Σεπτέμβριος Η λήξη του ελληνοτουρκικού

Transcript

1 114 ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ 20ος αιώνας Ολοκλήρωση Βαλκανικοί πόλεμοι Α Παγκόσμιος πόλεμος Μικρασιατική Β Παγκόσμιος Μακεδονικού Καταστροφή πόλεμος Αγώνα 20.1: Εκτοπισμένοι του 1922 Το μαρτύριο ξεκινά. (βλέπε παράρτημα). Πρόσφυγας: Aυτός που αναγκάζεται ή εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του ή τον τόπο της μόνιμης κατοικίας του. Οικοδομικός συνεταιρισμός: Ένωση προσώπων η οποία έχει ως σκοπό τη συνεργασία των μελών της για την οικοδόμηση οικιών και άλλων κτισμάτων. Σηροτροφία: Η εκτροφή μεταξοσκώληκων για την παραγωγή μεταξιού. Γενοκτονία: Έγκλημα που διαπράττεται με σκοπό τη συστηματική εξόντωση μιας ομάδας ανθρώπων που ανήκουν στο ίδιο έθνος, στην ίδια φυλή ή στην ίδια θρησκεία. Σεπτέμβριος Η λήξη του ελληνοτουρκικού πολέμου καταγράφεται στην ιστορία ως Μικρασιατική Καταστροφή. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες κατέκλυσαν την Ελλάδα. Ο νομός Σερρών υποδέχτηκε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Αν. Θράκη. Απ αυτούς η πόλη των Σερρών απορρόφησε άτομα. Το πρώτο κύμα προσφύγων κατέφθασε στη Μακεδονία, κι ειδικότερα στις Σέρρες, στο τέλος του Όλοι οι διαθέσιμοι χώροι (σπίτια, αποθήκες, ύπαιθρος) φιλοξενούσαν στην αρχή όπως όπως το τρομαγμένο και δύστυχο ανθρωπομάνι. Όλη η χώρα μετατράπηκε σ ένα απέραντο στρατόπεδο προσφύγων. Τη φροντίδα όλου αυτού του δυστυχισμένου πλήθους ανέλαβε η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων. Πολλοί πρόσφυγες επέλεξαν την ύπαιθρο για να εγκατασταθούν. Έτσι, ζήτησαν καταφύγιο σε χωριά του σερραϊκού κάμπου (Βυρώνεια, Παλαιοκώμη, Γάζωρος, κ.λ.π.) ή έχτισαν απ την αρχή τα δικά τους χωριά (Ν. Σκοπός, Μαυρόλοφος, Ν. Μπάφρα, κ.λ.π.). Άλλοι επέλεξαν την πόλη. Η εγκατάστασή τους υλοποιήθηκε με πολλούς τρόπους: α) με τη βοήθεια του Κράτους, μέσω της ανοικοδόμησης κατοικιών από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και την Πρόνοια, β) μέσω της ομαδικής παραχώρησης οικοπέδων και δανείων με φορέα τους Οικοδομικούς Συνεταιρισμούς και, γ) μέσω της παραχώρησης ατομικών οικοπέδων για αυτοστέγαση. Κάποιοι απ τους πρόσφυγες κατάφεραν να διασώσουν μέρος της περιουσίας τους κι έτσι ξεκίνησαν τις πρώτες επαγγελματικές τους δραστηριότητες (ταπητουργία, σηροτροφία) προσφέροντας δουλειά στους συμπατριώτες τους. Οι υπόλοιποι εργάστηκαν στις οικοδομές, στην καπνεργασία και το μικροεμπόριο. Οι πρόσφυγες μαζί με το δράμα τους κουβάλησαν μαζί τους τις εικόνες και τα βιβλία τους, τα παραμύθια και τις δοξασίες, τα ήθη και τα έθιμά τους, τη μουσική και τα τραγούδια, την κουζίνα τους, την όρεξη για δουλειά και διάκριση, τη φιλοξενία και την ντομπροσύνη, και, τέλος, την ελληνική εθνική τους συνείδηση και τη γλώσσα τους. Το ελληνικό κράτος με το Ν. 2645/98 καθιέρωσε τη 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό Κράτος.

2 Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ 115 ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ιδρύεται η Ε.Σ.Σ.Δ. (Δημιουργήθηκε από τους νικητές της επανάστασης του 1917 που προσπάθησαν να συμπεριλάβουν στο νέο κράτος όλες τις περιοχές της παλιάς ρωσικής αυτοκρατορίας) Η Τουρκία ανακηρύσσεται σε Δημοκρατία από τον Κεμάλ Ατατούρκ Ο Φλέμινγκ ανακαλύπτει την πενικιλίνη....ιστορικές πηγές 20.2: Θεοδωρίδου -Σωτηρίου, Λ., Παναγιωτόπουλος, Ελ., Καριώτης, Γ., (2006), Αστικοί προσφυγικοί Συνοικισμοί στα Σέρρας του Μεσοπολέμου, στο Σερραϊκά Ανάλεκτα, Σέρρες, τόμος 4ος, σελ : Προσφυγικά σπίτια του Σηροτροφικού συνοικισμού «Νέα Κιουπλιά» (αρχείο Β. Τζανακάρη). Συζήτηση: 1.Συνοικισμός Στ. Γονατά (Πυροβολικού) - 2. Αστικός Συνοικισμός Στρατώνων Ιππικού - 3. Συνοικ. Αγίων Αναργύρων - 4. Συνοικ. Μπαϊρ Μαχαλά (Καλλιθέας) - 5. Αστικοσηροτροφικός Συνοικισμός - 6. Συνοικ. Νέας Ιωνίας - 7. Αστικός Συνοικισμός Ζιντζιρλή Τζαμί - 8. Συνοικ. Νέα Κιουπλιά - 9. Συνοικισμός Αγίου Παντελεήμονος (Τσομπλέκ Ντερέ) Συνοικ. Πεισιδίας Συνοικ. έναντι πύλης Στρατώνων Πυροβολικών Συνοικ. Στοργής Σε ποιες περιοχές της πόλης των Σερρών εγκαθίστανται οι πρόσφυγες Γιατί

3 116 ΕΝΟΤΗΤΑ 20...ιστορικές πηγές Η Μεικτή Επιτροπή, που συστήθηκε για την εφαρμογή της συμφωνίας περί της ανταλλαγής των πληθυσμών, ζητούσε στοιχεία από τους πρόσφυγες προκειμένου να διευθετήσει τα περιουσιακά τους στοιχεία. 20.4: Βλέπετε στα αριστερά ειδοποίηση της Μεικτής Επιτροπής επί της ανταλλαγής των ελληνοτουρκικών πληθυσμών (αρχείο Γ. Αψηλίδη). Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφονται κατά επαρχία οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν πριν και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (πηγή: ΕΑΠ, Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών Μακεδονίας με τας νέας ονομασίας, 1928). Περιοχή Πραγματικός Εγκατασταθέντες πρόσφυγες πριν και μετά πληθυσμός τη Μικρασιατική Καταστροφή Σύνολο Πριν Μετά Νομός Σερρών Επαρχία Ζίχνης Επαρχία Νιγρίτης Επαρχία Σερρών Επαρχία Σιντικής Σύνολο Ποιες περιοχές των Σερρών υποδέχονται τους περισσότερους πρόσφυγες Γιατί ένα μέρος των προσφύγων έφτασε στα μέρη μας πριν τη Μικρασιατική καταστροφή

4 Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ ιστορικές πηγές 20.5: Από τη στήλη «Η Φωνή των Συνοικισμών» της εφημερίδας «Η Πρόοδος». Σε τι στόχευαν οι δημοσιεύσεις των εκπροσώπων των προσφύγων Θεοδωρίδου -Σωτηρίου, Λ., Παναγιωτόπουλος, Ελ. & Καριώτης, Γ., (2006), Αστικοί προσφυγικοί Συνοικισμοί στα Σέρρας του Μεσοπολέμου, στο Σερραϊκά Ανάλεκτα, Σέρρες, τόμος 4ος, σελ «Οι κάτοικοι του προσφυγικού συνοικισμού Καλκάνη παρακαλούν δι ημών το δημοτικό συμβούλιον όπως εις ορισμένας οδούς του τμήματος τούτου δοθούν ονομασίαι σχέσιν έχουσαι προς τον προσφυγικόν κόσμον». Απόσπασμα αρθρογραφίας εφ. «Πρόοδος», φύλ. 25/ Τι φανερώνει η ανάγκη αναφοράς στο παρελθόν των προσφύγων Ικανοποιήθηκε το αίτημά τους Γνωρίζετε αν υπήρξαν στην περιοχή σας ανάλογα αιτήματα 20.6: Πρόσφυγες σε αντιπλημμυρικό ανάχωμα στην περιοχή των Σερρών. (Αρχείο Γ. Αψηλίδη). Μέχρι να εγκατασταθούν οριστικά στη γη της επιλογής τους, οι πρόσφυγες περιπλανήθηκαν σε αρκετά μέρη έξω και μέσα στο νομό. Φτιάξτε σε συνεργασία με τους πολιτιστικούς συλλόγους της περιοχής σας ένα τέτοιο οδοιπορικό, που να δείχνει την αναζήτηση τόπου εγκατάστασης για κάποια προσφυγική ομάδα.

5 118 ΕΝΟΤΗΤΑ 20...ιστορικές πηγές 20.7: Αυτή ήταν η εικόνα, που παρουσίαζαν οι πρόσφυγες καθώς άφηναν τα σπίτια τους Αρχείο Γ. Αψηλίδη, (Βλέπε παράρτημα) 20.8: Καταυλισμός προσφύγων, Μακεδονία, Αρχείο Γ. Αψηλίδη. Μπορείς με βάση αυτές τις δύο φωτογραφίες να περιγράψεις τα προβλήματα και τις συνθήκες ζωής των προσφύγων Η Σύμβαση του Ο.Η.Ε για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος της «γενοκτονίας», στο άρθρο 2 αναφέρει: Τσιρκινίδης, Χ., (1993), Επιτέλους τους ξεριζώσαμε Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, της Θράκης και της Μ. Ασίας, μέσα από τα γαλλικά αρχεία, Έκδοση Σωματείου «ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ», Σύγγραμμα, Θεσσαλονίκη. «Εις την παρούσαν Σύμβασιν, ως γενοκτονία νοείται οιαδήποτε εκ των κατωτέρω πράξεων, ενεργουμένη με την πρόθεσιν ολικής ή μερικής καταστροφής ομάδος εθνικής, εθνολογικής, φυλετικής ή θρησκευτικής: - Φόνος μελών της ομάδας - Σοβαρά βλάβη της σωματικής ή διανοητικής ακεραιότητας των μελών της ομάδας - Εκ προθέσεως υποβολή της ομάδος εις συνθήκες δυναμένας να επιφέρωσιν την πλήρη ή την μερική σωματικήν καταστροφήν αυτής - Μέτρα αποβλέποντα εις την παρεμπόδισιν των γεννήσεων εις τους κόλπους ωρισμένης ομάδος - Αναγκαστική μεταφορά παίδων μιας ομάδος εις ετέραν ομάδα». Ποια από τα παραπάνω υπέστησαν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας Με βάση τα γεγονότα ήταν ή όχι γενοκτονία ο ξεριζωμός των Ελλήνων της Μικρασίας

6 Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ Σε σπίτι των Σερρών υπάρχει η επιγραφή «(Εν) Κιουταχεία 1927». Τι σημαίνει Γιατί την έβαλε ο ιδιοκτήτης 2. Φανταστείτε ότι είστε πρόσφυγες εκείνης της περιόδου και θέλετε να κάνετε γνωστά τα προβλήματά σας στο Δήμο ή το Κράτος με σκοπό την από μέρους τους βοήθεια. Συντάξτε το σχετικό έγγραφο. 3. Υποστηρίζεται ότι «η εισροή των προσφύγων επηρέασε όλους τους τομείς της οικονομίας κι επιτάχυνε τις εξελίξεις σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής». Πώς έγινε αυτό 4. Εργαστείτε ως δημοσιογράφοι-ανταποκριτές ΜΜΕ και μεταδώστε ένα ρεπορτάζ, που αφορά ένα προσφυγικό ζήτημα της περιοχής σας. 5. Γνωρίζετε αν υπάρχουν σήμερα πρόσφυγες στην περιοχή μας Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές με τους πρόσφυγες της περιόδου που είδαμε 6. Γιατί στις Σέρρες εκτός από τυποποιημένες και ομοιόμορφες κατοικίες της Ε.Α.Π. υπήρχαν και κτίσματα με διαφοροποιημένη αρχιτεκτονική 7. Έχει σωθεί στην περιοχή που κατοικείτε κάποιο οικοδόμημα εκείνης της περιόδου Αναζητήστε στοιχεία του (περίοδος κατασκευής, ιδιοκτήτης, ιδιαιτερότητες, κ.λ.π.) 8. Σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό των Εικαστικών οργανώστε έκθεση ζωγραφικής, φωτογραφίας, αντικειμένων, κ.λ.π. με θέμα την προσφυγιά. Αντίστοιχα, με τον εκπαιδευτικό της Μουσικής αναζητήστε τραγούδια, που αναφέρονται στο ίδιο θέμα (δημοτικά, λαϊκά, ξένα, κ.λ.π.). 9. Με τη βοήθεια του Google Earth περιηγηθείτε πάνω από τον νομό Σερρών και βρείτε σημερινά δημοτικά διαμερίσματα, τα οποία δημιούργησαν πρόσφυγες ή εγκαταστάθηκαν σ αυτά. Συμβουλευτείτε τις σχετικές πηγές της ενότητας. 10. Στους τόπους εγκατάστασης των προσφύγων δημιουργήθηκαν και λειτουργούν πολιτιστικοί σύλλογοι από Μικρασιάτες, Ποντίους και Θρακιώτες. Συνεργαστείτε μαζί τους για όποια δραστηριότητα επιλέξετε, π.χ. ετήσιο ημερολόγιο εθίμων, αναβίωση εθίμου, γιορτή με εδέσματα της πατρίδας τους, βραδιά με μουσική του τόπου προέλευσης, κ.λ.π. 11. Την προσφυγιά ιστόρησαν σχεδόν όλες οι μορφές τέχνης (τραγούδι, λογοτεχνία, κινηματογράφος, εικαστικά, κ.λ.π.). Στον παρακάτω σύνδεσμο θα ακούσετε το τραγούδι «Η Σμύρνη μάνα καίγεται» (το πιο χαρακτηριστικό ίσως τραγούδι, που αποδίδει τον πόνο και το σπαραγμό της Μικρασιατικής Καταστροφής) απ τον ερμηνευτή Γιώργο Νταλάρα. Γνωρίζετε άλλα έργα καλλιτεχνών, που αναφέρονται στη Μικρασιατική Καταστροφή : Οικογενειακό βιβλιάριο του πρόσφυγα Παρασκευά Κελεμπέκογλου στην πόλη των Σερρών. (Θεοδωρίδου-Σωτηρίου, Λ., (2011), Αυτοστέγαση αστών προσφύγων στην πόλη των Σερρών, στο Μικρασιατική Σπίθα, Σέρρες, τόμος 16ος, σελ ).

7 120 ΕΝΟΤΗΤΑ «Τα πρόσθετα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες, που εγκαταστάθηκαν στα πεδινά, εκτός των διαδοχικών πλημμυρών του Στρυμόνα μέχρι την έναρξη των παραγωγικών έργων (καταστροφή οικισμών και παραγωγής) ήταν και η μεγάλη εξάπλωση των ασθενειών και της θνησιμότητας. Τα πρώτα χρόνια ( ) η θνησιμότητα των προσφύγων από ελονοσία, τυφοειδή και παρατυφοειδή πυρετό, δυσεντερία, φυματίωση και πνευμονία είχε φθάσει στο 20% του πληθυσμού που είχε εγκατασταθεί. Δυο χρόνια αργότερα, το 1926, εκπρόσωποι των προσφυγικών οργανώσεων διαπίστωναν ότι είχε προσβληθεί «υπό ελωδών» το 95% του πληθυσμού. Η κατάσταση βελτιώθηκε από το 1925 και μετά, με την ίδρυση λαϊκών ιατρείων και του προσφυγικού νοσοκομείου στην πόλη». Κασάπης, Κ., (2003), Δημόσια υγεία, πρόσφυγες και κρατική παρέμβαση στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, στον συλλογικό τόμο: Πέρα από την Καταστροφή. Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, έκδοση Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, Αθήνα. Πελαγίδης, Σ., (1997), Προσφυγική Ελλάδα ( ). Πόνος και Δόξα, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη. Η Μακεδονία το 1912 είχε Έλληνες κατοίκους. Το ελληνικό στοιχείο αντιπροσώπευε το 42,6% του συνολικού πληθυσμού. Το 1926 η Μακεδονία μετά τον ερχομό των προσφύγων είχε κατοίκους, ποσοστό (Ελλήνων) 88,8%. Ο ξεριζωμένος Ελληνισμός της Ανατολής βοήθησε την Ελλάδα ν αποκτήσει, για πρώτη φορά στην ιστορία της, μετά τους Ρωμαϊκούς χρόνους, εθνολογική ομοιογένεια. Η εγκατάσταση των προσφύγων, κυρίως στη Μακεδονία και στη Θράκη, υπήρξε πραγματική ευλογία σ όλους τους τομείς. Με τη νέα εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού έλλειψαν μια για πάντα τα σχέδια κατακερματισμού της Ελλάδας. Οι πρόσφυγες έγιναν ξανά ακρίτες, επάνδρωσαν τα σύνορα, έδωσαν στις περιοχές που αμφισβητούσαν τη σύνθεση, συμπαγή ελληνικό πληθυσμό.. Στην ίδια λογική ο πολιτικός και ιστορικός Σπύρος Μαρκεζίνης σε άρθρο του για τα 50χρονα της προσφοράς των προσφύγων στην Ελλάδα, τονίζει ότι: «το 1922 και όχι το 1832 εδημιουργήθη η νέα Ελλάς». Βακαλόπουλος, Κων. Α., (1989), Νεοελληνική Ιστορία ( ), σελ. 446, αφοι Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη : Προσφυγικά σπίτια του προσφυγικού Συνοικισμού «Μπαΐρ Μαχαλά» (αρχείο Β. Τζανακάρη). Τι άλλαξε στη Μακεδονία με τον ερχομό των προσφύγων

8 H ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ 121 Η κατάσταση όπως αποτυπώνεται στις ανταποκρίσεις της εποχής είναι κακή: «Οι δυστυχείς Καυκάσιοι λιμοκτονούν και πάλιν, παρά τας διαφόρους διαβεβαιώσεις, ότι ελήφθη πάσα φροντίς να μη μένωσι νηστικοί, ότι θα γίνουν πρατήρια, ότι τέλος δεν θ αποθάνουν από την πείναν και το κρύο Μετά φρίκης μανθάνομεν ότι αποθνήσκουν 44 καθ εκάστην. Εμάθομεν ακόμη ότι τα δήθεν Νοσοκομεία των προσφύγων είναι σε αθλία κατάστασιν, υπάρχουν μόνον δύο ιατροί, οι οποίοι μόλις προφταίνουν να πιστοποιούν τους θανάτους, Δεν θέλομεν να είπωμεν περισσότερα, νομίζομεν όμως ότι αν τους παραδίδομεν εις τον Μουσταφά Κεμάλ, θα τους μεταχειρίζετο ίσως καλύτερον...».οι πρόσφυγες δέχονται.επιθέσεις από ομάδες γηγενών, που προσπαθούσαν να τους εκδιώξουν από τα μέρη τους. οι μεγαλύτερης έκτασης συγκρούσεις για τη νομή της ανταλλάξιμης Περιουσίας έγιναν στο Κιούπκιοϊ (νυν Πρώτη) Σερρών. Τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο Κόκκινος, Γ., Αγτζίδης, Β., Λεμονίδου, Ε., (2010), Η μνήμη και το τραύμα. Ενδεικτικές όψεις των συμβολικών πολέμων για την Ιστορία και τη Μνήμη σε όλο τον κόσμο, Ταξιδευτής, Αθήνα. : Ποιες πτυχές της εγκατάστασης των προσφύγων αναδεικνύουν γενικά η παρουσία των προσφύγων στο χωριό αντιμετωπίστηκε τόσο από το Κράτος όσο και από τους τοπικούς παράγοντες, αλλά και από τους απλούς ανθρώπους, με ευνοϊκή μεταχείριση και με ευμενή διάθεση. Η προοδευτική μίξη των προσφύγων με τους ντόπιους έδωσε νέα τροπή στο χωριό. Έστρεψε και τους τελευταίους στη συστηματική καλλιέργεια της γης, με την επιτυχή παραγωγή δύο κυρίως προϊόντων: του καπνού (ποικιλίας «πορρόια», όπως έμεινε γνωστή) και των κουκουλιών το 1927 εκλέχτηκε για πρώτη φορά πρόσφυγας πρόεδρος στην Κοινότητα Άνω Πορροΐων, ο Θωμάς Σεργιάδης Ζιώγας, Π., (2005), Άνω Πορρόια, Γενεαλογίες και εικόνες, Θεσσαλονίκη. Η αντιμετώπιση των προσφύγων ήταν παντού εχθρική Ποιες πληροφορίες μας δίνει το διπλανό κείμενο Πώς κρίνετε τη στάση αυτών που αντιμετώπισαν εχθρικά τους πρόσφυγες Τι προβλήματα αντιμετώπιζε η χώρα μας όταν ήρθαν οι πρόσφυγες 20.13: Απόσπασμα απ το υπ αριθμ / συμβόλαιο (Συμβολαιογραφικό Αρχείο Κ. Τριανταφυλλόπουλου, Γενικά Αρχεία του Κράτους Νομού Σερρών) για τη σύσταση εταιρείας. Σε περίπτωση ανακατάληψης των περιοχών της Ανατολικής Θράκης, η εταιρεία θα διαλυθεί αυτοδικαίως, για να επιστρέψει στην πατρίδα του. : Τι φανερώνει αυτός ο όρος του συμβολαίου