Γξάζε 3: Πεξηβαιινληηθφ Mentoring

Transcript

1 Γξάζε 3: Πεξηβαιινληηθφ Mentoring Δλέξγεηα 3.1 : Πξνζδηνξηζκφο θαη Απνηχπσζε Πξνθίι ηνπ Πεξηβαιινληηθνχ Μέληνξα THINK GREEN - EL0030 «Το έργο τρηματοδοτείται από ΧΜ ΕΟΧ, περιόδοσ κατά 50% και από το ΠΔΕ της Ελληνικής Δημοκρατίας κατά 50%» Αθήνα, Σεπηέμβριος 2010

2 Πεξηερόκελα Γιοικηηική Δπιζκόπηζη Διζαγωγή Έννοια και Σημαζία ηοσ Mentoring Οξηζκνί Τη είλαη ν Μέληνξαο Τη είλαη ν Καζνδεγνύκελνο Τη είλαη ην Mentoring Ιζηνξηθή Αλαδξνκή Σχπνη Mentoring Η δηαδηθαζία ηνπ Mentoring Σηάδην 1: Αλεύξεζε θαη επηινγή κεληόξωλ Σηάδην 2: Εθπαίδεπζε Μεληόξωλ Σηάδην 3: Αληηζηνίρεζε Μεληόξωλ κε ηνπο θαζνδεγνύκελνπο Σηάδην 4: Αξρηθή ζπλάληεζε κέληνξα θαη θαζνδεγνύκελνπ Σηάδην 5: Χηίζηκν ηεο ζρέζεο ηνπ κέληνξα θαη ηνπ θαζνδεγνύκελνπ Σηάδην 6: Λήμε ηεο ζρέζεο ηνπ κέληνξα κε ηνλ θαζνδεγνύκελν Όξηα ηνπ Mentoring Πιενλεθηήκαηα θαη Οθέιε ηνπ Πεξηβαιινληηθνχ Mentoring Κξίζηκνη Παξάγνληεο Δπηηπρίαο ηνπ Πεξηβαιινληηθνχ Mentoring Περιετόμενο ηοσ Περιβαλλονηικού Mentoring Το Προθίλ ηοσ Περιβαλλονηικού Μένηορα Ο ξφινο ηνπ Μέληνξα Σα θαζήθνληα ηνπ Μέληνξα Σν Δπαγγεικαηηθφ/Δξγαζηαθφ Πξνθίι ηνπ Μέληνξα Σν Κνηλσληθφ Πξνθίι ηνπ Μέληνξα Οη απαηηνχκελεο ηθαλφηεηεο ηνπ Μέληνξα πκπεξηθνξέο ηνπ επηηπρεκέλνπ Μέληνξα Προθίλ ηοσ Καθοδηγούμενοσ Δκπαίδεσζη Μενηόρων Βιβλιογραθία

3 Γιοικηηική Δπιζκόπηζη Η παξνχζα Μειέηε εθπνλήζεθε γηα ινγαξηαζκφ ηνπ Δκπνξηθνύ & βηνκεραληθνύ Δπηκειεηεξίνπ Αζελώλ (ΔΒΔΑ), ζην πιαίζην πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ ππφ ηνλ ηίηιν THINK GREEN ( θέςνπ Πξάζηλα ). Σν έξγν THINK GREEN έρεη σο θχξην ζηφρν ηελ αληηκεηψπηζε, ζην κέηξν ηνπ δπλαηνχ, ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ (ξχπαλζε θ.α.) ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ κε έκθαζε ζε απηέο πνπ έρνπλ έδξα ζε ππνβαζκηζκέλεο αζηηθέο πεξηνρέο ζηελ πεξηθέξεηα ηνπ ΔΒΔΑ, θαη ηελ ελίζρπζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο θαη ηεο νηθνινγηθήο λννηξνπίαο ζηνπο κηθξνκεζαίνπο επηρεηξεκαηίεο. Φηινδνμία ηνπ έξγνπ είλαη λα απνηειέζεη ζεκείν αλαθνξάο γηα αλάιεςε αληίζηνηρσλ πξσηνβνπιηψλ, κε γλψκνλα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, απφ θνξείο ηεο ρψξαο πνπ εκπιέθνληαη κε πνηθίινπο ηξφπνπο κε ηε ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ θαη λα ζπκβάιεη, γεληθφηεξα, ζηε δηάδνζε πεξηβαιινληηθά θηιηθψλ πξαθηηθψλ αλαθνξηθά κε ην επηρεηξείλ. Η παξνχζα κειέηε απνηειεί επηκέξνπο ηκήκα ηεο Γξάζεο 3 ηνπ έξγνπ THINK GREEN, κε ηίηιν «Πεξηβαιινληηθό Mentoring». Η ελ ιφγσ δξάζε αθνξά ζηελ αμηνπνίεζε ηεο εκπεηξίαο αηφκσλ πνπ έρνπλ ήδε πςειή πεξηβαιινληηθή επίδνζε πξνο Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (ΜΜΔ) πνπ εηζάγνληαη γηα πξψηε θνξά ζηελ έλλνηα ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο. Ο βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε παξνρή βνήζεηαο πξνο ηνλ θαζνδεγνχκελε επηρείξεζε (mentee) γηα ηελ επίηεπμε θαη δηαηήξεζε ζπκκφξθσζεο πξνο ηηο πεξηβαιινληηθέο απαηηήζεηο θαζψο θαη ηελ βειηίσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ηνπ επίδνζεο κέζσ πηνζέηεζεο θαιψλ πξαθηηθψλ. Δηδηθφηεξα, ζηόρνο ηεο παξνύζαο κειέηεο είλαη ε πινπνίεζε ηεο πξψηεο εθ ησλ ηξηψλ ελεξγεηψλ ηεο παξαπάλσ δξάζεο, ε νπνία αθνξά ζηνλ πξνζδηνξηζκό ηνπ πξνθίι ησλ Μεληόξσλ, ε νπνία ζα απνηειέζεη θαη ηελ βάζε πινπνίεζεο ησλ δχν επφκελσλ ελεξγεηψλ, πνπ είλαη ε Δπηινγή & Δθπαίδεπζε ησλ Μεληφξσλ, θαη αθνινχζσο ε Δπηινγή & Δθπαίδεπζε ησλ θαζνδεγνχκελσλ Δπηρεηξήζεσλ. 3

4 Πξντόλ ηεο κειέηεο ζα απνηειέζεη ε απνηύπσζε ηνπ επηζπκεηνύ επαγγεικαηηθνύ, εξγαζηαθνύ θαη θνηλσληθνύ πξνθίι ησλ κεληόξσλ θαη ν θαζνξηζκφο ηνπ ξφινπ πνπ ζα δηαδξακαηίζνπλ ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ. Θα πξνζδηνξηζηνχλ ηα απαηηνχκελα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, κε έκθαζε ζηελ χπαξμε ή αλάπηπμε βαζηθψλ ζπκβνπιεπηηθψλ ηθαλνηήησλ γηα ηελ ζεκειίσζε απνηειεζκαηηθψλ ζρέζεσλ πεξηβαιινληηθνχ Mentoring. Η κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ παξαηέζεθαλ αλσηέξσ εκπεξηέρεη βηβιηνγξαθηθή έξεπλα ζρεηηθά κε ηα ζεσξεηηθά κνληέια θαη ηελ θαηαγεγξακκέλε εκπεηξία θαη έξεπλα γχξσ απφ ην ξφιν ησλ κεληφξσλ, θαζψο θαη ηα απαηηνχκελα θνηλσληθά, εξγαζηαθά θαη επαγγεικαηηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ δηεπθνιχλνπλ ή εκπνδίδνπλ ηνλ ξφιν ζηνλ νπνίν θαινχληαη λα αληαπνθξηζνχλ. Δπηπιένλ, γηα ηνλ θαζνξηζκό ηνπ ηδαληθνύ πξνθίι πνπ πξέπεη λα δηαζέηεη ν ππνςήθηνο πεξηβαιινληηθφο κέληνξαο, αμηνπνηήζεθαλ νη πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ πινπνίεζε ηεο πξψηεο δξάζεο ηνπ έξγνπ THINK GREEN, θαη εηδηθφηεξα ε πξψηε ελέξγεηα πνπ αθνξά ζηελ θαηαγξαθή ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζε ζρέζε κε ηηο Μηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο θαη ην πεξηβάιινλ. 4

5 1 Διζαγωγή Η βηψζηκε αλάπηπμε ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, δήηεκα ην νπνίν βξίζθεηαη πεξηζζφηεξν απφ πνηέ ζην επίθεληξν ηνπ ελδηαθέξνληνο θαηά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν, έρεη αδηακθηζβήηεηα νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο δηαζηάζεηο. Ωζηφζν, παξά ηηο νκνινγνπκέλσο ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο ησλ θαηά ηφπνπο αξκνδίσλ ππεξεζηψλ, ε θαηάζηαζε ζηα ζέκαηα πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο ζηε Διιάδα κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί κέηξηα έσο αξλεηηθή. Τπάξρεη ε κία φςε ηνπ λνκίζκαηνο ζηελ νπνία ζα βξεη θαλείο ΜΜΔ νη νπνίεο εδψ θαη αξθεηά ρξφληα έρνπλ ελζσκαηψζεη ζηε ιεηηνπξγία ηνπο ηηο απαηηήζεηο ηνπ λφκνπ ή θαη νινθιεξσκέλα ζπζηήκαηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπο. Η κεγάιε πιεηνςεθία φκσο ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ απνηειεί ηελ άιιε φςε ηνπ λνκίζκαηνο. Παξά ηελ ζεκαληηθή επίπησζε ησλ ΜΜΔ ζην πεξηβάιινλ ζε Δπξσπατθφ επίπεδν, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο δελ ππάξρνπλ ζρεηηθά δεδνκέλα. Σν ζπρλά αλαθεξφκελν θαηά πξνζέγγηζε πνζνζηφ ηεο θαηά 70% ζπκκεηνρήο ζηε βηνκεραληθή ξχπαλζε ζηελ Δπξψπε δείρλεη λα είλαη βάζηκν, ελψ νξηζκέλεο κειέηεο επηρεηξνχλ λα απεηθνλίζνπλ ηα ηδηαίηεξα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ πξνθαινχληαη απφ ηηο ΜΜΔ ζε ζπγθεθξηκέλεο ρψξεο. Λφγνπ ράξε, ζε βξεηαληθή έθζεζε ππνινγίδεηαη φηη νη ΜΜΔ επζχλνληαη γηα ην 60% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα απφ επηρεηξήζεηο ζην Ηλσκέλν Βαζίιεην θαη ζπκπεξαίλεηαη φηη ππάξρνπλ ζεκαληηθά πεξηζψξηα βειηίσζεο ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο θαη πεξηνξηζκνχ ησλ εθπνκπψλ ζηηο ΜΜΔ. Δπίζεο, εθηηκήζεηο απφ ηηο Κάησ Υψξεο θαη ην Ηλσκέλν Βαζίιεην ππνδειψλνπλ φηη ηα εκπνξηθά θαη βηνκεραληθά απφβιεηα ησλ ΜΜΔ αληηπξνζσπεχνπλ, θαηά κέζν φξν, ην 50% ηνπ ζπλφινπ. Οη κειέηεο απηέο ππνζηεξίδνπλ ηελ άπνςε φηη νη ΜΜΔ κπνξνχλ λα αζθήζνπλ ζεκαληηθέο πηέζεηο ζην πεξηβάιινλ. Οη κειέηεο απηέο επηβεβαηψλνπλ ηελ άπνςε φηη νη ΜΜΔ είλαη ζεκαληηθφο παξάγνληαο επηβάξπλζεο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη παξεκβάζεηο ηφζν ζην επίπεδν ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπο φζν θαη ζην επίπεδν ηεο Δηαηξηθήο Κνηλσληθήο Δπζχλεο κπνξνχλ λα έρνπλ ζεκαληηθά ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ κείσζε ησλ δπζκελψλ επηπηψζεσλ ζην πεξηβάιινλ. Δηδηθφηεξα γηα ηελ Διιάδα, θαη παξ φιε ηελ επάξθεηα θαη ζεκαληηθή πνηθηιία ησλ εξγαιείσλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, παξαηεξείηαη πεξηνξηζκέλν ελδηαθέξνλ απφ κέξνπο ησλ ΜΜΔ ζηελ πηνζέηεζε ηέηνησλ εζεινληηθψλ ζρεκάησλ θαη πξνηχπσλ. Γεληθφηεξα, ε ελζσκάησζε ηεο 5

6 πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο ζηηο ειιεληθέο ΜΜΔ έρεη απνηειέζεη κία επίπνλε δηαδηθαζία κε ηελ αλάπηπμε εζληθήο πνιηηηθήο γηα ηηο ΜΜΔ λα απνηειεί ζεκαληηθή πξνηεξαηφηεηα. Η ειιηπήο θαη απνζπαζκαηηθή πιεξνθόξεζε γηα ηα νθέιε αιιά θαη ηηο ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ πηνζέηεζε εξγαιείσλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο απνηειεί έλα ζεκαληηθφ πεξηνξηζκφ. Μέρξη ηψξα, ε θνηλή αληίιεςε γηα ηελ αλάπηπμε θαη πηζηνπνίεζε ζπζηεκάησλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο ζπλδεφηαλ κε πςειφ θφζηνο (γηα ηελ απφθηεζε ηερλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ, ηελ ακνηβή ησλ εμσηεξηθψλ ζπκβνχισλ θαη θνξέσλ πηζηνπνίεζεο θαζψο θαη ηελ απαζρφιεζε κφληκνπ πξνζσπηθνχ) θαζψο θαη κε ζεκαληηθέο αλάγθεο ζε εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ ελψ ηα απνξξένληα νθέιε δελ θαίλνληαλ ηθαλά λα αληηζηαζκίζνπλ ηηο αλάγθεο ζε νηθνλνκηθνχο πφξνπο πνπ ζα πξνέθππηαλ απφ κία ηέηνηα δέζκεπζε. Σαπηφρξνλα ε πεξηνξηζκέλε δήηεζε γηα ππεξεζίεο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ ηδηαίηεξα απφ ηελ εγρψξηα αγνξά θαη ε έκθαζε ζην θφζηνο σο θξηηήξην επηινγήο επλννχλ ηε δηαηήξεζε ησλ «παξαδνζηαθψλ» πξνηχπσλ παξνρήο ππεξεζηψλ. Δπηπιένλ ην ειιηπέο ζεζκηθφ θαη θαλνληζηηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ ιεηηνπξγία θαη ηελ Δηαηξηθή Κνηλσληθή Δπζχλε ησλ ΜΜΔ ζρεηηθά κε ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο δεκηνπξγεί ζπλζήθεο πνπ επηηείλνπλ θαη κεγηζηνπνηνχλ ηηο αξλεηηθέο πηέζεηο ζηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία ηεο ρψξαο θαη ζπληείλνπο αθφκε πεξηζζφηεξν ζηελ ραιάξσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο ησλ ΜΜΔ. Σέινο, ε απνπζία νηθνλνκηθώλ θηλήηξσλ θαη επηδνηήζεσλ ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ πηνζεηνχλ πξαθηηθέο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ θαζψο θαη νξηζκέλα δνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο έρνπλ ζπκβάιεη ζηελ πεξηνξηζκέλε απνδνρή ησλ εξγαιείσλ θαη ησλ θαιψλ πξαθηηθψλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο απφ ηελ πιεηνλφηεηα ησλ ειιεληθψλ ΜΜΔ. Αληίζεηα κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο απφ ηνπο θιάδνπο ηεο βηνκεραλίαο, ηνπ εκπνξίνπ, ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ησλ θαηαζθεπψλ, έρνληαο πξφζβαζε ζε πην εμεηδηθεπκέλν αλζξψπηλν δπλακηθφ, δηαζέηνληαο επαξθείο νηθνλνκηθνχο πφξνπο αιιά θπξίσο εξρφκελεο ζε επαθή θαη αλαπηχζζνληαο ζηαζεξέο ζπλεξγαζίεο κε δηεζλείο αγνξέο αλαγλσξίδνπλ άκεζα ηα ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα πνπ ζα απνθνκίζνπλ απφ ηελ πηνζέηεζε πξαθηηθψλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη πεξηβαιινληηθψλ εξγαιείσλ θαη παξνπζηάδνπλ κεγάιε θηλεηηθφηεηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. 6

7 Αληηθείκελν ηνπ έξγνπ THINK GREEN, απνηεινχλ κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο εγγεγξακκέλα κέιε ηνπ ΔΒΔΑ δχν εθ ησλ πνιππιεζέζηεξσλ θιάδσλ, ηνπ Δκπνξίνπ θαη ησλ Καηαζθεπψλ. Δλδεηθηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη νη ΜΜΔ ησλ ππφ εμέηαζε θιάδσλ αλέξρνληαη πεξίπνπ ζηηο γηα ην Ληαληθφ θαη Υνλδξηθφ Δκπφξην θαη γηα ηηο θαηαζθεπέο. Δίλαη πξνθαλέο φηη δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ηφζν ζηελ παγθφζκηα φζν θαη ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία θαη φηη ζπκβάινπλ ηα κέγηζηα ζηηο αξλεηηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Σφζν απφ ηελ πινπνίεζε πξνεγνχκελσλ δξάζεσλ ηνπ έξγνπ THINK GREEN (θαηαγξαθή ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζε ζρέζε κε ηηο Μηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο θαη ην πεξηβάιινλ), φζν θαη απφ ινηπέο ζρεηηθέο κειέηεο, πξνθχπηεη φηη ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηεο νκάδαο ζηφρνπ ησλ ΜΜΔ εκθαλίδεη ηδηαίηεξα ρακειά επίπεδα πεξηβαιινληηθήο επίδνζεο θαη ζπκκφξθσζεο ζηηο απαηηήζεηο θαη ηνπο Γηεζλείο θαλνληζκνχο. πλνςίδνληαο ηνπο ιόγνπο πνπ νη ΜΜΔ δελ πηνζεηνχλ ζπζηήκαηα ιεηηνπξγίαο θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ κπνξνχκε ζε γεληθέο γξακκέο λα εληνπίζνπκε: Σελ έιιεηςε ελεκέξσζεο γηα ηελ νπζηαζηηθή ζπλεηζθνξά ησλ ΜΜΔ ζηηο αξλεηηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, Σελ ειιηπή θαη απνζπαζκαηηθή πιεξνθφξεζε γηα ηα νθέιε αιιά θαη ηηο ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ πηνζέηεζε εξγαιείσλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, Σελ άγλνηα ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο, Σελ πεξηνξηζκέλε δήηεζε γηα ππεξεζίεο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ ηδηαίηεξα απφ ηελ εγρψξηα αγνξά, Σνπο πεξηνξηζκέλνη πφξνπο (νηθνλνκηθνί, πξνζσπηθφ, ρξφλνο), Σελ απνπζία νηθνλνκηθψλ θηλήηξσλ, Σελ έιιεηςε εμεηδηθεπκέλσλ γλψζεσλ & ηερληθψλ, Σελ έιιεηςε πξαθηηθψλ νδεγηψλ & ππνζηήξημεο ζηελ εθαξκνγή ηνπο. 7

8 Απφ ηελ άιιε, ε ζπκβνιή ζηε βηώζηκε αλάπηπμε πξέπεη λα ζεσξεζεί σο επέλδπζε καθξνπξφζεζκεο απφδνζεο. Η ηήξεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ θαλφλσλ ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία λέσλ αγνξψλ γηα πξντφληα θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ θαη εληζρχεη ηελ έξεπλα θαη ηελ θαηλνηνκία. ην γεληθφ πιαίζην ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ησλ ΜΜΔ, θαη ζπγθεθξηκέλα ηεο ζηξνθήο πξνο κία πεξηβαιινληηθά θηιηθφηεξε παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη θαηαλάισζε ηφζν πξντφλησλ φζν θαη ππεξεζηψλ, ηα πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα ζα πξέπεη λα ελζσκαηψλνληαη θαη δηαρεηξίδνληαη κε βαξχηεηα αληίζηνηρε ησλ παξαδνζηαθψλ κέρξη ζήκεξα θάζεσλ πνπ γλσξίδακε ζηελ ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ. Σέηνηνπ είδνπο πεξηβαιινληηθέο πξσηνβνπιίεο από ηηο ΜΜΔ, ζα ζπλεηζθέξνπλ θαηαιπηηθά ζηελ ζπλνιηθή κείσζε θαη πεξηνξηζκφ ηεο πεξηβαιινληηθήο επηβάξπλζεο απφ ηελ παξαγσγή ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηνπο, θαζψο επίζεο θαη ζηελ ελζσκάησζε πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ ζε άιια εηαηξηθά δεηήκαηα φπσο ε πνηφηεηα θαη ε αζθάιεηα ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Δπηπιένλ, ε πηνζέηεζε πξαθηηθψλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο ζπλεπάγεηαη εθηφο ησλ άιισλ θαη δπλεηηθά νηθνλνκηθά θαη/ή ρξεκαηνδνηηθά νθέιε γηα ηηο ΜΜΔ (απφ ηελ άλνδν ηεο νηθνινγηθήο απνδνηηθφηεηαο (νηθν-απνδνηηθφηεηαο) θαη ηεο νηθνινγηθήο θαηλνηνκίαο (νηθν-θαηλνηνκίαο), κηα επθαηξία ηελ νπνία πνιιέο ΜΜΔ ελδερνκέλσο αγλννχλ. Σν mentoring απνηειεί ζήκεξα κία θαίξηα ζηξαηεγηθή γηα ηελ εθπαίδεπζε, ηελ επαγγεικαηηθή θαη επηρεηξεκαηηθή εμέιημε θαη άλνδν θαη ηα νθέιε ηνπ είλαη αδηακθηζβήηεηα ηφζν γηα επηρεηξεκαηίεο φζν θαη εξγαδφκελνπο. Δπηπιένλ ζπληζηά (φπσο ζα αλαιπζεί θαη πην δηεμνδηθά ζηελ παξνχζα κειέηε) κία νινθιεξσκέλε κέζνδν βειηίσζεο ηεο πεξηβαιινληηθήο επίδνζεο κίαο επηρείξεζεο. Οη πεξηβαιινληηθνί κέληνξεο κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ θαζνξηζηηθά ζηελ δεκηνπξγία πεξηβαιινληηθήο θνπιηνχξαο ζηηο Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο, βνεζψληαο ηεο λα ζπκκνξθσζνχλ κε ηηο απαηηήζεηο θαη λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπο. Σν πεξηβαιινληηθό mentoring, θαη εηδηθφηεξα ε παξνπζία θαη ζπκβνιή ηνπ πεξηβαιινληηθνχ κέληνξα είλαη θαζνξηζηηθή ζην λα εληζρχζεη ηελ αληίιεςε ησλ επηρεηξήζεσλ φηη ε ζηξνθή πξνο κία επηόηεξε πεξηβαιινληηθή επίπησζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο, κε φπνην πξνζσξηλφ θφζηνο απηφ ζπλεπάγεηαη, ζα απνδψζεη άκεζα νθέιε θαη ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε ηελ παξαδνζηαθή ζπκβαηηθή ιεηηνπξγία ηνπο. 8

9 Ωζηφζν ην πεξηβαιινληηθφ mentoring δελ είλαη ζήκεξα δηαζέζηκν πξνο ηηο πεξηζζφηεξεο ΜΜΔ. Έηζη, ζηφρνο ηεο παξνχζαο κειέηεο, σο ηκήκα πινπνίεζεο ηνπ επξχηεξνπ έξγνπ THINK GREEN, είλαη ε αλάδεημε ηνπ απαξαίηεηνπ πξνθίι ηνπ Πεξηβαιινληηθνύ Μέληνξα, ν νπνίνο ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ ζα επηιεγεί ζε ζπλδπαζκφ κε θαζνδεγνχκελεο επηρεηξήζεηο, πξνθεηκέλνπ λα ζπλδξάκεη θαηαιεθηηθά ηελ πεξηβαιινληηθή ηνπο δηαρείξηζε θαη επίδνζε. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ ζα αλαπηπρζεί ην επαγγεικαηηθφ, εξγαζηαθφ θαη θνηλσληθφ πξνθίι ησλ κεληφξσλ θαη ν ξφινο πνπ ζα δηαδξακαηίζνπλ ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ. Θα πξνζδηνξηζηνχλ δειαδή ηα απαηηνχκελα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο (γλψζεηο, δεμηφηεηεο, εκπεηξίεο ζε επαγγεικαηηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν) πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ κε επάξθεηα ζηνλ θξίζηκν ξόιν ηνπο. Ιδηαίηεξε έκθαζε ζα δνζεί: ζηελ χπαξμε ή αλάπηπμε βαζηθψλ ζπκβνπιεπηηθψλ ηθαλνηήησλ γηα ηελ ζεκειίσζε απνηειεζκαηηθψλ ζρέζεσλ mentoring. ζηελ ελζσκάησζε ζπζηεκάησλ θαη εξγαιείσλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, αλάπηπμεο θαη αλέιημεο ησλ επηρεηξήζεσλ, κέζα απφ ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ελφο νινθιεξσκέλνπ πξνγξάκκαηνο θαζνδεγνχκελεο κάζεζεο - mentoring ζηελ αιιαγή ηεο αληίιεςεο ηεο θαζνδεγνχκελεο επηρείξεζεο ζε φηη αθνξά ζηελ πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε θαη ζηελ ζρέζε ηεο κε ηελ νηθνλνκηθή απφδνζε. ηφρνο είλαη κε ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξνηεηλφκελνπ πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθνχ mentoring, εηδηθφηεξα νη επηρεηξήζεηο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε απηφ, λα έρνπλ κεηαηξαπεί ζε νξγαληζκνχο κε πεξηβαιινληηθή θνπιηνχξα, πνπ ζα πηνζεηήζνπλ λένπο ηξφπνπο θαη ζπζηήκαηα αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπο. 9

10 2 Έννοια και Σημαζία ηοσ Mentoring 2.1 Οξηζκνί Τη είλαη ν Μέληνξαο Η έλλνηα ηνπ Μέληνξα πεγάδεη απφ ηελ αξραηφηεηα. Ο Μέληνξαο ήηαλ ραξαθηήξαο ηνπ Οκεξηθνχ έπνπο, ηεο Οδχζζεηαο. Όηαλ ν Οδπζζέαο, Βαζηιηάο ηεο Ιζάθεο πήγε λα πνιεκήζεη ζηνλ Σξσηθφ Πφιεκν, εκπηζηεχηεθε ηελ αλαηξνθή ηνπ πηνχ ηνπ ζην Μέληνξα. Ο Μέληνξαο παξείρε ηηο ππεξεζίεο ηνπ ζαλ δάζθαινο θαη επηβιέπσλ ηνπ κηθξνχ Σειέκαρνπ, πηνχ ηνπ Οδπζζέα, γη απηφ θαη ν Όκεξνο ηνλ πεξηγξάθεη ζαλ «ζνθφ θη έκπηζην ζχκβνπιν». Υπάξρνπλ πνηθίιεο εξκελείεο ηνπ όξνπ «Μέληνξαο». Σν ιεμηθφ Cambridge Advanced Laerner s Dictionary δίλεη ηελ αθφινπζε εξκελεία: «έλαο άλζξωπνο πνπ παξέρεη ζε έλαλ άιινλ άλζξωπν βνήζεηα θαη ζπκβνπιή γηα κία ρξνληθή πεξίνδν». Άιινη επξέσο δηαδεδνκέλνη νξηζκνί ηεο έλλνηαο είλαη: «ν κέληνξαο είλαη θάπνηνο ν νπνίνο ελδηαθέξεηαη λα βνεζήζεη θάπνηνλ λα αλαπηπρζεί επηηπρώο ζε έλα επάγγεικα». ( «ν κέληνξαο είλαη ζπλήζωο έλα άηνκν κεγαιύηεξν ζε ειηθία θαη πάληνηε πην έκπεηξν, από ηνλ θαζεγνύκελν, ην νπνίν θαζνδεγεί θαη βνεζά ηελ πξνζωπηθή αλάπηπμε ηνπ θαζνδεγνύκελνπ». ( «ν κέληνξαο είλαη έλαο ελήιηθαο ν νπνίνο παξέρεη ζε έλα λεαξό άηνκν ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε θαη ελίζρπζε. ( «ν κέληνξαο είλαη έλαο θίινο, κία πεγή γλώζεο, έλαο πξνπνλεηήο, έλαο θαζνδεγεηήο, θάπνηνο πνπ παξαθηλεί ηνπο άιινπο θαη θάπνηεο θνξέο κπνξεί λα είλαη θάπνηνο έκπηζηνο θίινο». ( 10

11 ηελ πξάμε, ν κέληνξαο είλαη θάπνηνο πνπ πάληνηε βνεζά, θαζνδεγεί, ππνζηεξίδεη, ζπκβνπιεχεη θάπνηνλ άιινλ, πξφζπκα. Θα κπνξνχζαλ αθφκε λα αλαθεξζνχλ ηχπνη κεληφξσλ φπσο «κέληνξεο ηερλνινγίαο», «κέληνξεο αζιεκάησλ», «κέληνξεο πγείαο», «ηαμηδησηηθνί κέληνξεο» θιπ. Γίλεηαη ινηπφλ αληηιεπηφ φηη ιφγσ ηεο πνηθηιίαο ησλ ηχπσλ ησλ κεληφξσλ, ην πην ζεκαληηθφ είλαη λα νξίδνπκε ζαθψο ηη είλαη ν κέληνξαο ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηεο πεξίζηαζεο θαη ηνπο ζηφρνπο θάζε δξάζεο. Σηε ζεκεξηλή γιώζζα ηνπ κάλαηδκελη ν Μέληνξαο είλαη ν εγέηεο, ην δηνηθεηηθό ζηέιερνο ή έλαο εμωηεξηθόο ζύκβνπινο ν νπνίνο, κε βάζε ηελ εμεηδηθεπκέλε γλώζε ηνπ αιιά θαη ηελ απνδεδεηγκέλε εκπεηξία ηνπ, αλαιακβάλεη κηα καθξνρξόληα ζρέζε λα θαζνδεγήζεη ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη εμέιημε ηεο θαξηέξα ελόο ιηγόηεξν ώξηκνπ ζπλεξγάηε ή πξνζηαηεπόκελνπ. Σην πξόγξακκα THINK GREEN, ην νπνίν ζηνρεχεη ζηελ κείσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ ηεο νκάδαο - ζηφρνπ, ν κέληνξαο είλαη θάπνηνο ν νπνίνο εθπαηδεύεη, ελεκεξώλεη, βνεζά, θαζνδεγεί, ππνζηεξίδεη θαη ζπκβνπιεύεη ηελ επηρείξεζε, γύξσ από ζέκαηα πνπ αθνξνύλ ηελ πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο. 11

12 2.1.2 Τη είλαη ν Καζνδεγνύκελνο Καζνδεγνχκελνο είλαη εθείλνο ν νπνίνο πθίζηαηαη θαζνδήγεζε απφ ηνλ κέληνξα. πρλά ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο «πξνζηαηεπφκελνο» γηα λα πεξηγξάςεη ηνλ θαζνδεγνχκελν. Οη θαηεγνξίεο ησλ θαζνδεγνχκελσλ είλαη εμίζνπ πνιιέο κε εθείλεο ησλ κεληφξσλ. Ο θαζνδεγνχκελνο κπνξεί λα είλαη έλαο άλζξσπνο λεαξήο ειηθίαο, ν νπνίνο ζέιεη λα επσθειεζεί απφ ηηο εκπεηξίεο θαη ηε γλψζε ελφο κεγαιχηεξνπ αλζξψπνπ, είηε έλαο λενπξνζιεθζείο εξγαδφκελνο ν νπνίνο ζέιεη λα κάζεη πεξηζζφηεξα γηα ηελ θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ ζηνλ νπνίν εξγάδεηαη, είηε αθφκε θαη έλαο επηρεηξεκαηίαο ν νπνίνο δέρεηαη ηε βνήζεηα ελφο έκπεηξνπ αηφκνπ κε ζθνπφ λα ζπγθεθξηκέλνπο επηρεηξεκαηηθνχο ζηφρνπο. Σε θάζε πεξίπηωζε, ν θαζνδεγνύκελνο είλαη έλα άηνκν ην νπνίν δεηά πξόζπκα θαη δέρεηαη ηε βνήζεηα, ηελ θαζνδήγεζε, ηελ ππνζηήξημε θαη ηε ζπκβνπιή από έλα άιιν άηνκν. Σην πξόγξακκα THINK GREEN, ν θαζνδεγνχκελνο είλαη είηε ν ίδηνο ν επηρεηξεκαηίαο, είηε θάπνην ζηέιερνο κίαο κηθξνκεζαίαο επηρείξεζεο πνπ εηζάγεηαη γηα πξψηε θνξά ζηελ έλλνηα ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, θαη ε νπνία δεηά θαη δέρεηαη ηε ζηήξημε απφ έλαλ κέληνξα κε ζηφρν λα επηηχρεη ηελ ελζσκάησζή ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη ζπκκφξθσζεο, ζηελ θαζεκεξηλή ιεηηνπξγία ηεο Τη είλαη ην Mentoring Σν mentoring είλαη ε δηαδηθαζία θαζνδήγεζεο ελφο αλζξψπνπ απφ έλαλ άιινλ ν νπνίνο είλαη ζε ζέζε λα ζπκβάιιεη ζεηηθά ζηελ απφθηεζε γλψζεο θαη εκπεηξίαο απφ ην άιιν άηνκν. Σν mentoring είλαη κία πξνζπάζεηα κεηάδνζεο γλψζεο θαη εκπεηξίαο απφ έλα πνιχ έκπεηξν άηνκν ζε έλα ιηγφηεξν έκπεηξν. Πξφθεηηαη γηα κία ζρέζε έλα πξνο έλα ε νπνία ππάξρεη εζεινληηθά θαη ζθνπφο ηεο είλαη λα βειηηψζεη ηελ εθπαίδεπζε ηνπ θαζνδεγνχκελνπ, ηελ απφθηεζε λέσλ εκπεηξηψλ, ηελ αλάπηπμε πξνζσπηθψλ ηθαλνηήησλ θαζψο θαη ηελ πξνζσπηθή αλάπηπμε ηνπ αηφκνπ κέζα απφ κία δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ν κέληνξαο ππνζηεξίδεη ηελ αλάπηπμε θαη επαγγεικαηηθή ζηαδηνδξνκία ηνπ θαζνδεγνχκελνπ. Σν mentoring είλαη πξνζσπηθφ θαη φρη ηεξαξρηθφ. Σν mentoring είλαη ζπλεξγαηηθφ. Η εκπινθή ηνπ θαζνδεγνχκελνπ είλαη θαζνξηζηηθή. 12

13 Σν mentoring είλαη δηαδηθαζία, ε νπνία ρξεηάδεηαη δηάξθεηα γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί, δελ γίλεηαη ζηηγκηαία. Σν mentoring βνεζά, δελ αμηνινγεί. Σν mentoring είλαη εκπηζηεπηηθφ. ηελ πεξίπησζε ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο νκάδαο ζηφρνπ ηνπ έξγνπ THINK GREEN, ην πεξηβαιινληηθφ mentoring δελ πεξηνξίδεηαη ζηελ εθπαίδεπζε ηεο θαζνδεγνχκελεο ΜΜΔ, αιιά ν ξφινο ηνπ είλαη ππνζηεξηθηηθφο σο πξνο ηελ ιεηηνπξγία ηεο, θαη έγθεηηαη ζηελ αλίρλεπζε θαη επίιπζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεξηβαιινληηθψλ δεηεκάησλ πνπ θαιείηαη λα ππνζηεξίμεη. 2.2 Ιζηνξηθή Αλαδξνκή 1 Όπσο πξναλαθέξζεθε, ν φξνο mentoring έρεη ηηο ξίδεο ηνπ ζην Οκεξηθφ έπνο Οδχζζεηα. Ο Μέληνξαο επφπηεπε θαη ζπκβνχιεπε ηνλ Σειέκαρν, πηφ ηνπ Οδπζζέα κε ζθνπφ λα ηνλ εηνηκάζεη λα αλαιάβεη ηηο ππεπζπλφηεηεο ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο απνπζίαο ηνπ παηέξα ηνπ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο ν Μέληνξαο ήηαλ ε ζεά Αζελά, ε νπνία είρε κεηακνξθσζεί ζε άληξα. Έηζη ν Μέληνξαο ήηαλ ηαπηφρξνλα πξφηππν, θαζνδεγεηήο θαη πξνζηάηεο. ηηο κέξεο καο, ε έλλνηα ηνπ ζχγρξνλνπ mentoring πεγάδεη απφ ην έξγν «Οη πεξηπέηεηεο ηνπ Σειέκαρνπ» πνπ έγξαςε ν Γάιινο ζπγγξαθέαο Fenelon ην 18ν αηψλα. Ο Fenelon ήηαλ εθπαηδεπηηθφο θαη ν δηθφο ηνπ «Μέληνξαο» ήηαλ ηαπηφρξνλα εθπαηδεπηηθφο θαη θαζνδεγεηήο. Σν mentoring ήηαλ κία ζρέζε αλάκεζα ζε 1 Σν εγρεηξίδην ηνπ Μέληνξα, Πξφγξακκα EUROPE VOCATION ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΗ ΚΑΣΑΡΣΙΗ ΓΙΑ ΜΗ ΔΤΡΩΠΑΙΟΤ ΠΟΛΙΣΔ, 13

14 έλαλ εθπαηδεπηηθφ θαη έλα καζεηή. Γη απηφ ην ιφγν ε έλλνηα ηνπ mentoring ήηαλ γηα πνιιά ρξφληα ζπλδεδεκέλε κε ηε καζεηεία. Σηνλ θόζκν ησλ επηρεηξήζεσλ, πξνγξάκκαηα mentoring γηα ηνπο εξγαδφκελνπο εθαξκφζηεθαλ γηα πξψηε θνξά ζε ακεξηθαληθέο επηρεηξήζεηο ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ηε ζχγρξνλε επνρή, ν φξνο ηνπ mentoring ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη ηε ζρέζε πνπ αλαπηχζζεηαη φηαλ έλα άηνκν ιακβάλεη ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε απφ έλα άιιν άηνκν. Απηφο ν ζχγρξνλνο κέληνξαο είλαη έλα άηνκν ην νπνίν κνηξάδεηαη κε θάπνην άιιν άηνκν ηηο επαγγεικαηηθέο θαη πξνζσπηθέο ηνπ εκπεηξίεο. Αλ θαη ν παξαπάλσ νξηζκφο είλαη αξθεηά απινπνηεκέλνο θαη πξνζεγγίδεη ηε ζρέζε ηνπ κέληνξα κε ηνλ θαζνδεγνχκελν ζαλ κία ζρέζε έλα πξνο έλα, εληνχηνηο ζηηο κέξεο καο ε έλλνηα ηνπ mentoring πξνζεγγίδεηαη κε έλαλ πην ξεπζηφ ηξφπν, ζέινληαο λα δψζεη έκθαζε ζηελ γεκάηε σθέιεηεο ζρέζε πνπ αλαπηχζζεηαη, κεηαμχ ηνπ κέληνξα θαη ηνπ θαζνδεγνχκελνπ. 2.3 Τύπνη Mentoring Ο πην ζπλήζεο ηξφπνο δηαρσξηζκνχ ησλ ηχπσλ Mentoring είλαη 2 : Αλεπίζεκν Mentoring Δπίζεκν Mentoring Η βαζηθή δηάθξηζε κεηαμχ επίζεκνπ θαη αλεπίζεκνπ mentoring έγθεηηαη ζηελ κεζνδνινγία δηακφξθσζεο ηεο δπαδηθήο ζρέζεο. Αλεπίζεκν Mentoring: (θαιείηαη επίζεο θαη θπζηθό ή άηππν mentoring). ε απηή ηελ πεξίπησζε ε θαζνδήγεζε είλαη απζφξκεηε. Γχν άλζξσπνη έξρνληαη ζε επαθή εμαηηίαο ακνηβαίνπ ελδηαθέξνληνο. Ο έλαο απφ ηνπο δχν είλαη ζπλήζσο πην έκπεηξνο απφ ηνλ άιινλ θαη παξέρεη ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε θαη πιεξνθφξεζε ζηνλ άιινλ. Οη ζρέζεηο άηππνπ mentoring δελ είλαη δηαρεηξηδφκελεο, δνκεκέλεο θαη αλαγλσξηζκέλεο απφ ηνλ νξγαληζκφ κέζα ζηνλ νπνίν αλαπηχζζνληαη. Οη άηππεο ζρέζεηο mentoring είλαη παξαδνζηαθά απζφξκεηεο, αλαπηχζζνληαη θαη εμειίζζνληαη ρσξίο ηελ εμσηεξηθή παξέκβαζε ηνπ νξγαληζκνχ. Βαζηθή 2 Chao, G. T., Walz, P.M., and Gardner, P.D. (1992). Formal and Informal Mentoring Functions and contrast with non-mentored Counterparts. Personnel Psychology, 45,

15 πξνυπφζεζε γηα ηελ δηακφξθσζε ηνπο είλαη ε επηζπκία ηνπιάρηζηνλ ελφο απφ ηνπο ζπκβαιιφκελνπο γηα ηελ ζχλαςε ζρέζεο. Δπίζεκν Mentoring: (θαιείηαη επίζεο θαη δηεπθνιπληηθό ή ηππηθό mentoring). Η δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο νξγαλψλεηαη απφ έλαλ εμσηεξηθφ νξγαληζκφ, ν νπνίνο πινπνηεί ην πξφγξακκα ηεο θαζνδήγεζεο, αληηζηνηρεί ηνπο θαζνδεγνχκελνπο κε ηνπο κέληνξεο, παξαθνινπζεί ηελ πξφνδν ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη αμηνινγεί ηα απνηειέζκαηα. Οη ζρέζεηο ηππηθνχ mentoring απνξξένπλ ζπλήζσο απφ ηελ απαίηεζε ησλ νξγαληζκψλ λα ζπκκεηάζρνπλ ηα άηνκα, ζε αληίζηνηρα πξνγξάκκαηα. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν δηακνξθψλνληαη απηέο νη ζρέζεηο πξνθχπηεη απφ ηελ επηζπκία ηεο επηρείξεζεο, λα πξνσζήζεη ηνπ νξγαλσζηαθνχο ζηφρνπο, λα βνεζήζεη ηνπο εξγαδνκέλνπο λα ελζσκαηψζνπλ ηελ θνπιηνχξα εξγαζίαο, ελψ παξάιιεια εθπαηδεχνληαη απφ έκπεηξνπο επαγγεικαηίεο. Οη ζρέζεηο επίζεκνπ mentoring δηαθνξνπνηνχληαη απφ ηηο αλεπίζεκεο, θαζψο αθνινπζείηαη κία δηαδνρηθή ζεηξά ηεξαξρηθψλ ζηαδίσλ γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ ζηφρσλ γηα ηνπο νπνίνπο δηακνξθψζεθαλ. Ο Cohen 3 αλαθέξεη ηα ζηάδηα πνπ ζπγθξνηνχλ κία ηππηθή ζρέζε mentoring θαη πνπ θαη επέθηαζε ηελ δηαθνξνπνηνχλ απφ κία άηππε. Σα ζηάδηα έρνπλ σο εμήο: Σν αξρηθφ ζηάδην θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ νπνίνπ, ηα κέιε ηεο δπαδηθήο ζρέζεο ζέηνπλ βάζεηο εκπηζηνζχλεο ζηελ κεηαμχ ηνπο ζρέζε θαη ζπλεξγαζία Σν κεζαίν ζηάδην θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ νπνίνπ, νη κέληνξεο ππνζηεξίδνπλ ηνπο θαζνδεγνχκελνπο ηνπο λα πξνζδηνξίζνπλ ηνπο ζηφρνπο ηνπο. Σν φςηκν ζηάδην θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ νπνίνπ, νη κέληνξεο αιιειεπηδξνχλ κε ηνπο θαζνδεγνχκελνπο νχησο ψζηε λα εξεπλήζνπλ ηα ελδηαθέξνληα ηνπο, ηα πηζηεχσ ηνπο θαη ηα αίηηα πνπ ηνπο νδήγεζαλ ζηηο απνθάζεηο ηνπο. Σν ηειηθφ ζηάδην θαηά ην νπνίν νη κέληνξεο ιεηηνπξγνχλ σο role models. 3 Cohen N. H. (1995). Mentoring Adult Learners: A guide for Educators and Trainers. Malabar. FL: Krieger Publishing Company. 15

16 χκθσλα κε άιιεο παξακέηξνπο, ε θαζνδήγεζε (mentoring) δηαθξίλεηαη ζε: Καζνδήγεζε έλα πξνο έλα (ε πην θνηλή κνξθή) Οκαδηθή θαζνδήγεζε (group mentoring) (έλαο κέληνξαο παξέρεη θαζνδήγεζε ζε πνιινχο θαζνδεγνχκελνπο) Ιζφηηκε θαζνδήγεζε (ζε απηή ηελ πεξίπησζε δελ ππάξρεη θάπνηνο κέληνξαο πην έκπεηξνο απφ ηνλ θαζνδεγνχκελν, αληηζέησο ππάξρνπλ δχν άλζξσπνη ηζφηηκνη νη νπνίνη κνηξάδνληαη ηηο εκπεηξίεο ηνπο) Ηιεθηξνληθή Καζνδήγεζε (e-mentoring, online mentoring) ην πιαίζην ηεο παξνχζαο κειέηεο πξνζδηνξηζκνχ ηνπ ηδαληθνχ πξνθίι ησλ πεξηβαιινληηθψλ κεληφξσλ πνπ ζα ζπκκεηάζρνπλ ζην έξγν THINK GREEN, ζα εζηηάζνπκε απνθιεηζηηθά ζηελ δηακφξθσζε ζρέζεσλ Δπίζεκνπ Mentoring, θαζψο ε δνκεκέλε κνξθή ηνπο επηηξέπεη ηελ εχθνιε εθαξκνγή ζηηο θαζνδεγνχκελεο επηρεηξήζεηο πνπ ζα ζπκκεηάζρνπλ. Δπηπιένλ, ζε ζρέζε κε ηηο ζπκπιεξσκαηηθέο κνξθέο mentoring, ζα καο απαζρνιήζεη ε «Καζνδήγεζε έλα πξνο έλα», πνπ είλαη θαη ε πην θνηλή κνξθή θαζνδήγεζεο, ελψ ζην πιαίζην ησλ ζρέζεσλ ηππηθνχ mentoring γηα ην έξγν, επηιέγεηαη λα εθαξκνζηεί ην ιεγφκελν εμσηεξηθό mentoring (ν κέληνξαο δελ αλήθεη ζην πξνζσπηθφ ηεο επηρείξεζεο, αιιά είλαη εμσηεξηθφο). Σα πξνγξάκκαηα εμσηεξηθνχ πεξηβαιινληηθνχ mentoring, ζα πινπνηεζνχλ κεηαμχ ησλ επηιεγκέλσλ βάζε ηνπ πξνθίι πνπ ζα πξνζδηνξηζηεί κεληφξσλ θαη ησλ επηιεγκέλσλ ΜΜΔ κέιε ηνπ ΔΒΔΑ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνπο θιάδνπο: (Α) Υνλδξηθφ - Ληαληθφ Δκπφξην, θαη (Β) Καηαζθεπέο, κε έκθαζε ζε απηέο πνπ έρνπλ έδξα ζε ππνβαζκηζκέλεο αζηηθέο πεξηνρέο. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα νπνηαδήπνηε ζπλεξγαζία κε κία επηρείξεζε ηεο νκάδαο ζηφρνπ, ζην πιαίζην ελφο εμσηεξηθνχ πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθνχ mentoring, απνηεινχλ: 1. ε απνδνρή ηνπ πξνγξάκκαηνο απφ ηελ δηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο. Η δηνίθεζε ηεο ΜΜΔ, ζα πξέπεη λα πηζηέςεη ζηα πιενλεθηήκαηα, ηηο επθαηξίεο θαη δπλαηφηεηεο δεκηνπξγίαο αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο απφ ηελ επηηπρή πινπνίεζε ελφο πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθνχ mentoring, 2. ε ακνηβαία απνδνρή θαη ζπκθσλία γηα ηνπο ζηόρνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο, 16

17 3. ε γξαπηή δέζκεπζε ηεο δηνίθεζεο γηα ηελ ζπκκεηνρή ηεο ζην πξφγξακκα. Πξνθεηκέλνπ νη επηρεηξήζεηο λα ηεξήζνπλ ηηο δεζκεχζεηο πνπ ζα αλαιάβνπλ έλαληη ησλ δηαρεηξηζηψλ ηνπ ζρεδίνπ, ν ζρεδηαζκφο ηνπ πξνγξάκκαηνο mentoring θαη ηα απαηηνχκελα ραξαθηεξηζηηθά ησλ κεληφξσλ, ζα πξέπεη λα αληαπνθξίλνληαη ζην κέγηζην δπλαηφ, ζε ξεαιηζηηθά δεδνκέλα ζε ζρέζε κε ηελ πθηζηάκελε πεξηβαιινληηθή θαηάζηαζε ηεο νκάδαο ζηφρνπ, φπσο απηή πξνέθπςε απφ πξνεγνχκελα παξαδνηέα ηνπ έξγνπ. Κξίζηκν παξάγνληα ζηελ ζπλνιηθή δηαδηθαζία απνηειεί ε αληίιεςε ησλ επηρεηξήζεσλ ζρεηηθά κε ηα απνηειέζκαηα θαη ηα πηζαλά νθέιε ηνπο απφ ην πξφγξακκα. 2.4 Η δηαδηθαζία ηνπ Mentoring Η δηαδηθαζία ηνπ mentoring κπνξεί λα πεξηγξαθεί θαη λα νξηζηεί κε πνιινχο ηξφπνπο. Σν απνηειεζκαηηθφ mentoring είλαη κηα δηαδηθαζία ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη σο: εμαηνκηθεπκέλε, ζθόπηκε, νξγαλσκέλε θαη αμηνινγήζηκε 4. Δμαηνκηθεπκέλε: Κάζε θαζνδεγνχκελνο έρεη δηαθνξεηηθέο αλάγθεο, θαη ε δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο αλάγθεο απηέο. Δθνύζηα: Η δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο δελ κπνξεί λα απνηειεί κία επηβαιιφκελε ζρέζε. Σν λα είλαη θάπνηνο κέληνξαο απνηειεί εζεινχζηα επηινγή, φπσο επίζεο θαη ην λα είλαη θάπνηνο θαζνδεγνχκελνο. Οξγαλσκέλε: Η δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο απαηηεί ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο θάησ απφ ηηο νπνίεο ζα ιακβάλεη ρψξα, ελψ παξάιιεια αθνινπζεί ζπγθεθξηκέλα ζηάδηα. Αμηνινγήζηκε: Οκνίσο κε ηε δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο, ε δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο θαζνξίδεη θάπνηνπο ζηφρνπο θαη θάπνηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηεο επίηεπμεο απηψλ ησλ ζηφρσλ. 4 Σν εγρεηξίδην ηνπ Μέληνξα, Πξφγξακκα EUROPE VOCATION ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΗ ΚΑΣΑΡΣΙΗ ΓΙΑ ΜΗ ΔΤΡΩΠΑΙΟΤ ΠΟΛΙΣΔ, 17

18 Τν πξόγξακκα πεξηβαιινληηθνύ mentoring πνπ ζα εθαξκνζηεί ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ THINK GREEN, πξνηείλεηαη λα αθνινπζήζεη ηα παξαθάησ βαζηθά ζηάδηα: Σηάδην 1: Αλεύξεζε θαη επηινγή κεληόξωλ Η αλεχξεζε θαη επηινγή ησλ 15 κεληφξσλ πνπ ζα ζπκκεηάζρνπλ ζην πξφγξακκα απνηειεί θξίζηκν ζηάδην, θαη είλαη ην βαζηθφ αληηθείκελν ηεο παξνχζαο κειέηεο. Γελ αξθεί θάπνηνο λα επηζπκεί λα γίλεη κέληνξαο. Η δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο (mentoring) απαηηεί νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία πξέπεη λα έρνπλ ζαθψο νξηζηεί. Η θαζνδήγεζε δελ είλαη θαζφινπ εχθνιε δηαδηθαζία θαη νη πηζαλέο απνηπρίεο κπνξεί λα έρνπλ ζνβαξέο νηθνλνκηθέο, εζηθέο θαη ςπρνινγηθέο επηπηψζεηο πνιιέο θνξέο κάιηζηα εληνλφηεξεο γηα ην κέληνξα παξά γηα ηνλ θαζνδεγνχκελν Σηάδην 2: Εθπαίδεπζε Μεληόξωλ Τπάξρνπλ νξηζκέλεο γεληθέο δεμηφηεηεο ηηο νπνίεο πξέπεη λα δηαζέηεη ν κέληνξαο, σζηφζν είλαη ρξήζηκε ε εθπαίδεπζε ησλ κεληφξσλ πνπ ζα ζπκκεηέρνπλ ζην πξφγξακκα. Οη κέληνξεο πνπ ζα επηιεγνχλ, δηαζέηνπλ δηαθνξεηηθέο δεμηφηεηεο ν θαζέλαο, δηαθνξεηηθέο εκπεηξίεο, γλψζεηο θαη ππφβαζξν. Οη κέληνξεο πνπ ζα εκπιαθνχλ ζην έξγν THINK GREEN σζηφζν, έρνπλ φινη κία θνηλή αλάγθε: λα γλσξίδνπλ ην ζθνπφ θαη ηνλ θνηλφ ζηφρν ηνπ πξνγξάκκαηνο, ψζηε λα ιάβνπλ ηηο γλψζεηο πνπ απαηηνχληαη ζηα πιαίζηα απηνχ Σηάδην 3: Αληηζηνίρεζε Μεληόξωλ κε ηνπο θαζνδεγνύκελνπο ε απηή ηε θάζε γίλεηαη πξνζπάζεηα λα θαζνξηζηνχλ θξηηήξηα κε βάζε ηα νπνία ζα γίλεηαη ε αληηζηνίρεζε ησλ θαζνδεγνχκελσλ ζηνπο αληίζηνηρνπο κέληνξεο. ην πιαίζην ηνπ THINK GREEN, κεηά ηνλ εληνπηζκφ ησλ αλαγθψλ ησλ θαζνδεγνχκελσλ, ην ΔΒΔΑ ζα αλαιάβεη ηελ πξσηνβνπιία ηνπ ελδηάκεζνπ, ψζηε νη θαζνδεγνχκελνη λα έξζνπλ ζε επαθή κε ηνπο θαηαιιειφηεξνπο γη απηνχο κέληνξεο. Η ζσζηή αληηζηνίρεζε ησλ κεληφξσλ κε ηνπο θαζνδεγνχκελνπο ηνπο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αλάπηπμε ζηαζεξψλ ζρέζεσλ αλάκεζα ηνπο. Σα βαζηθά θξηηήξηα επηινγήο ηνπ θαηάιιεινπ κέληνξα ζα είλαη νη αλάγθεο ηνπ θαζνδεγνχκελνπ θαη νη αληίζηνηρεο δεμηφηεηεο ηνπ κέληνξα, ελψ δεπηεξεπφλησο ζα αμηνινγνχληαη πηζαλά θνηλά ελδηαθέξνληα ησλ δχν, ην θχιν, ε ειηθία θαζψο θαη ε γιψζζα. 18

19 2.4.4 Σηάδην 4: Αξρηθή ζπλάληεζε κέληνξα θαη θαζνδεγνύκελνπ ηελ αξρηθή ζπλάληεζε ηνπ κέληνξα κε ηνλ θαζνδεγνχκελν ζα θαζίζηαηαη ζαθέο φηη ε ζρέζε ησλ δχν είλαη εκπηζηεπηηθή. ηελ πξψηε ζπλάληεζε, ν θαζνδεγνχκελνο πξέπεη λα έρεη ηελ επθαηξία λα ξσηήζεη νηηδήπνηε ηνλ απαζρνιεί θαη λα θαηαξηίζνπλ καδί κε ην κέληνξα ην πξφγξακκα ησλ ζπλαληήζεψλ ηνπο Σηάδην 5: Χηίζηκν ηεο ζρέζεο ηνπ κέληνξα θαη ηνπ θαζνδεγνύκελνπ Η πεξηβαιινληηθή θαζνδήγεζε πνπ ζρεδηάδεηαη σο ηκήκα ηνπ έξγνπ THINK GREEN, ζα βαζίδεηαη ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ θαζνδεγνχκελνπ, νη νπνίεο θαζνξίδνληαη ελ κέξεη θαη δηέπνληαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο ζηφρνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο, πνπ είλαη ε αλάγθε γηα ζπκκφξθσζε θαη κείσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ. Δίλαη ζεκαληηθφ επίζεο ην γεγνλφο φηη ε ζρέζε ηεο θαζνδήγεζεο είλαη ακθίδξνκε. Σφζν ν θαζνδεγνχκελνο φζν θαη ν κέληνξαο δηδάζθνληαη ν έλαο απφ ηνλ άιινλ. Καζέλαο νθείιεη λα ζέβεηαη ηελ άπνςε ηνπ άιινπ. Ο θαζνδεγνχκελνο ζα πξέπεη λα απνδερηεί ηελ θαθή πεξηβαιινληηθή επίδνζε θαη δηαρείξηζε πνπ εκθαλίδεη, ψζηε λα θαζνξίζεη ηη είδνπο βνήζεηα ρξεηάδεηαη. ε θακία πεξίπησζε δελ πξέπεη ν κέληνξαο λα ππνδείμεη ζηνλ θαζνδεγνχκελν ηηο αλάγθεο ηνπ, έζησ θη αλ απηέο έρνπλ θαζνξηζηεί ζε γεληθά πιαίζηα απφ πξνεγνχκελεο δξάζεηο ηνπ ίδηνπ ηνπ έξγνπ (απνηχπσζε πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο). Ο κέληνξαο νθείιεη λα παξαθηλεί ηνλ θαζνδεγνχκελν λα απνθαζίδεη κφλνο ηνπ ην είδνο ηεο βνήζεηαο πνπ ρξεηάδεηαη. Η θαζνδήγεζε είλαη κία ρξνλνβφξα δηαδηθαζία. Όκσο ν κέληνξαο δελ είλαη απαξαίηεην λα είλαη ζπλερψο ζηε δηάζεζε ηνπ θαζνδεγνχκελνπ. Γη απηφ ην ιφγν πξέπεη νη δχν ηνπο λα θαζνξίζνπλ έλα πξφγξακκα ζπλαληήζεσλ ην νπνίν λα δηεπθνιχλεη θαη ηνπο δχν. Σέινο, ν κέληνξαο δελ είλαη ππνρξεσκέλνο λα ιχζεη φια ηα πξνβιήκαηα πνπ απαζρνινχλ ηε δσή ηνπ θαζνδεγνχκελνπ. Η θαζνδήγεζε πξέπεη λα είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε ζηνπο ζηφρνπο ηνπ έξγνπ THINK GREEN. 19

20 2.4.6 Σηάδην 6: Λήμε ηεο ζρέζεο ηνπ κέληνξα κε ηνλ θαζνδεγνύκελν Η δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε ζηνπο ζηφρνπο ηνπ έξγνπ THINK GREEN, θαη σο ηέηνηα έρεη ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ νξίδνληα. Μεξηθνί ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ζα πξέπεη λα ιήμεη θάπνηα ζηηγκή ε ζρέζε ηνπ κέληνξα κε ηνλ θαζνδεγνχκελν είλαη νη εμήο: Η εθπιήξσζε ηνπ επηδησθφκελνπ ζηφρνπ, θαζηζηά πεξηηηή ηε ζπλέρηζε ησλ ζπλαληήζεσλ κεηαμχ ηνπ κέληνξα θαη ηνπ θαζνδεγνχκελνπ. Η πξνβιεπφκελε δηάξθεηα ηεο θαζνδήγεζεο νινθιεξψζεθε. Αλ δελ έρεη επηηεπρζεί ν επηδησθφκελνο ζηφρνο είλαη απφθαζε ησλ δχν λα απνθαζίζνπλ εάλ είλαη εθηθηή ε ζπλέρηζε ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπο. Ο θαζνδεγνχκελνο πηζηεχεη φηη ε ζρέζε ηνπ κε ηνλ κέληνξα δελ ηνπ πξνζθέξεη πιένλ θαλέλα φθεινο θαη απνθαζίδεη λα ηε δηαθφςεη Όξηα ηνπ Mentoring ε απηφ ην ζεκείν ζα πξέπεη λα αλαθεξζνχλ θάπνηα φξηα ηα νπνία ζα πξέπεη λα ηεξνχληαη ζηε δηαδηθαζία ηεο θαζνδήγεζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα ν κέληνξαο κνηξάδεηαη ηηο δεμηφηεηέο ηνπ θαη ηηο γλψζεηο ηνπ κε ηνλ θαζνδεγνχκελν, παξέρνληαο ηνπ πιεξνθφξεζε. Ο κέληνξαο δελ είλαη ζχκβνπινο θαξηέξαο ή νηθνλνκηθφο θαη επαγγεικαηηθφο ζχκβνπινο. Δίλαη αδχλαην λα γλσξίδεη ηα πάληα. Βαζηθφ αληηθείκελν ηεο δνπιεηάο ηνπ είλαη λα γλσξίδεη ηηο πεγέο πιεξνθφξεζεο θαη γλψζεο θαη λα ηηο θαηαδεηθλχεη ζηνλ θαζνδεγνχκελν. Ο κέληνξαο πξέπεη λα είλαη θαιφο αθξναηήο, έηζη ψζηε λα αθνχεη κε πξνζνρή ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο αλάγθεο ηνπ θαζνδεγνχκελνπ, αιιά δελ είλαη θίινο ή ζπγγελήο. Η θαζνδήγεζε φκσο δελ είλαη παλάθεηα. Διινρεχεη αξθεηνχο θηλδχλνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ πεξίπησζε πνπ ε θαζνδήγεζε δηαξθέζεη ππεξβνιηθά κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα, ππάξρεη ν θίλδπλνο λα απνηχρεη ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ πνπ έρεη ηεζεί. Ο ζηφρνο απηφο είλαη ε απηφλνκε επίηεπμε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί εμ αξρήο, θαη φρη ε ζπλερήο ππνζηήξημε ηνπ θαζνδεγνχκελνπ. 20

21 2.5 Πιενλεθηήκαηα θαη Οθέιε ηνπ Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring ε ζεσξεηηθφ επίπεδν, ε απνηειεζκαηηθή θαζνδήγεζε είλαη πάληνηε κία δηαδηθαζία απφ ηελ νπνία θεξδίδνπλ θαη ηα δχν κέιε πνπ ζπκκεηέρνπλ, ν κέληνξαο θαη ν θαζνδεγνχκελνο 5. Όζνλ αθνξά ζηνλ θαζνδεγνύκελν ην φθεινο έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη ιακβάλεη ηελ ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε ηελ νπνία ρξεηάδεηαη, θεξδίδεη απηνπεπνίζεζε θαη κπνξεί λα θάλεη πιένλ πξάγκαηα ηα νπνία πξηλ δελ κπνξνχζε λα θάλεη. Η θαζνδήγεζε κπνξεί λα βνεζήζεη ηα άηνκα λα μεπεξάζνπλ ηα πηζαλά εκπφδηα, λα ζηεξίμνπλ ηφζν ηελ πξνζσπηθή φζν θαη επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε, λα εκςπρσζνχλ θαη λα παξαθηλεζνχλ. ηελ πεξίπησζε ησλ ΜΜΔ πνπ ζα ζπκκεηέρνπλ ζην πξφγξακκα πεξηβαιινληηθνχ mentoring ηνπ THINK GREEN, ηα νθέιε είλαη, ίζσο, πεξηζζφηεξν νξαηά θαη άκεζα. Η παξνπζία θαη κφλν θάπνηνπ λα ηηο ζπκβνπιεχεη ζρεηηθά κε επηρεηξεζηαθά θαη ιεηηνπξγηθά ζέκαηα «πξέπεη δελ πξέπεη», κεηαηξέπεη κηα πηζαλά πεξηβαιινληηθά ιαλζαζκέλε πξνζέγγηζε ζε κηα πην απνδνηηθή θαη απνηειεζκαηηθή πξνζέγγηζε. Ο πεξηβαιινληηθφο κέληνξαο ζα ζπλδξάκεη ηφζν ηελ βηψζηκε αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ πνπ ζα εκπιαθνχλ ζην πξφγξακκα, φζν θαη ηελ ηήξεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ θαλφλσλ, ζπκβάιινληαο έηζη ζηε δεκηνπξγία λέσλ αγνξψλ γηα πξντφληα θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ. Σα νθέιε ζα αθνξνχλ αθφκε ζηελ ζπλνιηθή κείσζε θαη πεξηνξηζκφ ηεο πεξηβαιινληηθήο επηβάξπλζεο απφ ηελ παξαγσγή ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ησλ ΜΜΔ, θαζψο επίζεο θαη ζηελ ελζσκάησζε πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ ζε άιια εηαηξηθά δεηήκαηα φπσο ε πνηφηεηα θαη ε αζθάιεηα ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Δπηπιένλ, ζα εμαζθαιηζηεί ε πηνζέηεζε πξαθηηθψλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο πνπ ζπλεπάγεηαη εθηφο ησλ άιισλ θαη δπλεηηθά νηθνλνκηθά θαη/ή ρξεκαηνδνηηθά νθέιε γηα ηηο ΜΜΔ (απφ ηελ άλνδν ηεο νηθνινγηθήο απνδνηηθφηεηαο (νηθν-απνδνηηθφηεηαο) θαη ηεο νηθνινγηθήο θαηλνηνκίαο (νηθν-θαηλνηνκίαο), κηα επθαηξία ηελ νπνία πνιιέο ΜΜΔ ελδερνκέλσο αγλννχλ. Σέινο θάπνηα επηπιένλ νθέιε ηνπ mentoring είλαη ηα αθφινπζα: 5 Σν εγρεηξίδην ηνπ Μέληνξα, Πξφγξακκα EUROPE VOCATION ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΗ ΚΑΣΑΡΣΙΗ ΓΙΑ ΜΗ ΔΤΡΩΠΑΙΟΤ ΠΟΛΙΣΔ, 21

22 Αλάπηπμε θνπιηνχξαο ζπλερνχο κάζεζεο. Αχμεζε ηεο αθνζίσζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ επηρείξεζε θαη ζηνπο ζηφρνπο ηεο. Γεκηνπξγία νξγαλσζηαθήο θνπιηνχξαο. Γεκηνπξγία Leaders κέζα απφ ηελ επηρείξεζε νη νπνίνη ζα ιεηηνπξγνχλ σο αξσγνί ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο. Σα νθέιε φκσο είλαη κεγάια θαη γηα ηνπο κέληνξεο. Πην ζπγθεθξηκέλα δεκηνπξγείηαη ην αίζζεκα ηεο ηθαλνπνίεζεο απφ ηελ ζεκαληηθή ζπλεηζθνξά βνήζεηαο. Δπηπιένλ, νη κέληνξεο πάληα θεξδίδνπλ επηπξφζζεηε γλψζε κέζα απφ ηε ζρέζε πνπ αλαπηχζζνπλ κε ηνπο θαζνδεγνχκελνπο ηνπο, γεγνλφο ην νπνίν ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε πεξαηηέξσ δεμηνηήησλ. Ωζηφζν, ηα θίλεηξα ηεο ζπκκεηνρήο θάζε κέληνξα ζην πξφγξακκα κπνξνχλ λα πνηθίινπλ, απφ ηνλ εγσηζκφ ζηνλ αιηξνπηζκφ, απφ ηελ θνηλσληθή σο ηελ επηρεηξεζηαθή ζεψξεζε θ.ν.θ. ηελ πην εγσηζηηθή εθδνρή απηήο ηεο ζρέζεο, ν κέληνξαο ππνινγίδεη ηδηαίηεξα ζηε νθέιε ηνπ ξφινπ ηνπ, θαζψο αλαβαζκίδεηαη ε ζρέζε ηνπ κε ηελ επηρείξεζε, εθ φζνλ απηφο ν ξφινο εθηηκάηαη ηδηαίηεξα απφ ηελ επηρεηξεζηαθή θνπιηνχξα θαη ην management ηεο επηρείξεζεο. ε κηα άιιε εθδνρή απηήο ηεο ζρέζεο, ν κέληνξαο αληηιακβάλεηαη ηε ζρέζε mentoring σο ηδηαίηεξα αλαδσνγνλεηηθή γηα ηα επαγγεικαηηθά ηνπ ελδηαθέξνληα, θίλεηξα θαη δεμηφηεηεο. Η Kram (1985) παξαηήξεζε φηη γηα ηα άηνκα πνπ έρνπλ θηάζεη ζε έλα πνιχ πςειφ επίπεδν θαξηέξαο, αξρίδεη κηα δχζθνιε θάζε δσήο. Σν λα εκπιαθνχλ ζε κηα ζρέζε αλάπηπμεο κε λεαξά ελήιηθα άηνκα ηνπο πξνζθέξεη επθαηξίεο λα δηνρεηεχζνπλ ηελ ελέξγεηα θαη ηε γλψζε ηνπο ζε δεκηνπξγηθέο θαη παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ δίλνπλ δηέμνδν ζε ππαξμηαθνχ ηχπνπ αλαδεηήζεηο. ε κηα αθφκα εθδνρή ηεο ζρέζεο mentoring, ν κέληνξαο κπνξεί λα ζεσξήζεη ην ζεηηθφ ηεο απνηέιεζκα σο ηε δηθή ηνπ αληακνηβή. ε θάζε κηα απφ απηέο ηηο εθδνρέο, ή κέζα απφ θάπνηεο άιιεο, απηφ πνπ έρεη ζεκαζία είλαη φηη ε ζρέζε πεξηβαιινληηθνχ κέληνξα θαζνδεγνχκελνπ αλαβαζκίδεη ηφζν ηνπο ίδηνπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο, φζν θαη ηελ επηρείξεζε θαη νδεγεί ζηελ ηθαλνπνίεζε, αλεμαξηήησο επηρεηξεζηαθψλ σθειεηψλ. Τςειφηεξα επίπεδα mentoring δεκηνπξγνχληαη, θαζψο ε ζρέζε κέληνξα / θαζνδεγνχκελνπ εμειίζζεηαη ζε κηα ζρέζε αιιειεπίδξαζεο 6. Σα παξαπάλσ νθέιε φκσο δελ πεξηνξίδνληαη κφλν ζηνπο αλζξψπνπο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ θαζνδήγεζε, αιιά δηαρένληαη θαη ζε νιόθιεξε ηελ θνηλσλία, θαζψο ηα απνηειέζκαηα ηεο κείσζεο ησλ 6 ΔΡΓΟ «IMPLEMENT», ΦΑΗ

23 πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ζα έρνπλ ζεηηθφ αληίθηππν ηφζν ζηα κέιε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο, αιιά θαη επξχηεξα ζηε ρψξα. 2.6 Κξίζηκνη Παξάγνληεο Δπηηπρίαο ηνπ Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring ε πξνεγνχκελν ηκήκα ηεο κειέηεο, παξαηέζεθαλ θαη αλαιχζεθαλ ηα ζηάδηα πνπ πξνηείλεηαη λα αθνινπζεζνχλ ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθνχ mentoring. Η ζπλνιηθή επηηπρία ηνπ πξνγξάκκαηνο εμαξηάηαη απφ ηελ επηηπρή εθαξκνγή θάζε ελφο ζηαδίνπ μερσξηζηά, ηνλ άξηην ζρεδηαζκφ θαη έγθαηξν εληνπηζκφ πηζαλψλ πξνβιεκάησλ θαηά ηελ πινπνίεζε ηνπο, αιιά θαη απφ ηελ δηαζθάιηζε ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ επηηπρή πινπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ. Οη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηηπρή πινπνίεζε ηνπ έξγνπ είλαη: Δλεξγή ππνζηήξημε ηνπ έξγνπ από ηε Γηνίθεζε ηνπ ΔΒΔΑ, σο ζπλδεηηθνχ θξίθνπ κεηαμχ ησλ πεξηβαιινληηθψλ κεληφξσλ θαη ησλ θαζνδεγνχκελσλ επηρεηξήζεσλ, κε ζηφρν ηελ δηεπθφιπλζε ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηνπο. Η ππνζηήξημε απηή ζπλίζηαηαη θαηαξρήλ ζηελ δηεπθφιπλζε ηεο επηθνηλσλίαο ησλ εκπιεθφκελσλ κεξψλ. Δπηπιένλ, ε ππνζηήξημε αθνξά θαη ζηελ αμηνπνίεζε ηεο κέρξη ηψξα εκπεηξίαο θαη γλψζεο πνπ έρνπλ απνθηήζεη ηα ζηειέρε ηνπ ΔΒΔΑ απφ ηελ εθαξκνγή πξνεγνχκελσλ δξάζεσλ θαη πξνγξακκάησλ, δηεπθνιχλνληαο έηζη ηελ απνηειεζκαηηθή ζπλεηζθνξά ησλ πεξηβαιινληηθψλ κεληφξσλ. Η ελεξγή ζπκκεηνρή ζηειερψλ ηνπ ΔΒΔΑ θαη εμσηεξηθψλ ζπκβνχισλ ψζηε: Να επηιεγνχλ νη πιένλ θαηάιιεινη κέληνξεο κε βάζε ηα θξηηήξηα θαη ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ αλαιχνληαη ζηελ παξνχζα κειέηε, Να επηιεγνχλ νη πιένλ θαηάιιειεο επηρεηξήζεηο απφ ηνπο θιάδνπο ηνπ Δκπνξίνπ θαη ησλ Καηαζθεπψλ γηα λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο πξνβιεπφκελεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο, λα κεγηζηνπνηεζεί ε δηάρπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ έξγνπ κε ζηφρν ηελ θηλεηνπνίεζε θαη άιισλ ΜΜΔ (Ηκεξίδεο θηι.). Άιινο ζεκαληηθφο παξάγνληαο επηηπρίαο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη ε χπαξμε ζεζκηθνύ πιαηζίνπ ζρεηηθά κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο ΜΜΔ ησλ ηνκέσλ ηνπ 23

24 Δκπνξίνπ θαη ησλ Καηαζθεπψλ θαη ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ ιεηηνπξγία απηψλ. Γπζηπρψο ζηελ Διιάδα, ε αλάπηπμε ελφο ηέηνηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ είηε κε ηελ κνξθή νδεγηψλ θαη θαλφλσλ είηε κε ηελ κνξθή θηλήηξσλ γηα ηηο επηρεηξήζεηο θξίλεηαη αλεπαξθήο. Δίλαη ζεκαληηθφ σο εθ ηνχηνπ, ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ THINK GREEN, λα δνζεί ζεκαληηθή έκθαζε ζηελ αλάπηπμε ελφο πιαηζίνπ νδεγηψλ, θαλφλσλ θαη θηλήηξσλ έηζη ψζηε: Οη επηρεηξήζεηο λα εθπαηδεπζνχλ θαη λα ελεκεξσζνχλ, κέζσ ησλ ελεξγεηψλ δεκνζηφηεηαο, ψζηε λα εθαξκφδνπλ, αιιά θαη λα απαηηνχλ ηελ εθαξκνγή πξαθηηθψλ πνπ επηθέξνπλ κείσζε ησλ επηπηψζεσλ ζην πεξηβάιινλ απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπο Οη εκπιεθφκελνη θνξείο θαη νη επηρεηξήζεηο λα θαηαλνήζνπλ απφ ηελ έλαξμε ηεο πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ, ην φξακα, ηνπο ζηφρνπο αιιά θαη ηα άκεζα θαη έκκεζα πιενλεθηήκαηα πνπ ζα απνθηεζνχλ Σν ΔΒΔΑ θαη νη ινηπνί ππνζηεξηθηηθνί θνξείο λα πξνβνχλ ζηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηελ παξνρή ζρεηηθψλ θηλήηξσλ ψζηε λα βνεζήζνπλ ζηελ φζν ην δπλαηφλ νκαιή κεηάβαζε ζηηο λέεο πξαθηηθέο. Οη βαζηθέο ελέξγεηεο αθνξνχλ αξρηθά ζηελ πξνζέιθπζε ησλ θαηάιιεισλ κεληφξσλ, παξάιιεια ζηελ θηλεηνπνίεζε ησλ επηρεηξήζεσλ ψζηε λα θαηαξηηζηεί ε νκάδα ζηφρνο, θαη ηέινο ζηηο ελέξγεηεο δηάρπζεο θαη επηθνηλσλίαο ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ έξγνπ. Σέινο, πξνθεηκέλνπ λα έρεη επηηπρία έλα θαιφ ζρέδην Mentoring, πξέπεη λα ηεζνχλ θαη λα απαληεζνχλ νη αθφινπζεο εξσηήζεηο: 1. Ση πξνζθέξεη ε επηρείξεζε ζηνλ θαζνδεγνχκελν θαη ηη απαηηεί ε επηρείξεζε απ απηφλ ζαλ αληάιιαγκα; 2. Ση απνηειέζκαηα αλακέλνληαη απφ ηε δηαδηθαζία ηνπ Mentoring; 3. Πνηα είλαη ε ζηξαηεγηθή πνπ ζα νδεγήζεη ζ απηά ηα απνηειέζκαηα; 4. Πνηνο είλαη ν θαιχηεξνο κέληνξαο γ απηή ηε ζηξαηεγηθή θαη πνηα είλαη ηα απαξαίηεηα πξνζφληα ηνπ; 5. Πνηνο είλαη ν θαζνδεγνχκελνο θαη πνηα είλαη ηα απαξαίηεηα πξνζφληα ηνπ κε ηα νπνία μεθηλά θαη ηη επηπξφζζεηα πξνζφληα ρξεηάδεηαη λα απνθηήζεη; 6. Πνην είλαη ην πεξηερφκελν ηεο δηαδηθαζία ηνπ Mentoring; 7. Πσο ζα μέξνπλ νη ζπκκεηέρνληεο (θαζνδεγνχκελνο θαη κέληνξαο) αλ ε δηαδηθαζία ηνπ Mentoring πέηπρε; 24

25 3 Περιετόμενο ηοσ Περιβαλλονηικού Mentoring ηφρνο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring πνπ ζα πινπνηεζεί ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ THINK GREEN είλαη ε κείσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ηεο θαζνδεγνχκελεο επηρείξεζεο, ε ζπκκφξθσζε κε ηνπο θαλνληζκνχο, ε εηζαγσγή ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη ε ζρέζε ηεο κε ηελ νηθνλνκηθή απφδνζε. Οη επηρεηξήζεηο πνπ ζα κεηάζρνπλ ζην πξφγξακκα πεξηβαιινληηθνχ mentoring ζα απνζθνπνχλ ζηελ επίηεπμε πεξηβαιινληηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζηφρσλ. Δηδηθφηεξα: Πεξηβαιινληηθνί ζηφρνη: Διαρηζηνπνίεζε ηεο παξαγσγήο απνβιήησλ θαηά βάξνο θαη θαη φγθνλ, επέθηαζε ηεο αλαθχθισζεο. Διαρηζηνπνίεζε ηεο ρξήζεο ελέξγεηαο. Διαρηζηνπνίεζε ηεο ρξήζεο λεξνχ. Διαρηζηνπνίεζε ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο. Μείσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ησλ πξνκεζεηψλ. Οηθνλνκηθνί ζηφρνη: Δμνηθνλφκεζε ρξεκάησλ Αχμεζε πσιήζεσλ Γεκηνπξγία αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο (πνηφηεηα πξντφλησλ, λέεο αγνξέο, αμσζηξέθεηα) Σν πεξηερόκελν ηνπ πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθνχ mentoring ζα απνζθνπεί ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ πεξηγξάθνληαη αλσηέξσ. Οξηζκέλεο απφ ηηο βαζηθέο ελφηεηεο πνπ ζα απαζρνιήζνπλ ηηο ζπλεξγαζίεο κεληφξσλ θαη θαζνδεγνχκελσλ είλαη κεηαμχ άιισλ: Θεζκηθό Πιαίζην Σν πεξηβαιινληηθφ mentoring ζα πεξηιακβάλεη πιεξνθφξεζε θαη ελεκέξσζε γχξσ απφ ην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην ζε εζληθφ θαη θνηλνηηθφ επίπεδν αλαθνξηθά κε ηηο ΜΜΔ ησλ θιάδσλ ιηαληθνχ θαη ρνλδξηθνχ εκπνξίνπ θαη θαηαζθεπψλ. Η πεξηπινθφηεηα ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο ζε ζπλάξηεζε κε ηελ ειιηπή ελεκέξσζε ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη απφ ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο κε εθαξκνγήο κέηξσλ θαη θαλφλσλ πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη ε απνπζία πζηήκαηνο Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο (ΠΓ) ζε κεγάιν αξηζκφ ΜΜΔ 25

26 ζηελ Διιάδα παξφιν πνπ απνηειεί ππνρξέσζε ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο ηνπ Δπξσπατθνχ Καλνληζκφο ΔΚ/761/2001. Σν πεξηβαιινληηθφ mentoring ζα πεξηιακβάλεη ηελ απνηχπσζε ηνπ ζεζκηθνχ πεξηβαιινληηθνχ πιαηζίνπ θαη ζα γλσζηνπνηείηαη ζηελ θαζνδεγνχκελε επηρείξεζε ε ηζρχνπζα θνηλνηηθή θαη εζληθή λνκνζεζία πνπ θάζε ΜΜΔ ησλ εμεηαδφκελσλ θιάδσλ νθείιεη λα εθαξκφδεη. Η εθηίκεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο επίδνζεο ησλ ΜΜΔ ην πιαίζην ησλ ζπλεδξηψλ πεξηβαιινληηθνχ mentoring ζα επηδηψμεη ηελ βειηίσζε ζηνηρείσλ φπσο: Η βειηίσζε ηεο εηαηξηθήο εηθφλαο απφ ηελ ρξήζε δξάζεσλ θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ. Η δηακφξθσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη ιεηηνπξγίαο κέζσ απηψλ ησλ δξάζεσλ Η επίηεπμε αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο θαη ε δπλαηφηεηα επέθηαζεο ζε λέεο αγνξέο κέζσ ηεο αλαβάζκηζεο ησλ δηαδηθαζηψλ παξαγσγήο απφ ηε εθαξκνγή πεξηβαιινληηθήο κέξηκλαο Η ηθαλφηεηα αθνκνίσζεο θαη εθαξκνγήο ησλ δξάζεσλ απφ ηνπο εξγαδνκέλνπο θαη ε επίδξαζε ζηνλ ηξφπν εξγαζίαο Γξάζεηο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ Ο πεξηβαιινληηθφο κέληνξαο ζα ελεκεξψζεη θαη ζα αλαιχζεη ζηελ θαζνδεγνχκελε επηρείξεζε, ζρεηηθά κε δξάζεηο θαη θαιέο πξαθηηθέο πνπ εθαξκφδνπλ νη επηρεηξήζεηο ζηελ δηαδηθαζία παξαγσγήο θαη ιεηηνπξγία ηνπο, θαζψο θαη γηα ηα νθέιε απφ ηελ εθαξκνγή ηνπο. ε απηή ηελ ελφηεηα ην πεξηβαιινληηθφ mentoring ζα πεξηιακβάλεη δηαδηθαζίεο πνπ εθαξκφδνληαη αλαθνξηθά κε: Σελ ελεξγεηαθή δηαρείξηζε ηεο επηρείξεζεο (θαηαλάισζε ελέξγεηαο, ζπληήξεζε θαη παξαθνινχζεζε ησλ ειεθηξνινγηθψλ ζπζηεκάησλ, είδνο ηεο ρξήζεο ελέξγεηαο θαη πνηφηεηα παξαγσγήο θσηηζκνχ, ζεξκφηεηαο, θιηκαηηζκνχ). 26

27 Σελ Γηαρείξηζε πάζεο θχζεσο Ρχπσλ φπσο Αεξίσλ, Θνξχβσλ, ηνμηθψλ απφβιεησλ, ζηεξεψλ θαη πγξψλ απνβιήησλ. Σελ Γηαρείξηζε Τδάηηλσλ Πφξσλ (θαηαλάισζε λεξνχ, έιεγρνο ηεο πνηφηεηαο ηνπ λεξνχ πξηλ θαη κεηά ηε ρξήζε ηνπ, δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο ηνπ λεξνχ θιπ). Σελ Γηαρείξηζε Πξψησλ Τιψλ (είδνο θαη θαηαλάισζε ησλ πξψησλ πιψλ, ζχζηεκα απνζήθεπζεο ηνπο, θξηηήξηα επηινγήο ησλ πξψησλ πιψλ, δπλαηφηεηα αληηθαηάζηαζεο ησλ πξψησλ πιψλ κε άιιεο θηιηθφηεξεο πξνο ην πεξηβάιινλ). Σελ Γηαρείξηζε Καπζίκσλ. Δθαξκνγή δηαδηθαζηψλ αλαθχθισζεο, φπσο ραξηί, αινπκίλην, πιαζηηθφ, γπαιί θ.α Σα πιηθά ζπζθεπαζίαο Σνλ ηξφπν κεηαθνξάο ησλ πξψησλ πιψλ, ησλ εκπνξεπκάησλ θαη ησλ απνβιήησλ. Ο ξόινο ησλ ππνζηεξηθηηθώλ νξγαληζκώλ Σκήκα ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring ζα αθνξά ζηελ ελεκέξσζε ηνπ θαζνδεγνχκελνπ ζρεηηθά κε ηνλ ξφιν θπβεξλεηηθψλ θνξέσλ, ηνπηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ νξγαλψζεσλ, ηξαπεδηθψλ νξγαληζκψλ θιπ., ζηελ πηνζέηεζε θαη ηελ εθαξκνγή δξάζεσλ θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ. Μέζσ απηήο ηεο ελφηεηαο ζα γλσζηνπνηνχληαη ζηνπο θαζνδεγνχκελνπο κεραληζκνί, δξάζεηο θαη θνξείο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ αλαβάζκηζε ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ, ζηελ δεκηνπξγία ππνδνκψλ θαη ζρεδίσλ δξάζεσλ πνπ πιεξνχλ ηα θξηηήξηα νηθνινγηθήο πηζηνπνίεζεο, ηελ πξνψζεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κέζα απφ ηε δεκηνπξγία Οηθνλνκηψλ Κιίκαθαο, 27

28 ηε ρξεκαηνδφηεζε επηρεηξήζεσλ ζέινπλ λα επελδχζνπλ ζε πξντφληα θαη ππεξεζίεο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. Δξγαιεία πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο ην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο mentoring ζα πξνσζνχληαη πξνο ηηο επηρεηξήζεηο ηα θαηάιιεια εξγαιεία πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο. Η επηινγή ησλ θαηάιιεισλ εξγαιείσλ ζα πξαγκαηνπνηείηαη απφ ηνλ πεξηβαιινληηθφ κέληνξα, κε γλψκνλα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα σο πξνο ηελ κείσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, ηελ επθνιία εθαξκνγήο ηνπο θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπο σο πξνο ηελ θχζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο εθάζηνηε θαζνδεγνχκελεο επηρείξεζεο. Δλδεηθηηθά θαη φρη πεξηνξηζηηθά, νξηζκέλα απφ ηα εξγαιεία απηά είλαη ηα εμήο: Πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή: Δίλαη έλα έγγξαθν πνπ πεξηγξάθεη ηνπο ζηφρνπο θαη ηνπο ζθνπνχο ηεο επηρείξεζεο ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ. Οη ΜΜΔ βξίζθνπλ ρξήζηκν λα έρνπλ κία ηέηνηα πνιηηηθή θαζψο νη κεγάινη πειάηεο νινέλα θαη πεξηζζφηεξν απαηηνχλ θάπνηα απφδεημε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο ησλ πξνκεζεπηψλ ηνπο. Πξνθεηκέλνπ λα πεξηγξαθεί ε πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή, κία επηρείξεζε ζα πξέπεη λα έρεη αλαγλσξίζεη ηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ιεηηνπξγία ηεο κε ηελ ππνζηήξημε άιισλ εξγαιείσλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο. πζηήκαηα πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο (ΠΓ): Δίλαη έλαο αξηζκφο ζηνηρείσλ πνπ αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο γηα ηελ επίηεπμε απνηειεζκαηηθήο δηαρείξηζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ κίαο εηαηξίαο. Οξηζκέλα απφ ηα ΠΓ είλαη ην ISO 14001, ην EMAS (θαη ην EMAS easy), θιπ. Πεξηβαιινληηθή επηζεψξεζε: Απνηειεί εξγαιείν γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ζε πνην βαζκφ ζπγθεθξηκέλεο πεξηβαιινληηθέο δξάζεηο, ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο, θιπ., βξίζθνληαη ζε ζπκκφξθσζε κε ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα. Πεξηβαιινληηθνί δείθηεο: Δπηηξέπνπλ ζε κία επηρείξεζε ηε κέηξεζε παξακέηξσλ πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ πεξηβαιινληηθή ηεο επίδνζε. Οη δείθηεο απηνί αθνξνχλ ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: (1) δηαρεηξηζηηθνί, πνπ παξέρνπλ πιεξνθφξεζε γηα ηηο δηαρεηξηζηηθέο πξνζπάζεηεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πεξηβαιινληηθή επίδνζε, (2) ιεηηνπξγηθνί πνπ παξέρνπλ πιεξνθφξεζε γηα ηελ πξαγκαηηθή πεξηβαιινληηθή επίδνζε 28

29 ησλ ιεηηνπξγηψλ κίαο επηρείξεζεο, (3) θαηάζηαζεο πεξηβάιινληνο πνπ κεηξνχλ ζπγθεθξηκέλεο πεξηβαιινληηθέο παξακέηξνπο (λεξφ, ζφξπβνο, αηκφζθαηξα, θιπ.) ζην ρξφλν. Οθέιε πνπ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ είλαη ε ζπκκφξθσζε κε ηελ λνκνζεζία, ε ειαρηζηνπνίεζε ησλ παξαπφλσλ απφ πειάηεο, ε ειαρηζηνπνίεζε ειαηησκαηηθψλ πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη, ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξαγφκελσλ πξντφλησλ. Πεξηβαιινληηθφ ηζνδχγην (ecobalance): θαηαγξάθεη ηηο δηάθνξεο πξψηεο χιεο, ελέξγεηα, πφξνπο, πξντφληα θαη απφβιεηα πνπ εηζέξρνληαη, παξακέλνπλ θαη απνκαθξχλνληαη απφ ηελ επηρείξεζε ζε κία ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν. Απφ ηελ ζηηγκή πνπ γίλνληαη απηά γλσζηά, κπνξεί λα εθηηκεζεί κε αθξίβεηα νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ησλ εηζεξρφκελσλ θαη ησλ εμεξρφκελσλ απφ ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. Δπίζεο, παξέρεη ρξήζηκα ζηνηρεία γηα ηνπο «ιεηηνπξγηθνχο» δείθηεο έηζη ψζηε λα παξαθνινπζείηαη ε πνξεία πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ. Αλάιπζε θχθινπ δσήο: απνηειεί εξγαιείν γηα ηελ αλαγλψξηζε θαη αμηνιφγεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε έλα ζπγθεθξηκέλν πξντφλ. Σν εξγαιείν απηφ επηηξέπεη ηελ εμεχξεζε κεζφδσλ θαη ιχζεσλ γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ελφο πξντφληνο παξάιιεια κε ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ηνπ. Πεξηβαιινληηθή ζήκαλζε: επηζεκαίλνληαη πξντφληα κε κηθξφηεξεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ άιια πνπ βξίζθνληαη ζηελ ίδηα θαηεγνξία. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο εξγαιείν πξνψζεζεο. Πεξηβαιινληηθέο εθζέζεηο: κία εηαηξία έρνληαο ήδε αλαιάβεη έλα ή πεξηζζφηεξα απφ ηα παξαπάλσ εξγαιεία πηζαλφ λα επηζπκεί λα θνηλνπνηήζεη ηα απνηειέζκαηα κε ηελ θαηάξηηζε θαη δεκνζίεπζε πεξηβαιινληηθψλ εθζέζεσλ. 29