πληροφοριών Τόμος 4: Κεφάλαιο R.7α Ειδικές για κάθε παράμετρο οδηγίες σχετικά με τις φυσικοχημικές ιδιότητες και την ανθρώπινη υγεία Τόμος 5: Κεφάλαιο R.7β Ειδικές για κάθε παράμετρο οδηγίες σχετικά με το περιβάλλον Τόμος 6: Κεφάλαιο R.7γ Ειδικές για κάθε παράμετρο οδηγίες Παρουσίαση διαδικτυακών σεμιναρίων Βάρος της απόδειξης Δικτυακός τόπος του ECHA presentations en.asp Εγχειρίδιο υποβολής δεδομένων 5: Συμπλήρωση τεχνικού φακέλου για καταχωρίσεις και κοινοποιήσεις PPORD (έκδοση 2.2) Δικτυακός τόπος του ECHA tech dossier manual.pdf Εγχειρίδιο του ΟΟΣΑ για τη διερεύνηση των παραγόμενων σε μεγάλες ποσότητες χημικών Κεφάλαιο 3 Αξιολόγηση δεδομένων Πρακτικοί οδηγοί του ECHA σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών Έξι έγγραφα πρακτικών οδηγών σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών θα δημοσιευθούν στον δικτυακό τόπο του ECHA έως τα τέλη Μαρτίου Καθοδήγηση σχετικά με την καταχώριση document/registration el.pdf?ver s=28%2008%2009 Καθοδήγηση και υποστήριξη σχετικά με το IUCLID: Εγχειρίδιο τελικού χρήστη blic 24

28 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εγχειρίδιο τελικού χρήστη IUCLID Εγχειρίδιο υποβολής δεδομένων 5: Συμπλήρωση τεχνικού φακέλου για καταχωρίσεις και κοινοποιήσεις PPORD (έκδοση 2.2) tech dossier manual.pdf Καθοδήγηση REACH σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χημικής ασφάλειας Τόμος 3: Κεφάλαιο R.4 Αξιολόγηση διαθέσιμων πληροφοριών document/information requirements en. htm?time= Καθοδήγηση REACH Τόμος 4 Κεφάλαιο R7α, Πίνακας R Πηγές φυσικοχημικών δεδομένων document/information requirements en. htm?time= Κανονισμός REACH (EΚ) αριθ. 1907/ legislation en.asp Καθοδήγηση REACH σχετικά με την κοινοχρησία δεδομένων document/data sharing en.pdf Πρακτικοί οδηγοί του ECHA σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών Έξι έγγραφα πρακτικών οδηγών σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφοριών θα δημοσιευθούν στον δικτυακό τόπο του ECHA έως τα τέλη Μαρτίου Weed, Douglas L., Weight of Evidence: A Review of Concept and Methods. Risk Analysis, Vol. 25, No. 6, pp , December 2005 Hill, A. B. (1965). The environment and disease: Association or causation? Journal of the Royal Society of Medicine, 58, Edward J. Calabrese, Edward J. Stanek, Robert C. James, and Stephen M. Roberts; Soil Ingestion: A Concern for Acute Toxicity in Children. Environmental Health Perspectives Volume 105, Number 12, pp December 1997 Menzie CA, Henning MH, Cura J, Finkelstein K, Gentile J, Maughan J, Mitchell D, Petron S, Potocki B, Svirsky S, Tyler P. Special report of the Massachusetts weight-of-evidence workgroup: A weight-of-evidence approach for evaluating ecological risks. Hum Ecol Risk Assess 1996; 2(2): Klimisch, H.-J., Andreae, M., Tillmann, U A systematic approach for evaluating the quality of experimental toxicological and ecotoxicological data. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 25, 1-5. OECD 2004 ENV/JM/TG Rev 1 OECD Guideline for Testing of Chemicals: Principles and strategies related to the testing of Degradation of Organic Chemicals

29