30 Στο κυλινδρικό δοχείο του παρακάτω σχήματος,το οποίο κλείνεται με ένα ευκίνητο έμβολο,βρισκόταν αρχικά 0,2mol προπινίου.

Transcript

1 200 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ H 2 SO 4 ). Αν η πυκνότητα της αιθανόλης στις συνθήκες του πειράματος είναι ρ=0,92gr/ml. Ποιοι είναι οι αλκοολικοί βαθμοί του ποτού ; Δίνονται A rc =12, A rh =1, A ro = gr μίας κορεσμένης μονοσθενούς πρωτοταγούς αλκοόλης Α αντιδρούν με μεταλλικό Νa και παράγονται μία οργανική ένωση Β και 1,12L αερίου μετρημένα σε stp. α. Ποιες είναι οι οργανικές ενώσεις Α και Β β. Αν διαλύσουμε την ένωση Β στο νερό,το διάλυμα είναι : α.) όξινο β.) βασικό γ.) ουδέτερο. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας γ. Άλλα 12gr της Α οξειδώνονται εν μέρει από όξινο διάλυμα K 2 Cr 2 O 7 0,1M και προς τα δύο οργανικά προϊόντα. Το διάλυμα (Δ 1 ) που προκύπτει χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. Στο πρώτο μέρος επιδρούμε με φελίγγειο υγρό,οπότε καταβυθίζονται 7,15gr κεραμέρυθρο ιζήματος. Το δεύτερο μέρος απαιτεί για την πλήρη εξουδετέρωσή του 120mL διαλύματος Ca(OH) 2 0,125M. γ 1. Να γραφούν οι χημικές εξισώσεις όλων των αντιδράσεων. γ 2. Να υπολογίσετε την ποσότητα της αλκοόλης που δεν οξειδώθηκε. γ 3. Να υπολογίσετε τον όγκο του διαλύματος K 2 Cr 2 O 7 που καταναλώθηκε. δ. Ποια οργανικά σώματα ανιχνεύονται έστω και σε μικρές ποσότητες στο διάλυμα Δ 1 Δίνονται A rc =12, A rh =1, A ro =16, A rcu =63, mL ενός διαλύματος Δ 1 που περιέχει HCl με συγκέντρωση C 1 M μπορούν να διαλύσουν πλήρως 0,65gr Zn με ταυτόχρονη έκλυση αερίου. α. Να βρεθούν η αρχική συγκέντρωση (C 1 ) και το αρχικό ph 1 του Δ 1. β. Ένα διάλυμα Δ 2 έχει συγκέντρωση 0,1Μ σε CH 3 COONa. Να βρεθεί το ph 2 του διαλύματος Δ 2. γ. Τα διαλύματα Δ 1 και Δ 2 αναμειγνύονται με αναλογία 1:2 αντίστοιχα.να υπολογιστεί το ph 3 του διαλύματος που προκύπτει. δ. Ποιο θα είναι το ph του διαλύματος που θα προκύψει από την ανάμειξη των Δ 1 και Δ 2 αν η αναλογία όγκων είναι : δ 1. V 1 /V 2 =1/1 δ 2. V 1 /V 2 =2/1 Δίνονται θ=25 ο C για όλα τα διαλύματα Κ w =10-14, Κ α(ch3cooh) =10-5 A rzn =65, log 10/3=0,5 29. Ένα διάλυμα Δ 1,σχηματίζεται με διάλυση 4gr μεταλλικού Ca σε νερό,ώστε να προκύψουν 2L διαλύματος Δ 1. α. Να βρεθεί το ph του διαλύματος Δ 1 β. Σε 1L διαλύματος ΝΗ 3 (Δ 2 ) με ph=11, προσθέτουμε 1L διαλύματος Δ 1.Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος Δ 3 που σχηματίζεται. γ. Σε 1L διαλύματος ΝΗ 3 0,1Μ και NH 4 Cl 0,1Μ(Δ 3 ) προσθέτουμε 1L διαλύματος Δ 1. Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος που σχηματίζεται και να συγκριθεί με το ph του Δ 3 δ. Σε 1L διαλύματος Δ 3 προσθέτουμε 2L διαλύματος Δ 1. Να υπολογιστούν οι συγκεντρώσεις όλων των μορίων και των ιόντων καθώς και το ph του διαλύματος που σχηματίζεται. Δίνονται A rca =40, K bnh3 =10-5, θ=25 ο C,log5=0,7, log10/3=0,5 30 Στο κυλινδρικό δοχείο του παρακάτω σχήματος,το οποίο κλείνεται με ένα ευκίνητο έμβολο,βρισκόταν αρχικά 0,2mol προπινίου. 0,2 mol CH 3 C Τ:σταθερή CH Ατμοσφαιρικός αέρας Βάλαμε στο δοχείο αυτό με κατάλληλο τρόπο ένα κομμάτι νατρίου μάζας 0,46gr και διαπιστώσαμε ότι το έμβολο άρχισε να μετακινείται αργά και τελικά σταθεροποιήθηκε σε ορισμένη θέση. α. Εξηγήστε για πιο λόγο μετακινήθηκε το έμβολο και προς ποια κατεύθυνση. β. Υπολογίστε τη σύσταση των αερίων που περιέχονται τελικά στο δοχείο. γ. Εξετάστε τι θα συμβεί αν μετά την εισαγωγή του Na εισάγουμε στο δοχείο μερικές σταγόνες νερού. Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 200

2 201 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ Δίνεται Α rna =23 Να θεωρήσετε αμελητέα την τάση των ατμών του νερού και τους όγκους των μη αερίων σωμάτων που πιθανόν να περιέχονται στο δοχείο. 31. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών Α Ι Κ Λ +HCl +Br 2 /CCl 4 +2ΚΟΗ Β /H 2 SO 4,HgSO 4 +CuSO 4 +NaOH +Mg αιθέρας Γ ίζημα + Μ (τελικό διάλυμα) θ=25 ο C,K w =10-14 Δ Ζ ph<7 + CH 3 CHO ph=7 ph>7 δικαιολογήστε την απάντηση Δ Ε α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των Α,Β,Γ,Δ,Ε,Ζ,Η,Θ,Ι,Κ,Λ β. Να γράψετε τις εξισώσεις των αντιδράσεων που γίνονται. 32.Τα διαλύματα Δ 1, Δ 2,Δ 3,Δ 4 έχουν όλα όγκο 500mL και περιέχουν NaOH,NH 4 Cl, HCl, NH 3 με ίσες συγκεντρώσεις. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται τα ph των διαλυμάτων στους 25 ο C. Δ 1 Δ 2 Δ 3 Δ α. Να εξηγήσετε ποια ουσία περιέχεται σε καθένα από τα διαλύματα β. Να υπολογίσετε την σταθερά ιοντισμού Κb της αμμωνίας γ. Αναμειγνύουμε 100mL του διαλύματος Δ 2 με 200mL του διαλύματος Δ 4.Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος Δ 5 που προκύπτει. δ. Στο διάλυμα Δ 5 προσθέτουμε 50mL διαλύματος Δ 1 και αραιώνουμε σε όγκο 500mL. Να υπολογιστεί η % μεταβολή του ph 33.2,47 gr μιας κορεσμένης μονοσθενούς και πρωτοταγούς αλκοόλης Α οξειδώνονται πλήρως από διάλυμα ΚΜnO 4 0,4 M οξινισμένου με Ζ Η +Ι 2 +ΝαΟΗ κίτρινο +CH3 CH 2 COONa ίζημα KMnO 4 /H 2 SO 4 +HCN +2Η 2 Ο Θ +ΝΗ 4 + τελικό διάλυμα Δ 1 α. όξινο β. βασικό γ. ουδέτερο δικαιολογήστε την απάντηση Η 2 SO 4 προς οργανικό προϊόν Β. Το 60% της ποσότητας του Β απομονώνεται, διαλύεται στο Η 2 Ο και το διάλυμα αραιώνεται σε όγκο 200mL και έχει ph=3 στους 25 ο C.Το Β εξουδετερώνεται πλήρως με στερεό ΚΟΗ και το διάλυμα έχει όγκο 200mL και ph=9 στους 25 ο C. α. Να βρεθούν ο μοριακός τύπος και οι δυνατοί συντακτικοί τύποι της Α β. Να βρεθεί ο όγκος του διαλύματος ΚΜnO 4 που χρησιμοποιήθηκε γ. Με βάση την σειρά των αντιδράσεων που περιγράφεται στο ακόλουθο διάγραμμα να βρεθεί ο συντακτικός τύπος της Α και Δ H2SO4 CH3CH 2CH2OH 170 o HCl C Mg H2SO C H2 O / H HO 2 Α Δ : δεν αποχρωματίζει το όξινο διάλυμα ΚΜnO 4. δ. Είναι σωστό ή λάθος ότι η αλκοόλη Α δεν είναι δυνατό να παρασκευαστεί σαν κύριο προϊόν με προσθήκη Η 2 Ο σε αλκένιο. 35. Τα διαλύματα Δ 1, Δ 2 και Δ 3 έχουν ίσες συγκεντρώσεις ΗCOONa, HCOOH, ΗCl. Στον πίνακα δίνονται τα pη των διαλυμάτων στους 25 ο C : Δ 1 Δ 2 Δ α. Να αντιστοιχίσετε τις ουσίες στα διαλύματα β. Να υπολογίσετε την σταθερά Κ α του ΗCOOH γ. Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμειχθούν δ. Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμειχθούν τα Δ 2 και Δ 3 ώστε να προκύψει ρυθμιστικό διάλυμα με ph=4 ; 36. 7,2 gr μιας κετόνης του γενικού τύπου C ν Η 2ν Ο (Α) αντιδρούν με διάλυμα Ι 2 και ΚΟΗ και σχηματίζουν κίτρινο ίζημα CHI 3 και 8,96gr μιας οργανικής ένωσης Β. Η Β απομονώνεται,διαλύεται στο Η 2 Ο και σχηματίζει 200mL διαλύματος με ph=9,3 Η Β αντιδρά πλήρως με ΗCl και το διάλυμα που προκύπτει εξακολουθεί να έχει όγκο 200mL αλλά έχει ph=2,7 α. Να βρεθούν ο συντακτικός τύπος της Α και η Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 201

3 202 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ απόδοση της ιωδοφορμικής αντίδρασης β. Να βρεθεί η σταθερά Κ b της Β γ. Να συμπληρωθεί η παρακάτω σειρά αντιδράσεων που περιγράφει την Παρασκευή της Α από αιθίνιο CH CH H 2 /Ni... HCl H O 2 /H +... Δίνονται θ=25 ο C / Κ w =10-14 Α r,c =12, A r,h =1 A r,o =16 4,7 5 2, , Mg/ H 2 O 37. Σε πέντε δοχεία περιέχονται τα επόμενα πέντε διαλύματα συγκέντρωσης όλα 1Μ. α. CH 3 COOH β. HCl γ. ΝaOH δ. ΝΗ 3 ε. NaCl Δίνεται ο πίνακας Δοχείο ph Α. Να βρείτε ποιο διάλυμα περιέχεται σε κάθε δοχείο, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα του πίνακα Β. Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμείξουμε τα διαλύματα 1 και 2 για να πάρουμε ρυθμιστικό διάλυμα με ph=6 Γ. Σε 50mL του διαλύματος 2 προσθέτουμε σιγάσιγά διάλυμα 4. Ποιο είναι το ph του διαλύματος που προκύπτει όταν θα συμβεί πλήρη εξουδετέρωση ; Δ. Ποιον από τους παραπάνω δείκτες θα διαλέγατε για την ταυτοποίηση του σημείου εξουδετέρωσης : 1. ερυθρό του κογκό Κ 1 = ερυθρό του αιθυλίου Κ 2 =10-5,5 3. κυανούν της βρωμοθυμόλης Κ 3 = ερυθρό της κρεζόλης Κ 4 =10-8,5 Δίνεται Κ w =10-14 A ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΘΕΜΑ Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Η ένωση CH 3 CHBr 2 μπορεί να προκύψει από την προσθήκη HBr στην ένωση : Α.) CH 2 = CH 2 Β.) CH 2 = CH-Cl Γ.) Br-CH = CH-Br Δ.) ΗC CΗ 2. Στο μόριο του CH 2 = CH-Cl ο δεσμός σίγμα (σ) μεταξύ των ατόμων άνθρακα προκύπτει με επικάλυψη υβριδικών τροχιακών : Α.) sp 3 -sp 3 B.) sp-sp Γ.) sp 2 -sp Δ.) sp 2 -sp 2 3. Ο δεσμός π (πι) προκύπτει με επικάλυψη τροχιακών τύπου : Α.) s-s B.) sp 3 -p Γ.) p-p Δ.) sp 2 -s 4. Οργανική ένωση Α η οποία αποχρωματίζει διάλυμα Br 2 σε CCl 4 είναι οπωσδήποτε : Α.) αλκένιο Β.) αλκίνιο Γ.) αλκάνιο Δ.) ακόρεστη ένωση 5. Κατά την προσθήκη περίσσειας HCl σε 1-βουτίνιο επικρατέστερο προϊόν είναι : Α.) 1,2-διχλωροβουτάνιο Β.) 1,1- διχλωροβουτάνιο Γ.) 2,2-διχλωροβουτάνιο Δ.) 2,3-διχλωροβουτάνιο 6. Ποιος από τους παρακάτω υδρογονάνθρακες αντιδρά με αμμωνιακό διάλυμα CuCl δίνοντας κεραμέρυθρο ίζημα ; Α.) CH 2 = CH-CH 3 B.) CH 3 -C C- CH 3 Γ.) CH 2 = CH- CH = CH 2 Δ.) CH 3 -C CΗ 7. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις δεν αντιδρά με ΝαΟΗ : Α.) C 6 H 5 OH B.) CH 3 COOH Γ.) CH 3 CH 2 Cl Δ.) CH 3 CH 2 OH 8. Στο μόριο του CH 2 = CH- CH = CH 2 υπάρχουν : Α.) 8σ και 3π δεσμοί Β.) 9σ και 2π δεσμοί Γ.) 10σ και 1π δεσμοί Δ.) 8σ και 2π δεσμοί Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 202

4 203 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ 9. Στο μόριο της CH 3 CH 2 CH 2 CH = O υπάρχουν : Α.) 10σ και 3π δεσμοί Β.) 9σ και 4π δεσμοί Γ.) 13σ Δ.) 12σ και 1π δεσμοί 10. Το σύνολο των δεσμών που υπάρχουν στο μόριο του ΗC CΗ είναι Α.) 1σ, 4π Β.) 3σ, 2π Γ.) 2σ, 3π Δ.) 2σ,2π 11. Οι π δεσμοί προκύπτουν με : Α.) επικαλύψεις s-s τροχιακών Β.) επικαλύψεις s-p τροχιακών Γ.) επικαλύψεις p-p τροχιακών κατά τον άξονα που συνδέει τους πυρήνες των δύο ατόμων Δ.) πλευρικές επικαλύψεις p-p τροχιακών ( των οποίων οι άξονες είναι παράλληλοι) 12. Οι δευτεροταγείς αλκοόλες : Α.) οξειδώνονται σε αλδεΰδες Β.) οξειδώνονται σε κετόνες Γ.) οξειδώνονται σε καρβοξυλικά οξέα Δ.) δεν οξειδώνονται. 13. Στο μόριο του CH 2 = CH 2 τα δύο άτομα του C συνδέονται μεταξύ τους με Α.) δύο δεσμούς σ του τύπου sp-s Β.) δύο δεσμούς σ του τύπου sp 2 sp 2 Γ.) ένα δεσμό σ του τύπου sp 2 sp 2 και ένα π δεσμό που προκύπτει με επικάλυψη p z -p z Δ.) ένα δεσμό σ του τύπου sp s και ένα π δεσμό που προκύπτει με επικάλυψη p z -p z 14. Η χημική εξίσωση CH 3 CHCH 2 + NaOH αλκοόλη Br H CH 3 CH CH 2 + NaBr + H 2 O είναι αντίδραση : Α.) προσθήκης Β.) υποκατάστασης Γ.) οξέος-βάσης Δ.) απόσπασης 15. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποχρωματίζει διάλυμα Br 2 σε CCl 4 : A.) CH 3 CH 2 CH 3 B.) CH 3 CH 2 CH = O Γ.) CH 3 COOH Δ.) CH 2 = CH-CH Αμμωνιακό διάλυμα AgNO 3 (αντιδραστήριο Tollens ) διαβιβάζεται σε δοχείο που περιέχει ένωση Χ και σχηματίζεται κάτοπτρο αργύρου. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις μπορεί να είναι η ένωση Χ ; Α.) CH 3 CH = O Β.) CH 3 -CH 2 -CH 2 -OH Γ.) CH 3 OH 17. Σε ποια από τις παρακάτω ενώσεις τα άτομα του άνθρακα εμφανίζουν sp 2 υβριδισμό ; Α.) CH 3 -CH 3 B.) CH 2 = CH 2 Γ.) ΗC CΗ Δ.) CH Η οργανική ένωση με συντακτικό τύπο H-C O OH ανήκει : Α. στις αλκοόλες Β. στους εστέρες Γ. στα καρβοξυλικά οξέα Δ. στις αλδεΰδες 19. Ποια από τις επόμενες χημικές ενώσεις οξειδώνεται προς CO 2,ενώ το υδατικό της διάλυμα εμφανίζει βασικό χαρακτήρα : Α.) CH 3 OH B.) HCOONa Γ.) HCOOH Δ.) HCHO 20. Στο μόριο του CH 3 - C CΗ υπάρχουν : Α.) 2σ και 2π δεσμοί Β.) 7σ και 1π δεσμοί Γ.) 5σ και 2π δεσμοί Δ.) 6σ και 2π δεσμοί. 21. Με το Na 2 CO 3 αντιδρά : Α.) η αιθανόλη Β.) το αιθανικό οξύ Γ.) το προπένιο Δ.) το προπίνιο 22. Ποια από τις επόμενες χημικές ενώσεις αντιδρά με το Η 2 Ο σε κατάλληλες συνθήκες και δίνει τελικό προϊόν προπανόνη ; Α.) CH 3 CH 2 C N B.) CH 3 CH = CH 2 Γ.) CH 3 - C CΗ Δ.) CH 3 CH 2 CH 2 MgX 23. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις έχει τους περισσότερους σ δεσμούς ; Α.) CH 2 = CH- CH = CH 2 Β.) CH 3 CH 2 CH 3 Γ.) CH 3 CH = CH 2 Δ.) CH 3 - C CΗ 24. Η χημική εξίσωση CH 3 CH 2 Cl +NaOH αντίδραση : Α.) υποκατάστασης Β.) απόσπασης ά ό CH 3 CH 2 OH+NaCl είναι Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 203

5 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ 204 Γ.) οξείδωσης-αναγωγής Δ.) προσθήκης - = 26. Με την επίδραση ενός αντιδραστηρίου Grignard (RMgX) σε προπανόνη (CH3COCH3) και υδρόλυση του προϊόντος προσθήκης προκύπτει: α. πρωτοταγής αλκοόλη. β. δευτεροταγής αλκοόλη. γ. τριτοταγής αλκοόλη. δ. καρβοξυλικό οξύ. 27. Ο σχηματισμός του διπλού δεσμού μεταξύ δύο ατόμωνάνθρακα δημιουργείται με επικάλυψη: α. sp2 sp2 και p p τροχιακών. β. sp2 sp3 και p p τροχιακών. γ. sp sp και p p τροχιακών. δ. sp3 sp3 και p p τροχιακών. 28. Από τα παρακάτω διαλύματα, μεγαλύτερη ρυθμιστική ικανότητα έχει: α. CΗ3 COOH 0,1M CH3 COONa 0,1M β. CΗ3 COOH 0,01M CH3 COONa 0,01M γ. CH3 COOH 0,5M CH3 COONa 0,5M δ. CH3 COOH 1,0M CH3 COONa 1,0M - = 36. Ο δεσμός μεταξύ C και H στο αιθίνιο δημιουργείται με επικάλυψη: α. sp s ατομικών τροχιακών. β. sp sp ατομικών τροχιακών. γ. sp2 s ατομικών τροχιακών. δ. sp3 s ατομικών τροχιακών. 37. Η υδρόλυση μιας κυανυδρίνης οδηγεί στο σχηματισμό: α. νιτριλίου β. εστέρα γ. 2 υδροξυοξέος δ. αιθέρα 38. Ο υβριδισμός sp συναντάται στην ένωση: α. BeF2 β. BF3 γ. CH4 δ. C2 H4 39. Διαθέτουμε αντιδραστήριο Grignard (RMgX) και θέλουμε να παρασκευάσουμε πρωτοταγή αλκοόλη. Ποια από τις επόμενες ενώσειςθαχρησιμοποιήσουμε; α. αιθανάλη β. μεθανάλη ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101 Σελίδα 204

6 205 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ γ. προπανάλη δ. προπανόνη 40. Οι αιθέρες παρασκευάζονται με επίδραση αλκυλαλογονιδίου, σε: α. αλκοόλη β. καυστικό νάτριο γ. αλκοξείδιo του νατρίου δ. εστέρα 41. Η χημική εξίσωση CH 3 CH 2 ΟΗ + SOCl 2 CH 3 CH 2 Cl + SO 2 + HCl είναι αντίδραση α. υποκατάστασης. β. πολυμερισμού. γ. οξείδωσης-αναγωγής. δ. προσθήκης. 42. Στο μόριο του υπάρχουν α. 9σ δεσμοί. β. 5σ και 4π δεσμοί. γ. 7σ και 2π δεσμοί. δ. 8σ και 1π δεσμοί. 43. Το σύνολο των δεσμών που υπάρχουν στο μόριο του CH 2 =C=CH 2 είναι: α. 4σ και 4π β. 2σ και 6π γ. 6σ και 2π δ. 5σ και 3π 44. Με αμμωνιακό διάλυμα AgNO 3 (αντιδραστήριο Τollens) αντιδρά η ένωση α. CH 3 COOH. β. CH 3 COCH 3. γ. CH 3 CH 3. δ. CH 3 CHO. 45. Ποιο είναι το σύνολο των π δεσμών που υπάρχουν στο μόριο του CH 2 =CH C CH; α. Δύο. β. Τρεις. γ. Τέσσερις. δ. Πέντε. 46. Ποια από τις παρακάτω οργανικές ενώσεις αντιδρά με i) νάτριο και ii) όξινο διάλυμα K 2 Cr 2 O 7 ; α. CH 3 CH=CH 2 β. CH 3 CH 2 COOH γ. CH 3 CH 2 CH=O δ. CH 3 CH 2 CH 2 OH 47. Ποιο είναι το σύνολο των σ και π δεσμών που περιέχονται στην ένωση CH C CH 3 ; α. 2σ και 6π δεσμοί β. 4σ και 3π δεσμοί γ. 6σ και 2π δεσμοί δ. 7σ και 1π δεσμοί 48. Ποιο είναι το κύριο προϊόν της επίδρασης νερού σε προπίνιο παρουσία των καταλυτών Hg, HgSO 4, H 2 SO 4 ; α. προπανόνη β. προπανόλη γ. προπανάλη δ. προπανικό οξύ 49. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις έχει τις ιδιότητες να δίνει αντίδραση προσθήκης και να αντιδρά με Na; α. αιθίνιο β. αιθένιο γ. αιθανόλη δ. αιθανάλη 50. Ποιο είναι το κύριο προϊόν της αφυδάτωσης της 2 βουτανόλης παρουσία H 2 SO 4 ; α. 2 βουτίνιο β. βουτανόνη γ. 1 βουτένιο δ. 2 βουτένιο 51. Επικάλυψη τροχιακών sp 2 p υπάρχει στο μόριο α. CH 3 Cl β. CH 2 =CH 2 γ. CH 2 =CHCl δ. CH 3 CH 2 Cl 52. Κατά την οξείδωση της αιθανάλης προς αιθανικό οξύ, ο αριθμός οξείδωσης του C του καρβονυλίου μεταβάλλεται κατά: α. 1 β. 2 γ. 3 δ. 4 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟ-ΛΑΘΟΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες 1.) Στο μόριο του αιθυλενίου τα 2 άτομα C συνδέονται μεταξύ τους με ένα σ-δεσμό του τύπου sp 2 -sp 2 και ένα π δεσμό. 2.) Κατά την αντίδραση προπινίου με περίσσεια HCl,προκύπτει ως κύριο προϊόν το 1,2-διχλωροπροπάνιο. 3.Η προσθήκη Η 2 στην CH 3 -C-CH 3 δίνει 1-προπανόλη 4.) Η προσθήκη Η 2 Ο στην ένωση ΗC CΗ δίνει ως τελικό προϊόν την σταθερή ένωση CH 2 = CHΟΗ 5.) Η αφυδραλογόνωση του 2-χλωροβουτανίου δίνει ως κύριο προϊόν το 2-βουτένιο. 6.) Αν ένας υδρογονάνθρακας αποχρωματίζει διάλυμα Br 2 σε CCl 4 τότε αυτός είναι αλκένιο. 7.) Οι φαινόλες είναι ισχυρότερα οξέα από τις αλκοόλες. 8.) Τα καρβοξυλικά οξέα διασπούν τα ανθρακικά άλατα. 9.) Στην αντίδραση CH 2 = CH 2 + Βr 2 Br-CH 2 -CH 2 -Br το Br ανάγεται 10.) Τα αντιδραστήρια Grignard αντιδρούν με κετόνες και μετά από υδρόλυση του ενδιάμεσου προϊόντος δίνουν δευτεροταγείς αλκοόλες. 11.) Τα καρβοξυλικά οξέα RCOOH και οι αλκοόλες ROH αντιδρούν με νάτριο (Na). 12.) Υβριδισμός είναι ο γραμμικός συνδυασμός (πρόσθεση ή αφαίρεση) ατομικών τροχιακών προς δημιουργία νέων ισότιμων ατομικών τροχιακών (υβριδικών τροχιακών) 13.) Σύμφωνα με τον κανόνα του Saytseff, κατά την απόσπαση μορίου ΗΑ από οργανική ένωση,το Η αποσπάται ευκολότερα από το τριτοταγές άτομο άνθρακα και λιγότερα εύκολα από το δευτεροταγές. 14.) Σύμφωνα με τον κανόνα του Markovnikov : όταν ένα μόριο ΑΒ προστίθεται στο διπλό δεσμό ενός μη συμμετρικού αλκενίου,το κύριο προϊόν της αντίδρασης είναι αυτό που προκύπτει από την προσθήκη του θετικού τμήματος (το οποίο είναι συνήθως Η δ+ ) στον άνθρακα με τα λιγότερα Ο Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 205

7 206 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ υδρογόνα. 15.) Η προπανάλη είναι η μοναδική αλδεΰδη που δίνει την αλογονοφορμική αντίδραση. 16.) Στο μόριο του αιθυλενίου κάθε άτομο άνθρακα έχει τρία sp 2 υβριδικά τροχιακά. 17.) Ο σ δεσμός είναι ισχυρότερος του π δεσμού, διότι στην περίπτωση του σ δεσμού επιτυγχάνεται μεγαλύτερη επικάλυψη τροχιακών από την περίπτωση του π δεσμού. 18.) Από την αντίδραση της μεθανάλης (ΗCHO) με το κατάλληλο αντιδραστήριο Grignard μπορεί να προκύψει η μεθανόλη (CH 3 OH). 19.) Το (COONa) 2 οξειδώνεται από το KMnO 4 με την παρουσία Η 2 SO ) Κατά την προσθήκη ΗCl στο προπίνιο, προκύπτει ως κύριο προϊόν το 1,2 διχλωροπροπάνιο. 21.) Κατά την προσθήκη Na σε αιθανόλη, παρατηρείται έκλυση αερίου. 22.) Στο μόριο του αιθενίου υπάρχει ένας δεσμός π, ενώ στο μόριο του πολυαιθενίου υπάρχουν μόνο δεσμοί σ. 23.) Κατά τις αντιδράσεις προσθήκης σε διπλό δεσμό άνθρακα άνθρακα, ο υβριδισμός των ατόμων C του διπλού δεσμού μεταβάλλεται από sp 2 σε sp ) Όλα τα αλκίνια αντιδρούν με μεταλλικό νάτριο. 25.) Προϊόν οξείδωσης του HCOOH είναι το CO 2 26.) Κατά την αντίδραση αλκυλαλογονιδίου με αλκοξείδιο του νατρίου (RONa) σχηματίζεται αιθέρας. 27.) Οι εστέρες των κορεσμένων μονοκαρβοξυλικών οξέων διασπούν τα ανθρακικά άλατα, εκλύοντας διοξείδιο του άνθρακα. 28.) Το HCOONa όταν οξειδωθεί με όξινο διάλυμα KMnO 4 παράγει διοξείδιο του άνθρακα. 29.) Στο μόριο του προπινίου CH C CH3 υπάρχει μόνο ένας π δεσμός. 30.) Οι αλκοόλες (ROH) αντιδρούν με Na. 31.) Κατά την επίδραση αντιδραστηρίου Grignard (RMgX) σε κετόνη και υδρόλυση του προϊόντος προκύπτει πρωτοταγής αλκοόλη. 32.) Η φαινόλη (C 6 H 5 OH) αντιδρά με υδατικό διάλυμα NaΟΗ. 33.) Οι δευτεροταγείς αλκοόλες οξειδώνονται σε κετόνες. 34.) Η αντίδραση αλκυλαλογονιδίου με αλκοξείδιο του νατρίου (RONa) οδηγεί στον σχηματισμό εστέρα. 35.) Τα αντιδραστήρια Grignard αντιδρούν με το νερό και δίνουν αλκάνια. 36.) Όλες οι αλκοόλες με μοριακό τύπο C 4 H 10 O οξειδώνονται χωρίς διάσπαση της ανθρακικής τους αλυσίδας. 37.) Η προπανόνη αποχρωματίζει διάλυμα Br 2 σε CCl ) Κατά την προσθήκη H 2 Ο, παρουσία H 2 SO 4 -HgSΟ 4, σε αιθίνιο προκύπτει ως προϊόν η αιθανάλη. 39.) Κατά την προσθήκη Η 2 σε κετόνες παράγονται πρωτοταγείς αλκοόλες. 40.) Με την επίδραση ενός αντιδραστηρίου Grignard σε φορμαλδεΰδη (HCH=O) και υδρόλυση του προϊόντος προκύπτει δευτεροταγής αλκοόλη. 41.) Η προπανόνη οξειδώνεται με το αντιδραστήριο Tollens (αμμωνιακό διάλυμα νιτρικού αργύρου). 42.) Η προσθήκη αντιδραστηρίου Grignard (RMgX) σε μεθανάλη (HCHO) οδηγεί τελικά, μετά από υδρόλυση του προϊόντος, στον σχηματισμό πρωτοταγούς αλκοόλης. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ 1. ) ΣΤΗΛΗ Ι (ζεύγη αντιδρώντων) ΣΤΗΛΗ ΙΙ (οργανικό προϊόν) HgSO 4 / H2SO4 1.) ΗC CΗ α.) CH 3 CH = CH 2 2.) CH 3 CHBrCH 3 +NaOH β.) CH 3 CH 2 COOΝα ό 3.) CH 3 Cl +CH 3 CH 2 ONa γ.) CH 3 CHO 4.) CH 3 CH 2 COOH + NaOH δ.) ΗC C-CH 3 ε.) CH 3 OCH 2 CH 3 2.) ΣΤΗΛΗ Ι ΣΤΗΛΗ ΙΙ 1.) CH 3 CN α.) 1-προπανόλη 2.) CH 3 CHO β.) αιθανικό νάτριο 3.) CH 3 CH 2 CH 2 OH γ.) αιθανονιτρίλιο 4.) CH 3 COONa δ.) αιθανικός αιθυλεστέρας 5.) CH 3 COOCH 2 CH 3 ε.) προπανάλη στ.) αιθανάλη 3.) ΣΤΗΛΗ Ι (χημική αντίδραση) ΣΤΗΛΗ ΙΙ (κατηγορία οργανικών αντιδράσεων) 1.) CH 4 +Cl 2 CH 3 Cl+HCl α.) οξείδωση 2.) CH 3 CH 2 OH, β.) υποκατάσταση CH 2 = CH 2 +H 2 O 3.) CH 2 = CH 2 Cl γ.) απόσπαση CH 3 CH 2 Cl 4.) RCH = O RCOOH O δ.) προσθήκη ε.) πολυμερισμός Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 206

8 207 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ 4.) ΣΤΗΛΗ Ι ΣΤΗΛΗ ΙΙ 1.) προπένιο 2- α.) βρωμοπροπάνιο υποκατάσταση 2.) μεθάνιο χλωρομεθάνιο β.) απόσπαση 3.) προπένιο πολυπροπένιο γ.) προσθήκη 4.) 2-προπανόλη προπένιο δ.) υδρόλυση ε.) πολυμερισμός 5.) ΣΤΗΛΗ Ι ( αντιδραστήριο προσθήκης) ΣΤΗΛΗ ΙΙ ( προϊόν προσθήκης) 1.) HCl α.) 2-βουτανόλη 2.) Cl 2 β.) βουτάνιο 3.) Η 2 Ο γ.) 1,2- διχλωροβουτάνιο 4.) Η 2 δ.) 2-χλωροβουτάνιο 6.) Να αντιστοιχίσετε σε κάθε μία από τις οργανικές ενώσεις (Στήλη Ι) το σωστό προϊόν της πλήρους οξείδωσής της (Στήλη ΙΙ) γράφοντας στο τετράδιό σας τον αριθμό της Στήλης Ι και δίπλα το αντίστοιχο γράμμα της Στήλης ΙΙ. (όλες οι οξειδώσεις γίνονται με υδατικό διάλυμα KMnO 4 παρουσία H 2 SO 4 ). Δ.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ 1. Nα γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β και Γ που προκύπτουν από τις παρακάτω χημικές αντιδράσεις: 2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β και Γ που προκύπτουν από τις παρακάτω χημικές αντιδράσεις: 3. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών, να γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β και Γ. 4. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις, σωστά συμπληρωμένες: 7.) 5. Προπένιο αντιδρά με HCl και δίνει ένωση Α (κύριο προϊόν). Η ένωση Α αντιδρά με Mg, σε απόλυτο αιθέρα, και δίνει ένωση Β, η οποία στη συνέχεια αντιδρά με μεθανάλη και δίνει ένωση Γ. Η ένωση Γ με υδρόλυση δίνει οργανική ένωση Δ. Να γραφούν οι χημικές εξισώσεις των παραπάνω αντιδράσεων (oι οργανικές ενώσεις να γραφούν με συντακτικούς τύπους). 6. Να συμπληρωθούν οι επόμενες χημικές εξισώσεις: Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 207

9 208 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ 7. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών, να γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β και Γ. ΘΕΜΑ Β. 1.α. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών,να βρείτε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α,Β, Γ. 8. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις σωστά συμπληρωμένες 9. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών, να γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β και Γ. 10. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις σωστά συμπληρωμένες: 11. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών, να γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α και Β. 12. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις σωστά συμπληρωμένες: 1.β. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις : CH 3 -C CΗ + CuCl+NH 3 A + B CH 3 -CH 2 OH + SOCl 2 Γ + Δ + Ε 2.α. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις : CH 3 Cl + CH 3 COONa. SO A+B 2 4 CH 3 CH 2 OH Γ+Δ 2.β. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών, να βρείτε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α,Β και Γ. 3.α. Να συμπληρώσετε σωστά τις παρακάτω προτάσεις : i.) Οι αλκοόλες οξειδώνονται σε κετόνες ii.) O πολυμερισμός που γίνεται με δύο ή περισσότερα είδη μονομερούς ονομάζεται. 3.β. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β,Γ που προκύπτουν από τις παρακάτω χημικές αντιδράσεις : i.) CH 3 CH = CH 2 + HOH A (κύριο προϊόν ) ii.) CH 3 CHCH 2 CH 3 π.h 2 SO 4 B + H 2 O OH iii.) CH 3 CHCH 3 +NaOH (κύριο προϊόν) Γ + NaCl Cl 4.α. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις : i.) CH 3 -C CΗ + 2HCl A (κύριο προϊόν) ii.) CH 3 -C CNa+CH 3 CH 2 Cl B + Γ Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 208

10 209 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ 4.β. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών,να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β, Γ. NaOH CH 3 CH 2 CH 2 Cl ό, A 2 B 2Cr2O 7 H Γ 5.α. Να προσδιορίσετε τον συντακτικό τύπο της οργανικής ένωσης που αναφέρεται καθώς και την ανόργανη ουσία Χ. αλκένιο + Χ CH 3 CH 2 OH 5.β. Η προσθήκη HCN στις καρβονυλικές ενώσεις του τύπου C 3 H 6 O δίνει δύο οργανικά προϊόντα. Να γραφούν οι σχετικές χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων, χρησιμοποιώντας τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων. 6.α. Να συμπληρωθούν οι παρακάτω χημικές εξισώσεις : αλκοόλη i) CH 3 CH 2 CHCH 3 +NaOH A+ B+Γ ( Α:κύριο προϊόν) Βr ii.) CH 3 -CH 2 -CH 2 -Cl+NaOH Η 2 Ο Δ +Ε 6.β. Αφού μελετήσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις,να γράψετε τους συντακτικούς τύπους Α,Β και Γ. +Na Β + Η 2. 8.β. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις. i.)hc CH+2HCl ii.) ν CH 2 CH CH 3 iii.) CH 3 COOCH 2 CH 3 + HOH 9. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις : i.) CH 3 -CH-CH 3 +NaOH Cl ii.) CH 3 -C CH 3 CHCH 3 +HBr αλκοόλη Α+Β 10. Nα γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β και Γ των παρακάτω χημικών αντιδράσεων. i.) CH 3 CH 2 Br +KCN Ni A +KBr E (κύριο προϊόν) ii.) HC CΗ+H 2 Β Γ 11.α. Να συμπληρωθούν οι παρακάτω αντιδράσεις : i.) CH 3 CH 2 OH+Na A + B ii.) CH 3 CH 2 COOH+CH 3 OH Γ+Δ 11.β. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β και Γ. H 2 C 3 H 8 O A +KMnO 4 +H 2 O C 3 H 6 O Γ 7. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά αντιδράσεων,να γράψετε τους συντακτικούς τύπους Α, Β και Γ. CH 3 -CH CH-CH 3 +Br 2 CCl 4 Α καταλύτες +2ΝαΟΗ αλκοόλη καρβονυλική ένωση Γ 8.α. Να συμπληρώσετε σωστά τις παρακάτω προτάσεις : i.) H αντίδραση ενός με αλκοξείδιο του νατρίου (RONa) οδηγεί στον σχηματισμό αιθέρα ii.) Οι δευτεροταγείς αλκοόλες οξειδώνονται προς με επίδραση όξινου διαλύματος ΚMnO 4 Β CH 2 CH 2 A +2NaOH αλκοολικό διάλυμα Γ +2CuCl+2NH Σε τέσσερα δοχεία 1,2,3 και 4 περιέχονται οι ενώσεις : 2-βουτανόλη CH 3 CH(OH)CH 2 CH 3 αιθανικός αιθυλεστέρας CH 3 COOCH 2 CH 3 βουτανικό οξύ CH 3 CH 2 CH 2 COOH 1-βουτανόλη CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 OH Σε κάθε δοχείο περιέχεται μόνο μία ένωση. Να προσδιορίσετε ποια ένωση περιέχεται σε κάθε δοχείο εάν γνωρίζετε : i.) H ένωση που περιέχεται στο δοχείο 1 αντιδρά με μεταλλικό νάτριο και δεν δίνει την αλογονοφορμική αντίδραση. ii.) H ένωση που περιέχεται στο δοχείο 3, όταν αντιδρά με όξινο διάλυμα K 2 Cr 2 O 7, δίνει οργανικό προϊόν που δεν αντιδρά με το αντιδραστήριο Tollens. Β Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 209

11 210 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ iii.) H ένωση που περιέχεται στο δοχείο 4 αντιδρά με Na 2 CO 3 και εκλύεται CO Δίνεται η οργανική ένωση CH 3 CH 2 C CH 3 της οποίας τα άτομα ανθρακα αριθμούνται από 1-4 α.) Πόσοι δεσμοί σ (σίγμα) και πόσοι δεσμοί π (πι) υπάρχουν στην ένωση ; β.) Να αναφέρετε το είδος των υβριδικών τροχιακών που έχει κάθε άτομο άνθρακα της ένωσης. γ.) Να προτείνετε τρόπο διάκρισης της παραπάνω ένωσης από το 2-βουτίνιο. 14. Δίνεται η οργανική ένωση : CH 2 CH C CH της οποίας τα άτομα άνθρακα αριθμούνται από 1 έως 4 όπως φαίνεται παραπάνω. α.) Πόσοι δεσμοί σ (σίγμα) και πόσοι δεσμοί π (πι) υπάρχουν στην ένωση ; β.) Μεταξύ ποιων ατόμων σχηματίζονται π (πι) δεσμοί ; γ.) Να αναφέρετε το είδος των υβριδικών τροχιακών που έχει κάθε άτομο άνθρακα της ένωσης. 15.α. Να συμπληρωθούν οι παρακάτω χημικές εξισώσεις : i.) CH 3 CH 2 OH Ο. H2SO4 170 o C A+B ii.) CH 3 -C-O-CH 2 -CH 2 -CH 3 + H 2 O Η + Γ+Δ 15.β. Αφού μελετήσετε την παρακάτω σειρά χημικών μετατροπών να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β και Γ. αλκένιο (Α) C 3 H 6 O +ΚΜnO 4 /H + C 3 H 7 OH (B) κύριο προϊόν α.) Ποιες μπορούν να αποχρωματίσουν διάλυμα Br 2 /CCl 4 ; β.) Ποια αντιδρά με αμμωνιακό διάλυμα χλωριούχου χαλκού Ι (CuCl/NH 3 ) ; Να γράψετε την χημική εξίσωση της αντίδρασης. γ.) Ποια δίνει με προσθήκη HCl, ένα μόνο προϊόν ; 17. Δίνονται οι παρακάτω οργανικές ενώσεις. προπάνιο CH 3 -CH 2 -CH 3 προπένιο CH 3 -CH = CH 2 προπίνιο ΗC C-CH 3 προπανάλη CH 3 CH 2 CHO α.) Ποιες από αυτές μπορούν να αποχρωματίσουν ένα διάλυμα Br 2 σε CCl 4 ; β.) Ποια αντιδρά με Na ; γ.) Ποια αντιδρά με αντιδραστήριο Tollens ; 18. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές αντιδράσεις : α. CH 3 -CH = CH-CH 3 + HBr β. HCH = Ο + HCN γ. CH 3 COOH+CH 3 OH δ. HCOOH +NaOH ε. HC CΗ + Η 2 Ο στ. CH 3 - C N +2H 2 H H2SO4 / HgSO 4 ζ. CH 3 Cl + CH 3 -CH 2 -ONa 19. Οργανική ένωση (Α) με μοριακό τύπο C 3 H 8 O οξειδώνεται και δίνει οργανικό προϊόν (Β), το οποίο ανάγει το αντιδραστήριο Fehling. α.) Να βρείτε τον συντακτικό τύπο της ένωσης (Α) αιτιολογώντας την απάντησή σας. β.) Να γράψετε την χημική εξίσωση της αντίδρασης της ένωσης (Β) με το αντιδραστήριο Fehling. 20.Δίνονται οι ενώσεις: (Ι):προπανάλη (ΙΙ):προπανικό οξύ (ΙΙΙ):βουτανόνη Διαθέτουμε μόνο τα αντιδραστήρια Ι 2 -ΚΟΗ, Na 2 CO 3 και AgNO 3 /NH 3. α.) Με ποιο από τα παραπάνω αντιδραστήρια μπορούμε να διακρίνουμε τις ενώσεις (Ι),(ΙΙ) και (ΙΙΙ) ; β.) Να γράψετε τις αντίστοιχες χημικές εξισώσεις που περιγράφουν αυτές τις αντιδράσεις. φελίγγειο υγρό 16. Από τις παρακάτω ενώσεις : Βουτάνιο CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 1-Βουτίνιο ΗC C-CH 2 -CH 3 1-Βουτένιο CH 3 -CH 2 -CH = CH 2 2-Βουτένιο CH 3 -CH = CH-CH 3 δεν αντιδρά Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 210

12 211 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ 21. Μία οργανική ένωση Χ έχει τις εξής ιδιότητες : i.) Αποχρωματίζει όξινο διάλυμα KMnO 4. ii.) Δίνει κίτρινο ίζημα με επίδραση διαλύματος Ι 2 - NaOH. α.) Ποια από τις παρακάτω ενώσεις είναι η ένωση Χ : CH 3 1. CH 3 -CH-CH 2 2.CH 3 -CH-CH 2 -CH 3 3. CH 3 -C-CH 3 OH OH O β.) Να αναγράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων της ένωσης Χ με τα δύο παραπάνω αντιδραστήρια. 22. Οι ενώσεις CH 3 COOH, ΗC C-CH 3, C 6 H 5 OH και C 2 H 5 OH εμφανίζουν ιδιότητες οξέος κατά Brönsted Lowry. α.) Να διατάξετε τα οξέα κατά σειρά αυξανόμενης ισχύος. β i.) Ποιες από τις ενώσεις αυτές αντιδρούν με NaOH ; ii.) Ποια από τις ενώσεις αυτές αντιδρά με Na 2 CO 3 ; γ.) Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντίστοιχων αντιδράσεων. 23. Δίνονται οι παρακάτω χημικές εξισώσεις : α.) CH 3 CH CH 2 +HBr A (κύριο προϊόν) β.) CH 3 -CH-CH 2 CH 3 OH Η 2 SO o C B (κύριο προϊόν) γ.) CH 3 CH 2 Cl+CH 3 COONa Γ + NaCl Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β και Γ 24. Να συμπληρώσετε (προϊόντα και συντελεστές ) τις παρακάτω χημικές εξισώσεις. COONa α.) COONa +KMnO 4 +H 2 SO 4 β.) CH 3 CH 2 CHCH 3 +NaOH OH γ.) CH 3 -C-CH 3 +CH 3 MgCl O αλκοόλη (ενδιάμεσο προϊόν) κύριο προϊόν 25. Σε κάθε μία από τέσσερις φιάλες περιέχεται μόνο μία από τις παρακάτω υγρές οργανικές ενώσεις : CH 3 CH 2 CH 2 OH, CH 3 CHCH 3, CH 3 CCH 3, CH 3 CH 2 OCH 2 CH 3 OH O Να εξετάσετε πως μπορούμε να ταυτοποιήσουμε το περιεχόμενο της κάθε φιάλης, αν διαθέτουμε μόνο τα αντιδραστήρια : α.) Υδατικό διάλυμα Ι 2 /ΝaOH β.) μεταλλικό νάτριο 26. Δίνονται οι οργανικές ενώσεις : Α: CH 3 CH 2 Cl, Β: CH 3 CH 2 OH, Γ : CH 2 = CH 2 Να γράψετε την χημική εξίσωση για κάθε μία από τις παρακάτω μετατροπές : i.) μετατροπή της Α στη Β ii.) μετατροπή της Α στη Γ iii.) μετατροπή της Β στη Γ 27. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις : α.) CH 3 CH 2 COOCH 3 + H 2 O β.) HCHO+CH 3 CH 2 MgCl HO 2 γ.) CH 2 C-CH CH 2 Cl Cl δ.) CH 3 -CH 2 -C-CH 3 +NaOH Cl H ενδιάμεσο προϊόν πολυμερισμός αλκοόλη,θ (κύριο προϊόν) 28. Σε τέσσερα δοχεία 1, 2, 3 και 4 περιέχονται οι ενώσεις αιθανόλη (CH 3 CH 2 OH), αιθανάλη (CH 3 CHΟ), προπανόνη (CH 3 CΟCH 3 ) και αιθανικό οξύ (CH 3 CΟΟH). Σε κάθε δοχείο περιέχεται μία μόνο ένωση. Να προσδιορίσετε ποια ένωση περιέχεται στο κάθε δοχείο, αν γνωρίζετε ότι: α. Οι ενώσεις που περιέχονται στα δοχεία 2 και 4 αντιδρούν με Νa. β. Η ένωση που περιέχεται στο δοχείο 2 αντιδρά με Νa 2 CO 3. γ. Η ένωση που περιέχεται στο δοχείο 1 αντιδρά με αμμωνιακό διάλυμα νιτρικού αργύρου (αντιδραστήριο Tollens). Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Δεν απαιτείται η αναγραφή χημικών εξισώσεων. 29.Να αιτιολογήσετε την παρακάτω πρόταση : α. Τα αντιδραστήρια Grignard παρασκευάζονται σε απόλυτο αιθέρα. β. Κατά την προσθήκη HCN σε καρβονυλική ένωση Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 211

13 212 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ και στη συνέχεια υδρόλυση του προϊόντος, προκύπτει 2 υδροξυοξύ. γ.το κύριο προϊόν της επίδρασης αλκοολικού διαλύματος ΝaΟΗ στο 2-χλωροβουτάνιο με θέρμανση είναι το 2-βουτένιο. δ.η επίδραση NaOH σε αλκυλαλογονίδιο μπορεί να οδηγήσει σε δύο διαφορετικά προϊόντα που ανήκουν σε διαφορετικές ομόλογες σειρές. ε. Κατά τη διάλυση της CH3OH στο H2O γίνεται η επόμενη αντίδραση, στους 25ο C: οργανική ένωση Α και όλη η υπόλοιπη ποσότητα μετατρέπεται σε οργανική ένωση Β. Η ένωση Α, κατά την αντίδραση της με αντιδραστήριο Fehling, δίνει 28,6 g ιζήματος. Η ένωση Β απαιτεί για πλήρη εξουδετέρωση 200 ml διαλύματος NaOH 1Μ. Να βρεθεί ο όγκος, σε L, του διαλύματος Κ2Cr2O7 που απαιτήθηκε για την οξείδωση (Ar(Cu)=63,5, Ar(O)=16). στ. Κατά τον πολυμερισμό του 2 μεθυλο 2 βουτένιου προκύπτει πολυμερές με τύπο ζ. O δεσμός σ μεταξύ δύο ατόμων C είναι πιο ισχυρός από τον δεσμό π. 30. Κάθε μία από τις ενώσεις: πεντάνιο, 1-πεντένιο και 1-πεντίνιο, περιέχεται αντίστοιχα σε τρεις διαφορετικές φιάλες. Πώς θα ταυτοποιήσετε το περιεχόμενο κάθε φιάλης; Να γραφούν οι αντίστοιχες χημικές εξισώσεις. = = 32. Σε τέσσερα δοχεία περιέχεται κάθε μια από τις ενώσεις: βουτανάλη, βουτανόνη, βουτανικό οξύ, 2βουτανόλη. Αν στηριχτούμε στις διαφορετικές χημικές ιδιότητες των παραπάνω ενώσεων, πώς μπορούμε να βρούμε ποια ένωση περιέχεται σε κάθε δοχείο; Να γράψετε τα αντιδραστήρια και τις παρατηρήσεις στις οποίες στηριχτήκατε για να κάνετε τη διάκριση (δεν απαιτείται η γραφή χημικών εξισώσεων). 33. Ένωση Α (C5H10O2) κατά τη θέρμανσή της με NaOH δίνει δύο οργανικές ενώσεις Β και Γ. Η ένωση Γ, με διάλυμα KMnO4 οξινισμένο με H2SO4, δίνει την οργανική ένωση Δ. Η ένωση Δ με Cl2 και NaOH δίνει τις οργανικές ενώσεις Β και Ε. Να γραφούν: α. οι χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων. β. οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε. 34. Ορισμένη ποσότητα αιθανόλης οξειδώνεται με διάλυμα Κ2Cr2O7 0,1 M οξινισμένου με H2SO4. Από το σύνολο της ποσότητας της αλκοόλης, ένα μέρος μετατρέπεται σε 37. Κάθε μία από τις ενώσεις: βουτανάλη, βουτανόνη, βουτανικό οξύ και προπανικός μεθυλεστέρας, περιέχεται αντίστοιχα σε τέσσερις διαφορετικές φιάλες. Πώς θα ταυτοποιήσετε το περιεχόμενο κάθε φιάλης; Να γράψετε τις απαραίτητες χημικές εξισώσεις. 38. Κάθε μία από τις ενώσεις: 1 προπανόλη, 2 προπανόλη, προπανάλη, προπανόνη και προπανικό οξύ, περιέχεται αντίστοιχα σε πέντε διαφορετικές φιάλες. Πώς θα ταυτοποιήσετε την ένωση που περιέχεται σε κάθε φιάλη, αν διαθέτετε μόνο τα εξής αντιδραστήρια: α. Νa, β. όξινο διάλυμα KMnO4, γ. διάλυμα Ι2 παρουσία NaOH. 39. Διαθέτουμε τέσσερις κορεσμένες οργανικές ενώσεις του τύπου C3HXO. Κάθε μία από τις ενώσεις αυτές περιέχεται σε ένα από τα δοχεία Α, Β, Γ, Δ. α. Με επίδραση I2 + NaOH εμφανίζεται κίτρινο ίζημα μόνο σε δείγματα από τα δοχεία Β και Δ. β. Αντιδραστήριο Grignard αντιδρά μόνο με δείγματα ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101 Σελίδα 212

14 213 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ από τα δοχεία Α και Β. γ. Διάλυμα KMnO 4 /Η+ αποχρωματίζεται μόνο από δείγματα των δοχείων Α, Γ και Δ. Να βρεθούν οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων πουπεριέχονται στα δοχεία Α, Β, Γ και Δ (Δεν χρειάζεται να γραφούν οι χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων). 40. Αλκυλοβρωμίδιο (Α) αντιδρά με Mg σε απόλυτο αιθέρα και δίνει την οργανική ένωση Β. Η ένωση Β αντιδρά με φορμαλδεΰδη και δίνει την ένωση Γ, η οποία με υδρόλυση δίνει την οργανική ένωση Δ. Η ένωση Δ κατά τη θέρμανσή της, παρουσία πυκνού H 2 SO 4, στους 170 ο C, δίνει την οργανική ένωση Ε, η οποία με Cl 2 δίνει την ένωση Ζ. Η ένωση Ζ με περίσσεια αλκοολικού διαλύματος NaOH δίνει την οργανική ένωση Θ, η οποία με επίδραση νερού, σε όξινο περιβάλλον παρουσία καταλυτών δίνει την ένωση Λ. Η ένωση Λ με I 2 + NaOH δίνει κίτρινο ίζημα και CH 3 COONa. Να βρεθούν οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ, Λ. 41. Διαθέτουμε διάλυμα όγκου 500 ml που περιέχει HCOOH, CH3COOH και CH3CH=O (διάλυμα Υ1). α. 50 ml διαλύματος Υ1 αποχρωματίζουν 400 ml διαλύματος KMnO4 0,1M, οξινισμένα με H 2 SO4. β. 50 ml διαλύματος Υ1 απαιτούν για πλήρη εξουδετέρωση 300 ml NaOH 0,5M. γ. 50 ml διαλύματος Υ1 με αντιδραστήριο Fehling δίνουν 7,15 g ιζήματος. Να βρεθούν τα mol των συστατικών του αρχικού μείγματος. (Δίνεται ότι: Ar(O)=16, Ar(Cu)=63,5) 42. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: 44. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: 45. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: 46. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών: α.να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β και Δ. β. Να γράψετε σωστά συμπληρωμένη την παρακάτω χημική εξίσωση: γ. Nα γράψετε σωστά συμπληρωμένη τη χημική εξίσωση της οξείδωσης της ένωσης 47. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: 43. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών. α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ και Δ. β. 0,5 mol της αέριας οργανικής ένωσης Α προστίθενται σε 500 ml διαλύματος 1M Br 2 σε CCl 4, χωρίς μεταβολή του όγκου. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης που πραγματοποιείται και να εξετάσετε αν θα αποχρωματισθεί πλήρως το διάλυμα του Br 2. γ. Να γράψετε σωστά συμπληρωμένη τη χημική εξίσωση της πλήρους οξείδωσης της οργανικής ένωσης Δ με K 2 Cr 2 O 7 παρουσία Η 2 SO Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 213

15 214 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ 49.Κατά τη θέρμανση του οξικού μεθυλεστέρα (CH 3 COOCH 3 ) με NaOH παράγονται δύο οργανικές ενώσεις Α και Β. Η ένωση Β με οξείδωση δίνει την οργανική ένωση Γ, η οποία ανάγει το αντιδραστήριο Tollens, ενώ με SOCl 2 δίνει οργανική ένωση Δ. Η ένωση Δ αντιδρά με μαγνήσιο και προκύπτει η ένωση Ε. Οι ενώσεις Ε και Γ αντιδρούν μεταξύ τους και προκύπτει η ένωση Ζ, η οποία με υδρόλυση δίνει την οργανική ένωση Θ. Να γραφούν οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ και Θ. 50.Ποσότητα 0,5 mol 2-προπανόλης οξειδώνονται πλήρως με διάλυμα KMnO 4 0,1M παρουσία H 2 SO 4. Να υπολογίσετε τον όγκο του διαλύματος του KMnO 4 που χρησιμοποιήθηκε. Άλλα 0,2 mol της 2-προπανόλης αντιδρούν με Na. Να βρεθεί ο όγκος του αερίου που παράγεται σε STP. 51. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: 55. Στην παρακάτω σειρά αντιδράσεων: να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ και Ε. 56. Σε σχολικό εργαστήριο υπάρχει υάλινη φιάλη που περιέχει υγρό χωρίς να υπάρχει ένδειξη του περιεχομένου της. Γνωρίζουμε όμως ότι περιέχει ή 1 βουτανόλη ή 2 βουτανόλη ή 2 μεθυλο 2 προπανόλη. Υποδείξτε ένα πειραματικό τρόπο με τον οποίο θα διαπιστώσετε ποιο υγρό περιέχει η φιάλη ,1 mol αλκινίου με επίδραση H 2 O, παρουσία Hg, HgSO 4 και H 2 SO 4, μετατρέπεται σε ένωση η οποία αντιδρά με αντιδραστήριο Fehling δίνοντας καστανέρυθρο ίζημα. Να υπολογίσετε τη μάζα του ιζήματος. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες: Cu = 63,5 και Ο = Δίνονται παρακάτω δύο σειρές αντιδράσεων. 52.Σε δοχείο περιέχεται άκυκλος υδρογονάνθρακας με τρία (3) άτομα άνθρακα στο μόριό του, ο οποίος αντιδρά με αμμωνιακό διάλυμα χλωριούχου χαλκού I (CuCl / NH 3 ) και δίνει ίζημα. α. Να γράψετε το συντακτικό τύπο του υδρογονάνθρακα. β. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης που πραγματοποιείται. 53. Σε σχολικό εργαστήριο υπάρχει υάλινη φιάλη που περιέχει υγρό χωρίς να υπάρχει ένδειξη του περιεχομένου της. Γνωρίζουμε όμως ότι περιέχει ή αιθανόλη ή αιθανάλη ή υδατικό διάλυμα οξικού οξέος. Υποδείξτε ένα πειραματικό τρόπο με τον οποίο θα διαπιστώσετε ποιο υγρό περιέχει η φιάλη. 54. Οργανική ένωση Χ με Μοριακό Τύπο C 3 H 8 O αντιδρά με αλκαλικό διάλυμα ιωδίου (NaOH + I 2 ) και παρέχει κίτρινο ίζημα. α. Να γράψετε το συντακτικό τύπο της ένωσης Χ. β. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης της ένωσης Χ με το αλκαλικό διάλυμα ιωδίου. Γ. Πόσα g της ένωσης Χ απαιτούνται για να αντιδράσουν πλήρως με 500 ml διαλύματος KmnO 4 0,4 Μ παρουσία Η 2 SO 4 ; Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες: C = 12, Η = 1, Ο = 16. α. Να προσδιορίσετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων A, B, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ. β. Να γράψετε τις εξισώσεις των χημικών αντιδράσεων που περιγράφουν τις παραπάνω σειρές. 58.Να χαρακτηρίσετε την παρακάτω πρόταση ως σωστή ή λανθασμένη,αιτιολογώντας την επιλογή σας. Kατά την αφυδραλογόνωση του 2-χλωροβουτάνιου προκύπτει ως κύριο προϊόν το 1-βουτένιο. 59. Σε σχολικό εργαστήριο υπάρχει φιάλη που περιέχει υγρό χωρίς να υπάρχει ένδειξη του περιεχομένου της. Γνωρίζουμε όμως ότι περιέχει μία από τις επόμενες ενώσεις: αιθανικό οξύ, μεθανικό οξύ, 1 πεντίνιο, 2 πεντένιο. Υποδείξτε ένα πειραματικό τρόπο με τον οποίο θα διαπιστώσετε ποιο υγρό περιέχει η φιάλη. Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 214

16 215 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ ΘΕΜΑ Γ. 1.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών A (C 4 H 9 OH) I 2 +NaOH CHI 3 +K 2 Cr 2 O 7 /H + B +2Η 2 /Ni HC CNa + Z (αλκυλοχλωρίδιο) Θ +CH 3 MgX E +Η 2 /Νi (ενδιάμεσο προϊόν ) Γ +Η 2 SO 4 /170 o C Δ (κύριο προϊόν) ενώσεων Α,Β,Γ,Δ,Ε,Θ και Ζ. Β.) Να προτείνετε από μία χημική δοκιμασία (αντίδραση) η οποία επιτρέπει τη διάκριση μεταξύ των ενώσεων : i.) A και Γ ii.) Δ και Θ. Να γραφούν οι αντίστοιχες χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων. Γ.) Η ένωση Α αντιδρά με κορεσμένο μονοκαρβοξυλικό οξύ,σε όξινο περιβάλλον, και παράγεται οργανικό προϊόν με σχετική μοριακή μάζα ίση με 130.Να βρείτε τον συντακτικό τύπο του οργανικού προϊόντος. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H=1 και Ο=16. 2.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών +KCN άνυδρος αιθέρας Θ Α ( C 3 H 7 Cl) +Mg +H 2 O H + K +NaOH υδατικό διάλυμα Δ + Ε ( καρβονυλική ένωση) Β +K 2Cr 2 O 7 Γ +Ι 2/NaΟΗ κίτρινο H + ίζημα ενδιάμεσο προϊόν C 7 H 15 OH (Ζ) δεν οξειδώνεται χωρίς διάσπαση της ανθρακικής αλυσίδας ενώσεων Α,Β, Γ,Δ,Ε,Ζ,Θ,Κ Β.) Η ένωση Β αντιδρά με κορεσμένο μονοκαρβοξυλικό οξύ σε όξινο περιβάλλον,και παράγεται οργανικό προϊόν με σχετική μοριακή μάζα 116. Να βρείτε τον συντακτικό τύπο του προϊόντος. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H=1 και Ο=16. 3.) Δίνονται οι παρακάτω χημικές μετατροπές. Α (C 4 H 8 O 2 ) Γ K 2Cr 2 O 7 /H + Ζ +NaOH +Ε B +KMnO 4 /H + CO 2 + Γ Δ (ενδιάμεσο προϊόν) +SOCl 2 +Mg απόλυτος αιθέρας Κ π.h 2 SO 4 Θ (κύριο προϊόν) 170 o C ενώσεων Α,Β, Γ,Δ,Ε,Ζ,Θ,Κ Δίνεται ότι η ένωση Γ αντιδρά με Ι 2 /NaOH και δίνει κίτρινο ίζημα. Β.) Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των Γ K 2 Cr 2 O 7 /H+ Ζ, Γ +SOCl 2 Γ.) Μεθανόλη (CH 3 OH) αντιδρά με Na και δίνει οργανική ένωση Μ. Να γράψετε την χημική εξίσωση της αντίδρασης των ενώσεων Δ και Μ. 4.) Δίνονται οι παρακάτω μετατροπές : HCH O +RMgCl (B) ενδιάμεσο προϊόν (Γ) π.h 2 SO 4 CH3 CH CH 2 +H 2 O CH 3 CH CH 2 Br 2 /CCl 4 (Δ) (Ε) + Na (Z) + 1/2 H 2 Θερμό αλκαλικό διάλυμα ΚΟΗ (Ε) + 2KBr+2H 2 O Δ (Γ) + Mg(OH)Cl οργανικών ενώσεων, (RMgCl),(B), (Γ), (Δ), (Ε),(Ζ) Β.) Με δεδομένο ότι ο όγκος του αερίου Η 2 που εκλύεται είναι 1,12L (STP), και ότι η ποσότητα του CH 3 -CH = CH 2 αποχρωματίζει 0,5L διαλύματος Br 2 /CCl 4, να υπολογίσετε την συγκέντρωση (mol/l) Ε Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 215

17 216 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ του Br 2 στο διάλυμα Br 2 /CCl 4. Όλες οι παραπάνω αντιδράσεις θεωρούνται μονόδρομες και ποσοτικές. Γ.) Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Κ,Λ,Μ και Ν για τις παρακάτω μετατροπές : CH 3 CH CH 2 /H 2 SO 4 K K K 2 Cr 2 O 7 /H+ Λ +HCN M +2H 2 O/H+ N + NH ) Δίνονται οι παρακάτω μετατροπές στις οποίες οι ενώσεις Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ και Λ είναι τα κύρια οργανικά προϊόντα. A E Mg απόλυτος αιθέρας +KCN Z +2H 2 Β +HCHO Γ M CH 3 CH 2 CH 2 OH +K 2 Cr 2 O 7/ H + Δ -Mg(OH)Cl H 2 SO 4 Θ Λ H 2 O +Βr 2 /CCl 4 Η ένωση Δ είναι το οργανικό οξύ CH 3 CH 2 COOH. A.) Nα γραφούν οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α,Β,Γ,Ε,Ζ,Θ,Λ Β.) Να γράψετε την αντίδραση της πλήρους οξείδωσης της αλκοόλης CH 3 CH 2 CH 2 OH στο οξύ Δ, με διάλυμα διχρωμικού καλίου οξινισμένου με θειικό οξύ (Κ 2 Cr 2 O 7 /H 2 SO 4 ) Γ.) Πόσα ml διαλύματος K 2 Cr 2 O 7 0,1M απαιτούνται για την πλήρη οξείδωση 0,06mol της αλκοόλης ; Όλες οι παραπάνω αντιδράσεις θεωρούνται μονόδρομες και ποσοτικές. 6.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών E (καρβονυλική ένωση ) +Ι 2 /ΝαΟΗ δεν αντιδρά Α ( C 4 H 6 ) αλκίνιο + CuCl/NH 3 +Η 2 /Νi Ζ(αντιδραστήριο Grignard ) Η 2 Ο/Η + Β Γ KMnO 4 /H+ Δ αλκένιο αιθέρας (ενδιάμεσο προϊόν) CHI 3 +Θ ενώσεων Α,Β,Γ,Δ,Ε,Ζ και Θ. Β.) Ποιες από τις ενώσεις του διαγράμματος εκτός από την Ε,δίνουν επίσης την αλογονοφορμική αντίδραση ; Γ.) Ποια από τις ενώσεις του διαγράμματος αντιδρά με Na, και ποια ανάγει το αντιδραστήριο Fehling (φελίγγειο υγρό ) ; Να γράφουν οι αντίστοιχες χημικές εξισώσεις. 7.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών Α( C ν Η 2ν ) B +H 2 O Γ (C 3 H 6 O) +HCl κύριο προϊόν KMnO 4 /H + +KCN Δ κύριο προιόν Mg/απόλυτος αιθέρας Θ Κ E +2H 2 O/H + Z +2Η 2 οργανικών ενώσεων Α,Δ,Ε,Ζ,Β,Γ,Θ,Κ και Λ. Β.) Ποιες από τις οργανικές ενώσεις Β, Λ και Ζ έχουν, κατά Brönsted-Lowry ιδιότητες οξέων και ποιες έχουν ιδιότητες βάσεων ; Γ.) 0,5mol της οργανικής ένωσης Β προστίθενται σε 500mL διαλύματος KMnO 4 0,1M οξινισμένου με H 2 SO 4. Να γράψετε την χημική εξίσωση της αντίδρασης που πραγματοποιείται, και να εξετάσετε αν αποχρωματιστεί το διάλυμα του KMnO 4. 8.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών Α (C 3 H 7 OH) Δ +SOCl 2 +KCN KMnO 4 /H + B Ε +2Η 2 Ο Ζ I 2 /NaOH Λ CHI 3 +Γ ενώσεων Α,Β,Γ,Δ,Ε και Ζ. Β.) Να γράψετε την χημική εξίσωση της οξείδωσης της ένωσης Α στην ένωση Β από το όξινο διάλυμα KMnO 4 Γ.) Ποσότητα της ένωσης Α αφυδατώνεται στους 170 ο C παρουσία πυκνού διαλύματος H 2 SO 4.Το οργανικό προϊόν που προκύπτει πολυμερίζεται και δίνει πολυμερές με σχετική μοριακή μάζα Μ r =42000.Να υπολογίσετε τον αριθμό των μορίων Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 216

18 217 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ του μονομερούς,που συνενώθηκαν για το σχηματισμό του πολυμερούς. Δίνονται οι σχετικές μοριακές μάζες : C=12,H=1 9.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών Γ ποσοτική. Η σχετική ατομική μάζα του βρωμίου είναι ) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών Ε (κύριο προϊόν) /Η + Α (αλκίνιο) καταλύτες Β Z +HCN +H 2 Ni +SOCl 2 +Na CH 3 -CH-CH 3 OH +HCOOH Δ CH 3 CH 2 CH 2 CN+KCl H 2 O/H + Z +KCN υδατικό διάλυμα A Δ +NaOH αλκοολικό διάλυμα +NaOH πολυμερισμός Β Γ Θ Br 2 /CCl 4 +NaOH αλκοολικό διάλυμα E H 2 +Λ +Na Κ ενώσεων Α,Β,Ζ,Γ,Ε και Δ. Β.) Να αναφέρετε 2 από τις ενώσεις του παραπάνω διαγράμματος,όπου αν αντιδράσουν μεταξύ τους, σχηματίζουν αιθέρα με μοριακό τύπο C 4 H 10 O. Να γράψετε την αντίστοιχη χημική εξίσωση της αντίδρασης. Γ.) Αναμειγνύονται 0,4mol HCOOH με 0,25mol 2- προπανόλης και αντιδρούν μεταξύ τους προς παραγωγή της ένωσης Ε, με απόδοση 80%. Να υπολογίσετε τα mol της ένωσης Ε που σχηματίζονται. 10.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών Α (C 4 H 8 ) +Br 2 /CCl 4 Ε /Η + K 2 Cr 2 O 7 /H + B +2NaOH Γ +CuCl+NH 3 Δ αλκοόλη,θ ίζημα κύριο προϊόν οργανικών ενώσεων Α Β,Γ,Δ,Ε και Ζ. Β.) Να γράψετε την χημική εξίσωση της οξείδωσης της ένωσης Ε στην ένωση Ζ από το όξινο διάλυμα Κ 2 Cr 2 O 7 Γ.) Σε ένα δοχείο που περιέχει 100mL διαλύματος Br 2 σε CCl 4 περιεκτικότητας 4% w/v,προσθέτουμε 0,04 mol από την οργανική ένωση Α. Να υπολογίσετε την ποσότητα του οργανικού προϊόντος Β που σχηματίζεται,σε mol,αν η αντίδραση θεωρηθεί Z οργανικών ενώσεων Α,Β,Γ,Δ,Ε,Ζ,Θ,Κ και Λ. Β.) Να προτείνετε μία χημική δοκιμασία (αντίδραση) που να επιτρέπει την διάκριση μεταξύ των ενώσεων Δ και Ε, και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας (δεν απαιτείται η αναγραφή χημικών εξισώσεων). Γ.) 0,2mol της ένωσης Κ διαβιβάζονται σε 0,5L διαλύματος Br 2 σε CCl 4 συγκέντρωσης 1,2Μ.Να εξετάσετε αν αποχρωματιστεί το διάλυμα του Br ) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών C ν Η 2ν Ο 2 Η 2 Ο/Η + Β+Γ A KMnO 4 /H + Κ B Δ Z αντιδραστήριο Fehling K 2 Cr 2 O 7 /H + +SOCl 2 +Mg απόλυτος αιθέρας Θ E CO 2 +Δ (ενδιάμεσο προϊόν) KMnO 4 /H + ενώσεων Α,Β,Γ,Δ,Ε,Ζ,Θ και Κ. Β.) Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις ( αντιδρώντα,προϊόντα,συντελεστές) των παραπάνω μετατροπών : i.) επίδραση νερού στην Θ Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 217

19 218 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ ii.) μετατροπή της Δ στην Ε με επίδραση αντιδραστηρίου Fehling. Γ.) Κατά την αντίδραση της ένωσης Γ με SOCl 2 ο συνολικός όγκος των αερίων που παράγονται είναι 1,12L(stp). Να υπολογίσετε τα mol της ένωσης Γ που αντέδρασαν. Η αντίδραση θεωρείται μονόδρομη και ποσοτική. 13.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών Α ( C 7 H 14 O 2 ) H + /H 2 O +2H 2 O/H + Έκλυση αερίου +KCN +NaHCO 3 B + Γ Ε Κίτρινο ίζημα Ι 2 /NaOH +K 2 Cr 2 O 7 /H + C 2 H 5 OH Δ Z +SOCl 2 ενώσεων Α,Β,Γ,Δ,Ε και Ζ. Β.) Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης μεταξύ της ένωσης Β και του NaHCO 3. Γ.) Ποσότητα 0,1 mol της ένωσης Β αντιδρά πλήρως με NaHCO 3. Να υπολογίζετε τον όγκο του αερίου που εκλύεται σε STP συνθήκες. 14.) Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών Θ Ε + RMgCl Z + +SOCl 2 Γ H 2 /Ni I 2 /NaOH C 4 H 8 O 2 (A) NaOH KMnO 4, H 2 SO 4 B + Γ Δ HCl οργανικών ενώσεων RMgCl,A,B,Γ,Δ,Ε,Ζ και Θ. Β.) Να γράψετε αναλυτικά τα στάδια της αντίδρασης της ένωσης Ζ με το αλκαλικό διάλυμα Ι Σε CH 2 = CH 2 προστίθεται HBr και ως προϊόν η ένωση Α.Η ένωση Α αντιδρά με KCN και δίνει την ένωση Β, η οποία με υδρόλυση σε κατάλληλες συνθήκες δίνει την ένωση Γ. Α.) Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των παραπάνω αντιδράσεων. Β.) Σε CH 2 = CH 2 προστίθεται Η 2 Ο σε κατάλληλες συνθήκες και προκύπτει ένωση Δ.Να γράψετε την χημική εξίσωση. Γ.) Να υπολογίσετε την ποσότητα της ένωσης Δ, σε γραμμάρια, που απαιτείται για να αντιδράσει πλήρως με 0,3mol της ένωσης Γ. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H=1 και Ο= Σε CH 2 = CH 2 προστίθεται Η 2 Ο σε κατάλληλες συνθήκες και προκύπτει οργανική ένωση Α. Μία ποσότητα της Α οξειδώνεται πλήρως μέχρι το τελικό προϊόν οξείδωσης Β. Έτσι προκύπτει υδατικό διάλυμα που περιέχει την ένωση Β με συγκέντρωση 0,1Μ. ενώσεων Α και Β. Β.) Αν το διάλυμα της ένωσης Β έχει ph=3, να βρείτε την σταθερά ιοντισμού Κ a της ένωσης Β. Γ.) Στην υπόλοιπη ποσότητα της Α προστίθεται περίσσεια μεταλλικού Na,οπότε προκύπτει η οργανική ένωση Γ. Σε ποσότητα CH 3 - CH = CH 2 προστίθεται HCl και το κύριο οργανικό προϊόν Δ που παράγεται αντιδρά με την ένωση Γ,σχηματίζοντας την οργανική ένωση Ε.Να γράψετε τις παραπάνω χημικές αντιδράσεις. 18. Σε 4,2g προπενίου προστίθεται HBr και προκύπτει ως κύριο οργανικό προϊόν η ένωση Α. Στην ένωση Α προστίθεται Mg σε απόλυτο αιθέρα και προκύπτει η ένωση Β, η οποία υδρολύεται δίνοντας την οργανική ένωση Γ. οργανικών ενώσεων Α, Β και Γ. Β.) Να υπολογίσετε τα mol της ένωσης Α που παράγεται. Γ.) Στο προϊόν Α προστίθεται υδατικό διάλυμα NaOH και προκύπτει η οργανική ένωση Δ.Με αφυδάτωση της ένωσης Δ στους 170 ο C παρουσία πυκνού Η 2 SO 4 προκύπτει προπένιο. Να προσδιορίσετε την ένωση Δ και να γράψετε τις παραπάνω χημικές εξισώσεις. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H= Η αλδεΰδη CH 3 -CH 2 - CH = Ο ανάγεται προς την αλκοόλη Α. Η αλκοόλη Α οξειδώνεται πλήρως, με KMnO 4 παρουσία H 2 SO 4,προς την οργανική ένωση Β. ενώσεων Α και Β. Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Τ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Υ Σελίδα 218

20 219 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ Β.) Να γράψετε την αντίδραση της οξείδωσης της αλκοόλης Α. Γ.) Να υπολογίσετε τα mol του KMnO4 που απαιτούνται για την πλήρη οξείδωση 0,2 mol της αλκοόλης Α. Δ.) Οι ενώσεις Α και Β αντιδρούν μεταξύ τους σε όξινο περιβάλλον και παράγεται η ένωση Γ και νερό. Να γράψετε την αντίστοιχη χημική εξίσωση. 20. Σε CH3- CH = CH2 προστίθεται Η2Ο, σε κατάλληλες συνθήκες και προκύπτει ως κύριο προϊόν η ένωση Α. Μία ποσότητα της ένωσης Α οξειδώνεται με K2Cr2O7 παρουσία H2SO4 προς την κετόνη Β. Μία άλλη ποσότητα της ένωσης Α αντιδρά με SOCl2 και δίνει την οργανική ένωση Γ. Η ένωση Γ αντιδρά με Mg σε απόλυτο αιθέρα και δίνει την ένωση Δ. Α.) Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των παραπάνω αντιδράσεων, και τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α,Β,Γ και Δ Β.) Η κετόνη Β αντιδρά με την ένωση Δ και δίνει το προϊόν Ε. Η Ε υδρολυόμενη δίνει την οργανική ένωση Ζ.Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Ε και Ζ. Γ.) Να υπολογίσετε σε γραμμάρια την ποσότητα της ένωσης Γ που παράγεται από 0,2mol της ένωσης Α. Η αντίδραση είναι ποσοτική. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H=1,Cl= Δίνεται η παρακάτω σειρά χημικών εξισώσεων. (Α) I. CνΗ2ν Ο διαλ Ι2/ΚΟΗ ΙΙ. (Β) + CH3CH2X ΙΙΙ. (Γ) + Η2Ο Η+ Α.) Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των παραπάνω αντιδράσεων. Β.) Ποσότητα της προπανάλης αντιδρά με αμμωνιακό διάλυμα AgNO3 (αντιδραστήριο Tollens ). Να γράψετε την χημική εξίσωση της αντίδρασης αυτής. Γ.) 24g της ένωσης Α αντιδρούν πλήρως με SOCl2.Να γράψετε την χημική εξίσωση της αντίδρασης και να υπολογίσετε τα mol της οργανικής ένωσης που παράγονται. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H=1 και Ο= Αλκίνιο (CνΗ2ν-2) με επίδραση υδατικού διαλύματος H2SO4-HgSO4 παράγει τελικά ένωση, η οποία με αμμωνιακό διάλυμα AgNO3 σχηματίζει κάτοπτρο.να βρεθεί ο συντακτικός τύπος του αλκινίου. 2,6g του αλκινίου αυτού αντιδρούν με περίσσεια αμμωνιακού διαλύματος CuCl. Να υπολογισθεί η μάζα του ιζήματος που θα σχηματιστεί. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H=1,Cu=63.5 (Β) CHI3 + οργανικό άλας + ΚΙ + Η2Ο (Γ) + ΚΧ HCOOH + (Δ) οργανικών ενώσεων (Α), (Β), (Γ) και (Δ). Β.) Να γράψετε τα επιμέρους στάδια της αντίδρασης (Ι) Γ.) Ποσότητα 23g HCOOH αντιδρά πλήρως με διάλυμα KMnO4 οξινισμένο με H2SO4. Να υπολογίσετε τον όγκο (σε STP) του αέριου προϊόντος της παραπάνω αντίδρασης. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : C=12, H=1 και Ο= Η πρωτοταγής αλκοόλη C3H7OH (Α) οξειδώνεται προς προπανάλη C2H5CHO με την επίδραση διαλύματος K2Cr2O7 παρουσία θειϊκού οξέος. Ποσότητα της προπανάλης αντιδρά με HCN και δίνει την οργανική ένωση Β, η οποία υδρολύεται σε κατάλληλες συνθήκες και παράγει το υδροξυοξύ Γ. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101 Σελίδα 219

21 220 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-Χ.Κ.ΦΙΡΦΙΡΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101 Σελίδα 220