Παραδοτέο 12 Ολοκληρωμένα προγράμματα περιηγήσεων των επισκεπτών και δραστηριότητες αναψυχής εντός του Εθνικού Πάρκου

Transcript

1 Έργο: «Ανάπτυξη του τουρισμού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης» Ανάδοχος έργου Σύμπραξη: «Δ. Τσιάρας Δ. Παλάσκας» Παραδοτέο 12 Ολοκληρωμένα προγράμματα περιηγήσεων των επισκεπτών και δραστηριότητες αναψυχής εντός του Εθνικού Πάρκου Υπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Νικήσιανης Δρ Οικολογίας Ιανουάριος, 2014

2

3 Έργο: «Ανάπτυξη του τουρισµού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόµενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης» Ανάδοχος έργου: Σύµπραξη «. Τσιάρας. Παλάσκας» Παραδοτέο 12: Ολοκληρωµένα προγράµµατα περιηγήσεων των επισκεπτών και δραστηριότητες αναψυχής εντός του Εθνικού Πάρκου Αρχείο: DELIVERABLE_12_ v4.doc ΕΚ ΟΣΗ/ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ: 4.0 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Ιστοσελίδα έργου: Προτεινόµενη βιβλιογραφική αναφορά: Νικήσιανης, Ν., Ολοκληρωµένα προγράµµατα περιηγήσεων των επισκεπτών και δραστηριότητες αναψυχής εντός του Εθνικού Πάρκου. Παραδοτέο 12 του Έργου: «Ανάπτυξη του τουρισµού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόµενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης». Θεσσαλονίκη, Ιανουάριος Φορέας ιαχείρισης έλτα Νέστου Βιστωνίδας Ισµαρίδας. Αυτοτελής έκδοση, σελ. 71

4

5 Παραδοτέο 12 «Ολοκληρωµένα προγράµµατα περιηγήσεων των επισκεπτών και δραστηριότητες αναψυχής εντός του Εθνικού Πάρκου» Περιεχόµενα Σύνοψη Εισαγωγή ραστηριότητες αναψυχής Οικοτουριστικές περιηγήσεις ξεναγήσεις Πεζοπορία Ποδηλασία ιαδροµές µε σκάφη αναψυχής Παρατήρηση άγριας ζωής Θαλάσσια λουτρά Αθλητικός τουρισµός, ιππασία Αγροτουρισµός, αλιευτικός τουρισµός, οινοτουρισµός Ιαµατικός τουρισµός Ο ρόλος του Φορέα ιαχείρισης και των άλλων Φορέων στις δραστηριότητες αναψυχής Θεσµικό πλαίσιο και απαιτούµενες αδειοδοτήσεις Γενικό νοµικό πλαίσιο Απαιτούµενες άδειες για κυκλοφορία λεωφορείων Απαιτούµενες άδειες για την κυκλοφορία πλωτών µέσων Ο ρόλος του Φορέας ιαχείρισης στις δραστηριότητες αναψυχής Οικοτουριστικές περιηγήσεις ξεναγήσεις Πεζοπορία Ποδηλασία Πλωτές περιηγήσεις Παρατήρηση άγριας ζωής Θαλάσσια λουτρά Αθλητικός τουρισµός, ιππασία Αγροτουρισµός, αλιευτικός τουρισµός, οινοτουρισµός Ιαµατικός τουρισµός Ρόλος άλλων Φορέων Ολοκληρωµένα προγράµµατα περιηγήσεων ξεναγήσεων Γενικά Ηµερήσιες οδικές περιηγήσεις Ποδηλατικές περιηγήσεις Πλώτες περιηγήσεις...66

6

7 Σύνοψη Το παρόν κείµενο, µαζί µε το επισυναπτόµενο λογιστικό φύλλο excel και τα χαρτογραφικά αρχεία, αποτελεί το παραδοτέο προϊόν υπ. αρ. 12 του έργου «Ανάπτυξη του τουρισµού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόµενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης». Στο πρώτο µέρος, καταγράφονται οι δυνατότητες για δραστηριότητες όπως: παρατήρηση πουλιών, πεζοπορία, ποδηλασία, ιππασία, θαλάσσια λουτρά, θαλάσσια αθλήµατα, αθλήµατα νερού (κανόε καγιάκ, rafting κα), αγροτουρισµός, επισκέψεις σε ιστορικά µνηµεία, σπηλαιολογικός τουρισµός, θρησκευτικός τουρισµός, ιαµατικός τουρισµός, οινικός τουρισµός. Κάποιες από τις παραπάνω δραστηριότητες µπορούν να υποστηριχθούν από το Φορέα ιαχείρισης και άλλους δηµόσιους και ιδιωτικούς φορείς της περιοχής, αποφέροντας πιθανά και αντίστοιχα οφέλη για τους φορείς αυτούς. Στη συνέχεια, µε βάση τις προδιαγραφές της Τεχνικής Προσφοράς, τα αποτελέσµατα των προηγούµενων παραδοτέων και τις προτεινόµενες δραστηριότητες αναψυχής, παρουσιάζονται 13 συνολικά ολοκληρωµένες περιηγήσεις εντός του ΕΠΑΜΑΘ και συγκεκριµένες 7 µεγάλες, ηµερήσιες οδικές περιηγήσεις, 2 πεζοπορικές, 2 ποδηλατικές και 2 πλωτές. 1

8 1. Εισαγωγή Το παρόν κείµενο, µαζί µε το επισυναπτόµενο λογιστικό φύλλο excel και τα χαρτογραφικά αρχεία, αποτελεί το παραδοτέο προϊόν υπ. αρ. 12 του έργου «Ανάπτυξη του τουρισµού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόµενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης». Σύµφωνα µε την Τεχνική Προσφορά, «θα προσδιορισθούν αναλυτικά όλες οι δραστηριότητες αναψυχής που είναι δυνατόν να αναπτυχθούν εντός της περιοχής του Πάρκου και θα περιγραφεί αναλυτικά ο ρόλος του Φορέα ιαχείρισης σε σχέση µε αυτές και συνοπτικά ο ρόλος άλλων Φορέων. Επίσης θα προσδιοριστούν και θα παραδοθούν συγκεκριµένα ολοκληρωµένα προγράµµατα περιηγήσεων ξεναγήσεων εντός της περιοχής του Εθνικού Πάρκου και στις προσφερόµενες δραστηριότητες αναψυχής ανά κατηγορία επισκεπτών και ενδιαφερόντων, χρονικής διάρκειας και αποστάσεων, µε τις προδιαγραφές αυτών, που θα υλοποιούνται από τον Φορέα ιαχείρισης, λαµβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω προτεινόµενες διαδροµές αλλά και των σηµείων ενδιαφέροντος και έργων που θα προσδιοριστούν στα ανωτέρω σηµεία 2 & 3, τον διαθέσιµο (και προγραµµατιζόµενο) υλικοτεχνικό εξοπλισµό του, το διαθέσιµο προσωπικό του, αλλά και το ειδικότερο καθεστώτος λειτουργίας του Φ.. µε αναλυτικό προσδιορισµό των προβλεπόµενων αδειοδοτήσεων που απαιτούνται σε κάθε περίπτωση». Όσο αφορά τις δραστηριότητες αναψυχής, καταγράφονται οι δυνατότητες για δραστηριότητες όπως: παρατήρηση πουλιών, πεζοπορία, ποδηλασία, ιππασία, θαλάσσια λουτρά, θαλάσσια αθλήµατα, αθλήµατα νερού (κανόε καγιάκ, rafting κα), αγροτουρισµός, επισκέψεις σε ιστορικά µνηµεία, σπηλαιολογικός τουρισµός, θρησκευτικός τουρισµός, ιαµατικός τουρισµός, οινικός τουρισµός. Κάποιες από τις παραπάνω δραστηριότητες µπορούν να υποστηριχθούν από το Φορέα ιαχείρισης και άλλους δηµόσιους και ιδιωτικούς φορείς της περιοχής, αποφέροντας πιθανά και αντίστοιχα οφέλη για τους φορείς αυτούς. Τέλος, µε βάση τις παραπάνω προδιαγραφές, τα αποτελέσµατα των προηγούµενων παραδοτέων και τις προτεινόµενες δραστηριότητες αναψυχής, σχεδιάστηκαν και παρουσιάζονται παρακάτω 13 συνολικά ολοκληρωµένες περιηγήσεις εντός του ΕΠΑΜΑΘ και συγκεκριµένες 7 µεγάλες, ηµερήσιες οδικές περιηγήσεις, 2 πεζοπορικές, 2 ποδηλατικές και 2 πλωτές. 2

9 2. ραστηριότητες αναψυχής Σύµφωνα µε µία σειρά δεδοµένων που περιγράφονται αναλυτικά στα προηγούµενα παραδοτέα, µε κυριότερα την υφιστάµενη κατάσταση και τις κατηγορίες του τουρισµού στο ΕΠΑΜΑΘ όπως περιγράφονται στο παραδοτέο 1, τα επιλεγµένα σηµεία ενδιαφέροντος του ΕΠΑΜΑΘ τα οποία περιγράφονται αναλυτικά στο παραδοτέο 2, τις υφιστάµενες και προτεινόµενες οικοτουριστικές υποδοµές εντός του ΕΠΑΜΑΘ (παραδοτέο 3) και τις υφιστάµενες τουριστικές επιχειρήσεις εντός του ΕΠΑΜΑΘ (παραδοτέο 6), προτείνονται παρακάτω δραστηριότητες αναψυχής που θα µπορούσαν να αναπτυχθούν εντός του ΕΠΑΜΑΘ, µε τη συµµετοχή πιθανώς του Φορέα ιαχείρισης ή άλλων φορέων της περιοχής Οικοτουριστικές περιηγήσεις ξεναγήσεις Σύµφωνα και µε τα αποτελέσµατα της έρευνας που έχει γίνει ανάµεσα σε επισκέπτες και επιχειρηµατίες της περιοχής (βλ. Παραδοτέο 1), ο φυσιολατρικός τουρισµός οικοτουρισµός αποτελεί την πιο ενδιαφέρουσα και πρόσφορη µορφή τουρισµού για την περιοχή. Ειδικότερα, η παρατήρηση της άγριας ζωής και η απόλαυση του τοπίου είναι δυο κριτήρια στα οποία επικεντρώνεται η πλειοψηφία των επισκεπτών τόσο εκ των αλλοδαπών, όσο και των ηµεδαπών. Η βασική οικοτουριστική δραστηριότητα, η οποία µπορεί στη συνέχεια να συνδυαστεί µε όλες τις υπόλοιπες, είναι οι περιηγήσεις εντός του ΕΠΑΜΑΘ. Το ΕΠΑΜΑΘ ως Προστατευόµενη Περιοχή προσφέρεται για εκτενείς περιηγήσεις καθώς διαθέτει µεγάλη έκταση, µεγάλη ποικιλία τύπων οικοτόπου, πλήθος σηµείων ενδιαφέροντος (βλ. Παραδοτέο 2) και πυκνό οδικό δίκτυο (βλ. παραδοτέο 7). Το επόµενο µέρος του παρόντος παραδοτέου αφιερώνεται συνεπώς στην εκτενή περιγραφή 7 οδικών περιηγήσεων σε όλη την έκταση του ΕΠΑΜΑΘ. Επίσης, 31 συνολικά οδικές διαδροµές περιγράφονται αναλυτικά στο αντίστοιχο Παραδοτέο 3. Οι περιηγήσεις αυτές µπορούν να συνοδεύονται από τον κατάλληλο ξεναγό, ή οικοξεναγό όπως ονοµάζονται οι ειδικά καταρτισµένοι ξεναγοί εθνικών δρυµών και υγροτόπων. Τα τελευταία χρόνια έχουν λειτουργήσει µάλιστα στην Ελλάδα κρατικά ΙΕΚ διετούς φοίτησης για την ειδικότητα του «επιλµελητή ξεναγού εθνικών δρυµών και χώρων αναψυχής». Σύµφωνα µε τη σχετική µεθοδολογία, Το πρόγραµµα µίας τέτοιας επαγγελµατικής ξενάγησης προσαρµόζεται κάθε φορά στις ανάγκες καi τα ενδιαφέροντα των συγκεκριµένων επισκεπτών. Λαµβάνεται έτσι υπόψη ο αριθµός των επισκεπτών, οι ηλικίες, οι φυσικές δυνατότητες, τα τυχόν προβλήµατα υγείας, το µορφωτικό επίπεδο, οι ειδικές δεξιότητες, απαιτήσεις ή επιθυµίες, ο διαθέσιµος χρόνος κοκ. Μία ολοκληρωµένη ξενάγηση ξεκινά από το όχηµα µεταφοράς των επισκεπτών, όπου µπορεί να γίνει µία προκαταρκτική ενηµέρωση για τη φύση και την ιστορία της περιοχής. Κατά τη διάρκεια της µπορεί επίσης να συνδυάζεται µε πολλές από τις παρακάτω αναφερόµενες δραστηριότητες αναψυχής (πεζοπορία, ποδηλασία, παρατήρηση άγριας ζωής κοκ). Με βάση αυτή τη λογική, και αφού παρουσιαστούν στο µέρος Α οι πιθανές δραστηριότητες αναψυχής ξεχωριστά και στο µέρος Β ο πιθανός ρόλος του Φορέα ιαχείρισης σε αυτές, στο τρίτο και τελευταίο µέρος του συγκεκριµένου Παραδοτέου, κατατίθενται προτάσεις για ολοκληρωµένες περιηγήσεις ξεναγήσεις, σε συνδυασµό µε τις δραστηριότητες αναψυχής που µπορούν να περιλαµβάνουν. 3

10 2.2. Πεζοπορία Η πεζοπορία αποτελεί βασική οικοτουριστική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στις Προστατευόµενες Περιοχές. Προσφέρει πρόσβαση σε σηµεία που δεν µπορούν ή δεν πρέπει να εισχωρούν οχήµατα, ενώ αποτελεί µία δραστηριότητα χαµηλής όχλησης. Κατά κανόνα δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις, δεξιότητες ή εξοπλισµό εκ µέρους των επισκεπτών. Για τους παραπάνω λόγους, αποτελεί µία σηµαντική προτεινόµενη δραστηριότητα για τους επισκέπτες του ΕΠΑΜΑΘ. Θα πρέπει ωστόσο να σηµειωθεί ότι η πεζοπορία στο ΕΠΑΜΑΘ συναντά µία σειρά από δυσκολίες, όπως η έλλειψη σηµατοδοτηµένων, καθαρισµένων µονοπατιών. Επίσης, η πεζοπορία, ειδικότερα στην Ελλάδα, είναι µάλλον συνυφασµένη µε τα ορεινά µονοπάτια, ενώ το τοπίο στο ΕΠΑΜΑΘ είναι κυρίως πεδινό και αγροτικό. Χρειάζεται λοιπόν σηµαντική προσπάθεια για να αναπτυχθεί η συγκεκριµένη δραστηριότητα, κυρίως µέσα από τη σηµατοδότηση και τον καθαρισµό µονοπατιών. Στο αντίστοιχο παραδοτέο 4 («Σχεδιασµός εναλλακτικών διαδροµών») προτείνονται 7 πεζοπορικές διαδροµές εντός του ΕΠΑΜΑΘ. Παρακάτω αναφέρονται συνοπτικά: α/α Περιοχή ιαδροµή Αφετηρία Κατάληξη Μήκος Βαθµός υτικό έλτα Νέστου υτικό έλτα Νέστου υτικό έλτα Νέστου υτικό έλτα Νέστου Μικρή διαδροµή παραποτάµιου δάσους Κεραµωτής Μεγάλη διαδροµή παραποτάµιου δάσους Κεραµωτής Χώρος αναψυχής («Καφέ Νέστος») Λίµνες Χρυσούπολης Κέντρο Πληροφόρησης έλτα Νέστου (Κεραµωτή) Κέντρο Πληροφόρησης έλτα Νέστου (Κεραµωτή) Χρυσούπολη Κέντρο Πληροφόρησης έλτα Νέστου (Κεραµωτή) Ανατολική Ακτή Κεραµωτής Χώρος αναψυχής («Καφέ Νέστος») Χρυσούπολη Λίµνες Τοξοτών Στενά Νέστου Τοξότες ΣΣ Λιβερών Περιοχή Αβδήρων 7 Βιστωνίδας Άβδηρα Λεύκιππος Λιµνοθάλασσες Αλυκή Λάφρη Σκάλα Αβδήρων Λεύκιππο Κέντρο Πληροφόρησης Λίµνης Βιστωνίδας (Πόρτο Λάγος) Λάφρη

11 Επίσης, δύο πεζοπορικές διαδροµές περιλαµβάνονται και παρακάτω στις προτάσεις για τις «Ολοκληρωµένες περιηγήσεις ξεναγήσεις» εντός του ΕΠΑΜΑΘ Ποδηλασία Η ποδηλασία αποτελεί µία σηµαντική και αναπτυσσόµενη οικοτουριστική και αθλητική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στις Προστατευόµενες Περιοχές. Προσφέρει πρόσβαση σε σηµεία που δεν µπορούν ή δεν πρέπει να εισχωρούν οχήµατα και αποτελεί µία δραστηριότητα χαµηλής όχλησης. Ο εξοπλισµός, οι γνώσεις, η δεξιότητα και η φυσική κατάσταση που απαιτείται εξαρτάται από το είδος και το µήκος της διαδροµής, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν είναι απαγορευτικός για τη µεγάλη πλειοψηφία των επισκεπτών. Ειδικότερα το ΕΠΑΜΑΘ προσφέρεται για ποδηλασία καθώς η µεγαλύτερη έκτασή του είναι πεδινή, ενώ διαθέτει πυκνό δίκτυο αγροτικών δρόµων. Θα πρέπει να σηµειωθεί επίσης η ύπαρξη ενός ξύλινου ποδηλατόδροµου στη λιµνοθάλασσα Καρατζά. Η δραστηριότητα αυτή θα µπορούσε να ενισχυθεί µε µία σειρά υποδοµών, όπως η κατάλληλη σήµανση, η κατασκευή νέων ποδηλατόδροµων ιδιαίτερα στην παραλιακή ζώνη ή ακόµα η κατασκευή µικρών ξύλινων πεζογεφυρών στα κανάλια που ενώνουν τις λιµνοθάλασσες µε τη θάλασσα, ώστε να αποκατασταθεί η δυνατότητα παραλιακών διαδροµών. Στο αντίστοιχο παραδοτέο 4 («Σχεδιασµός εναλλακτικών διαδροµών») προτείνονται 17 πεζοπορικές διαδροµές εντός του ΕΠΑΜΑΘ. Παρακάτω αναφέρονται συνοπτικά: α/α Περιοχή ιαδροµή Αφετηρία Κατάληξη Μήκος Βαθµός 1 υτικό έλτα Νέστου Λιµνοθάλασσες υτικού έλτα Νέστου Κέντρο Πληροφόρησης έλτα Νέστου (Κεραµωτή) Παραλία Ερατεινού υτικό έλτα Νέστου Εκβολές Νέστου δυτικά Κέντρο Πληροφόρησης έλτα Νέστου (Κεραµωτή) Εκβολές υτικό έλτα Νέστου υτικό ανάχωµα Χρυσούπολη Εκβολές υτικό έλτα Νέστου Λίµνες Χρυσούπολης Χρυσούπολη Ν. Ξεριάς Ανατολικό έλτα Νέστου Ανατολικό ανάχωµα Νέστου Τοξότες ασοχώρι

12 6 7 Ανατολικό έλτα Νέστου Λ/θ Βιστωνίδας 8 Βιστωνίδας 9 Βιστωνίδας 10 Ισµαρίδας 11 Νέστου 12 Βιστωνίδας 13 Βιστωνίδας 14 Βιστωνίδας 15 Ισµαρίδας 16 Βιστωνίδας 17 Ισµαρίδας Ανατολική Ακτή έλτα Νέστου Άβδηρα Λεύκιππος Λαφρούδα υτικές Λιµνοθάλασσες Βιστωνίδας Γύρος Βιστωνίδας Φανάρι Καρατζά Ανατολικό έλτα Νέστου υτική Ακτή Βιστωνίδας Βόρεια Ακτή Βιστωνίδας Ίασµος Βόρεια Βιστωνίδα Κοµοτηνή Ισµαρίδα Φανάρι Γλυκονέρι Κοµψάτος Φανάρι Καρατζά Άβδηρα Εκβολές Νέστου Άβδηρα Λαφρούδα Κέντρο Πληροφόρησης Λίµνης Βιστωνίδας (Πόρτο Λάγος) Κέντρο Πληροφόρησης Λίµνης Βιστωνίδας (Πόρτο Λάγος) Κέντρο Πληροφόρησης Λίµνης Βιστωνίδας (Πόρτο Λάγος) Ξάνθη Λαφρούδα Κέντρο Πληροφόρησ ης Λίµνης Βιστωνίδας (Πόρτο Λάγος) Παραλία Μέσης Εκβολές Νέστου Ξάνθη Ν. Κεσσάνη Ξάνθη Κοπτερό Κοµοτηνή Πολύανθο Κέντρο Πληροφόρησης Λίµνης Βιστωνίδας (Πόρτο Λάγος) Ίµερος Φανάρι Κοµψάτος Φανάρι Παραλία Μέσης Επίσης, δύο ποδηλατικές διαδροµές περιλαµβάνονται και παρακάτω στις προτάσεις για τις «Ολοκληρωµένες περιηγήσεις ξεναγήσεις» εντός του ΕΠΑΜΑΘ. 6

13 2.4. ιαδροµές µε σκάφη αναψυχής Ο υδάτινος χαρακτήρας του ΕΠΑΜΑΘ, µε το εκτενές παραλιακό µέτωπο και τους µεγάλους υγροτόπους καθιστά τις πλωτές διαδροµές δυνητικά σηµαντική δραστηριότητα αναψυχής. Αν και σε άλλους υγροτοπικούς προορισµούς (πχ Πρέσπες, Κερκίνη) έχουν αναπτυχθεί σχετικές δραστηριότητες, στο ΕΠΑΜΑΘ δεν υπάρχει σταθερά διαθέσιµη τέτοια δυνατότητα για τους επισκέπτες. Το θαλάσσιο µέτωπο του ΕΠΑΜΑΘ, µήκους 110 περίπου χιλιοµέτρων, περιλαµβάνει πολλά σηµεία φυσικού ενδιαφέροντος όπως τις εκβολές 3 ποταµών µόνιµης ροής (Νέστος, Λασπίας, Φιλιούρης), 20 περίπου λιµνοθάλασσες, 14 µεγαλύτερες και µόνιµες, 45 εποχικές), οι οποίες µοιράζονται στο έλτα Νέστου (Βάσοβα, Ερατεινού, Αγιάσµατος, Κεραµωτής), στην περιοχή της Βιστωνίδας (Λαφρούδα, Λάφρη, Αλυκή, Λαγού) και στην περιοχή της Ισµαρίδας (Ξηρολίµνης, Καρατζά, Αλυκή, Πτελέας, Έλους, Αλµυρή) κανάλια, παραλίες µε αµµοθίνες κα. Περιλαµβάνει επίσης πλήθος παραλιών κατάλληλες για θαλάσσια λουτρά ή θαλάσσια αθλήµατα, οργανωµένες και µη. Στην περιοχή αυτή βρίσκονται επίσης 4 οργανωµένα λιµάνια (Κεραµωτής, Αβδήρων, Πόρτο Λάγους, Φαναρίου) και ένα µικρότερο (Ίµερου), τα οποία διαθέτουν κατάλληλες υποδοµές για τον ελλιµενισµό σκαφών αναψυχής (βλ. αναλυτικά Παραδοτέο 7, Σηµεία Πρόσβασης, Λιµάνια). Με βάση τα παραπάνω, µία πιθανή δραστηριότητα είναι η διάσχιση του παραλιακού µετώπου του ΕΠΑΜΑΘ µε µικρά σκάφη αναψυχής. υστυχώς, δεν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία για το αν αυτή λαµβάνει ήδη χώρα και σε ποια έκταση. Στο αντίστοιχο παραδοτέο 4 («Σχεδιασµός εναλλακτικών διαδροµών») προτείνονται 3 πλωτές θαλάσσιες διαδροµές εντός του ΕΠΑΜΑΘ, µε αφετηρία αντίστοιχα τα λιµάνια της Κεραµωτής και του Πόρτο Λάγους, όπου βρίσκονται και τα Κέντρα Πληροφόρησης. Προτείνεται ακόµα µία πλωτή διαδροµή εντός της λίµνης Βιστωνίδας Παρατήρηση άγριας ζωής Σύµφωνα και µε τα αποτελέσµατα της έρευνας που έχει γίνει για την παρούσα µελέτη ανάµεσα σε επισκέπτες και επιχειρηµατίες της περιοχής (βλ. παραδοτέο 1), η δυνατότητα παρατήρηση της άγριας ζωής αποτελεί βασικό κριτήριο επιλογής της περιοχής για την πλειοψηφία των επισκεπτών τόσο εκ των αλλοδαπών (9 στους 15), όσο και των ηµεδαπών (9 & 7 στους 11). Πράγµατι, ολόκληρη η περιοχή του ΕΠΑΜΑΘ προσφέρεται ιδιαίτερα για την παρατήρηση της άγριας ζωής και ειδικότερα της ορνιθοπανίδας. Εντός του ΕΠΑΜΑΘ µπορούµε να συναντήσουµε πάνω από 300 είδη πουλιών και συγκεκριµένα 277 είδη στο έλτα του Νέστου, 326 είδη στην περιοχή της Βιστωνίδας και των παρακείµενων λιµνοθαλασσών και 233 στην περιοχή της Ισµαρίδας και των λιµνοθαλασσών της Ροδόπης. Οι αριθµοί αυτοί είναι εξαιρετικά υψηλοί για τα ευρωπαϊκά δεδοµένα, ακόµα και σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους ελληνικούς υγρότοπους, καθιστώντας την ευρύτερη περιοχή του ΕΠΑΜΑΘ έναν από τους πιο σηµαντικούς τόπους για τη διατήρηση, αλλά και για την παρατήρηση της ορνιθοπανίδας. Η δυνατότητα παρατήρησης της ορνιθοπανίδας ενισχύεται από το πεδινό χαρακτήρα των εκτάσεων, κυρίως στις λιµνοθάλασσες του ΕΠΑΜΑΘ. Όλοι σχεδόν οι διαφορετικοί οικότοποι του ΕΠΑΜΑΘ προσφέρονται για την παρατήρηση διαφορετικών ειδών ορνιθοπανίδας, όπως τα διάφορα είδη ερωδιών, τα καλοβατικά πτηνά, οι ερωδιοί και τα φοινικόπτερα, τα αρπακτικά ή τα µικρότερα στρουθιόµορφα. 7

14 Μπορούµε ωστόσο να ξεχωρίσουµε κάποια σηµεία, όπως οι ακτές της λίµνης Ισµαρίδας και ειδικότερα το βόρειο ανάχωµα, οι λιµνοθάλασσες Έλους και Πτελέας στη Ροδόπη, οι ακτές της Βιστωνίδας και ειδικότερα το βορειοανατολικό και δυτικό ανάχωµα, οι λιµνοθάλασσες Λαγού, Λάφρης και Λαφρούδας, η κοίτη και οι εκβολές του Νέστου, τα οποία αποτελούν κάποια από τα καλύτερα σηµεία για παρατήρηση πουλιών όχι µόνο για την περιοχή, αλλά µε ευρύτερη πανελλαδική σηµασία (αναλυτικότερα βλ. Παραδοτέο 2, Σηµεία ενδιαφέροντος φυσικού περιβάλλοντος). Στην περιοχή του ΕΠΑΜΑΘ υπάρχει ακόµα η δυνατότητα παρατήρησης άλλων ειδών πανίδας, όπως τα θηλαστικά ή τα ερπετά, ή ακόµα περισσότερο των βιοδηλωτικών ιχνών που προέρχονται από τη δραστηριότητα των θηλαστικών (πατηµασιές, κόπρανα, σηµάδεµα περιοχής, ενδείξεις τροφοληψίας κα). Αν και µικρότερης σηµασίας για τον τουρισµό, η δυνατότητα αυτή µπορεί να δώσει την ευκαιρία στους επισκέπτες, µετά από κατάλληλη σχετική ενηµέρωση, να αποκτήσουν µία πολύ πιο διεισδυτική µατιά στο τοπίο και να ενδιαφερθούν και για άλλες, λιγότερο φανερές, όψεις του οικοσυστήµατος. Η παρατήρηση της άγριας ζωής και ειδικά των πουλιών αποτελεί έτσι τη βασικότερη δραστηριότητα, όσο αφορά τον οικοτουρισµό στην περιοχή και ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα του ΕΠΑΜΑΘ ως τουριστικό προορισµό. Σε αυτήν ασκούνται εξάλλου, σε µικρότερο ή µεγαλύτερο βαθµό, ήδη οι περισσότεροι επισκέπτες, όπως φαίνεται από τα ερωτηµατολόγια. Για το σκοπό αυτό έχουν κατασκευαστεί κάποιες σχετικές υποδοµές, όπως τα παρατηρητήρια στο δυτικό ανάχωµα της Βιστωνίδας, στη λιµνοθάλασσα Καρατζά και σε κάποια ακόµα σηµεία του ΕΠΑΜΑΘ. Κάποια από αυτά ωστόσο έχουν ολικώς ή µερικώς καταστραφεί. Προτείνεται έτσι η επισκευή των υφιστάµενων και η κατασκευή νέων παρατηρητηρίων (βλ. αναλυτικά Παραδοτέο 3) Θαλάσσια λουτρά Η δεύτερη σηµαντική µορφή τουρισµού είναι ο θαλάσσιος τουρισµός, ο οποίος µάλιστα αυτή τη στιγµή φαίνεται ότι αποτελεί την κυρίαρχη µορφή τουρισµού (βλ. Παραδοτέο 1, Πίν. 18). Όπως άλλωστε αναφέρθηκε παραπάνω, το ΕΠΑΜΑΘ διαθέτει ένα εκτενές θαλάσσιο µέτωπο, µήκους 110 περίπου χιλιοµέτρων, το οποίο εκτός από τους διαφόρους σηµαντικούς οικοτόπους, περιλαµβάνει πλήθος παραλιών κατάλληλες για θαλάσσια λουτρά, οργανωµένες και µη, όπως η παραλία του Ίµερου, της Μέσης, της Αρωγής Φαναρίου, της Μάνδρας, του Λευκίππου, του Αγ. Ιωάννη, των Αβδήρων Μυρωδάτου, των Μαγγανών, του Ερασµίου, του ασοχωρίου, της Κεραµωτής, του Αγιάσµατος και του Ερατεινού. Σε πολλές από τις παραλίες αυτές, οι επισκέπτες ασκούνται και σε θαλάσσια αθλήµατα (kitesurfing, windsurfing κα). Όσο αφορά ωστόσο την προστασία των διαφόρων οικοτόπων, είναι σηµαντικό ο θαλάσσιος τουρισµός και ακόµα περισσότερο η άσκηση θαλασσίων αθληµάτων να κατευθύνονται και όσο είναι δυνατό να περιορίζονται σε εκείνες τις παραλίες, όπου ο βαθµός όχλησης θα είναι µικρότερος (βλ. Παραδοτέο 11). Σηµαντική επίσης πηγή για την ανάπτυξη άλλων µορφών ήπιου τουρισµού είναι η ανακατεύθυνση του πλήθους των επισκεπτών που εισέρχεται στο ΕΠΑΜΑΘ για θαλάσσιο τουρισµό σε άλλες οικοτουριστικές δραστηριότητες (βλ. Παραδοτέο 1 και 5). 8

15 2.7. Αθλητικός τουρισµός, ιππασία Πέρα από τα θαλάσσια αθλήµατα που ασκούνται στις παραλίες του ΕΠΑΜΑΘ (kitesurfing, windsurfing κα), υπάρχει η δυνατότητα για ήπιες µορφές υδάτινου αθλητισµού, οι οποίες και αξιοποιούν το υγρό στοιχείο που χαρακτηρίζει το Πάρκο. Τέτοιες θα µπορούσε να είναι η κωπηλασία τύπου κανόεκαγιάκ, η οποία ήδη ασκείται σε µικρή έκταση γύρω από το Πόρτο Λάγος. Υπάρχει ακόµα η δυνατότητα για ανάπτυξη αθληµάτων πεδίου που απαιτούν εκτενείς διαδροµές, όπως η ποδηλασία, το βάδην, οι µαραθώνιοι δρόµοι κα. Σχετικές προτάσεις καταθέτονται και στο Παραδοτέο 10. Η ιππασία είναι επίσης µία ενδιαφέρουσα δραστηριότητα στο ευρύτερο πλαίσιο του οικοτουρισµού που συνδυάζει µάλιστα την περιήγηση και η οποία ασκείται τελευταία µε επιτυχία σε διάφορες περιοχές της χώρας. Εντός ή γύρω από το ΕΠΑΜΑΘ λειτουργούν ήδη δύο ιππικοί όµιλοι και άλλες έξι επιχειρήσεις Οικοτουριστικών Αθλητικών ραστηριοτήτων που θα µπορούσαν να προσφέρουν τη συγκεκριµένη δραστηριότητα (βλ. Παραδοτέο 9 Μητρώο Επιχειρήσεων) Αγροτουρισµός, αλιευτικός τουρισµός, οινοτουρισµός Ο αγροτουρισµός, µία από τις πιο ενδιαφέρουσες και αναπτυσσόµενες σήµερα µορφές οικοτουρισµού, αποτελεί µία σηµαντική επιλογή για το ΕΠΑΜΑΘ, καθώς η περιοχή του Πάρκου είναι κατά 50% αγροτική. Οι ποικίλες καλλιέργειες, σε συνδυασµό µε τους υπόλοιπους τύπους οικοτόπων και βλάστησης που την περιβάλλουν, δηµιουργούν σε πολλά σηµεία αξιόλογα τοπία υψηλής αισθητικής αξίας. Η αγροτική παραγωγή περιλαµβάνει προϊόντα όπως σιτηρά, καλαµπόκι, ρύζι, σπαράγγια, καπνός, ηλιοτρόπια, αµπέλια, ακτινίδια και άλλα δέντρα. Κάποια από αυτά έχουν ιδιαίτερη σηµασία, καθώς αξιοποιούν σπάνιες ή/και τοπικές ποικιλίες (πχ ο καπνός), απαιτούν ιδιαίτερη διαδικασία καλλιέργειας (πχ ρύζι), ή για αισθητικούς λόγους (πχ ηλιοτρόπια). Στο Πάρκο ασκείται επίσης σε µεγάλο βαθµό παραδοσιακή, εκτατική κτηνοτροφία. Το κοπάδια αποτελούν σηµαντικό και αναπόσπαστο στοιχείο τόσο των οικολογικών διεργασιών όσο και του τοπίου του ΕΠΑΜΑΘ. Πέρα από τα αιγοπρόβατα και τις αγελάδες, αξίζει να σηµειωθεί η παρουσία ενός µοναδικού εναποµείναντος κοπαδιού βουβαλιών στις εκβολές του Κοµψάτου. Στο πλαίσιο του αγροτουρισµού εντάσσεται επίσης και ο αλιευτικός τουρισµός, τα θέµατα του οποίου ρυθµίστηκαν µόλις πρόσφατα από το Νόµο 4070/2012. Σύµφωνα λοιπόν µε τον παραπάνω νόµο, ο αλιευτικός τουρισµός συνίσταται στην παροχή επιχειρηµατικά οργανωµένων τουριστικών υπηρεσίων και αγαθών, που συνδέονται µε την αλιευτική, σπογγαλιευτική και υδατοκαλλιεργητική παραγωγή, το πολιτιστικό περιβάλλον των αλιευτικών κοινοτήτων, τα τοπικά έθιµα, τα τοπικά προϊόντα και κουζίνα κοκ. Ο αλιευτικός τουρισµός µπορεί να περιλαµβάνει την επίδειξη παραδοσιακών τεχνικών, µεθόδων και εργαλείων, αλλά και τη συµµετοχή των τουριστών στις αντίστοιχες εργασίες. Ο ίδιος νόµος δίνει τη δυνατότητα σε επαγγελµατίες αλιείς ή αλιευτικούς συνεταιρισµούς να ιδρύουν Επιχειρήσεις Αλιευτικού Τουρισµού και επιτρέπει (άρθρο 177, παρ. 3) τα αλιευτικά σκάφη να χρησιµοποιούνται για την επιχειρηµατική άσκηση αλιευτικού τουρισµού και να επιβιβάζονται σε αυτά επισκέπτες τουρίστες για της συµµετοχή τους σε δραστηριότητες αλιευτικού τουρισµού. 9

16 Η περιοχή του ΕΠΑΜΑΘ προσφέρεται ιδιαίτερα για την ανάπτυξη του αλιευτικού τουρισµού, καθώς όλες σχεδόν οι λιµνοθάλασσες της περιοχής φιλοξενούν µονάδες ιχθυοκαλλιέργειας και ιχθυοπαραγωγής, µε σηµαντικότερη αυτή της λιµνοθάλασσας Λαγού, όπου εδράζεται και ο Αλιευτικός Συνεταιρισµός Βιστωνίδας. Οι καλλιέργειες αυτές ακολουθούν ακόµα σε µεγάλο βαθµό παλιές, παραδοσιακές διαδικασίες για την ανάπτυξη και την αλιεία των ψαριών, αποδίδοντας σηµαντικές ποσότητες ποιοτικών αλιευµάτων. Τα σηµεία όπου ασκούνται εξάλλου ταυτίζονται µε µερικά από τα σηµαντικότερα σηµεία για την παρατήρηση πουλιών. Στην περιοχή επίσης υπάρχει σηµαντικό θαλάσσιο αλιευτικό απόθεµα και εργάζονται πλήθος επαγγελµατιών αλιέων, πολλοί εκ των οποίων εδράζονται στα λιµάνια που βρίσκονται εντός του ΕΠΑΜΑΘ (Κεραµωτή, Άβδηρα, Πόρτο Λάγος, Φανάρι, Ίµερος). Στο πλαίσιο των σηµείων ενδιαφέροντος για τον αγροτουρισµό µπορούµε ακόµα να εντάξουµε και άλλες ενδιαφέρουσες µονάδες πρωτογενούς παραγωγής, όπως οι δύο αλυκές που λειτουργούν στην περιοχή (Μέσης και Ν. Κεσσάνης). Μία ιδιαίτερη και ταχέως αναπτυσσόµενη µορφή αγροτουρισµού είναι τέλος και ο οινικός τουρισµός. Οι επισκέπτες καλούνται να επισκεφθούν αµπελώνες και οινοποιεία µίας περιοχής, δοκιµάζοντας ταυτόχρονα τα προϊόντα τους. Στην περιοχή του ΕΠΑΜΑΘ λειτουργούν αυτή τη στιγµή 6 οινοποιεία (βλ. Παραδοτέο 6 Μητρώο Επιχειρήσεων), ενώ δύο από αυτά είναι ήδη ενταγµένα στο δίκτυο «ρόµοι του Κρασιού», γεγονός που τα καθιστά προορισµό για τους επισκέπτες. Με βάση τα παραπάνω, διαφαίνεται ότι η περιοχή έχει σηµαντικές δυνατότητες ανάπτυξης του αγροτουρισµού (βλ. και Παραδοτέο 5). Σε σχέση τώρα µε τις δραστηριότητες αναψυχής, οι επισκέπτες µπορούν να απολαµβάνουν τα αγροτικά τοπία, να εντοπίζουν τις διαφορετικές καλλιέργειες ή ακόµα να επισκέπτονται κάποιες από τις παραπάνω παραγωγικές µονάδες και να ενηµερώνονται από τους παραγωγούς. Σε αυτή την περίπτωση, οι παραγωγοί µπορούν να έχουν και άµεσο όφελος από την πώληση των προϊόντων τους. Αξίζει να σηµειωθεί επίσης εδώ ότι σύµφωνα µε την έρευνα επισκεπτών (Παραδοτέο 1, πιν. 13), η επίσκεψη σε αγρόκτηµα είναι µία από τις πιθανές υπηρεσίες για τις οποίες οι επισκέπτες θα δεχόντουσαν να πληρώσουν για την απόλαυσή τους 2.9. Ιαµατικός τουρισµός Ο ιαµατικός τουρισµός αποτελεί κι αυτός µία ταχέως αναπτυσσόµενη ήπια µορφή τουρισµού. Εντός του ΕΠΑΜΑΘ βρίσκονται θερµά, ιαµατικά λουτρά στην περιοχή Ποταµιά Ν. Κεσσάνης. Σήµερα λειτουργούν µε ευθύνη του ήµου Αβδήρων 2 πισίνες (µία για άντρες και µία για γυναίκες), καθώς και υπηρεσίες µασάζ. Υπάρχουν και άλλες υποδοµές αλλά είναι κλειστές και εγκαταλελειµµένες. 10

17 3. Ο ρόλος του Φορέα ιαχείρισης και των άλλων Φορέων στις δραστηριότητες αναψυχής 3.1. Θεσµικό πλαίσιο και απαιτούµενες αδειοδοτήσεις Γενικό νοµικό πλαίσιο Σύµφωνα µε τη νοµοθεσία που διέπει τη λειτουργία των Φορέων ιαχείρισης Προστατευόµενων Περιοχών (ν. 2742/1999, άρθρο 15 παρ. 2 περ. η ), µία από τις αρµοδιότητες των Φορέων είναι: «Η προώθηση, υποστήριξη, οργάνωση και εφαρµογή οικοτουριστικών προγραµµάτων, η έκδοση αδειών ξενάγησης και η χορήγηση αδειών επιστηµονικής έρευνας και τεχνικών δοκιµών και αναλύσεων εντός των ορίων των προστατευόµενων αντικειµένων, σύµφωνα µε τους ειδικότερους όρους και προϋποθέσεις που καθορίζονται στα προεδρικά διατάγµατα των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 21 του ν. 1650/1986 και στον κανονισµό διοίκησης και λειτουργίας του προστατευόµενου αντικειµένου». Εφόσον λοιπόν ο κανονισµός λειτουργίας δεν θέτει κάποιο σχετικό εµπόδιο, ο Φορέας ιαχείρισης του ΕΠΑΜΑΘ µπορεί να προωθεί οικοτουριστικά προγράµµατα στην περιοχή της ευθύνης του, εντός δηλαδή του ΕΠΑΜΑΘ. Τα προγράµµατα αυτά µπορεί να τα προτείνει ή αναθέτει σε τρίτους δηµόσιους ή ιδιωτικούς φορείς (για παράδειγµα σε τοπικά γραφεία τουρισµού και ιδιαίτερα οικοτουρισµού), ή µπορεί να αναλαµβάνει την υλοποίησή τους µε τα δικά του µέσα και προσωπικό. Στο ίδιο νοµικό πλαίσιο (ν. 2742/1999, άρθρο 15 παρ. 5 περ. δ) προβλέπεται µάλιστα ότι οι Φορείς ιαχείρισης µπορούν να αποκοµίζουν «έσοδα που προέρχονται από την εκµετάλλευση και προβολή του προστατευόµενου αντικειµένου, όπως έσοδα από εισιτήρια, ξεναγήσεις οµάδων επισκεπτών, προβολή και εκµετάλλευση οπτικοακουστικού υλικού, εκχώρηση σηµάτων ποιότητας και συνεργασίας σε επιχειρήσεις». 1 Γενικότερα, δεδοµένων των οικονοµικών προβληµάτων των περισσότερων Φορέων ιαχείρισης, προωθείται η δυνατότητα αναζήτησης συµπληρωµατικών, µη κρατικών, πόρων, όπως τα παραπάνω έσοδα (βλ. πχ την Έκθεση της Επιτροπής «Φύση 2000», 2011) Απαιτούµενες άδειες για κυκλοφορία λεωφορείων Παρόλα αυτά, υπάρχουν ακόµα σηµαντικές θεσµικές δυσκολίες στην ανάπτυξη τέτοιων δραστηριοτήτων από τους Φορείς αχείρισης, καθώς το πλαίσιο που διέπει τις σχετικές αδειοδοτήσεις παραµένει σχετικά ασαφές, χωρίς να εξειδικεύεται στην περίπτωσή τους ή 1 Αξίζει να σηµειωθεί εδώ ότι ο ίδιος νόµος προβλέπει ότι σε αυτή την περίπτωση το 30% των εσόδων αποδίδεται ετησίως στο Ε.Τ.Ε.Ρ.Π.Σ. (σηµερινό Πράσινο Ταµείο) και διατίθεται αποκλειστικά για την αναδιανοµή πόρων µε ταξύ των φορέων διαχείρισης. Σύµφωνα ωστόσο µε νεότερη ρύθµιση (Ν. 3937/2011, άρθρο 7 παρ. 5), η υποχρεώση καταβολής του ποσοστού αυτού στο Πράσινο Ταµείο έχει καταργηθεί. Για την ακρίβεια, σύµφωνα µε τον Ν. 3937/2011 (άρθρο 7 παρ. 5) από το παραπάνω άρθρο του Ν αφαιρούνται οι λέξεις «αποδίδεται ετησίως στο Ε.Τ.Ε.Ρ.Π.Σ.». Η ρύθµιση αυτή δεν καταργεί την υποχρεώση αναδιανοµής, χωρίς να προβλέπεται ωστόσο κάποια σχετική διαδικασία. 11

18 γενικότερα στην περίπτωση δηµόσιων φορέων. Συγκεκριµένα, η διαδικασία αδειοδήτησης που απαιτείται για την κυκλοφορία τουριστικών λεωφορείων αναφέρεται αποκλειστικά στις τουριστικές επιχειρήσεις, όπως είναι τα Τουριστικά Γραφεία και οι Τουριστικές Επιχειρήσεις Οδικών Μεταφορών (ΤΕΟΜ). Σε αυτές τις περιπτώσεις, αρµόδια για τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας νέου τουριστικού λεωφορείου.χ. µέχρι πρόσφατα ήταν η Υπηρεσία Μεταφορών & Επικοινωνιών της Περιφερειακής ενότητας ή του Περιφερειακού διαµερίσµατος της Περιφέρειας του τόπου κατοικίας του ενδιαφερόµενου. Μετά ωστόσο τις νέες ρυθµίσεις για την απελευθέρωση των επαγγελµάτων και συγκεκριµένα την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισµού Τουρισµού (ΦΕΚ 2537, Τεύχος Β 7/11/2011), οι νέες άδειες τουριστικού λεωφορείου από την οικεία Περιφερειακή Υπηρεσία Τουρισµού, δεδοµένου ότι ο αιτών πληροί ορισµένες βασικές προϋποθέσεις. Σε αυτές περιλαµβάνονται µεταξύ άλλων η κατοχή άδειας οδικού µεταφορέα επιβατών, το ειδικό σήµα λειτουργίας ΤΕΟΜ ή τουριστικού γραφείου κ.ά. Παράλληλα οι ενδιαφερόµενοι θα πρέπει να καταβάλλουν ορισµένα παράβολα υπέρ του ΕΟΤ, του Ελληνικού ηµοσίου, του Ταµείο Ξενοδοχοϋπαλλήλων κ.ά. Επιπρόσθετα για κάθε λεωφορείο επιβάλλεται να κατατεθεί εγγυητική επιστολή ύψους ευρώ. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις, οι νέες άδειες θα χορηγούνται εντός δέκα ηµερών και το όχηµα θα πρέπει να τεθεί σε κυκλοφορία µέσα σε 30 ηµέρες. Για την κυκλοφορία δε των τουριστικών λεωφορείων και λεωφορείων.χ., η ελληνική νοµοθεσία προβλέπει τα ακόλουθα: 2 Σύµφωνα µε το άρθρο 9 του Ν. 393/76, για κάθε διοργανωµένη εκδροµή πρέπει να καταρτίζεται αναλυτικό πρόγραµµα στο οποίο αναγράφονται λεπτοµερώς µεταξύ των άλλων και τα διανυόµενα κάθε ηµέρα χιλιόµετρα. Σύµφωνα µε την υπ` αριθ /76 κοινή απόφαση τα τουριστικά λεωφορεία θα πρέπει να είναι εφοδιασµένα µε κατάσταση επιβατών. Τα λεωφορεία που πραγµατοποιούν τις εκδροµές πρέπει να φέρουν τον προβλεπόµενο εξοπλισµό και να δίδεται µεγάλη προσοχή στην καθαριότητα και εµφάνισή τους, να υπάρχουν δε απαραίτητα σε κάθε λεωφορείο τα προβλεπόµενα από το άρθρο 13 Ν. 711/77 δελτίο απογραφής και δελτίο τεχνικού ελέγχου από το οικείο ΚΤΕΟ (άρθρο 86 Κ.Ο.Κ., Π /81, Ν. 1350/83). Σύµφωνα µε το άρθρο 10 Ν. 711/77 και Π.. 237/86 όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µεταγενέστερα, κάθε.χ. τουριστικό λεωφορείο πρέπει να είναι ασφαλισµένο τόσο για το όχηµα, όσο και για τους επιβάτες αυτού. Για τη µεταφορά υπεραρίθµων επιβατών, εφαρµογή έχουν οι διατάξεις του άρθρου 33 του Κ.Ο.Κ.. Ευνόητο τυγχάνει ότι για τους παραβάτες οδηγούς και ιδιοκτήτες των ειδικών τουριστικών λεωφορείων, εφαρµογή έχουν και οι διατάξεις του άρθρου 15 παρ. 1 και 5 του Ν. 711/77. Σε κάθε λεωφορείο πρέπει να υπάρχουν, σύµφωνα µε την υπ` αριθ /2955/75 Απόφαση Υπουργού Απασχολήσεως όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µεταγενέστερα, τα βιβλία δροµολογίων και εργασίας. Τα λεωφορεία πρέπει να είναι εφοδιασµένα µε την προβλεπόµενη από το άρθρο 88 του Κ.Ο.Κ. άδεια κυκλοφορίας και για την οδήγησή τους απαιτείται άδεια ικανότητας οδηγού κατηγορίας σύµφωνα µε το άρθρο 94 του Κ.Ο.Κ.. Τέλος, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7 του Ν. 2466/96 τα τουριστικά λεωφορεία ηµ. Χρήσης αποσύρονται της κυκλοφορίας µετά τη συµπλήρωση είκοσι τριών (23) ετών από την ηµεροµηνία της πρώτης κυκλοφορίας τους στην ηµεδαπή ή αλλοδαπή. Σε περίπτωση, που κατά τον έλεγχο, διαπιστωθεί κυκλοφορία λεωφορείου µετά τη συµπλήρωση του ανωτέρω ορίου ηλικίας (ηµέραµήναςέτος), τότε εκτός από την 2 Σύµφωνα µε σχετική ανακοίνωση της Ελληνικής Αστυνοµίας, αναρτηµένη στην ιστοσελίδα της. 12

19 καταµήνυση του υπαιτίου για παράβαση της παρ. 5 του άρθρου 15 του Ν. 711/77 (προστέθηκε µε το άρθρο 23 του Ν. 1437/84), θα ενηµερώνεται και ο Ε.Ο.Τ., αφενός µεν για την επιβολή των προβλεπόµενων από του άρθρου 13 του Ν. 2466/96 ιοικητικών Κυρώσεων και αφετέρου για την έκδοση υπό το Γενικού Γραµµατέα του, απόφασης για την οριστική ανάκληση της άδειας κυκλοφορίας του τουριστικού λεωφορείου. Εάν όµως, κατά τον ανωτέρω έλεγχο, διαπιστωθεί ότι το συγκεκριµένο λεωφορείο δεν είναι εφοδιασµένο µε πιστοποιητικό τεχνικού ελέγχου του ΚΤΕΟ, τότε αυτό θα ακινητοποιείται σύµφωνα µε την παραγ. ιδ του άρθρου 1 της υπ` αριθ /83 κοινής απόφασης των Υπουργών Συγκοινωνιών και ηµόσιας Τάξης και θα διατάσσεται παράλληλα και έκτακτος τεχνικός έλεγχος τούτου, σύµφωνα µε την παρ. 2 του άρθρου 2 της ανωτέρω κοινής υπουργικής απόφασης. Σύµφωνα λοιπόν µε τα παραπάνω, ο οδηγός ενός τουριστικού λεωφορείου πρέπει να είναι εφοδιασµένος µε άδεια οδικού µεταφορέα εµπορευµάτων και επιβατών και άδεια οδήγησης κατηγορίας. Αν ωστόσο για την κυκλοφορία του λεωφορείου δεν απαιτείται άδεια Τουριστικού Λεωφορείου.Χ., τότε η απαιτούµενη άδεια οδήγησης για τον οδηγό εξαρτάται από τον αριθµό θέσεων του οχήµατος. Συγκεκριµένα, για άδεια αυτοκινήτου 8 θέσεων επιβατών συν µία του οδηγού (όπως είναι το όχηµα που έχει προµηθευτεί ήδη ο Φορέας ιαχείρισης του ΕΠΑΜΑΘ), αρκεί άδεια οδήγησης κατηγορίας Β, η συµβατική δηλαδή άδεια οδήγησης αυτοκινήτων. Τα αυτοκίνητα της κατηγορίας αυτής επιτρέπεται να συνδυάζονται µε ρυµουλκούµενο, του οποίου η µέγιστη επιτρεπόµενη µάζα δεν υπερβαίνει τα 750 kg, υπό τον όρο ότι η µέγιστη επιτρεπόµενη µάζα του συνδυασµού αυτού δεν υπερβαίνει τα kg. Για οδήγηση οχηµάτων 16 θέσεων επιβατών συν µία θέση οδηγού και µέχρι 8 µέτρα µήκος, απαιτείται άδεια κατηγορίας 1, ενώ για µεγαλύτερα οχήµατα απαιτείται η άδεια κατηγορίας. Συµπερασµατικά και µε βάση τα παραπάνω, προτείνεται η διενέργεια ερωτήµατος εκ µέρους του Φορέα ιαχείρισης προς την οικεία Περιφερειακή Υπηρεσία Τουρισµού για τη διευκρίνιση της απαιτούµενης άδειας για την κυκλοφορία του οχήµατος µεταφοράς επισκεπτών και συγκεκριµένα για το αν απαιτείται η έκδοση άδειας Τουριστικού Λεωφορείου.Χ. και µε ποια διαδικασία. Αν δεν απαιτείται, τότε για την κυκλοφορία του 9θέσιου λεωφορείου απαιτείται η τήρηση όλων των διατάξεων για τον προβλεπόµενο εξοπλισµό ασφαλείας, το δελτίο τεχνικού ελέγχου κοκ, η πλήρης ασφάλιση του οχήµατος και των επιβατών, η κατάρτιση αναλυτικού προγράµµατος κάθε εκδροµής και η τήρηση κατάστασης επισκεπτών, καθώς και η κατοχή εκ µέρους του οδηγού κανονικής άδειας οδήγησης κατηγορίας Β. Για την κυκλοφορία µεγαλύτερου οχήµατος απαιτείται επιπρόσθετα η κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορία 1 ή αντίστοιχα Απαιτούµενες άδειες για την κυκλοφορία πλωτών µέσων Αντίστοιχα προβλήµατα ασάφειας υφίστανται και σε σχέση µε τις απαιτούµενες άδειες για τη µεταφορά επισκεπτών µε πλωτά µέσα, όπως προτείνεται από την παρούσα µελέτη. Αρµόδια αρχή για την έκδοση άδειας επαγγελµατικού πλοίου αναψυχής είναι το Τµήµα Θαλάσσιου Τουρισµού της ιεύθυνσης Θαλάσσιων Συγκοινωνιών του Υπουργείου Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, η οποία έχει την έδρα της στον Πειραία. Σηµειώνεται εδώ ότι από το 2011 έχει κατατεθεί σχέδιο νόµου για την ανάπτυξη του θαλάσσιου και του αλιευτικού τουρισµού, το οποίο δεν ψηφίστηκε ποτέ. Βασικές του διατάξεις ωστόσο ενσωµατώθηκαν στο Νόµο 4070/2012, ο οποίος και ρυθµίζει για πρώτη φορά τα θέµατα του αλιευτικού τουρισµού. 13

20 Σε σχέση τώρα µε τις διαδροµές εντός της λίµνης Βιστωνίδας, σύµφωνα µε το Νόµο 3852/2010 άρθρο 186, κεφ. Ε (Τοµέας Μεταφορών και Επικοινωνιών), παρ.22, η αρµοδιότητα για τη «χορήγηση άδειας σε πλωτά µέσα που κινούνται σε φυσικές και τεχνητές λίµνες, καθώς και σε πλωτούς ποταµούς για την άσκηση τουριστικών και συγκοινωνιακών πλόων» περιέρχεται στις νέες Περιφέρειες και συγκεκριµένα στις ιευθύνσεις Μεταφορών και Επικοινωνιών των Περιφερειών (παλιότερα η αρµοδιότητα αυτή άνηκε στις ιευθύνσεις Εµπορίου των Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων). Συνεπώς, για την έκδοση άδειας ώστε να διεξάγονται οι προτεινόµενες τουριστικές διαδροµές εντός της λίµνης Βιστωνίδας από το Φορέα ιαχείρισης ή άλλο φορέα της περιοχής απαιτείται η κατάθεση σχετικής αίτησης προς τη ιεύθυνση Μεταφορών και Επικοινωνίων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία θα αποφασίσει µε βάση σχετική απόφαση του Περιφερειακού Συµβουλίου. Ήδη παρόµοια διαδικασία έχει λάβει χώρα σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις (πχ για τη λίµνη Παµβώτιδα στην Περιφέρεια Ηπείρου, για τη λίµνη Κερκίνη στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας κα) Ο ρόλος του Φορέας ιαχείρισης στις δραστηριότητες αναψυχής Ο Φορέας ιαχείρισης του ΕΠΑΜΑΘ ήδη συµµετέχει ενεργά στην ενηµέρωση, διαχείριση και προστασία των επισκεπτών της περιοχής, στην προβολή του ΕΠΑΜΑΘ ως τουριστικό προορισµό και γενικότερα στην ανάπτυξη των οικοτουριστικών δραστηριοτήτων (για το ρόλο του Φορέα ιαχείρισης στον τουρισµό βλ. αναλυτικά Παραδοτέο 1, παρ. 4). Για τους σκοπούς αυτούς άλλωστε απασχολεί ήδη 6 επόπτες/ξεναγούς (το 2012), λειτουργεί τα δύο Κέντρα Πληροφόρησης για τους επισκέπτες της περιοχής (Κέντρο Πληροφόρησης Λίµνης Βιστωνίδας και έλτα Νέστου), τυπώνει ενηµερωτικά έντυπα και χάρτες, αναπτύσσει τις σχετικές υποδοµές, ενώ προµηθεύτηκε πρόσφατα και σχετικό εξοπλισµό, όπως ένα 9θέσιο όχηµα µεταφοράς 4x4, 15 ποδήλατα τύπου mountainbike µαζί µε τον απαιτούµενο εξοπλισµό (κράνη), κυάλια και τηλεσκόπια (αναλυτικά βλ. πάλι Παραδοτέο 1, παρ. 4). Ο Φορέας ιαχείρισης του ΕΠΑΜΑΘ ωστόσο µπορεί να συµβάλλει ακόµα περισσότερο στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων αναψυχής και του οικοτουρισµού αυτός άλλωστε είναι και ο συνολικός σκοπός της παρούσας µελέτης. Η συµβολή αυτή περνά µέσα από διαδικασίες όπως: Την προβολή και προώθηση της περιοχής ως τουριστικό προορισµό (σε σχέση µε τις προτάσεις προβολής βλ. αναλυτικά Παραδοτέο 10). Την κατάλληλη ενηµέρωση πληροφόρηση των επισκεπτών για την περιοχή, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, τα σηµεία ενδιαφέροντος, τις προτεινόµενες διαδροµές και δραστηριότητες, τη δέουσα συµπεριφορά τους εντός των προστατευόµενων περιοχών κοκ. Οι πληροφορίες αυτές συγκεντρώνονται µεταξύ άλλων και µέσω των παραδοτέων της συγκεκριµένης µελέτης και θα καταστούν διαθέσιµες στους επισκέπτες µέσα από έντυπα, χάρτες, ηλεκτρονικές εφαρµογές, το νέο εποπτικό υλικό των Κέντρων Πληροφόρησης και άλλους τρόπους. Την ανακατεύθυνση των επισκεπτών από το µαζικό θαλάσσιο τουρισµό σε εναλλακτικές µορφές τουρισµού και δραστηριότητες και γενικότερα την ορθή διαχείριση των επισκεπτών (βλ. Παραδοτέο 5). Τον καθορισµό και την τήρηση των κατάλληλων προδιαγραφών ώστε η τουριστική δραστηριότητα να µην πλήττει το προστατευτέο αντικείµενο (βλ. Παραδοτέο 11). Τη δηµιουργία των αναγκαίων υποδοµών για την ανάπτυξη του οικοτουρισµού και των άλλων µορφών ήπιων τουρισµού. 14