της Κρήτης αρχίζουν να καλλιεργούν την Ελιά και κατά τη δεύτερη χιλιετία π.χ. αρχίζουν να την εκμεταλλεύονται συστηματικά.

Transcript

1 Ιστορία Η Ελια υποστηρίζεται οτι πρωτοεμφανίστηκε την 3η χιλιετία π.χ. στην περιοχή της Μλέσης Ανατολης απο όπου στην συνεχεθα διαδόθηκε στα νησιά του Αιγαίου, την Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Μεσογείου. Ωστόσο, πρόσφατα ευρήματα απολιθωμένων φύλλων ελιάς ηλικίας 50 έως 60 χιλ. χρόνων (Olea europea) που βρέθηκαν από τον καθηγητή Ε. Βελιτζέλο στα τοιχώματα της Καλντέρας στην Σαντορίνη και λίγο αργότερα στην Νίσυρο αποδεικνύουν τη φυτοβιογεωγραφική ύπαρξή της στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν από σήμερα. Οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης, πιστεύεται ότι συνέλεγαν και έτρωγαν ευκαιριακά μαζί με άλλους καρπούς και καρπούς της αγριελιάς (Olea oleaster) ήδη από τη νεολιθική περίοδο ( π.χ.). Απολιθωμένα φύλλα ελιάς ηλικίας χιλ. χρόνων Πιθάρια στις αποθήκες της Κνωσσού Αργότερα την 3 η χιλιετία π.χ. οι κάτοικοι της Κρήτης αρχίζουν να καλλιεργούν την Ελιά και κατά τη δεύτερη χιλιετία π.χ. αρχίζουν να την εκμεταλλεύονται συστηματικά. Τα μνημειακά δένδρα ηλικίας ετών που υπάρχουν ακόμη και σήμερα σε διάφορα σημεία του νησιού επιβεβαιώνουν πλήρως το γεγονός αυτό. Στη Μινωική Κρήτη μετά το 2000 π.χ. η Ελιά καταλαμβάνει σημαντική θέση στην ανακτορική οικονομία της Κνωσού από όπου στη συνέχεια μεταφέρεται στην οικονομία και την ζωή της Μυκηναϊκής Ελλάδας.

2 Οι χρήσεις του ελαιολάδου στην Μινωική Κρήτη ήταν πάρα πολλές. Χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο αρωματισμένο ή όχι για καλλωπισμό, για επαλείψεις του σώματος, στις θρησκευτικές τελετές, ως μέσο θεραπείας, ως λιπαντικό, ως φωτιστική ύλη. Ιδεογράμματα που απεικονίζουν την ελιά, τον ελαιόκαρπο και το ελαιόλαδο στις πινακίδες της Γραμμικής Α και Β γραφής αποδεικνύουν τη σχέση των Μινωιτών με την ελιά και τα προϊόντα της από το 1800 π.χ. Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την κυρίαρχη παρουσία της ελιάς στην Μινωική Κρήτη. Τοιχογραφίες, εργαλεία, εγκαταστάσεις και επιγραφές αποδεικνύουν τη σημαντική ενασχόληση των Μινωιτών με την παραγωγή, αποθήκευση και εμπορία του ελαιολάδου από το 1700 π.χ. Καρποί ελιάς της Κάτω Ζάκρου Ένα κύπελλο με ολόκληρους καρπούς ελιάς (1450 π.χ.) που βρέθηκε σε ένα πηγάδι στο ανάκτορο της Ζάκρου στην Ανατ. Κρήτη δείχνει ότι στην Μινωική περίοδο οι Κρητικοί χρησιμοποιούσαν τους καρπούς της ελιάς στη διατροφή τους. Αργότερα από το π.χ., η ελιά και το λάδι αποκτούν ιδιαίτερη σημασία σ ολόκληρη την Ελλάδα. Ο Αναξαγόρας και ο Εμπεδοκλής διερευνούν την ιστορία της Ελιάς, ο Αριστοτέλης περιγράφει την Λύχνος από τα Μάλια καλλιέργεια της, ο Σόλων θεσμοθετεί την προστασία της και ο Πλάτων διδάσκει κάτω από τον ίσκιο της. Ιδεογράμματα για την ελιά σε γραμμική Α' και Β' γραφή της Κρήτης, 1400 π.χ. Λύχνος από τη Σητεία Η θεά Αθηνά που σύμφωνα με την Κρητική Μυθολογία γεννήθηκε στις όχθες του ποταμού Τρίτωνα στην Κρήτη κερδίζει σύμφωνα με τον γνωστό ελληνικό μύθο τον αγώνα με τον Ποσειδώνα για το όνομα της πόλης των Αθηνών, προσφέροντας στην ανθρωπότητα σαν δώρο ένα ελαιόδεντρο σύμβολο ειρήνης, σοφίας και ευημερίας. Πολιτισμός H Ελιά αποτελεί προσφιλές θέμα στην τέχνη της Μινωικής περιόδου. Δένδρα, κλαριά και άνθη ελιάς απεικονίζονται σε πολλές τοιχογραφίες και ανάγλυφες παραστάσεις που βρέθηκαν στο ανάκτορο της Κνωσού και βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο Ηρακλείου.

3 Από τις πιο γνωστές είναι η τοιχογραφία που απεικονίζει Αγρίμια με Ελιά, η ανάγλυφη παράσταση με τον ταύρο και το ελαιόδενδρο στον εξώστη της βόρειας εισόδου του ανακτόρου της Κνωσού, η τοιχογραφία Τοιχογραφία "χορός στο ιερό άλσος", και άλλες φύλλωμα ελιάς παραστάσεις με κλαδιά και ανάγλυφους καρπούς ελιάς, ανθισμένο κλαδί, φύλλωμα ελιάς. Πυθαμφορέας από το νησί Ψείρα Κλαδιά και φύλλα ελιάς απεικονίζονται συχνά και στα αγγεία της Μινωικής περιόδου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο πιθαμφορέας που βρέθηκε στο μικρό νησί Ψείρα στα παράλια της βορειοανατολικής Κρήτης με διακόσμηση από κεφαλές βοδιών και βλαστούς ελιάς σε κάθε πλευρά τους (1600- Εφορμών Ταύρος και ελαιόδενδρο 1500 π.χ.), όπως και το κύπελλο με ανθισμένο κλαδί ελιάς από την Κνωσό ( π.χ.) που βρίσκονται στο Μουσείο του Ηρακλείου. Η Ελιά ήταν συχνό θέμα και στην τέχνη της χρυσοχοΐας της μινωικής περιόδου. Χαρακτηριστικό είναι το περίφημο κόσμημα που αποτελείται από δεσμίδα χρυσών φύλλων ελιάς και βρέθηκε στο προανακτορικό νεκροταφείο στο μικρό νησί έξω από τον σημερινό οικισμό του Μόχλου βόρεια τού χωριού Λάστρος της Σητείας. Ελιές στην τοιχογραφία "Χορός στο ιερό άλσος" (Ελιά)-Κνωσός Οι αρχαίοι Έλληνες κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες που θεσπίστηκαν το 776 π.χ. στεφάνωναν τους Ολυμπιονίκες "κότινο", στεφάνι από κλαδιά που κοβόταν πάντα από την ίδια αγριελιά τη γνωστή καλλιστέφανο. Αγρίμια και ελιά Αργότερα (600 π.χ.) στους Παναθηναϊκούς αγώνες, το έπαθλο των νικητών ήταν αμφορείς διακοσμημένοι εξωτερικά, γεμάτοι με ελαιόλαδο που προερχόταν από τις Μορίες (Ιερές) ελιές της Αθήνας.

4 Τοιχογραφία με κλαδί ελιάς Ανθισμένο κλαδί ελιάς Ποιότητα Στην Κρήτη οι ειδικές εδαφοκλιματικές συνθήκες και ιδιαίτερα οι ηλιόλουστες μέρες όχι μόνο του καλοκαιριού αλλά και του φθινοπώρου, η σωστή εφαρμογή των συμπερασμάτων της τοπικής έρευνας και η αγάπη των Κρητικών για την ελιά και το λάδι, επέτυχαν μια θεαματική βελτίωση στο επίπεδο της ποιότητας! Σήμερα πάνω από 95% του ελαιολάδου που παράγεται στην Κρήτη ανήκει στην υψηλότερη ποιοτική κατηγορία του "Έξτρα Παρθένου" Ποιοτική Κατάταξη του Ελαιολάδου Ο ρόλος της ποιότητας του ελαιολάδου στην γεύση και στην υγεία είναι αποφασιστικός. Γι αυτό ο καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει να διακρίνει τους διάφορους ποιοτικούς τύπους και ανάλογα να κάνει τις επιλογές του. Οι παράγοντες που ευνοούν την ποιότητα Το ελαιόλαδο όπως σήμερα παράγεται στην Κρήτη, έχει άριστα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Η οξύτητα του είναι πολύ χαμηλή και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του (άρωμα, γεύση) είναι άριστα. Έτσι ένα αρκετά υψηλό ποσοστό του Κρητικού ελαιολάδου που κυμαίνεται πάνω από 85-95% ανάλογα με τις συνθήκες του έτους κατατάσσεται στην υψηλότερη ποιοτική κατηγορία του ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΥ ΠΑΡΘΕΝΟΥ (Σχ.1.). Το αντίστοιχο ποσοστό για τα

5 ελαιόλαδα άλλων χωρών ελαιοπαραγωγικών χωρών είναι σήμερα αρκετά χαμηλότερο. Τα άριστα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά δηλαδή η απαράμιλλη γεύση και το εξαίρετο άρωμα του Κρητικού ελαιολάδου οφείλονται βέβαια στην υψηλή ηλιοφάνεια και το ξηρό κλίμα που επικρατεί στις περισσότερες περιοχές του νησιού ιδίως κατά την περίοδο φθινοπώρου - χειμώνα οπότε το λάδι σχηματίζεται μέσα στον καρπό. Ωστόσο στην επίτευξη του υψηλού ποσοστού άριστης ποιότητας του Κρητικού ελαιολάδου βοηθούν και συμβάλουν αποφασιστικά και οι επιμελείς καλλιεργητικές φροντίδες και κυρίως η αποτελεσματική καταπολέμηση του Δάκου καθώς και η σωστή και γρήγορη συγκομιδή. Η συντόμευση του χρόνου μεταξύ συγκομιδής - έκθλιψης και οι συνθήκες υψηλής καθαριότητας του ελαιοκάρπου από τον ελαιώνα μέχρι το ελαιουργείο θεωρούνται επίσης σαν σημαντικοί τεχνικοί παράγοντες που συμβάλουν αποφασιστικά στην βελτίωση της ποιότητα. Η συντόμευση του χρόνου συγκομιδής - έκθλιψης που τα τελευταία χρόνια έφθασε σε μόλις 1-2 μέρες αποτελεί ελληνική επιτυχία που οφείλεται εκτός από την εκμηχάνιση της συγκομιδής με τα μικρά ελαιοσυλλεκτικά και στον μεγάλο αριθμό και την υψηλή δυναμικότητα εκσυγχρονισμένων ελαιουργείων που υπάρχουν στην Κρήτη, τα οποία καταφέρνουν να επεξεργάζονται σχεδόν αυθημερόν τον ελαιόκαρπο που παραλαμβάνουν. Διεθνής αναγνώριση της ποιότητας Η ποιότητα του "εξαιρετικού παρθένου" λαδιού που παράγεται στην Κρήτη αναγνωρίζεται επίσημα από διεθνείς οργανισμούς, επιστήμονες κύρους αλλά και ειδικούς γευσιγνώστες. Η πρακτική όμως αναγνώριση της ποιοτικής υπεροχής του Κρητικού ελαιολάδου, αποδεικνύεται από την ζήτηση και προμήθεια του από μεγάλες διεθνείς και κυρίως Ιταλικές Βιομηχανίες τυποποίησης που το απορροφούν εξολοκλήρου κάθε χρόνο για να παρασκευάσουν τους υψηλότερους ποιοτικούς τύπους που παράγουν. Όμως το Κρητικό ελαιόλαδο έχει επιτύχει και πληθώρα από διεθνη βραβεία και άλλες αναγνωρίσεις σε επίσημους διεθνείς και παγκόσμιους διαγωνισμούς. Το εξαιρετικό παρθένο Ελαιόλαδο με την προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) ΣΗΤΕΙΑ (SITIA) της Ένωσης Αγροτικών Συν/σμων Σητείας έχει επιτύχει αρκετα διεθνή βραβεία. Μερικά από αυτά είναι:

6 2002. Το Πρώτο βραβείο Mario Solinas του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Ποιότητας του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (International Olive Oil Council) ) για την κατηγόρια " Εντονου Φρουτωδους" (Intense Fruitiness Section) 2001.Το Πρώτο βραβείο Mario Solinas του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Ποιότητας του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου για την κατηγορία " Εντονου Φρουτωδους" (Intense Fruitiness Section) Το βραβείο "Leone d' Oro" του Διεθνούς διαγωνισμού SOL'99 στην Verona Ιταλίας 1977/8. Το Πρώτο βραβείο για την κατηγορία " παρθένο ισορροπημένο" (Virgin harmony) του Διεθνούς διαγωνισμού του Patrimonio Communal Olivarero της Ισπανίας. Το Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο της Ένωσης Αγροτικων Συνεταιρισμών ΠΕΖΩΝ Ηρακλείου έχει κερδίσει επίσης αρκετα βραβεία και διακρίσεις. Μερικά από αυτά είναι: Χρυσό Βραβείο του Διεθνούς Συνεδρίου Ελαιολάδου "Ελαιόλαδο: προέλευση, ανιχνευσιμότητα, αξιολόγηση", που εγινε στην Ζυριχη Αποδοχή χρήσης του ελαιόλαδου της Ενωσης Πεζών στα επίσημα γεύματα κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας Βράβευση από την ΠΑΣΕΓΕΣ στα πλαίσια της AGROTICA του Εξαιρετικού Παρθένου Ελαιολάδου της Ενωσης Πεζών "ΝΗΣΟΣ" Το Ελαιόλαδο με ονομασία προέλευσης ΚΟΛΥΜΠΑΡΙ της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Κολυμπαρίου επιλέχθηκε για την διατροφή των αθλητών κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες του Τόκιο. Υπάρχουν όμως και πολλά άλλα ελαιόλαδα ΠΟΠ και Βιολογικά που εχουν επιτύχει σημαντικές διακρίσεις. Σήμερα το ελαιόλαδο περιλαμβάνει τους εξής ποιοτικούς τύπους:

7 Υγεία Οι Αρχαίοι Έλληνες Η Σύγχρονη Ιατρική

8 Ιπποκράτης, o πατέρας της Ιατρικής περιπτώσεις όπως: Οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι το παρθένο Ελαιόλαδο είναι ευεργετικό για την υγεία και το συνιστούσαν σε πολλές Σήμερα η σύγχρονη Ιατρική επιβεβαιώνει ότι το παρθένο ελαιόλαδο είναι ευεργετικό για την υγεία και συνιστάται σε πολλές περιπτώσεις όπως: Δερματολογικές παθήσεις Πληγές και εγκαύματα Γυναικολογικές παθήσεις Πρόκληση εμετού Μολύνσεις αυτιών Έλεγχο γεννήσεων Καρδιοαγγειακές παθήσεις Πρόληψη καρκίνου προστάτη Έλεγχο διαβήτη Δίαιτα παιδιών και αθλητών Πρόληψη καρκίνου του στήθους Έλεγχο έλκους στομάχου Σεξουαλική ικανότητα Δίαιτα ηλικιωμένων Το Μυστικό της Μακροζωίας των Κρητικών Η περίφημη μελέτη των επτά χωρών, την οποία σχεδίασε ο Anzel Keys, όταν δημοσιεύτηκε το 1980 αποκάλυψε ότι το επίπεδο υγείας των Κρητικών ήταν το καλύτερο στον κόσμο. Οι καρκίνοι και τα καρδιαγγειακά ήταν σπάνια, αφού οι θάνατοι οι οφειλόμενοι σε αυτά ανά άτομα στην Κρήτη ήταν μόνο 9 έναντι 466 στην Φιλανδία. Κι αυτό αποδείχτηκε ότι οφειλόταν στην διατροφή των Κρητικών που έχει σαν κύριο συστατικό της το ελαιόλαδο. Να λοιπόν, ποιο είναι το μυστικό της μακροζωίας των Κρητικών!

9