ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αριθμ. Πρωτ.:2/41654/0026

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αριθμ. Πρωτ.:2/41654/0026 ΓΕΝ. ΓΡΑΜ. ΔΗΜ / ΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΓΕΝ. Δ / ΝΣΗ ΔΙΟΙΚ. & ΔΗΜ / ΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ Δ / Ν ΣΗ :26η Συντ / σμού & Ελέγχου Εφαρμογής Δημοσιολογιστικών Διατάξεων ΤΜΗΜΑΤΑ : Α ' και Β ' Ταχ. Δ / νση : Παν / μίου 37 Ταχ. Κωδ ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες : Χ. Καραπανάγου Τηλέφωνο : FAX : ΠΡΟΣ : Όλες τις ΥΔΕ πλην Ιατροφαρμακευτικής Περίθαλψης, Νοσοκομειακής Περίθαλψης, Νοσηλίων Πειραιά και Νοσηλίων Θεσ / νίκης ΘΕΜΑ : Επισημάνσεις επί δαπανών ανάθεσης Μελετών και εκτέλεσης Δημοσίων Έργων. ΣΧΕΤ : Το αριθ. 2/378/0026/ έγγραφο μας «Κατευθύνσεις άσκησης Δημοσιονομικού Ελέγχου». Σε συνέχεια της ανωτέρω σχετικής εγκυκλίου μας και με αφορμή ερωτήματα που υποβάλλονται από διάφορες ΥΔΕ για δαπάνες που αφορούν Δημόσια Έργα που προγραμματίζονται και εκτελούνται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες ( Υπουργεία, ΟΤΑ α ' και β' βαθμού, Ν. Π. Δ. Δ.), τόσον κατά την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων εκπόνησης Μελετών, όσον και κατά την υπογραφή συμβάσεων κατασκευής Έργων, σχετικά με θέματα που ανακύπτουν κατά τον έλεγχο και την εκκαθάριση των δαπανών αυτών, επισημαίνονται τα ακόλουθα : Α. Ανάθεση Μελετών Δημοσίων Έργων 1. Προκειμένου να κατασκευαστεί οποιοδήποτε έργο υποδομής ( Δημόσιο Έργο ) είναι απαραίτητο ουσιαστικά αλλά και βάσει της κείμενης νομοθεσίας, να προηγηθεί η εγκεκριμένη μελέτη του. Οι διαδικασίες και οι τρόποι ανάθεσης μελετών ρυθμίζονται με το Ν. 716/77 και τα εκτελεστικά αυτού Π.Δ /τα. Πριν από την ανάθεση οποιασδήποτε μελέτης, ο εργοδότης

2 οφείλει να προβεί σε δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς τα Γραφεία Μελετών για την εκπόνηση μελέτης, η οποία πρέπει να υποβληθεί μέσα σε προθεσμία 20 το πολύ ημερών από την δημοσίευση περίληψης της πρόσκλησης στο Ενημερωτικό Δελτίο του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος. Στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος δεν είναι δυνατόν να συμπεριλαμβάνονται όροι προδήλως αντίθετοι προς τις διατάξεις του νόμου, τόσον καθόσον αφορά τη σύμπραξη των γραφείων μελετών, όσο και όσον αφορά τα όρια της αντιστοιχούσης σε κάθε τάξη πτυχίου αμοιβής ή οδηγούν εμμέσως έστω και συγκεκαλυμμένα σε παραβίαση ή καταστρατήγηση αυτών ( Γνωμ. Ν. Σ. Κ. 163/96). Η υποχρέωση δημοσίευσης της πρόσκλησης σε ορισμένο αριθμό εφημερίδων θεσπίζεται ως ουσιώδης τύπος της διαδικασίας ανάθεσης της μελέτης, παράβαση του οποίου συνεπάγεται ακυρότητα της ανάθεσης της μελέτης ( Πράξεις Ι Τμ. Ε. Σ. 629/84, 162/85). Εάν η μελέτη ανατεθεί χωρίς να προηγηθεί δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, η σύμβαση ανάθεσης της εκπόνησης της μελέτης είναι άκυρη ( Πράξη ΙΤμ. Ε. Σ. 352/91). Μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών και την επιλογή του μελετητή υπογράφεται η σχετική σύμβαση μεταξύ του εργοδότη και του αναδόχου μελετητή. Σημειώνεται ότι στην έννοια της σύμβασης περιλαμβάνονται και τα τεύχη που τη συνοδεύουν. Η σύμβαση πρέπει να περιέχει απαραίτητα : Την αμοιβή και τις υποχρεώσεις του εργοδότη και του μελετητή. Τον τρόπο πληρωμής, τις ποινικές ρήτρες και τις απαραίτητες εγγυήσεις διασφάλισης των συμφερόντων του Δημοσίου. Την επίλυση διαφωνιών και τη δυνατότητα εκχώρησης της μελέτης. Οι τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να ακολουθούνται κατά την εκπόνηση των μελετών, καθώς και οι αμοιβές των μελετητών, καθορίζονται με το Π. Δ. 696/74, όπως τροποποιήθηκε με το Π. Δ. 515/89. Οι αμοιβές αυτές αποτελούν τα υποχρεωτικά κατώτατα όρια αποζημίωσης για την εκπόνηση των μελετών. Για μελέτες για τις οποίες δεν προβλέπονται αμοιβές, η αμοιβή καθορίζεται κατ ' αποκοπή από τον εργοδότη και αναφέρεται υποχρεωτικά ( Ν. 716/77 άρθρο 11, παρ. 8) στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος. 2. Επισημαίνεται στο σημείο αυτό, η τήρηση της ενδεδειγμένης αλληλουχίας εκπόνησης των σταδίων της μελέτης. Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων π. χ. προηγείται χρονικά όλων των υπολοίπων μελετών γεωτεχνικών, γεωλογικών και ασφαλώς της μελέτης κατασκευής του έργου. 3. Απαραίτητη προϋπόθεση επίσης για την ανάθεση οποιασδήποτε μελέτης είναι η εξασφάλιση του ποσού που θα απαιτηθεί, για την πληρωμή της νόμιμης

3 αμοιβής στον Ανάδοχο - Μελετητή. 4. Επιβάλλεται η τήρηση του τύπου και των προθεσμιών που προβλέπονται από τις οικείες διατάξεις στις διαδικασίες ανάθεσης μελετών, καθώς και η μέριμνα των αρμοδίων φορέων ως προς τα ποιοτικά κριτήρια επιλογής των αναδόχων - μελετητών, προς αποφυγή ενστάσεων, καθυστερήσεων και απαράδεκτων μελετών. Η αξιολόγηση επομένως των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων των μελετητών που εκδήλωσαν ενδιαφέρον αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση της όλης διαδικασίας επιλογής και ανάθεσης της μελέτης και η τυχόν παράλειψη της καθιστά μη σύννομη τη σχετική διαδικασία. Εφιστάται ιδιαίτερα η προσοχή των ασχολουμένων με την ανωτέρω διαδικασία υπηρεσιών, στις περιπτώσεις που παρέχεται η δυνατότητα σ ' αυτούς, να εφαρμόσουν παρεκκλίσεις στην ανάθεση μελετών ειδικών έργων ή ειδικής κατηγορίας έργων ( Ν. 716/77 αρθρ. 26). Στην προαναφερόμενη περίπτωση προκειμένου για έργα Νομαρχιακού επιπέδου ( Π. Δ / τα 39/83 και 186/91) απαιτείται αιτιολογημένη απόφαση του οικείου Νομάρχη, μετά όμως από γνώμη του αρμοδίου Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων. 5. Η τροποποίηση της μελέτης, μετά την υπογραφή της σύμβασης κατασκευής του έργου, γίνεται με απόφαση της προϊσταμένης αρχής, μετά από γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου. Για τις Ν. Α. η τροποποίηση της μελέτης γίνεται με απόφαση της Ν. Ε., ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας Τεχνικής Υπηρεσίας της Ν. Α. και γνώμη του Νομαρχ. Συμβουλίου Δημ. Έργων. Κατά της απόφασης για τροποποίηση της μελέτης, μπορεί ο μελετητής να υποβάλλει αίτηση θεραπείας, η οποία βέβαια δεν αναστέλλει την εφαρμογή της. 6. Για την καλή εκτέλεση των όρων της σύμβασης, ο ανάδοχος υποχρεούται κατά την υπογραφή της σύμβασης να προσκομίσει εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης. Σε περίπτωση έκπτωσης του αναδόχου καταπίπτει υπέρ του εργοδότη η κατατεθείσα εγγύηση. 7.Για τη σύνταξη μελετών σχετικά με την εκτέλεση αρχαιολογικών έργων, γενικά, όταν αυτά ανατίθενται σε ειδικευμένες εργοληπτικές επιχειρήσεις, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν. 1418/84, όπως τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν με το Ν. 2229/94, τα εκτελεστικά Π. Δ / τα 609/85 και 263/87 και με το άρθρο 8 του Π. Δ. 99/92. Ειδικότερα, για τη σύναψη συμβάσεων μελετών για εκτέλεση δασοτεχνικών έργων προηγούνται οι εγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές, οι οποίες πρέπει να αναφέρονται και στους δύο τρόπους εκπόνησης μελετών, με αυτεπιστασία και με ανάθεση. Στην περίπτωση της εκπόνησης της μελέτης με ανάθεση σε ιδιώτη μελετητή ή ιδιωτικό γραφείο, πρέπει πρώτα να υπάρχει εγκεκριμένη πίστωση για την αμοιβή των μελετητών και τότε η ανάθεση γίνεται πάντοτε σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 716/77 και του Π. Δ / τος 437/81 αρθρ.3, ανεξάρτητα από την πηγή χρηματοδότησης του έργου για την αμοιβή του μελετητή. Η ανάθεση γίνεται σε επιστήμονες που έχουν τα τυπικά και ειδικά προσόντα και είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Μελετητών και στη συγκεκριμένη κατηγορία μελετητών. 9.Στην περίπτωση που ανατεθούν στον ανάδοχο μελετητή συμπληρωματικές ή νέες εργασίες πριν από την έγκριση της συμβατικής αμοιβής, η δαπάνη και των εργασιών αυτών

4 θεωρείται «προεκτιμώμενη», αλλά το ύψος της σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να υπερβεί το 50% της αρχικής «προεκτιμώμενης» αμοιβής, εφόσον δεν είναι γνωστό ακόμη το ύψος της συμβατικής αμοιβής και η απόκλιση του από την «προεκτιμώμενη», ενώ το τελικό ύψος της αμοιβής για την εκπόνηση των νέων ή συμπληρωματικών εργασιών, δεν μπορεί να υπερβεί το 50% της συμβατικής αμοιβής των αρχικά ανατεθεισών εργασιών,. ( Σχετ. γνωμοδότηση 648/01 του Α ' Τμήματος του Ν. Σ. Κ.). 10. Στις περιπτώσεις που παραλείπεται το στάδιο της προμελέτης ή η μελέτη εκπονείται σε ένα και τελικό στάδιο, σύμφωνα με την εγκύκλιο της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Μελετών του ΥΠΕΧΩΔΕ ( ΔΕ 6678/ ΓΈΜ /1-9-81), η συμβατική αμοιβή είναι εκείνη που προκύπτει από τον, για πρώτη φορά υποβαλλόμενο και εγκριθησόμενο από την Υπηρεσία του εργοδότη, προϋπολογισμό, υπό του ιδίου αυτού αναδόχου, που αφορά το αρχικό συμβατικό αντικείμενο. Η συμβατική αμοιβή, στην ανωτέρω περίπτωση μονοσταδιακής μελέτης, είναι η προκύπτουσα από τον εγκρινόμενο προϋπολογισμό και κατά συνέπεια δεν απαιτείται η σύνταξη Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών, όταν η προκύπτουσα αμοιβή είναι καθ ' υπέρβαση της τεθείσας στη σύμβαση ( Σχετ. αποφ. ΥΠΕΧΩΔΕ, ΒΜΙδ /5755/ ΠΕ / ). 11. Σε περίπτωση υπερημερίας του εργοδότη ως προς την εκπλήρωση των συμβατικών ή νόμιμων υποχρεώσεων του, ο ανάδοχος έχει δικαίωμα αποζημίωσης μόνο για τις θετικές ζημίες που προέκυψαν για το χρονικό διάστημα μετά την όχληση του εργοδότη από τον ανάδοχο. Ο ανάδοχος εξάλλου δικαιούται να ζητήσει τη λύση της σύμβασης, εάν χωρίς δική του υπαιτιότητα καθυστερήσει, πέραν του χρόνου που ορίζεται από το νόμο, η εκπόνηση της μελέτης. Επίσης ο ανάδοχος δικαιούται να ζητήσει τη λύση της σύμβασης σε περίπτωση διακοπής των εργασιών εκπόνησης της μελέτης, μετά από διαταγή ή πταίσμα του εργοδότη, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του τριμήνου. Η διακοπή αρχίζει από την ημερομηνία κοινοποίησης της διαταγής ή στην περίπτωση που οφείλεται σε πταίσμα του εργοδότη από την ημέρα επίδοσης σ ' αυτόν από τον ανάδοχο ειδικής δήλωσης για διακοπή των εργασιών. 12. Εφόσον στην απόφαση για την απευθείας επιλογή δεν περιέχεται καμία αιτιολογία, η σύμβαση είναι άκυρη, λαμβανομένου υπόψη και της βραδύτητας του εργοδότη για την περαίωση όλης της διαδικασίας, αφού από τη λήξη της εικοσαήμερης προθεσμίας για την υποβολή των δηλώσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος παρήλθε τετράμηνο χρονικό διάστημα που αποφάσισε η επιτροπή επιλογής ( Πράξη Ι Τμ. Ε. Σ. 578/91). 13.Η προθεσμία για την έγκριση του λογαριασμού μελέτης δεν είναι, κατά νόμο, ανεκτό να υπερβαίνει κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν θα πρέπει να υπερβαίνει εκείνο των τριών μηνών από την υποβολή των λογαριασμών για πληρωμή στην υπηρεσία. Μετά την πάροδο της προθεσμίας αυτής, θα πρέπει να θεωρείται ότι οι λογαριασμοί έχουν εγκριθεί αυτοδίκαια ( Διοικητικό Εφετείο Αθηνών 2481/95). 14. Η καταβολή δαπάνης για την ανάθεση εκπόνησης συμπληρωματικής μελέτης δημοσίου έργου στον αρχικό μελετητή είναι δυνατή ( άρθρα 16 παρ. 2, 17 του Ν. 716/77 και 9 του Π. Δ. 194/79), όταν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης περιλαμβάνεται στο

5 αρχικό συμβατικό αντικείμενο. Σε αντίθετη περίπτωση, η εκτέλεση συμπληρωματικών μελετητικών εργασιών δεν μπορεί να ανατεθεί απευθείας στον αρχικό μελετητή, αλλά θα πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία της δημόσιας πρόσκλησης ενδιαφέροντος από γραφεία μελετών, όπως αυτή προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 11 του Ν. 716/77 ( Πράξη IV Τμ. Ε. Σ. 44/99). Επιπλέον, θα πρέπει να επισημανθεί ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 17 του Π. Δ. 218/99 σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 4 παρ. 10 του Ν. 1418/84 και 30 του Π. Δ. 609/85, η ανάθεση τροποποίησης της μελέτης στον αρχικό μελετητή, μετά την υπογραφή της σύμβασης κατασκευής του έργου για την εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών, καθώς και η συμφωνία με αυτόν της σχετικής αποζημίωσης είναι δυνατή, εφόσον στην εγκριτική της τροποποίησης απόφαση της Προϊσταμένης Αρχής, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του αρμοδίου Τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, αναφέρεται αιτιολογημένα ότι δεν υπάρχει υπαιτιότητα του μελετητή ή ότι έχει συμπληρωθεί ο χρόνος παραγραφής των αξιώσεων του εργοδότη και του μελετητή από την παραλαβή της μελέτης, σύμφωνα με το περιεχόμενο των άρθρων 19 και 22 του Ν. 716/77 και 19 του Π. Δ. 194/79. Επίσης το Α ' Τμήμα του Ν. Σ. Κ. με την αριθμ. 648/2001 γνωμοδότηση του έκανε δεκτό, υπό την έννοια των διατάξεων της παρ. 1 και 2 του Ν. 716/77, ότι είναι υποχρεωτική για τον ανάδοχο ( μελετητή ) η υπογραφή συμπληρωματικής σύμβασης και η εκπόνηση του μελετητικού αντικειμένου, εφόσον το πρόσθετο αντικείμενο δεν υπερβαίνει το 50% του αρχικού προϋπολογισμού, του ποσού δηλαδή που αναγράφεται στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος και τη σύμβαση και όχι αυτού που προέκυψε κατ ' εφαρμογή των διατάξεων περί ελαχίστων ορίων των αμοιβών των μηχανικών, σύμφωνα με τον εγκριθέντα προϋπολογισμό της προμελέτης και το οποίο αποτελεί τη συμβατική αμοιβή. Εάν υπάρχει υπέρβαση του ανωτέρω ποσοστού, ο ανάδοχος υποχρεούται στην εκπόνηση των εργασιών εκείνων, οι οποίες είναι αναγκαίες για τη συμπλήρωση του - τυχόν - εκκρεμούντος σταδίου μελέτης. 15. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 22 του Ν. 716/77, η παραλαβή της μελέτης πραγματοποιείται αφού εκδοθεί από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία βεβαίωση περί συμμόρφωσης του αναδόχου προς τις συμβατικές του υποχρεώσεις και εγκριθεί η συγκεκριμένη μελέτη. Η ανωτέρω βεβαίωση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και η εγκριτική απόφαση του εργοδότη, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο άρθρο 19 του Π. Δ. 194/79 περί εκτέλεσης των άρθρων 11 και επόμενα του Ν. 716/77, το οποίο εκδόθηκε κατ ' εξουσιοδότηση του προαναφερομένου νόμου, εκδίδονται εντός προθεσμίας ίσης προς το % της ολικής προθεσμίας που αναγράφεται στην αρχική σύμβαση εκπόνησης της μελέτης, η οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερη του τετραμήνου και μεγαλύτερη του εξαμήνου. Η προθεσμία αυτή αρχίζει από την ημερομηνία υποβολής της μελέτης. Μετά την παρέλευση της ως άνω προθεσμίας, ο ανάδοχος δύναται να υποβάλλει στην Διευθύνουσα Υπηρεσία ειδική αίτηση, με την οποία θα ζητά την έγκριση και παραλαβή της υποβληθείσης μελέτης.

6 Σε περίπτωση που παρέλθει άπρακτη η δίμηνη προθεσμία από την υποβολή της ειδικής αίτησης του αναδόχου, η παραλαβή θεωρείται ως αυτοδίκαια συντελεσθείσα. Β. Ανάθεση και εκτέλεση Δημοσίων Έργων 1.Τα Δημόσια Έργα (Δ.Ε.) κατά κανόνα, είναι έργα υποδομής της χώρας και με την εκτέλεση τους επιδιώκεται η βελτίωση της ποιότητας ζωής, γιατί καλύπτουν βασικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου και συμβάλλουν στην αύξηση του εθνικού προϊόντος. 2.Από τεχνική άποψη, δημόσια έργα είναι όλα τα έργα που εκτελούν φορείς του δημόσιου τομέα και συνδέονται με οποιοδήποτε τρόπο με το έδαφος, το υπέδαφος, ή τον υποθαλάσσιο χώρο, όπως τα πλωτά τμήματα των τεχνικών έργων. Σε όλα τα έργα, που προγραμματίζονται και εκτελούνται από φορείς του Δημόσιου Τομέα, εφαρμόζονται για τη διαδικασία ανάθεσης και εκτέλεσης τους, οι διατάξεις του Ν. 1418/1984, όπως αυτές τροποποιήθηκαν με μεταγενέστερους νόμους. Ως έργο νοείται επίσης κάθε νέα κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή ή συντήρηση και η οικονομικά ή τεχνικά αυτοτελής λειτουργία, καθώς και κάθε σχετική ερευνητική εργασία, που απαιτεί τεχνική γνώση και επέμβαση επί του εδάφους. 3. Τα έργα συντήρησης και επισκευής εθνικού δικτύου γενικώς είναι δημόσια έργα, σύμφωνα με τη νομολογία του Ε. Σ. και συνεπώς πρέπει να τηρούνται κατά την εκτέλεση τους οι διατάξεις του Ν. 1418/84 και τα εκτελεστικά του διατάγματα. 4. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ποιότητα των υπό κατασκευή έργων, επιβάλλεται οι Υπηρεσίες που εμπλέκονται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικών με την ανάθεση, επίβλεψη και εκτέλεση Δ.Ε., να εφαρμόζουν αυστηρά τα προβλεπόμενα από τις σχετικές διατάξεις. Ειδικότερα υποχρεούται η Αναθέτουσα Αρχή, για την διασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού και της διαφάνειας, κατά τις δημοπρατήσεις των Δ.Ε., να αναθέτει την κατασκευή τους σε Εργοληπτικές Επιχειρήσεις ή Κοινοπραξία Εργοληπτικών Επιχειρήσεων, με γνώμονα την επαγγελματική επάρκεια και τεχνική ικανότητα, τηρούμενης ασφαλώς της «αρχής της μειοδοσίας». Στις ειδικές περιπτώσεις, που στις δημοπρασίες έργων υποβάλλονται ασυνήθιστα ή και υπερβολικά χαμηλές προσφορές, επιβάλλεται να ζητείται απαραίτητα προηγούμενη αιτιολόγηση γ αυτό, από τις μειοδότριες εργοληπτικές επιχειρήσεις και τούτο προς αποφυγή του φαινομένου των μεγάλων αυξήσεων του συμβατικού προϋπολογισμού, αφού τελικά οι μεγάλες εκπτώσεις συμπορεύονται με τις μεγάλες αυξήσεις. Στις δημοπρασίες έργων, δικαιολογείται η επιλογή και η εφαρμογή των συστημάτων «Προεπιλογής» ή «Μελέτης - Κατασκευής», με κριτήριο πάντοτε (απαραίτητη προϋπόθεση) την εξεύρεση της «βέλτιστης τεχνικής λύσης» και άρα της «βέλτιστης προσφοράς» και όχι βεβαίως με κριτήριο την έλλειψη μελέτης ή την ανάγκη επείγουσας εκτέλεσης ή καθυστέρησης προαπαιτούμενων, της Διοίκησης, ενεργειών.

7 Ο Νομάρχης στερείται της δυνατότητας μεταβίβασης στον Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν.Α. της αρμοδιότητας έγκρισης των πρακτικών των δημοπρατουμένων δημόσιων έργων, διότι η διεξαγωγή των δημοπρασιών και η κατακύρωση τους ανήκει από τον νόμο στη Νομαρχιακή Επιτροπή (Γνωμ. Ν.Σ.Κ. 577/95). 5. Οι διαδικασίες για την επιλογή αναδόχου κατασκευής των δημ. έργων και οι τρόποι επιλογής των εργοληπτικών επιχειρήσεων είναι: Η ανοικτή δημοπρασία στην οποία λαμβάνουν μέρος και υποβάλλουν προσφορές όλοι όσοι έχουν τα νόμιμα προσόντα που προβλέπονται στη διακήρυξη της δημοπρασίας. Αυτή είναι η κύρια διαδικασία. Η δημοπρασία με προεπιλογή. Κατ' αρχή εκδηλώνουν ενδιαφέρον συμμετοχής όλοι όσοι θεωρούν ότι διαθέτουν τα προσόντα που προδιαγράφονται στη διακήρυξη και ακολουθεί προεπιλογή και πρόσκληση για συμμετοχή στην κυρίως δημοπρασία και επίδοση προσφοράς εκείνων που έχουν προεπιλεγεί. Αυτή η διαδικασία ακολουθείται κυρίως για έργα μεγάλης σπουδαιότητας ή εξειδικευμένα. Η απευθείας ανάθεση ή διαγωνισμός μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων. Στην εξαιρετική τελευταία περίπτωση που προβλέπεται από τη διάταξη της περιπτ. γ' παρ. 2 του αρθρ. 4 του Ν. 1418/84, ως προς τον τρόπο επιλογής εργοληπτικής επιχείρησης, για την κατασκευή ενός έργου αλλά και για την αποπεράτωση ημιτελούς επίσης, όταν συντρέχει μία από τις εξαιρέσεις που προβλέπει το αρθρ. 83 του Ν. 2362/95, επιβάλλεται, ισχυρή και σαφής αιτιολόγηση από την αρμόδια Υπηρεσία, που να δικαιολογεί την έκτακτη και φανερά κατεπείγουσα ανάγκη που καθιστά αδύνατη την τήρηση των διατάξεων που αφορούν την διενέργεια του διαγωνισμού, με την προϋπόθεση ότι η κατεπείγουσα ανάγκη δεν απορρέει από δική της ευθύνη. Η Προϊσταμένη Αρχή αν δεν συμφωνεί με σχετική εισήγηση της Επιτροπής Εισήγησης για την Ανάθεση της δημοπρασίας, δεν μπορεί να αναθέσει το έργο σε άλλο μειοδότη (γνωμ. αριθμ. 721/1995 του Γ Τμ. του Ν.Σ.Κ.), αλλά μπορεί να εγκρίνει την επανάληψη της δημοπρασίας. Δεν είναι νόμιμη η ανάθεση έργου από την Προϊσταμένη Αρχή χωρίς της σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής Εισήγησης για την Ανάθεση. Με την ακολούθως καταρτιζόμενη σύμβαση ορίζονται και οι ποινικές ρήτρες για την υπαίτια από μέρους του αναδόχου υπέρβαση της συνολικής προθεσμίας κατασκευής του έργου. Η κατάπτωση των ποινικών ρητρών γίνεται πάντοτε υπέρ του κυρίου του έργου. 6. Παράταση των προθεσμιών γίνεται μόνο με έγκριση της προϊσταμένης αρχής του έργου, ύστερα από αίτηση του αναδόχου και εφόσον οι καθυστερήσεις δεν οφείλονται σε αποκλειστική υπαιτιότητα του (Πράξη Ι Τμ. Ε.Σ. 67/95). Μπορεί όμως να χορηγηθεί και χωρίς αίτηση του με ορισμένες προϋποθέσεις. Σε κάθε περίπτωση ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να συνεχίσει την κατασκευή του έργου για επιπλέον χρονικό διάστημα ίσο προς το ένα τρίτο της συνολικής προθεσμίας του έργου και πάντως όχι μικρότερο των τριών μηνών.

8 Η παράταση εγκρίνεται είτε «με αναθεώρηση», όταν η καθυστέρηση του συνόλου των εργασιών του έργου ή τμήματος αυτού, κατά περίπτωση, δεν οφείλεται σε αποκλειστική υπαιτιότητα του αναδόχου, είτε «χωρίς αναθεώρηση», όταν η παράταση κρίνεται σκόπιμη για το συμφέρον του έργου, έστω και αν η καθυστέρηση οφείλεται σε αποκλειστική υπαιτιότητα του αναδόχου. Η καθυστέρηση εκτέλεσης εργασιών εξ αιτίας μη έγκαιρης έγκρισης του Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών που τις περιλαμβάνει έχει ως συνέπεια την υποχρεωτική χορήγηση παράτασης της προθεσμίας (συνολικής ή τμηματικής) με αναθεώρηση (Διοικητικό Εφετείο Αθηνών 566/90). 7. Σύμφωνα με την αριθμ. 32/00 πράξη του IV Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η καταβολή δαπάνης αναθεώρησης τιμών για συμβατικές εργασίες που εκτελούνται κατά την περίοδο παράτασης της αρχικής συμβατικής προθεσμίας (αρθρ. 36 παρ. 6. Π.Δ. 609/85), είναι δυνατή, εφόσον η εγκριτική της παράτασης απόφαση της προϊσταμένης αρχής για την επιμήκυνση του χρόνου ολοκλήρωσης του έργου είναι ειδικά αιτιολογημένη, ως προς την έλλειψη υπαιτιότητας του αναδόχου. Ειδικά σε θέματα αρμοδιότητας των Ν.Α. η έγκριση για τη χορήγηση παράτασης των συμβατικών προθεσμιών, εφόσον προκύπτουν οικονομικές επιβαρύνσεις, ανήκει στη Ν.Ε., ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας Τεχνικής Υπηρεσίας της Ν.Α. (άρθρο 3 παρ. 2δΠ.Δ. 186/96). 8. Οι φορείς κατασκευής των Δ.Ε., δύνανται να συνάπτουν συμπληρωματικές συμβάσεις με τον ανάδοχο του αρχικού έργου, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του αρθρ.4 του Ν. 2372/96, για την εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών που δεν συμπεριλαμβάνονται στο αρχικά ανατεθέν έργο και οι οποίες κατέστησαν λόγω απροβλέπτων περιστάσεων αναγκαίες (αρθρ. 8 Π.Δ. 23/93). Οφείλουν όμως να λάβουν υπόψη τους ότι συμπληρωματικές εργασίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων, θεωρούνται αυτές που οφείλονται σε γεγονότα ή καταστάσεις που δεν προϋπήρχαν της ανάθεσης του αρχικού έργου ή αυτές που δεν κατέστη δυνατό να επισημανθούν και να ενταχθούν στο τελικό αντικείμενο του αρχικού έργου, αν και τηρήθηκαν οι ισχύουσες διατάξεις για την διεξαγωγή των αναγκαίων ερευνών και καταβλήθηκε η ενδεδειγμένη επιμέλεια και προσοχή (σχετ. ερμηνευτική εγκύκλιος 43/ του ΥΠΕΧΩΔΕ). Ο χαρακτηρισμός εργασιών ως συμπληρωματικών - λόγω απροβλέπτων περιστάσεων - πρέπει να αιτιολογείται τόσον στις εισηγητικές - αιτιολογικές εκθέσεις της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, όσον και στις αποφάσεις της Προϊσταμένης Αρχής. Προκειμένου να υπογραφεί η σύμβαση ανάθεσης των συμπληρωματικών εργασιών, απαιτείται γνώμη του οικείου τεχνικού συμβουλίου. Το συνολικό ποσό των συμβάσεων αυτών δεν μπορεί να υπερβαίνει σε ποσοστό 50% της αρχικής σύμβασης, μέσα στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η αμοιβή συντάξεως τυχόν μελετών για τις συμπληρωματικές εργασίες του έργου. Η Συμπληρωματική Σύμβαση δεν έχει αυτοτέλεια έναντι της αρχικής, αλλά ως παρεπόμενη πρέπει να εγκριθεί και να καταρτισθεί εντός της προθεσμίας που έχει οριστεί για την περαίωση του αρχικού έργου, η οποία και θα πρέπει να παρατείνεται με τις νόμιμες διαδικασίες, όπου αυτό επιβάλλεται, ώστε οι συμπληρωματικές εργασίες να παραλαμβάνονται μαζί με τις εργασίες της αρχικής σύμβασης.

9 Επιπλέον διευκρινίζεται, ότι δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση του εκ 1% ποσοστού που διατίθεται ως όριο, από το ετήσιο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, για τις μετακινήσεις εκτός έδρας του Τεχνικού Προσωπικού, που έχει ορισθεί για την επίβλεψη των εκτελούμενων έργων και γίνεται για την εκτέλεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (εγκύκλιος αριθμ. πρωτ. 3161/ΔΕ - 596/ , για την κατάρτιση του ΠΔΕ έτους 2002 του ΥΠΕΘΟ). 9.Απαγορεύεται, χωρίς έγκριση του φορέα κατασκευής του έργου, η υποκατάσταση τρίτου στην κατασκευή μέρους ή όλου του έργου (παρ. 6, αρθρ. 5 του Ν. 1418/84). Σε περίπτωση που διαπιστωθεί, με οποιονδήποτε τρόπο, ότι έχει γίνει άμεση ή έμμεση υποκατάσταση του αναδόχου από άλλη εργοληπτική επιχείρηση, ο κύριος του έργου ή ο φορέας κατασκευής, κηρύσσει έκπτωτο τον ανάδοχο, μετά από γνώμη του αρμόδιου τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων. 10. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να αποδοθεί στο μεγάλο πρόβλημα των υπερβάσεων στα δημόσια έργα, εξαιτίας μιας πρακτικής αλλεπάλληλων μεταβολών στο τεχνικό και οικονομικό τους αντικείμενο. Ειδικότερα επισημαίνουμε την περίπτωση υπέρβασης του εκ 50% ποσοστού της αξίας της κυρίας σύμβασης, στις περιπτώσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο του αρχικού έργου, για την εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών. 11. Ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να κατασκευάσει το έργο, σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης και τις σχετικές διατάξεις, αλλά και τις έγγραφες εντολές του φορέα κατασκευής του έργου. Όταν δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του μπορεί να κηρυχθεί έκπτωτος. Μετά την οριστική παραλαβή του έργου, ο ανάδοχος ευθύνεται κατά τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα. 12. Με τις διατάξεις του Π.Δ. 402/96, καθορίζεται ότι για την πραγματοποίηση των απρόβλεπτων δαπανών κάθε σύμβασης, συντάσσεται Ανακεφαλαιωτικός Πίνακας Εργασιών, ο οποίος δεν μπορεί να συμπεριλάβει συμπληρωματικές εργασίες, που κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Αν χρειαστεί να μειωθούν συμβατικές ποσότητες εργασιών, που η εκτέλεση τους ολοκληρώθηκε και για τις οποίες έχει εγκριθεί η επιμέτρηση τους, τα ποσά που προκύπτουν από τη μείωση αυτή δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη οποιασδήποτε άλλης δαπάνης εργασιών ή να προστεθούν στα απρόβλεπτα. Τα ποσά αυτά μπορεί να διατεθούν αποκλειστικά για τη συμπλήρωση δαπανών αναθεώρησης ή Φ.Π.Α. Απαγορεύεται, σε κάθε περίπτωση, η μεταφορά ποσών από την αναθεώρηση ή το Φ.Π.Α. για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε άλλης δαπάνης. Τονίζεται ότι δεν καλύπτονται από τις δαπάνες των απρόβλεπτων οι εργασίες που αφορούν έργο με τεχνικό αντικείμενο διαφορετικό από το δημοπρατηθέν. 13.Νέες εργασίες, κατά τη Δικαστική νομολογία (Εφ. Αθηνών 9023/85, Εφ. Θεσ/νίκης 336/87) για τις οποίες ανακύπτει ανάγκη κανονισμού τιμών μονάδος, είναι εκείνες που δεν προβλέπονται από τη σύμβαση και το τιμολόγιο, καθώς και αυτές που προβλέπονται, αλλά, από ανάγκη για την τεχνική αρτιότητα του έργου εκτελούνται με διαφορετικό τρόπο από τον συμβατικό τρόπο κατασκευής.

10 14. Συμπληρωματικά με αφορμή ειδικότερα ερωτήματα Υπηρεσιών ως προς την εκτέλεση Δημοσίων Έργων διευκρινίζουμε τα εξής: Ι. Η αυτοτελής ανάθεση κατασκευής και τοποθέτησης γκισέ (μεταλλικών ή ξύλινων), ψευδοροφών, φωτεινών επιγραφών κλιματιστικών μηχανημάτων κ.λ.π., δεν συνιστά δημόσιο έργο με την προϋπόθεση ότι η σύνδεση τους με το οικοδόμημα γίνεται κατά τρόπο που επιτρέπει την αποσύνδεση τους και επαναχρησιμοποίηση τους σε άλλο κτίριο και κατά συνέπεια εφαρμογή έχουν οι διατάξεις περί προμηθειών (Γνωμ. Ν.Σ.Κ. 112/86). ΙΙ.Συνιστούν δημόσιο έργο και επομένως πρέπει να εκτελούνται από εργοληπτικές επιχειρήσεις, οι εργασίες που απαιτούνται για τη διαμόρφωση και διαρρύθμιση καταστήματος με οποιοδήποτε τρόπο και αν εκτελεστούν καθώς και η προμήθεια και τοποθέτηση χωρισμάτων με ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις σε πτέρυγες προκατασκευασμένων κτιρίων, γκρι τα χωρίσματα αυτά εξυπηρετούν τις ανάγκες της υπηρεσίας μόνο ύστερα από τεχνική επέμβαση κατά τη σύνδεση της με το έδαφος και το προκατασκευασμένο κτίσμα (Πράξη Γ Τμημ. Ε.Σ. 616/87), ΙΙΙ. Κρίθηκε ότι δεν αποτελούν εκτέλεση Δημοσίου Έργου: α. Η προμήθεια ή μεταφορά υλικών σε εκτέλεση σύμβασης του έργου με το Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ., και τους Ο.Τ.Α., καθώς και επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, ακόμα και αν τα υλικά αυτά προορίζονται για την εκτέλεση από άλλον δημοσίου έργου, όπως η προμήθεια και μεταφορά νερού για το πότισμα δενδρυλλίων αναδασωθείσης έκτασης (Άρειος Πάγος 1012/88). β. Η απλή κατασκευή ή κατεργασία υλικών όπως είναι η προπαρασκευή και προμήθεια ασφαλτομίγματος στο Ελληνικό Δημόσιο για τη συντήρηση του εθνικού δικτύου όχι από τον προμηθευτή, αλλά από τις υπηρεσίες του Δημοσίου. γ. Η προμήθεια εξοπλισμού αίθουσας και γενικότερα κτιρίου, εφόσον τα είδη αυτά δεν συνδέονται κατά τέτοιο τρόπο με το έδαφος, ώστε να θεωρηθούν συστατικά αυτού (Πράξη Ι' - Τμήμ. Ε.Σ. 597/87, 745/91). δ. Η προμήθεια και τοποθέτηση ελαφρών χωρισμάτων τα οποία συναρμολογούνται με μεγάλη ευκολία χωρίς να καταστρέφονται και χωρίς παράλληλα να είναι μόνιμα τοποθετημένα στο δάπεδο του κτιρίου, ενώ είναι δυνατή η μεταφορά και η επανατοποθέτηση τους (Πράξη Ι. Τμήμ. Ε.Σ. 9/92). ε. Η κατασκευή και προμήθεια τσιμεντόλιθων για να χρησιμοποιηθούν σε οικοδομικό έργο. στ. Η κατασκευή, κατεργασία και προμήθεια ξυλείας που είναι χρήσιμη για την εκτέλεση δημόσιου έργου. IV.Η ανάθεση εκτέλεσης εργασιών στερέωσης νεοτέρων μνημείων, συνιστά «δημόσιο έργο» κατά την έννοια του αρθρ. 1 του Ν. 1418/84 (Γνωμ. Ν.Σ.Κ. 223/90). v. Η μελέτη και η κατασκευή δεξαμενής νερού στο υπόγειο νοσηλευτικού ιδρύματος αποτελούν δημόσιο έργο (Πράξη Ι. Τμήμ. Ε.Σ. 692/91).

11 VI. Εκτέλεση δημόσιου έργου υφίσταται όταν γίνεται κατασκευή, διαρρύθμιση, επισκευή ή συντήρηση ακινήτου που εξυπηρετεί το γενικό συμφέρον, όχι όμως και η χρήση ή εκμετάλλευση υπάρχοντος δημόσιου έργου. 14. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνεται κατάτμηση του υπό εκτέλεση έργου. Πολλές φορές παρατηρείται στις διενεργούμενες δημοπρασίες, κατάτμηση του προϋπολογισμού του έργου σε επιμέρους τμήματα, με συνέπεια να καταστρατηγούνται οι σχετικές διατάξεις, με περαιτέρω επακόλουθο την κατασκευή έργων, λειτουργικά μη αυτοτελών και ποιοτικά υποβαθμισμένων. Η κατάτμηση του έργου θα έχει ακόμη ως συνέπεια τον αποκλεισμό των εργοληπτικών εκείνων επιχειρήσεων που θα κατασκεύαζαν το έργο ως ολοκληρωμένο και που έχουν την ανάλογη εμπειρία και ικανότητα εκτέλεσης (Εγκ.αριθ. 43/Δ.17α/07/26/ ΥΠΕΧΩΔΕ). Επίσης, όλως ιδιαιτέρως, πρέπει να επισημανθεί ότι οι συναπτόμενες συμβάσεις μελετών και έργων, αρχικές αλλά και συμπληρωματικές υπόκεινται στην υποχρεωτική άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, βάσει των διατάξεων της παρ. 1 του αρθρ. 8 του Ν. 2741/99 (ΦΕΚ Α' 199), από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Τέλος παρακαλούμε για την πιστή εφαρμογή των διαλαμβανομένων στην παρούσα εγκύκλιο από τους φορείς στους οποίους διανέμεται. ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Γ. ΦΛΩΡΙΔΗΣ