Διάγνωση νευροενδοκρινών όγκων

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διάγνωση νευροενδοκρινών όγκων"

Κρέων Φλέσσας
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Διάγνωση νευροενδοκρινών όγκων Δρ Καλλιόπη Παζαΐτου Παναγιώτου Ενδοκρινολόγος, Συντονίστρια Διευθύντρια Τμήμα Ενδοκρινολογίας-Ενδοκρινικής Ογκολογίας ΑΝΘ «Θεαγένειο»

2 Νευροενδοκρινείς όγκοι (1) Είναι μια ετερογενής ομάδα καρκίνων, στην οποία περιλαμβάνεται μια σειρά διαφορετικών νεοπλασιών Προέρχονται από τα ορμονοπαραγωγά κύτταρα, που ανήκουν στο διάχυτο ενδοκρινικό σύστημα Εμφανίζουν διαφορετικά κλινικά και βιολογικά χαρακτηριστικά Yao JC, et al. J Clin Oncol. 2008

3 Νευροενδοκρινείς όγκοι (2) Χαρακτηρίζονται από παραγωγή ποικίλων ουσιών όπως ορμόνες, πεπτίδια και αμίνες Το προϊόν παραγωγής τους εξαρτάται από τον τύπο των κυττάρων του όγκου και από την εντόπισή του(ς)

4 Ενδοκρινικά κύτταρα ΓΕΣ, εντόπιση Κύτταρα Κύριο προϊόν Εντόπιση Σύνδρομο B Ινσουλίνη Πάγκρεας Ινσουλίνωμα A Γλουκαγόνο Πάγκρεας Γλουκαγόνωμα PP PP Πάγκρεας Πίπωμα Neuron VIP Βίπωμα D Σωματοστατίνη ΓΕΣ Σωματοστατίνωμα CCK CCK Λεπτό έντερο - S Σεκρετίνη Λεπτό έντερο - EC Σεροτονίνη ΓΕΣ τ. καρκινοειδές ECL Ισταμίνη Στόμαχος ατ. Καρκινοειδές G Γαστρίνη Στόμαχος Γαστρίνωμα GIP GIP Λεπτό έντερο - M Μοτιλίνη Λεπτό έντερο - N Νευροτενσίνη Dr ΠΑΖΑΪΤΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Νήστιδα Κ. - L PYY Έντερο -

5 Λειτουργικοί ΝΕΤ Παράγουν μια ενεργό μορφή αυτών των ουσιών Η απελευθέρωση των ουσιών αυτών στη συστηματική κυκλοφορία καταλήγει σε μοναδικά κλινικά σύνδρομα που συνοδεύουν τους νευροενδοκρινικούς όγκους Παράδειγμα σ. Zollinger-Ellison, σ. Cushing, καρκινοειδές

6 Μη λειτουργικοί ΝΕΤ Αρκετοί ΝΕΤ δεν συνοδεύονται από κάποιο χαρακτηριστικό κλινικό σύνδρομο επειδή οι ουσίες που παράγουν ή είναι βιολογικά ανενεργείς δεν προκαλούν κάποια ειδικά συμπτώματα Metz & Jensen, 2008

7 Υποπτευόμαστε Ενδοκρινικό όγκο όταν υπάρχει κλινική συμπτωματολογία ΑΛΛΑ!!!! Στην πλειοψηφία τους οι ΝΕΤ δεν έχουν κάποια ειδική συμπτωματολογία Τη στιγμή της διάγνωσης έχουν ήδη δώσει μεταστάσεις

8 Συμπτωματολογία Διάρροιες Flash προσώπου Μυοπάθεια, αρθροπάθεια Βρογχόσπασμο, καρδιοπάθεια Υπερ-, υπογλυκαιμία Πεπτικό έλκος Δερματοπάθεια, μελάχρωση

9 Εξέλιξη των καρκινοειδών Διάγνωση: ευαιρέθιστο έντερο :άτυπα κοιλιακά συμπτώματα Ακριβής διάγνωση Μετάσταση Flash Ανάπτυξη του πρωτοπαθούς όγκου έτη Θάνατος Διάρροιες

10 Ασθενής 72 ετών, με καρκινοειδές (κυάνωση, τελαγγειεκτασία) Rehman H u CMAJ 2009;180:

11 Βιοχημικοί δείκτες όγκου Διαιρούνται σε δύο κατηγορίες Γενικοί, πιο κοινός είναι η χρωμογρανίνη παγκρεατικό πολυπεπτίδιο, ειδική νευρωνική ενολάση Ειδικοί, σε ειδικό τύπο ΝΕΤ, λειτουργικά Ινσουλίνη, προ-ινσουλίνη,c-πεπτίδιο Γαστρίνη, γλυκαγόνη, σωματοστατίνη, VIP, GHRH, ACTH, PTHrP 5-HIAA oύρων 24ώρου Tomasetti, Migliori, Lalli, Campana, Tomassetti, & Corinaldesi, 2001

12 Από το σύμπτωμα στη νόσο Γαστρίνωμα CgA, Γαστρίνη Πολλαπλά έλκη Ινσουλίνωμα CgA, C-πεπτίδιο προ- ινσουλίνη Γλουκαγόνομα CgΑ, γλυκαγόνη Σωματοστατί- νωμα CgA, Σωματοστατίνη Υπογλυκαιμία Εξάνθημα, διαβήτης απώλεια βάρους Χολόλιθοι, διαβήτης στεατόρροια, VIPoma CgΑ, VIP Έντονο διαρροϊκό Μη λειτ/γικός CgA, PP Κοιλιακό άλγος, ίκτερο απώλεια βάρους

13 Νησίδια του παγκρέατος

14 Χρωμογρανίνη Α (CgA) είναι εκκριτική πρωτεΐνη παράγεται από τα περισσότερα νευροενδοκρινικά νεοπλασματικά κύτταρα είναι χρήσιμος δείκτης για τη διάγνωση παρακολούθηση σταδιοποίηση των ΝΕΤ λειτουργικών και μη λειτουργικών Metz & Jensen, 2008, Tomassetti, & Corinaldesi, 2001

15 Χρωμογρανίνη Α (CgA) παρούσα σε όλα τα νευροενδοκρινικά κύτταρα Αυξημένη στο % των ΝΕΤ Μέτρηση στον ορό ή το πλάσμα Φαρμακευτικές ουσίες όπως PPIs επηρεάζουν τα επίπεδα της CgA Metz & Jensen, 2008, Tomassetti, & Corinaldesi, 2001

16 5-HIAA Είναι προϊόν διάσπασης της σεροτονίνης Ακρογωνιαίος λίθος για τη διάγνωση και παρακολούθηση ασθενών με καρκινοειδές Ειδικότητα σχεδόν 100%, Ευαισθησία περίπου 35% Επηρεάζεται από κατανάλωση τροφίμων όπως: μπανάνες, ανανάς, καρύδια, καφές και κάποιες φαρμακευτικές ουσίες παρακεταμόλη, φαινοθειαζίνες

17 Ασθενής με ΝΕΤ Γυναίκα, 61 ετών υποβάλλεται σε CT άνω κοιλίας λόγω επίμονου άλγους Διαπιστώνονται πολλαπλές μεταστατικές εστίες ήπατος Βιοψία ήπατος

19 Ασθενής με ΝΕΤ Αποστέλλεται στην Ενδοκρινολογική Κλινική για εκτίμηση μυελοειδούς καρκινώματος με μεταστατικές εστίες στο ήπαρ. Κατά την κλινική εξέταση: Θυρεοειδής μικρός, όζος 0,8x1,1cm, ισουπερηχοϊκός Καλσιτονίνη=185 (Φ.Τ.<10) CEA=4,1 (Φ.Τ.<5)

20 Ασθενής με ΝΕΤ Απομακρυνόμαστε από τη διάγνωση ΜΚΘ Νευροενδοκρινή όγκο που εκκρίνει καλσιτονίνη 5-ΗΙΙΑ= 137 (Φ.Τ.<8) CgA=21,1 (Φ.Τ.<4) πρωτοπαθής εστία: πάγκρεας

21 Ο πρώτος ασθενής με ινσουλίνωμα Γράμμα παραπομπής του έτους 1926 προς Mayo clinic..κάποιος τον μάζεψε από ένα καυγά Από έτους εκδήλωνε σχεδόν καθημερινά τρόμο, υπεριδρωσία, νευρικότητα όταν έμενε νηστικός. Ο ίδιος διαπίστωσε ότι λαμβάνοντας ζάχαρη τα συμπτώματα υποχωρούσαν. Κουβαλούσε πάντα μαζί του φαγητό Ήμουν παρών σε ένα τέτοιο επεισόδιο (είχε παραλείψει το πρωινό του και δεν είχε μαζί του αρκετά ζαχαρωτά) έμοιαζε σαν αλκοολικός σε σύνδρομο στέρησης αποπροσανατολισμένος, χόρευε, μιλούσε ακατάπαυστα, η έκφραση του προσώπου του έδειχνε ότι είχε ηχητικές και φωτεινές παραισθήσεις Δύσκολα ελεγχόταν.. Δεν είναι τρελός Είναι μια ειδική περίπτωση και δεν έχω βρεί γιατί κάνει υπογλυκαιμίες.. Μην τον αφήσεις να πεθάνει Δείξε ενδιαφέρον για αυτόν σε παρακαλώ

22 Ινσουλίνωμα Υπερεκκρίνει ινσουλίνη και προϊνσουλίνη Προκαλεί συγχυτική κατάσταση, υπεριδρωσία, αίσθημα ζάλης, αδυναμία, απώλεια συνείδησης Παρατεταμένη υπογλυκαιμία μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες της εγκεφαλικής λειτουργίας (Ramage, Davies, Ardill, Caplin, Grossman, Hawkins, McNicol, Reed, Sutton, Thakker, Aylwin, Breen, Birtton, Buchanan, Corie, Gillams, Lewington, McCance, Meeran, Watkinson & UKNETwork, 2004; Tomasse

23 Σ. Cushing Μερικοί παγκρεατικοί όγκοι εκκρίνουν αδρενοκορτικοτρόφο ορμόνη (ACTH) και προκαλούν σ. Cushing Το σ. Cushing χαρακτηρίζεται από αύξηση βάρος κυρίως άνω ημίσεως δερματικές διαταραχές, απώλεια τριχών, ψυχολογικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, αγχώδη συνδρομή

24 ΝΕΤ: σποραδικοί ΜΕΝ-1 ΜΕΝ-1 προδιαθέτει στην ανάπτυξη πολλαπλών ενδοκρινικών όγκων κυρίως παραθυρεοειδών, υπόφυσης, παγκρέατος, επινεφριδίων Μετάλλαξη κατασταλτικού γονιδίου που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 11q13 Βιβλιογραφία αναφέρεται μεγάλος αριθμός μεταλλάξεων

25 Περίληψη -Συμπεράσματα Οι ΝΕΤ έχουν άτυπη συμπτωματολογία Εκκρίνουν ορμόνες ή πεπτίδια που μπορεί να προκαλέσουν ειδικά σύνδρομα Πρώτο διαγνωστικό βήμα είναι η υποψία Ο ενδοκρινολόγος καλείται - να αποκλείσει άλλα νοσήματα - να επιβεβαιώσει ΝΕΤ - να ελέγξει την ύπαρξη ΜΕΝ-1

Σχετικά έγγραφα

Βιοψία εκτομής (εκπυρήνιση) Μερική παγκρεατεκτομή, σώμα-ουρά παγκρέατος. Μερική παγκρεατεκτομή, ουρά παγκρέατος. Δεν καθορίζεται.

Βιοψία εκτομής (εκπυρήνιση) Μερική παγκρεατεκτομή, σώμα-ουρά παγκρέατος. Μερική παγκρεατεκτομή, ουρά παγκρέατος. Δεν καθορίζεται. Section A: Είδος επέμβασης A1. Βιοψία εκτομής (εκπυρήνιση) Παγκρεατο12δακτυλεκτομή(επέμβαση Whipple ), μερική παγκρεατεκτομή Παγκρεατο12δακτυλεκτομή(επέμβαση Whipple), ολική παγκρεατεκτομή Μερική παγκρεατεκτομή,