Σχόλια και Παρατηρήσεις επί του «Σχήματος Λειτουργικής Ενίσχυσης Στους Τομείς των ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ» που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση.

Transcript

1 Αθήνα, 11 Μαρτίου 2016 Προς: Κοιν: Κοιν: Θέμα: Ειδική ομάδα εργασίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Πάνος Σκουρλέτης Αναπληρωτής Υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Γιάννης Τσιρώνης Σχόλια και Παρατηρήσεις επί του «Σχήματος Λειτουργικής Ενίσχυσης Στους Τομείς των ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ» που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση. Το σχέδιο που επεξεργάστηκε η ομάδα εργασίας του Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος για την «Λειτουργική Ενίσχυση Στους Τομείς των ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ» (εφεξής Σχέδιο), δεν καλείται απλώς να επικαιροποιήσει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΑΠΕ στη χώρα μας και να το εναρμονίσει με την νέα Κοινοτική Οδηγία 1. Σημαντικότερο ίσως είναι το γεγονός ότι το προτεινόμενο Σχέδιο καλείται να επαναφέρει στη ζωή την αγορά των ΑΠΕ που, για τις περισσότερες τεχνολογίες, βρίσκεται κυριολεκτικά στο τέλμα. Με δεδομένο ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ (όπως αυτό εδραιώθηκε με το περίφημο New Deal) είχε πρωτίστως σκοπό να περιορίσει τον ρυθμό ανάπτυξή τους παρά να οδηγήσει σε βιώσιμες επενδύσεις, αποτελεί επιτακτική ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν οι κανόνες λειτουργίας προκειμένου να καταστούν βιώσιμες οι νέες επενδύσεις και να επανέλθει η ηρεμία στην αγορά. Απώτερος σκοπός είναι να προλάβει η χώρα μας να καλύψει το χαμένο έδαφος των τελευταίων 3 χρόνων μετά από σειρά σοβαρών λαθών (εσκεμμένων ή μη) από προηγούμενα νομοθετήματα. Η φιλοσοφία του προτεινόμενου σχεδίου κινείται γενικά στη σωστή κατεύθυνση, με προτάσεις που εναρμονίζουν σε μεγάλο βαθμό το θεσμικό πλαίσιο με τις ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Γραμμές. Εξάλλου, η ραγδαία ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο και ο πλέον κεντρικός ρόλος τους στην αγορά ενέργειας απαιτεί ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που να λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των επενδύσεων στο εξής θα αφορά ΑΠΕ και όχι συμβατικές πηγές ενέργειας. Ωστόσο, όπως εξηγείται αναλυτικότερα παρακάτω, η Greenpeace διατηρεί επιφυλάξεις για κατά πόσο το Σχέδιο καταφέρνει να δώσει την ώθηση που χρειάζεται ο τομέας των ΑΠΕ προκειμένου η χώρα μας να επιτύχει τους εθνικούς στόχους ως το Το ζήτημα είναι πρωτίστως πολιτικό και αφορά το όραμα που έχει το ΥΠΕΝ για την εξέλιξη του ενεργειακού τομέα της χώρας μας. Ένα όραμα που προς το παρόν δεν φαίνεται να συνάδει με τις ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις τόσο σε επενδυτικό, τεχνολογικό, αλλά και θεσμικό (βλέπε Συμφωνία στο Παρίσι) επίπεδο. 1 Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας ( ) (2014/C 200/01),

2 Ακολουθούν τα σχόλια και οι παρατηρήσεις της Greenpeace στα βασικότερα σημεία του Σχεδίου που επιφέρουν βελτίωση. Θεσμικό Καθεστώς χαμηλής φιλοδοξίας! Ίσως το χαρακτηριστικότερο και πιο ανησυχητικό συμπέρασμα που προκύπτει από την προσεκτική ανάγνωση του Σχεδίου είναι η χαμηλή φιλοδοξία του. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει θέσει δεσμευτικό στόχο διείσδυσης για τις ΑΠΕ, 20% στην ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας και τουλάχιστον 40% στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής ως το Οι συγκεκριμένοι στόχοι δεν αποτελούν απλώς συμβατική ευρωπαϊκή υποχρέωση της Ελλάδας, αλλά κοινωνική, αναπτυξιακή και περιβαλλοντική επιταγή, προκειμένου η χώρα μας να εκσυγχρονίσει την οικονομία της, να στραφεί στην κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη και να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών TWh Παραγωγή ΑΠΕ (+ μεγάλα υδροηλεκτρικά) το ,84 Νέα αιολικά (με παλαιό καθεστώς ενίσχυσης) 0,9 ΑΠΕ με νέο καθεστώς ενίσχυσης ( ) 3,54 Αυτοπαραγωγή 0,54 Σύνολο το ,82 Πίνακας 1 Εκτίμηση της Greenpeace για την παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ (TWh) το 2020 με βάση τις προβλέψεις του ΥΠΕΝ για την εγκατεστημένη ισχύ τους. Ωστόσο, σύμφωνα με ανάλυση της Greenpeace με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, τα ποσοστά διείσδυσης των ΑΠΕ που προκύπτουν από την υλοποίηση του Σχεδίου αποκλίνουν σημαντικά από τους εθνικούς στόχους της χώρας μας. Λαμβάνοντας υπόψη δύο (συντηρητικά) σενάρια ετήσιας εξέλιξης της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, 1% και 2%, το Σχέδιο οδηγεί σε διείσδυση ΑΠΕ μόλις 33% και 31,1% αντίστοιχα, αντί δηλαδή για τουλάχιστον 40%. Ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (TWh) 1% ετήσια αύξηση 2% ετήσια αύξηση ,65 56, ,14 63,80 Συμμετοχή ΑΠΕ 33,0% 31,1% Πίνακας 2 - Σενάρια εξέλιξης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2020 και αντίστοιχο μερίδιο συμμετοχής ΑΠΕ, με βάση τις προβλέψεις του ΥΠΕΝ για την εγκατεστημένη ισχύ τους. Η σημασία των παραπάνω για τη χώρα μας γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτή αν αναλογιστεί κανείς τις σημαντικές διεθνείς εξελίξεις που πραγματοποιούνται το τελευταίο διάστημα, με σημαντικές πρωτοβουλίες από πολλές χώρες που αυξάνουν τη φιλοδοξία των κλιματικών πολιτικών τους. Το Δεκέμβριο στο Παρίσι οι χώρες του ΟΗΕ συμφώνησαν σε στόχο συγκράτησης της πλανητικής θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους 2 C και αν είναι δυνατόν ακόμα και στους 1,5 C. Αυτό πρακτικά σημαίνει εκμηδενισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων περίπου ως τα μέσα του αιώνα και ραγδαία ανάπτυξη των ΑΠΕ. Ο ίδιος ο Έλληνας Πρωθυπουργός θα ταξιδέψει στις 22 Απριλίου στη Νέα Υόρκη

3 προκειμένου να συμμετάσχει στην Επίσημη Τελετή του ΟΗΕ για την υπογραφής της Συμφωνίας στο Παρίσι. Την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει νέα Κοινοτική Οδηγία για τις ΑΠΕ ενώ πλέον βρίσκεται στο τραπέζι η αναθεώρηση των ευρωπαϊκών κλιματικών και ενεργειακών στόχων για το Σε αυτή τη νέα διεθνή πραγματικότητα που θέλει τις χώρες να ανταγωνίζονται για το συγκριτικό πλεονέκτημα που θα διασφαλίσει η γρηγορότερη στροφή σε καθαρές πηγές ενέργειας, η χώρα μας μοιάζει να μένει πίσω. Η Greenpeace τονίζει ότι το νέο θεσμικό καθεστώς για τις ΑΠΕ δεν εξυπηρετεί τη γρήγορη μετάβαση της χώρας σε μία οικονομία εν δυνάμει μηδενικών εκπομπών, καθώς αποτυγχάνει να οδηγήσει στην απαραίτητη ανακατανομή των πόρων από τα ορυκτά καύσιμα στις καθαρές πηγές ενέργειας που πρέπει να πραγματοποιηθεί τα επόμενα χρόνια. Απαιτείται ένα σταθερό και φιλόξενο περιβάλλον για επενδύσεις, άρση των στρεβλώσεων υπέρ των ορυκτών καυσίμων και εξυπνότερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων. Κυρίως χρειάζεται μεγαλύτερη φιλοδοξία και πιο τολμηρά βήματα. Οι στρεβλώσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας παραμένουν με θύματα τις ΑΠΕ και τους καταναλωτές Το νέο θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης για τις ΑΠΕ θα πρέπει να οδηγεί σε βιώσιμες επενδύσεις. Η ομάδα εργασίας οφείλει να λάβει υπόψη της τα τεκμηριωμένα σχόλια των φορέων της αγοράς σχετικά με τη βιωσιμότητα των επενδύσεων μέσα από το νέο μηχανισμό στήριξης. Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα που εξακολουθεί να υφίσταται είναι οι συγκεκριμένες στρεβλώσεις της αγοράς ενέργειας που επιβαρύνουν αναίτια τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ, οδηγούν σε αυξήσεις το ΕΤΜΕΑΡ επιβαρύνοντας τους καταναλωτές και ενοχοποιούν αδίκως την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Επιπλέον οδηγούν σε υπέρογκα κέρδη τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας που καρπώνονται το οικονομικό όφελος της παραγόμενης ενέργειας στο σύστημα από ΑΠΕ (merit order effect), αφού έως σήμερα δεν υπάρχει ικανοποιητικός μηχανισμός απόδοσής του στον τελικό καταναλωτή. Η άρση των συγκεκριμένων στρεβλώσεων αποτελεί πάγιο αίτημα της Greenpeace και των φορέων ΑΠΕ εδώ και χρόνια. Η αγορά θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το πλήρες οικονομικό όφελος από τον εκτοπισμό ακριβών μονάδων ορυκτών καυσίμων εξαιτίας της λειτουργίας των ΑΠΕ. Παρά τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και τον προσδιορισμό των εσόδων του Ειδικού Λογαριασμού με βάση το μεσοσταθμικό μεταβλητό κόστος των θερμικών μονάδων (αντί για την ΟΤΣ), το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται αφού το μεταβλητό κόστος δεν αντανακλά το πραγματικό κόστος παραγωγής των θερμικών μονάδων (οι οποίες επιδοτούνται επιπλέον με ΑΔΙ, ενώ φυσικά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και το σταθερό κόστος, δεδομένου ότι οι μονάδες θα πρέπει να αποσβεστούν). Το παραπάνω είναι ιδιαίτερα σημαντικό ενόψει των προτεινόμενων αλλαγών στον μηχανισμό υποστήριξης από ένα σύστημα εγγυημένων τιμών (feed-in tariff) σε σύστημα κυμαινόμενων προσαυξήσεων (sliding premium). Θα συνεισφέρει καθοριστικά τόσο στην προστασία των επενδύσεων ΑΠΕ όσο και στην πλήρη απόδοση του οικονομικού οφέλους από την ανάπτυξή τους

4 στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας. Στόχος είναι ένα ομαλό και σταθερό επενδυτικό περιβάλλον για τους παραγωγούς ΑΠΕ, μεγαλύτερη προστασία για τους καταναλωτές, αλλά και γενικότερα ένας δικαιότερος καταμερισμός των οφελών από την ανάπτυξη των ΑΠΕ μεταξύ καταναλωτών και προμηθευτών. Σοβαρός κίνδυνος συνέχισης της αδράνειας στις επενδύσεις φωτοβολταϊκών Αν και οι προτάσεις του Σχεδίου σε γενικές γραμμές κινούνται προς την σωστή κατεύθυνση, εν τούτοις υπάρχουν κάποια σημεία που προκαλούν ανησυχία με δεδομένο ότι δεν συμβάλουν ούτε σε ένα πιο σταθερό περιβάλλον ούτε στην (άμεση) προώθηση επενδύσεων. Τα παραπάνω αφορούν κυρίως στα φωτοβολταϊκά για τα οποία αφενός δεν προτείνονται βιώσιμες εγγυημένες τιμές για έργα μικρότερα των 500 kwp αφετέρου δεν εξετάζεται καν το ενδεχόμενο στήριξης με κυμαινόμενες προσαυξήσεις για έργα από 500 kwp έως 1 MWp. Ειδικά για την μικρότερη κατηγορία (<500 kwp) το Σχέδιο προτείνει τη συνέχιση του σημερινού συστήματος ενίσχυσης, δηλαδή ενίσχυσης ίσης με το γινόμενο της ΟΤΣ με τον (αυθαίρετα ορισμένο) συντελεστή 1,1. Η συγκεκριμένη τιμή υποστήριξης είναι εκτός πραγματικότητας αγοράς τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, αφού δεν οδηγεί σε βιώσιμες επενδύσεις. Με άλλα λόγια, το προτεινόμενο πλαίσιο στήριξης αναμένεται να διατηρήσει το μηδενικό επίπεδο επενδύσεων στην αγορά φωτοβολταϊκών μέσα στο 2016 (με εξαίρεση ίσως τις μικροεπενδύσεις στην αυτοπαραγωγή). Η Greenpeace στις προτάσεις της που κατέθεσε τον Δεκέμβριο 2 πρότεινε την εφαρμογή του «μοντέλου του διαδρόμου» με συγκεκριμένη προτεινόμενη εγγυημένη τιμή για το 2016 που λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα της ελληνικής αγοράς. Σημειώνεται ότι μοντέλο διαδρόμου έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στη Γερμανία χωρίς υπέρμετρη χρέωση των καταναλωτών, αφού ο ίδιος ο μηχανισμός παρέχει προστασία σε περίπτωση υπερθέρμανσης της αγοράς από κάποια γενναιόδωρη εγγυημένη τιμή. Συγκεκριμένα, προτείνεται: Για το υπόλοιπο του 2016 η ταρίφα προτείνεται να ορίζεται από την παρακάτω σχέση: FiT ( /MWh) = 145 0,05*P όπου Ρ η ισχύς του συστήματος σε kwp. Για τα προσεχή έτη, προτείνεται να ισχύσει το μοντέλο του διαδρόμου ως εξής: Αν το 2016 η εγκατεστημένη ισχύς νέων φωτοβολταϊκών ισχύος <500 kwp (που αμείβονται με FiT) είναι μεταξύ 25 και 50 MWp, η ταρίφα για το 2017 παραμένει σταθερή. Αν η εγκατεστημένη ισχύς νέων φωτοβολταϊκών ισχύος <500 kwp (που αμείβονται με FiT) είναι >50 MWp η ταρίφα μειώνεται κατά 5%, ενώ αν είναι <25 MWp η ταρίφα για το 2017 αυξάνει κατά 5%. Με την παραπάνω ταρίφα, ένα έργο των 100 kwp έχει IRR της τάξης του 7%. Αν επομένως ο ενδιαφερόμενος επενδυτής έχει τη δυνατότητα χρήσης του net-metering, τότε θα επιλέξει την αυτοπαραγωγή, αφού στην περίπτωση αυτή οι αποδόσεις είναι μεγαλύτερες pdf

5 Σε κάθε περίπτωση, δεν βλέπουμε δυσκολίες στον άμεσο ορισμό μίας βιώσιμης εγγυημένης τιμής που να βοηθήσει στην επανεκκίνηση της αγοράς μέσα στο Αναφορικά με τα έργα που είναι μεγαλύτερα από 500kWp και έως 1MWp, η Greenpeace προτείνει την εφαρμογή του premium όπως προτρέπουν οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ και θα ισχύει για όλες τις υπόλοιπες τεχνολογίες ΑΠΕ. Δεν βλέπουμε κανέναν πραγματικό λόγο να εξαιρεθούν τα φωτοβολταϊκά, από τη στιγμή μάλιστα που το μέγεθος των έργων αυτών δεν δικαιολογεί διαγωνιστικές διαδικασίες. Μικρές ανεμογεννήτριες Η απουσία αναφοράς στις μικρές ανεμογεννήτριες από τις προτάσεις του υπουργείου προκαλεί ερωτήματα, δεδομένης μάλιστα της προκλητικής αδιαφορίας που έχει επιδείξει η πολιτεία κατά το παρελθόν στην ανάπτυξή τους. Οι μικρές ανεμογεννήτριες μπορούν να αποτελέσουν μία ευέλικτη επιλογή για χιλιάδες ιδιώτες, αγρότες αλλά και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην ύπαιθρο και τα νησιά. Στις προτάσεις που κατέθεσε η Greenpeace τον Δεκέμβριο προτείνονται τα συγκεκριμένα απαραίτητα βήματα που πρέπει να γίνουν, τόσο σε θεσμικό επίπεδο όσο και στον μηχανισμό στήριξης. Αναφορικά με τον τελευταίο, η Greenpeace προτείνει: Κλιμάκωση της τιμής ανάλογα με το μέγεθος της ανεμογεννήτριας ως εξής: - 0,30 /kwh για εγκαταστάσεις με συνολική ονομαστική ισχύ έως και 3 kw - 0,25 /kwh για εγκαταστάσεις με συνολική ονομαστική ισχύ από 3 kw έως και 20 kw - 0,20 /kwh για εγκαταστάσεις με συνολική ονομαστική ισχύ από 20 kw έως 100 kw Ωστόσο το υπουργείο θα πρέπει να προχωρήσει σε μία σειρά απαραίτητων νομοθετικών ρυθμίσεων που αφορούν: Θέματα κτηριοδομικού κανονισμού και πολεοδομικής νομοθεσίας Θέματα χρήσεων γης Θέματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης Θέματα αποστάσεων ασφάλειας Στις προτάσεις 3 της η Greenpeace αναφέρει αναλυτικά τις απαραίτητες ρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν άμεσα, προκειμένου να ξεκινήσει επιτέλους η αγορά μικρών ανεμογεννητριών στη χώρα μας. Αυτοπαραγωγή με ενεργειακό συμψηφισμό Επιπλέον από το προτεινόμενο υποστηρικτικό σχήμα λείπει σαφής αναφορά για την ανάγκη στήριξης της αυτοπαραγωγής ενέργειας από φωτοβολταϊκά με ενεργειακό συμψηφισμό, μέσα από την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου. Σήμερα το θεσμικό πλαίσιο της αυτοπαραγωγής παραμένει ημιτελές, ουσιαστικά στερώντας τη δυνατότητα από εν δυνάμει εκατομμύρια νοικοκυριά, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αγρότες, ξενοδοχειακές μονάδες κα να επενδύσουν στη δωρεάν ενέργεια του ήλιου. Η 3 όπως προηγουμένως

6 αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας κοντά στο σημείο κατανάλωσης αποτελεί εξέλιξη-κλειδί για τη χώρα μας προκειμένου να στραφεί πιο γρήγορα στην ηλιακή οικονομία και να αδράξει το συγκριτικό της πλεονέκτημα έναντι άλλων χωρών. Συνοπτικά, θα πρέπει να γίνουν ρυθμίσεις προκειμένου: - Να επιτραπεί η εφαρμογή του virtual net-metering για όλους, χωρίς αποκλεισμούς - Να αρθεί ο εντελώς παράλογος αποκλεισμός των φωτοβολταϊκών συστημάτων για αυτοπαραγωγή από γαίες υψηλής παραγωγικότητας. - Να αφαιρεθούν οι αδικαιολόγητες χρεώσεις (ΕΤΜΕΑΡ και ΥΚΩ) στους αυτοπαραγωγούς Στις προτάσεις που κατέθεσε 4 η Greenpeace τον Δεκέμβριο περιγράφεται αναλυτικότερα το αιτιολογικό, αλλά και ο τρόπος αλλαγής του θεσμικού πλαισίου προκειμένου να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω. ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας Επιπλέον, με βάση τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στο θέμα των συσσωρευτών, θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα για σταδιακή είσοδο των συστημάτων αποθήκευσης στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Το Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς εξελίξεις προκήρυξε σχετική δράση στο ΕΣΠΑ με την οποία επιδοτεί μεταξύ άλλων και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και συστημάτων αποθήκευσης σε επιχειρήσεις. Στη Δράση Αναβάθμιση πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές, προβλέπεται η επιδότηση εξοπλισμού και εργασιών για την παραγωγή ενέργειας από φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες (φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες, γεωθερμία, κ.λπ.) και αποθήκευση ενέργειας. 5 Την ίδια ώρα όμως, ο ΔΕΔΔΗΕ αρνείται να προβεί στον ορισμό των απαιτούμενων τεχνικών προδιαγραφών εγκατάστασης, κάτι που αφενός δημιουργεί σύγχυση σε τυχόν ενδιαφερόμενους αφετέρου προκαλεί απορίες σχετικά με την πρόθεση της χώρας μας να ακολουθήσει τις διεθνείς εξελίξεις. Όπως είναι γνωστό, η αποθήκευση ενέργειας έχει εξελιχθεί πλέον σε ένα ιδιαίτερα δυναμικό κομμάτι της διεθνούς αγοράς που θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας στο εγγύς μέλλον. Πολλές χώρες ήδη επενδύουν επιθετικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Αναφέρεται χαρακτηριστικά η περίπτωση της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ, όπου η αρμόδια αρχή επιτήρησης των εταιριών ηλεκτροπαραγωγής και διανομής (California Public Utilities Commission), με απόφασή της υποχρεώνει τις εταιρίες να εγκαταστήσουν 1.325MW αποθήκευσης μέχρι το Η χώρα μας έχει μία μοναδική ευκαιρία να αξιοποιήσει τις νέες τεχνολογίες αποθήκευσης συνδυαστικά με συστήματα ΑΠΕ και να στηρίξει την εγχώρια βιομηχανία συσσωρευτών. Σε κάθε περίπτωση, το ΥΠΕΝ πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την είσοδο και την αξιοποίηση των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και να μεριμνήσει για τις σημαντικές αλλαγές που θα επιφέρουν στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας. 4 όπως προηγουμένως