ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ Δέσμευση για την ασφάλεια των τροφίμων στην Ευρώπη

Transcript

1 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ Δέσμευση για την ασφάλεια των τροφίμων στην Ευρώπη

2 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ Εγκρίθηκε στην Πάρμα (Ιταλία) την 18η Δεκεμβρίου 2008 Υπογράφεται από την κα Diána Bánáti, Πρόεδρο

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περιεχόμενα Πρόλογος της Προέδρου του διοικητικού συμβουλίου της EFSA 2 1. Το όραμα της EFSA 4 2. EFSA: από την ιδέα στην πράξη Γιατί ιδρύθηκε η EFSA Πώς αναπτύσσεται η παροχή επιστημονικών συμβουλών Δουλεύοντας ομαδικά: συνεργασία στην ασφάλεια των τροφίμων Συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους Συνεκτική ενημέρωση για τους κινδύνους στην Ευρώπη Μεταβαλλόμενα πλαίσια Βιωσιμότητα Παγκοσμιοποίηση Επιστήμη και καινοτομία Κοινωνικές μεταβολές: κοινωνικοδημογραφικές αλλαγές και νέες καταναλωτικές συνήθειες Οργανωτικό, θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο Ανταπόκριση στις προκλήσεις 22 > 1. Έμφαση στην υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης μεθόδου παροχής επιστημονικών συμβουλών που αφορούν την πορεία της τροφικής αλυσίδας από τον παραγωγό στον καταναλωτή 24 > 2. Παροχή έγκαιρης και υψηλής ποιότητας αξιολόγησης για προϊόντα, ουσίες και αιτήματα που υπόκεινται στη ρυθμιστική διαδικασία έγκρισης 26 > 3. Συντονισμός της αντιπαραβολής, διάδοσης και ανάλυσης στοιχείων στο πεδίο δραστηριοτήτων της EFSA 28 > 4. Καθιέρωση της EFSA ως πρωτοστάτη στις μεθοδολογίες και πρακτικές αξιολόγησης κινδύνων στην Ευρώπη και διεθνώς 30 > 5. Ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς την EFSA και το σύστημα ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ μέσω της αποτελεσματικής ενημέρωσης περί κινδύνων και του διαλόγου με εταίρους και ενδιαφερόμενους 32 > 6. Διασφάλιση της ικανότητας ανταπόκρισης, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας της EFSA Συμπέρασμα 36 Παραρτήματα 38 Παράρτημα I Γλωσσάριο όρων 38 Παράρτημα II Ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με την EFSA και νομοθεσία υπό εκπόνηση με πιθανό αντίκτυπο για την EFSA 39 Παράρτημα III Προϋπολογισμός και στελέχωση Παράρτημα IV Προϋπολογισμός και στελέχωση

4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Catherine Geslain-Lanéelle Πρόλογος Εκτελεστικός Διευθυντής της EFSA Ανυπομονούμε να εφαρμόσουμε τη στρατηγική αυτή στην πράξη. 2

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Καθώς η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) εισέρχεται στο έκτο έτος λειτουργίας της, αποτελεί για μένα ιδιαίτερη χαρά να παρουσιάσω το Στρατηγικό Σχέδιό της για την επόμενη πενταετή περίοδο , όπως εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της EFSA στις 18 Δεκεμβρίου Όπως δηλώνει ο τίτλος του, το Σχέδιο αυτό αποσκοπεί στην υπόδειξη ενός μεσοπρόθεσμου έως μακροπρόθεσμου στρατηγικού προσανατολισμού για την Αρχή, καθώς και στον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων που διαμορφώνονται στο πλαίσιο ενός συνεχώς εξελισσόμενου περιβάλλοντος εργασίας. Με τον τρόπο αυτό, επιχειρεί να εντοπίσει τις κινητήριες δυνάμεις αλλαγής και να αναλύσει τις επιπτώσεις τους στη μελλοντική οργάνωση. Η εκτενής διαδικασία διαβούλευσης για την κατάρτιση του Στρατηγικού Σχεδίου παρείχε στους συνεργάτες, τους εταίρους και τους λοιπούς ενδιαφερόμενους για τη δραστηριότητα της EFSA την ευκαιρία να συνεισφέρουν στο σχεδιασμό της μελλοντικής προοπτικής της Αρχής. Οι εισηγήσεις που λάβαμε από ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και υπηρεσίες, εθνικούς οργανισμούς για την ασφάλεια των τροφίμων, διεθνείς οργανισμούς, ενδιαφερόμενα μέρη, μέλη του προσωπικού και του Διοικητικού Συμβουλίου της EFSA καθώς και από τη δημόσια διαβούλευση μέσω του δικτυακού τόπου της EFSA αποτέλεσαν πολύτιμη πηγή διαφορετικών απόψεων και εμπειριών, οι οποίες μας έδωσαν τη δυνατότητα να σχηματίσουμε μια σαφέστερη εικόνα των προκλήσεων που πρόκειται να αντιμετωπίσουμε κατά την επόμενη πενταετία, καθώς και των προσεγγίσεων που απαιτούνται, ώστε να ανταποκριθούμε σε αυτές. Πέραν του ότι αποτελεί έκφραση του συλλογικού μας οράματος, το Στρατηγικό Σχέδιο θα χρησιμεύσει ως βάση για τα ετήσια σχέδια διαχείρισης και θα διασφαλίσει τη συνεκτικότητα και τη συνέχεια του σχεδιασμού μας. Ως ευρωπαϊκή αρχή αξιολόγησης των κινδύνων για τα τρόφιμα, τις ζωοτροφές και άλλους σχετικούς τομείς, η EFSA θα εξακολουθήσει να αναπτύσσει τις προτεραιότητές της κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτεται από το Σχέδιο. Επομένως, το Στρατηγικό Σχέδιο θα αποτελέσει ένα ζωντανό, δυναμικό έγγραφο το οποίο θα επανεξετάζεται τακτικά. Ανυπομονούμε να εφαρμόσουμε τη στρατηγική αυτή στην πράξη. Πάρμα, 18 Ιανουαρίου 2009 Catherine Geslain-Lanéelle, Εκτελεστικός Διευθυντής της EFSA 3

6 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Το όραμα της EFSA 4

7 ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ EFSA Σκοπός της EFSA είναι να αναγνωριστεί παγκοσμίως ως ευρωπαϊκός φορέας αναφοράς για την αξιολόγηση των κινδύνων για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές, την υγεία και καλή διαβίωση των ζώων, τη διατροφή, την προστασία και υγεία των φυτών. Απώτερος στόχος της είναι η προστασία της δημόσιας υγείας και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στην ευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Αποβλέπει στην ανάδειξή της ως ανεξάρτητου, ευαίσθητου και έμπιστου εταίρου των διαχειριστών κινδύνου και στην ενεργό συμβολή της στη διασφάλιση του υψηλού επιπέδου προστασίας καταναλωτών που έχει επιλέξει η Ευρωπαϊκή Ένωση >> >>>

8 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA EFSA: από την ιδέα στην πράξη 6

9 EFSA: ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΕΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ 2.1 Γιατί ιδρύθηκε η EFSA Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) ιδρύθηκε από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2002, στον απόηχο μιας σειράς διατροφικών σκανδάλων μέσα από τα οποία αναδείχθηκε η ανάγκη μιας συνολικής αναθεώρησης του ευρωπαϊκού συστήματος για την ανάπτυξη της νομοθεσίας περί τροφίμων. Η Λευκή Βίβλος για την ασφάλεια των τροφίμων 1 αναγνώριζε ότι ένας ευρωπαϊκός οργανισμός αρμόδιος για την επιστημονική αξιολόγηση των κινδύνων της τροφικής αλυσίδας και ικανός να ενημερώνει ευθέως για τους κινδύνους αυτούς θα αποτελούσε τη βάση βελτίωσης του νομοθετικού συστήματος για τα τρόφιμα και θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη προς την ευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, την εσωτερική αγορά και το διεθνές εμπόριο. Ο ιδρυτικός κανονισμός 2 της EFSA ορίζει τις αρχές που διέπουν την αξιολόγηση του κινδύνου, εντάσσοντας τις εν λόγω αρχές στο ευρωπαϊκό πλαίσιο μέσω της θέσπισης γενικής νομοθεσίας για τα τρόφιμα και αναθέτοντας στην EFSA την ευθύνη της ανεξάρτητης αξιολόγησης των κινδύνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βάσει του κανονισμού αυτού, η συνολική αρμοδιότητα της Αρχής περιλαμβάνει δύο σκέλη: παροχή ανεξάρτητων, υψηλής ποιότητας και έγκαιρων επιστημονικών συμβουλών σχετικά με τους κινδύνους σε ολόκληρο το εύρος της αλυσίδας εφοδιασμού και με ολοκληρωμένο τρόπο, και γνωστοποίηση των κινδύνων αυτών σε όλους τους ενδιαφερόμενους και το ευρύ κοινό. Από την εποχή της ίδρυσής της, βασικό δόγμα της EFSA είναι ότι οι αρμοδιότητες περί αξιολόγησης και διαχείρισης κινδύνων είναι λειτουργικά διακριτές. Ένα από τα βασικά μηνύματα που αναδείχτηκαν από την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής για την ασφάλεια των τροφίμων 3 ήταν ότι ο ιδρυτικός κανονισμός της EFSA παρέχει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο για την επίτευξη της αποστολής της, καθώς και την ευελιξία που απαιτείται, προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε ένα εξελισσόμενο περιβάλλον πολιτικής. Το 2003 η Αρχή ξεκίνησε τις επιστημονικές δραστηριότητές της. Στα πέντε αυτά χρόνια, η EFSA αναπτύχθηκε ως οργανισμός, όχι μόνο από άποψη πόρων αλλά και σε ό, τι αφορά συστήματα, δίκτυα, εργαλεία, διαδικασίες διαχείρισης και άλλες δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί ώστε να της παρέχουν τα μέσα για να ανταποκρίνεται στην αποστολή της. Η Αρχή εμφορείται από αξίες όπως η ευρύτητα του πνεύματος και η διαφάνεια, η επιστημονική αριστεία, η ανεξαρτησία και η ευαισθησία. Οι επιστημονικές συμβουλές της παρέχουν στους διαχειριστές κινδύνων την αποδεικτική βάση που χρειάζονται για την προστασία των καταναλωτών και άλλα μέσα που στοχεύουν στη διασφάλιση του υψηλού επιπέδου προστασίας της δημόσιας υγείας που επιδιώκει η Κοινότητα και στη διατήρηση της εσωτερικής αγοράς και του διεθνούς εμπορίου Λευκή Βίβλος για την ασφάλεια των τροφίμων, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ιανουάριος 2000, βλ. eu/food/food/intro/white_paper_ en.htm 2 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2002, για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφαλείας των τροφίμων 3 Ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής για την ασφάλεια των τροφίμων, που συνδιοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την EFSA και την πορτογαλική προεδρία για τον εορτασμό της πέμπτης επετείου της EFSA, βλ. europa.eu/efsa/eventsmeetings/ efsa_locale _ EFSAFiveYearAnniversary.htm 7

10 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Πώς αναπτύσσεται η παροχή επιστημονικών συμβουλών Οι επιστημονικές γνώμες και λοιπές συμβουλές που παρέχει η EFSA είναι αποτέλεσμα της εργασίας 10 επιστημονικών ομάδων και μιας επιστημονικής επιτροπής με την υποστήριξη του προσωπικού της EFSA. Οι ομάδες και η επιτροπή απαρτίζονται από εμπειρογνώμονες από την Ευρώπη και άλλες χώρες, οι οποίοι επιλέγονται μέσω ανοιχτής διαδικασίας βάσει της αποδεδειγμένης επιστημονικής εμπειρίας και ανεξαρτησίας τους. Η Αρχή χειρίζεται τους κινδύνους με ολοκληρωμένο τρόπο, χρησιμοποιώντας μια διεπιστημονική προσέγγιση που αφορά το σύνολο της αλυσίδας εφοδιασμού και, κατά περίπτωση, παρέχοντας επιστημονική πληροφόρηση σχετικά με οφέλη και συγκρίσεις κινδύνων, ώστε να δίδεται η δυνατότητα στους διαχειριστές κινδύνων να λαμβάνουν αποφάσεις ύστερα από εμπεριστατωμένη πληροφόρηση. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου της EFSA, περίπου το 90% αυτού, πραγματοποιείται με τη μορφή απαντήσεων σε αιτήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 4, ενώ το υπόλοιπο αντιστοιχεί σε αιτήματα των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επιπλέον, η EFSA μπορεί να λειτουργεί «προορατικά», καθώς ο ιδρυτικός κανονισμός της προβλέπει τη δυνατότητα της Αρχής να ξεκινήσει ένα έργο με δική της πρωτοβουλία («εξ ιδίας πρωτοβουλίας»). Μέχρι σήμερα (Ιούνιος 2008), η EFSA ενήργησε εξ ιδίας πρωτοβουλίας σε 87 υποθέσεις, γεγονός που της έδωσε τη δυνατότητα να αναπτύξει θεμελιώδεις μεθόδους και έγγραφα καθοδήγησης. 4 EFSA, Μητρώο αιτημάτων, βλ. efsa_locale _ RegisterOfQuestions.htm 5 Πώς δουλεύουμε, δικτυακός τόπος EFSA, βλ. eu/efsa/aboutefsa/efsa_locale _HowWeWork.htm 6 Μέθοδοι ενίσχυσης της ικανότητας ανταπόκρισης της EFSA σε ζητήματα εκτάκτου ανάγκης, δικτυακός τόπος EFSA, ενημέρωση Ιουλίου 2007, βλ. efsa.europa.eu/efsa/efsa_locale _ htm 7 Δικτυακός τόπος EFSA, δηλώσεις συμφερόντων, βλ. AboutEfsa/WhoWeAre/efsa_locale _DeclarationsInterest. htm Στο μεταξύ, η ζήτηση για επιστημονικές γνώμες αυξάνεται συστηματικά. Στα πέντε χρόνια της μέχρι τώρα λειτουργίας της, η EFSA έχει εκδώσει περισσότερες από 680 γνώμες. Μόνο το 2007 εξέδωσε περισσότερες από 200. Ωστόσο, η απλή έκδοση γνωμών μπορεί να αποδεχθεί ανώφελη εάν οι γνώμες αυτές δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες ποιότητας και χρησιμότητας των διαχειριστών κινδύνων. Κατά συνέπεια, η EFSA εγκαινίασε την περίοδο 2007/2008 ένα πρόγραμμα διασφάλισης ποιότητας 5 για τη συνεχή ανασκόπηση και ενίσχυση της ποιότητας του επιστημονικού έργου της. Το πρόγραμμα αυτό συμπεριλαμβάνει ένα σύστημα εσωτερικής αξιολόγησης, ώστε να διασφαλίζεται ότι για την έκδοση επιστημονικών γνωμών και άλλων παραγόμενων έργων έχουν εφαρμοστεί απαρέγκλιτα τα βασικά προβλεπόμενα βήματα. Το 2009 η EFSA αναμένεται να ενισχύσει περαιτέρω το υφιστάμενο σύστημα με την θέσπιση φάσης εξωτερικής αξιολόγησης που θα πραγματοποιείται από ανεξάρτητη εξωτερική ομάδα ελέγχου. Η EFSA μελετά επίσης περαιτέρω πρωτοβουλίες, ώστε να παγιωθεί η αναγνώριση της ποιότητας των μεθόδων αξιολόγησης και των παραγόμενων αποτελεσμάτων της. Η ικανότητα ανταπόκρισης είναι επίσης σημαντική και η EFSA έχει υιοθετήσει ταχείες διαδικασίες για ζητήματα ασφάλειας τροφίμων σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης 6, προκειμένου οι διαχειριστές κινδύνων να έχουν τη δυνατότητα να υιοθετούν εγκαίρως μέτρα για τον περιορισμό των κινδύνων. Η EFSA έχει αναπτύξει πολιτικές και διαδικασίες σχετικά με τις δηλώσεις συμφερόντων 7, ώστε να διασφαλίζει την ανεξαρτησία του επιστημονικού και λοιπού έργου της. Όλο το παραγόμενο επιστημονικό έργο και τα σχετικά με αυτό έγγραφα διατίθενται δημοσίως μέσω του δικτυακού τόπου της EFSA, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια των πορισμάτων της. 8

11 EFSA: ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΕΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ 2.3 Δουλεύοντας ομαδικά: συνεργασία στην ασφάλεια των τροφίμων Η EFSA συνεργάζεται με κράτη μέλη, ευρωπαϊκούς φορείς, διεθνείς οργανισμούς και οργανισμούς τρίτων χωρών με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών, δεδομένων και βέλτιστων πρακτικών, τον εντοπισμό των αναδυόμενων κινδύνων και τη συνεκτική ενημέρωση σχετικά με τους κινδύνους της τροφικής αλυσίδας. Για το σκοπό αυτό, έχει δημιουργήσει αποτελεσματικά δίκτυα που περιλαμβάνουν περισσότερους από 1000 εμπειρογνώμονες, 30 εθνικούς οργανισμούς 8 και 200 επιστημονικούς οργανισμούς ικανούς να υλοποιούν έργα για λογαριασμό της EFSA δυνάμει του άρθρου 36 του ιδρυτικού κανονισμού. Ο εντοπισμός των αναδυόμενων κινδύνων ήταν και εξακολουθεί να αποτελεί βασική προτεραιότητα. Η EFSA έχει διευρύνει τις ικανότητές της στο συγκεκριμένο τομέα, ώστε να συνεργάζεται στενά με εθνικούς οργανισμούς, τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς και να συλλέγει συστηματικά στοιχεία και άλλες επικαιροποιημένες πληροφορίες με σκοπό τον εντοπισμό και την ανάλυση των αναδυόμενων κινδύνων. 2. Το συμβουλευτικό σώμα 9 απαρτίζεται από εκπροσώπους των εθνικών αρχών των 27 κρατών μελών και των γειτονικών κρατών και αποτελεί πλατφόρμα συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και της EFSA αλλά και μεταξύ των ίδιων των κρατών μελών. Με τη συνδρομή του, η EFSA έχει αναπτύξει μια στρατηγική συνεργασίας και δικτύωσης 10 όπου περιγράφονται το πλαίσιο και οι προτεραιότητες της συνεργασίας της με τα κράτη μέλη. Την περίοδο 2007/2008, η συνεργασία ενισχύθηκε περαιτέρω με την καθιέρωση συντονιστικών κέντρων στα κράτη μέλη, τα οποία θα λειτουργούν ως σημεία επαφής μεταξύ της EFSA και των εθνικών αρχών για την ασφάλεια των τροφίμων, ερευνητικών ινστιτούτων και ενδιαφερομένων σε εθνικό επίπεδο. Βασική προτεραιότητά τους είναι η ανταλλαγή πληροφοριών επί επιστημονικών θεμάτων. Οι πανευρωπαϊκοί επιστημονικοί πόροι κινητοποιούνται μέσα από μια σειρά σχεδίων επιστημονικής συνεργασίας (ESCO), η οποία θεσπίστηκε το Τα σχέδια αυτά επικεντρώνονται σε ειδικά ζητήματα ασφάλειας των τροφίμων και ζωοτροφών που παρουσιάζουν ενδιαφέρον τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως ο εντοπισμός των αναδυόμενων κινδύνων. Η EFSA συνεργάζεται επίσης με άλλους οργανισμούς της ΕΕ (EMEA, EEA, ECDC και ECHA), το ΚΚΕρ (Κοινό Κέντρο Ερευνών) και τις επιστημονικές επιτροπές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα εκτός του τομέα των τροφίμων, με σκοπό την ανταλλαγή πρακτικών και πληροφοριών. Για παράδειγμα, η EFSA έχει συνεργαστεί με το ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων) για τις ζωονόσους 11 και τη γρίπη των πτηνών. Με στόχο τη δημιουργία μιας στέρεας βάσης με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας, η EFSA έχει συνάψει επίσημες συμφωνίες με το ECDC και το ΚΚΕρ. Η Αρχή είναι υπεύθυνη για την εναρμόνιση των μεθοδολογιών συλλογής δεδομένων, για τη συλλογή και παροχή πρόσβασης σε πανευρωπαϊκά δεδομένα για δικούς της σκοπούς και προς όφελος των διαχειριστών κινδύνων και των εθνικών φορέων αξιολόγησης κινδύνων. Αυτό έχει ήδη αποδώσει καρπούς στον τομέα των ζωονόσων 12, ενώ άλλες πρωτοβουλίες, όπως η συγκέντρωση στοιχείων για την εμφάνιση ή ύπαρξη χημικών ουσιών και η συνοπτική βάση δεδομένων για την κατανάλωση 8 27 κράτη μέλη + γειτονικές χώρες 9 Άρθρο 27, κανονισμός 178/ Στρατηγική συνεργασίας και δικτύωσης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και της EFSA, Δεκέμβριος 2006, δικτυακός τόπος EFSA, βλ. eu/efsa/documentset/mb_ strategy_28thmeet_en_6a,1.pdf 11 Από κοινού EFSA/ECDC- The Community Summary Report on Trends and Sources of Zoonoses, Zoonotic Agents, Antimicrobial resistance and Foodborne outbreaks in the European Union in Οδηγία 2003/99/ΕΚ 9

12 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA τροφίμων, η οποία περιλαμβάνει δεδομένα από τα κράτη μέλη, θα διευκολύνει το έργο της αξιολόγησης κινδύνων πανευρωπαϊκά. Καθώς πολλοί από τους σημερινούς κινδύνους που συνδέονται με τα τρόφιμα έχουν παγκόσμια διάσταση, είναι σημαντικό να μπορεί η EFSA να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στον τομέα της αξιολόγησης κινδύνων διεθνώς, προκειμένου να παρέχει υψηλού επιπέδου ενημέρωση σχετικά με τους εξελισσόμενους κινδύνους και να συμβάλλει στο επιστημονικό έργο που απαιτείται για την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το η EFSA σύναψε συμφωνία εμπιστευτικότητας με την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται συζητήσεις για τη σύναψη παρόμοιων συμφωνιών και με άλλους οργανισμούς. Η EFSA έχει συμβάλει ενεργά στην αξιολόγηση κινδύνων σε διεθνές επίπεδο, όπως και στην ανάπτυξη μεθοδολογιών αξιολόγησης κινδύνων υπό την αιγίδα των ΠΟΥ/FAO 14 και άλλων διεθνών φορέων, και έχει δημιουργήσει δεσμούς με περιφερειακούς φορείς όπως ο Ευρωπαϊκός και Μεσογειακός Οργανισμός Φυτοπροστασίας (EPPO). Στο πλαίσιο της διεύρυνσης της ΕΕ, η EFSA συνεργάζεται επίσης με υποψήφιες και υπό ένταξη χώρες με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του έργου της Αρχής, την ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης, τη δημιουργία μηχανισμών ανταλλαγής πληροφοριών και τη συμμετοχή των εθνικών αρχών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ασκήσεις συντονισμού σε περιπτώσεις κρίσης. 13 Η EFSA και η FDA ενισχύουν τη συνεργασία τους για την ασφάλεια των τροφίμων, δικτυακός τόπος EFSA, Ιούλιος 2007, βλ. efsa.europa.eu/efsa/efsa_locale _ htm 14 GMO ειδική ομάδα Codex Biotech 15 Άρθρο 38, 178/ Λευκή Βίβλος για την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση, που εκδόθηκε από την Επιτροπή στις , COM (2001) 428 τελικό. 17 Απόφαση αριθ. 1904/2006/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2006 για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους Πολίτες» για την περίοδο με σκοπό την προώθηση της ενεργού συμμετοχής του ευρωπαίου πολίτη στα κοινά. 18 Πλατφόρμα διαβούλευσης ενδιαφερομένων της EFSA, Όροι, βλ. General/iai_stakeholder_platform_ tor_september2006_en,2.pdf 2.4 Συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους Η ευρύτητα πνεύματος και η διαφάνεια αποτελούν βασικές αρχές λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων 15. Ο ιδρυτικός κανονισμός και οι μέθοδοι εργασίας της EFSA αντικατοπτρίζουν τις αρχές της διακυβέρνησης που αναπτύσσονται στη Λευκή Βίβλο του 2001 για την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση 16 και στις πιο πρόσφατες δραστηριότητες της Επιτροπής σχετικά με το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους Πολίτες» 17. Η EFSA έχει ακολουθήσει ενεργό πολιτική σε ό, τι αφορά τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων, μέσω διαβουλεύσεων επί βασικών εγγράφων, π.χ. για το σχέδιο γνώμης σχετικά με την κλωνοποίηση ζώων και τα σχέδια των καθοδηγητικών εγγράφων για τους ΓΤΟ και τα πρόσθετα ζωοτροφών. Συνδιαλέγεται τακτικά με τους ενδιαφερόμενους και, μέσα από την πλατφόρμα διαβούλευσης ενδιαφερομένων 18, συνομιλεί με την κοινωνία των πολιτών, τους ΜΚΟ και τους εκπροσώπους των καταναλωτών και της διατροφικής αλυσίδας. Το 2008 η EFSA ανέθεσε εξωτερική ανασκόπηση των δραστηριοτήτων των ενδιαφερομένων της ώστε να διασφαλίσει ότι η συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους είναι αποτελεσματική, αμοιβαία επωφελής και ανταποκρίνεται στις προσδοκίες. Στο απώτερο μέλλον, η EFSA θα ασχοληθεί εκτενέστερα με την ενεργό συμμετοχή των ενδιαφερομένων, και ιδίως των καταναλωτών. 10

13 EFSA: ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΕΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ 2.5 Συνεκτική ενημέρωση για τους κινδύνους στην Ευρώπη Από την εποχή της ίδρυσής της, η EFSA εφαρμόζει ενεργό πολιτική ενημέρωσης σχετικά με το έργο της και, μέσω της στρατηγικής της για την ενημέρωση 19, έχει διαμορφώσει μια συνολική προσέγγιση, ώστε να διασφαλίζει την παροχή συνοπτικής, απλής και ακριβούς πληροφόρησης σχετικά με τους κινδύνους, το ρόλο και τους στόχους της Αρχής στο ευρωπαϊκό σύστημα. Η κοινοποίηση πληροφοριών για σύνθετα επιστημονικά ζητήματα σε έναν πληθυσμό με σημαντική πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία, δηλαδή σε σχεδόν 500 εκατομμύρια πολίτες που συνθέτουν την ΕΕ, συνιστά εξαιρετική πρόκληση που η EFSA δε δύναται να αναλάβει μόνη της. Επομένως, η Αρχή συνεργάζεται στενά με τις εθνικές αρχές για την ασφάλεια των τροφίμων μέσω της ομάδας εργασίας του συμβουλευτικού σώματος για θέματα ενημέρωσης, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές λαμβάνουν ουσιαστικά, συναφή, κατανοητά και συνεκτικά μηνύματα με βάση ανεξάρτητες και τεκμηριωμένες πληροφορίες. Η EFSA συντονίζει επίσης τις δραστηριότητές της για την ενημέρωση περί κινδύνων με τους διαχειριστές κινδύνων, και ιδίως με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε να επιτυγχάνει τη συνολική συνεκτικότητα των δημόσιων ανακοινώσεων περί κινδύνων. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιόδους κρίσεων 20. Κατευθυνόμενη από τη συμβουλευτική ομάδα της για την ενημέρωση περί κινδύνων, η Αρχή επιδιώκει την παρακολούθηση και αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται τους κινδύνους και τα οφέλη που συνδέονται με τα τρόφιμα, καθώς και τον αντίκτυπο των ανακοινώσεων περί κινδύνων στη γνώση, τη στάση και τη συμπεριφορά των καταναλωτών Στρατηγική και σχέδια της EFSA για την ενημέρωση σχετικά με τους κινδύνους, βλ. efsa.europa.eu/efsa/general/mb_ commstrategy_final_ pdf 20 Άρθρα 56 και 57 του κανονισμού (ΕΚ) 178/

14 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Μεταβαλλόμενα πλαίσια 12

15 ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ 3. Οι τομείς πολιτικής που άπτονται του έργου της EFSA εξελίσσονται από την εποχή της ίδρυσής της και θα εξακολουθήσουν να εξελίσσονται στο μέλλον. Η Γενική Διεύθυνση (ΓΔ) Υγείας και Καταναλωτών, με την οποία η EFSA συνεργάζεται στενά, έχει εντοπίσει τις βασικές κινητήριες δυνάμεις αλλαγής για τα επόμενα χρόνια, σε ό, τι αφορά το δικό της περιβάλλον πολιτικής, στα εξής πεδία: εμπιστοσύνη των καταναλωτών, κοινωνικές μεταβολές, διακυβέρνηση και παγκοσμιοποίηση 21. Η EFSA αναγνωρίζει ότι οι τομείς αυτοί θα επηρεάσουν σημαντικά το μακροπρόθεσμο έργο της. Επηρεάζεται βέβαια από τους ίδιους παράγοντες με εκείνους που απασχολούν τους διαχειριστές των κινδύνων αλλά οι συνέπειες, οι στόχοι και οι μακροπρόθεσμες λύσεις μπορεί να διαφέρουν για την EFSA ως οργανισμό. Από τη δική της σκοπιά, η EFSA έχει προσδιορίσει τις ακόλουθες σημαντικές παραμέτρους επιρροής που θα την απασχολήσουν κατά τα επόμενα 5 χρόνια. 21 Future Challenges Paper: , Γενική Διεύθυνση Υγείας και Καταναλωτών, βλ. eu/dgs/health_consumer/events/ future_challenges_en.htm 13

16 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Το έκτο πρόγραμμα περιβαλλοντικής δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής , βλ. environment/newprg/strategies_ en.htm 23 CAP Health-Check, Νοέμβριος Ανανεωμένη στρατηγική της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη 2006 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ιουνίου ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, eu/agriculture/foodqual/index_ en.htm#sustainability 26 Συνθήκη της Λισσαβώνας, Δεκέμβριος Μια νέα στρατηγική σχετικά με την υγεία των ζώων ( ): Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία, Γενική Διεύθυνση Υγείας και Καταναλωτών, Ο ρόλος της EFSA στη βελτίωση της υγείας των ζώων στην Ευρώπη (υπό εκπόνηση) 29 Εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) 30 Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Στρατηγική της ΕΕ για τα βιοκαύσιμα», Φεβρουάριος Εκτιμήσεις του ΟΗΕ 32 Αντιμετώπιση της πρόκλησης από την αύξηση των τιμών των τροφίμων: Κατευθύνσεις για τη δράση της ΕΕ. Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών, Βιωσιμότητα Στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, η γεωργία βασίζεται σε εντατικές μεθόδους και η επικρατούσα τάση υπαγορεύει τη χρήση πρώτων υλών απαλλαγμένων από ασθένειες και εγγυώμενων υψηλές αποδόσεις, καθώς και την εφαρμογή αγροχημικών προϊόντων. Ο αντίκτυπος στο έδαφος, στη βιοποικιλότητα, στην υδροδότηση και στη ρύπανση, το ενδεχόμενο μόλυνσης των καλλιεργειών για την παραγωγή τροφίμων και ζωοτροφών, καθώς και οι επιπτώσεις στα ζώα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων, αποτελούν για την EFSA ολοένα πιο σύνθετες προκλήσεις αξιολόγησης. Η απαίτηση αξιολόγησης των περιβαλλοντικών κινδύνων, η οποία αποτελεί ήδη μέρος της αξιολόγησης κινδύνων σε ορισμένους τομείς, αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά 22. Η μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής 23 και η περαιτέρω εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής στην παραγωγή τροφίμων και τη βιωσιμότητα 24,25 αποτελούν και θα συνεχίσουν να αποτελούν θεμελιώδεις κινητήριες δυνάμεις αλλαγής. Επιπλέον, η ολοένα μεγαλύτερη έμφαση στην υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων 26,27 σε κοινοτικό επίπεδο αναμένεται να έχει επίσης αντίκτυπο στο έργο και τον προσανατολισμό 28 της EFSA. Η υγεία και η καλή διαβίωση των ζώων είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν τίθενται ζητήματα ζωονόσων, ανακύπτουν κίνδυνοι που αφορούν και τη δημόσια υγεία. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επηρεάσει τις πρακτικές και τους τρόπους καλλιέργειας και παραγωγής τροφίμων, ενώ αναμένονται επίσης αλλαγές στην κατανομή των ασθενειών φυτών και ζώων, καθώς και στην κατανομή των φορέων των ασθενειών αυτών 29. Αυτό θα μπορούσε με τη σειρά του να οδηγήσει σε αλλαγές στον τρόπο χρήσης των αγροχημικών προϊόντων και σε αυξημένους κινδύνους για την εμφάνιση πανδημιών σε παγκόσμια κλίμακα (όπως π.χ. η γρίπη των πτηνών), δημιουργώντας νέες προκλήσεις για το έργο της EFSA σε διάφορους τομείς. Ο καταρροϊκός πυρετός των μηρυκαστικών στη Βόρεια Ευρώπη ενδέχεται να αποτελεί μια πρόωρη ένδειξη αυτών που θα μπορούσαμε να περιμένουμε στο μέλλον. H προμήθεια τροφίμων στην Ευρώπη αναμένεται να επηρεαστεί σημαντικά και από άλλους παράγοντες, όπως η αυξημένη ζήτηση και οι αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα των αναδυόμενων οικονομιών, οι τιμές της ενέργειας, η ξηρασία στο νότιο ημισφαίριο και η αυξημένη χρήση της γης για παραγωγή βιοκαυσίμων, η οποία παρουσιάζει σημαντικό ρυθμό ετήσιας ανάπτυξης από το Ταυτόχρονα, η παγκόσμια ζήτηση για τρόφιμα πρόκειται να αυξηθεί, καθώς προβλέπεται ότι μέχρι το 2030 ο πλανήτης θα πρέπει να παράγει περίπου 50% περισσότερα τρόφιμα σε σχέση με σήμερα για την κάλυψη των αναμενόμενων αναγκών 31. Οι εξελίξεις αυτές αντανακλώνται στην πρόσφατη δραματική αύξηση των τιμών των τροφίμων 32 αλλά μακροπρόθεσμα είναι δύσκολο να υπολογιστεί ο αντίκτυπος που θα μπορούσαν να έχουν στο έργο της EFSA. 14

17 ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ 3.2 Παγκοσμιοποίηση Τα προϊόντα διατροφής και τα συστατικά τους προέρχονται πλέον από ολόκληρο τον κόσμο 33. Οι καταναλωτές ζητούν όλο και πιο συχνά διαρκή πρόσβαση σε τρόφιμα που άλλοτε θεωρούνταν εποχικά και το πρόχειρο φαγητό αποτελεί πλέον διαδεδομένη τακτική σε πολλά κράτη μέλη. Η τάση σε ό, τι αφορά το παγκόσμιο εμπόριο τροφίμων είναι ανοδική, τόσο στις εισαγωγές όσο και στις εξαγωγές 34. Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων δε γνωρίζουν σύνορα και το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές 35 προέβη το 2007 σε περίπου 7300 κοινοποιήσεις σχετικά με τρόφιμα και τροφές που εισάχθηκαν στην Κοινότητα, καταδεικνύοντας τον παγκόσμιο χαρακτήρα των κινδύνων και υπογραμμίζοντας την ανάγκη επαγρύπνησης έναντι της εισαγωγής νέων κινδύνων στην ΕΕ ή της εκ νέου εισαγωγής άλλων που είχαν προηγουμένως εξαλειφθεί, όπως η σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών. Αυτό που ενδεχομένως αποτελούσε στο παρελθόν πρόβλημα μιας περιοχής ή μιας χώρας, μπορεί σήμερα να λάβει πανευρωπαϊκές ή ακόμη και παγκόσμιες διαστάσεις αν συνδέεται με τρόφιμο ή συστατικό που κυκλοφορεί στο εμπόριο ή χρησιμοποιείται σε μεγάλη κλίμακα. Προκειμένου να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των καταναλωτών, πρέπει να αξιολογούνται πληροφορίες και στοιχεία από ευρύ φάσμα πηγών. Τέλος, μεγάλο μέρος του έργου της Αρχής έχει αντίκτυπο στις προδιαγραφές που εφαρμόζει η ΕΕ τόσο στην εσωτερική αγορά όσο και στα τρόφιμα που διακινούνται στο πλαίσιο του διεθνούς εμπορίου με σκοπό την επίτευξη υψηλού επιπέδου υγείας για τους πολίτες της. Από αυτή την άποψη, το έργο της EFSA ενδέχεται να απασχολεί συχνά τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ και ενδεχομένως τον ΠΟΕ. Αναμένεται ότι οι αξιολογήσεις κινδύνων και οι λοιπές αξιολογήσεις που πραγματοποιούνται από διεθνείς επιτροπές και φορείς θα εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται ως σημεία αναφοράς στη διεθνή σκηνή. Η EFSA, ως βασικός οργανισμός για την αξιολόγηση κινδύνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να εξετάσει το πλαίσιο μέσα από το οποίο συνεισφέρει σε τέτοιου είδους συζητήσεις EU Bilateral Trade Relations, Γενική Διεύθυνση Εμπορίου, στατιστικά στοιχεία Ιουνίου 2006, βλ. trade.ec.europa.eu/doclib/ docs/2006/june/tradoc_ pdf 34 Οι εξαγωγές και εισαγωγές σημείωσαν το 2006 σημαντική αύξηση της τάξεως του 11%, η οποία συνιστά μακράν τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από το Απορροφώντας το 22% των συνολικών εξαγωγών της ΕΕ, οι ΗΠΑ αποτελούν τον υπ αριθμόν ένα πελάτη των ευρωπαϊκών βιομηχανιών τροφίμων και ποτών. Οι εξαγωγές προς τη Ρωσία συνεχίζουν να αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς, με ποσοστό αύξησης 24% για το Για πρώτη φορά, η Κίνα συγκαταλέγεται στους δέκα πρώτους εξαγωγικούς προορισμούς για τα ευρωπαϊκά προϊόντα με εξαγωγές που αγγίζουν το 1 δισ. ευρώ. Οι εισαγωγές από τη Βραζιλία και την Αργεντινή αντιπροσωπεύουν το 1/5 των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ σε τρόφιμα και ποτά. Οι στατιστικές δείχνουν σημαντική αύξηση των εισαγωγών από μεσογειακές χώρες (+21%), τη Ρωσία (+25%), την Κίνα (+25%) και ορισμένες χώρες του ASEAN (Ταϊλάνδη +22%, Βιετνάμ +60%). Οι εισαγωγές από αναδυόμενες χώρες παρουσιάζουν σαφή αύξηση τα τελευταία 6 χρόνια, ενώ όσον αφορά τις εξαγωγές, οι επιδόσεις των προϊόντων τροφίμων και ποτών της ΕΕ είναι λιγότερο εντυπωσιακές πηγή: CIAA, στοιχεία και τάσεις για το Άρθρο 50 παράγραφος 3 του κανονισμού 178/2002, βλ. ec.europa.eu/food/food/rapidalert/ index_en.htm 15

18 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Στρατηγικής της Λισσαβώνας: ανταγωνιστική βιομηχανία τροφίμων καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη 37 Συνομοσπονδία Βιομηχανιών Τροφίμων και Ποτών της ΕΕ (CIAA): Στοιχεία και τάσεις της ευρωπαϊκής βιομηχανίας τροφίμων και ποτών, ΟΟΣΑ, βάση δεδομένων STAN (Δείκτες Δομικής Ανάλυσης) 3.3 Επιστήμη και καινοτομία Η Στρατηγική της Λισσαβώνας ορίζει την επιστήμη και την καινοτομία ως βασικούς κινητήριους μοχλούς της οικονομικής ανταγωνιστικότητας της ΕΕ 36, ενώ οι τομείς των τροφίμων και ζωοτροφών, που υπάγονται στο πεδίο αρμοδιοτήτων της EFSA, αποτελούν βασικούς συντελεστές της ευρωπαϊκής οικονομίας, καθώς ο ετήσιος κύκλος εργασιών στον τομέα των τροφίμων και ποτών ανέρχεται σε περίπου δισ. ευρώ. Οι αναδυόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας, της Ρωσίας και της Βραζιλίας δραστηριοποιούνται ενεργά στο συγκεκριμένο τομέα 38 με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του μεριδίου αγοράς της ΕΕ. Ο τομέας των αγροτικών διατροφικών προϊόντων ενθαρρύνεται προς την κατεύθυνση μεγαλύτερης επένδυσης στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία. Ο αριθμός των νέων τροφίμων και ζωοτροφών που προέρχονται τόσο από τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες όσο και από τις εισαγωγές αναμένεται να συνεχίσει την ανοδική του πορεία. Οι νέες τεχνολογίες και η καινοτομία στην παραγωγή τροφίμων και ζωοτροφών αποτελούν σύνθετες προκλήσεις για την EFSA και τις δραστηριότητές της σε επιστημονικό και επικοινωνιακό επίπεδο. Η Αρχή οφείλει να συνεχίσει να παρακολουθεί προσεκτικά τις νέες εξελίξεις στην τεχνολογία τροφίμων και ζωοτροφών, ιδίως για να είναι σε θέση να παρακολουθεί και τις συνέπειες για τις σχετικές αξιολογήσεις των κινδύνων. Η αξιολόγηση κινδύνων που προέρχονται από το χώρο της καινοτομίας ενδέχεται να εγείρει ζητήματα αβεβαιότητας, κενά πληροφόρησης και ανάγκη αποδεικτικών στοιχείων για την ανάπτυξη των κατάλληλων μεθόδων αξιολόγησης. Οι εξελίξεις στην καινοτομία και την επιστήμη δημιουργούν ιδιαίτερες προκλήσεις και στο πεδίο της ενημέρωσης. Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, η EFSA καλείται να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ επιστήμης, καινοτομίας και αντίληψης των πολιτών. Η Αρχή θα βρεθεί αντιμέτωπη με προκλήσεις που σχετίζονται με τον προσδιορισμό του ρόλου της στην αξιολόγηση των νέων τεχνολογιών, την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται τους κινδύνους και την ανάπτυξη ενός ουσιαστικού διαλόγου με τους ενδιαφερόμενους. Η καινοτομία στις μεθόδους ανάλυσης και ανίχνευσης δημιουργεί επίσης προκλήσεις για τους αξιολογητές κινδύνων, καθώς διατίθενται όλο και περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την παρουσία ουσιών σε τρόφιμα και ζωοτροφές και μάλιστα σε επίπεδα που προηγουμένως ήταν αδύνατο να ανιχνευθούν, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με την ακρυλαμίδη στα τρόφιμα. Παρομοίως, η πρόοδος σε τομείς όπως η γονιδιακή επιστήμη και η πρωτεομική 39, η βιολογία συστημάτων και η βιοπληροφορική θα έχουν σημαντική επίδραση στο έργο της EFSA ως προς την αξιολόγηση κινδύνων και η Αρχή θα πρέπει να τους παρακολουθεί προσεκτικά, προκειμένου να παραμένει στην πρώτη γραμμή των τεχνικών και μεθοδολογιών αξιολόγησης κινδύνων. 39 Γονιδιακή επιστήμη: η μελέτη της δομής και λειτουργίας των γονιδίων. Πρωτεομική: η μελέτη του συνόλου των πρωτεϊνών που κωδικοποιούνται από ένα γονιδίωμα, των λειτουργιών και των αλληλεπιδράσεών τους 16

19 ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ 3.4 Κοινωνικές μεταβολές: κοινωνικοδημογραφικές αλλαγές και νέες καταναλωτικές συνήθειες Οι δημογραφικές τάσεις της ΕΕ χαρακτηρίζονται από γήρανση του πληθυσμού, πτώση του ποσοστού των γεννήσεων, αύξηση της μετανάστευσης και της αστικοποίησης, αλλαγές του τρόπου ζωής που οδηγούν σε διαφορετικές καταναλωτικές συνήθειες και αύξηση του προσδόκιμου ζωής 40. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν από μόνες τους νέες προκλήσεις σε θέματα υγείας, διατροφής και δίαιτας για το έργο της EFSA τα επόμενα χρόνια, αφού θα πάψουν πιθανότατα να ισχύουν προηγούμενες παραδοχές σχετικά με την ευαισθησία του πληθυσμού σε κινδύνους, στην πρόσληψη ή την έκθεση σε ουσίες και στη σχετιζόμενη με αυτά κατάσταση της υγείας τους. Τα αυξανόμενα ποσοστά της παχυσαρκίας 41, ιδίως σε παιδιά, αποτελούν βασικό ζήτημα δημόσιας υγείας, σε συνδυασμό μάλιστα με τις συνδεόμενες διαταραχές, όπως ο διαβήτης, οι καρδιοπάθειες και ο καρκίνος. Επομένως, η EFSA θα πρέπει να θεωρεί πως η διατροφή/δίαιτα και ο ρόλος της στην υγεία θα εξακολουθήσει να αποτελεί βασικό μέρος του έργου της για τα επόμενα χρόνια, καθώς δίδεται όλο και περισσότερη έμφαση στην κοινοτική αρμοδιότητα σε θέματα υγείας 42. Για την υποστήριξη των διαχειριστών κινδύνων, η EFSA οφείλει να συνεχίσει να παρέχει επιστημονικές συμβουλές και πληροφορίες σε θέματα διατροφής και ενημέρωσης των καταναλωτών για τη σχέση μεταξύ διατροφής και υγείας, π.χ. απαιτήσεις και μέθοδοι ανάπτυξης διατροφικών κατευθυντήριων γραμμών με βάση τα τρόφιμα. Η αξιολόγηση των διαιτητικών προϊόντων, των νέων τροφίμων και των αλλεργιών στα τρόφιμα θα είναι σημαντικές συνιστώσες του έργου της Αρχής στο συγκεκριμένο τομέα. Οι καταναλωτές γίνονται όλο και πιο απαιτητικοί σε ό, τι αφορά τα περιβαλλοντικά ζητήματα και την καλή διαβίωση των ζώων 43. Οι σημερινοί καταναλωτές είναι καλύτερα ενημερωμένοι και διαθέτουν περισσότερες δυνατότητες απ ό, τι στο παρελθόν. Η ευρύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες, που είναι απόρροια της απαίτησης για ελεύθερη πληροφόρηση και της πρωτόγνωρης ανάδειξης του Διαδικτύου ως μέσου ενημέρωσης, συνετέλεσαν σημαντικά σε αυτό, σε συνδυασμό επίσης με την καλύτερη συνειδητοποίηση της προσωπικής ευθύνης καθενός για την υγεία του Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, Το δημογραφικό μέλλον της Ευρώπης: στοιχεία και αριθμοί, Μάιος Περισσότεροι από το 1/3 των πολιτών της Ευρώπης είναι υπέρβαροι (25<BMI<29,9) και ένας στους δέκα είναι παχύσαρκος (BMI>30) ΓΔ Έρευνας, Καταπολέμηση της παχυσαρκίας στην Ευρώπη, Συνθήκη της Λισσαβώνας, Δεκέμβριος 2007, βλ. eu/lisbon_treaty/index_en.htm 43 Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 238: Ζητήματα κινδύνου, Φεβρουάριος 2006, και άλλες έρευνες του Ευρωβαρομέτρου, βλ ec.europa.eu/public_opinion/ index_en.htm. 17

20 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Οργανωτικό, θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο Η EFSA αναμένεται να φτάσει σε κατάσταση πλήρους λειτουργίας κατά την περίοδο , όπως προβλέπεται στην αρχή της τρέχουσας δημοσιονομικής περιόδου 44 (Σχήμα 1). Ωστόσο, ο φόρτος εργασίας της έχει αυξηθεί σημαντικά από την εποχή της ίδρυσής της, όπως φαίνεται στο Σχήμα 2, και, σύμφωνα με τις προβλέψεις, η τάση αυτή θα συνεχιστεί. Είναι επομένως απαραίτητο, καθώς ο οργανισμός αναπτύσσεται συνεχώς, να εξακολουθήσει να αναπτύσσει και τα συστήματα διαχείρισης που απαιτούνται, ώστε να ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες προδιαγραφές και να διασφαλίζει την ευθυγράμμιση των πόρων του με τις ανακύπτουσες προτεραιότητες. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ικανότητα της Αρχής να προσλαμβάνει το καλύτερο επιστημονικό και λοιπό προσωπικό και να προσφέρει ένα δημιουργικό περιβάλλον εργασίας ώστε να διατηρεί προσωπικό υψηλής ποιότητας. Σχήμα 1. Ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι της EFSA για την περίοδο * 90 Αριθμός απασχολουμένων Προϋπολογισμός (εκατ. ) Προϋπ. (εκατ. ) Σύνολο απασχολ * Τα στοιχεία για την περίοδο αφορούν προϋπολογισμούς που έχουν εκτελεστεί ενώ τα αντίστοιχα της περιόδου αποτελούν εκτιμήσεις. 44 Δημοσιονομική προοπτική: Ετήσια σχέδια διαχείρισης της EFSA για το 2008 και το

21 ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ Σχήμα 2. Φόρτος εργασίας και επιστημονικά αποτελέσματα της EFSA για την περίοδο * 3. Νούμερο αιτημάτων και αποτελεσμάτων AFC Key strategic areas NDA FEEDAP *Τα στοιχεία για την περίοδο αποτελούν εκτιμήσεις Μέγιστα σημεία που αντιπροσωπεύουν αναμενόμενα επιστημονικά αιτήματα Καμπύλη της τάσης εισερχόμενων επιστημονικών αιτημάτων Καμπύλη της τάσης των επιστημονικών αποτελεσμάτων 19

22 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Και άλλοι, ακόμη, παράγοντες ενδέχεται να επηρεάσουν το έργο της EFSA. Το 2009 θα συγκροτηθεί μια νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα προκύψει ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η προτεινόμενη επανεξέταση των ρυθμιστικών οργανισμών θα περιλαμβάνει αξιολόγηση της διαχείρισής τους και επανεξέταση των εσωτερικών συστημάτων της Επιτροπής που διέπουν τις σχέσεις της με τους οργανισμούς αυτούς. Η Επιτροπή ενδέχεται να επανεξετάσει το ενδεχόμενο επιβολής τελών 45 για ορισμένες από τις δραστηριότητες της EFSA και η Αρχή πρόκειται να υποβληθεί σε εξωτερική επιθεώρηση το Οι πρόσφατες διευρύνσεις και η πιθανή ένταξη στην ΕΕ και άλλων υποψήφιων χωρών δημιουργούν επιπλέον προκλήσεις. Αυτές αφορούν κυρίως την προσπάθεια προώθησης της γνώσης και κατανόησης του πεδίου αρμοδιοτήτων και του έργου της EFSA στις νέες χώρες και τη δυνατότητα των επιστημόνων τους να συμμετέχουν πλήρως στις δραστηριότητες της EFSA. 45 Άρθρο 45 του κανονισμού 178/ Άρθρο 61 του κανονισμού 178/

23 ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ Συμπερασματικά 3. Συμπερασματικά, είναι ανάγκη να αναγνωριστεί το μεταβαλλόμενο πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιείται η EFSA και το οποίο χαρακτηρίζει την ασφάλεια των τροφίμων γενικότερα, ώστε να διασφαλιστεί η κατάλληλη ανταπόκριση με σκοπό την απόλυτη προάσπιση της δημόσιας υγείας και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αρχή συνοψίζονται ως εξής: > Η παγκοσμιοποίηση αυξάνει το ενδεχόμενο εμφάνισης ή επανεμφάνισης κινδύνων για την ευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. > Η EFSA θα βρεθεί αντιμέτωπη με νέες τεχνολογίες, εξελισσόμενες πρακτικές αξιολόγησης κινδύνων και νέα επιστημονικά δεδομένα. > Η βιωσιμότητα και η κλιματική αλλαγή θα αναδείξουν τη σημασία μιας ολοκληρωμένης μεθόδου αξιολόγησης κινδύνων. > Οι κοινωνικές μεταβολές που συνδέονται με τις κοινωνικοδημογραφικές δομές, τις διατροφικές συνήθειες και τη συμπεριφορά των καταναλωτών θα έχουν αντίκτυπο στις δραστηριότητες της EFSA. > Οι αλλαγές στις πολιτικές και το ρυθμιστικό πλαίσιο θα έχουν αντίκτυπο στο φόρτο εργασίας και τις προτεραιότητες της EFSA. 21

24 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Ανταπόκριση στις προκλήσεις 22

25 ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 4. Προκειμένου να ανταποκριθεί στις μελλοντικές προκλήσεις, η EFSA έχει προσδιορίσει έξι βασικούς στρατηγικούς τομείς και στόχους με γνώμονα το τελικό αποτέλεσμα, βάσει των οποίων θα πορευτεί τα επόμενα πέντε χρόνια. Αν και οι στόχοι αυτοί θα βρίσκονται υπό συνεχή επανεξέταση, θα αποτελέσουν τη βάση των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας και του συνολικού προγραμματισμού της Αρχής για την περίοδο Ως αναπόσπαστο μέρος του συστήματος της ΕΕ για τη θέσπιση νομοθεσίας για τα τρόφιμα, η Αρχή οφείλει να είναι πάντα σε θέση να ανταποκρίνεται στο ρόλο της ανάλογα με τις αλλαγές προτεραιοτήτων εκ μέρους των διαχειριστών και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής. 23

26 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Έμφαση στην υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης μεθόδου παροχής επιστημονικών συμβουλών που αφορούν την πορεία της τροφικής αλυσίδας από τον παραγωγό στον καταναλωτή. Αξιοποιώντας πλήρως την υφιστάμενη εμπειρογνωμοσύνη από ολόκληρη την Ευρώπη, η EFSA μπορεί να διαμορφώνει ένα ευρύ φάσμα γνώσης το οποίο εκτείνεται σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα και συμπεριλαμβάνει θέματα όπως η υγεία και καλή διαβίωση των ζώων, η υγεία των φυτών, η προστασία των καλλιεργειών, η διατροφή και η δίαιτα. Η Αρχή θα συνεχίσει να βασίζεται σε μία διεπιστημονική και ολοκληρωμένη μέθοδο επί του συνόλου του έργου της, ώστε να εξακολουθεί να παρέχει εμπεριστατωμένες επιστημονικές συμβουλές στους διαχειριστές κινδύνων. Η σφαιρική αυτή προσέγγιση («από τον παραγωγό στον καταναλωτή») θα περιλαμβάνει, κατά περίπτωση, σύγκριση κινδύνων και αξιολόγηση της σχέσης κινδύνου-οφέλους. Η EFSA θα συνεχίσει να αναζητά ευκαιρίες συνεργασίας με τα κράτη μέλη, ώστε να εντοπίζει κοινές πρωτοβουλίες προς υποστήριξη του έργου της στον τομέα της αξιολόγησης κινδύνων. Η EFSA θα συνεχίσει επίσης να διασφαλίζει ότι οι αξιολογήσεις που διενεργούνται από εθνικούς οργανισμούς τροφίμων και διεθνείς φορείς λαμβάνονται υπόψη από τις επιστημονικές ομάδες και την επιστημονική επιτροπή της. Η EFSA θα επιμείνει, εξάλλου, στη διασφάλιση της υψηλής ποιότητας του έργου της στην αξιολόγηση κινδύνων και στην ανάγκη παροχής κατάλληλων συμβουλών εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών και με γνώμονα τη χρησιμότητά τους στις δραστηριότητες των διαχειριστών κινδύνων. Με βάση την ολοκληρωμένη αυτή προσέγγιση και σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, άλλους ευρωπαϊκούς, εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, καθώς και με τους σχετικούς ενδιαφερόμενους, η EFSA θα είναι περισσότερο ικανή να προβλέπει, να αξιολογεί και να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις που εγείρονται από το μετασχηματιζόμενο περιβάλλον πολιτικής και το σχετικό ρυθμιστικό 47 πλαίσιο, καθώς και στις προκλήσεις που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή, την ανάγκη της βιωσιμότητας, τους μεταβαλλόμενους δημογραφικούς και άλλους κοινωνικούς παράγοντες, την παγκοσμιοποίηση και τους σχετικούς αναδυόμενους κινδύνους. 47 Βλ. παράρτημα II 24

27 ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ Ολοκληρωμένη μέθοδος ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Περαιτέρω ανάπτυξη της διεπιστημονικής μεθόδου παροχής επιστημονικών συμβουλών 2. Διασφάλιση της πρόσβασης της EFSA στο συνολικό εύρος εμπειρογνωμοσύνης και πληροφοριών που απαιτούνται για την εκπλήρωση της αποστολής της 3. Διασφάλιση της ποιότητας των αξιολογήσεων της EFSA Αξιοποίηση της επιτροπής επανεξέτασης αιτημάτων για την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης μεθόδου Ανάπτυξη κοινού ή αναλαμβανόμενου από κοινού έργου μεταξύ των ομάδων ή δικτύων Προσκλήσεις για πρόσληψη εμπειρογνωμόνων που αντικατοπτρίζουν το πλήρες εύρος της απαιτούμενης εμπειρογνωμοσύνης Συνεργασία με τα κράτη μέλη και διεθνείς φορείς για τη διασφάλιση πρόσβασης σε εμπειρογνωμοσύνη, στοιχεία και πληροφορίες Υλοποίηση του προγράμματος ανασκόπησης ποιότητας και των δράσεων συνέχειας Οι γνώμες αντικατοπτρίζουν το πλήρες εύρος των σχετικών δεξιοτήτων που διαθέτει η EFSA Αριθμός κοινών δραστηριοτήτων Βάση δεδομένων εμπειρογνωμόνων που εξυπηρετεί τον εντοπισμό της εμπειρογνωμοσύνης Βελτιωμένα αποτελέσματα της τακτικής έρευνας ικανοποίησης από τους εμπειρογνώμονες Βελτίωση των αποτελεσμάτων του προγράμματος ανασκόπησης ποιότητας 25

28 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Παροχή έγκαιρης και υψηλής ποιότητας αξιολόγησης για προϊόντα, ουσίες και αιτήματα που υπόκεινται στη ρυθμιστική διαδικασία έγκρισης. Οι αιτήσεις χορήγησης έγκρισης συνιστούν σημαντικό μέρος των δραστηριοτήτων της EFSA και σημαντική πρόκληση από άποψη επιστημονικής πολυπλοκότητας, ποσότητας και νομίμων προθεσμιών. Από την εποχή ίδρυσης της Αρχής, το ποσοστό των πόρων που αξιοποιούνται στον τομέα της χορήγησης εγκρίσεων παρουσιάζει αξιοσημείωτη αύξηση. Αυτό θα συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό παράγοντα για το μελλοντικό σχεδιασμό της EFSA, ώστε να έχει η Αρχή τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες απαιτήσεις παροχής μίας επιστημονικής βάσης με στόχο τη θέσπιση νομοθεσίας, ειδικά σε ό, τι αφορά την έγκριση τροφίμων, ζωοτροφών ή ουσιών, ή αιτήματα, π.χ. για επιστημονική τεκμηρίωση των ισχυρισμών περί υγείας, του τρόπου παροχής διατροφικών πληροφοριών, των αξιολογήσεων των φυτοφαρμάκων, των μέγιστων επιπέδων υπολειμμάτων, των πρόσθετων σε ζωοτροφές και τρόφιμα, των ΓΤΟ κλπ. Οι περιβαλλοντικές πτυχές θα εξακολουθήσουν επίσης να αποτελούν σημαντικές συνιστώσες της αξιολόγησης, όπως και τα θέματα που άπτονται της υγείας στην εργασία, π.χ. σχετικά με τη χρήση φυτοφαρμάκων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ανταπόκριση της Αρχής στο σημαντικό αυτό μέρος της αποστολής της, θα εξακολουθήσει να δίδεται προτεραιότητα στους πόρους που διατίθενται για τις εγκρίσεις. Η EFSA θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τους ενδιαφερόμενους, προκειμένου να προβλέπει το φόρτο εργασίας, να συμφωνεί σε ρεαλιστικές προθεσμίες και να διασφαλίζει την κατανόηση των κριτηρίων ποιότητας που αφορούν τις αιτήσεις χορήγησης έγκρισης. Η EFSA θα συνεχίσει να φροντίζει ώστε τα συστήματα και η ροή εργασίας που σχετίζονται με τη διαχείριση των εγκρίσεων να είναι αποτελεσματικά και αποδοτικά, με παράλληλη συμμετοχή των κρατών μελών και άλλων ευρωπαϊκών οργανισμών προκειμένου να συνδράμουν κατά το δυνατόν την Αρχή στη διασφάλιση της υψηλής ποιότητας του επιστημονικού έργου της. 26

29 ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ Εγκαιρη και υψηλής ποιότητας αξιολόγηση ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της βελτίωσης της ροής εργασίας που σχετίζεται με τις εγκρίσεις 2. Βέλτιστη χρήση των πόρων της EFSA και των κρατών μελών 3. Διασφάλιση της ποιότητας των αξιολογήσεων της EFSA Τακτική επανεξέταση των εσωτερικών διαδικασιών διαχείρισης αιτήσεων Ανάπτυξη επιστημονικής συνεργασίας με τα κράτη μέλη και διασφάλιση της πλήρους ενσωμάτωσης της συνεισφοράς τους μέσω του άρθρου 36 και άλλων μηχανισμών συνεργασίας Συνεργασία με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τον κλάδο και άλλους ενδιαφερόμενους, για την καλύτερη πρόβλεψη του φόρτου εργασίας, της ανάγκης για πληροφορίες και στοιχεία των σχετικών διαδικασιών Συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους διεθνείς φορείς για τη διασφάλιση πρόσβασης σε εμπειρογνωμοσύνη, στοιχεία και πληροφορίες Υλοποίηση του προγράμματος ανασκόπησης ποιότητας και των δράσεων συνέχειας Έγκαιρη έκδοση επιστημονικών γνωμών που αφορούν αιτήσεις και επανεξέταση ουσιών Αριθμός σχεδίων δυνάμει του άρθρου 36 και σχεδίων προμηθειών Καλύτερη δυνατότητα πρόβλεψης των φόρτων εργασίας Καλύτερη πρόσβαση σε στοιχεία και πληροφορίες Βελτίωση των αποτελεσμάτων του προγράμματος ανασκόπησης ποιότητας 27

30 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ EFSA Συντονισμός της αντιπαραβολής, διάδοσης και ανάλυσης στοιχείων στο πεδίο δραστηριοτήτων της EFSA Η Αρχή είναι επιφορτισμένη με την αντιπαραβολή, ανάλυση και διάδοση ευρωπαϊκών στοιχείων και πληροφοριών που αφορούν την ασφάλεια τροφίμων και ζωοτροφών και άλλους σχετικούς τομείς. Η EFSA συντονίζει και ανταλλάσσει πληροφορίες με τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ προς όφελος των εθνικών αξιολογητών κινδύνων, άλλων ευρωπαϊκών οργανισμών, ευρωπαϊκών και εθνικών διαχειριστών κινδύνων, διεθνών οργανισμών και οργανισμών τρίτων χωρών, ενδιαφερομένων και, εν τέλει, των Ευρωπαίων καταναλωτών. Για την αντιμετώπιση των κινδύνων που απορρέουν από την παγκοσμιοποίηση, τις μετακινήσεις, τη μετανάστευση, την κλιματική αλλαγή και την καινοτομία, η EFSA πρέπει, κατά τη συγκέντρωση, αντιπαραβολή και ανάλυση στοιχείων και πληροφοριών, να είναι σε θέση να εντοπίζει είτε νεοαναδυόμενους είτε εκ νέου αναδυόμενους κινδύνους για την προμήθεια τροφίμων και, με τον τρόπο αυτό, να παρέχει υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας από κινδύνους προερχόμενους είτε από την εσωτερική αγορά είτε από προϊόντα που κυκλοφορούν στο διεθνές εμπόριο. Η EFSA θα βασιστεί στη δικτύωσή της με εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, αποβλέποντας στη συνοχή της βάσης συλλογής στοιχείων ώστε αυτά να είναι συγκρίσιμα και πιο επιδεκτικά χρήσης, στη συνδρομή στον εντοπισμό των αναδυόμενων κινδύνων και στη διαμόρφωση της πλέον στέρεας βάσης για την παροχή επιστημονικών συμβουλών. 28

31 ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ Συντονισμός των στοιχείων της ΕΕ ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Ανάπτυξη και παροχή πρόσβασης σε πανευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων στο πεδίο δραστηριοτήτων της EFSA 2. Ενίσχυση της ικανότητας της EFSA να εντοπίζει τους αναδυόμενους κινδύνους Απογραφή των πανευρωπαϊκών βάσεων δεδομένων και πρωτοβουλίες για τη δημιουργία ή συμμετοχή σε αυτές, κατά περίπτωση Προτεραιότητες για τα σχέδια συλλογής δεδομένων Συλλογή και ανάλυση δεδομένων σχετικά με αναδυόμενους κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας διατύπωσης προβλέψεων Δημιουργία δικτύου για τους αναδυόμενους κινδύνους με συμμετοχή εθνικών αρχών, διεθνών οργανισμών και οργανισμών της ΕΕ Αριθμός εκθέσεων που εκδίδονται από την EFSA και τα κράτη μέλη που χρησιμοποιούν τις ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων που συντονίζει η EFSA Σχέδια συλλογής δεδομένων που υλοποιούνται εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών Ετήσια έκθεση σχετικά με τους αναδυόμενους κινδύνους προς τους διαχειριστές κινδύνων 29