ΦΗΓΑΛΔΗΑ. Δηδηθά ζέκαηα πεξηβάιινληνο 7. Οκάδα: Αγλνπζηψηεο Υξήζηνο Καηζαιή Κιενπάηξα

Transcript

1 ΦΗΓΑΛΔΗΑ Δηδηθά ζέκαηα πεξηβάιινληνο 7 Οκάδα: Αγλνπζηψηεο Υξήζηνο Καηζαιή Κιενπάηξα Διδάζκονηες : Π. Κοζμάκη, Κ. Σερράος, Σ. Μασρομμάηη, Γ. Γκοσμοπούλοσ. «Καηακεζήκεξν Ηνπιίνπ... πνπ θη αλ αθφκα δελ ππήξραλ ειαηψλεο... ζα ηνπο είρα επηλνήζεη». (Οδυσσέας Ελύτης) 1

2 Nεα Φηγάιεηα ε ιαδνκάλα Έλα παιαηφ ρσξηφ, κε γεγελείο θαηνίθνπο ρσξίο αλακείμεηο απφ άιιεο πεξηνρέο. Τπεξήθαλνη γηα ηηο αξραίεο ξίδεο ηνπο, ηνλ επηθνχξεην Απφιισλα ε αιιηψο ν λαφο ησλ Φηγάιεησλ φπσο ραξαθηεξηζηηθά ιέλε θαη γηα ηελ ηειεία πνηφηεηα ηνπ ιαδηνχ ηνπο πνπ παξάγνπλ. 2

3 Ηζηνξηθά ζηνηρεία Ο λνκφο Ζιείαο είλαη αλακθίβνια έλαο ηφπνο πινχζηνο ηφζν ζε θπζηθή νκνξθηά φζν θαη ζε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Μνξθνινγηθά έρνπκε κηα ακθηζεαηξηθή παξάηαμε ησλ ζπηηηψλ ηνπ ρσξηνχ ηεο Φηγάιεηαο πνπ νθείιεηαη ζην θεθιηκέλν έδαθνο ην νπνίν επηθξαηεί θαη ζε φιε ηελ γχξσ πεξηνρή. Παξαηεξνχκε έλα θεληξηθφ δξφκν πνπ δηαζρίδεη φιν ην ρσξηφ θαη ηελ θεληξηθή πιαηεία πνπ είλαη ην ζεκείν ζπγθέληξσζεο θαη αλαθνξάο φισλ ησλ θαηνίθσλ. ην Ννκφ βιέπνπκε λα ζκίγεη ε ηζηνξία κε ηνλ ζξχιν, ην άγξην κε ην ήκεξν, ην ρζεο κε ην ζήκεξα. Ζ αξραία Φηγάιεηα ππεξμε κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο Αξθαδηθέο πφιεηο ηεο αξραηφηεηαο. Γηέζεηε πνιιά ηεξά θαη δεκφζηα θηίξηα, θαζψο θαη ηείρε 4,5 ρικ. Ο Παπζαλίαο αλαθέξεη ηελ χπαξμε ηεξψλ ηεο Αξηέκηδνο, ηνπ Γηνλπζίνπ Αθξαηνθνξνπ θαη ηεο Δπξπλφκεο θαζψο θαη Γπκλαζίνπ θαη Αγνξάο φπνπ ππήξραλ αγάικαηα ηνπ Δξκή θαη ηνπ Οιπκπηνλίθε Αξξρησλα. Σν ζεκαληηθφηεξν κλεκείν ηεο αξραηφηεηαο είλαη ν λαφο ηνπ Δπηθνχξεηνπ Απφιισλα ν νπνίνο θηίζηεθε κεηαμχ ησλ εηψλ π.υ. απ ηνλ αξρηηέθηνλα, Ηθηίλν. Βξίζθεηαη ζε απφζηαζε 7 ρηιηνκέηξσλ βφξεηα ηνπ ρσξηνχ. Σνλ λαφ ηνλ αθηέξσζαλ νη ίδηνη νη Φηγαιεηο ζηνλ Απφιισλα γηα ηελ ζσηεξία ηνπο απφ ηηο κεγάιεο θαη νιέζξηεο επηδεκίεο πνπ κάζηηδαλ ηελ πεξηνρή. Ζ ζεκεξηλε Φηγάιεηα είλαη θηηζκέλε πάλσ ζηα εξείπηα ηεο αξραίαο πφιεο. Έλα επηπιένλ ζηνηρεηφ πνπ δηαθξίλεη ηνλ ηφπν απφ ηελ αξραηφηεηα κέρξη ζήκεξα είλαη ε ειηά. Ο ηφπνο πνπ δηάιεμε ν κπζηθφο Ζξαθιήο γηα λα θπηέςεη ην πξψην βιαζηάξη αγξηειηάο πνπ είρε θέξεη απφ ηνλ νπξαλφ, κε ηα θιαδηά ηεο αγξηειηάο απηήο ζηεθαλψλνληαλ νη Οιπκπηνλίθεο κε απνηέιεζκα λα γίλεη ε ειηά έλα αέλαν ζχκβνιν ηεο εηξήλεο, ηεο επεκεξίαο, ηεο γνληκφηεηαο θαη ηεο επθνξίαο. Απφ ηελ Οιχκπηα ε ειηά επεθηάζεθε ζε φιε ηελ Πεινπφλλεζν. ηελ ζπλερεία κεηαθπηεχηεθε ζηελ Αζήλα θαη αξγφηεξα κε ηελ βνήζεηα ησλ Ρσκαίσλ δηαδφζεθε ζε φιν ηνλ θφζκν. Ο θαξπφο ηνπ ηεξνχ δέληξνπ ηεο ειηάο κε ηηο πνιπάξηζκεο ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο, φπσο αλαθέξνληαη θαη ηνλ θψδηθα ηνπ Τπνθξαηε. Ζ πεξηνρή ηεο Φηγαιεηαο είλαη γλσζηή γηα ην εμαηξεηηθήο πνηφηεηαο ειαηφιαδν πνπ παξάγεη απφ ηελ αξραηφηεηα ζηνπο απέξαληνπο ειαηψλεο πνπ βξίζθνληαη αλάκεζα ζην αξραίν ζηάδην θαη ην λαφ ηνπ Δπηθνχξεηνπ Απφιισλα.

4 Σν ρσξηφ άηνκα δνχλε κφληκα θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ, ελψ ην θαινθαίξη κε ηηο επηζθέςεηο ησλ ζπγγελψλ πνπ κέλνπλ ζηηο κεγάιεο πφιεηο κπνξεί λα θηάζνπλ θαη ηηο Δίλαη νξεηλή πεξηνρή, κε έδαθνο φκνξθα βξαρψδεο, κε δηαζηήκαηα βιάζηεζεο θαη πινχζην απφ λεξά. Δίλαη ν ηδαληθφο ζπλδπαζκφο γηα ηελ θαιιηέξγεηα ειηάο, επφκελν ινηπφλ ε πιεηνςεθία ησλ θαηνίθσλ λα αζρνιεηηαη κε απηή θαη ηα πάληα ζηελ πεξηνρή ζηξέθνληαη θαη ζπληνλίδνληαη γχξσ απφ ηελ ειηά Καηά ηελ δηάξθεηα ησλ ρξφλσλ ζηνλ Ν. Φηγάιεηαο εληάρζεθαλ θαη άιινη νηθηζκνί νη νπνίνη αλαπηπρζήθαλ ζηαδηαθά, μεθηλψληαο απφ θαηαθχγηα θαηά ηελ ζπγθνκηδή ηεο ειηάο θαη εμειηρζήθαλ ζε δεκνηηθά δηακεξίζκαηα. Σέηνηνη είλαη ν νηθηζκνί Φαζθνκειηάο, Κξπνλεξίνπ Οιπκπίαο, Πεξηβνιηψλ, Πεηξαιψλσλ, ηνκίνπ θαη Σξηάληαο. 4

5 Ζ επξχηεξε έθηαζε ησλ ειαηψλσλ Κάλνληαο κηα θαηαγξαθή ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ησλ ειαηψλσλ παξαηεξνχκε φηη ε Ν. Φηγάιεηα είλαη ν βαζηθφο ππξήλαο, ελψ παξάιιεια ππάξρνπλ πνιινί νηθηζκνί νη νπνίνη μεθίλεζαλ σο πεηξφρηηζηα θαηαιχκαηα ησλ παξαγσγψλ θαηά ηελ πεξίνδν ζπγθνκηδήο ηεο ειηάο. Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ ηα πέηξηλα απηά ζπίηηα έθηαζαλ ζήκεξα λα είλαη κηθξνί εκηαπηφλνκνη νηθηζκνί γχξσ απφ ηνπο νπνίνπο επεθηείλνληαη νη ειαηψλεο. Παξαδείγκαηα απηψλ μεθηλψληαο απφ ην πην βφξεην κεξνο ηεο πεξηνρήο είλαη ην Κξπνλεξη θαη αθνινπζψληαο ηελ πνξεία πξνο ηε ζάιαζζα ζπλαληάκε έλαλ κεγάιν νηθηζκφ ηελ Φαζθνκειηά θαη ζηε ζπλέρεηα κηθξφηεξνπο φπσο Δξηδέο, Ενξκπά Μνλνδέλδξη θαη Άγην Ζιία. Κνηηψληαο πξνο ηνλ λφην θαη παξάιιεια κε ηνλ πνηακφ Νέδα νη ειαηψλεο επεθηείλνληαη κε θέληξα ηελ Μαξαζηά, ηηο Κεξαζίεο, ηα χιια, ην Βαζηιηθφ θαη ην ηφκην. Απφ ηελ άιιε πιεπξά αλαηνιηθά ηνπ ρσξηνχ ζπλαληάκε ηα Σξηάληα, ηα Πεηξάισλα θαη ηα Πεξηβφιηα. Όια απηά δεκηνπξγνχλε κηα λνεηή γξακκή ε νπνία θαη απνηειεί ηελ επξχηεξε έθηαζε ησλ ειαηψλσλ ηνπ Γ. Φηγάιεηαο, ελψ ηαπηφρξνλα παξαηεξνχκε πνιιά κηθξά πεξηπαηεηηθά κνλνπάηηα ηα νπνία ζπλδένπλ φιεο ηηο πεξηνρέο κεηαμχ ηνπο θαη κε ηνπο ειαηψλεο θαη δίλνπλ κηα καγηθή πνξεία αλάκεζα ζην βνπλφ θαη ηελ θχζε. Ο ράξηεο πνπ αθνινπζεί εμεγεί ηελ πνξεία απηή θαη δείρλεη ηελ πεξηνρή πνπ εθηείλεηαη ε παξαγσγή ηεο ειηάο. 5

6 Υάξηεο ησλ ειαηψλσλ 6

7 Ζ θαηαζηξνθή Μηα εηθφλα απφ ηηο πνιιέο πνπ ζπλαληήζακε ζηηο απιέο ησλ ζπηηηψλ ηνπ ρσξηνχ ηεο Νέαο Φηγάιεηαο, είλαη θιαδηά ησλ ειαηφδεληξσλ πνπ θαηαζηξάθεθαλ ή κηζνθακκέλα ρξήζηκα πιένλ κφλν γηα ην ηδάθη. Γείγκα ηνπ φηη νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο δνχλε απνθιεηζηηθά κε φηη ηνπο παξέρεη ε γε. Ζ θαηαζηξνθή ήηαλ νιηθή φρη κφλν γηα ηελ ειαηνπαξαγσγή αιιά θαη γηα ηνλ πεξηβάιινλ. Δίλαη έλαο ζπλδπαζκφο νηθνλνκηθήο θαη νηθνινγηθήο θαηαζηξνθήο θαη επίπησζεο. 7

8 Ζ έθηαζε ηεο θσηηάο Μέζα απφ ηελ έξεπλα καο επηθξάηεζαλ δπν εθδνρέο, φζν αθνξά ηελ αξρή, ηα αίηηα, ην κέγεζνο θαη ηα θίλεηξα ηεο θσηηάο. Σειηθά ήηαλ κηα ζπγθπξία ζπκπηψζεσλ ε φρη; Απφ ηελ κηα πιεπξά ε θσηηά μεθίλεζε απφ ην βνξξά θαη πην ζπγθεθξηκέλα απφ έλα νξεηλφ ζεκείν ηεο Εαράξσο, φπνπ ήηαλ θαη ην θξηζηκφηεξν ζεκείν γηαηί εθεί <<ράζεθε ν έιεγρνο>> φπσο αλαθέξεη θαη ν Γήκαξρνο ηνπ ρσξηνχ. Γξήγνξα εμαπιψζεθε αλεμέιεγθηα θηλνπκέλε, κε πεξίπνπ 1ρικ. Γεο αλά ιίγα ιεπηά. Ζ θσηηά απφ ηελ πεγή εζηίαο ηεο έθαηγε θαη γχξσ ηεο ζε αθηίλα 70 κέηξσλ. Μέζα ζε κηα κέξα είρε θηάζεη ζηα ζχλνξα ηνπ Γ. Φηγάιεηαο ζηνπο ειαηψλεο ησλ πεξηνρψλ Μαξαζηά, Ενξκπάο, Άγηνο Ζιίαο θαη Δξηδέο. ηελ ζπλέρεηα αλεκπφδηζηε εθηαζε θαη ζηε Ν. Φηγάιεηα φπνπ ζην πέξαζκα ηεο έθαςε ην κεγαιχηεξν κεξνο ησλ ειαηψλσλ θαη έθηαζε θπξηνιεθηηθά έμσ απφ ηηο πφξηεο ησλ ζπηηηψλ. Μέζα απφ ηηο κεγάιεο πξνζπάζεηεο ησλ θαηνίθσλ θαη κηα εζεινληηθή νκάδα ληφπησλ, νη νπνίνη κεηαηξέπνληαο ηα ηξαθηέξ ηνπο ζε ππξνζβεζηηθά νρήκαηα θαηάθεξαλ λα θξαηήζνπλ ηε θσηηά, ηνπιάρηζηνλ, καθξηά απφ ηα ζπίηηα ηνπο θαη απέηξεςαλ ηνλ θφζκν λα εγθαηαιείςεη ην ρσξηφ θξαηψληαο ηνπο ζηελ θεληξηθή πιαηεία. Ο Γήκαξρνο ηνλίδεη φηη ζηελ αξρή επηθξάηεζε κηα ιαλζάλνπζα εληχπσζε ηεο θαηαζηξνθήο γηαηί δελ ππήξραλ απψιεηεο αλζξσπίλσλ δσψλ θαη ζπηηηψλ, φκσο ε θαηαζηξνθή ήηαλ νιηθή γηα ην πεξηβάιινλ αιιά θαη γηα ηελ νηθνλνκία. Πην ζπγθεθξηκέλα φζν αθνξά ηνπο ειαηψλεο απφ ηα ειαηφδεληξα θάεθαλ θαη απφ απηά πνπ απέκεηλαλ κφλν ην έλα ηξίην ήηαλ ζε ζέζε λα παξάγεη λένπο θαξπνχο θαη ιάδη. Οη παξαγσγνί πεξίκελαλ θέηνο ηφλνπο ιάδη θαη ζα έρνπλ ζηα ρέξηα κφλν 400 ηφλνπο. Δπίζεο θαηαζηξάθεθαλ πνιιέο θηελνηξνθηθέο κνλάδεο θαη θάεθε πεξίπνπ ην 10% ησλ δσληαλψλ. Σν πξφβιεκα φκσο δελ εληάζζεηαη εθεί αιιά ζηελ νινζρεξή θαηαζηξνθή ησλ δσνηξνθψλ παξάιιεια κε ηελ απαγφξεπζε ηεο βνζθήο ζηηο πιεγήζεο πεξηνρέο. Απηφ έγηλε γηαηί ε ειηά αλαβιαζηαλεη απφ ηα ρακειά νπφηε έπξεπε νη θηελνηξφθνη λα ηηο πξνζηαηέςνπλ ψζηε λα κπνξέζνπλ ηα ηξαπκαηηζκέλα ειαηφδεληξα λα δψζνπλ μαλά θαξπφ. Ο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ε θαηαζηξνθή ήηαλ ηφζν κεγάιε είλαη γηαηί ηα πεξηζζφηεξα δέληξα ειηάο ήηαλ θνληά ζηα πεχθα θαη εθηείλνληαλ κέζα ζην δάζνο δηάζπαξηα. Ο ζπλδπαζκφο ηεο μεξήο γεο κε ηα πεχθα θαη ηα θνπθνπλάξηα έθαλαλ ηελ ππξθαγηά λα εμαπιψλεηαη ζα λα ππήξρε θάησ βελδίλε, φπσο πνιχ ραξαθηεξηζηηθά καο εμηζηνξνχζαλ νη θάηνηθνη ηνπ ρσξηνχ. 8

9 Σν ζεκείν αξρήο ηεο θσηηάο 9

10 Ζ άιιε εθδνρή Απφ ηελ άιιε πιεπξά ζχκθσλα κε πνιινχο δίλεηαη κηα άιιε εθδνρή γηα ην πψο μεθίλεζε ε θσηηά, δελ ήηαλ κηα απιή ππξθαγηά ζην νξεηλφ κέξνο ηεο Εαράξσο, αιιά γίλεηαη ιφγνο γηα πνιιέο εζηίεο ηαπηφρξνλα νη νπνίεο εθηείλνληαη θαηά κήθνο ηεο γξακκήο πνπ δείρλνπκε ζηνλ πξνεγνχκελν ράξηε. Μεηά ηελ θαηαζηξνθή θαη φηαλ ε θσηηά ήηαλ πιένλ ππφ έιεγρν, άξρηζαλ νη έξεπλεο γηα ηα αίηηα πνπ ηελ πξνθάιεζαλ. ε απηέο βξεζήθαλ φηη νη εζηίεο μεθίλεζαλ ηελ ίδηα ψξα αθξηβψο, φιεο καδί ελψ, φηη ππήξραλ ζηελ γχξσ πεξηνρή θαη εκπξεζηηθνί κεραληζκνί. Καηά ζπλέπηα ζε ζπλδπαζκφ κε ηα θαηξηθά θαηλφκελα πνπ επηθξαηνχζαλ εθείλε ηε ρξνληθή πεξίνδν, δπλαηφο αέξαο θαη θαχζσλαο έιιεηςε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, θαζφηη ζηελ πεξηνρή δελ ππήξραλ δαζνθχιαθεο θαη κε ηελ ππφλνηα φηη απηέο νη δαζηθέο εθηάζεηο δεηήζεθαλ απφ κεγάιεο επηρεηξήζεηο θαη πνιπεζληθέο εηαηξίεο γηα λα κεηαηξέςνπλ ηελ πεξηνρή ζε κεγάια ηνπξηζηηθά ζέξεηξα. Κάηη γηα ην νπνίν δελ ηνπο δφζεθε ε επίζεκε έγθξηζε ιφγσ δαζηθήο έθηαζεο θαη ηεο πξνζηαηεχνκελεο ιίκλεο ηνπ Κατάθα. Φπζηθφ είλαη φια απηά λα νδεγνχλ ηνπο θαηνίθνπο ηνπ Γ. Φηγάιεηαο λα κελ κπνξνχλ λα ζθεθηνχλ ηελ θαηαζηξνθή απηή σο έλα ηπραίν γεγνλφο, ην νπνίν δελ θαηάθεξε λα αληηκεησπηζηεί έγθαηξα ιφγσ αδπλακίαο αιιά, σο έλα θαινζηεκέλν ζρέδην απνραξαθηεξηζκνχ ηεο δαζηθήο έθηαζεο πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζνχλ νηθνδνκήζηκεο εθηάζεηο. Σα απνηειέζκαηα δείρλνπλ φηη απηνί πνπ εθάξκνζαλ ην ζρέδην απηφ, θαηάθεξαλ θαη λα ην πινπνηήζνπλ. 10

11 Υάξηεο ειαηψλσλ 11

12 Υάξηεο θσηηάο 12

13 Αληηκεηψπηζε ηεο θαηαζηξνθήο Δίλαη θαθφ λα απνθηάο εκπεηξία κέζα απφ κηα θαηαζηξνθή. Ζ Φηγάιεηα είλαη έλαο θησρφο δήκνο ρσξίο δηθνχο ηνπ πφξνπο. Δίλαη απαξαίηεηε ε χπαξμε θηλήηξσλ πξνθεηκέλνπ λα παξακείλνπλ νη λένη θαη νη θάηνηθνη ζην ρσξηφ. Απηφ κπνξεί λα γίλεη επηηπρψο κε ην λα κνηξαζηνχλ απφ ην θξάηνο νη δσνηξνθέο πνπ δεηεζήθαλ απφ ηνπο θηελνηξφθνπο, λα απνθαηαζηήζνπλ ηα θακέλα ζρνιεία, λα θάλνπλ εηδηθέο επεκβάζεηο ζην βνπλφ γηα απνθεπρζεί ν θίλδπλνο θαηνιίζζεζεο, ψζηε λα αλεβεί θαη ε ςπρνινγία ησλ θαηνίθσλ. Δπίζεο κπνξνχλ λα πξνζιάβνπλ ληφπηνπο σο δαζνλφκνπο κηαο θαη δηαζέηνπλ πεξηζζφηεξν δήιν γηα ηελ πξνζηαζία ηεο πεξηνρήο. Αθφκε θαζίζηαηαη απαξαίηεηε ε δηακφξθσζε θαηαιιήισλ ππνδνκψλ πξνθεηκέλνπ λα αλαπηπρζεί ν ηνπξηζκφο ηεο πεξηνρήο αιιά θαη έλα είδνο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα αγξνθηήκαηα ησλ θαηνίθσλ, πνπ ζα δψζεη κηα λέα δηάζηαζε ζην δήκν. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα λα ζπκβνχλ ηα παξαπάλσ είλαη λα ππάξμεη ε «αλέιημεο» ρσξίο φκσο απηφ λα ζεκαίλεη ηελ απαιινηξίσζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Όζν αθνξά ηνλ αγξνηνπξηζκφ, ζθνπφο είλαη λα δεκηνπξγεζνχλ κέζα απφ ηηο θαηάιιειεο ππνδνκέο θαη ζπλζήθεο λέα δεδνκέλα, πνπ ζα θέξνπλ ζηελ πεξηνρή ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. Έηζη ζα κπνξέζνπλ νη θάηνηθνη ησλ ρσξηψλ λα παξακείλνπλ ζην ηφπν ηνπο γηαηί ζα ηνπο έρνπλ δνζεί ηα θαηάιιεια εθφδηα θαη ζα έρεη ππάξμεη κηα λέα δηάζηαζε ζην ρψξν θαη ηελ πεξηνρή ηνπο. 13

14 Οη θάηνηθνη Αληηιακβαλφκελνη ηε θαηαζηξνθή αηζζαλζήθακε ηελ αλάγθε λα έξζνπκε πην θνληά κε ηνπο θαηνίθνπο, λα κηιήζνπκε καδί ηνπο, λα θαηαγξάςνπκε ηα βηψκαηα ηνπο θαη ηηο απψιεηεο πνπ επέθεξε ζε απηνχο ε θσηηά. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν εηξκέ ζε θνληηλή επαθή κε αξθεηνχο εθ ησλ νπνίσλ ε πξψηε καο ζπλνκηιία έγηλε κε ηελ θπξία Κσλζηαληίλα εξεκέηε ε νπνία ιέεη «Όηη ειηέο είρακε θαηαζηξάθεθαλ. πλήζσο ηηο είρακε γηα πξνζσπηθή θαηαλάισζε. Σψξα ζα αλαγθαζηνχκε γηα πξψηε θνξά ζηε δσή καο λα αγνξάζνπκε ιαδί». Δπηπρψο ηα παηδηά ηνπο δνχλε θαη εξγάδνληαη ζηελ Αζελά. «Ο έλαο κνπ ν γηνο είλαη ζηηο ληαιίθεο ζην εμσηεξηθφ. Αλ δνχζαλε εδψ δε ζα ηα βγάδαλε πέξα. Πσο ζα κεγάισλαλ ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο;» 14

15 Πεξπαηψληαο ζην ρσξηφ ζπλαληάκε ηνλ θχξην Γηάλλε ν νπνίνο γπξλάεη απφ ηνπο ειαηψλεο ηνπ. Σνλ ζηακαηάκε θαη ηνλ ξσηάκε ζε ηη θαηάζηαζε ηνλ άθεζε ε θαηαζηξνθή θαη καο ιέεη : «Δίρα 4 πεξηβφιηα. Όια ειηέο. Δκέλα δε κνπ έκεηλε ηίπνηα απφ απηά. Πνπ ζα βξνχκε ηψξα ιεθηά; Πσο ζα πάξνπκε ιάδη; Αλ δελ γίλεη θάηη άκεζα απφ ηελ πνιηηεία θαη ην θξάηνο εθέηνο δελ ζα κπνξέζσ λα δήζσ κνλφ κε ηελ ζχληαμε κνπ». Δίπε ηα παξάπνλα ηνπ θαη έθπγε 15

16 Ο θχξηνο Γηψξγνο πνπ ήηαλ κάιηζηα εθπαηδεπηήο ΟΤΚ. Έιεηπε ρξνληά απφ ην ρσξηφ αιιά μαλαγχξηζε πίζσ. Αζρνιεηηαη ηψξα απνθιεηζηηθά κε ηελ θηελνηξνθία θαη ηελ ειαηνθαιιηέξγεηα. ηε θσηηά θαηάθεξε θαη έζσζε φια ηα πξφβαηα ηνπ. Δραζε φκσο ρίιηεο ειηέο. Γελ είλαη νιηθή ε θαηαζηξνθή ηνπο φκσο, ζέιεη ππνκνλή ηψξα, ζα μαλαβιαζηίζνπλ απφ ηηο ξίδεο ηνπο. Γείρλεη φκσο πην απαηζηφδνμνο απφ ηελ άιιε άπνςε, πηζηεχεη φηη ην ρσξηφ δελ έρεη κέιινλ γηαηί φινη νη λένη αδηαθνξνχλ γηα ηελ θαιιηέξγεηα θαη θεχγνπλ ακέζσο κφιηο κεγαιψζνπλ. 16

17 17

18 Διαηνηξηβείν Σαγάξε Ηδηνθηήηξηα ηνπ ειαηνηξηβείνπ είλαη ε θπξία Αγγειηθή Σαγάξε θαη ην δηαηεξεί καδί κε ηνπο δπν γηνπο ηεο. Λεηηνπξγεί 100 ρξφληα θαη είλαη θιεξνλνκηά απφ παηεξά ζε γην θαη εγγφληα. Δίλαη έλα εθζπγρξνληζκέλν ειαηνηξηβείν ην νπνίν δέρεηαη παξαγγειίεο θπξίσο απφ ην εμσηεξηθφ. Όπσο είπε θαη ε ίδηα ζηέιλνπλ ην ιαδί ηνπο ζε Οιιαλδία, Ηηαιία, αθφκα θαη ζηελ Ακεξηθή. Δίραλε δέληξα θαη απνκείλαλε κνλφ 500. Σψξα ζα θάλνπλ ππνκνλή γηα 2-3 ρξνληά. Έρνπλ θάπνηα απνζέκαηα ιαδηνχ αθφκα θαη γηα εμαγσγή. Γείρλεη πην αηζηφδνμε απφ θάπνηνπο άιινπο ζπγρσξηαλνχο ηεο. Λέεη «απηά ζα γίλνπλ, νη δψλεο κνλφ δε γπξλάλε πίζσ απφ ηνπο 15 ζπγρσξηαλνχο καο». Πηζηεχεη φηη ζα μαλαβξεί ην ρσξηφ ην ξπζκφ ηνπ. Γελ είλαη ηφζν ηξαγηθή ε θαηάζηαζε γηαηί θαηθαλε θπξίσο νη κεγάιεο ζε ειηθία ειηέο πνπ ήηαλ μεξέο, νη λέεο απιά ηξαπκαηηζηήθαλ θαη ζα μαλαβιαζηεζνπλ 18

19 Απφ ην δέλδξν ζηνλ θαξπφ Ζ ειηά είλαη έλα αεηζαιέο δέλδξν κε καθξφζηελα θχιια πνπ θαιιηεξγείηαη ζε ππνηξνπηθφ-εχθξαην θιίκα θαη ην επηζηεκνληθφ ηεο φλνκα είλαη Olea Europaea. Σν χςνο ηεο ειηάο θπκαίλεηαη αλάκεζα ζε 3 θαη 12 κέηξα. Σα θχιια ηεο έρνπλ ζθνχξν πξάζηλν ρξψκα απφ ηε κία πιεπξά θαη αζεκέλην απφ ηελ άιιε. Σν δέληξν αληέρεη πνιχ θαιά ζηνλ ρξφλν. Αλ πεζάλεη ν θπξίσο θνξκφο ηνπ είλαη δπλαηφλ λα εκθαληζηεί λένο θνξκφο απφ ηηο ξίδεο. Γελ αληέρεη ην πνιχ θξχν, αιιά αληέρεη ζηελ μεξαζία θαη ζηνπο δπλαηνχο αλέκνπο. Σα ειαηφδεληξα αλζίδνπλ ηελ άλνημε θαη γνληκνπνηνχληαη κε ηνλ άλεκν. Γελ παξάγνπλ θαξπφ ηα πξψηα 5-8 ρξφληα θαη δελ αλαπηχζζνληαη πιήξσο κέρξη ηα 20. Ωξηκάδνπλ θαη θηάλνπλ ζηελ πιήξε απφδνζε θαξπνχ αλάκεζα ζηα 35 κε 150 ρξφληα θαη κεηά παξάγνπλ θαξπφ αδηάθνπα θάζε 2. Ο θαξπφο σξηκάδεη 6 κε 8 κήλεο κεηά ηελ εκθάληζε ηελ αλζνθνξίαο ελψ, νη ειηέο κε ηελ ζεηξά ηνπο φηαλ σξηκάζνπλ γίλνληαη καχξεο (απφ πξάζηλεο) θαη εμαθνινπζνχλ λα θξέκνληαη ζηα θιαδηά γηα κεξηθέο εβδνκάδεο. Γηα ηελ παξαγσγή ειαηφιαδνπ είλαη απαξαίηεην λα σξηκάζνπλ -απηφ δελ ηζρχεη γηα ηελ παξαγσγή βξψζηκσλ ειηψλ πνπ κπνξνχλ λα καδεπηνχλ απφ ηα δέλδξα φηαλ είλαη αθφκα πξάζηλεο. 19

20 Ο ειαηφθαξπνο 20

21 Ο δξφκνο γηα ην ειαηνηξηβείν Οη ειηέο κεηά ηελ ζπγθνκηδή ηνπνζεηνχληαη ζε εηδηθνχο, απφ κνπζακά, ζάθνπο γηα λα αλαπλένπλ. ηε ζπλέρεηα ζηνηβάδνληαη έμσ απφ ην ειαηνηξηβείν πεξηκέλνληαο ηελ ζεηξά ηνπο γηα ηελ επεμεξγαζία θαη φιε ηε δηαδηθαζία πνπ ζα αθνινπζήζνπλ κέρξη λα καο δψζνπλ ην πνιππφζεην ιαδί. 21

22 Σν απνβιησηήξην Ο θαξπφο απφ ηνπο ζάθνπο ηεο ζπγθνκηδήο ζα μεθηλήζεη ηελ πνξεία ηνπ γηα ην ιαδί απφ ην απνβιησηήξην. Δίλαη έλα πξψην ζηάδην γεληθνχ θαζαξηζκνχ ηεο ειηάο απφ ηα θιαδηά θαη ηα θχιια ηνπ, πξνηνχ θαηαιήμεη ζην πιπληήξην. 22

23 Απφ ην απνβιησηήξην ν θαξπφο πέθηεη ζηε δπγαξηά, δπγίδεηαη κεηξηέηαη θαη νδεγείηαη ζην πιπληήξην, γηα ηνλ πιήξε θαζαξηζκφ ηνπ. 23

24 Ακέζσο κεηά ν θαξπφ, αλεβαίλεη ζηνλ ζπαζηήξα. Δθεί ν θαξπφο δηαρσξίδεηαη απφ ηνλ ππξήλα ηνπθνπθνχηζη, δηακειίδεηαη, πνιηνπνηείηαη θαη πέθηεη ζηνλ καιαθηήξα. 24

25 Σν ηειεπηαίν ζηάδην ηνπ θαξπνχ ηεο ειηάο πξηλ λα γίλεη ην πνιππφζεην ιαδί είλαη ν θπγφθεληξνο. Δθεί ην πνιηνπνηεκέλν κίγκα ειηάο θαη ηζνθιηνχ δηαζπάηαη θαη βγάδεη ην θαζαξφ πιένλ ιάδη. 25

26 Ζ ειηά ζεσξείηαη επινγεκέλν δέλδξν, επεηδή ηίπνηα απφ απηή δελ πάεη ρακέλν. ηελ νπζία θάλεη έλα θχθιν δσήο. Ο ππξήλαο ηεο ε αιιηψο ην θνπθνχηζη θαίγεηαη ζηνπο θαπζηήξεο γηα ην δεζηφ λεξφ ζηελ επεμεξγαζία ηεο δχκσζεο. Σα θχιια γίλνληαη ηξνθή γηα ηα δψα θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ιίπαζκα, ην μχιν ηεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη σο θαχζηκε χιε, αιιά θαη ζηελ μπινγιππηηθή. Σίπνηα δελ πεηηέηαη. Γελ είλαη ινηπφλ δηφινπ πεξίεξγε ε πεξίνπηε ζέζε ηεο ζηελ ηζηνξία θαη ηε κπζνινγία ησλ ιαψλ ηεο Μεζνγείνπ. 26

27 27

28 Πεξηερφκελα o Σελ 2 o Σελ 3 o Σελ 4 o Σελ 5 o Σελ 6 o Σελ 7 o Σελ 8 o Σελ 9 o Σελ 10 o Σελ 11 o Σελ 12 o Σελ 13 o Σελ 14 o Σελ 18 o Σελ 28 Ειζαγωγή Ιζηορικά ζηοιτεία Το τωρίο Η εσρύηερη έκηαζη ηων ελαιώνων Χάρηης ελαιώνων Καηαζηροθή Η έκηαζη ηης θωηιάς Το ζημείο αρτής ηης θωηιάς Η άλλη εκδοτή Χάρηης ελαιώνων Χάρηης θωηιάς Ανηιμεηώπιζη καηαζηροθής Οι κάηοικοι Ελαιοηριβείο Τάγαρη Περιετόμενα 28