ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Διοικητική δικαιοδοσία και διοικητικές διαφορές

Transcript

1 ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ * ΠΡΟΛΟΓΟΣ..... ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ VII IX LXI ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Διοικητική δικαιοδοσία και διοικητικές διαφορές ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Έννοια, συνταγματικά θεμέλια και ιστορική εξέλιξη της διοικητικής δικαιοδοσίας Ι. Η διοικητική δικαιοσύνη ως μορφή ελέγχου της δημόσιας διοικήσεως II. Οι τέσσερις μορφές ελέγχου της δημόσιας διοικήσεως. 2 ΙΙΙ. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος.. 3 IV. Ο διοικητικός αυτοέλεγχος V. Ο έλεγχος του Συνηγόρου του Πολίτη... 5 VΙ. Ο δικαστικός έλεγχος από τη διοικητική δικαιοσύνη Οι όροι «διοικητική δικαιοσύνη» και «διοικητική δικαιοδοσία» Ο δικαστικός έλεγχος ως νομικός έλεγχος Περί του όρου «διοικητική δικαιοσύνη» VΙΙ. 3. Περί του όρου «διοικητική δικαιοδοσία»... 8 Δικαιοδοτική λειτουργία ελεγκτική της διοικήσεως εκτός της ελληνικής εννόμου τάξεως VΙΙΙ. Συνταγματικά θεμέλια της διοικητικής δικαιοδοσίας Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας του άρθρου 20 1 Συντ α. Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας ως θεμελιώδες δικονομικό δικαίωμα β. Το δικαίωμα σε πλήρη και αποτελεσματική προστασία 12 γ. Τα όργανα της δικαστικής προστασίας δ. Φορείς και περιορισμοί του δικαιώματος Το σύστημα των άρθρων Συντ α. Το άρθρο 93 1 Συντ * Οι αριθμοί της δεξιάς στήλης των περιεχομένων παραπέμπουν στους πλαγιάριθμους και όχι στις σελίδες.

2 X Περιεχόμενα β. Το άρθρο 94 1 Συντ γ. Η διασταύρωση αρμοδιοτήτων του άρθ Συντ.. 17 δ. Το άρθρο 95 1 Συντ ε. Το άρθρο 95 3 Συντ ΙΧ. Ιστορική εξέλιξη της διοικητικής δικαιοσύνης Η περίοδος Η περίοδος Η περίοδος Η περίοδος Η περίοδος Η περίοδος Η περίοδος Η περίοδος από το 1975 ως σήμερα α. Η μεταφορά των διαφορών ουσίας στα τ.δ.δ β. Ο Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας (ν. 2717/ 1999) γ. Η συνταγματική αναθεώρηση του ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Το διοικητικό δικονομικό δίκαιο Ι. Ορισμός ΙΙ. Δικονομικό και ουσιαστικό διοικητικό δίκαιο ΙΙΙ. Νομοθετικά και νομοτεχνικά προβλήματα Οι δύο δικονομίες για τις ακυρωτικές διαφορές και τις διαφορές ουσίας Η δυσκολία διακρίσεως διαφορών ουσίας και ακυρώσεως Τα προβλήματα των παραπομπών.. 34 ΙV. Πηγές του διοικητικού δικονομικού δικαίου Το Σύνταγμα Ο νόμος Το προεδρικό διάταγμα Το έθιμο Γενικές αρχές του διοικητικού δικονομικού δικαίου Το Ευρωπαϊκό Ενωσιακό Δίκαιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η διοικητική διαφορά : Έννοια και διακρίσεις Ι. Εννοιολογικές προσεγγίσεις: Διαφορά και διοικητική διαφορά ΙΙ. Οριακές περιπτώσεις ιδιωτικών ή διοικητικών διαφορών. 43 ΙΙΙ. Γενικές παρατηρήσεις επί της διακρίσεως ιδιωτικών και διοικητικών διαφορών IV. Εξαιρετικές περιπτώσεις διοικητικής διαφοράς επί διαταράξεως της εννόμου σχέσεως διοικητικού δικαίου εκ μέρους του ιδιώτη σε συμβατικές σχέσεις

3 Περιεχόμενα XI 1. Η ΣτΕ 1622/2003 (Στ Τμήμα) Η ΣτΕ 1528/2004 (Στ Τμήμα) Η ΣτΕ 2087/2005 (Στ Τμήμα) Οι ανάλογες αποφάσεις του Αρείου Πάγου Οι ανωτέρω περιπτώσεις ως εξαιρέσεις του κανόνα V. Οι ανακοπές του Δημοσίου κατά ιδιώτη Οι συνήθεις περιπτώσεις Ανακοπή του Δημοσίου κατά διαταγής πληρωμής σε βάρος του. Η ΑΕΔ 18/ VI. Η διάκριση μεταξύ διαφορών ουσίας και ακυρώσεως Η ερμηνεία του άρθρου 94 1 Συντ. από το ΑΕΔ α. Διαφορές που δεν πηγάζουν από διοικητική πράξη. 52 β. Διαφορές από διοικητική πράξη Προς αναζήτηση ενός ουσιαστικού - λειτουργικού κριτηρίου διακρίσεως διαφορών ουσίας και ακυρώσεως α. Τα χαρακτηριστικά των διαφορών ουσίας δεν είναι κριτήρια διαχωρισμού τους από τις διαφορές ακυρώσεως β. Προσβολή δικαιώματος ή εννόμου συμφέροντος γ. Πράξεις διακριτικής ευχέρειας και διαφορές ουσίας 57 δ. Χρηματικές διαφορές Πρόστιμα 58 ε. Μια πρόταση νέων κριτηρίων από το ΣτΕ Ενδιάμεσο συμπέρασμα VIΙ. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις διαφορών ουσίας Φορολογικές διαφορές Διαφορές του άρθρου 7 ν. 702/ Διαφορές του άρθρου 1 2 ν. 1406/ Διαφορές του άρθρου 1 3 ν. 1406/1983 (ν. 2721/1999) Διαφορές του άρθρου 1 4 ν. 1406/83 (ν. 3659/2008) Διαφορές από πράξεις επιβολής διοικητικών κυρώσεων (άρθρο 66 ν. 4055/2012) Ουσιαστικοποίηση των διαφορών ανεξάρτητα από την προσβολή δικαιώματος ή εννόμου συμφέροντος Άλλες διαφορές ουσίας VIΙΙ. Ακυρωτικές διαφορές στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια Υποθέσεις του Διοικητικού Εφετείου α. Διαφορές του άρθρου 1 1 ν. 702/ β. Διαφορές από αποφάσεις της ΡΑΕ (άρθρο 5 6 ν. 2733/1999) γ. Διαφορές της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (άρθρο 25 περ. β ν. 3371/2005) δ. Διαφορές από αποσπαστές διοικητικές πράξεις στην προδικασία συνάψεως συμβάσεων δημοσίων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών (άρθρο 47 4 ν.

4 XII Περιεχόμενα 3900/2010) ε. Διαφορές ιθαγενείας και αναγνωρίσεως αλλοδαπού ως πρόσφυγα του άρθρου 15 3 ν. 3068/ στ. Διαφορές του άρθρου 114 3, 5 ν. 1892/1990 Πρωτόκολλα κατεδαφίσεως και αποζημιώσεως σε δασικές εκτάσεις Ακυρωτικές υποθέσεις του Διοικητικού Πρωτοδικείου. 75 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Οργάνωση των διοικητικών δικαστηρίων και βασικές οργανωτικές αρχές της διοικητικής δίκης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια Ι. Σύνταγμα και ειδική νομοθεσία.. 76 ΙΙ. Οι βαθμοί δικαιοδοσίας ΙΙΙ. Οι διοικητικοί δικαστές IV. Η Γενική Επιτροπεία (επί) της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων V. Αρμοδιότητες των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων Τα ασκούμενα ένδικα βοηθήματα Αρμοδιότητες του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Αρμοδιότητες του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Αρμοδιότητες του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου Αρμοδιότητα κατά τόπο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Το Συμβούλιο της Επικρατείας Ι. Ιστορικά στοιχεία 85 ΙΙ. Συνταγματική ρύθμιση ΙΙΙ. Νομοθετική ρύθμιση. 87 ΙV. Συγκρότηση Οργάνωση Αρμοδιότητα Η ρύθμιση Τα μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας: Πρόεδρος Αντιπρόεδροι Σύμβουλοι της Επικρατείας Πάρεδροι και Εισηγητές Κατανομή σε Ολομέλεια και Τμήματα Η Ολομέλεια: Σύνθεση Αρμοδιότητες α. Σύνθεση της Ολομελείας (άρθρο 8 π.δ. 18/1989). 92 β. Αρμοδιότητες της Ολομέλειας (άρθρα Συντ π.δ 18/1989) Τα Τμήματα: Συγκρότηση-Σύνθεση-Αρμοδιότητες α. Κατανομή υποθέσεων του ΣτΕ σε Τμήματα 94

5 Περιεχόμενα XIII β. Συγκρότηση Τμημάτων γ. Σύνθεση Τμημάτων (άρθρο 10 π.δ. 18/1989).. 96 δ. Τμήματα Διακοπών (άρθρα 11 π.δ. 18/ ΕσΚανΣτΕ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο Ι. Νομοθετική ρύθμιση ΙΙ. Αρμοδιότητες του ΑΕΔ ΙΙΙ. Συγκρότηση του ΑΕΔ 100 IV. Εκδικαζόμενα ένδικα βοηθήματα ενώπιον του ΑΕΔ. 101 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Το Ελεγκτικό Συνέδριο Ι. Νομοθετική ρύθμιση ΙΙ. Αρμοδιότητες ΙΙΙ. Σύνθεση IV. Εκδικαζόμενα ένδικα βοηθήματα και μέσα ενώπιον του Ε- λεγκτικού Συνεδρίου ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ Γενικές αρχές της διοικητικής δίκης και βασικοί δικονομικοί κανόνες ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Οι γενικοί δικονομικοί κανόνες του π.δ. 18/ Ι. Περιεχόμενο του δικογράφου Υπογραφή ΙΙ. Ο αντίκλητος στην διαδικασία ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας Προσδιορισμός του προσώπου Τρόπος διορισμού Σκοπός του διορισμού αντικλήτου Κοινοποιήσεις προς αυτόν Μεταβολές της διευθύνσεως του ασκούντος ένδικο μέσο ή του αντικλήτου του ΙΙΙ. Τρόπος ασκήσεως του ενδίκου μέσου Η κατάθεση στο ΣτΕ Η άσκηση της εφέσεως Η άσκηση της αιτήσεως αναιρέσεως Η κατάθεση σε δημόσια αρχή α. Τρόπος καταθέσεως β. Στοιχεία της πράξεως καταθέσεως γ. Η πράξη καταθέσεως με ιδιαίτερο έγγραφο κατ άρθρο 19 7 π.δ. 18/

6 XIV Περιεχόμενα δ. Συνέπειες παρατυπιών κατά τη σύνταξη της πράξεως καταθέσεως στη δημόσια αρχή Ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφου (άρθρο 42 1 ν. 4055/2012) ΙV. O ορισμός εισηγητή και δικασίμου 120 V. Οι κοινοποιήσεις του δικογράφου και της πράξεως Κοινοποιούμενα έγγραφα και προθεσμία κοινοποιήσεως Πρόσωπα προς τα οποία γίνεται η κοινοποίηση α. Επί αιτήσεως ακυρώσεως αα. Η ρύθμιση του θετικού δικαίου ββ. Το πρόβλημα της επιδόσεως προς τον αιτούντα 123 β. Επί υπαλληλικής προσφυγής 124 γ. Επί αιτήσεως αναιρέσεως. 125 δ. Η κοινοποίηση σε περίπτωση νέας ή περαιτέρω συζητήσεως της υποθέσεως ε. Μη εφαρμογή του άρθρου ν. 2386/ Νομολογία σχετικά με το άρθρο 21 π.δ. 18/ Θεραπεία της ελλείψεως κοινοποιήσεως κατ άρθρο 21 6 π.δ. 18/ Τρόπος διενέργειας των κοινοποιήσεων από την Γραμματεία του ΣτΕ Ηλεκτρονική επίδοση δικογράφου (άρθρο 42 2 ν. 4055/2012) VI. Τα καθήκοντα του Εισηγητή του ΣτΕ Η σύνταξη της Εισηγήσεως α. Η κυρίως Εισήγηση β. Η προεισήγηση (άρθρο 16 ΕσΚανΣτΕ) Προθεσμία καταθέσεως της Εισηγήσεως Συνέπειες της εκπροθέσμου καταθέσεως της Εισηγήσεως α. Οι παλαιότερες αντιφατικές ρυθμίσεις. 135 β. Η κατάργηση της αυτεπάγγελτης αναβολής της υποθέσεως λόγω μη (εμπροθέσμου) καταθέσεως της Εισηγήσεως Η δήλωση του Εισηγητή σχετικά με την ωριμότητα της υποθέσεως προς συζήτηση Η μη χορήγηση της Εισηγήσεως στους διαδίκους (άρθρο 17 ΕσΚαν ΣτΕ) Η χορήγηση αντιγράφων στους διαδίκους (άρθρο 18 ΕσΚανΣτΕ) Δυνατότητες του Εισηγητή κατά τις 2 και 3 του άρθρου 22 π.δ. 18/ VII. Τα υπομνήματα των διαδίκων Ορολογία Το υπόμνημα του ιδιώτη διαδίκου πριν τη συζήτηση της

7 Περιεχόμενα XV υποθέσεως (Πρώτο υπόμνημα) Τα υπομνήματα μετά τη συζήτηση της υποθέσεως (Δεύτερο υπόμνημα) VIIΙ. H έκθεση απόψεων της Διοικήσεως Η βασική υποχρέωση Συνέπειες μη αποστολής των απόψεων και του φακέλου Καθυστερημένη έκθεση απόψεων Δικονομικά ζητήματα 146 ΙΧ. Οι πρόσθετοι λόγοι ακυρώσεως Τρόπος ασκήσεως Η εφαρμογή του άρθρου 21 6 π.δ. 18/1989 επί προσθέτων λόγων Η προϊσχύσασα ρύθμιση σχετικά με το απαράδεκτο των προσθέτων λόγων επί αναβολής της υποθέσεως Κοινό δικόγραφο προσθέτων λόγων επί περισσοτέρων υποθέσεων Σχέση του δικογράφου των προσθέτων λόγων με το εισαγωγικό της δίκης δικόγραφο Ratio της περί προσθέτων λόγων διατάξεως Δικονομικά περαιτέρω ζητήματα Χ. Ο τρόπος παραστάσεως των διαδίκων στο ακροατήριο του ΣτΕ Επί υπαλληλικής προσφυγής Η παράσταση της Διοικήσεως Επί των λοιπών ενδίκων μέσων Παράσταση των ανεξαρτήτων αρχών Επί μη παραστάσεως της διοικήσεως στο ακροατήριο ΧΙ. Ο αποκλεισμός της ερημοδικίας του άρθρου 28 π.δ. 18/ ΧΙΙ. Η πληρεξουσιότητα στην ακυρωτική δίκη Τρόπος παροχής της πληρεξουσιότητας α. Επί φυσικού προσώπου αιτούντος 160 β. Επί νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου γ. Εκπροσώπηση της Διοικήσεως Άρθρο ν. 2386/ Αναδρομικότητα του πληρεξουσίου κατ άρθρο 27 2 π.δ. 18/ Παροχή πληρεξουσιότητας με συνυπογραφή του δικογράφου και αποκλεισμός ερημοδικίας κατ άρθρο 28 π.δ. 18/ Διάρκεια ισχύος του γενικού πληρεξουσίου Κρίσιμος χρόνος νομιμοποιήσεως - Άρθρο 27 6 π.δ. 18/ Πληρεξουσιότητα επί παραπομπής από αναρμόδιο δικαστήριο σε αρμόδιο κατ άρθρο 34 ν. 1968/ Η χορηγούμενη προθεσμία νομιμοποιήσεως Οι αμφιβολίες περί τη νομιμοποίηση

8 XVI Περιεχόμενα α. Η ιστορία της ρυθμίσεως β. Η νέα ρύθμιση: Συνδυασμός άρθρων 27 3 και 33 3, 4 π.δ. 18/ Θάνατος του υπογράφοντος το δικόγραφο δικηγόρου Νομιμοποίηση σε αναρμόδιο Τμήμα του ΣτΕ - Ανασυζήτηση της υποθέσεως ΧΙΙΙ. Η αίτηση επανασυζητήσεως της υποθέσεως (άρθρο 27 5 π.δ. 18/1989) Η ρύθμιση και η ratio της Η αίτηση επανασυζητήσεως ως ένδικο βοήθημα α. Εφαρμογή των άρθρων π.δ. 18/ β. Προθεσμία Ανωτέρα βία στο πρόσωπο του δικηγόρου ή του διαδίκου Έννοια «πληρεξουσίου» στο άρθρο 27 5 π.δ. 18/ Παρέμβαση στην αίτηση επανασυζητήσεως Περιεχόμενο της αιτήσεως και του υπομνήματος στην αίτηση επανασυζητήσεως της υποθέσεως Έννοια ανωτέρας βίας Συνταγματικότητα της ρυθμίσεως Συζήτηση και απόφαση επί της αιτήσεως επανασυζητήσεως α. Αποχή του πρώτου σχηματισμού β. Απόφαση του δεύτερου σχηματισμού επί της αιτήσεως επανασυζητήσεως και της υποθέσεως XIV. Η αποδοχή της προσβαλλόμενης πράξεως ή αποφάσεως ως λόγος αίρων το παραδεκτό του ενδίκου μέσου XV. Η παραίτηση από το δικόγραφο ενδίκου μέσου Τρόπος παραιτήσεως - Χρονικό όριο παραιτήσεως Παραίτηση υπό όρους - Ανάκληση παραιτήσεως Συνέπειες παραιτήσεως Παραίτηση του Δημοσίου από προφανώς απαράδεκτες ή αβάσιμες αιτήσεις αναιρέσεως σε φορολογικές ή δασμολογικές υποθέσεις XVI. Ο θάνατος των διαδίκων στην ακυρωτική δίκη Θάνατος του αιτούντος ή διάλυση του νομικού προσώπου Θάνατος του καθ ου η προσφυγή ή η αίτηση αναιρέσεως 186 XVII. Κατάργηση της δίκης μετά από ανάκληση, ακύρωση και λήξη ισχύος προσβαλλόμενης πράξεως ή αποφάσεως Το περιεχόμενο του άρθρου 32 1 π.δ. 18/ Περιεχόμενο και ερμηνεία του άρθ π.δ. 18/ Έννοια του ιδιαιτέρου εννόμου συμφέροντος Τρόπος επικλήσεως του ιδιαιτέρου εννόμου συμφέροντος Η ρύθμιση του άρθρου 32 3 π.δ. 18/ XVIII. Η συζήτηση στο ακροατήριο

9 Περιεχόμενα XVII 1. Οι βασικές αρχές Κατά προτεραιότητα συζήτηση (άρθρο 33 2 π.δ. 18/1989) Πρόσκληση για διόρθωση τυπικών παραλείψεων (άρθρο 33 3, 4 π.δ. 18/1989) Η αίτηση επιταχύνσεως του άρθρου 33Α π.δ. 18/ Η αίτηση προτιμήσεως του Υπουργού του άρθρου 62 ν. 4055/ ΧΙΧ. Η απόφαση του ΣτΕ Διάσκεψη, Ψηφοφορία Περιεχόμενο, Κοινοποίηση της αποφάσεως, Πρακτικό διασκέψεως, Δημοσίευση αποφάσεως Αίτηση ανακλήσεως προδικαστικής αποφάσεως ΧΧ. Τα τέλη συζητήσεως στο ΣτΕ Ο κανόνας του άρθρου 35 1, 3 π.δ. 18/ Καταβολή τελών επί παραπομπής υποθέσεως στο ΣτΕ Απαλλαγή από τα τέλη Συνέπειες μη καταβολής τελών κατ άρθρο 35 π.δ. 18/ ΧΧΙ. Η υποχρέωση καταβολής του παραβόλου Η βασική υποχρέωση και η κύρωση επί μη καταβολής Αναλογική εφαρμογή του άρθρου 35 3 εδ. β και 4 π.δ. 18/ Απαλλαγή από το παράβολο Τύχη του παραβόλου μετά το τέλος της δίκης Καταβολή παραβόλου όταν η δημόσια υπηρεσία δεν λειτουργεί Απαλλαγή από τα τέλη και το παράβολο λόγω ένδειας κατ άρθρο 37 π.δ. 18/1989 Ευεργέτημα πενίας α. Απαλλαγή από παράβολο και τέλη β. Ευεργέτημα πενίας ΧΧΙΙ. Έξοδα της διαδικασίας ΧΧΙΙΙ. Δικαστική δαπάνη Υπόχρεος προς καταβολή της Περιεχόμενο και ύψος της δικαστικής δαπάνης Οι τέσσερις βασικές αρχές της ΟλΣτΕ 11/1999 (Συμβ.) 214 ΧΧΙV. Ανάλογη εφαρμογή διατάξεων του ΚΠολΔ κατ άρθρο 40 π.δ. 18/ ΧΧV. Παραπομπή υποθέσεως από το ΣτΕ σε άλλο δικαστήριο Η ρύθμιση του άρθρου 34Α π.δ. 18/ α. Η εν συμβουλίω απόφαση για μέσα και βοηθήματα 216 β. Η απόφαση για προφανώς απαράδεκτες ή αβάσιμες αιτήσεις αναστολής γ. Η συζήτηση της υποθέσεως στο ακροατήριο

10 XVIII Περιεχόμενα 2. Το πρόβλημα της παραπομπής από το ΣτΕ σε τακτικό διοικητικό δικαστήριο προ του άρθρου 34 ν. 1968/ Το περιεχόμενο του άρθρου 34 1 ν. 1968/ Η μεταβατική ρύθμιση του άρθρου 40 2, 3 ν. 1968/ α. Το περιεχόμενο των ρυθμίσεων β. Ερμηνεία των διατάξεων από το ΣτΕ αα. Διορθωτική ερμηνεία ως προς το χρονικό σημείο ενάρξεως του τετραμήνου ββ. Προσδιορισμός της έννοιας της εκκρεμούς υποθέσεως γγ. Η κήρυξη του άρθρου 40 2 ν. 1968/1991 ως α- ντισυνταγματικού Περιπτώσεις μη καταλαμβανόμενες από το άρθρο 34 1 ν. 1968/ Σχέση των άρθρων 34 1 π.δ. 18/1989 και 12 ΚΔΔικ Παραπομπή και νομιμοποίηση Υποχρεωτικότητα παραπομπής ΧΧVI. Ομοδικία και συνάφεια στο ΣτΕ Η παλαιότερη νομολογιακή λύση Η νέα ρύθμιση του άρθρου 45 6 π.δ. 18/1989 (άρθρο 22 9 ν. 3226/2004) Η ερμηνεία του άρθρου 45 6 π.δ. 18/1989 με την ΣτΕ 4/2004 (Διοικητική Ολομέλεια) ΧΧVII. Η πρότυπη δίκη του άρθρου 1 ν. 3900/ ΧΧVIIΙ. Κατ άλμα έφεση ή αναίρεση κατ άρθρο 2 ν. 3900/ ΧΧΙΧ. Αποδοχή ενδίκων μέσων ή βοηθημάτων σε συμβούλιο (Άρθρο 34Β π.δ. 18/1989) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η γενική διαδικασία του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας Ι. Ως προς την έννοια «γενική διαδικασία» ΙΙ. Έκταση εφαρμογής των διατάξεων του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (άρθρο 1 ΚΔΔικ) ΙΙΙ. Δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων Αντικειμενικά όρια της εξουσίας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων (άρθρο 2 ΚΔΔικ) Έκταση της δικαιοδοσίας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων Βαθμοί δικαιοδοσίας Δέσμευση από αποφάσεις άλλων δικαστηρίων α. Δέσμευση από αποφάσεις άλλων διοικητικών δικαστηρίων β. Δέσμευση από αποφάσεις πολιτικών και ποινικών δι-

11 Περιεχόμενα XIX καστηρίων γ. Δέσμευση από αποφάσεις αλλοδαπών πολιτικών δικαστηρίων δ. Αυτεπάγγελτη λήψη υπόψη του δεδικασμένου 242 IV. Αρμοδιότητα των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων Καθ ύλην αρμοδιότητα α. Ο κανόνας κατά τον ΚΔΔικ. 243 β. Η εξαίρεση κατά τον ΚΔΔικ 244 γ. Ειδικά ζητήματα σχετικά με τις χρηματικές διαφορές. 245 δ. Κρίσιμος χρόνος για την περί αρμοδιότητας κρίση Κατά τόπον αρμοδιότητα α. Ο κανόνας του άρθρου 7 1 ΚΔΔικ 247 β. Εξαιρέσεις από τον κανόνα κατά τον ΚΔΔικ γ. Εξαιρέσεις με νομοθετικές διατάξεις 249 δ. Αρμοδιότητα επί αρχής εδρευούσης στην αλλοδαπή ε. Αρμοδιότητα επί πράξεων περισσοτέρων αρχών στ. Αρμοδιότητα στον δεύτερο βαθμό. 252 V. Διατήρηση Παρέκταση Κανονισμός αρμοδιότητας Διατήρηση αρμοδιότητας κατ άρθρο 8 ΚΔΔικ Απαγόρευση παρεκτάσεως αρμοδιότητας κατ άρθρο 9 ΚΔΔικ Κανονισμός αρμοδιότητας α. Ratio της ρυθμίσεως. 255 β. Προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 10 ΚΔΔικ 256 γ. Τρόπος κινήσεως της διαδικασίας κανονισμού αρμοδιότητας δ. Αρμόδιο δικαστήριο για τον κανονισμό αρμοδιότητας - Ένδικα μέσα - Κλήση διαδίκων ε. Απαγόρευση εκδικάσεως της υποθέσεως μέχρι τον κανονισμό της αρμοδιότητας VI. Παραπομπή υποθέσεως από τακτικό διοικητικό δικαστήριο σε άλλο Παραπομπή κατ άρθρο 11 ΚΔΔικ α. Διάκριση άρθρων 11 και 12 ΚΔΔικ. 260 β. Περιπτώσεις παραπομπής στο άρθρο 11 ΚΔΔικ γ. Τρόπος κινήσεως της διαδικασίας παραπομπής Αρμόδιο δικαστήριο δ. Δεσμευτικότητα και έλεγχος της παραπεμπτικής αποφάσεως ε. Συζήτηση των παραπεμπόμενων υποθέσεων Παραπομπή λόγω αναρμοδιότητας κατ άρθρο 12 ΚΔΔικ α. Αυτεπάγγελτος έλεγχος κατ άρθρο 12 1 ΚΔΔικ β. Περιεχόμενο του άρθρου 12 παρ. 2 ΚΔΔικ. ως προς την έλλειψη αρμοδιότητας.. 266

12 XX Περιεχόμενα γ. Η μεταβατική διάταξη του άρθρου 29 4 ν. 2195/ δ. Υποχρεωτικότητα της παραπεμπτικής αποφάσεως ε. Ένδικα μέσα κατά της παραπεμπτικής αποφάσεως. 269 στ. Έλεγχος προϋποθέσεων του παραδεκτού από το παραπέμπον δικαστήριο VII. Το πρόβλημα της ελλείψεως δικαιοδοσίας και τα άρθρα 9 4 ν. 1649/1986 και 41 ν. 3659/ Η ρύθμιση του άρθρου 12 2 εδ. α ΚΔΔικ Η ρύθμιση του άρθρου 9 4 ν. 1649/1986 (= 41 ν. 3659/2008) α. Το περιεχόμενο της διατάξεως β. Ερμηνευτικά ζητήματα σχετικά με το άρθρο 9 4 ν. 1649/1986 (= 41 ν. 3659/2008) γ. Σχέση άρθρων 9 4 ν. 1649/1986 και 29 3 ν. 2915/ VIII. Διαδικαστικές πράξεις εκτός έδρας ΙΧ. Αποκλεισμός Αποχή Εξαίρεση δικαστών Αποκλεισμός δικαστού α. Γενική ένταξη στο σύστημα του ΚΔΔικ Εννοιολογικές διακρίσεις β. Οι τέσσερις λόγοι αποκλεισμού του άρθρου 14 ΚΔΔικ 277 γ. Αποκλεισμός λόγω συμφέροντος. 278 δ. Αποκλεισμός λόγω αναμίξεως. 279 ε. Αποκλεισμός λόγω συμπράξεως στην έκδοση πράξεως ή αποφάσεως στ. Αποκλεισμός λόγω συγγενείας Αποχή δικαστού α. Η δήλωση αποχής ως δέσμια δήλωση β. Λόγοι δηλώσεως αποχής γ. Τρόπος υποβολής της δηλώσεως αποχής. 284 δ. Αρμόδιο δικαστήριο Διαδικασία εκδικάσεως της δηλώσεως αποχής ε. Συρροή δηλώσεως αποχής και αιτήσεως εξαιρέσεως Εξαίρεση δικαστών α. Λόγοι εξαιρέσεως β. Τρόπος υποβολής της αιτήσεως εξαιρέσεως 288 γ. Αρμοδιότητα Διαδικασία εκδικάσεως της αιτήσεως εξαιρέσεως δ. Απόφαση επί της αιτήσεως εξαιρέσεως 290 ε. Κοινές διατάξεις για αποχή και εξαίρεση δικαστών. 291 Χ. Οι διάδικοι κατά τον Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας Ικανότητα διαδίκου Δικανική ικανότητα

13 Περιεχόμενα XXI α. Δικανική ικανότητα φυσικών προσώπων. 293 β. Δικανική ικανότητα πτωχών Εκπροσώπηση νομικών προσώπων ενώσεων προσώπων ομάδων περιουσίας α. Εκπροσώπηση Δημοσίου. 295 β. Εκπροσώπηση ΝΠΔΔ γ. Εκπροσώπηση Ανεξάρτητων Αρχών 297 δ. Εκπροσώπηση ΝΠΙΔ Ενώσεων προσώπων Ομάδων περιουσίας Δικολογική ικανότητα 299 ΧΙ. Η πληρεξουσιότητα στη δίκη του ΚΔΔικ Τρόπος παροχής δικαστικής πληρεξουσιότητας Έννοια και είδη δικαστικής πληρεξουσιότητας α. Δικαστική πληρεξουσιότητα του ΚΔΔικ και του ΑΚ β. Χρονικό σημείο για την περί εγκυρότητας κρίση της δικαστικής πληρεξουσιότητας γ. Γενικό και ειδικό πληρεξούσιο. 303 δ. Μεταπληρεξουσιότητα. 304 ε. Χρονική διάρκεια και έκταση της πληρεξουσιότητας Χρονικό όριο νομιμοποιήσεως α. Το πλάσμα του άρθρου 28 1 ΚΔΔικ. 306 β. Χρονικό όριο υποβολής των στοιχείων της νομιμοποιήσεως γ. Η κλήση προς συμπλήρωση των στοιχείων της νομιμοποιήσεως του άρθρου 28 3 ΚΔΔικ δ. Χρονολογία των στοιχείων της νομιμοποιήσεως Συνέπεια μη νομιμοποιήσεως Δικαστικοί πληρεξούσιοι του Δημοσίου α. Επί μη φορολογικών υποθέσεων β. Επί φορολογικών υποθέσεων αα. Ο κανόνας του άρθρου 29 2 ΚΔΔικ ββ. Ερμηνευτικές παρατηρήσεις Δικαστικοί πληρεξούσιοι των λοιπών διαδίκων α. Ο κανόνας. 314 β. Η εξαίρεση του άρθρου 27 2 ΚΔΔικ. 315 γ. Η περίπτωση των περισσοτέρων δικαστικών πληρεξουσίων (αναλογική εφαρμογή άρθρου 95 ΚΠολΔ) Λήξη της δικαστικής πληρεξουσιότητας α. Ο κανόνας του άρθρου 31 ΚΔΔικ 317 β. Ερμηνευτικές παρατηρήσεις Παύση της δικαστικής πληρεξουσιότητας α. Οι τέσσερις τρόποι παύσεως της πληρεξουσιότητας στο άρθρο 32 1 ΚΔΔικ β. Τρόπος ανακλήσεως της πληρεξουσιότητας και πα-

14 XXII Περιεχόμενα ραιτήσεως από αυτήν γ. Έγκυρες πράξεις μετά την παραίτηση του πληρεξουσίου προς αποτροπή κινδύνου ΧΙΙ. Οι εκθέσεις στη δίκη του ΚΔΔικ Ορισμός της εκθέσεως Συντάσσοντα την έκθεση όργανα Ο κανόνας του άρθρου 44 1 ΚΔΔικ Χρόνος συντάξεως της εκθέσεως Αναγκαία στοιχεία της εκθέσεως Αποδεικτική δύναμη εκθέσεως Ποινικές ευθύνες Νομολογία σχετικά με τις εκθέσεις 328 ΧΙΙΙ. Τα δικόγραφα κατά τον ΚΔΔικ Αναγκαία στοιχεία του δικογράφου α. Ορισμός του δικογράφου β. Σύγκριση των άρθρων 45 επ. ΚΔΔικ με τα άρθρα 53 επ. ΚΦΔ γ. Κοινά αναγκαία στοιχεία για φυσικά και νομικά πρόσωπα αα. Είδος δικογράφου ββ. Αντικείμενο του δικογράφου 332 γγ. Δικαστήριο στο οποίο απευθύνεται το δικόγραφο 333 δδ. Τόπος και χρόνος συντάξεως του δικογράφου δ. Ειδικά περαιτέρω στοιχεία για φυσικά πρόσωπα αα. Όνομα Επώνυμο Πατρώνυμο. 335 ββ. Διεύθυνση κατοικίας και χώρου εργασίας 336 ε. Ειδικά περαιτέρω στοιχεία για νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων και ομάδες περιουσίας αα. Επωνυμία Έδρα Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο αντιπροσώπου ββ. Διεύθυνση κατοικίας και χώρου εργασίας 338 στ. Ειδικά στοιχεία για δικόγραφα του Δημοσίου Γνωστοποίηση διευθύνσεων και μεταβολών διευθύνσεων α. Η αρχική γνωστοποίηση του άρθρου 45 2 ΚΔΔικ. 340 β. Η γνωστοποίηση των μεταβολών κατ άρθρο 45 3 ΚΔΔικ γ. Μη δήλωση αρχικής διευθύνσεως Υπογραφή του δικογράφου α. Τυπικές απαιτήσεις β. Θεραπεία της ελλείψεως υπογραφής Συνέπειες ελλείψεων των δικογράφων κατ άρθρο 46 ΚΔΔικ XIV. Οι επιδόσεις κατά τον ΚΔΔικ Γενικές διατάξεις α. Συστηματική θέση των διατάξεων

15 Περιεχόμενα XXIII β. Ορολογία γ. Τόπος και χρόνος της κοινοποιήσεως δ. Επίδοση σε αργία ε. Άρνηση παραλαβής επιδοτέου εγγράφου. 350 στ. Επίδοση σε περισσοτέρους. 351 ζ. Πεδίο εφαρμογής των περί επιδόσεων διατάξεων του ΚΔΔικ Όργανα επιδόσεως Η παραγγελία προς επίδοση - Η ηλεκτρονική επίδοση α. Πρόσωπο που δίδει την παραγγελία. 354 β. Τρόπος και περιεχόμενο της παραγγελίας Η επίδοση προς το Δημόσιο και τα άλλα ΝΠΔΔ (άρθρο 49 ΚΔΔικ) α. Ο κανόνας της επιδόσεως στον Υπουργό Οικονομιών. 356 β. Η επίδοση στις περιπτώσεις που το Δημόσιο δεν εκπροσωπείται από τον Υπουργό Οικονομικών. 357 γ. Το πρόβλημα της ισχύος του άρθ ν. 2386/ δ. Επιδόσεις προς τα ΝΠΔΔ Επίδοση προς ιδιώτες στις συνήθεις περιπτώσεις α. Τόπος επιδόσεως β. Πρόσωπα προς τα οποία γίνεται η επίδοση γ. Επίδοση σε περίπτωση απουσίας από την κατοικία (άρθρο 51 ΚΔΔικ) δ. Νομολογιακές κατευθύνσεις σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 51 ΚΔΔικ αα. Γενική παρατήρηση ββ. Ανάγκη μνείας της επιδόσεως στην κατοικία του προς ον αυτή γγ. Δεσμευτική η σειρά επιδόσεως. 365 δδ. Αντίθεση μεταξύ ΑΠ και ΣτΕ ως προς τη μνεία στο επιδοτήριο της ακριβούς ιδιότητος του συνοίκου ε. Επίδοση σε περίπτωση απουσίας από τον χώρο εργασίας (άρθρο 52 ΚΔΔικ) αα. Συστηματική της διατάξεως ββ. Χρόνος και τόπος επιδόσεως 368 γγ. Πρόσωπα προς τα οποία γίνεται η επίδοση Επίδοση προς ιδιώτες σε ειδικές περιπτώσεις α. Συστηματική της διατάξεως. 370 β. Επίδοση σε νοσοκομείο ή φυλακή αα. Επίδοση σε νοσοκομείο 371 ββ. Επίδοση σε φυλακή γγ. Επίδοση σε αξιωματικούς δδ. Επίδοση σε φαροφύλακες και ναυτικούς.. 374

16 XXIV Περιεχόμενα εε. Πλασματικό και πραγματικό τμήμα της επιδόσεως Επίδοση σε πρόσωπα γνωστής διευθύνσεως στην αλλοδαπή (άρθρο 54 ΚΔΔικ) α. Η ρύθμιση β. Προβλήματα συμφωνίας της πλασματικής επιδόσεως 377 προς το Σύνταγμα Η θυροκόλληση του επιδοτέου εγγράφου (άρθρο 55 ΚΔΔικ) α. Περιπτώσεις επιτρεπόμενης θυροκολλήσεως β. Θυροκόλληση τη νύχτα γ. Τρόπος επιδόσεως με θυροκόλληση δ. Η πρόσληψη του μάρτυρα ε. Η έκθεση θυροκολλήσεως Η επίδοση σε πρόσωπο άγνωστης διαμονής α. Εφαρμογή του άρθρου 64 2 ΚΦΔ προ του νέου άρθρου 54 2 ΚΔΔικ β. Η ρύθμιση του άρθρου 54 2 ΚΔΔικ γ. Ερμηνευτικά ζητήματα εφαρμογής του άρθρου 54 2 ΚΔΔικ Η έκθεση επιδόσεως α. Αναγκαία στοιχεία της εκθέσεως. 386 β. Η σημείωση στο επιδιδόμενο έγγραφο Συντέλεση της επιδόσεως α. Ο γενικός κανόνας του άρθρου 57 1 ΚΔΔικ. 388 β. Οι ειδικές περιπτώσεις πλασματικής επιδόσεως του άρθρου 57 2 ΚΔΔικ Η σχετική ακυρότητα ως έννομη συνέπεια των παραβάσεων των περί επιδόσεων διατάξεων ΧV. Ο αντίκλητος κατά τον ΚΔΔικ Έννοια αντικλήτου Ο διορισμός του αντικλήτου α. Νομική φύση β. Τρόπος διορισμού αντικλήτου γ. Περιεχόμενο της πράξεως διορισμού Η «υποχρέωση» διορισμού αντικλήτου κατ άρθρο 58 1 εδ. α ΚΔΔικ Η εξουσία του αντικλήτου α. Έκταση εξουσίας β. Διάρκεια εξουσίας Κύρος της επιδόσεως στον αντίκλητο θυροκόλληση XVI. Οι προθεσμίες κατά τον ΚΔΔικ Ορισμός και ratio των προθεσμιών στον ΚΔΔικ Διακρίσεις των προθεσμιών Αφετηρία της προθεσμίας

17 Περιεχόμενα XXV 4. Τρόπος υπολογισμού της προθεσμίας α. Ο πολιτικός υπολογισμός του άρθρου 60 1 ΚΔΔικ β. Προθεσμία σε ώρες γ. Προθεσμία σε έτη δ. Προθεσμία σε μήνες ε. Προθεσμία σε εβδομάδες στ. Προθεσμία μισού έτους και μισού μήνα. 407 ζ. Προθεσμία αποτελούμενη από μήνες και ημέρες. 408 η. Υπολογισμός σε ημέρες Λήξη της προθεσμίας α. Ο βασικός κανόνας του άρθρου 60 1 ΚΔΔικ. 410 β. Αργίες γενικές γ. Αργία των δικαστηρίων (3 η Οκτωβρίου) δ. Αργίες των Ενόπλων Δυνάμεων Περιφερειακές αργίες Ημιαργίες ε. Η λήξη των καταχρηστικών προθεσμιών στ. Η εξαίρεση της ενηλικιώσεως προσώπου Ανατρεπτικός χαρακτήρας των προθεσμιών α. Προθεσμίες που αρχίζουν με επίδοση εγγράφου β. Προθεσμίες που αφορούν στις σχέσεις των διαδίκων Παράταση και διακοπή προθεσμίας α. Η παράταση προθεσμίας του άρθρου 61 2 ΚΔΔικ 418 β. Διακοπή προθεσμιών λόγω διακοπής της δίκης αα. Εννοιολογική διάκριση μεταξύ διακοπής και α- ναστολής προθεσμίας ββ. Η διακοπή προθεσμίας του άρθρου 61 3 ΚΔΔικ 420 γ. Αναστολή της προθεσμίας αα. Αναστολή κατά τον μήνα Αύγουστο 421 ββ. Αναστολή προθεσμιών κατά τη διάρκεια των δικαστικών διακοπών γγ. Η εξαίρεση των φορολογικών διαφορών (άρθρο 25 ν. 3610/2007) δδ. Αναστολή προθεσμίας για λόγους ανωτέρας βίας. 424 ΧVII. Δικονομικές ακυρότητες κατά τον ΚΔΔικ Ορισμός Απόλυτη ακυρότητα α. Οι τρεις περιπτώσεις του άρθρου 62 2 (α) ΚΔΔικ. 426 β. Η πρόβλεψη από το νόμο γ. Διαδικαστική πράξη από αναρμόδιο όργανο 428 δ. Διαδικαστική πράξη κατά παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας Σχετική ακυρότητα Προϋποθέσεις παραδεκτού της αιτήσεως απαγγελίας σχετικής ακυρότητας

18 XXVI Περιεχόμενα ΧVΙΙΙ. Η παρέμβαση στον ΚΔΔικ Κυρία παρέμβαση α. Ορισμός Νομική φύση Ratio β. Προϋποθέσεις του παραδεκτού της κυρίας παρεμβάσεως γ. Έννομα αποτελέσματα παρεμβάσεως δ. Δέσμευση του κυρίως παρεμβαίνοντος από το δεδικασμένο ε. Τρόπος ασκήσεως κυρίας παρεμβάσεως Πρόσθετη παρέμβαση α. Ορισμός Καινοτομία έναντι του προϊσχύσαντος δικαίου - Νομική φύση β. Προϋποθέσεις προσθέτου παρεμβάσεως Τρόπος α- σκήσεως γ. Δικαιώματα του προσθέτως παρεμβαίνοντος κατ άρθρο ΚΔΔικ δ. Το άρθρο ΚΔΔικ ως προς τον τρόπο ασκήσεως των παρεμβάσεων ε. Κοινές διατάξεις για τους παρεμβαίνοντες κατ άρθρο 114 3,4 ΚΔΔικ Η ανακοίνωση της δίκης (άρθρο ΚΔΔικ) ΧΙΧ. Ομοδικία κατά τον ΚΔΔικ Δυνητική ομοδικία κατ άρθρο 115 ΚΔΔικ α. Γενικός ορισμός και ratio β. Ενεργητική δυνητική ομοδικία κατ άρθρο ΚΔΔικ γ. Παθητική δυνητική ομοδικία κατ άρθρο ΚΔΔικ δ. Η ομοδικία του άρθρου ΚΔΔικ ε. Η κοινότητα εννόμου συμφέροντος των ομοδικούντων 447 στ. Σχέσεις ομοδικούντων στη δυνητική ομοδικία ζ. Χωρισμός δικογράφου από τους διαδίκους κατ άρθρο ΚΔΔικ Αναγκαστική ομοδικία κατά τον ΚΔΔικ α. Έννοια και προϋποθέσεις αναγκαστικής ομοδικίας αα. Διαφορά που επιδέχεται μόνο ενιαία ρύθμιση ΙΙΙ. ββ. Ισχύς αποφάσεως εκτεινόμενη κατά νόμο σε ό- λους τους ομοδίκους γγ. Κατά νόμο άσκηση ενδίκου βοηθήματος μόνο από κοινού δδ. Αδυναμία υπάρξεως αντίθετων αποφάσεων. 454 β. Η αντικειμενική ενέργεια των διαδικαστικών πράξεων των αναγκαστικώς ομοδίκων γ. Αντιφατικοί ισχυρισμοί των αναγκαστικώς ομοδίκων. 456

19 Περιεχόμενα XXVII 3. Η προσεπίκληση αναγκαστικώς ομοδίκου α. Έννοια και τρόπος ασκήσεως β. Τρόπος συμμετοχής στη δίκη των αναγκαστικώς ομοδίκων γ. Συνέπειες μη συμμετοχής στη δίκη των αναγκαστικώς ομοδίκων δ. Άσκηση ενδίκων μέσων σε περίπτωση αναγκαστικής ομοδικίας Κοινές διατάξεις για την απλή και την αναγκαστική ομοδικία στον ΚΔΔικ α. Καθ ύλην αρμοδιότητα β. Ο αυτεπάγγελτος χωρισμός δικογράφου του άρθρου 121 2, 3 ΚΔΔικ αα. Η παλαιότερη ρύθμιση ββ. Η ρύθμιση του άρθρου 22 4 ν. 3226/ ΧΧ. Η συνάφεια κατά τον ΚΔΔικ Προϋποθέσεις συμπροσβολής συναφών πράξεων Έννοια συνάφειας πράξεων και παραλείψεων Συνάφεια επί φορολογικής εννόμου σχέσεως Συνάφεια υλικών ενεργειών Καθ ύλην αρμοδιότητα επί συνάφειας Έλλειψη προϋποθέσεων συνάφειας Χωρισμός δικογράφου Συρροή προϋποθέσεων ομοδικίας και συνάφειας XXI. Αντικειμενική σώρευση και συνεκδίκαση ενδίκων βοηθημάτων ή μέσων Αντικειμενική σώρευση ενδίκων βοηθημάτων ή μέσων Συνεκδίκαση ενδίκων βοηθημάτων ή μέσων. 472 ΧΧΙΙ. Προδικασία της δίκης ουσίας του ΚΔΔικ Άσκηση ενδίκων βοηθημάτων και μέσων α. Τρόπος ασκήσεως των ενδίκων βοηθημάτων β. Τρόπος ασκήσεως ενδίκων μέσων γ. Η πράξη καταθέσεως Ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφου δ. Περαιτέρω υποχρεώσεις της γραμματείας 476 ε. Απόρριψη, αποδοχή και παραπομπή ενδίκου μέσου ή βοηθήματος σε συμβούλιο (άρθρο 126Α ΚΔΔικ) Ορισμός δικασίμου και εγγραφή στο πινάκιο α. Ο ορισμός της δικασίμου β. Η εγγραφή στο πινάκιο Επίδοση δικογράφου και κλήσεως προς συζήτηση α. Η επίδοση του δικογράφου β. Η επίδοση της εγγράφου κλήσεως γ. Η προφορική κλήση του άρθρου ΚΔΔικ

20 XXVIII Περιεχόμενα δ. Σύντμηση προθεσμιών Υποχρεώσεις της διοικήσεως α. Η υποχρέωση του άρθρου ΚΔΔικ 484 β. Προθεσμία αποστολής φακέλου και απόψεων. 485 γ. Συνέπειες παραβάσεως της υποχρεώσεως της διοικήσεως αα. Πειθαρχικές συνέπειες ββ. Ποινικές συνέπειες γγ. Δικονομικές συνέπειες δδ. Δικαστικά επιβαλλόμενη χρηματική κύρωση σε βάρος της αρχής και του υπεύθυνου υπαλλήλου Το δικαίωμα προσβάσεως στα στοιχεία της δικογραφίας Πρόσθετοι λόγοι στον ΚΔΔικ Η αίτηση επιταχύνσεως του άρθρου 127Α ΚΔΔικ. 493 ΧΧΙΙΙ. Η συζήτηση στο ακροατήριο Έκθεμα της συζητήσεως Η συνεδρίαση α. Έναρξη της συζητήσεως και προεκφώνηση των υποθέσεων β. Εκφώνηση της υποθέσεως γ. Η «παράσταση» στο ακροατήριο με δήλωση δ. Μέτρα τάξεως σε βάρος συγκεκριμένων προσώπων Η διεξαγωγή της συζητήσεως κατ άρθρο 134 ΚΔΔικ α. Δυνατότητες του δικαστή που διευθύνει τη συζήτηση 499 β. Δυνατότητες των μελών του δικαστηρίου, των πληρεξουσίων και των διαδίκων γ. Εγγυήσεις τηρήσεως της τάξεως Συζήτηση απόντος του διαδίκου Η αναβολή της συζητήσεως α. Υποχρεωτική αναβολή β. Δυνητική αναβολή γ. Η αναβλητική απόφαση Η διακοπή της παραστάσεως του διαδίκου Συνεννόηση με αλλόγλωσσους, κωφούς, άλαλους και κωφάλαλους α. Συνεννόηση με αλλόγλωσσους β. Συνεννόηση με κωφούς, άλαλους και κωφάλαλους Τα υπομνήματα στη δίκη ουσίας Αξιόποινες πράξεις κατά τη συνεδρίαση ή τη διενέργεια διαδικαστικής πράξεως Θεραπεία τυπικών παραλείψεων κατ άρθρο 139Α. 511 XXIV. Διακοπή και επανάληψη της δίκης Διακοπή της δίκης α. Ratio της διακοπής της διοικητικής δίκης 512

21 Περιεχόμενα XXIX β. Λόγοι διακοπής γ. Τρόποι διακοπής δ. Η δικαστική διαπίστωση της διακοπής της δίκης ε. Ακυρότητα διαδικαστικών πράξεων μετά τη διακοπή της δίκης Η επανάληψη της διοικητικής δίκης α. Η επανάληψη κατόπιν δηλώσεως του ενδιαφερομένου 517 β. Δικαιούμενα σε επανάληψη πρόσωπα γ. Αυτεπάγγελτη επανάληψη από το δικαστήριο. 519 δ. Η επανάληψη της δίκης κατά την δικάσιμο της υποβολής προφορικής δηλώσεως ε. Προσδιορισμός νέας δικασίμου στ. Μη παράσταση των ενδιαφερομένων στη νέα δικάσιμο XXV. Κατάργηση της δίκης Οι περιπτώσεις καταργήσεως Τρόπος διαπιστώσεως της καταργήσεως Η παραίτηση από ένδικο βοήθημα ή μέσο α. Τρόπος παραιτήσεως β. Χρόνος παραιτήσεως γ. Έννομα αποτελέσματα παραιτήσεως ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Γενικές δικονομικές αρχές της διοικητικής δίκης Ι. Έννοια και σημασία των γενικών δικονομικών αρχών ΙΙ. Η αρχή της ελεύθερης διαθέσεως του αντικειμένου της δίκης 529 ΙΙΙ. Η αρχή της δικαστικής αποφάσεως μέσα στα όρια της αιτήσεως (ne eat iudex ultra petita partium) IV. Η αρχή της περατώσεως της δίκης με πρωτοβουλία του διαδίκου που ασκεί το ένδικο βοήθημα V. Η αρχή της μέριμνας του δικαστηρίου για την πρόοδο της δίκης VI. Η ανακριτική αρχή VII. Η αρχή της συγκεντρώσεως VIII. Η αρχή της δημοσιότητας IX. Η αρχή της εγγράφου προδικασίας Χ. Η αρχή της προφορικής διαδικασίας στο ακροατήριο ΧΙ. Η αρχή της αιτιολογίας των δικαστικών αποφάσεων 538 ΧΙΙ. Η αρχή της ισότητας των διαδίκων ΧΙΙΙ. Η αρχή της εκατέρωθεν ακροάσεως των διαδίκων XIV. Η αρχή της καλόπιστης διεξαγωγής της δίκης Υποχρεώσεις των διαδίκων και κυρώσεις για τον ιδιώτη Πειθαρχικές ευθύνες του διοικητικού οργάνου Αποστολή αποφάσεως στον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσι-

22 XXX Περιεχόμενα ας Διοίκησης ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ Τα ένδικα βοηθήματα του διοικητικού δικονομικού δικαίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η προσφυγή του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας Ι. Έννοια και βασική τυπολόγηση. 544 ΙΙ. Προσβαλλόμενες πράξεις και παραλείψεις Η γενική ρύθμιση του άρθρου 63 1 ΚΔΔικ Η έννοια της παραλείψεως οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας στο άρθρο 63 2 ΚΔΔικ Η ρητή παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας ΙΙΙ. Η ενδικοφανής προσφυγή ως προϋπόθεση του παραδεκτού της προσφυγής Η έννοια Διάκριση από τις υπόλοιπες διοικητικές προσφυγές Το ειδικό ζήτημα της ασκήσεως ενδικοφανούς προσφυγής κατά παραλείψεως Σκοποί και συνταγματικότητα της ενδικοφανούς προσφυγής Οι διαδοχικές ενδικοφανείς προσφυγές Η διοικητική υποχρέωση ενημερώσεως ως προς την ενδικοφανή προσφυγή α. Η πρόβλεψη του θετικού δικαίου β. Συνταγματική θεμελίωση Ιστορία της ρυθμίσεως. 553 γ. Περιεχόμενο της υποχρεώσεως ενημερώσεως δ. Οι έννομες συνέπειες της παραβιάσεως της υποχρεώσεως ενημερώσεως. 555 ε. Περί των τάσεων περιορισμού της διοικητικής υποχρεώσεως ενημερώσεως αα. Ειδική νομοθετική πρόβλεψη ενδίκου βοηθήματος και ενδικοφανούς προσφυγής στην ίδια διάταξη 556 ββ. Ομολογημένη γνώση της ενδικοφανούς προσφυγής Προσφυγή κατά παραλείψεως απαντήσεως στην ενδικοφανή προσφυγή α. Ο κανόνας του άρθρου 63 4 ΚΔΔικ β. Προσφυγή πριν από τη συντέλεση της παραλείψεως (άρθρο 63 5 ΚΔΔικ) γ. Η αντιμετώπιση της ρητής πράξεως που ακολουθεί σιωπηρή παράλειψη ή άρνηση

23 Περιεχόμενα XXXI IV. Συμπροσβαλλόμενες με την προσφυγή πράξεις ή παραλείψεις V. Ενεργητική νομιμοποίηση VI. Παθητική νομιμοποίηση VII. Προθεσμία ασκήσεως της προσφυγής Ο βασικός κανόνας Η δημοσίευση της πράξεως ως σημείο αφετηρίας της προθεσμίας Η κοινοποίηση της πράξεως ως σημείο αφετηρίας της προθεσμίας α. Ο κανόνας β. Ο τρόπος κοινοποιήσεως γ. Το ζήτημα της τεκμαιρόμενης κοινοποιήσεως Η πλήρης γνώση της πράξεως ως σημείο αφετηρίας της προθεσμίας α. Ο κανόνας β. Νομολογιακώς διαμορφωθέντα τεκμήρια πλήρους γνώσεως γ. Εν αμφιβολία υπέρ της μη υπάρξεως τεκμηρίου πλήρους γνώσεως δ. Αυξημένες απαιτήσεις γνώσεως στο δίκαιο του περιβάλλοντος Η συντέλεση της παραλείψεως ως σημείο αφετηρίας της προθεσμίας Παρέκταση της προθεσμίας Η προσφυγή πριν την επίδοση της πράξεως Τύχη της προθεσμίας επί θανάτου του νομιμοποιούμενου φυσικού προσώπου ή διαλύσεως του νομικού προσώπου Διακοπή της προθεσμίας Αναστολή της προθεσμίας Έναρξη και λήξη της προθεσμίας Ειδικές προθεσμίες προσφυγής VIII. Περιεχόμενο του δικο.γράφου της προσφυγής Μνημονευόμενα αναγκαία στοιχεία Αίτημα της προσφυγής Περιεχόμενο του δικογράφου της προσφυγής όταν η πράξη αφορά τρίτους Η μνεία της συμπροσβολής των συναφών πράξεων ΙΧ. Το ανασταλτικό αποτέλεσμα της προσφυγής Ο βασικός κανόνας Η εξαίρεση των φορολογικών προσφυγών α. Επί του άρθρου 69 2 ΚΔΔικ β. Η ισχύουσα ρύθμιση ουσιαστικού δικαίου (άρθρο 44 5 ν. 3842/2010)

24 XXXII Περιεχόμενα 3. Η παραπομπή του άρθρου 69 3 ΚΔΔικ στα άρθρα ΚΔΔικ Χ. Το απαράδεκτο της ασκήσεως δεύτερης προσφυγής Η βασική ρύθμιση του άρθρου 70 1 εδ. α ΚΔΔικ Η απαράδεκτη δεύτερη προσφυγή (άρθρο 83 ν. 4139/2013) ΧΙ. Η εξουσία του αποφασίζοντος επί της προσφυγής δικαστηρίου Ο βασικός κανόνας Ο κατ εξαίρεση αυτεπάγγελτος κατά νόμο έλεγχος της πράξεως Η κατ εξαίρεση ακύρωση και αναπομπή της υποθέσεως στη Διοίκηση Η ειδική αντιμετώπιση των φορολογικών διαφορών. 594 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η αγωγή του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας Ι. Ενεργητική νομιμοποίηση Ο γενικός κανόνας του άρθρου 71 1 ΚΔΔικ Το ειδικό πρόβλημα της εργολαβικής προσφυγής Η νομιμοποίηση των καθολικών και ειδικών διαδόχων Η πλαγιαστική αγωγή Η απαγόρευση της «φορολογικής αγωγής» Το καταργηθέν απαράδεκτο του άρθρου 71 5 ΚΔΔικ 600 ΙΙ. Παθητική νομιμοποίηση ΙΙΙ. Περιεχόμενο του δικογράφου της αγωγής Καθορισμός της εννόμου σχέσεως δημοσίου δικαίου από την οποία απορρέει η χρηματική αξίωση Σαφής έκθεση των πραγματικών περιστατικών Λόγοι της αγωγής Αίτημα της αγωγής α. Γενικές παρατηρήσεις β. Το καταψηφιστικό αίτημα γ. Το αναγνωριστικό αίτημα IV. Τρόπος ασκήσεως της αγωγής V. Δικονομικές συνέπειες ασκήσεως της αγωγής Η εκκρεμοδικία α. Έννοια β. Προϋποθέσεις της εκκρεμοδικίας αα. Άσκηση της αγωγής ββ. Ταυτότητα αιτήματος γγ. Ταυτότητα διαφοράς δδ. Ταυτότητα διαδίκων γ. Τρόπος και χρόνος προβολής της ενστάσεως εκκρεμο-

25 Περιεχόμενα XXXIII δικίας δ. Συνέπειες της εκκρεμοδικίας Το απαράδεκτο της μεταβολής του αιτήματος της αγωγής Το ζήτημα του παραδεκτού της μεταβολής της βάσεως της αγωγής α. Το απαράδεκτο της μεταβολής της ιστορικής βάσεως της αγωγής β. Το παραδεκτό της μεταβολής της νομικής βάσεως της αγωγής Το απαράδεκτο της ασκήσεως δευτέρας αγωγής Ερμηνεία του άρθρου 76 ΚΔΔικ α. Το περιεχόμενο του άρθρου 76 1 ΚΔΔικ και οι παλαιότερες 620 ρυθμίσεις β. Η έννοια της «πρώτης» αγωγής γ. Προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 76 1 ΚΔΔικ δ. Η ρύθμιση του άρθρου 76 2 ΚΔΔικ ε. Συνέπειες της εφαρμογής του άρθρου 76 1 ΚΔΔικ 624 στ. Περιπτώσεις που δεν συνιστούν δεύτερη αγωγή κατ άρθρο 76 2 ΚΔΔικ ζ. Η παραίτηση από την αγωγή κατ άρθρο 76 3 ΚΔΔικ 626 VI. Ουσιαστικές συνέπειες ασκήσεως της αγωγής Γενική θεώρηση Διακοπή της παραγραφής α. Η ρύθμιση του άρθρου 75 2 ΚΔΔικ β. Η παραγραφή εν επιδικία Τοκοφορία α. Ταυτισμός τόκου υπερημερίας και τόκου επιδικίας στο δημόσιο δίκαιο β. Το ύψος του οφειλόμενου από το Δημόσιο επιτοκίου Ανατοκισμός αα. Το ύψος του επιτοκίου ββ. Ανατοκισμός γ. Προϋποθέσεις της οφειλής τόκων εκ μέρους του Δημοσίου δ. Το ζήτημα της τοκοφορίας επί αναγνωριστικής αγωγής αα. Η ιστορία του ζητήματος-διαφωνία ΣτΕ και ΑΠ. 634 ββ. Η ΑΕΔ 7/ VII. Η παρεμπίπτουσα αγωγή Το περιεχόμενο της παρεμπίπτουσας αγωγής Ο τρόπος ασκήσεως της παρεμπίπτουσας αγωγής VIII. Η σχέση της αγωγής προς άλλα ένδικα βοηθήματα ΙΧ. Η αναγνωριστική αγωγή Χ. Η αγωγή του Δημοσίου κατά ιδιώτη

26 XXXIV Περιεχόμενα ΧΙ. Το περιεχόμενο της αποφάσεως επί αγωγής του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας ΧΙΙ. Παραγραφή απαιτήσεων κατά του Δημοσίου Ο βασικός κανόνας. Πενταετία, τριετία και διετία Έναρξη Αναστολή παραγραφής Διακοπή Συνέπειες παραγραφής Παραγραφή αξιώσεων υπαλλήλων για περιοδικές παροχές κατά του Δημοσίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ανακοπή εκτελέσεως του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας Ι. Η διάκριση μεταξύ ανακοπής ΚΔΔικ και ανακοπής του ΚΕΔΕ ΙΙ. Οι προσβαλλόμενες με ανακοπή του ΚΔΔικ διοικητικές πράξεις Τα προβλήματα του προϊσχύσαντος καθεστώτος Η ρύθμιση του άρθρου 217 ΚΔΔικ α. Η ρύθμιση του πρώτου εδαφίου της β. Η ενδεικτική απαρίθμηση του άρθρου ΚΔΔικ - Η έννοια της βεβαιώσεως γ. Οι προσβαλλόμενες με ανακοπή πράξεις του άρθρου ΚΔΔικ δ. Η ανακοπή για διόρθωση του προγράμματος πλειστηριασμού κατ άρθρο 954 ΚΠολΔ ΙΙΙ. Το αρμόδιο δικαστήριο IV. Ενεργητική νομιμοποίηση προς άσκηση ανακοπής V. Παθητική νομιμοποίηση στην ανακοπή του ΚΔΔικ VI. Τρόπος ασκήσεως της ανακοπής VII. Περιεχόμενο του δικογράφου της ανακοπής. 656 VIII. Προθεσμία ασκήσεως της ανακοπής του ΚΔΔικ Η ρύθμιση του άρθρου 220 1, 2 ΚΔΔικ Η εξάμηνη καταχρηστική προθεσμία του άρθρου ΚΔΔικ ΙΧ. Προδικασία και κύρια διαδικασία εκδικάσεως της ανακοπής του ΚΔΔικ Χ. Η παρέμβαση στη δίκη της ανακοπής του ΚΔΔικ. 660 ΧΙ. Η εξουσία του δικαστηρίου που δικάζει ανακοπή του ΚΔΔικ Ο βασικός κανόνας και η εξαίρεση Ο κανόνας της απαγορεύσεως του παρεμπίπτοντος ελέγχου Έκταση της εξουσίας ελέγχου της καταλογιστικής πράξεως στη δίκη της ανακοπής του ΚΔΔικ (άρθρο ΚΔΔικ)