Υπαίθριες Αθλητικές ραστηριότητες και Περιβαλλοντική Συνείδηση. Κωνσταντίνος Κουκουρής ΤΕΦΑΑ Σερρών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Υπαίθριες Αθλητικές ραστηριότητες και Περιβαλλοντική Συνείδηση. Κωνσταντίνος Κουκουρής ΤΕΦΑΑ Σερρών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης"

Transcript

1 Επισκόπησης Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµό τόµος 3 (3), ηµοσιεύτηκε: 23 εκεµβρίου 2005 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 3 (3), Released: December 23, ISSN Υπαίθριες Αθλητικές ραστηριότητες και Περιβαλλοντική Συνείδηση Κωνσταντίνος Κουκουρής ΤΕΦΑΑ Σερρών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Περίληψη Σ αυτή την ανασκόπηση εξετάζονται: 1) µε ποιο τρόπο το περιβάλλον επιδρά θετικά πάνω στον ασκού- µενο, 2) ποιες είναι οι επιπτώσεις των υπαίθριων αθλητικών δραστηριοτήτων πάνω στο περιβάλλον και 3) πώς τα µεγάλα αθλητικά γεγονότα, όπως οι Ολυµπιακοί Αγώνες, µπορούν να επηρεάσουν το περιβάλλον. Στο τέλος γίνονται προτάσεις για την αντιµετώπιση των προβληµάτων. Όσοι ασχολούνται µε τις υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να έχουν την ευκαιρία ν ασκούνται µέσα στη φύση. Από την άλλη µεριά όµως, η αύξηση της συµµετοχής στις υπαίθριες δραστηριότητες έχει οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις πάνω στο περιβάλλον. Τόσο οι διοργανωτές όσο και οι συµµετέχοντες σ εκδηλώσεις υπαίθριων αθλητικών δραστηριοτήτων πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή η σχέση µεταξύ υπαίθριων δραστηριοτήτων και φύσης µπορεί να διαταραχθεί. Κάθε παραπέρα καταστροφή της φύσης θα πρέπει να αποφευχθεί. Λέξεις κλειδιά: υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες, περιβάλλον, Ολυµπιακοί Αγώνες Outdoor Activities and Environmental Concern Konstantinos Koukouris Department of Physical Education and Sports Sciences at Serres, Aristotle University of Thessaloniki, Hellas Abstract All those involved in outdoor activities should have the opportunity to practice their sport in the natural setting. On the other hand, the increasing popularity of outdoor activities has had a serious negative effect on the environment. Most outdoor activities and venues have escaped the attention of environmentalists and researchers until very recently. Also many physical education teachers and sport instructors hold the rather naïve attitude towards outdoor sports as being environmentally friendly. These a priori attitudes are challenged in this paper through a review of literature. In this paper the following issues are reviewed: Do those involved in outdoor activities have few opportunities to practice their sport in the natural setting because of poor management practices of the environment in Greece? In what way do those involved in outdoor activities benefit by practicing their sport? Do the Olympic Games (especially the winter Olympics) have any consequences on the environment? Some suggestions are made for an improvement of the current affairs. The organizers as well as the participants, in outdoor activities should be aware of the fragility of the relationship between outdoor activities and nature. Furthermore efforts should be made to avoid any further damage of the environment through participation in outdoor activities. Key words: outdoor activities, environment, Olympic Games ιεύθυνση επικοινωνίας: ρ. Κωνσταντίνος Κουκουρής Τ.Θ. 80Γ 57500, Πλαγιάρι, Θεσσαλονίκη e mail: compass7@otenet.gr

2 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), Γενική Εισαγωγή Ο αθλητισµός µε σεβασµό στο περιβάλλον αποτελεί µια καινούρια έννοια τόσο στους αθλητικούς όσο και στους περιβαλλοντικούς κύκλους. Με την εξαίρεση του γκολφ και της χιονοδροµικής πίστας που έχουν επισύρει το ενδιαφέρον των µελετητών εξαιτίας της φανερής ζηµίας που επιφέρουν στο περιβάλλον, ελάχιστες αθλητικές δραστηριότητες και αθλητικές εγκαταστάσεις έχουν µελετηθεί από οικολογική άποψη (Lenskyi, 1998). Πριν προχωρήσουµε παραπέρα θα πρέπει να δώσουµε έναν ορισµό για την περιβαλλοντική συνείδηση. Σύµφωνα µε τους Παπαϊωάννου, Σερντεδάκη και Τσιώλη (1998) ως κοινωνική-οικολογική συνείδηση ορίζεται το σύνολο των αντιληπτικών ικανοτήτων και σχηµάτων, των στάσεων, των επιθυµιών, των αξιών, των προσανατολισµών και των προθέσεων δράσης αναφορικά µε το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, αλλά και τη µεταξύ τους σχέση. Σε αντίθεση µε τις αρχές citius - altius - fortius του αθλητισµού, η νέα κουλτούρα του µαζικού αθλητισµού ενδιαφέρεται για ψυχαγωγικά βιώµατα (Πατσαντάρας, 1996). Όπως επισηµαίνει ο Πατσαντάρας (1996), ο αθλητισµός έχει απωλέσει τον ενιαίο χαρακτήρα του και έχει διασπασθεί σε ανεξάρτητα υποσυστήµατα µε διαφορετικά συστήµατα αξιών. Πολλές υπαίθριες δραστηριότητες έχουν ένα διαφορετικό σύστηµα αξιών, όπως π.χ. περιβαλλοντική ευαισθησία, επαφή µε τη φύση, αθλητικές επιδόσεις ανάλογα µε την ηλικία κλπ. Οι υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες αποτέλεσαν επίσης άλλον έναν τοµέα πειραµατικής δραστηριότητας στη δεκαετία του '70 και του '80. Αλλά, σε αντίθεση µε τις άλλες πειραµατικές εναλλακτικές δραστηριότητες οι οποίες έπασχαν από έλλειψη κατάλληλου χώρου, οι πράσινες δραστηριότητες µετακινήθηκαν προς τη φύση (Eichberg, 1993) και συνδέθηκαν µε την περιβαλλοντική ευαισθησία και προσωπική εµπειρία (Heino, 2000). Η διαφορά του να επισκεφθεί κανείς ένα µέρος για λίγο και να εκτιµήσει τη φυσική του οµορφιά από το να ζήσει σ ένα µέρος και να γνωρίσει τα χαρακτηριστικά του µέσω της παρατεταµένης επαφής µε το συγκεκριµένο χώρο, είναι µεγάλη. Μόνο εάν ζήσει κάποιος σε έναν τόπο µπορεί ν αναπτύξει ένα αίσθηµα φροντίδας για αυτόν. Η διακήρυξη του Ρίο για τον αθλητισµό και τη βιώσιµη ανάπτυξη αναφέρει ότι «όλα τα µέλη του Ολυµπιακού κινήµατος θα πρέπει να εντάξουν ταχύτατα τη βιώσιµη ανάπτυξη στις πολιτικές και τις οικονοµικές δραστηριότητες τους. Επίσης θα πρέπει να ενθαρρύνουν κάθε άτοµο που συνδέεται µαζί τους να ενεργεί µε τρόπον έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι αθλητικές δραστηριότητες και ο τρόπος ζωής του θα συµβάλλουν στη βιώσιµη ανάπτυξη του» ( ΟΕ, 1999, σ. 17). Παρόλο που ο παραδοσιακός τουρισµός (αµµουδιά, θάλασσα και επίσκεψη αξιοθέατων) εξακολουθεί να κυριαρχεί διεθνώς, εντούτοις ένας ολοένα αυξανόµενος αριθµός τουριστών επιθυµούν να συµµετάσχουν σ αθλητικές δραστηριότητες στα πλαίσια των διακοπών τους. H Eerola (1999) θεωρεί ότι ο αθλητικός τουρισµός λειτουργεί µέσα στα πλαίσια της ελεγχόµενης και όχι της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης και λαµβάνει υπόψη της οικολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Το πρόβληµα της διάβρωσης του εδάφους από την υπερβολική χρήση των µονοπατιών και των κακοσυντηρηµένων περιοχών αναψυχής θα πρέπει να εξεύρει µια λύση διότι καθώς οι ανάγκες για αναψυχή ολοένα αυξάνουν η υποβάθ- µιση της υποδοµής των χώρων αναψυχής θα συνεχίζεται. Το µήνυµα που έρχεται από τη βιοµηχανία τουρισµού διεθνώς, είναι ότι ο αθλητικός τουρισµός κερδίζει σε µαζική απήχηση (Gibson, 1998). Στην ανασκόπηση αυτή εξετάζονται: 1) µε ποιο τρόπο το περιβάλλον επιδρά θετικά πάνω στον ασκούµενο, 2) ποιες είναι οι επιπτώσεις των υπαίθριων αθλητικών δραστηριοτήτων πάνω στο περιβάλλον και 3) πώς τα µεγάλα αθλητικά γεγονότα, όπως οι Ολυµπιακοί Αγώνες, µπορούν να επηρεάσουν το περιβάλλον. Στο τέλος γίνονται προτάσεις για την αντιµετώπιση των προβληµάτων. Σχετικές θεωρίες Η αποµόνωση των κλειστών σταδίων και γυµναστηρίων από το φυσικό φως και τη θερµοκρασία, ο απάνθρωπος γιγαντισµός, η µονοδιάστατη λειτουργική κατασκευή τους και η έλλειψη ενσωµάτωσης των χώρων αυτών µέσα στο υπάρχον αστικό τοπίο, αποτελούν τα κυριότερα µειονεκτήµατα τους, σύµφωνα µε τους υποστηρικτές της κριτικής οικολογίας του αθλητισµού (Eichberg, 1993). Σύµφωνα µε τον Seagrave (2000), ο αθλητισµός αποτελεί έναν εύκολα αναγνωρίσιµο χώρο για τη διαφυγή µας. Αντίθετα, στις υπαίθριες δραστηριότητες ο αγωνιστικός χώρος δεν είναι διαµορφωµένος, αποτελεί δε πολλές φορές κάτι το εντελώς άγνωστο. Τα αθλητικά στάδια αποτελούν µουσεία ιστορίας και συναισθηµάτων. Αντίθετα, πολλοί υπαίθριοι χώροι κυρίως δασωµένοι αποτελούν µουσεία φυσικής ιστορίας (Eichberg, 1993). Η περιβαλλοντική δικαιοσύνη αποτελεί συνέχεια της κοινωνικής δικαιοσύνης και το ενδιαφέρον της είναι προσανατολισµένο στον τρόπο µε τον οποίο το περιβάλλον επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων και το αντίστροφο (Henderson, 2000). Στο χώρο της αναψυχής, ελάχιστες αναφορές έχουν γίνει στον τρόπο µε τον οποίο το περιβάλλον συνδέεται µε τον άνθρωπο, µε την εξαίρεση των υπαίθριων δραστηριοτήτων. Αλλά, ακόµη και σ αυτές τις µελέτες για τις υπαίθριες δραστηριότητες, σύµφωνα µε τη Henderson (2000), το περιβάλλον εµφανίζεται σαν σκηνικό θεάτρου και δεν αποτελεί κεντρικό σηµείο της συζήτησης. Η σηµασία αυτής της µελέτης έγκειται στο γεγονός ότι ελάχιστη επιστηµονική έρευνα έχει γίνει

3 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), για τις επιπτώσεις του αθλητισµού και ειδικότερα των υπαίθριων αθλητικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον, συνεπώς υπάρχει άµεση ανάγκη για µεγαλύτερη έρευνα πάνω στο θέµα (Lenskyi, 1998; Standeven & De Knop, 1999). Επίσης, δεν υπάρχουν εθνογραφικές µελέτες για την υπαίθρια ζωή σε «ερηµικούς αγριότοπους» (Pedersen, 1998). Για την Humberstone (1998) αποτελεί επιτακτική ανάγκη το να εξεταστούν οι αξίες και η ηθική όλων όσων συµµετέχουν σε υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες. Η ιδεολογία και η φιλοσοφία όλων των εµπορικών, εθελοντικών, εκπαιδευτικών κ.α. οργανισµών και επιχειρήσεων που εµπλέκονται στην παροχή υπαίθριων δραστηριοτήτων στους πολίτες, πρέπει να αποτελέσει αντικείµενο έρευνας. Ανασκόπηση σχετικών ερευνών Θετικές επιπτώσεις του περιβάλλοντος στον ασκούµενο Η περιβαλλοντική εκπαίδευση απαιτεί πρακτική ενασχόληση, λήψη αποφάσεων και διαµόρφωση ενός κώδικα συµπεριφοράς για θέµατα που αφορούν την ποιότητα του περιβάλλοντος. Παρέχει σε κάθε άτο- µο τη δυνατότητα ν αποκτήσει γνώσεις και δεξιότητες, να διαµορφώσει αξίες και στάσεις που χρειάζονται για την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσµα της εκπαίδευσης αναµένονται νέα πρότυπα συµπεριφοράς από τα άτοµα και τις κοινωνικές οµάδες προς το περιβάλλον. εδοµένου ότι οι αθλητές και αθλήτριες orienteering έρχονται σε συχνή επαφή µε το φυσικό περιβάλλον και έχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, είναι αναµενόµενο να έχουν υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής ενηµερότητας (Hogg, 1995). Όπως χαρακτηριστικά επισηµαίνει το WWF Φινλανδίας «παίρνοντας µέρος στον αγωνιστικό προσανατολισµό και αποκτώντας εµπειρίες από τα δάση, τα βουνά και την υπέροχη φύση που µας περιβάλλει, οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά στη φύση και αντιλαµβάνονται ότι οι φυσικοί πόροι πρέπει να διατηρηθούν για τις µελλοντικές γενιές» (Vanhatalo, 2000 σ. 16). Οι συµµετέχοντες αποφασίζουν να συµµετάσχουν, για να εξοικειωθούν µε το βουνό ή για να έχουν µια άλλη επαφή µ αυτό µέσω του νέου αθλή- µατος. Κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους οι νέοι άνθρωποι ασχολούνται µε την υπαίθρια αναψυχή και τον αθλητισµό είναι η επιθυµία για εµπειρίες µέσα στη φύση και για συνεισφορά στη διαφύλαξή της, καθώς επίσης και η πρακτική δέσµευση στον «πράσινο ιδεαλισµό», ο οποίος είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένος µεταξύ των νέων (Putnam, 1989). Από τη δεκαετία του 1970 ξεκίνησε µια γενιά νέων, εναλλακτικών, µη-συναγωνιστικών αθληµάτων τα οποία συνδέουν την περιβαλλοντική ευαισθησία µε την προσωπική εµπειρία. Αυτό που είναι σηµαντικό είναι η προσωπική εµπειρία µεταξύ του δρο- µέα, του ποδηλάτη ή του σκιέρ και της φύσης. Αποτελεί µια δραστηριότητα η οποία εξασκείται όχι για τους θεατές ή για κάποιες εξωτερικές αµοιβές, αλλά για την προσωπική ευχαρίστηση του ατόµου µέσα στη φύση. Το περιβαλλοντικό ήθος και η αγάπη της φύσης διαµορφώνονται από την προσχολική και την πρώτη σχολική ηλικία µέσα από βιώµατα και εµπειρίες, όπως επισηµαίνεται σε πολλά ερευνητικά δεδοµένα (Καλαιτζίδης, 1999). Είναι γνωστό στους µεγάλους ότι τα παιδιά δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον. Σύµφωνα µε την Ταµουτσέλη (1998 σ. 21) «αυτό οφείλεται στην ποικιλία και τον πλούτο των ερεθισµάτων». Οι υπαίθριες δραστηριότητες διεξάγονται σε όµορφα φυσικά περιβάλλοντα. Όπως επισηµαίνουν οι Hammit και Brown (1984, σ. 162) «η µοναξιά της άγριας φύσης δεν είναι µόνο ένα µέσο για την ανακούφιση από την υπερφόρτωση της ανθρώπινης επικοινωνίας, αλλά επίσης ένα µέσο για την ανακούφιση από το περιεχόµενο της δουλειάς που κάνει κάποιος». Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι το θέµα της ρύπανσης των δασών δεν αποτελεί ακόµη σηµαντικό πρόβληµα για τα ελληνικά δάση. Αντίθετα είναι ένα φαινόµενο που έχει πάρει µεγάλες διαστάσεις στα δάση της κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης (WWF, 1998). Αυτό στην πράξη σηµαίνει ότι οι ασκούµενοι µέσα στα ελληνικά δάση ωφελούνται σωµατικά και ψυχικά χωρίς περιορισµούς. Επιπτώσεις των υπαίθριων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον Οι υπαίθριες δραστηριότητες µπορούν να έχουν µια αρνητική επιρροή πάνω στο περιβάλλον. Συνοπτικά οι Standeven και DeKnop (1999) αναφέρουν ότι οι ποδηλάτες βουνού µπορεί να καταστρέφουν τη βλάστηση και το έδαφος, οι οδηγοί σε βενζινάκατους και αγωνιστικά αυτοκίνητα µπορεί να οδηγήσουν τα ζώα σε άτακτη φυγή, οι κατασκηνωτές, οι πεζοπόροι και οι ναυσιπλόοι µπορεί να ξεφορτωθούν τα σκουπίδια τους µέσα σε πάρκα, ρυάκια, κόλπους και ότι οι άγκυρες των πλοίων καθώς και τα πόδια των δυτών µπορεί να καταστρέφουν τα υποθαλάσσια κοράλλια. Τα τελευταία χρόνια οτιδήποτε έχει το πρόθεµα οίκο- πουλάει ιδιαίτερα. Μεταξύ των όρων που χρησιµοποιούνται είναι και οι λέξεις «οίκοπεριπέτειες» ή «ευαίσθητες περιπέτειες». Φυσικά, πρόκειται για δραστηριότητες που γίνονται στη φύση. Το πρόβληµα είναι ότι οι καταναλωτές δεν ξέρουν τι αγοράζουν, ούτε κατά πόσο διαφέρει από άλλα προϊόντα αυτό πού αγοράζουν ούτε τις συνέπειες των επιλογών τους πάνω στο περιβάλλον (Wight, 1993). Όπως ορθά επισηµαίνουν οι Standeven και DeKnop, (1999) µε τις µετακινήσεις τους οι ασκού- µενοι των υπαίθριων δραστηριοτήτων καταναλώνουν ενέργεια και µολύνουν την ατµόσφαιρα. Για παράδειγµα, σύµφωνα µε το φυλλάδιο το οποίο κυκλοφόρησαν οι διοργανωτές του αγώνα περιπέτειας Pindos crossing οι αγώνες αυτοί «προωθούν την αρµονική σχέση µε τη φύση και το περιβάλλον».

4 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), Από µια πρόχειρη εκτίµηση της βενζίνης η οποία καταναλώθηκε κατά τη διάρκεια του τριήµερου α- γώνα µέσα στην περιοχή της Πίνδου, διαπιστώνει κανείς ότι κάθε όχηµα διένυσε τουλάχιστον 240 χλµ. Όλα τα οχήµατα τα οποία κινήθηκαν µέσα στη Νότια Πίνδο ήταν γύρω στα 32, χωρίς να υπολογίσουµε τις µοτοσικλέτες των κριτών. Η βενζίνη η οποία καταναλώθηκε ανέρχεται σε λίτρα περίπου. Με άλλα λόγια για τους αγώνες αυτούς έγινε µια υπερκατανάλωση βενζίνης λόγω υπερβολικών µετακινήσεων. Επιπλέον, δυστυχώς αρκετοί συµµετέχοντες ξεφορτώθηκαν τα σκουπίδια τους στις ρεµατιές. Συµπερασµατικά, η αρµονική σχέση µε τη φύση και το περιβάλλον δεν προωθείται από αγώνες περιπέτειας αλλά από ήπιες µορφές εναλλακτικού αθλητισµού, ώστε το περιβάλλον να παραµείνει αλώβητο προς χρήση και των µελλοντικών γενεών. Οι Standeven και De Knop (1999), συµπέραναν ότι η αυξηµένη συµµετοχή σε όλα τα υπαίθρια αθλή- µατα έχει οδηγήσει σε µια αύξηση των αρνητικών αποτελεσµάτων πάνω στο περιβάλλον. Τόσο οι συµ- µετέχοντες όσο και οι διοργανωτές θα πρέπει να αντιληφθούν τις ευθύνες τους για το πρόβληµα αυτό. Αντί λοιπόν για σχέσεις στοργής και αγάπης για τη φύση (που συχνά συνδέονται µε γυναικεία χαρακτηριστικά) κάποιοι από αυτούς που ασχολούνται µε τις υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες συχνά, εµφανίζουν «καταστροφικά», «επιθετικά» και «ανδροκρατικά» χαρακτηριστικά µε πρότυπο τους το Rambo (Humberstone, 1998; Vanrusel, 1995). Αντί να ενδιαφέρονται αποκλειστικά για την ικανοποίηση των στενών προσωπικών τους ενδιαφερόντων, οι συµµετέχοντες στις υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να κατανοήσουν ότι αυτές ακριβώς οι δραστηριότητες µπορεί να βλάπτουν τα συµφέροντα της κοινωνίας σαν σύνολο (Vanrusel, 1995). Το περιβάλλον πρέπει να παραµείνει αλώβητο προς χρήση και των µελλοντικών γενεών. Κάποιες σύγχρονες, αντικατεστηµένες άξιες αντιτίθενται στη µαχητική ανταγωνιστική ιδεολογία (το σύνδροµο κατάκτησης του βουνού, Humberstone, 1999). Μ αυτές τις αξίες κατά νου οι υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες µποροεί να συµβάλλουν στην ανάπτυξη µεγαλύτερης περιβαλλοντικής συνείδησης. Ο Seagrave (2000) αναφέρει ότι η επιτυχία του αθλητισµού στη σύγχρονη εποχή οφείλεται στο ότι ο αθλητισµός αποτελεί µια φυγή από την καθηµερινότητα, µια φυγή από το χώρο, το χρόνο, την κοινότητα, την ευταξία και τον εαυτό. «Ο αθλητισµός αποτελεί µια βαλβίδα ασφαλείας που µας αποµακρύνει από το µόχθο και την ανία της καθηµερινής ζωής» (Standeven & De Knop, 1999). Οι επισκέπτες των αποµακρυσµένων ερηµικών περιοχών προέρχονται, αλλά και κατοικούν κυρίως σε µεγαλύτερες και πιο πολυάνθρωπες πόλεις (Ewert, 1998). Μηχανοποιηµένα και καταναλωτικά σπορ. Αντίθετα µε όσους ασχολούνται µε «καταναλωτικές» (κυνήγι, ψάρεµα) ή «µηχανοποιηµένες» δραστηριότητες (µηχανές θαλάσσης ή χιονιού), όσοι συµµετέχουν σε αθλήµατα που εκτιµούν τη φύση (π.χ. προσανατολισµός, πεζοπορία, καγιάκ κ.α.) έχουν πιο οικολογικές αντιλήψεις υπέρ της φύσης (Jackson, 1986). Μόνο τα µη-µηχανοποιηµένα σπορ τα οποία δεν παράγουν θόρυβο πρέπει να επιτρέπονται µέσα στα εθνικά πάρκα. Αλλά ακόµη και ο θόρυβος µηχανοποιηµένων σπορ ωχριά µπροστά σε άλλους παράγοντες, όπως οι χαµηλές πτήσεις των αεροπλάνων, η µεταφορά βαριών αντικειµένων µέσα από χωµατόδροµους και τα γεωργικά και δασικά µηχανήµατα και οχήµατα. Από τη δεκαετία του 1970 εµφανίστηκαν στην αγορά µέσα µεταφοράς τα οποία µπορούσαν να µετακινηθούν πάνω σε οποιοδήποτε έδαφος ή περιβάλλον και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες π.χ. χόβερκραφτ, µηχανές µετακίνησης πάνω στο χιόνι (snowmobiles), σανίδες για χιονοδροµία (snowboard), η ασφαλτοδροµία (skateboard), ποδήλατο βουνού, τζιπ, windsurfing, jet-ski κ.α. Όλα αυτά τα νέα σπορ εµφανίστηκαν τα τελευταία 20 χρόνια και βρήκαν σχετικά εύκολα αποδοχή από άτοµα των ανώτερων κοινωνικών στρωµάτων που διψούσαν για συγκινήσεις στη δυτική κοινωνία (Butler, 1998). Ελάχιστες µελέτες έχουν γίνει για τα κίνητρα αυτών που χρησιµοποιούν αυτά τα µηχανήµατα, την ικανοποίηση που προσφέρουν, αλλά και τις επιπτώσεις που έχουν. Συνήθως, όταν εφευρίσκεται ένα νέο µηχάνηµα µεταφοράς στην αρχή χρησιµοποιείται για το συγκεκριµένο σκοπό για τον οποίο προοριζόταν, στη συνέχεια χρησιµοποιείται για λόγους αναψυχής, έπειτα οι παραγωγοί αντιλαµβάνονται τη ζήτηση και παράγουν µηχανήµατα µε αποκλειστικό στόχο το κέρδος, µετά οι διαφηµιστές υπερτονίζουν το στοιχείο της έξαψης, το γόητρο της ιδιοκτησίας ενός τέτοιου µηχανήµατος και στη συνέχεια το επόµενο βήµα είναι η διοργάνωση αγώνων, η χρησιµοποίηση αυτών των µηχανών µέσα σε εθνικά πάρκα, σε περιαστικούς και πολυσύχναστους χώρους αναψυχής και αλλού. Υπάρχει δηλαδή ένας ολόκληρος φαύλος κύκλος. Σύµφωνα µε τον Butler (1998 σ. 42) «η τεχνολογία έχει φθάσει πολλές φορές σε αφηρηµένα επίπεδα» και έχει µεταµορφωθεί σε πολλές περιπτώσεις από ένα µηχανισµό που εξοικονοµεί χρόνο, σχεδιασµένο, για να βελτιώνει την ποσότητα και την ποιότητα, καθώς και την ασφάλεια της παραγωγής σε στοιχείο παιχνιδιού και διασκέδασης. Η χρησι- µοποίηση της τεχνολογίας εκτός δρόµων, στην ύ- παιθρο αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα. Πεζοπορία και Ορειβασία. Οι περιπατητές καταστρέφουν µερικές φορές τη βλάστηση, όταν προσπαθούν ν αποφύγουν τη λάσπη πού υπάρχει στο κέντρο του µονοπατιού. Η υπερσυγκέντρωση κόσµου σε µια περιοχή και η αναπόφευκτη υποβάθµιση του περιβάλλοντος ωθεί τους πολίτες στο ν αναζητήσουν

5 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), αναψυχή σε νέες περιοχές οι οποίες όµως σύντοµα περιέρχονται στην κατάσταση των παλαιών περιοχών. Οικολογική καταστροφή προκαλείται κυρίως από την υπερβολική προσέλευση σε συγκεκριµένες περιοχές κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου (Morton, 1997). Η αναψυχή δεν αποτελεί πάντα µια ήπια δραστηριότητα. Για παράδειγµα η µόλυνση της ατµόσφαιρας προκαλείται από την οδήγηση που γίνεται για αναψυχή. Λόγω της ραγδαίας εξάπλωσης των πόλεων πολλά δάση έχουν καταντήσει στην πραγµατικότητα, αστικά πάρκα και συνεπώς η διαχείριση τους θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη της αυτήν τη νέα κατάσταση πραγµάτων. Όσο τα περιβαλλοντικά προβλήµατα αυξάνονται π.χ. επίσκεψη µεγάλου αριθµού επισκεπτών σε ευαίσθητες περιοχές, µηχανήµατα αναψυχής σε τέσσερις τροχούς που µπορούν να καταστρέψουν το περιβάλλον κλπ. τόσο η υπαίθρια αναψυχή αρχίζει και αµφισβητείται. Μια οµάδα ανθρώπων που ζει τις συνέπειες της συµπεριφοράς των επισκεπτών σε υπαίθριες περιοχές είναι οι ιδιοκτήτες γης. Όπως συµπέρανε ο Jenkins (1998), υπάρχει µεγάλη αντίσταση, εάν όχι ανοιχτή αντίθεση, στη χρήση ιδιωτικής αγροτικής γης για την αναψυχή του κοινού στην Αυστραλία. Οι πιο δηµοφιλείς λόγοι για την άρνηση πρόσβασης είναι η καταστροφή των σπαρτών, η παρενόχληση των κοπαδιών, το µη κλείσιµο της πύλης του αγροκτήµατος, τα σκουπίδια, οι βανδαλισµοί στην ατοµική ιδιοκτησία και οι πυροβολισµοί. Η πρόσβαση στην ύπαιθρο αποτελεί την ευκαιρία απ όπου θα πρέπει να ξεκινήσουµε, γνωρίζοντας πως οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητες των πεζοπόρων είναι από ελάχιστες έως ανύπαρκτες (Hollenhorst, Schuett, Olson, & Chavez, 1995). Ποδήλατο βουνού. Όπως αναφέρει η Chavez (1996), τα κυριότερα θέµατα που ενδιαφέρουν τη διαχείριση των δασών είναι τα αποτελέσµατα της χρήσης των µονοπατιών από αναβατές ορεινού ποδηλάτου στη φύση, οι συγκρούσεις των αναβατών ποδηλάτου βουνού µε άλλους επισκέπτες των δασών όπως πεζοπόρους, ορειβάτες, ιππείς κλπ., η ασφάλεια, η χρήση αγριότοπων για ποδηλασία και η απότοµη αύξηση της δραστηριότητας. Αρκετοί διαχειριστές δασών επισηµαίνουν ότι η αυξανόµενη χρήση ορεινού ποδηλάτου από επισκέπτες του δάσους προκαλεί ζηµίες στη φύση, αλλά δεν µπορούν να διαπιστώσουν, εάν η καταστροφή οφείλεται αποκλειστικά στα ποδήλατα (Chavez, Winter, & Baas, 1993; Chavez, 1996; Tilmant, 1991). Περισσότεροι από τους µισούς υπεύθυνους διαχειριστές των δασών (58%) που συµµετείχαν στην έρευνα της Chavez (1996, σ.27) έχουν διαπιστώσει ζηµίες στη φύση, εξαιτίας του ορεινού ποδηλάτου και ανέφεραν ότι «οι συνηθέστεροι τύποι υποβάθµισης των δασών ήταν οι επιπτώσεις πάνω στα µονοπάτια (διάνοιξη, εκσκαφή του χώµατος από τις ροδιές, διάνοιξη συντοµότερων µονοπατιών, απότοµες στροφές σε ανηφόρες, καινούργια µονοπάτια αποκλειστικά για ποδηλάτες), επιπτώσεις στο έδαφος (διαβρώσεις εδάφους από το τροχοπεδητικό πέδιλο, οµογενοποίηση) και επιπτώσεις από το νερό (ποδηλασία πάνω σε υγρά µονοπάτια, δηµιουργία βούρκου, καταστροφές από τα πέλµατα του ελαστικού, καταστροφές σε αποχετευτικές δοµές και όχθες κατά τη διάβαση ρυακιών)». Το ένα τρίτο των υπεύθυνων διαχειριστών ανέφεραν συγκρούσεις µεταξύ των ποδηλατών και των πεζοπόρων (37%) ή µεταξύ ποδηλατών και ιππέων (34%) και σε µικρότερο βαθµό µεταξύ των ποδηλατών και των οδηγών αυτοκίνητων / µοτοσικλετών ή µεταξύ ποδηλατών και ζώων (Chavez, 1996). Εντούτοις, η Υπηρεσία για τα Εθνικά Πάρκα στις Η.Π.Α. δεν επιτρέπει τη χρήση ποδηλάτων πάνω στα µονοπάτια των Εθνικών Πάρκων, αλλά έχει σχεδιάσει µονοπάτια σ άλλες περιοχές, όπως Εθνικές Περιοχές Αναψυχής και Εθνικούς Ποταµούς (Hollenhorst et al., 1995). Σ αντίθεση µε τους πεζοπόρουςορειβάτες, οι ποδηλάτες βουνού είναι καλά οργανωµένοι στην προσπάθειά τους να υπερασπίσουν και να προωθήσουν τη δραστηριότητα αναψυχής. Όπως αναφέρουν οι Hollenhorst et al. (1995, σ. 48) «δεδοµένης της ισχυρής αντίστασης που προβάλλουν οι οικολόγοι στους ποδηλάτες βουνού, οι ισχυροί οργανωτικοί δεσµοί και η συµµετοχή σε αγώνες µπορούν να ερµηνευθούν σαν µία προσπάθεια από τους λάτρεις του σπορ να υπερασπίσουν και να προωθήσουν τα ενδιαφέροντά τους». Όπως προτείνουν οι Hollenhorst et al (1995), αυτή ακριβώς η τάση για ισχυρούς οργανωτικούς δεσµούς µπορεί να αξιοποιηθεί κατάλληλα, για να συµµετάσχουν οι ποδηλάτες στη διαδικασία διαχείρισης των Εθνικών Πάρκων. Η διάβρωση του εδάφους αποτελεί ένα θέµα το οποίο ταλανίζει το ορειβατικό ποδήλατο, επειδή επικρατεί η αναπόδεικτη εντύπωση ότι το σπορ αυτό ευθύνεται για το περιβαλλοντικό αυτό πρόβληµα. Παρόλο που όλοι οι διοργανωτές αγώνων συµφωνούν οµόφωνα ότι η διοργάνωση ενός αγώνα συνεπάγεται κάποια καταστροφή του εδάφους, εντούτοις µόνο το 70% εξ αυτών έκαναν προσπάθειες να επισκευάσουν τις καταστροφές Berridge (2000). Μόνο το 57% των διοργανωτών στη Βρετανία συµβουλεύει τις συµµετέχοντες να µην πετούν τα άχρηστα υλικά των ποδηλατών. Επίσης, κανένας από τους διοργανωτές δεν αρνήθηκε ποτέ να πάρει χρήµατα από σπόνσορες µε βάση την «πράσινη» ηθική. Ο Berridge (2000) συµπέρανε ότι «οι διοργανωτές αγώνων mountain bike λαµβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικούς παράγοντες µέχρι ενός σηµείου και το κάνουν αυτό πρωταρχικά µε καλή πίστη, για να διατηρήσουν την αξιοπιστία τους και τη µελλοντική χρήση αυτών των περιοχών που χρειάζονται». Σύµφωνα µε το συγγραφέα αυτό που λείπει είναι µια πιο ξεκάθαρη οργανωτική δοµή που θα καθιστούσε πιο επιτακτική την ανάγκη να ληφθούν υπόψη πε-

6 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), ριβαλλοντικοί παράγοντες (Berridge, 2000). Οι ποδηλάτες βουνού σπάνια χρησιµοποιούν κανονικά µονοπάτια και δρόµους, προτιµούν πιο όµορφες διαδροµές µέσα από τα δένδρα, θαµνότοπους και χωράφια, ώστε συχνά καταλήγουν να καταστρέφουν το περιβάλλον (Standeven & DeKnop, 1999). Βέβαια οι ισχυρισµοί των συγγραφέων ισχύουν για χώρες µε υγρό κλίµα, όπου οι βροχές µαλακώνουν το έδαφος και οι ροδιές των ποδηλατών µετατρέπουν τα µονοπάτια σε βάλτους. Σε χώρες µε ξερό και θερµό κλίµα, όπως η Ελλάδα, ελάχιστες αλλαγές προκαλούνται στα µονοπάτια από τα ποδήλατα. Υπάρχει βεβαίως το ενδεχόµενο της ενόχλησης των πουλιών. Η δυνατότητα χρησιµοποίησης ποδηλάτων βουνού στο αυστηρά προστατευόµενο δάσος της αδιάς, αλλά έξω από τους πυρήνες, βασίστηκε στην πεποίθηση ότι τα αρπακτικά πουλιά δεν ενοχλούνται από τους ποδηλάτες. Χιονοδροµία. Σύµφωνα µε τον Παπά (2000), το κράτος κατασκευάζει χιονοδροµικά κέντρα χωρίς σοβαρή προκαταρκτική µελέτη του χώρου. Όσοι αντιτίθενται στη δηµιουργία αθλητικών κέντρων θεωρούνται εχθροί της χιονοδροµίας. Την τελευταία δεκαετία αυξάνεται συνεχώς ο αριθµός των χιονοδρόµων που επισκέπτονται τα ελληνικά χιονοδροµικά κέντρα. Οι Τζιουβίστα, Κουθούρης και Κώστα (1999) θεωρούν ότι η βελτίωση της παροχής υπηρεσιών από τις διοικήσεις είναι αναγκαία διότι ο ανταγωνισµός µεταξύ των χιονοδροµικών κέντρων συνεχώς µεγαλώνει. Επίσης, ο προγραµµατισµός νέων εγκαταστάσεων ή παροχών θα πρέπει να λαµβάνει υπ όψιν του τις ανάγκες των επισκεπτών χιονοδρόµων για ποιοτικότερες υπηρεσίες. υστυχώς, όµως, αυτό δεν αρκεί. Ο προγραµµατισµός νέων εγκαταστάσεων η παροχών θα πρέπει επίσης να λαµβάνει υπόψη του τα πορίσµατα των περιβαλλοντικών µελετών. Θα πρέπει κάποτε να γίνει έρευνα και στη χώρα µας, για να φανεί εάν οι χιονοδρόµοι επισκέπτες του Σαββατοκύριακου αντιλαµβάνονται τις γενικότερες επιπτώσεις πάνω στο περιβάλλον της κατασκευής νέων χιονοδροµικών κέντρων (π.χ. κόψιµο δένδρων για τη διάνοιξη πίστας) ή της παροχής ποιοτικότερων υπηρεσιών (π.χ. πάρκινγκ, εστιατόρια, καταστήµατα) που ενδέχεται ν αλλοιώσουν τη φυσιογνω- µία της περιοχής. Ακόµη και στον τεράστιο ορεινό όγκο των Άλπεων η διαµόρφωση του εδάφους έχει αλλάξει δραµατικά εξαιτίας του εντατικοποιηµένου τουρισµού µε τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τις χιονοδροµικές πίστες (Standeven & De Knop, 1999). εν είναι λίγοι αυτοί που επισκέπτονται τα χιονοδροµικά κέντρα αποβλέποντας σε κοσµικές συναντήσεις. Όπως είναι γνωστό µε το κόψιµο των δένδρων το έδαφος διαβρώνεται και οι υδροφόροι ορίζοντες µειώνονται, καθώς δεν υπάρχουν δένδρα, για να συγκρατήσουν τα νερά (Standeven & De Knop, 1999). Οι ασφαλτοστρωµένοι δρόµοι προσελκύουν κόσµο, ο οποίος κατά πάγια συνήθεια αφήνει σκουπίδια. Ειδικά τις αργίες, η ατµοσφαιρική ρύπανση και η ηχορύπανση συναγωνίζονται τις µεγαλουπόλεις. Οι Weiss, Gilbert, Petra, και Vanreusel (1998) εξέτασαν τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που προκύπτουν από το µαζικό χιονοδροµικό τουρισµό και το βαθµό οικολογικής αντίληψης µεταξύ διαφορετικών οµάδων του πληθυσµού στην Αυστρία. Όπως βρήκαν οι συγγραφείς, οι ντόπιοι, οι οποίοι εξαρτώνται από τον τουρισµό, έχουν σηµαντικά χαµηλότερο βαθµό οικολογικής αντίληψης, τόσο σε σχέση µε τους ντόπιους κατοίκους που δεν έχουν επαγγελ- µατική εξάρτηση από τον τουρισµό, όσο και µε τους τουρίστες. Οι εξαρτώµενοι από τον τουρισµό ντόπιοι δεν έχουν πρόβληµα να παραδεχθούν την ύπαρξη περιβαλλοντικών προβληµάτων γενικά, αλλά µόλις θίγονται τα προσωπικά τους συµφέροντα από κάποια συγκεκριµένα µέτρα, τότε η στάση τους αλλάζει. Η ίδια τάση υπάρχει και σε πολίτες που δεν κατοικούν σε αλπικές χώρες. Παρόλο που είναι καλά ενηµερωµένοι για τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που προκύπτουν από το σκι, εντούτοις δεν είναι διατεθειµένοι να στερηθούν το αγαπηµένο τους χόµπι, εξαιτίας αυτών. Το µέλλον της βιοµηχανίας του σκι απειλείται από την καταστροφική συµπεριφορά των ντόπιων και τουριστών, ενώ το φαινόµενο του θερµοκηπίου απειλεί να καταστρέψει εντελώς τα χιονοδροµικά κέντρα που βρίσκονται σε χαµηλό ύψος. Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που προκύπτουν είναι ο υπερβολικός αριθµός αυτοκίνητων, η επέκταση των κτισµένων περιοχών, η κατασκευή, προετοιµασία και χρήση των διαδροµών σκι µε το κόψιµο δένδρων και τη µετακίνηση χιλιάδων τόνων γης και βράχων που µπορεί να προκαλέσουν χιονοστιβάδες, η φθορά των λουλουδιών από τη µόλυνση της ατµόσφαιρας, ο εκφοβισµός των ζώων του βουνού, τα απορρίµµατα, οι ακαθαρσίες των υπονόµων, η χρήση χηµικών για την παραγωγή τεχνητού χιονιού που µολύνει τη βλάστηση και το νερό, η καταστροφή της βλάστησης κάτω από ισοπεδω- µένες εκτάσεις χιονιού και η παραγωγή, χρήση και διάθεση των σκι (Standeven & DeKnop, 1999; Ward, Higson and Campbell, 1994; Weiss et al., 1998). Αγωνιστικός προσανατολισµός. Η σχέση αυτού του αθλήµατος µε την υπερβολική ανθρώπινη δραστηριότητα µέσα στα δάση, τη χλωρίδα, την πανίδα, τη διοργάνωση µεγάλων διεθνών αθλητικών αγώνων και την ανακύκλωση χρησιµοποιούµενων προϊόντων έχει µεγάλη σηµασία. Στον 21 ο αιώνα η διασκέδαση και τα παιχνίδια θα είναι επίσηµα η σηµαντικότερη δραστηριότητα της ανθρωπότητας (Mosher, 1994). Αυτό σηµαίνει ότι ο αριθµός των συµµετεχόντων θ αυξηθεί ραγδαία. Ο Γεωργόπουλος (1996, σ. 259) επισηµαίνει τον κίνδυνο της αλλαγής της φυσιογνω- µίας των δασών λόγω των υπερβολικών δραστηριοτήτων αναψυχής µέσα σ' αυτά (ορειβασία, κατασκήνωση, φαγητό κλπ.). Αυτός ο κίνδυνος µπορεί

7 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), ν αποτραπεί µέσω των προληπτικών µέτρων και της εκπαίδευσης των αθλητών. Επίσης, ο αριθµός των συµµετεχόντων στον αγωνιστικό προσανατολισµό µπορεί να ελεγχθεί. Για παράδειγµα, στους πενθή- µερους αγώνες που έγιναν στη φηµισµένη περιοχή Lake Disrtict της Βρετανίας το 1998, ο αριθµός των αθλητών περιορίσθηκε στους 2000 µόνο, κατά σειρά προτεραιότητας, προκείµενου ν αποφευχθούν περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την παρουσία τόσων πολλών ανθρώπων σε µια ευαίσθητη περιοχή. Στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης οι διαχειριστές του φυσικού περιβάλλοντος προσπαθούν να περιορίσουν την πρόσβαση στις περιοχές τους σαν µέτρο προφύλαξης ενάντια σε πιθανή περιβαλλοντική καταστροφή. Για τον Parker B. (1998) θα πρέπει να υπάρχει ενθάρρυνση για την πραγµατοποίηση αξιόλογων αθλητικών δραστηριοτήτων εκτός εάν ενδέχεται να είναι καταστροφικές για το περιβάλλον. Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που έχουν σχέση µε το άθληµα του προσανατολισµού διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Γι αυτό, όπως επισηµαίνει ο (Parker, 2000), ενώ στη Σκανδιναβία το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στο, εάν ενοχλούνται οι τάρανδοι από τη διοργάνωση µεγάλων αγώνων, στη Βρετανία το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στα πουλιά που έχουν φωλιές στο έδαφος. Τυχόν ζηµιά στις φωλιές είναι δύσκολο να διαπιστωθεί πολλές φορές λόγω των κακών καιρικών συνθηκών κατά την διάρκεια αγώνων. Στη Γερµανία οι αθλητές προσανατολισµού κατηγορούνται τόσο από οικολόγους όσο και από κυνηγούς ότι ενοχλούν την άγρια ζωή, αλλά για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Στην Αυστραλία το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στο εάν τα παπούτσια των αθλητών καταστρέφουν τα λουλούδια µε τη λάσπη. Στην Αµερική το πρόβληµα έγκειται στην ύπαρξη αγρίων ζώων και φυτών όπως ο δηλητηριώδης κισσός. Υπάρχει δηλαδή µια µεγάλη διαφοροποίηση προβληµάτων. Οι Bader, Fries και Jonsson (1998) συµπέραναν ότι η µικρή ζηµία η οποία προκαλείται από τα πόδια των δροµέων προσανατολισµού θα πρέπει να θεωρηθεί αµελητέα από περιβαλλοντική άποψη. Επίσης, σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν κορµοί δένδρων µε µεγάλη αξία συντήρησης τότε ολόκληρη η περιοχή µπορεί να µαρκαρισθεί µε ταινία και να αποκλειστεί από τους δροµείς. Οι δροµείς θα τρέξουν σε άλλες κατευθύνσεις. Επίσης, καµία κατηγορία από βρύα, µύκητες, µανιτάρια κλπ. που είχαν καταγραφεί πριν από τον αγώνα δεν εξαφανίσθηκε πάνω από τους κορµούς στην περιοχή που έγινε η έρευνα. Η ευαισθησία που υπάρχει στο χώρο του αθλή- µατος φαίνεται από το γεγονός ότι οι σχεδιαστές του πολυπληθέστερου αγωνιστικού γεγονότος στο άθληµα (15000 συµµετοχές κάθε χρόνο στους αγώνες Ο-Ρίνγκεν), απέφυγαν να τοποθετήσουν σηµεία ελέγχου σε µια δασική περιοχή, αφού συµβουλεύτηκαν πρώτα τη ασική Υπηρεσία της επαρχίας (Bader et al., 1998). Η Σουηδική Οµοσπονδία Προσανατολισµού (Bader et al., 1998) κατέληξε στο συµπέρασµα ότι τα πόδια των δροµέων προσανατολισµού προκαλούν πολύ µικρές ζηµίες πάνω στη βλάστηση κυρίως αισθητικού χαρακτήρα που δεν επηρεάζει τη βιολογική διαφοροποίηση του τόπου, όπου γίνεται ένας αγώνας. Ο Douglas (1990) βρήκε ότι το µεγαλύτερο µέρος της βλάστησης αναζωογονήθηκε µέσα σε τρεις εβδοµάδες µετά από έναν µεγάλο αγώνα προσανατολισµού, όπου πήραν µέρος 1200 δρο- µείς, µε την εξαίρεση των υγροτόπων οι οποίοι χρειάσθηκαν περισσότερο από έξι µήνες και τα βρύα τα οποία χρειάσθηκαν περισσότερο από ένα χρόνο. Η ευαισθησία του αθλήµατος για το περιβάλλον φαίνεται και από το γεγονός ότι, εάν µε οποιονδήποτε τρόπο θεωρηθεί ότι το άθληµα καταστρέφει το περιβάλλον, τότε οι διοργανωτές και όσοι ασχολούνται µε το άθληµα θα επιµείνουν να γίνουν οι αναγκαίες αλλαγές, για να σταµατήσει κάθε καταστροφή. Για παράδειγµα, µέσα στο δάσος υπάρχουν ευαίσθητες περιοχές όπως καλλιεργηµένα εδάφη, νέα δάση, ειδικές περιοχές για κυνήγι, µόνο για ορισµένους µήνες το χρόνο, οι οποίες σηµειώνονται ως απαγορευµένες περιοχές πάνω στον χάρτη (Laininen, 2000). Κατά τη διάρκεια των αγώνων, οι αγωνιζό- µενοι απαγορεύεται να εισέλθουν σ αυτές τις περιοχές. Ιδιαίτερα µέτρα πρέπει να λαµβάνονται κατά την περίοδο της αναπαραγωγής των πουλιών και των άγριων ζώων. Το άθληµα του προσανατολισµού είναι φιλικό προς το φυσικό περιβάλλον, όπως αποδεικνύεται από τη, δυστυχώς ελάχιστη, επιστηµονική έρευνα πάνω στο θέµα αυτό (British Orienteering Federation, 1991). Είναι αλήθεια ότι ένας αθλητής προσανατολισµού στη Βρετανία µπορεί να παρενοχλήσει ένα πουλί και αυτό να φύγει από τη φωλιά του προσωρινά ή ένα ελάφι να φύγει από την περιοχή του αγώνα και να επιστρέψει αργότερα, αλλά αυτά τα φαινόµενα αποτελούν απλά µια παρενόχληση και όχι καταστροφή (Parker, 2000). Όλοι οι µεγάλοι διεθνείς αθλητικοί αγώνες έχουν ν αντιµετωπίσουν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλή- µατα όπως µεταφορές, ανακύκλωση σκουπιδιών, κατανάλωση ενέργειας, αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον κ.α. H Lenskyi (1998) επισηµαίνει ότι πολλές αθλητικές εγκαταστάσεις είναι µιας χρήσης (π.χ. διοργάνωση αγώνων σε άγνωστα για την τοπική κοινωνία αθλήµατα κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών αγώνων), πολλές διευκολύνσεις προς τα ΜΜΕ µε πρόχειρες κατασκευές είναι άχρηστες, δεν παρέχουν τίποτα στην τοπική κοινωνία και για το λόγο αυτό κατεδαφίζονται αµέσως µετά τους αγώνες. Τέτοιες πρακτικές φυσικά είναι αντί-οικολογικές. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί η κατεδάφιση των πολυδάπανων γηπέδων beach-volley στην παράλια Μπόντι του Σίδνευ, αµέσως µετά το τέλος των Ολυµπιακών αγώνων. Αντίθετα, στο άθληµα

8 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), του προσανατολισµού δεν απαιτούνται µόνιµες εγκαταστάσεις αφού η φύση υποκαθιστά στην περίπτωση αυτή το αθλητικό στάδιο. Όπως περιγράφει ο Thor (2000), oι διεθνείς αγώνες O-Ringen που γίνονται κάθε χρόνο και στους οποίους συµµετέχουν περίπου αθλητές και αθλήτριες στη Σουηδία αποτελούν µοντέλο περιβαλλοντικής πρακτικής για τις αθλητικές οργανώσεις. Για παράδειγµα λαµβάνονται µέτρα για την ανακύκλωση ακόµη και στις παραµάνες µε τους αριθ- µούς στις φανέλες, αξιοποιείται πλήρως όλο το άχρηστο υλικό όπως σωλήνες νερού και χρησιµοποιούνται µέσα µαζικής µεταφοράς και βιοδιασπώµενα σαπούνια και σαµπουάν. Στον Καναδά κάποια από τα πλεονεκτήµατα της χρήσης προστατευόµενων περιοχών και Εθνικών πάρκων για αγώνες είναι η ύπαρξη τουαλετών, δοχείων απορριµµάτων, χώρου παρκαρίσµατος για τα αυτοκίνητα κ.ά. (Kirk, 2000). Υπαίθριες δραστηριότητες υδάτων. Όπως επισηµαίνουν οι Neale καί Nicholson (1999, σ. 80) «στην ιστιοπλοΐα και το yachting η µόλυνση µπορεί να είναι µεγάλη από τις µηχανές οι οποίες στάζουν καύσιµα, από τη ρίψη αντικειµένων µέσα στο νερό, από µπογιές που χρησιµοποιούνται για την καθαριότητα του σκάφους και οι οποίες, όπως έχει αποδειχθεί, έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη διαδικασία αναπαραγωγής κάποιων ασπόνδυλων στη θάλασσα». Επίσης, ζηµίες στη θαλάσσια ζωή επέρχονται από µηχανοκίνητα σκάφη τα οποία κινούνται µε µεγάλη ταχύτητα, αλλά και σοβαρά παράπονα εκφράζονται για τον υπερβολικό θόρυβο που προκαλούν τα µηχανοκίνητα σκάφη τα οποία ενοχλούν τους επισκέπτες παραθαλάσσιων ή παραλίµνιων περιοχών (Neale & Nicholson, 1999). Αυτοί που ασχολούνται µε την ιστιοσανίδα, τις υποβρύχιες καταδύσεις και το surfing θα πρέπει να προσέχουν τα θαλάσσια κοράλλια τα οποία συχνά ποδοπατούνται ή από τα οποία συχνά αφαιρούνται κοµµάτια για σουβενίρ. Στη Βρετανία η οµάδα Surfers against sewage έχει διεξάγει µια εκτεταµένη καµπάνια ενάντια στη µόλυνση του περιβάλλοντος, προσπαθώντας να πείσει την κυβέρνηση την τοπική αυτοδιοίκηση και όσες εταιρείες έχουν σχέση µε το νερό να λάβουν µέτρα, για να βελτιώσουν την κατάσταση των λυµάτων που χύνονται στα νερά (Neale & Nicholson, 1999). Στο θαλάσσιο σκι µε ταχύπλοο όπως αναφέρει ο Λαζαρίδης (1999), πολύ συχνά κατά τη διάρκεια των αγώνων η των προπονήσεων υπάρχει διαρροή βενζίνης και λαδιών από τη µηχανή της βάρκας πράγµα το οποίο έχει ως αποτέλεσµα τη ρύπανση των υδάτινων επιφανειών (κυρίως λιµνών, θαλασσών) και του ό,τι υπάρχει µέσα σ αυτές. Η οδήγηση αγωνιστικών ταχυπλόων µε ταχύτητες που κυµαίνονται από χλµ/ώρα συµβάλλει στην ηχορύπανση του περιβάλλοντος. Αντίθετα, οι θαλάσσιοι σκιέρ που χρησιµοποιούν το ενσύρµατο σκι επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον. Στο ενσύρµατο σκί η προώθηση του ασκούµενου δεν γίνεται από ταχύπλοο σκάφος αλλά από περιστροφικό µηχάνηµα το οποίο βρίσκεται σε µόνιµη θέση µέσα στο νερό και µετακινεί τον σκιέρ σε κυκλική τροχιά. Μεµονωµένοι καγιάκερ (εκτός πρακτορείου), σε µικρές ή µεγάλες οµάδες, επισκέπτονται ποτάµια της υτικής Ελλάδας (όπως Αώος, Βοϊδοµάτης, Άραχθος, Καλαρρύτικος, Κρικελλοπόταµος) κυρίως την άνοιξη. Κοιµούνται σχεδόν πάντα στ αυτοκίνητα τους ή σε σκηνές (εκτός κάµπινγκ), φέρνουν τρόφι- µα από το εξωτερικό και µαγειρεύουν έξω. Ξοδεύουν ελάχιστα και δεν αγοράζουν σχεδόν τίποτα από τα χωριά. «Αυτός ο κακώς εννοούµενος οικοτουρισµός δεν συµβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος ούτε στην οικονοµική τόνωση της τοπικής κοινωνίας. Από την άποψη αυτή δεν είναι οικοτουρισµός» (Υπουργείο Ανάπτυξης και Ελληνικός Οργανισµός Τουρισµού, 2000, σ. 14). Υπαίθρια αθλήµατα στους Ολυµπιακούς Αγώνες και προστασία του περιβάλλοντος Οι διεθνείς αγώνες µεγάλου βεληνεκούς, όπως οι Ολυµπιακοί αγώνες, µεταµορφώνουν το φυσικό περιβάλλον µε δραµατικό και µόνιµο τρόπο (Cantelon & Letters, 2000). Οι κίνδυνοι για το περιβάλλον είναι πολύ µεγαλύτεροι στους Χειµερινούς Ολυµπιακούς αγώνες απ ότι στους θερινούς Ολυµπιακούς αγώνες λόγω της φύσης των αγώνων. Οι απαιτήσεις της ΟΕ και των άλλων ιεθνών Οµοσπονδιών επιβάλλουν απαιτούν µεγάλες επεµβάσεις στο φυσικό χώρο. Για παράδειγµα όπως αναφέρουν οι Cantelon και Letters (2000, σ. 300): «Οι διεθνείς αγώνες της Σκανδιναβικής χιονοδροµίας η οποία ξεκίνησε από την διάσχιση φυσικών χειµερινών τοπίων τώρα απαιτούν µια συγκεκριµένη κυµαινόµενη διαδροµή, συγκεκριµένη κλίση εδάφους και προσχεδιασµένο εύρος της διαδροµής. Τέτοιες απαιτήσεις αναπόφευκτα συνεπάγονται εκτεταµένες τροποποιήσεις του φυσικού περιβάλλοντος, που όλες γίνονται για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του ορθολογικοποιηµένου και ποσοτικοποιηµένου µοντέλου του υψηλού αθλητισµού. Στους Ολυµπιακούς αγώνες του Albertville το 1992 τα αγωνίσµατα του bobsleigh, του άλµατος µε σκι, της Σκανδιναβικής χιονοδρο- µίας, του δίαυλου και των καταβάσεων αναγνωρίσθηκαν ως αυτά που επιφέρουν υπερβολική και αδικαιολόγητη καταστροφή της φύσης». Οι πολλές και έντονες διαµαρτυρίες των περιβαλλοντολόγων και οι αναφορές στον τύπο απορρίφθηκαν από τη ΟΕ ως αδικαιολόγητες διαµαρτυρίες και δηλητηριώδεις εκστρατείες των ΜΜΕ. Βεβαίως, η κατάσταση άλλαξε σηµαντικά στη συνέχεια και η ΟΕ συµµάχησε µε το κίνηµα για Πράσινους Αγώνες στο Λιλιχάµερ της Νορβηγίας. Αλλά, όπως αναφέρουν οι Cantelon και Letters (2000, σ. 304), «στην προσπάθεια αυτή της αλλαγής η ΟΕ

9 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), θεώρησε απαραίτητο σε µερικές περιπτώσεις να ξαναγράψει την ιστορία έτσι, ώστε αυτή ως παγκόσµια εξουσία να εµφανισθεί ως ο υποκινητής αυτού του ρεύµατος της περιβαλλοντικής ευαισθησίας». Οι Cantelon και Letters (2000) συµπέραναν ότι οι πολυεθνικές εταιρείες όπως είναι η ΟΕ, έχουν τη δυνατότητα ν αλλάζουν µε µεγάλη ταχύτητα τη φιλοσοφία τους, όταν νοιώθουν ότι απειλείται η παγκόσµια φή- µη τους και η λειτουργία τους. Η πολυεθνική εταιρεία έχει τη δυνατότητα να το κάνει αυτό επειδή δεν στηρίζεται σε νοµικούς ή κυβερνητικούς κανονισµούς. Η άποψη των Cantelon και Letters (2000), ότι η Οργανωτική Επιτροπή των Ολυµπιακών Αγώνων του Lillehamer (LOOC) δεν ευθύνεται για συστηµατικές καθυστερήσεις όσον αφορά την προώθηση περιβαλλοντικών ζητηµάτων, φαίνεται να µη συµφωνεί µε την άποψη του Lesjo (2000) ότι η LOOC υιοθέτησε τις απόψεις της σαν αποτέλεσµα πολύπλοκων και παρατεταµένων διαπραγµατεύσεων. Όπως συµπέρανε ο Lesjo (2000) η έννοια «Πράσινοι (Ολυµπιακοί) Αγώνες» δεν αποτελούσε συστατικό τµήµα της αρχικής πρότασης υποβολής υποψηφιότητας του Lillehammer, αλλά προέκυψε πολύ αργότερα ως στόχος, µετά από πολύπλοκες και παρατεταµένες διαπραγµατεύσεις µεταξύ όλων των ενδιαφερόµενων πλευρών. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις της Νορβηγίας καθώς και το Τµήµα Περιβάλλοντος της επαρχίας όπου θα γίνονταν οι αγώνες δούλεψαν συστηµατικά ενάντια στην κατασκευή σταδίου χιονοδροµίας - cross country - για περιβαλλοντικούς λόγους. Η κατασκευή εγκαταστάσεων στα αγωνίσµατα των luge και bob sleigh δηµιούργησε µεγάλη αναστάτωση, δεδοµένου ότι θα ξοδεύονταν υπέρογκα ποσά για κάποια αθλή- µατα χωρίς απήχηση στην Νορβηγία και χωρίς ελπίδες εκτεταµένης µελλοντικής χρήσης από τους αθλητές (Lesjo, 2000). Η Οργανωτική Επιτροπή των Ολυ- µπιακών Αγώνων της Ατλάντα το 1996 παρά το πολυδιαφηµισµένο πράσινο πρόγραµµα της στην πράξη παρουσίασε πολλά προβλήµατα, όπως µεγάλη ατµοσφαιρική ρύπανση, κακές συνθήκες ταξιδιού και κακό περιβάλλον Αγώνων. Ο Berridge (2000), αναρωτιέται, εάν υπάρχει συνειδητοποιη- µένη περιβαλλοντική πρακτική στη διοργάνωση τοπικών αγώνων και όχι µόνο αγώνων υψηλού βεληνεκούς και γενικότερα, καταλήγει στο ότι ο αθλητισµός είναι πολύ πίσω σε σχέση µε τον τουρισµό όσον αφορά την καθιέρωση ενός κώδικα περιβαλλοντικής προστασίας (Berridge, 2000). Συζήτηση Η δηµιουργία δασικών χωριών θα µπορούσε να θεωρηθεί ως διευκόλυνση όσων επιθυµούν να ασχοληθούν µε τις υπαίθριες δραστηριότητες εξαιτίας της κακής διαχείρισης του περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Με πρωτοβουλία του Υπουργείου Γεωργίας δηµιουργήθηκαν τα δασικά χωριά για την προώθηση της δασικής αναψυχής και της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στα πιο αξιόλογα δασικά συµπλέγµατα της Ελλάδας. Σύµφωνα µε το Υπουργείο Ανάπτυξης και τον ΕΟΤ (2000, σ. 15), «πρόκειται για µια πρωτοβουλία που επικεντρώνεται στη δηµιουργία καταλυµάτων και υποδοµών πληροφόρησης του κοινού, αλλά και ήπιας ψυχαγωγίας (εγκαταστάσεις για ήπιες αθλητικές δραστηριότητες, περιπατητικά και ποδηλατικά µονοπάτια, χώροι υπαίθριου γεύµατος κλπ.)». Ανάµεσα στους παράγοντες εκείνους που µπορούν να θεωρηθούν ότι περιγράφουν εν δυνάµει οικοτουριστικούς προορισµούς είναι και η παρθένα φύση µε την δυνατότητα δραστηριοποίησης σ αυτή µε παρατήρηση άγριων ζωών, µε περίπατους, µε σπορ, κλπ. (Υπουργείο Ανάπτυξης και ΕΟΤ, 2000). υστυχώς παρά τις αναµφισβήτητες θετικές επιπτώσεις του περιβάλλοντος πάνω στον ασκούµενο, η ανταπόκριση των ανθρώπων στα προγράµµατα και στις υπηρεσίες αναψυχής είναι περιορισµένη. Οι λόγοι της µειωµένης ανταπόκρισης, σύµφωνα µε τον Torkildsen (1986), είναι οι εξής: οι σωµατικοί, οι διανοητικοί και κοινωνικοί περιορισµοί των ανθρώπων, οι περιορισµένες επιλογές λόγω περιβάλλοντος λόγω δηλαδή οικογένειας, φίλων, κουλτούρας, πόρων, η διάβρωση της αναψυχής λόγω των πολλών υποχρεώσεων των ατόµων ή λόγω του επιβαλλόµενου ελεύθερου χρόνου, χωρίς τα µέσα ή τα κίνητρα για τη χρησιµοποίησή του, ο περιορισµός της επιλογής δραστηριοτήτων σ' αυτές που είναι κοινωνικά αποδεκτές, η διάβρωση του πνεύµατος του παιχνιδιού καθώς το παιχνίδι έχει αρχίσει να µοιάζει µε δουλειά και είναι πολύ οργανωµένο, οι περιορισµένες ευκαιρίες των περισσότερων ανθρώπων για περιπέτεια και έξαρση. Όπως συµπεραίνει ο συγγραφέας δεν υπάρχουν εντελώς ελεύθερες επιλογές δραστηριοτήτων και γι' αυτό είναι δύσκολη η ολιστική προσέγγιση στις υπηρεσίες αναψυχής. Υπάρχουν ήπιες και µη ήπιες δραστηριότητες στη φύση. Οι πρώτες αρµόζουν στον οικοτουρισµό ενώ οι δεύτερες όχι. Η κάθε δραστηριότητα όµως, κρίνεται από τον τρόπο που εφαρµόζεται στο συγκεκριµένο τόπο. εν υπάρχουν a priori κατάλληλες και µη κατάλληλες δραστηριότητες (Υπουργείο Ανάπτυξης και ΕΟΤ, 2000). Πρακτικές εφαρµογές και Προτάσεις Οι Εθνικοί δρυµοί αποτελούν µια σηµαντική πηγή ευρέσεως θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ, συνεισφέρουν στην ποιότητα ζωής και παρέχουν στις τοπικές κοινωνίες ένα συγκριτικό πλεονέκτηµα έναντι άλλων κοινοτήτων στην προσέλκυση συνταξιούχων και επιχειρήσεων (Morton, 1997). Για τον Morton (1997), η επιβολή εισιτηρίου και κάρτας εισόδου στους Εθνικούς ρυµούς αποτελεί µια αµφιλεγό-

10 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), µενη λύση η οποία πιθανώς απαιτεί και νοµοθετική ρύθµιση. Κεντρικός άξονας του προγράµµατος «Παρατήρηση της βιοποικιλότητας του άσους» της WWF (1998) είναι εκδροµές στο δάσος κατά τη διάρκεια των οποίων οι µαθητές πραγµατοποιούν µια σειρά από παρατηρήσεις πάνω στο αβιοτικό και βιοτικό (χλωρίδα, πανίδα) περιβάλλον των δασών. Οι εκδρο- µές αυτές στο δάσος κάλλιστα θα µπορούσαν να πραγµατοποιηθούν σε συνδυασµό µε υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες. Η βελτίωση της επικοινωνίας µε το κοινό και τους αναβάτες (όπως προσωπική επαφή µε τους επισκέπτες, συµµετοχή όλων των ενδιαφερόµενων οµάδων σε επιτροπές κ.α.) αποτελεί µια πιο πρόσφατη στρατηγική που χρησιµοποιείται από κάποιους διαχειριστές των δασών για την επίλυση προβληµάτων, όπως οι συγκρούσεις των ποδηλατών βουνού µε άλλους επισκέπτες των δασών κτλ. (Chavez, 1996). Επίσης, οι ποδηλάτες ενθαρρύνονται να λαµβάνουν µέτρα ασφάλειας µε το ποδήλατο πάνω στα µονοπάτια. Όλες οι Οµοσπονδίες Ποδηλασίας θα έπρεπε να υιοθετήσουν πιο ξεκάθαρες γραπτές αρχές και να βοηθήσουν στη διάδοση αυτών των πληροφοριών και αρχών πιο αποτελεσµατικά (Berridge, 2000). Οι Weiss et al. (1998) απευθύνουν προειδοποίηση σε όσους ασχολούνται µε τον τουριστικό τοµέα της οικονοµίας να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που δηµιουργούνται από τις δραστηριότητές τους προκειµένου να διασφαλιστούν, αν µη τι άλλο, τα οικονοµικά συµφέροντα των χιονοδροµικών περιοχών. Για να αποφευχθούν οι καταστροφές οι οποίες µπορεί να προκληθούν από τα χειµερινά αθλήµατα θα πρέπει: 1) να γίνεται χρήση µαζικών µέσων µεταφοράς για τη µετάβαση στους τόπους των ορεινών σπορ, 2) να χρησι- µοποιούνται για το σκι οι σηµατοδοτηµένες περιοχές και ν αποφεύγονται οι προστατευόµενες και αναδασωµένες περιοχές και 3) ν αποφεύγονται περιοχές όπου έχει παρατηρηθεί ότι ζουν άγρια ζώα. Η ανθρώπινη παρουσία τα φοβίζει και τα διώχνει από τους τόπους που έµαθαν να ζουν και ν αναζητούν την τροφή τους. Στο χώρο του θαλασσίου σκι θα ήταν ωφέλιµη η µεγαλύτερη διάδοση του ενσύρ- µατου σκι καθώς οι κατασκευαστές των ενσύρµατων σκι κάνουν συνεχείς προσπάθειες για την τελειοποίηση της λειτουργίας τους και συνεπώς την εξάλειψη των διαφορών τους, όσον αφορά την τεχνική εκτέλεση των διάφορων αγωνισµάτων (Λαζαρίδης, 1999). Σύµφωνα µε τον Αργυριάδη (1996), η περιβαλλοντική νοµοθεσία της Ελλάδας είναι αρκετά πλήρης, εκσυγχρονισµένη, ακόµη και πρωτοποριακή σε ορισµένες περιπτώσεις. Αλλά, όπως επισηµαίνει ο Αργυριάδης (1996), «το πρόβληµα είναι η µη εφαρ- µογή της νοµοθεσίας είτε αυτό σηµαίνει τη µη τήρηση των περιβαλλοντικών όρων και από την άποψη της σωστής καθοδήγησης και του κολασµού των παρανοµούντων και µάλιστα αυτών που παρανο- µούν ενσυνείδητα και κατ' επανάληψη». Ο Αργυριάδης (1996) προτείνει τη στροφή προς τη λήψη προληπτικών µέτρων και λιγότερο το κυνήγι της καταστολής. Η προστασία του περιβάλλοντος γίνεται ενσυνείδητα και όχι καταναγκαστικά, είναι υπόθεση του καθενός και όχι µόνο της εξουσίας ή των ειδικών. Ο Γιαννακάρας (1996) προτείνει την καθιέρωση διοικητικού προστίµου σε περιπτώσεις περιβαλλοντικών παραβάσεων, τα οποία θα επιβάλλονται και θα εισπράττονται αµέσως, όπως γίνεται και µε τις παραβάσεις του ΚΟΚ, έτσι ώστε ν αποτραπούν οι µεγάλες καθυστερήσεις στην απονοµή της ικαιοσύνης. Επίσης ο Χατζηβασιλειάδης (1996) προτείνει να περιορισθεί η κυκλοφορία των αυτοκινήτων σε τόπους αναψυχής. Για να αναγνωρισθεί η σπουδαιότητα ενός περιβαλλοντικού προβλήµατος από τις τοπικές αρχές, πρέπει το πρόβληµα ν αναδειχθεί από µία κοινωνική κατηγορία. Έτσι οι τοπικές αρχές θα υποχρεωθούν να αντιδράσουν στο πρόβληµα. Οι διοικούντες ενός συλλόγου ορειβασίας για παράδειγµα είναι σε θέση ν αναδείξουν ένα περιβαλλοντικό πρόβληµα και να πιέσουν αποτελεσµατικά προς την κατεύθυνση της επίλυσής του. Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα δεν µπορούν να επιλυθούν πάνω στη βάση µιας τεχνοκρατικής λογικής, έχουν ιστορικές ρίζες, συνδέονται µε καθηµερινές και θεσµικές πρακτικές και έχουν τη βάση τους σ' ένα κατ' εξοχήν συγκρουσιακό πεδίο (Παπαϊωάννου κ.ά, 1998). Όλες οι διευκολύνσεις προς τους επισκέπτες των εθνικών δρυµών θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά σχεδιασµένες (Γεωργόπουλος, 1996). Θα πρέπει να προωθηθεί και να γίνει δεκτός ένας τουριστικός κώδικας ηθικής καθώς και γενικές αρχές για υπεύθυνες ταξιδιωτικές πρακτικές και συµπεριφορές. Η Henderson (2000, σ. 102) συµπεραίνει ότι µια κριτική η οποία βασίζεται σε οικοφιλοσοφικές αντιλήψεις µπορεί να µην αλλάξει τον κόσµο ολόκληρο, αλλά µπορεί ν αλλάξει τις αντιλήψεις, συνεπώς ν αυξήσει τη συνειδητότητα και σε τελική ανάλυση να προάγει την αλλαγή. Προτάσεις για µελλοντικές έρευνες Απ όσο είµαστε σε θέση να γνωρίζουµε δυστυχώς µέχρι σήµερα οι δηµοσιευµένες έρευνες σχετικά µε την σπουδαιότητα των υπαιθρίων αθλητικών δραστηριοτήτων για την περιβαλλοντική συνείδηση είναι ανύπαρκτες στην Ελλάδα. Αυτό δεν είναι τυχαίο δεδοµένου ότι πολύ πρόσφατα οι υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες βρήκαν το δρόµο τους στα προγράµµατα σπουδών των ΤΕΦΑΑ ανά την Ελλάδα (γύρω στο 1996). Γενιές ολόκληρες καθηγητών Φυσικής Αγωγής µεγάλωσαν έχοντας άγνοια γι αυτή την διάσταση της Φυσικής Αγωγής. Μία έρευνα για το θέµα αυτό θα έρθει να καλύψει ένα µεγάλο ερευνητικό κενό. Πόσοι από αυτούς που

11 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), ασχολούνται µε τα λεγόµενα αθλήµατα περιπέτειας είναι ενηµερωµένοι για την ευαίσθητη οικολογική ισορροπία και την οµορφιά του περιβάλλοντος δια- µέσου του οποίου ταξιδεύουν; Ο αναρριχητής νοιάζεται καθόλου για τα φυτά των βουνών; Ο καγιάκερ νοιάζεται καθόλου για τα θαλάσσια πουλιά; Πόσοι από αυτούς που ασχολούνται µε τις υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες αποδέχονται κάποια ευθύνη για το περιβάλλον και είναι προετοι- µασµένοι να κάνουν κάποια βήµατα προς την προστασία του; Πόσο σηµαντικός, κατά την γνώµη των ασκουµένων είναι ο ρόλος της κάθε µία υπαίθριας αθλητικής δραστηριότητας στην ανάπτυξη της περιβαλλοντικής δραστηριότητας; Πώς θα µπορούσαµε να µειώσουµε την επίδραση των ασκουµένων, που ήρθαν για να ευχαριστηθούν, πάνω στο ίδιο το φυσικό περιβάλλον; Πώς µπορεί να επιλυθεί η ένταση που υπάρχει µεταξύ της φροντίδας για το περιβάλλον και από την άλλη µεριά της επίδρασης των ασκουµένων πάνω στο φυσικό περιβάλλον; Τι στάση κρατούν όσοι ασχολούνται µε τις υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες αναφορικά σε µικρά και µεγάλα περιβαλλοντικά ζητήµατα; Θα µπορούσε να διανεµηθεί ένα ερωτηµατολόγιο σε όσους ασχολούνται µ αυτά τα αθλήµατα. Υπάρχουν έγκυρα ερωτηµατολόγια τα οποία έχουν δοκιµασθεί σε άλλες κοινωνικές οµάδες. Σηµασία για την Ποιότητα Ζωής Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια υπάρχει µια µεγάλη εξέλιξη όσον αφορά τις καθηµερινές συνήθειες τη διασκέδαση, κ.α., αλλά οι περισσότεροι Έλληνες δεν έχουν την ευκαιρία για την απαραίτητη ποιότητα και ποσότητα υπαίθριας αναψυχής. Η δύναµή της υπαίθριας αναψυχής και των υπαιθρίων αθλητικών δραστηριοτήτων έγκειται στη δυνατότητα της να επεκτείνει την προσωπικότητα των νέων ανθρώπων σε κάθε διάσταση, σωµατική, διανοητική, συναισθηµατική, κοινωνική και πνευµατική. Η παροχή ευκαιριών για υπαίθρια αναψυχή και αθλητισµό στους νέους των αστικών και περιαστικών περιοχών, όπου υπάρχουν και τα χειρότερα κοινωνικά προβλήµατα (π.χ. ανεργία, ναρκωτικά, αλκοολισµός κλπ.) αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Όπως είναι γνωστό η επιθυµία για αποδράσεις στη φύση είναι πολύ µεγάλη µεταξύ των κατοίκων των σύγχρονων µεγαλουπόλεων. Η ενασχόληση µ αυτό το θέµα θα µπορούσε να συµβάλλει στη συναίσθηση, κατανόηση και ενδιαφέρον για το φυσικό περιβάλλον µεταξύ εκείνων που ασχολούνται µε την περιπέτεια, την εκπαίδευση και την αναψυχή. Επίλογος Όσοι ασχολούνται µε τις υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να έχουν την ευκαιρία ν ασκούνται µέσα στη φύση. Από την άλλη µεριά όµως, η αύξηση της συµµετοχής στις υπαίθριες δραστηριότητες έχει οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις πάνω στο περιβάλλον. Τόσο οι διοργανωτές όσο και οι συµµετέχοντες σ εκδηλώσεις υπαίθριων αθλητικών δραστηριοτήτων πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή η σχέση µεταξύ υπαίθριων δραστηριοτήτων και φύσης µπορεί να διαταραχθεί. Κάθε παραπέρα καταστροφή της φύσης θα πρέπει να αποφευχθεί. Βιβλιογραφία Αργυριάδης, Γ. (1996). "Νοµοθετικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος". Οµιλία κατά τη διάρκεια της ηµερίδας: "Αστυνοµία και περιβάλλον", Γενική Αστυνοµική ιεύθυνση Θεσσαλονίκης σε συνεργασία µε Α.Π.Θ. - Τ.Ε.Ι.Θ. - MESAEP, Ιούνιος 1996, Θεσσαλονίκη. Bader, P., Fries, C., & Jonsson, B-G. (1998). Trampling by orienteers on downed spruce logs in a woodland key habitat in Northern Sweden. Scientific Journal of Orienteering, 14, Berridge, G. (2000). Applying the principles of Green Games. An investigation into the green practices of event organisers. In M. McNamee, C. Jennings & M. Reeves (Εds.), Just Leisure. Policy, Ethics and Professionalism (pp ). U.K.: Leisure Studies Association. British Orienteering Federation (1991). The effect of the May 1991 Orienteering Event on the Breeding Community in Brandon Park, Ecosurveys Ltd. Published by BOF, Matlock, U.K. Butler, D. (1998). Technological innovation in access to outdoor recreation. Leisure Studies Association Newsletter, 50, Cantelon, H. & Letters, M. (2000). The making of the IOC Environmental Policy as the third dimension of the Olympic Movement. International Review for the Sociology of Sport, 35, Γεωργόπουλος, Α. (1996). Γη, ένας µικρός και εύθραυστος πλανήτης. Αθήνα: Gutenberg. Chavez, D. (1996). Mountain Biking: Direct, indirect, and bridge Management Styles. Journal of Park and Recreation Administration, 14, Chavez, D.J., Winter, P.L., & Baas, J.M. (1993). Recreational mountain biking: A management per-

12 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), spective. Journal of Park and Recreation Administration, 11, Γιαννακάρας,. (1996). "Η συµβολή της Αστυνοµίας στην προστασία του περιβάλλοντος". Οµιλία κατά τη διάρκεια ηµερίδας: "Αστυνοµία και περιβάλλον", Γενική Αστυνοµική ιεύθυνση Θεσσαλονίκης σε συνεργασία µε Α.Π.Θ. - Τ.Ε.Ι.Θ. MESAEP, Ιούνιος 1996, Θεσσαλονίκη. ΟΕ (1999). ιακήρυξη του Ρίο για τον αθλητισµό και τη βιώσιµη ανάπτυξη. Εγκριθείσα από την τρίτη ιεθνή ιάσκεψη της ΟΕ για τον Αθλητισµό και το περιβάλλον, 23 Οκτωβρίου 1999, Ρίο ντε Τζανέιρο, Βραζιλία. Douglas (1989). Assessment of the impact of the November Classic Badge event 1988 on the New Forest, Bitish Ecological Society. Eerola, H. (1999). Sport Tourism - A field to be discovered. Paper presented at the 7 th Congress of the European Association for Sport Management. September 1999,Thessaloniki, Greece. Eichberg, H. (1993). New spatial configurations of sport? Experiences from Danish Alternative Planning. International Review for the Sociology of Sport, 28, ΕΟΤ και Υπουργείο Ανάπτυξης (2000). Σχεδιασµός δράσεων πιλοτικού χαρακτήρα για την ανάπτυξη του οικολογικού τουρισµού. Επιχειρησιακό πρόγραµµα Τουρισµός- Πολιτισµός, 200 σελίδες, µε τη συνεργασία της WWF Ελλάς, Αθήνα. Ewert, A. (1998). A comparison of Urban-proximate and urban-distant wilderness users on selected variables. Environmental Μanagement, 22, Gibson, H. (1998). Active sport tourism: who participates? Leisure Studies, 17, Hammit, W., & Brown, G. (1984). Functions of Privacy in Wilderness Environments. Leisure Sciences, 6, Henderson, K. (2000). Just Leisure Planning: Ethical fitness, and ecophilosophical perspectives. In M. McNamee, C. Jennings & M. Reeves (Εds.), Just Leisure. Policy, Ethics and Professionalism (pp ). U.K.: Leisure Studies Association. Heino, R. (2000). New Sports. What is so punk about snowboarding? Journal of Sport and Social Issues, 24, Hogg, D. (1995, Ιανουάριος). What sort of people are orienteers? The Australian orienteer, 6-9. Hollenhorst, S., Schuett, M., Olson, D., & Chavez, D. (1995). An examination of the characteristics, preferences and attitudes of Mountain bike users of the National Forests. Journal of Park and Recreation Administration, 13, Humberstone, B. (1998). Re-creation and connections with nature. International Review for the Sociology of Sport, 33, Jackson, E. (1986). Outdoor recreation participation and attitudes to the environment. Leisure Studies, 5, 1-23 Jenkins, J. (1998). Rural recreation: perspectives on landholder attitudes and public access to private lands. Leisure Studies Association Newsletter, 50, Καλαϊτζίδης,. (1999). Η αναγκαιότητα του 1 ου Πανελληνίου Συνεδρίου της ΠΕΕΚΠΕ: Φώτα πορείας. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 15, Kirk, C. (2000). Land access and environmental issues- A Canadian perspective. Scientific Journal of Orienteering, 5. Laininen, E. (2000) Orienteering on nature s term. Orienteering World, 1, 17. Λαζαριδης,. (1999). Ενσύρµατο σκι, το οικολογικό σκι. Νέα οικολογία, 7, 56. Lenskyi, H. (1998). Sport and Corporate Environmentalism. The Case of the Sydney 2000 Olympics. International Review for the Sociology of Sport, 33, Lesjo, J. (2000). Lillehammer Planning, figurations and the «Green» Winter Games. International Review for the Sociology of Sport, 35, Morton, P. (1997) Sustaining recreation resources on the Southern Appalachian National Forests. Journal of Park and Recreation Administration, 15, Neale, G. & Nicholson, T. (1999). The green travel guide. London, U.K.: Earthscan Publications. Παπαϊωάννου, Σ., Σερντεδάκης, Ν. & Τσιώλης, Γ. (1998). Κοινωνική-οικολογική συνείδηση και πράξη. Το παράδειγµα των κατοίκων της επαρχίας Κυδωνίας υτικής Κρήτης. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 96-97, Παπάς. (2000). Οµιλία κατά τη διάρκεια του 8 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Parker, B. (1998 October). Environmental Conference in Assisi, Italy. Orienteering World, Parker, B. (2000). An environmentally-sensitive sport. Orienteering World, 1, 8. Πατσαντάρας, Ν. (1996). Αλλαγή των αξιών και προπονητική δράση στον αθλητισµό των επιδόσεων-πρωταθλητισµό. Στο Γ. Σταµίρη (επιµέλεια) Κοινωνιολογία του Αθλητισµού, (σσ ). Αθήνα: Κ. & Ι. Ζερµπίνη. Pedersen, K. (1998). Doing feminist ethnography in the wilderness around my hometown. International Review for the Sociology of Sport, 33, Putnam, R. (1989). Sport and Recreation in the countryside adventure activities. In Recreation and Management Wembley Conference Center. The Sports Council s National Seminar and Exhibition. Published by the Sports Council. Seagrave, J. (2000). Sport as an escape. Journal of Sport and Social Issues, 24, Standeven, J. & DeKnop, P. (1999). Sport Tourism. Champaign IL:Human Kinetics. Ταµουτσέλη, Κ. (1998). Αστικό πράσινο και Περι-

13 Κ. Κουκουρής / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), βαλλοντική Ευαισθητοποίηση. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Τ , σ Thor, C. (2000). Environmental work at the Swedish O-Ringen continues. Orienteering World, 1, Tilmant, J. T. (1991). Mountain bike use within National Parks: a report on a 1990 survey. Unpublished paper. Torkildsen, G. (1986). Leisure and recreation management. London: E. & F. N. Spon. Υπουργείο Ανάπτυξης και Ελληνικός Οργανισµός Τουρισµού (2000). Σχεδιασµός ράσεων πιλοτικού χαρακτήρα για την ανάπτυξη του Οικολογικού Τουρισµού. Επιχειρησιακό πρόγραµ- µα «Τουρισµός Πολιτισµός». Η µελέτη ανατέθηκε απο τον ΕΟΤ στο Παγκόσµιο Ταµείο για τη Φύση -WWF Ελλάς Vanhatalo, N. (2000). WWF Finland accepted the orienteers gift to the earth. Orienteering World, 1, 16. Ward, J., Higson, P., & Champbell, W. (1994). Advanced leisure and tourism. Cheltenham, Great Britain: Stanley Thornes. Weiss, O., Gilbert, N., Petra, H., & Vanreusel, Β. (1998). International Review for the Sociology of Sport, 33, Wight, P. (1993 Winter). Ecotourism: Ethics or Ecosell? Journal of Travel research, pp WWF (1998). Τα δάση γύρω από τη Μεσόγειο. Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αθήνα. Χατζηβασιλειάδης, Γ. (1996). "Οδική κυκλοφορία και περιβάλλον". Οµιλία κατά τη διάρκεια η- µερίδας µε θέµα "Αστυνοµία και περιβάλλον" που διοργάνωσε η Γενική Αστυνοµική ιεύθυνση Θεσσαλονίκης σε συνεργασία µε Α.Π.Θ. - Τ.Ε.Ι.Θ. MESAEP, Ιούνιος 1996, Θεσσαλονίκη. Υπεύθυνος έκδοσης: Ελληνική Ακαδηµία Φυσικής Αγωγής, Υπεύθυνος συντακτικής επιτροπής: Γιάννης Θεοδωράκης Μέλη της συντακτικής επιτροπής: Αλµπανίδης Ευάγγελος, Βλαχόπουλος Συµεών, Γούδας Μάριος, έρρη Βασιλική, ιγγελίδης Νίκος, Ζαχοπούλου Έρη, Κιουµουρτζόγλου Ευθύµης, Κουρτέσης Θωµάς, Μουντάκης Κώστας, Παπαϊωάννου Αθανάσιος, Σακελαρίου Κίµων, Τζέτζης Γιώργος, Τσαγγαρίδου Νίκη, Χατζηγεωργιάδης Αντώνης, Χρόνη Στυλιανή. ιαχείριση και επιµέλεια έκδοσης: Ζήση Βασιλική

Αθλητικός Τουρισμός. Διεθνείς τάσεις και επιπτώσεις ανάπτυξης προγραμμάτων αθλητικού τουρισμού

Αθλητικός Τουρισμός. Διεθνείς τάσεις και επιπτώσεις ανάπτυξης προγραμμάτων αθλητικού τουρισμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διεθνείς τάσεις και επιπτώσεις ανάπτυξης προγραμμάτων αθλητικού τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός Τουρισμός. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ.

Αθλητικός Τουρισμός. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδεση της σχολικής Φυσικής Αγωγής και των σχολικών δραστηριοτήτων µε δραστηριότητες σε φυσικό περιβάλλον

Σύνδεση της σχολικής Φυσικής Αγωγής και των σχολικών δραστηριοτήτων µε δραστηριότητες σε φυσικό περιβάλλον Σύνδεση της σχολικής Φυσικής Αγωγής και των σχολικών δραστηριοτήτων µε δραστηριότητες σε φυσικό περιβάλλον ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φυσικής Αγωγής ιπλή εκπαιδευτική λειτουργία των δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Τουρισμός και φυσικό περιβάλλον

Τουρισμός και φυσικό περιβάλλον Τουρισμός και φυσικό περιβάλλον. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ / /20 Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Νιγρίτας Ο τουρισμός που βασίζεται στο φυσικό περιβάλλον περιλαμβάνει την εμπειρία τόπων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού

Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού ΜΑΖΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 19ος αιώνας: Κλειδί: Ανάπτυξη σιδηροδρόμου, Ατμόπλοιο Οργανωμένος τουρισμός Αύξηση μεσαίας τάξης και εισοδημάτων Συρρίκνωση αγροτικού τομέα Μετακίνηση πληθυσμού

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9.1 Εισαγωγή Η βιώσιµη ανάπτυξη είναι µία πολυδιάστατη έννοια, η οποία αποτελεί µία εναλλακτική αντίληψη της ανάπτυξης, µε κύριο γνώµονα το καθαρότερο περιβάλλον και επιδρά στην

Διαβάστε περισσότερα

Παροχές υπηρεσιών από οργανωμένα κέντρα υπαίθριων δραστηριοτήτων

Παροχές υπηρεσιών από οργανωμένα κέντρα υπαίθριων δραστηριοτήτων Παροχές υπηρεσιών από οργανωμένα κέντρα υπαίθριων δραστηριοτήτων Ελένη Γλυνιά PhD, ΤΕΦΑΑ Θεσ/νίκης Σέρρες Δευτέρα 28/04/2014 eglinia@phed.auth.gr 1 Σκοπός της αναψυχής είναι ο εμπλουτισμός της ζωής του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Σχολή Ανθρώπινης κίνησης & Ποιότητας Ζωής Τμήμα Οργάνωσης & Διαχείρισης Αθλητισμού ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ Πόσες φορές την εβδομάδα γυμνάζεστε; 15% 9% 1%

Διαβάστε περισσότερα

04/29/15. ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

04/29/15. ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 04/29/15 ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Παρενέργειες από την ανάπτυξη του τουρισµού Νέοι χώροι για τουριστικές εγκαταστάσεις (δάση, ακτές) Ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

8. Συµπεράσµατα Προτάσεις

8. Συµπεράσµατα Προτάσεις 8. Συµπεράσµατα Προτάσεις Όπως φάνηκε από όλα τα παραπάνω ο οικότοπος των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτηµα των περιοχών µελέτης και η διατήρηση του µπορεί να συνδυαστεί άµεσα

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός Οινικού Τουρισμού

Ορισμός Οινικού Τουρισμού Οινικός Τουρισμός Εισαγωγικά Το κρασί είναι συνδεδεµένο µε την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισµού και µπορεί να αποτελέσει κίνητρο για µετακινήσεις µε σκοπό τη γνωριµία µαζί του Τα ίδια τα αµπέλια, από

Διαβάστε περισσότερα

Οι φυσικές δραστηριότητες στοδάσοςκαιτοβουνό, µέσο αναψυχής και επαφής µε το φυσικό περιβάλλον. ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φυσικής Αγωγής

Οι φυσικές δραστηριότητες στοδάσοςκαιτοβουνό, µέσο αναψυχής και επαφής µε το φυσικό περιβάλλον. ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φυσικής Αγωγής Οι φυσικές δραστηριότητες στοδάσοςκαιτοβουνό, µέσο αναψυχής και επαφής µε το φυσικό περιβάλλον ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φυσικής Αγωγής Η παρουσία του ανθρώπου στο δάσος συνδεόταν στο παρελθόν

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική αίδευση

Περιβαλλοντική αίδευση Περιβαλλοντική Εκ π αίδευση «Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία» Διεθνής Διάσκεψη «Περιβάλλον και κοινωνία: εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αειφορία» UNESCO, Θεσσαλονίκη 1997

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός Τουρισμός. Είδη και τυπολογίες αθλητικών τουριστών Το ελληνικό αθλητικό προϊόν

Αθλητικός Τουρισμός. Είδη και τυπολογίες αθλητικών τουριστών Το ελληνικό αθλητικό προϊόν ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Είδη και τυπολογίες αθλητικών τουριστών Το ελληνικό αθλητικό προϊόν Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής

Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής: Ορισμός Υπαίθριας Αναψυχής Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ. Είναι από τη φύση του ανθρωποκεντρικό Οι λειτουργίες του ταυτίζονται µε αυτές του γενικού

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ. Είναι από τη φύση του ανθρωποκεντρικό Οι λειτουργίες του ταυτίζονται µε αυτές του γενικού ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Είναι από τη φύση του ανθρωποκεντρικό Οι λειτουργίες του ταυτίζονται µε αυτές του γενικού µάνατζµεντ Άϋλες Ετερογενείς ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ταυτίζεται η παραγωγή και

Διαβάστε περισσότερα

Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής

Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής: Ορεινή ποδηλασία Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 1 η : Από τον Μαζικό στις Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 1 η : Από τον Μαζικό στις Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγροτικός Ενότητα 1 η : Από τον Μαζικό στις Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Όλγα Ιακωβίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

«Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων»

«Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» «Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» Η δράση αφορά την ενίσχυση της υλοποίησης επενδυτικού σχεδίου για τη δημιουργία νέας ΜΜΕ τουριστικής επιχείρησης, καθώς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ στα πλαίσια του Έργου NEST Ανάπτυξη Δικτύου Αειφόρου Τουρισμού 1. Πόσες φορές έχετε επισκεφθεί την περιοχή την τελευταία 2ετία; 1 φορά 2-3 φορές 3-5 φορές

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τη φύση και την ύπαιθρο

Γνωριμία με τη φύση και την ύπαιθρο Γνωριμία με τη φύση και την ύπαιθρο ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Οι διάφορες µορφές εναλλακτικού τουρισµού στην ύπαιθρο, µεταξύ των οποίων ο αγροτουρισµός, προέκυψαν από µια διπλή αναγκαιότητα. Η πρώτη αφορά στην ανάγκη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ. Γιώργος Τζέτζης Αναπ. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ. Γιώργος Τζέτζης Αναπ. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Γιώργος Τζέτζης Αναπ. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ Ο ρόλος της άσκησης για όλους Η άσκηση με την συστηματική καθοδήγηση αποτελεί ουσιαστική κοινωνική επένδυση γιατί

Διαβάστε περισσότερα

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Πώς μπορεί να καλυφθεί η απουσία του κράτους; Κρίνα Μπελεάν Δικηγόρος ΔΣ Χανίων Περιβαλλοντολόγος, MSc Στην Ελλάδα, οι κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργία και Δραστηριότητες Κατασκηνώσεων

Λειτουργία και Δραστηριότητες Κατασκηνώσεων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Λειτουργία και Δραστηριότητες Κατασκηνώσεων Λειτουργία και Δραστηριότητες Κατασκηνώσεων: Ελεύθερη Κατασκήνωση στην Ύπαιθρο Νικόλαος Θεοδωράκης

Διαβάστε περισσότερα

Το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» και η ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε., Μέλος της Συμμαχίας «Δρόμοι στο Μέλλον» ενημερώνουν για τα οφέλη της Οικολογικής Οδήγησης

Το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» και η ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε., Μέλος της Συμμαχίας «Δρόμοι στο Μέλλον» ενημερώνουν για τα οφέλη της Οικολογικής Οδήγησης Το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» και η ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε., Μέλος της Συμμαχίας «Δρόμοι στο Μέλλον» ενημερώνουν για τα οφέλη της Οικολογικής Οδήγησης Γιατί Οικολογική Οδήγηση; Η έννοια της αυτοκίνησης είναι συνδεδεμένη

Διαβάστε περισσότερα

ZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Greece

ZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Greece ZA5223 Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Greece FLASH 290 BIODIVERSITY Q1. Έχετε ακούσει ποτέ τον όρο βιοποικιλότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε από την. για λογαριασµό του ΕΟΤ. Χρόνος διεξαγωγής...η συλλογή των στοιχείων έγινε στις 22-31/01/07. Περιοχή... Λεκανοπέδιο Αττικής Πληθυσµός... Άνδρες,

Διαβάστε περισσότερα

«Οικοσυστημικές Υπηρεσίες & Οικοτουρισμός»

«Οικοσυστημικές Υπηρεσίες & Οικοτουρισμός» «Οι οικολογικές υπηρεσίες, τα κοινωνικά οφέλη και η οικονομική αξία των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων Εκπαιδευτικό Σεμινάριο για Επαγγελματίες Τουρισμού «Οικοσυστημικές Υπηρεσίες & Οικοτουρισμός» Ομαλός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2017 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2017 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Το κείμενο αναφέρεται στην προσφορά του εναλλακτικού τουρισμού. Αρχικά, ο αρθρογράφος παρουσιάζοντας τις μορφές εναλλακτικού τουρισμού που συνεχώς

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση του προβλήματος

Παρουσίαση του προβλήματος Εισαγωγή Κατά τον Martin (2013) ο φίλαθλος χρησιμοποιεί το άθλημα που παρακολουθεί και συγκεκριμένα την ομάδα ή τον αθλητή ως μέσο απόδρασης από τη καθημερινότητα, ως μέσο διασκέδασης, αίσθηση του επιτεύγματος,

Διαβάστε περισσότερα

Σε αυτή την θεµατική ενότητα οι φοιτητές γνωρίζουν :

Σε αυτή την θεµατική ενότητα οι φοιτητές γνωρίζουν : ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0213 «Χιονοδρομία ΙΙΙ» 2η Διάλεξη:

Διαβάστε περισσότερα

Δραστηριότητες Υπάιθρου (Outdoor Activities)

Δραστηριότητες Υπάιθρου (Outdoor Activities) Δραστηριότητες Υπάιθρου (Outdoor Activities) Ερευνητική Εργασία (Project) Α' Λυκείου 1ο ΓΕΛ Ξάνθης 2ο Τετράμηνο 2011 2012 Επιβλέποντες καθηγητές Επαμεινώνδας Διαμαντόπουλος Ολυμπία Λαμπάκη (Outdoor Activities)

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση σε φυσικό περιβάλλον / υγεία / ποιότητα ζωής / περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. «ΑΓΩΓΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ»

Άσκηση σε φυσικό περιβάλλον / υγεία / ποιότητα ζωής / περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. «ΑΓΩΓΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ» Άσκηση σε φυσικό περιβάλλον / υγεία / ποιότητα ζωής / περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. «ΑΓΩΓΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ» Κουθούρης Χαρίλαος, Επίκουρος Καθηγητής στην «ιοίκηση ραστηριοτήτων Αναψυχής», Τ.Ε.Φ.Α.Α., Πανεπιστηµίου

Διαβάστε περισσότερα

Αντώνιος Μαζάρης, Λέκτορας Τομέα Οικολογίας, Τμήμα Βιολογίας, ΑΠΘ

Αντώνιος Μαζάρης, Λέκτορας Τομέα Οικολογίας, Τμήμα Βιολογίας, ΑΠΘ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Αντώνιος Μαζάρης, Λέκτορας Τομέα Οικολογίας, Τμήμα Βιολογίας, ΑΠΘ Στέλλα Χρυσαλίδου, Βιολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ραστηριότητες Προγράµµατος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

ραστηριότητες Προγράµµατος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ραστηριότητες Προγράµµατος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ονόµατα µελών (όνοµα οµάδας) (Ο προσωπικός µου χαιρετισµός : ) (Το σύνθηµά µας : ) (Το σήµα µας : ) ΤΟ ΑΣΟΣ 2 ΑΣΟΣ ΤΟ ΑΣΟΣ 3 ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 η ΠΟΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Θέµατα που θα συζητηθούν: Ποια είναι τα ερευνητικά δεδοµένα που δείχνουν ότι η προαγωγή της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. (ενημερωτική σύνοψη)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. (ενημερωτική σύνοψη) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ)», ΕΣΠΑ 2014 2020

Διαβάστε περισσότερα

Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού

Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού Ορισμός: Μια χερσαία και/ή θαλάσσια έκταση με ιδιαίτερα οικολογικά και τοπικά χαρακτηριστικά, αφιερωμένη στην

Διαβάστε περισσότερα

F ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ ή ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ ΣΤΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑΚΙΑ þ:

F ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ ή ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ ΣΤΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑΚΙΑ þ: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ F ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ ή ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ ΣΤΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑΚΙΑ þ: ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ ΠΟΥ ΡΩΤΕΙΤΑΙ: -ΦΥΛΟ: ΑΡΣΕΝΙΚΟq, ΘΗΛΥΚΟ q -

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικά και Οικονομικά οφέλη των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA Γεωργία Πιλιγκότση MSc Οικονομολόγος Περιβάλλοντος

Κοινωνικά και Οικονομικά οφέλη των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA Γεωργία Πιλιγκότση MSc Οικονομολόγος Περιβάλλοντος Κοινωνικά και Οικονομικά οφέλη των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA 2000 Γεωργία Πιλιγκότση MSc Οικονομολόγος Περιβάλλοντος Διαχειρίζομαι μια προστατευόμενη περιοχή Προστατεύω τη βιοποικιλότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ Ο πλανήτης μας είναι καλυμμένος με νερό σε ποσοστό 75%. Το 97,5% αυτού του νερού είναι αλμυρό (θάλασσες). Το 2,5% είναι γλυκό νερό και πάγοι. Λιγότερο από 1% είναι διαθέσιμο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ στα πλαίσια του Έργου NEST Ανάπτυξη Δικτύου Αειφόρου Τουρισμού 1. Πόσο καιρό ζείτε στην περιοχή των Πρεσπών: Χρόνια Μήνες 2. Ποια είναι η κύρια πηγή εισοδήματός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ "ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ" «Στήριξη και Ανάδειξη Πολυνησιωτικών ΑΕΙ» ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός Τουρισμός. Πάρκα αναψυχής και αθλητικός τουρισμός Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ.

Αθλητικός Τουρισμός. Πάρκα αναψυχής και αθλητικός τουρισμός Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Πάρκα αναψυχής και αθλητικός τουρισμός Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές κατευθύνσεις. Επιδιώξεις Προοπτικές Οργάνωση-Σχεδιασµός Βασικά χαρακτηριστικά

Βασικές κατευθύνσεις. Επιδιώξεις Προοπτικές Οργάνωση-Σχεδιασµός Βασικά χαρακτηριστικά Βασικές κατευθύνσεις Επιδιώξεις Προοπτικές Οργάνωση-Σχεδιασµός Βασικά χαρακτηριστικά Επιδιώξεις στην εκπαιδευτική διαδικασία Να µεταδοθούν γνώσεις, οι οποίες θα ευαισθητοποιήσουν, θα επηρεάσουν τις στάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού

Μάθημα: Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Καινοτομία και επιχειρηματικότητα στον Τουρισμό Μάθημα: Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Τσαρτας Πάρις Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης ΑΘΗΝΑ 2016-17 Ενότητα 6η: ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΚΙΝΗΤΡΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ελεύθερος χρόνος, Σχόλη - σχολή, (Leisure( Leisure) : Υπολειπόµενος χρόνος ραστηριότητα Ελευθερία Λειτουργική αξία (επανάκτηση ) Ολιστική

Ελεύθερος χρόνος, Σχόλη - σχολή, (Leisure( Leisure) : Υπολειπόµενος χρόνος ραστηριότητα Ελευθερία Λειτουργική αξία (επανάκτηση ) Ολιστική ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΠΑ Ενίσχυση της ίδρυσης και λειτουργίας νέων τουριστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων

ΕΣΠΑ Ενίσχυση της ίδρυσης και λειτουργίας νέων τουριστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων Ενίσχυση της ίδρυσης και λειτουργίας νέων τουριστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων ΕΣΠΑ 2014-2020 ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ F O R O P L A N Μ Ε Ρ Α Ρ Χ Ι Α Σ

Διαβάστε περισσότερα

Χρηµατοδότηση Natura 2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ

Χρηµατοδότηση Natura 2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ Χρηµατοδότηση Natura 2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ για έναν ζωντανό πλανήτη Ιόλη Χριστοπούλου, WWF Ελλάς Αθήνα, 14 εκεµβρίου 2006 Χρηµατοδότηση Natura 2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ Εισαγωγή οµή & περιεχόµενο Παράδειγµα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΟΜΟΓΕΝΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΟΜΟΓΕΝΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Το κείμενο αναφέρεται στην προσφορά του εναλλακτικού τουρισμού. Αρχικά, ο αρθρογράφος παρουσιάζοντας τις μορφές εναλλακτικού τουρισμού που συνεχώς

Διαβάστε περισσότερα

Αλεξάνδρα Παπιγκιώτη Υπεύθυνη Τμήματος Πληροφόρησης, Δημοσιότητας & Εκπαίδευσης

Αλεξάνδρα Παπιγκιώτη Υπεύθυνη Τμήματος Πληροφόρησης, Δημοσιότητας & Εκπαίδευσης Δράσεις Ενημέρωσης - Ευαισθητοποίησης για την προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου - Ο ρόλος του Φορέα Διαχείρισης στην ανάδειξη και προβολή της περιοχής Αλεξάνδρα Παπιγκιώτη Υπεύθυνη

Διαβάστε περισσότερα

Το σεμινάριο ΚΑΡΤ & ΟΔΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7 ετών ως και ενήλικες οποιαδήποτε ηλικίας.

Το σεμινάριο ΚΑΡΤ & ΟΔΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7 ετών ως και ενήλικες οποιαδήποτε ηλικίας. H AΚΑΔΗΜΙΑ ΟΔΗΓΗΣΗΣ MARANELLO KART ιδρύθηκε με σκοπό να διαπαιδαγωγήσει και να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά βοηθώντας τους να διαμορφώσουν οδηγικό χαρακτήρα από μικρή ηλικία έτσι ώστε όταν ενηλικιωθούν και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1. Προς. Τσιμισκή 29. 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ. Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1. Προς. Τσιμισκή 29. 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ. Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου Εταιρία Ερευνών-Δημοσκοπήσεων Τσιμισκή 3 54625 Θεσσαλονίκη ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1 Προς ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΕΒΕΘ) Τσιμισκή 29 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗ-ΚΕΡ ΟΣΚΟΠΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ

ΜΗ-ΚΕΡ ΟΣΚΟΠΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Θα παρουσιαστούν οι φορείς που µπορούν να διοικήσουν ένα αθλητικό κέντρο Το µάνατζµεντ

Διαβάστε περισσότερα

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης Επειδή ο πληθυσμός της γης και οι ανθρώπινες δραστηριότητες αυξάνοντας συνεχώς, χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο γλυκό νερό. Με τον τρόπο αυτό, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, το γλυκό νερό ρυπαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Σάββατο 19 Δεκεμβρίου, 2009 Αγ. Νικόλαος, Κρήτη. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού

Σάββατο 19 Δεκεμβρίου, 2009 Αγ. Νικόλαος, Κρήτη. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού Σάββατο 19 Δεκεμβρίου, 2009 Αγ. Νικόλαος, Κρήτη. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού Γεώργιος Γκανάτσιος, MSc Προϊστάμενος Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Ευόσμου, Αντιπρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες που ευθύνονται για τους τραυµατισµούς ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΜΚ 108) Θέµα διάλεξης 12 Η ψυχολογία των τραυµατισµών στον αθλητισµό

Παράγοντες που ευθύνονται για τους τραυµατισµούς ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΜΚ 108) Θέµα διάλεξης 12 Η ψυχολογία των τραυµατισµών στον αθλητισµό ΕΠΕΑΕΚ : AΝΑΜΟΡΦΩΣΗ A ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΜΚ 108) Θέµα διάλεξης 12 Η ψυχολογία των τραυµατισµών στον αθλητισµό Μάριος Γούδας ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΙΑΛΕΞΗΣ περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

1. H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η ύπαιθρος κατέχει εξέχουσα θέση στον πολιτισµό της χώρας και στην ψυχή των κατοίκων της,

1. H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η ύπαιθρος κατέχει εξέχουσα θέση στον πολιτισµό της χώρας και στην ψυχή των κατοίκων της, ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 Ο ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Ολγα Ιακωβίδου Αν. Καθηγήτρια, Τµήµα Γεωπονίας, ΑΠΘ. 1. H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Στις περισσότερες

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια προβλήµατα Αιτίες της περιβαλλοντικής καταστροφής Λύσεις Τι γίνεται στην Ελλάδα; Ορισµοί Πρόβληµα: Απώλεια βιοποικιλότητας Περίπου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

Οι Φυσικές Δραστηριότητες Υγείας και Αναψυχής στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής

Οι Φυσικές Δραστηριότητες Υγείας και Αναψυχής στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής Οι Φυσικές Δραστηριότητες Υγείας και Αναψυχής στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής Διαθεματικά σχέδια εργασίας για την υγεία και τη δια βίου άσκηση Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. 1. Η Θεματική ενότητα:

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικά και Οικονομικά οφέλη των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA Γεωργία Πιλιγκότση MSc Οικονομολόγος Περιβάλλοντος

Κοινωνικά και Οικονομικά οφέλη των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA Γεωργία Πιλιγκότση MSc Οικονομολόγος Περιβάλλοντος Κοινωνικά και Οικονομικά οφέλη των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA 2000 Γεωργία Πιλιγκότση MSc Οικονομολόγος Περιβάλλοντος GR4320005 OROS THRYPTIS KAI GYRO PERIOHI GR4320014 NOTIODYTIKH THRYPTI

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018

Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018 Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018 Περίληψη Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο τουριστικός τομέας παράγει 35 εκατ.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ

15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ 15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2015-16 ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ ΘΕΜΑ: «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ», ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στη συγκεκριμένη εργασία επιχειρείται

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός τουρισμός αναψυχής 4Χ4: τέσσερις εποχές Χ τέσσερις γεωγραφικές περιοχές

Αθλητικός τουρισμός αναψυχής 4Χ4: τέσσερις εποχές Χ τέσσερις γεωγραφικές περιοχές Αθλητικός τουρισμός αναψυχής 4Χ4: τέσσερις εποχές Χ τέσσερις γεωγραφικές περιοχές Αχιλλέας E. ΤΖΙΜΑΣ Ιδρυτής του Rhodes Windsurfing, Kitesurfing and Sailing Academy και του project «sportstourismgreece»

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας

Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379621 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/dsη229

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα διπλωµατική εργασία µε τίτλο «Η πόλη της Καστοριάς ως τουριστικός προορισµός», µελετάται η σχέση τουρισµού και πόλης, εξετάζοντας αν η αλλαγή που παρατηρείται σήµερα στη φυσιογνωµία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ 2015-2019 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Τι είναι το Ε.Π. του Δήμου και ποιος είναι ο σκοπός του Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Ε.Π.) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ 1 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ 1 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ 1 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ 64 65 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 ου ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΟΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ 66 67 Βoβούσα: ΤόποΣτις Ιδέες ιήµερο Εργαστήριο για τον Προσδιορισµό του Συλλογικού Οράµατος για την Βιώσιµη

Διαβάστε περισσότερα

ZA4983 Flash Eurobarometer 256 (Europeans attitudes towards the issue of sustainable consumption and production)

ZA4983 Flash Eurobarometer 256 (Europeans attitudes towards the issue of sustainable consumption and production) ZA4983 Flash Eurobarometer 256 (Europeans attitudes towards the issue of sustainable consumption and production) Country Specific Questionnaire Greece FLASH 256 SUSTAINABLE CONSUMPTION & PRODUCTION Q1.

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα που θα αναπτυχθούν ΣΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. Που εστιάζονται οι έρευνες; Επιδηµιολογία - Συµπεριφορά

Θέµατα που θα αναπτυχθούν ΣΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. Που εστιάζονται οι έρευνες; Επιδηµιολογία - Συµπεριφορά Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Θέµατα που θα αναπτυχθούν Οι λόγοι για τους οποίους ανέκυψε η ανάγκη χρησιµοποίησης των κοινωνικο-γνωστικών µοντέλων για την ερµηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Παιχνίδια για παιδιά στη φύση

Εκπαιδευτικά Παιχνίδια για παιδιά στη φύση Εκπαιδευτικά Παιχνίδια για παιδιά στη φύση Πληροφορίες για την οργάνωση σχολικών εκδρομών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Kids And Nature Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Ψυχαγωγία Φροντίδα Δημιουργική Απασχόληση

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06)

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Η χώρα μας είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΑΔ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ"

ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΑΔ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΑΔ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ" Κωδικός Η. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗ 49.39.2 5 Μεταφορές επιβατών με τελεφερίκ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΥΒΑΡΗ ΣΤΑΥΡΙΑΝΗ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ 2014

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΥΒΑΡΗ ΣΤΑΥΡΙΑΝΗ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ 2014 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΥΒΑΡΗ ΣΤΑΥΡΙΑΝΗ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ 2014 ΘΕΜΑ : «Η Θεωρητική και Κριτική Διάσταση των Εναλλακτικών και Ειδικών Μορφών Τουρισμού στην Ελλάδα» ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ 1. Η πρώτη τουριστική περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής Ι

Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής Ι ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής Ι Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής I: Μάρκετινγκ Αθλητικών Οργανισμών Β Μέρος Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή της Οδηγίας ΣΠΕ και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)

Εφαρμογή της Οδηγίας ΣΠΕ και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) Εφαρμογή της Οδηγίας ΣΠΕ και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) Σταυρούλα Παπούλια Υπεύθυνη προστατευόμενων περιοχών Ελλ.Ορνιθολογικής Εταιρείας Νέες πολιτικές της ΕΕ για αειφορική ανάπτυξη ορθή διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΥΛΩΝΕΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

ΠΥΛΩΝΕΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΥΛΩΝΕΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Θα κατατάξουμε τις Θεματικές Ενότητες που απαρτίζουν μια Βιώσιμη κοινότητα σε τέσσερες Πυλώνες Βιωσιμότητας. Ο λόγος είναι αφ ενός μεν η διευκόλυνση στη κατηγοροποίηση

Διαβάστε περισσότερα

«Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων»

«Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» «Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» Στόχος Στόχος της Δράσης ς της Δράσης Βασικός στόχος της δράσης είναι η ενίσχυση της υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 16 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2014-15 Δάσος ονομάζεται ένα πολύπλοκο οικοσύστημα με φυτά και ζώα που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη πυκνότητα δέντρων. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι,

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Ο ίδιος ο όρος του αγροτουρισμού παραπέμπει στα συνθετικά της αγροτικής δραστηριότητας και του τουρισμού. Αυτό συχνά δημιουργεί σύγχυση ως προς το τι είναι τελικά ο αγροτουρισμός,

Διαβάστε περισσότερα

Το παιχνίδι της χαράς

Το παιχνίδι της χαράς Ανοιχτό πρόγραμμα εκπαίδευσης Κατερίνα Πουλέα Παιδαγωγός Το παιχνίδι της χαράς Το παιχνίδι της χαράς Αετιδέων 15 & Βουτσινά Χολαργός 6944 773597 Ανοιχτό πρόγραμμα εκπαίδευσης Το Παιδαγωγικό Κέντρο Προσχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΠΠΕΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, M.ed. TEΠΑΕ Α.Π.Θ. Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/νσης ΠΕ Δυτικής Θεσσαλονίκης Τα περιβαλλοντικά προβλήματα μεγεθύνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΑΔ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ"

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΑΔ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Περιγραφή Τομέας Προτεραιότητας : Η. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ 49.39.2 5 Μεταφορές επιβατών με τελεφερίκ και ανελκυστήρες χιονοδρομικών κέντρων 6. Τουρισμός Η. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ 49.39.20 6 Μεταφορές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ. Πρόλογος... 19 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ. Πρόλογος... 19 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ Πρόλογος................................................. 19 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Κεφάλαιο 1: Ο σύγχρονος τουρισμός και η Ελλάδα ως προορισμός................................ 25 1.1 Το φαινόμενο του

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής Ι

Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής Ι ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής Ι Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής I: Συμμετοχή σε Αθλητικές Δραστηριότητες Αναψυχής Νικόλαος Θεοδωράκης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΤΝΕΙΔΗΗ ΣΗ ΚΑΜΑΡΙΔΗ GLOBAL WIRE ΑΒΕΕ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΤΝΕΙΔΗΗ ΣΗ ΚΑΜΑΡΙΔΗ GLOBAL WIRE ΑΒΕΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΤΝΕΙΔΗΗ ΣΗ ΚΑΜΑΡΙΔΗ GLOBAL WIRE ΑΒΕΕ Νοιαζόμαστε για το περιβάλλον. Φροντίζουμε την περιοχή μας. Παίρνουμε συνεχώς πρωτοβουλίες που αλλάζουν τον τρόπο που δουλεύουμε και αναβαθμίζουν τη

Διαβάστε περισσότερα

Το θέμα με το οποίο επιλέξαμε να ασχοληθούμε κατά τη φετινή χρονιά είναι: «Ενέργεια Τρόποι εξοικονόμησής της».

Το θέμα με το οποίο επιλέξαμε να ασχοληθούμε κατά τη φετινή χρονιά είναι: «Ενέργεια Τρόποι εξοικονόμησής της». Το σχολείο μας συνεχίζει φέτος, για τρίτη σχολική χρονιά, να συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό και περιβαλλοντικό Πρόγραμμα Οικολoγικά Σχολεία, το οποίο προσφέρει στους μαθητές μια νέα εμπειρία. Το

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Α. Οργάνωση και Διοίκηση Αθλητικών Διοργανώσεων Το πιο περίπλοκο διοικητικό έργο Πληθώρα οργανισμών και φορέων εμπλέκονται σ όλα τα στάδια

Διαβάστε περισσότερα

1Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ) ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΝΟΥ

1Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ) ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΝΟΥ 1Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ) ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΝΟΥ Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού ( 27 Σεπτεμβρίου ) κέντρο του Ελληνικού Τουρισμού θα γίνει για μία ακόμη φορά

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοδότηση ΦΥΣΗ2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ. Λευκωσία, 18 Μαΐου 2006 Ιόλη Χριστοπούλου, WWF Ελλάς

Χρηματοδότηση ΦΥΣΗ2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ. Λευκωσία, 18 Μαΐου 2006 Ιόλη Χριστοπούλου, WWF Ελλάς Χρηματοδότηση ΦΥΣΗ2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ Λευκωσία, 18 Μαΐου 2006 Ιόλη Χριστοπούλου, WWF Ελλάς Χρηματοδότηση ΦΥΣΗ 2000 ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ Εισαγωγή Δομή & περιεχόμενο Παράδειγμα Προοπτικές Μέρος I. Εισαγωγή Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Προκηρύχτηκε το πρόγραμμα «Εναλλακτικός Τουρισμός» που αφορά στην υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού από υφιστάμενες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή προτίθενται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΓΑΘΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ. Θα αναλυθεί η οικονοµία και τα αγαθά της

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΓΑΘΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ. Θα αναλυθεί η οικονοµία και τα αγαθά της ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Θα αναλυθεί η οικονοµία και τα αγαθά της Οι βασικοί κλάδοι της οικονοµικής επιστήµης Η συνεισφορά

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Αθλητισμού και Αναψυχής

Διοίκηση Αθλητισμού και Αναψυχής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοίκηση Αθλητισμού και Αναψυχής : Εισαγωγή στη διοίκηση Αθλητισμού και Αναψυχής Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α Σερρών,

Διαβάστε περισσότερα