Ο Deep Blue ήταν ο ταχύτερος supercomputer στα τέλη της δεκαετίας του 1990

Transcript

1 Άσκηση 1.5, Κεφάλαιο 1 Υπερυπολογιστές και παράλληλη επεξεργασία Προτού ξεκινήσουμε την καταγραφή της εξελικτικής πορείας των υπερυπολογιστών μέχρι σήμερα, κρίνεται σκόπιμο να ορίσουμε αρχικά την έννοια του υπερυπολογιστή. Έτσι λοιπόν, σύμφωνα με τον ορισμό και τις πληροφορίες που αντλούμε από τη βικιπαιδεία( %80%CE%B5%CF%81%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE %B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82), Υπερυπολογιστής καλείται ένας υπολογιστής που διαφέρει αισθητά απ' τους υπολογιστές που χρησιµοποιούνται από απλούς χρήστες όσον αφορά στον αριθµό των υπολογισµών κινητής υποδιαστολής που µπορεί να κάνει ανά δευτερόλεπτο. Οι υπερυπολογιστές αποτελούνται συνήθως από εκατοντάδες ή και χιλιάδες επεξεργαστές και χρησιµοποιούνται σε µεγάλα εργαστήρια, µεταξύ άλλων για πολύ απαιτητικές προσοµοιώσεις (π.χ. της συµπεριφοράς των αστεριών ενός γαλαξία ή της ατµόσφαιρας σε πλανητική κλίµακα). Η ικανότητα υπολογισµών µετριέται συνήθως µε τον όρο Flops (FLoating-point Operations Per Second), δηλαδή υπολογισµών κινητής υποδιαστολής. Η υπολογιστική ικανότητα των σηµερινών υπερυπολογιστών κοντεύει να φτάσει τα PetaFlops. Ο όρος υπερυπολογιστής (Super Computing) χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά από την εφηµερίδα New York World το 1920 σε αναφορά της στους ειδικής κατασκευής tabulators που κατασκεύασε η IBM για το πανεπιστήµιο της Κολούµπια. Οι πραγµατικοί υπερυπολογιστές ωστόσο έκαναν την εµφάνιση τους την δεκαετία του 1960 µε βασικό σχεδιαστή τον Σέυµουρ Κρέι (Seymour Cray) που εργαζόταν στην Control Data Corporation (CDC). Στην δεκαετία του 1970 ο Κρέι δηµιούργησε την δική του εταιρεία, την Cray Research, η οποία κυριάρχησε στον χώρο των υπερυπολογιστών, µε δικές του δηµιουργίες, για πέντε χρόνια ( ). Στην δεκαετία του 1980 µεγάλος αριθµός µικρότερων εταιρειών µπήκαν σε αυτό τον τοµέα, παράλληλα µε την δηµιουργία του µικροϋπολογιστή µια δεκαετία νωρίτερα. Πολλές όµως από αυτές τις εταιρείες έκλεισαν στα µέσα τις δεκαετίας του 1990 εξαιτίας αυτού που αποκαλούµε σήµερα "κραχ αγοράς υπερυπολογιστών". Ο Deep Blue ήταν ο ταχύτερος supercomputer στα τέλη της δεκαετίας του 1990 Στιγµιότυπο από την διάσηµη παρτίδα σκάκι του διεθνούς φήµης Ρώσου σκακιστή Garry Kasparov µε αντίπαλο τον υπερυπολογιστή Deep Blue της εταιρίας IBM Το πολυτεχνείο της Virginia χρησιµοποίησε το 2003 για πρώτη φορά υπολογιστές της Apple για να κατασκευάσει τον υπερυπολογιστή του. Δηµιούργησε ένα δίκτυο µε 1100 Power Macintosh G5s (dual processor),το οποίο έγινε γνωστό µε το ψευδώνυµο Big Mac. Η Power Macintosh G5 µε τον επεξεργαστή G5 ήταν µακρά ταχύτεροι και πιο αξιόπιστοι από τους Intel ή AMD προσωπικούς υπολογιστές. Το εγχείρηµα κόστιζε 5,2 εκατοµµύρια δολάρια και το αποτέλεσµα ήταν να γίνει ο τρίτος γρηγορότερος υπερυπολογιστής(17.6 teraflops ) ανάµεσα σε πολύ ακριβότερους. Κύριο εµπόδιο στην επέκταση του ήταν η µεγάλη θερµότητα που παραγόταν από το σύνολο των µονάδων, γι αυτό και αργότερα οι G5 αντικαταστάθηκαν µε λιγότερο ενεργοβόρους rack-based servers της Apple. H επιτυχία του Bic Mac έστρεψε το ενδιαφέρον της Apple προς την αγορά των

2 διακοµιστών καθώς και πολλά εκπαιδευτικά ιδρύµατα στην κατασκευή φθηνών και αποδοτικών υπερυπολογιστών. Οι υπερυπολογιστές αν και είναι πολλές φορές ταχύτεροι από τους οικιακούς δεν εκτελούν ταυτόχρονα πολλά προγράµµατα. Είναι κατασκευασµένοι για να εκτελούν συνήθως µία εργασία µε την µεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα. Αυτή είναι και η βασική τους διαφορά απέναντι στους µεγάλους ή κεντρικούς υπολογιστές. Προκειµένου να κατανοήσουµε καλύτερα την ισχύ ενός τέτοιου υπολογιστή, όπως ο υπερυπολογιστής, παραθέτουµε το παρακάτω γεγονός: Το 1997 πραγµατοποιήθηκε ένα αγώνας σκάκι µεταξύ του παγκόσµιου πρωταθλητή Garry Kasparov και του υπολογιστή Deep Blue της εταιρίας IBM. Μέσα σ αυτή την µεγαλύτερη αναµέτρηση ανθρώπου και µηχανής, το Deep Blue, ένας υπερυπολογιστής ο οποίος µπορεί να υπολογίσει περισσότερες από 200 εκατοµµύρια κινήσεις το δευτερόλεπτο,κέρδισε τον Kasparov µε σκόρ 2-1. Η νίκη αυτή του υπολογιστή Deep Blue αποτέλεσε µάλιστα και την πρώτη ήττα του παγκόσµιου πρωταθλητή Garry Kasparov. Επί του παρόντος οι υπερυπολογιστές κατασκευάζονται από µεγάλες παραδοσιακές εταιρείες υπολογιστών, όπως η ΙΒΜ, η HP, που εξαγόρασαν τις µικρότερες, καθώς και η Cray Research.. Στους καινούριους Cray υπερυπολογιστές όπως και στον αναµενόµενο Roadrunner της IBM χρησιµοποιούνται οι AMD Opteron επεξεργαστές. Σύγχρονες κατασκευές υπερυπολογιστών, σχεδόν, κατά κανόνα χρησιµοποιούν χιλιάδες κοινούς µικροπεξεργαστές σε παράλληλη διάταξη για να πετύχουν πολύ υψηλές ταχύτητες επεξεργασίας. Ένας από αυτούς τους υπερυπολογιστές, ο πιο γρήγορος σήµερα στο κόσµο είναι ο Blue Gene/L, περιέχει µικροεπεξεργαστές και έχει πετύχει την ταχύτητα των TFlops (terra-flops δηλαδή τρισεκατοµµύρια) και πολύ σύντοµα αναµένεται να ξεπεράσει το φράγµα του Peta-Flops (δεκάκις τρισεκατοµµύρια ή ). Η IBM κατασκευάζει τον πιο ισχυρό υπολογιστή µε το όνοµα Roadrunner. Θα χρησιµοποιεί τους αντίστοιχους µε το BlueGene/L τυπικούς επεξεργαστές και επιπλέον οκταπύρινους Cell επεξεργαστές της IBM που βρίσκονται στα Playstation 3. H συνολική επεξεργαστική ισχύς αναµένεται να είναι τέσσερις φορές µεγαλύτερη από αυτή του BlueGene/L γύρω στο ένα petaflop (1000 teraflop = 1 petaflop). Θα εγκατασταθεί στο Λος Άλαµος του Νέου Μεξικού µε σκοπό την προσοµοίωση πυρηνικών δοκιµών. Η εγκατάστασή του θα ολοκληρωθεί το τρέχον έτος και θα καταλαµβάνει χώρο 1100 τετραγωνικών µέτρων. Ο τοµέας φυσικής της σχολής εφαρµοσµένων µαθηµατικών και φυσικών επιστηµών (Σ.Ε.Μ.Φ.Ε.) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.) κατασκεύασε µία συστοιχία υπολογιστών στο εργαστήριο πειραµατικής φυσικής υψηλών ενεργειών µε σκοπό την εξοµοίωση επιστηµονικών πειραµάτων, την ανταλλαγή και αξιοποίηση των επιστηµονικών πληροφοριών µεταξύ των διαφόρων Πανεπιστηµίων από ολόκληρο τον κόσµο. Όσον αφορά τα Τεχνικά Χαρακτηριστικά, η συστοιχία αποτελείται από 16 υδρόψυκτους Pentium 4 στα 32 bit µε Hyperthreading στα 3 GHz, µε 512 MB µνήµη και 80 GB δίσκο, που συνδέονται σε ένα Switch. Η συνολική ταχύτητα φτάνει τα 16 Gflops (16 δισεκατοµµύρια πράξεις κινητής υποδιαστολής ανά δευτερόλεπτο) έχει µνήµη 8 Gbyte και χωρητικότητα δεδοµένων 1,28 Terrabyte. Όπως αναφέρεται και στο άρθρο του Νίκου Βασιλάκου στην ιστοσελίδα «Με απλά λόγια, αυτό σηµαίνει ότι η Συστοιχία έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται εντατικές

3 διεργασίες διάρκειας ενός ή δύο εικοσιτετράωρων, µέσα σε δέκα λεπτά της ώρας.» Τέλος, το λειτουργικό του σύστηµα είναι το Cluster Knoppix Linux.. Σύµφωνα µε τις πληροφορίες που αντλούµε από την ιστοσελίδα: αν θέλαµε να αναφερθούµε στα χαρακτηριστικά των υπερυπολογιστών σήµερα, θα λέγαµε ότι οι σηµερινοί υπολογιστές-υπερυπολογιστές είναι σε θέση να εξασφαλίσουν την ακεραιότητα πυρηνικών αποθεµάτων µιας χώρας, να κάνουν προβλέψεις για τον καιρό, να βοηθήσουν στο σχεδιασµό πιο ασφαλών µηχανών αυτοκινήτων, στην απεικόνιση του γενετικού υλικού, να βοηθήσουν στη εξερεύνηση του κόσµου. Μάλιστα συγκριτικά µε ένα µέσο υπολογιστή που µπορεί να εκτελέσει εκατοµµύρια υπολογισµών σε ένα δευτερόλεπτο, ένας υπερυπολογιστής όπως ο Purple του Εθνικού Εργαστηρίου Lewrence Livermore στην Καλιφόρνια µπορεί να εκτελέσει περίπου 100 δις πράξεις το δευτερόλεπτο. Ο Purple σχεδιάστηκε από το Ενεργειακό Τµήµα της Αµερικής και κατασκευάστηκε από την εταιρία IBM µε κόστος 290 εκ. δολαρίων µε σκοπό τον συνεχή έλεγχο των πυρηνικών αποθεµάτων και µπορεί σήµερα να χρησιµοποιηθεί για την προσοµοίωση της έκρηξης ενός πυρηνικού όπλου, από τη στιγµή που θα πατηθεί το κουµπί έως την εκτόνωση του µηχανισµού. Η τεχνολογία ανάπτυξης των υπερυπολογιστών µπορεί να βοηθήσει στην εξοικονόµηση τεράστιων ποσών που θα έπρεπε να διατεθούν στον τοµέα της βιοµηχανίας. Τα µελλοντικά αυτοκίνητα και αεροπλάνα θα µπορούν να σχεδιαστούν και να δοκιµαστούν µε τη βοήθεια ενός υπερυπολογιστή πριν ακόµα κατασκευαστούν. Πέρα όµως από τις χρήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, οι υπερυπολογιστές δύναται να τεθούν και στην υπηρεσία της υγείας και της ιατρικής επιστήµης. Για παράδειγµα ο βιολόγος Jeffery Skolnick από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Γεωργίας, χρησιµοποιεί έναν «απλό» υπερυπολογιστή από άποψη µεγέθους και ταχύτητας επεξεργασίας, αξίας $8 εκατοµµυρίων για ιατρικές έρευνες. Ο υπερυπολογιστής αυτός είναι ικανός να διεξάγει σηµαντικά αποτελέσµατα σχετικά µε φάρµακα τα οποία θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για τη θεραπεία πολλών θανατηφόρων ασθενειών, όπως αυτή του Alzheimer ή του Parkinson.. Η χρησιµότητά τους όµως δε σταµατάει εδώ, άλλα διαχέεται και σε άλλους τοµείς. Ο υπερυπολογιστής γήινων προσοµοιώσεων της εταιρίας NEC πρόκειται να βοηθήσει τους επιστήµονες να µελετήσουν το φαινόµενο της παγκόσµιας θέρµανσης. Ο υπολογιστής αυτός παράγει µοντέλα καιρού τα οποία µπορούν να προβλέψουν την µελλοντική κατάσταση της γης για τα επόµενα χρόνια. «Πρόκειται να υπάρξουν αλλαγές στην θερµοκρασία, στην σύσταση της ατµόσφαιρας, στην ταχύτητα των ανέµων και στις βροχοπτώσεις», αναφέρει ο καθηγητής Tetsuya Sato, ο γενικός διευθυντής του κέντρου γήινων προσοµοιώσεων της Ιαπωνίας. Καιρικά δεδοµένα συλλέγονται από δορυφόρους, υπερατλαντικά ταξίδια και δεδοµένα από υπερυπολογιστές. Τα αποτελέσµατα αναπαρίστανται σχηµατικά έτσι ώστε να γίνει ευκολότερη η κατανόηση των φαινόµενων. Ο καθηγητής Joel Primack από το πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας επεξεργάζεται φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί από επίγεια τηλεσκόπια µε τη βοήθεια ενός υπερυπολογιστή και τις µετατρέπει σε ταινίες.

4 «Αυτό που µπορούν να µας δώσουν τα τηλεσκόπια είναι µονάχα συγκεκριµένα στιγµιότυπα. Μπορούµε να απεικονίσουµε µια στιγµή µόνο αλλά δεν µπορούµε να δούµε τι συνέβη πριν ή µετά από αυτή τη στιγµή», σχολιάζει ο Primack. Με τη βοήθεια όµως ενός υπερυπολογιστή µπορούµε να δούµε τι συµβαίνει στο χρονικό διάστηµα που µεσολαβεί ανάµεσα σε δυο φωτογραφίες, γεγονός υψίστης σηµασίας για τη µελέτη πολλών και σηµαντικών φαινοµένων. Τέλος, µε την εξάπλωση των ευρυζωνικών δικτύων πολλοί οικιακοί υπολογιστές µπορούν να συνδεθούν σε κεντρικούς διακοµιστές για να επιτευχθούν αποτελέσµατα ταχύτερα από τους υπερυπολογιστές. Δύο σηµαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή είναι του πανεπιστηµίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας (Berkeley Open Infrastructure for Network Computing) και του πανεπιστηµίου Στάνφορντ µε την χρήση των Playstation 3. Στο τα στατιστικά δείχνουν για τους χρήστες Playstation 3 µια µέση ταχύτητα στα 560 TFLOPS ενώ για windows 186 TFLOPS. Το BOINC είναι πολυδιάστατο εγχείρηµα µε βασική εφαρµογή το SETI@Home (=ένα επιστηµονικό πείραµα που χρησιµοποιεί υπολογιστές µε σύνδεση στο Internet για την αναζήτηση και µελέτη της Εξωγήινης Νοηµοσύνης). Η συνολική µέση ταχύτητα του είναι 550 TFLOPS. Νέα µοντέλα, που µπορούν να χαρακτηριστούν ως desktop- υπερυπολογιστές έρχονται να ανατρέψουν το σκηνικό στην επιστήµη της Πληροφορικής και να µας προσφέρουν µια πληθώρα νέων δυνατοτήτων. Μια από τις πρώτες αφίξεις σε αυτή τη νέα κατηγορία αποτελεί νέος υπολογιστής της Nvidia Corp. Η εταιρεία αποκάλυψε στην έκθεση Supercomputing 2008, το νέο της προϊόν το οποίο αποκαλεί Tesla Personal Supercomputer. Το Tesla «φιγουράρει» µε 960 πυρήνες, αποδίδει σχεδόν 4 teraflops και στοιχίζει λιγότερο από 9,995 δολάρια. Επιτυγχάνει τη συγκεκριµένη ταχύτητα και τιµή αφού χρησιµοποιεί τέσσερις µονάδες επεξεργασίας γραφικών (GPU), καθεµία από τις οποίες διαθέτει 240 πυρήνες. Το συγκεκριµένο σύστηµα είναι σχεδιασµένο να υποστηρίζει εφαρµογές που απαιτούν ένα µεγάλο βαθµό παραλληλισµού, όπως οπτικοποίησεις, σπουδές πάνω στους σεισµούς, βιο-ιατρικές έρευνες ή και σχεδιασµό προϊόντων. Πρόκειται για έναν πραγµατικό υπερυπολογιστή, όπως τόνισε ο Michael Dell, πρόεδρος της Dell Inc. Από όλα τα παραπάνω καθίσταται πασιφανές ότι οι υπερυπολογιστές αποτελούν το παρόν και θα αποτελέσουν το µέλλον της επιστήµης και της τεχνολογίας. Σύµφωνα µε τις τελευταίες εκτιµήσεις του Βρετανού µελλοντολόγου, Ιαν Πίρσον για τις οποίες έλαβε υπόψη τον καλπασµό της σύγχρονης τεχνολογίας, «Μέχρι το 2050 η εξέλιξη των υπολογιστών θα είναι τόσο προχωρηµένη, ώστε θα είναι δυνατή η "φόρτωση" των περιεχοµένων ενός ανθρώπινου εγκεφάλου σε έναν υπερ-υπολογιστή. Το συµπέρασµα µου είναι ότι θα είναι εφικτή η δηµιουργία ενός υπολογιστή µε συνείδηση και ευφυΐα επιπέδου υπεράνθρωπου πριν από το 2020» ( Αν και στο σηµερινό νου οι παραπάνω προβλέψεις φαντάζουν ως σενάρια επιστηµονικής φαντασίας, ωστόσο κανείς δεν µπορεί να ξέρει αν στο µέλλον θα επαληθευτούν και θα αποτελέσουν µια πραγµατικότητα, την οποία θα ζήσει η ανθρωπότητα. Παράλληλος Προγραμματισμός Από την αρχή της εµφάνισης των υπολογιστών γίνονται συνεχείς προσπάθειες

5 ανάπτυξης µεθοδολογιών και τεχνικών προγραµµατισµού, που θα εξασφαλίζουν τη δηµιουργία απλών και κοµψών προγραµµάτων, την εύκολη γραφή τους όσο και την κατανόησή τους. Παρακάτω παρουσιάζονται τα βήµατα που ακολουθήθηκαν µέχρι την εµφάνιση του παράλληλου προγραµµατισµού. Αρχικά εµφανίζεται η τεχνική της ιεραρχικής σχεδίασης και επίλυσης ή διαδικασία σχεδίασης «από πάνω προς τα κάτω» όπως συχνά ονοµάζεται. (topdown program design). Πρόκειται για µια τεχνική που περιλαµβάνει τον καθορισµό των βασικών λειτουργιών του προγράµµατος, σε ανώτερο επίπεδο, και στη συνέχεια τη διάσπαση των λειτουργιών αυτών σε όλο και µικρότερες λειτουργίες, µέχρι το τελευταίο επίπεδο που οι λειτουργίες είναι πολύ απλές, ώστε να επιλύονται εύκολα. Σκοπός της ιεραρχικής σχεδίασης είναι η διάσπαση λοιπόν του προγράµµατος σε µια σειρά από απλούστερα προβλήµατα τα οποία είναι εύκολο να επιλυθούν οδηγώντας έτσι στην επίλυση του αρχικού προβλήµατος. Η ιεραρχική σχεδίαση του προγράµµατος που περιγράφηκε παραπάνω υλοποιείται από τον τµηµατικό προγραµµατισµό. Μετά την ανάλυση του προβλήµατος σε αντίστοιχα υποπροβλήµατα, κάθε υποπρόβληµα αποτελεί ανεξάρτητη ενότητα (module) που γράφεται χωριστά από τα υπόλοιπα τµήµατα προγράµµατος. Η σωστή διαίρεση του αρχικού προγράµµατος σε υποπροβλήµατα και κατά συνέπεια του αρχικού προγράµµατος σε τµήµατα προγράµµατος είναι µια διαδικασία αρκετά πολύπλοκη, παρόλο που ο τµηµατικός προγραµµατισµός διευκολύνει τη δηµιουργία προγράµµατος, µειώνει τα λάθη και επιτρέπει ευκολότερη παρακολούθηση, κατανόηση και συντήρηση του προγράµµατος από τρίτους. Η µεθοδολογία που επικρατεί ωστόσο σήµερα και την οποία υποστηρίζουν σχεδόν όλες οι σύγχρονες γλώσσες προγραµµατισµού, είναι ο δομημένος προγραμματισμός (structured programming), ο οποίος παρουσιάστηκε στα µέσα του Συγκεκριµένα το 1964 σε ένα συνέδριο στο Ισραήλ παρουσιάστηκε ένα κείµενο τωνbohm και Jacopini µε τις θεωρητικές αρχές του δοµηµένου προγραµµατισµού. Οι απόψεις τους δεν έγιναν αρχικά ευρύτερα γνωστές και αποδεκτές, αλλά το 1968 ο καθηγητής Edsger Dijkstra δηµοσίευσε ένα κείµενο που έκανε ιδιαίτερη αίσθηση και έµελλε να αλλάξει σταδιακά τον τρόπο προγραµµατισµού καθώς και τις ίδιες τις γλώσσες προγραµµατισµού. Ο τίτλος της µελέτης αυτής ήταν «GO TO Statement Considered Harmful- Η εντολή GO TO θεωρείται επιβλαβής» και θεµελίωνε το δοµηµένο προγραµµατισµό. Χρειάστηκε όµως να περάσουν αρκετά χρόνια, ώστε να αρχίσει να διαδίδεται η χρήση του δοµηµένου προγραµµατισµού. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε µία µεθοδολογία για την ανάπτυξη των προγραµµάτων, τα προγράµµατα ήταν µεγάλα και ιδιαίτερα µπερδεµένα µε αποτέλεσµα να ξοδεύεται πάρα πολύς χρόνος τόσο στη συγγραφή όσο και στη διόρθωση και τη µετέπειτα συντήρησή τους. Βασικός λόγος για τα προβλήµατα αυτά ήταν η αλόγιστη χρήση µίας εντολής, της εντολής GOTO που χρησιµοποιούµενη άλλαζε διαρκώς τη ροή του προγράµµατος. Ο δοµηµένος προγραµµατισµός αναπτύχθηκε από την ανάγκη να υπάρχει να υπάρχει µια κοινή µεθοδολογία στην ανάπτυξη των προγραµµάτων και τη µείωση των εντολών GOTO που χρησιµοποιούνται στο πρόγραµµα. Ο δοµηµένος προγραµµατισµός στηρίζεται στη χρήση τριών και µόνο στοιχειωδών δοµών, τη δοµή της ακολουθίας, τη δοµή της επιλογής και τη δοµή της επανάληψης. Όλα τα προγράµµατα µπορούν να γραφούν χρησιµοποιώντας αυτές τις τρεις δοµές καθώς και τον συνδυασµό τους, ενώ κάθε πρόγραµµα όπως και κάθε ενότητα προγράµµατος έχει µόνο µια είσοδο και µόνο µια έξοδο. Αν και ο δοµηµένος προγραµµατισµός αρχικά εµφανίστηκε σαν µια προσπάθεια περιορισµού των εντολών GOTO, σήµερα αποτελεί τη βασική µεθοδολογία

6 προγραµµατισµού, παρουσιάζοντας παράλληλα πολλά πλεονεκτήµατα, όπως η δηµιουργία απλούστερων προγραµµάτων, η άµεση µεταφορά αλγορίθµων σε προγράµµατα, η ευκολότερη διόρθωση και συντήρηση κτλ. Μια νέα ιδέα στον προγραµµατισµό γεννήθηκε στις παγωµένες νορβηγικές ακτές στα τέλη της δεκαετίας του 70 και πέρασε πολύ γρήγορα στην άλλη µεριά του Ατλαντικού. Πρόκειται για µια νέα τάση προγραµµατιστικών αντιλήψεων και δοµών που ονοµάστηκε αντικειμενοστραφής( object-oriented) προγραμματισμός. Την τελευταία δεκαετία έχει γίνει η επικρατούσα κατάσταση και έχει αλλάξει ριζικά τα µέχρι πριν από λίγα χρόνια γνωστά και σταθερά σηµεία αναφοράς των προγραµµατιστών. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του , είχε αναπτυχθεί ένας αριθµός γλωσσών προγραµµατισµού που περιλάµβανε χαρακτηριστικά για τη δηµιουργία και αλληλεπίδραση των παράλληλων διεργασιών, µε εφαρµογή στην ανάπτυξη λογισµικού για λειτουργικά συστήµατα. Σε αυτές περιλαµβάνονταν η Pascal [Brinch Hansen, 1975], Modula-2 [Wirth, 1977], Communication Sequential Processes [Hoare,1978], Distributed Procceses [Brinch Hansen, 1978], και η PLITS [Feldman, 1979] και η Occam [Inmos 1984]. Η έννοια της διεργασίας υπήρξε χρήσιµη και για τα ένθετα συστήµατα πραγµατικού χρόνου και έτσι περιλήφθηκε και στη γλώσσα ADA [U.S. Department of Defence,!981]. Η γλώσσα Argus [Liskov and Scheifler, 1982] χρησιµοποιεί παράλληλες διεργασίες για τη δηµιουργία κατανεµηµένων συστηµάτων βάσεων δεδοµένων για δίκτυα υπολογιστών. Η ιδέα του αντικειµενοστραφή προγραµµατισµού έχει τις ρίζες της σε µια πολύ απλοϊκή σκέψη: ένα πρόγραµµα περιγράφει «ενέργειες» (επεξεργασία) που εφαρµόζονται πάνω σε δεδοµένα. Ένα βασικό ερώτηµα που τίθεται είναι αν η φιλοσοφία, η δοµή του προγράµµατος είναι προτιµότερο να στηρίζεται στις «ενέργειες» ή στα δεδοµένα και η απάντηση προσδιορίζει τη βασική διαφορά ανάµεσα στις παραδοσιακές προγραµµατιστικές τεχνικές και στην αντικειµενοστραφή προσέγγιση. Η αντικειµενοστραφής σχεδίαση εκλαµβάνει ως πρωτεύοντα δοµικά στοιχεία ενός προγράµµατος τα δεδοµένα, από τα οποία δηµιουργούνται µε κατάλληλη µορφοποίηση τα αντικείµενα (objects).αυτή η σχεδίαση µάλιστα αποδείχτηκε ότι επιφέρει καλύτερα αποτελέσµατα, αφού τα προγράµµατα που δηµιουργούνται είναι περισσότερο ευέλικτα και επαναχρησιµοποιήσιµα. Έπειτα λοιπόν από τον αντικειµενοστραφή προγραµµατισµό, έκανε την εµφάνισή του µία άλλη µορφή προγραµµατισµού, η οποία αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια και είναι πιθανό στο µέλλον να γνωρίσει µεγάλη άνθηση. Η µορφή αυτή προγραµµατισµού δεν είναι άλλη από τον παράλληλο προγραμματισμό. Σχετικά τελευταία εµφανίστηκαν υπολογιστές που ξεφεύγουν από την κλασική αρχιτεκτονική και διαθέτουν περισσότερους από έναν επεξεργαστές, οι λεγόµενοι και ως υπερυπολογιστές για τους οποίους µιλήσαµε και παραπάνω. Οι επεξεργαστές αυτοί µοιράζονται την ίδια µνήµη και λειτουργούν παράλληλα εκτελώντας διαφορετικές εντολές του ίδιου προγράµµατος. Οι υπολογιστές αυτοί εµφανίζονται θεωρητικά να πετυχαίνουν ταχύτητες, που είναι ασύλληπτες για τους τυπικούς υπολογιστές µε έναν επεξεργαστή. Για να εκµεταλλευτούµε όµως την ταχύτητα που προσφέρει η αρχιτεκτονική τους, πρέπει το πρόβληµα να διαιρεθεί σε τµήµατα που εκτελούνται παράλληλα και στη συνέχεια να προγραµµατιστεί σε ένα προγραµµατιστικό περιβάλλον που να επιτρέπει τον παράλληλο προγραµµατισµό.( οι παραπάνω πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο της Γ λυκείου «Ανάπτυξη Εφαρµογών σε Προγραµµατιστικό Περιβάλλον» ) Σύµφωνα µε τα όσα διαβάζουµε στην ιστοσελίδα: parallel/kef1/1.5.htm, αυτό το καινούργιο είδος αρχιτεκτονικής υπολογιστών µε

7 µεγάλο αριθµό επεξεργαστών εισάγει καινούργιες απαιτήσεις στο λογισµικό. Ένα πρόγραµµα για ένα κοινό σειριακό σύστηµα πρέπει να διαγράψει µια σειρά από λειτουργίες που ο επεξεργαστής έχει να ακολουθήσει. Ένα πρόγραµµα για ένα παράλληλο σύστηµα πρέπει να διαγράψει µια σειρά από λειτουργίες που κάθε επεξεργαστής έχει να ακολουθήσει παράλληλα, περιλαµβάνοντας λειτουργίες που συντονίζουν τους χωριστούς επεξεργαστές στην εκτέλεση µιας ενιαίας διεργασίας. Αυτή η αναγκαιότητα της δηµιουργίας και του συντονισµού πολλών παράλληλων διεργασιών προσθέτει µια καινούργια διάσταση στη διαδικασία του προγραµµατισµού. Αλγόριθµοι για συγκεκριµένα προβλήµατα πρέπει να σχεδιαστούν µε τέτοιο τρόπο ώστε να παράγεται ένας µεγάλος αριθµός παράλληλων λειτουργιών που να εκτελούνται από διαφορετικούς επεξεργαστές. Έτσι, παρόλο που οι αρχιτεκτονικές παράλληλων συστηµάτων διαµοιραζόµενης και κατανεµηµένης µνήµης έχουν εξασφαλίσει τη δυνατότητα τεράστιας αύξησης της υπολογιστικής δύναµης µε λογικό κόστος, αυτή η δυνατότητα µπορεί να πραγµατοποιηθεί µόνο από την πλήρη κατανόηση των παράλληλων γλωσσών προγραµµατισµού και του σχεδιασµού παράλληλων αλγορίθµων. Ένα χρήσιµο εννοιολογικό εργαλείο, για την δηµιουργία προγραµµάτων για παράλληλα συστήµατα είναι η κατανόηση της έννοιας της διεργασίας, που είναι ουσιαστικά η σειρά (διαδοχή) των λειτουργιών που µπορούν να εκτελεστούν από έναν απλό επεξεργαστή. Η διεργασία µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν η βασική δοµή για το χτίσιµο παράλληλων προγραµµάτων: κάθε επεξεργαστής εκτελεί µια συγκεκριµένη διεργασία σε οποιαδήποτε στιγµή. Άτυπα, η διεργασία µπορεί να νοηθεί σαν µια υπορουτίνα ή διαδικασία που εκτελείται από ένα συγκεκριµένο φυσικό επεξεργαστή. Η διαθεσιµότητα µεγάλου αριθµού φυσικών επεξεργαστών σηµαίνει ότι ένας µεγάλος αριθµός διεργασιών λογισµικού µπορεί να εκτελείται παράλληλα από το υλικό του υπολογιστή. Υποθέτοντας, ότι η δραστηριότητα της κάθε διεργασίας συµβάλλει στην ολοκλήρωση ενός απλού υπολογισµού, τότε η εκτέλεση αυτού του υπολογισµού µπορεί να είναι πολύ πιο γρήγορη απ ότι σε ένα σύστηµα ενός επεξεργαστή. Η έννοια της διεργασίας για να είναι χρήσιµη στη δηµιουργία προγραµµάτων για παράλληλα συστήµατα, πρέπει να προστεθεί σαν επιπλέον χαρακτηριστικό στις παράλληλες γλώσσες προγραµµατισµού. Μετά ο προγραµµατιστής µπορεί να σχεδιάσει και να κωδικοποιήσει τους παράλληλους αλγόριθµους που είναι ικανοί να εκµεταλλευτούν τη διαθεσιµότητα πολλών επεξεργαστών στο υλικό των παράλληλων συστηµάτων κατανεµηµένης και διαµοιραζόµενης µνήµης. Από όλα τα παραπάνω λοιπόν συµπεραίνουµε η τεχνική του παράλληλου προγραµµατισµού «συµπορεύθηκε» µε τους υπερυπολογιστές στο διάβα του χρόνου, καθώς στην ουσία αποτελεί ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της λειτουργίας τους. Η τεράστια σηµασία και αξία της τεχνικής αυτής διαφαίνεται και από το γεγονός ότι αποτελεί σήµερα αντικείµενο µελέτης και διδάσκεται σε ένα µεγάλο αριθµό Πανεπστηµιακών και Επαγγελµατικών Ιδρυµάτων, ως ένα αυτόνοµο µάθηµα µε το όνοµα «Παράλληλος Προγραµµατισµός» (π.χ. στο Εθνικό Και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών, στο Τµηµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, στο 3 ο εξάµηνο σπουδών) Διαδίκτυο και Παγκόσμιος Ιστός Το Διαδίκτυο (ή ιντερνέτ όπως έχει επικρατήσει) αποτελεί σήµερα αναπόσπαστο κοµµάτι της ζωής µας και καθηµερινό θέµα συζήτησης. Όλοι µας µιλάµε γι αυτό, τονίζοντας την επανάσταση που έφερε στην καθηµερινή ζωή του ανθρώπου, αλλά λίγοι είναι εκείνοι που στην πραγµατικότητα γνωρίζουν την πραγµατική έννοια καθώς και την ιστορία του διαδικτύου. Παρακάτω θα παρουσιάσουµε την

8 εξελικτική πορεία που ακολούθησε το διαδίκτυο, ξεκινώντας από τον ορισµό του. Σύµφωνα λοιπόν µε τον ορισµό που δίνεται στην ιστοσελίδα Το Διαδίκτυο ή Internet (όπως είναι η διεθνής ονοµασία του που έχει επικρατήσει) ή κυβερνοχώρος, είναι ένα παγκόσµιο δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι οποίοι επικοινωνούν µεταξύ τους χρησιµοποιώντας ένα κοινό πρωτόκολλο επικοινωνίας, το TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol). Οι χρήστες του Διαδικτύου µπορούν εύκολα και γρήγορα να περιηγηθούν σε µια τεράστια βάση πληροφοριών, να αποστείλουν και να λάβουν αρχεία, να κάνουν χρήση της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, και γενικά να χρησιµοποιήσουν ένα πλήθος πολυάριθµων υπηρεσιών που έχουν στη διάθεσή τους. Η απαράλλακτη µεταφορά της πληροφορίας σε οποιαδήποτε µορφή είναι αυτή (αρχείο, µήνυµα κτλ.), επιτυγχάνεται µε τη χρήση ενός κατάλληλου πρωτοκόλλου µεταφοράς (transfer protocol). Το πρωτόκολλο µεταφοράς λέει στους δύο υπολογιστές πώς να στείλουν και πώς να λάβουν την πληροφορία. Ανάµεσα σε αυτά που χρησιµοποιούνται περισσότερο είναι τα εξής: Hypertext Transfer Protocol (HTTP): Για την περιήγηση στον Παγκόσµιο Ιστό. Simple Mail Transfer Protocol (SMTP): Για την υπηρεσία του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου. File Transfer Protocol (FTP): Για την υπηρεσία της µεταφοράς αρχείων. Network News Transfer Protocol (NNTP): Για τη χρήση του Usenet και τη συµµετοχή σε οµάδες ειδήσεων συζητήσεων (Newsgroups). Συνεπώς το Διαδίκτυο αποτελεί μια παγκόσμια «ηλεκτρονική λεωφόρο» που καλύπτει όλο τον πλανήτη διαθέτοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα για παγκοσµίου εµβέλειας εκποµπή πληροφοριών, επικοινωνίας και συνεργασίας µεταξύ των ατόµων και των υπολογιστών τους, χωρίς κανένα γεωγραφικό περιορισµό. Παρακάτω παρουσιάζεται η λεπτομερής περιγραφή όλων των σταδίων εξέλιξης από τα οποία πέρασε το Διαδίκτυο, μέχρι να φτάσει στη σημερινή του μορφή. Σημειώνεται ότι οι παρακάτω πληροφορίες αντλήθηκαν από τις ιστοσελίδες: specials/article.html?article_id=594 και default.asp?pid=2&artid=94545&ct=82 Τα θεµέλια του Διαδικτύου τα έθεσε ο Βάνεβαρ Μπους (Vannevar Bush), Αµερικανός µηχανικός και διοικητής επιστήµης, γνωστός για την εργασία του πάνω στους αναλογικούς υπολογιστές, τον πολιτικό ρόλο του στην ανάπτυξη της ατοµικής βόµβας, και την ιδέα της Memex ως πρωτοποριακή έννοια για το Παγκόσµιο Ιστό, όταν τον Ιούλιο του 1945, σε άρθρο του στο περιοδικό "Atlantic Monthly" µε τίτλο As We May Think αναφέρθηκε σε ένα γαλαξιακό δίκτυο συνδεδεµένων υπολογιστών. Στο άρθρο του αυτό περιγράφει την Memex, µια υποθετική µηχανή µε δυνατότητα συσχετισµού γνώσεων εµπνευσµένη από τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου,η οποία επέτρεπε - µεταξύ άλλων - τη διασύνδεση της υπάρχουσας ανθρώπινης γνώσης και την εύκολη πλοήγησή της και είχε ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία µιας «παγκόσµιας εγκυκλοπαίδειας».. Το Διαδίκτυο θα µπορούσαµε να πούµε ότι είναι ένα προϊόν του Ψυχρού

9 Πολέµου. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60, τα πανεπιστήµια και οι ερευνητές των ΗΠΑ πειραµατίζονται µε τη διασύνδεση αποµακρυσµένων υπολογιστών µεταξύ τους. Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, η απόφαση για τη δηµιουργία του "παππού" του Διαδικτύου, ARPAnet, (Advanced Research Projects Agency, ARPA) ελήφθη έπειτα από την αποστολή του ρωσικού Sputnik, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης, το Στόχος της αµερικανικής κυβέρνησης ήταν ένα δίκτυο επικοινωνιών το οποίο δεν θα κατέρρεε σε περίπτωση πυρηνικού πολέµου, αλλά θα εξακολουθούσε να λειτουργεί και κάτω από συνθήκες πολέµου, όταν η επίθεση του αντιπάλου θα αχρήστευε το µεγαλύτερο µέρος των τηλεπικοινωνιών. Ο πρόδροµος λοιπόν του σηµερινού εµπορικού Internet δηµιουργήθηκε στη δεκαετία του '60 και αρχικά λειτουργούσε ως ένα στρατιωτικό πρόγραµµα των Ηνωµένων Πολιτειών καθώς οι Αµερικανοί ήθελαν να δηµιουργήσουν ένα σύστηµα επικοινωνίας το οποίο δε θα µπορούσαν να πλήξουν οι Σοβιετικοί. Το 1962 εκδόθηκε µια σειρά υποµνηµάτων γραµµένων από τον J.C.R. Licklinder του MIT, που περιέγραφαν τις πιθανές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις της δικτύωσης. Η Rand Corporation επινόησε το σχέδιο της αποκέντρωσης δικτύου. Σε σχέση µε το παλιό επικοινωνιακό σύστηµα, οι επικοινωνιακές γραµµές διασταυρώνονταν και τα µηνύµατα κατευθύνονταν- από σηµείο σε σηµείο σε πολλές κατευθύνσεις. Εάν µέρος του "δικτύου" καταστρέφονταν, το "Δίκτυο" µπορούσε να κατευθύνει τα µηνύµατα σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Η λύση ήρθε από τον Paul Baran, ερευνητή της εταιρίας Rand, ο οποίος το 1964 παρουσίασε την εργασία του "On Distributed Communications Networks" και ήταν εκείνος που σχεδίασε ένα δίκτυο επικοινωνίας υπολογιστών χωρίς κεντρικό άξονα, κεντρικούς διακόπτες, ούτε καν κεντρική διεύθυνση. Το δίκτυο στηριζόταν στην υπόθεση ότι οι συνδέσεις του δικτύου είναι εντελώς αναξιόπιστες. Το 1965 το πρόγραµµα ARPA υποστήριξε µία µελέτη διασύνδεσης υπολογιστών σε δίκτυο. Έτσι οι υπολογιστές TX-2 του MIT Lincoln Lab και AN/FSQ-32 στο System Development Corporation στη Santa Monica της Καλιφόρνια συνδέθηκαν µέσω αποκλειστικής τηλεφωνικής γραµµής 1.200bps. Ο Lawrence G. Roberts του ΜΙΤ συνεργάστηκε το 1966 µε το DARPA, µε σκοπό να αναπτύξει την ιδέα του δικτύου ηλεκτρονικών υπολογιστών, και άµεσα συνέταξε το σχέδιό του για το ARPAnet µε τίτλο : "Towards a Cooperative Network of Time-Shared Computers". Τα πρώτα σχέδια για το ARPAnet δηµοσιεύτηκαν το 1967 από τον Larry Roberts του Lincoln Labs της Μασαχουσέτης, µε τίτλο : "Multiple Computer Networks and Intercomputer Communication", ενώ το πρώτο meeting µεταξύ των τριών ανεξάρτητων packet network οµάδων (RAND, NPL, ARPA) ήταν γεγονός. Οι ιδέες του Baran οδήγησαν το 1969 στη δηµιουργία του πειραµατικού δικτύου ARPAnet, από τα αρχικά της υπηρεσίας ARPA, Advanced Research Projects Agency (που αργότερα ονοµάσθηκε DARPA, Defence Advanced Projects Agency), του αµερικανικού Πενταγώνου. Χρηµατοδοτούµενη από την ARPA, η αµερικανική εταιρεία συµβούλων Bolt, Beranek & Newman (ΒΒΝ) πρότεινε το Network Control Protocol (NCP), το οποίο θα µεταφέρει πληροφορίες και θα επιτρέπει την επικοινωνία µεταξύ χρηστών του ίδιου δικτύου. Το ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) παράλληλα επέτρεψε στους ερευνητές να μοιράζονται υπερυπολογιστές και συντελείται η σύνδεση του πρώτου κόµβου µε αυτό. Μέχρι το τέλος του 1969, τέσσερις ακόµη κόµβοι συνδέονται µε το ARPAnet. Tο σύστηµα των πρωτοκόλλων που αναπτύχθηκε τα επόµενα χρόνια από την εξέλιξη αυτής της ερευνητικής δραστηριότητας ονοµάστηκε TCP/IP.

10 Οι τέσσερις κόµβοι ήταν οι εξής: Node 1: UCLA (30 Aυγούστου) Node 2: Stanford Research Institute (SRI) (1 Οκτωβρίου) Node 3: University of California Santa arbara (UCSB) (1 Νοεµβρίου) Node 4: University of Utah (Δεκέµβριος) Έτσι τέσσερα αµερικανικά πανεπιστήµια συνδέθηκαν για πρώτη φορά: το Ερευνητικό Ινστιτούτο του Στάνφορντ, το Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες, το Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρµπαρα και το Πανεπιστήµιο της Γιούτας. Το 1970 το Network Working Group (NWG) υπό τον S. Crocker ολοκλήρωσε το αρχικό Host-to-Host πρωτόκολλο ARPAnet, που ονοµάστηκε Network Control Protocol (NCP) και το οποίο είχε προταθεί το 1969 από τη ΒΒΝ, ενώ δηµοσιεύτηκε για πρώτη φορά το πρωτόκολο Host-Host του ARPAnet από τους C.S. Carr, S. Crocker και V.G. Cerf µε τίτλο: "HOST-HOST Communication Protocol in the ARPA Network". Τον Ιούλιο τίθεται σε λειτουργία το ALOHAnet, το πρώτο ραδιο- δίκτυο, το οποίο αναπτύχθηκε από τον Norman Abramson του Πανεπιστήµιου της Χαβάης, ενώ οι κόµβοι του ARPAnet αρχίζουν να χρησιµοποιούν το Network Control Protocol (NCP).Το ίδιο έτος η AT&T, εταιρεία παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών,εγκαθιστά την πρώτη γραµµή διασύνδεσης από τη µία άκρη των ΗΠΑ στην άλλη, µεταξύ του UCLA και της BBN Bolt Beranek and Newman, Inc) στα 56kbps και προστίθεται και µια δεύτερη γραµµή µεταξύ του MIT και του Πανεπιστηµίου της Utah. Το 1971 το ARPANET έχει µεγαλώσει σε 15 κόµβους µε 23 hosts σε λειτουργία: UCLA, SRI, UCSB, Πανεπιστήµιο της Utah, BBN, MIT, Rand, SDC, Harvard, Lincoln Lab, Stanford, UIU(C), CWRU, CMU, NASA/Ames. O Ray Tomlinson της BBN δηµιούργησε ένα πρόγραµµα το οποίο µπορεί να αποστέλλει µηνύµατα εντός ενός δικτύου ενώ ξεκίνησε το Project Gutenberg από τον Michael Hart, µε σκοπό τη δηµιουργία έργων που δεν υπόκεινται σε περιορισµούς copyright, βιβλίων συµπεριλαµβανοµένων.την εποχή αυτή ένα site στο Net κοστίζει περίπου δολάρια τον χρόνο. Το 1972 διοργανώθηκε από τον Ρόµπερτ Καν στην Ουάσιγκτον η πρώτη δηµόσια επίδειξη του ARPANET, το οποίο συνδέει 40 τερµατικά και το Terminal Interface Processor (ΤΙΡ) ενώ ο Ρέι Τόµλινσον της ΒΒΝ εφευρίσκει το πρώτο πρόγραµµα e- mail. Την ίδια χρονιά η Διεθνής Οµάδα Εργασίας Δικτύου (International Network Working Group ή INWG) ήταν ο πρώτος φορέας που κυβέρνησε το εξαπλούµενο δίκτυο. Ο ηλικίας 29 ετών Βίντον Σερφ εκλέχτηκε πρόεδρος της INWG και αργότερα έγινε γνωστός ως «πατέρας του Internet». Το 1973 ο Bob Kahn έθεσε το "πρόβληµα του Internet" και ξεκίνησε ένα νέο ερευνητικό πρόγραµµα που ονοµάστηκε Internetting Project (Πρόγραµµα Διαδικτύωσης), προκειµένου να ενοποιηθούν οι διαφορετικοί τρόποι που χρησιµοποιεί κάθε δίκτυο για να διακινεί τα δεδοµένα του. Στόχος ήταν η διασύνδεση πιθανώς ανόµοιων δικτύων και η οµοιόµορφη διακίνηση δεδοµένων από το ένα δίκτυο στο άλλο. Από την έρευνα γεννήθηκε το Internet Protocol (IP), από το οποίο πήρε αργότερα το όνοµά του το Internet. Διαφορετικά δίκτυα που χρησιµοποιούν το κοινό πρωτόκολλο IP µπορούν να συνδέονται και να αποτελούν ένα διαδίκτυο. Επίσης, σχεδιάστηκε µια άλλη τεχνική για τον έλεγχο της µετάδοσης των δεδοµένων, το Transmission Control Protocol (TCP) ενώ ορίστηκαν προδιαγραφές για τη µεταφορά αρχείων µεταξύ υπολογιστών (FTP) και για το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο ( ). Σταδιακά συνδέθηκαν µε το ARPAnet ιδρύµατα από άλλες χώρες, µε πρώτα το University College of London

11 (Αγγλία) και το Royal Radar Establishment (Νορβηγία). Την ίδια χρονιά ο Bob Metcalfe (Harvard) προσδιόρισε την ιδέα του Ethernet. Το σχέδιο δοκιµάστηκε σε υπολογιστές Alto (Xerox PARC) και το πρώτο Ethernet δίκτυο ονοµάστηκε Alto Aloha System.Το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς ο Vinton Cerf σχεδίασε την αρχιτεκτονική gateway στο πίσω µέρος ενός φακέλου στο lobby ξενοδοχείου του San Francisco. Τέλος, ο αριθµός των χρηστών του ARPAnet υπολογιζόταν στους Το 1974 οι Vint Cerf και Bob Kahn δηµοσίευσαν το "A Protocol for Packet Network Interconnection", το οποίο προδιαγράφει λεπτοµερώς τη σχεδίαση ενός πρωτοκόλλου ελέγχου µετάδοσης, Transmission Control Program (TCP). Επίσης, η BBN δηµιούργησε το Telenet, την πρώτη υπηρεσία πακέτων δεδοµένων για το κοινό (µια εµπορική εκδοχή του ARPAnet). Το 1975 ορίστηκαν οι προδιαγραφές του (RFC 733) και δηµιουργήθηκε η πρώτη mailing list (MsgGroup) από τον Steve Walker. Ο John Vittal ανέπτυξε το MSG, το πρώτο ολοκληρωµένο πρόγραµµα διαχείρισης , ενώ πραγµατοποιήθηκαν οι πρώτες δοκιµές για το TCP (από το Stanford, τη BBN, και το UCL). Το 1976 Ο Μάικ Λεσκ των εργαστηρίων της ΑΤ&Τ Bell ανέπτυξε ένα πρόγραµµα το οποίο ονοµάστηκε UUCP (Unix-to-Unix CoPy) και το οποίο επέτρεπε σε δύο τερµατικά που χρησιµοποιούσαν το λειτουργικό σύστηµα Unix να επικοινωνούν μέσω τηλεφωνικών γραμμών και ενός μόντεμ. Ενα χρόνο αργότερα το σύστηµα εξελίχτηκε στο UUnet, το πρώτο παγκόσµιο δίκτυο που βασίστηκε κυρίως στη χρήση των τηλεφωνικών γραµµών. Η βασίλισσα της Αγγλίας, Ελισάβετ, αποστέλλει στις 26 Μαρτίου του ίδιου έτους. Το 1978 ο µελλοντικός αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Αλ Γκορ πλάθει την έκφραση «Υπερλεωφόρος της Πληροφορικής» ενώ το TCP χωρίζεται σε TCP και IP. Το 1979 η ARPA ίδρυσε το Συµβούλιο Ελέγχου Ανάπτυξης του Ιnternet (Internet Configuration Control Board, ICCB).Την ίδια χρονιά γίνεται και η πρεµιέρα του USENET µε τη χρήση του UUCP µεταξύ των πανεπιστηµίων Duke και UNC, από τους Tom Truscott, Jim Ellis και Steve Bellovin και ξεκινά το πειραµατικό δίκτυο Packet Radio Network (PRNET). Στις 12 Απριλίου ο Kevin MacKenzie πρότεινε την προσθήκη "αισθήµατος" στα "στεγνά" ηλεκτρονικά µηνύµατα µέσω ειδικών συµβόλων, ενώ τα emoticons διαδόθηκαν ευρέως µετά τη χρήση του :-) και του :-( από τον Scott Fahlman αργότερα, στις 19 Σεπτεµβρίου του Το 1980 η υπηρεσία αµυντικών ερευνών DARPA αποφάσισε να µην αντιµετωπίζει πια τα πρωτόκολλα TCP/ΙΡ ως στρατιωτικά µυστικά και άρχισε να προσφέρει δωρεάν πρόσβαση σε όλους ενώ ο ARPAnet διέκοψε προσωρινά τη λειτουργία του στις 27 Οκτωβρίου λόγω ιού. Το 1981 δηµιουργήθηκε το BITNET ("Because It's Time NETwork") στο City University της Nέας Yόρκης, µε πρώτη σύνδεση µε το Yale και παρείχε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, servers για διασπορά πληροφοριών και µεταφορά αρχείων. Το ίδιο έτος πρεµιέρα έκανε και το CSNET (Computer Science NETwork), µια συνεργασία επιστηµόνων και των πανεπιστηµίων του Delaware, του Purdue και του Wisconsin, µε τη σύµπραξη των Rand και BBN και την οικονοµική υποστήριξη του NSF. Το ARPANET αποκτά 213 hosts. Το 1982 η DCA και η ARPA καθιέρωσαν για το ΑRPAnet τα Transmission Control Protocol (TCP) και Internet Protocol (IP) ως σύστηµα πρωτοκόλλων, γνωστό µε

12 το όνοµα TCP/IP Protocol Suite, το οποίοο αναγνωρίστηκε ως πρότυπο από το αµερικανικό υπουργείο Άµυνας. Παράλληλα ιδρύθηκε το EUnet (Eurοpean UNIX Network) από την EUUG, µε αρχικές συνδέσεις µεταξύ Ολλανδίας, Δανίας, Σουηδίας και Βρετανίας. Το 1983 το πρωτόκολλο TCP/IP αναγνωρίζεται ως πρότυπο από το αµερικανικό υπουργείο Άµυνας. Η έκδοση του λειτουργικού συστήµατος Berkeley UNIX, το οποίο περιλαµβάνει το TCP/IP, συντελεί στη γρήγορη εξάπλωση της διαδικτύωσης των υπολογιστών. Εκατοντάδες πανεπιστήµια συνδέουν τους υπολογιστές τους στο ARPAnet, το οποίο επιβαρύνεται πολύ, και το 1983 χωρίστηκε χωρίστηκε σε δύο τµήµατα, τα οποία ωστόσο επικοινωνούσαν µεταξύ τους. Το πρώτο ήταν αποκλειστικά αφιερωµένο σε στρατιωτικές εφαρµογές και ονοµαζόταν MILNET. Το άλλο τµήµα, που περιλάµβανε όλες τις υπόλοιπες χρήσεις, αρχικά ονοµάστηκε DARPA Internet, για να επικρατήσει µε την πάροδο του χρόνου η σύντοµη ονοµασία «Internet». Το 1984 ο αριθµός των κόµβων ξεπέρασε τους χίλιους, αναπτύχτηκε το voice mail (ταχυδροµείο φωνής) και εισήχθησαν οι Domain Name Servers (DNS). Παράλληλα ιδρύθηκε το ακαδηµαϊκό δίκτυο JANET (Joint Academic Network) στη Βρετανία και το JUNET (Japan Unix Network). Το 1985, το National Science Foundation (NSF) δηµιούργησε ένα δικό του γρήγορο δίκτυο, το NSFnet, χρησιµοποιώντας το TCP/IP, προκειµένου να συνδέσει πέντε κέντρα υπερυπολογιστών µεταξύ τους και µε την υπόλοιπη επιστηµονική κοινότητα. Στα τέλη της δεκαετίας, όλο και περισσότερες χώρες συνδέονται στο NSFnet. Χιλιάδες πανεπιστήµια και οργανισµοί δηµιουργούν τα δικά τους δίκτυα, τα οποία κατόπιν συνδέουν στο παγκόσµιο δίκτυο, το οποίο αρχίζει να γίνεται γνωστό ως Internet και να εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρο τον κόσµο. Το 1986 δηµιουργήθηκε το NSFnet µε ταχύτητα backbone 56Kbps. Η NSF (Νational Sciences Foundation) εγκαθίδρυσε 5 κέντρα υπερυπολογιστών (JVNC@Princeton, PSC@Pittsburgh, SDSC@UCSD, NCSA@UIUC, Theory Center@Cornell). Αυτή η εξέλιξη οδήγησε σε έκρηξη του αριθµού των συνδέσεων πανεπιστηµίων. Παράλληλα δηµιουργήθηκαν τα Internet Engineering Task Force (IETF) και Internet Research Task Force (IRTF) υπό την IAB και αναπτύχθηκε το Network News Transfer Protocol (NNTP) για το Usenet. Το 1988 ο κορµός του NSFnet αναβαθµίστηκε στα 1.544Mbps. Στις 2 Νοεµβρίου ένας ιός τύπου worm, µε το όνοµα Morris, µόλυνε περίπου κόµβους. Μετά το ατύχηµα, η DARPA δηµιούργησε το CERT (Computer Emergency Response Team). Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε το CERFnet (California Education and Research Federation network) και εγκαθιδρύθηκαν οι Internet Assigned Numbers Authority (IANA).Επίσης αναπτύχτηκε το δίκτυο επικοινωνίας Internet Relay Chat (IRC) από τον Jarkko Oikarinen, το FidoNet συνδέθηκε µε το Δίκτυο, επιτρέποντας την ανταλλαγή και ειδήσεων, ενώ οι χώρες που συνδέθηκαν στο NSFnet ήταν ο Καναδάς,η Δανία,η Φινλανδία,η Γαλλία,η Ισλανδία,η Νορβηγία και η Σουηδία. Το 1989 ο αριθµός των hosts ξεπερνά τις και ιδρύεται το δίκτυο του Σωµατείου για τη Δικτύωση της Έρευνας και της Εκπαίδευσης (CREN). Οι χώρες που συνδέθηκαν στο NSFnet τη χρονιά αυτή ήταν η Αυστραλία,η Γερµανία,το Ισραήλ, η Ιταλία,η Ιαπωνία,το Μεξικό,η Ολλανδία,η Νέα Ζηλανδία,το Πόρτο Ρίκο,η Βρετανία. Τέλος παρατηρείται µια αλµατώδη αύξηση της χρήσης του Internet. Η µεγάλη ανάπτυξη των πρώτων ετών µοιάζει αµελητέα σε σχέση µε την

13 εκρηκτική άνοδο στη δεκαετία του '90 και στις αρχές του Προτού συνεχίσουµε την εξιστόρηση της ιστορικής εξέλιξης του Διαδικτύου, κρίνεται σκόπιµο να κάνουµε µια πιο λεπτοµερή αναφορά στο NFS NET.Mια από τις σηµαντικότερες εξελίξεις στην ιστορία του Διαδικτύου οφείλεται στην πρωτοβουλία του NSF (National Science Foundation), κυβερνητικής υπηρεσίας των ΗΠΑ στα µέσα της δεκαετίας του '80, να δηµιουργηθούν πέντε µεγάλα κέντρα υπολογιστών (supercomputer centers). Ουσιαστικά, µέχρι τότε η πρόσβαση στους µεγαλύτερους υπολογιστές του κόσµου περιοριζόταν στο στρατό και σε λίγους ακόµη συνεργαζόµενους ερευνητές. Το άνοιγµα των υπερυπολογιστών προς την ευρύτερη ακαδηµαϊκή κοινότητα έγινε από το NSF µόνο σε πέντε κέντρα, λόγω του υψηλού κόστους που απαιτούνταν. Για την ικανοποίηση της ανάγκης κατανοµής των πόρων στα πέντε κέντρα, το NSF δηµιούργησε το 1986 το δίκτυο NSFnet, το οποίο επέτρεπε τη σύνδεση των πέντε κέντρων µεταξύ τους αλλά και τη σύνδεση µε αυτά ερευνητών από διάφορα ιδρύµατα των Ηνωµένων Πολιτειών. Από τα µέσα λοιπόν της δεκαετίας του '80 το NSFnet αποτελεί τη ραχοκοκκαλιά του Internet. Οι µετέπειτα ρυθµοί ανάπτυξης του Διαδικτύου πολλαπλασιάστηκαν εκθετικά. Η είσοδος του NSF ακολουθήθηκε από τη συµµετοχή στο Internet µεγάλων κυβερνητικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, όπως το υπουργείο Ενέργειας και η NASA. Την ίδια εποχή ξεκίνησε και η σύνδεση των πρώτων µεγάλων διεθνών δικτύων, εκτός Ηνωµένων Πολιτειών. Το 1986 οι συνδεδεµένοι hosts ήταν ήδη Το 1989 ο κεντρικός κορµός του NSFnet αναβαθµίστηκε σε γραµµή Τ1 (1.544Μbps), ενώ οι συνδεδεµένοι είχαν ξεπεράσει τις Στις αρχές της δεκαετίας του '90 οι hosts στο δίκτυο είχαν φθάσει το ένα εκατοµµύριο, ενώ παράλληλα έγιναν κινήσεις οι οποίες ουσιαστικά άνοιξαν τις πύλες του Internet στο ευρύ κοινό. Το δίκτυο NSFnet και η χρήση του απαγόρευαν οποιαδήποτε µεταφορά πληροφοριών που είχαν στόχο το κέρδος. Βαθµιαία το NSFnet αντικατέστησε το ARPAnet στις επιστηµονικές διασυνδέσεις µέχρι το Μάρτιο του 1990, οπότε το ARPAnet διαλύθηκε και επίσηµα. Στο µεταξύ, ιδρύθηκε το Commercial Internet Exchange (CIX) µε στόχο την παράκαµψη του ΝSFnet. Συνεχίζοντας την εξιστόρηση, τo 1990 ο Πίτερ Ντόιτς του Πανεπιστηµίου Μακ Γκιλ του Μόντρεαλ δηµιούργησε τον «Archie», ένα σύστηµα που επιτρέπει στους χρήστες να ανιχνεύουν µια λίστα των «FTP (File Transfer Protocol) holdings» µόνο µε µία ερώτηση. Ταυτόχρονα, το ARPANET συγχωνεύτηκε µε το NSFNET, ένα δίκτυο του Εθνικού Επιστηµονικού Ιδρύµατος (NSF) και της Merit Inc. Το NSFNET θα παραµείνει η ραχοκοκαλιά του Internet ως το Ο αριθµός των hosts ξεπερνά τους και την ίδια χρονιά η Ελλάδα συνδέεται µε το NSFnet. Πολλοί συνδροµητές χρησιµοποιούν Παροχείς Υπηρεσιών Internet (ISP) για να συνδεθούν on-line,ενώ εταιρείες όπως η Software Tool & Die, η Panix, η Digital Express και η NetCom πρόσφεραν στους ιδιώτες «λογαριασµούς στο Internet». Το 1991 στο Πανεπιστήµιο της Μινεσότας µια οµάδα µε επικεφαλής τον Μαρκ Μακ Κάχιλ κυκλοφόρησε το «Gopher», ένα εξαιρετικά δηµοφιλές σύστηµα πλοήγησης στο Internet, το οποίο επέτρεπε στους χρήστες να «κάνουν σερφ στο δίκτυο» για πρώτη φορά, ενώ το NSF κατάργησε την απαγόρευση της χρήσης του Internet για εµπορικούς σκοπούς, ανοίγοντας τον δρόµο για την εποχή του ηλεκτρονικού εμπορίου. Παράλληλα αναπτύχθηκε µια «λύση τύπου Archie για τον Gopher», η οποία ονοµάστηκε VERONICA (Very Easy Rodent Oriented Netwide Index to Computerized Archives), για να γίνει µια βάση δεδοµένων µε περισσότερες από ένα εκατοµµύριο entries από τα µενού του Gopher και κυκλοφόρησε το σύστηµα κρυπτογράφησης PGP (Pretty Good Privacy) από τον Philip Zimmerman.

14 Το δίκτυο κορµού του NSFnet αναβαθµίστηκε σε T3 (44.736Mbps) και η κίνησή του ξεπέρασε το 1 τρισ. bytes και τα 10 δισ. πακέτα ανά µήνα. Τον Ιανουάριο του 1992 ιδρύθηκε η Internet Society (ISOC), µια «µη κυβερνητική διεθνής οργάνωση για την παγκόσµια συνεργασία και τον συντονισµό του Internet, της τεχνολογίας και των εφαρµογών του», µε πρόεδρο τον Βίντον Σερφ, µέρος της οποίας έγινε και η IAB. Ο αριθµός των hosts ξεπέρασε το ένα εκατοµµύριο. Η World Bank εισήλθε στο Διαδίκτυο και επινοήθηκε ο όρος "σερφάρισµα στο Internet" (surfing the Internet) από τον Jean Armour Polly. Το 1993, το εργαστήριο CERN στην Ελβετία παρουσίασε τον Παγκόσµιο Ιστό (World Wide Web - WWW) του Tim Berners-Lee, ένα σύστηµα διασύνδεσης πληροφοριών multimedia που βρίσκονται αποθηκευµένες σε δικτυωµένους υπολογιστές, και παρουσίασής τους σε ηλεκτρονικές σελίδες, στις οποίες µπορεί να περιηγηθεί κανείς χρησιµοποιώντας το ποντίκι που κάνει την εξερεύνηση του Internet προσιτή στον απλό χρήστη. Παράλληλα, εµφανίστηκαν διάφορα εµπορικά δίκτυα που ανήκαν σε εταιρίες παροχής υπηρεσιών Διαδικτύου (Internet Service Providers - ISP) και πρόσφεραν πρόσβαση σε όλους (η ετήσια αύξηση κίνησης του παγκόσµιου ιστού ήταν περίπου 342%.) Οποιοσδήποτε διέθετε PC και modem µπορούσε να συνδεθεί µε το Internet σε τιµές που µειώνονταν διαρκώς. Την ίδια χρονιά ο Μαρκ Αντρισεν (22 ετών) και άλλοι φοιτητές ανέπτυξαν το Mosaic, ένα επαναστατικό πακέτο πλοήγησης, φιλικό προς τον χρήστη, το οποίο καθιστά δυνατή τη θέαση κειµένων, εικόνων, βίντεο και ήχου στο WWW. Μέσα σε ένα χρόνο, περισσότερα από 1 εκατοµµύριο αντίτυπα του Mosaic ήταν σε λειτουργία. Τον Απρίλιο κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος του «Wired», του πιο δηµοφιλούς περιοδικού για το Internet, ενώ ο Λευκός Οίκος ( και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ( µπήκαν στο Internet. Παράλληλα εµφανίστηκαν νέοι και περισσότεροι ιοί τύπου worm. Το 1994 το ARPAnet/Internet συµπληρώνει πλέον 25 χρόνια λειτουργίας. Μεγάλα εµπορικά κέντρα είναι πλέον online, γίνονται οι πρώτες παραγγελίες πίτσας online στις ΗΠΑ, εµφανίζονται τα πρώτα διαφηµιστικά banners στο hotwired.com, η κίνηση του NSFnet ξεπερνά το 10 τρισ. bytes/µήνα, ενώ το Internet αρχίζει να χρησιµοποιείται για τραπεζικές συναλλαγές, µετάδοση ραδιοφωνικών εκποµπών και συναυλιών κτλ. Παράλληλα εµφανίστηκε το πρώτο κρούσµα spamming από τη δικηγορική εταιρεία της Αριζόνα Canter & Siegel ενώ το WWW ήταν η δεύτερη δηµοφιλέστερη υπηρεσία στο Internet µετά το FTP. Την ίδια χρονιά ο Τζέρι Γιανγκ και ο Ντέιβιντ Φάιλο του Πανεπιστηµίου Στάνφορντ δηµιούργησαν το Yahoo!, το πιο δηµοφιλές πρόγραµµα αναζήτησης, το οποίο περιλάµβανε περισσότερα από sites χωρισµένα σε διαφορετικές κατηγορίες και το µεταχειρίζονταν σχεδόν άτοµα την ηµέρα. Το 1995 το NSFNET επέστρεψε στους ερευνητές, ενώ το Internet παραχωρήθηκε σε «εµπορικά χέρια». Ο Μπιλ Γκέιτς µπήκε στη βιοµηχανία του Internet µε το Microsoft Internet Explorer, ένα νέο πακέτο πλοήγησης για τα Windows 95. Το Βατικανό εγκαινίασε το Παράλληλα οι ειδικοί της Sun Microsystems κυκλοφορούν τη Java, µια νέα γλώσσα προγραµµατισµού του Internet, ενώ η αστυνοµία του Χονγκ Κονγκ αποσυνδέει πολλούς παροχείς σύνδεσης στο Internet της αποικίας ψάχνοντας έναν χάκερµε αποτέλεσµα δέκα χιλιάδες άτοµα να χάσουν την πρόσβασή τους στο δίκτυο (Hacks της χρονιάς: The Spot (12 Ιουνίου), Hackers Movie Page (12 Αυγούστου)).

15 Το 1996 σχεδόν 80 εκατομμύρια χρήστες από περίπου 150 χώρες του κόσµου κάνουν σερφ στο Internet, ενώ ο αριθµός των hosts πλησιάζει τα 10 εκατομμύρια και ο αριθµός των web-sites διπλασιάζεται κάθε δίµηνο. Η Microsoft και η NBC εγκαινίασαν τον MSNBC, τον πρώτο ειδησεογραφικό οργανισµό που «πάντρεψε» την παραδοσιακή και την καλωδιακή εκποµπή µε το Internet. Πολλά sites της αμερικανικής κυβέρνησης παραβιάζονται από χάκερ, συµπεριλαµβανοµένων και των sites της CIA, του υπουργείου Δικαιοσύνης και της πολεµικής αεροπορίας. (Hacks της χρονιάς: αµερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης (17 Αυγούστου), CIA (19 Σεπτεµβρίου), Air Force (29 Δεκεµβρίου), Εργατικό Κόµµα στη Βρετανία (6 Δεκεµβρίου), NASA DDCSOL - USAFE - US Air Force (30 Δεκεµβρίου)). Το 1997 καταγράφονται mailing lists καταχωρηµένες στην Liszt και name servers στη βάση δεδοµένων whois. Η American Registry for Internet Numbers (ARIN) ανέλαβε τις υπηρεσίες (administration-registration) στις περιοχές που κάλυπτε µέχρι πρό τινος η InterNIC. Διαµαρτυρόµενος για το µονοπώλιο στο DNS, ο ιδιοκτήτης της AlterNIC, Eugene Kashpureff, οδηγούσε (µετά από hack) τους χρήστες που κατευθύνονται στο στο δικό του (Hacks της χρονιάς: Κυβέρνηση της Ινδονησίας (19 Ιανουαρίου, 10 Φεβρουαρίου, 24 Απριλίου, 30 Ιουνίου, 22 Νοεµβρίου), NASA (5 Μαρτίου), Συντηρητικό Κόµµα της Βρετανίας (27 Απριλίου), Spice Girls (14 Νοεµβρίου)). Το 1998 εµφανίστηκαντα πρώτα ηλεκτρονικά γραµµατόσηµα από τα αµερικανικά ταχυδροµεία, τα οποία επέτρεπαν το κατέβασµα (download) και την εκτύπωση γραµµατοσήµων από το Internet, ενώ η Compaq αγόρασε το altavista.com αντί 3,3 εκατ. Δολαρίων (Hacks της χρονιάς: αµερικανικό υπουργείο Εµπορίου (20 Φεβρουαρίου), New York Times (13 Σεπτεµβρίου), China Society for Human Rights Studies (26 Οκτωβρίου), UNICEF (7 Ιανουαρίου)). Το 1999 η Σαουδική Αραβία (.sa) εισήλθε στον κόσµο του Internet, πρώτος µεγάλος διαδικτυακός πόλεµος βρίσκεται σε εξέλιξη, παράλληλα µε την αµερικανική επέµβαση στο Κόσοβο. Το Abilene, το Internet2 δίκτυο, περνά τον Ατλαντικό και συνδέει NORDUnet και SURFnet, ενώ η διεύθυνση.ps κατοχυρώνεται στην Παλαιστίνη (Hacks της χρονιάς: Star Wars (8 Ιανουαρίου,.tp (Ιανουάριος), USIA (23 Ιανουαρίου), E-Bay (13 Μαρτίου), αµερικανική Γερουσία (27 Μαΐου), NSI (2 Ιουλίου), Κυβέρνηση της Παραγουάης (20 Ιουλίου), AntiOnline (5 Αυγούστου), Microsoft (26 Οκτωβρίου), UK Railtrack (31 Δεκεµβρίου) και Ιοί της χρονιάς: Melissa (Μάρτιος), ExploreZip (Ιούνιος)). Το 2000, σύµφωνα µε τις NEC-RI και Inktomi, το µέγεθος του Παγκόσµιου Ιστού ξεπερνά το 1 δισ. σελίδες. Το Μεξικό συνδέεται µε το Internet2, εν ω επειτα από διαδικασίες µηνών, η γαλλική Δικαιοσύνη αποφασίζει ότι το Yahoo! πρέπει να εµποδίσει τους Γάλλους χρήστες από την αγορά µέσω δηµοπρασίας ναζιστικών αντικειµένων και έτσι το Yahoo! αποσύρει εντελώς τη δηµοπρασία. Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί consortium 30 εθνικών ερευνητικών δικτύων για την ανάπτυξη του Geant (European Gigabit Research and Education Network), του νέου ευρωπαϊκού ερευνητικού δικτύου (Hacks της χρονιάς: RSA Security (Φεβρουάριος), Apache (Μάιος), Western Union (Σεπτέµβριος), Microsoft (Οκτώβριος), Ιοί της χρονιάς: Love Letter (Μάιος)). Στις 7 Ιανουαρίου του 2003 πραγµατοποιήθηκε η πρώτη επίσηµη χρήση του Internet σε εκλογική διαδικασία στην Anieres της Ελβετίας στις 7 Ιανουαρίου. Το ίδιο χρόνο το worm SQL Slammer προκαλεί χάος στα υπολογιστικά συστήµατα. Ολοένα και περισσότεροι ιοί τύπου worm κάνουν την εµφάνισή τους, έχοντας συνήθως στο "στόχαστρο" συστήµατα που λειτουργούν σε περιβάλλοντα